క్లాసిక్ కథ
 మనిషంటే ప్రకృతికి కోపమేమో, శీతాకాలం తన వెంట శిశిరాన్ని కూడా తీసుకుని మరీ వచ్చింది మమ్మల్ని వణికించటానికి... మంచు వర్షం, నల్లటి మబ్బులతో చీకటిగా మారిన పట్టపగలు. కిటికీకి ఎక్కడన్నా రంధ్రముంటే రివ్వుమంటూ లోపలికి దూసుకువచ్చే గాలి, ఇళ్ల కప్పులు ఎగిరిపోతాయేమో నన్నంత బలంగా వీచిన తుఫాను. పైపు గొట్టాల్లో నిరంతరంగా వినిపించే రొద. ఎక్కడి వాళ్లను అక్కడ కట్టిపడేసే చెప్పలేని బాధ. ప్రళయం ఇంతకన్న భయంకరంగా ఉంటుందేమో తెలియదు.
 
 1882. తెల్లారితే క్రిస్మస్. అప్పటికి నాకింకా శిక్ష పడలేదు. వస్తువులు తాకట్టు పెట్టుకునే టుపాయెవ్ వద్ద నౌకరీ. తాకట్టుకు వచ్చే వస్తువుల వెల కట్టి దేనికెంత ఇవ్వాలో చెప్పటం నా పని.
  నడిరాత్రి వస్తువులకు కాపలా ఉండమని పురమాయించాడు యజమాని. ఊదారంగు మంటతో వెలుగుతోంది కొవ్వొత్తి. విశాలమైన గది నిండా కుప్పలు తెప్పలుగా వస్తువులు... ట్రంకు పెట్టెల్లో, షెల్ఫుల నిండా.
 
 కుందేలు వెంట్రుకలతో తయారుచేసిన కోట్లు. మగాళ్ల లాంగ్ కోట్లు, రైఫిళ్లు, చిత్రపటాలు, అలంకరణ వస్తువులు, పెచ్చులూడిన గోడకు వేలాడుతున్న గిటారు. వీటికి నేను నిఘా. నగల షో కేసును చూస్తూ ఎర్ర ట్రంకుపెట్టె మీద పడుకున్నాను. కొవ్వొత్తి మీదే ఉంది నా దృష్టి.
  
 ఎందుకో భయమేసింది. ప్రేతాల్లాంటి తాకట్టు వస్తువులు... రాత్రివేళ వాటికి ప్రాణం వచ్చి మసక వెలుగులో స్వైర విహారం చేస్తున్నట్టుగా, కిటికీ తలుపుల మీద చినుకుల చప్పుడు, రోదిస్తున్న గాలి.
  
 సమోవార్ (రష్యన్ స్టవ్) లోంచి, చూరులోంచి దాడి చేస్తున్న చలి. వస్తువులు ఎలుగెత్తి ఏడుస్తున్నాయి. అన్నీ నేను విలువ గట్టినవే. ఒక్కొక్క దాని చరిత్ర నాకు తెలుసు. ఆ గిటారు డబ్బుల్తో రోగికి మందులు కొన్నారు. ఈ రైఫిల్‌తో ఒక తాగుబోతు ఆత్మహత్య చేసుకున్నాడు. అతడి భార్య పోలీసుల కంటపడకుండా దాన్ని దాచిపెట్టింది. తరువాత ఇక్కడ తాకట్టు పెట్టి, వచ్చిన డబ్బుల్తో శవపేటిక చేయించింది.
 
 ఈ బ్రేస్‌లెట్ ఎవరిదో, దొంగిలించినవాడు మాకమ్మాడు. ‘178’ నంబరున్న రెండు డ్రెస్సులు ఓ పిల్ల అత్యవసర స్థితిలో ఇక్కడికి తెచ్చింది. ఒక్కొక్క వస్తువు వెనకా ఒక విషాద గాథ, రోగాలు, రొష్టులు, పూటకు గతిలేని రోజులు. పోలీసులు నమోదు చెయ్యని నేరాలు. క్రిస్మస్ వాతావరణంలో ఇవన్నీ తమ కథలు చెప్పుకుంటున్నాయి. ‘పండగ పూట కొట్టులో ఎందుకు, ఇళ్లకు పోదాం’ అంటున్నాయి. అయితే నన్ను భయ పెట్టింది ప్రాణం లేని వస్తువులు మాత్రమే కాదు.
 
 అట్టలు అట్టలుగా పేరుకుపోయిన గాజు కిటికీల గుండా ఆశగా లోపలికి చూస్తున్న మొహాలు కూడా.
  ‘నాన్సెన్స్’ అంటూ తల విదిలించాను. అంతా నా భ్రమ. అసలు విషయమేమిటంటే వస్తువులకు వెలకట్టే నాలాంటి వాడికి, క్రిస్మస్ వచ్చిందంటే పీకుతుంటుంది. అంతరాత్మ ఘోషిస్తుంది. నిష్కృతిలేని పాపం, తాకట్టు కొట్టులో పని చేయటం! అంతరాత్మను తాకట్టు పెట్టుకునే చోటు కూడా ఇదే. బోర్డు రాసి పెట్టుకోవచ్చు. ‘అంతరాత్మలు అమ్మబడును, కొనబడును’. అది నిరాకారమైంది కాదిక్కడ.
 
 ఒక వస్తువు రూపంలో ఉంటుంది. దానికున్న మిగతా లక్షణాలతో మాకు సంబంధం లేదు. ఇంతకూ నాకు అంతరాత్మ ఉందనే భ్రమ ఎందుకు కలిగింది? ఇలాంటి ఆలోచనల చిక్కుముడి నా గొంతుకెందుకు బిగుసుకుంటోంది? విదిలించుకోవటానికి ప్రయత్నించాను.
  
 బహుశా ఇది రోజంతా పనిచేసి అలసి నిద్రపోవడం వల్ల కలిగిన మనో విభ్రమం. క్రిస్మస్ వచ్చిందంటే చాలు పేదవాళ్లు మాకొట్టు ముందర బారులు తీరి నిలబడతారు. ఇలాంటి చలిలో పేదరికం కేవలం దురదృష్టం మాత్రమే కాదు... ప్రత్యక్ష నరకాన్ని అనుభవంలోకి తెస్తుంది. కనీసం పండగ నాడన్నా కాస్త సంతోషంగా గడపాలంటే మునుగుతున్న వాడికి గడ్డిపోచలా కనిపిస్తుంది తాకట్టుకొట్టు. కానీ నిజానికది బండరాయిలా మెడకు తగులుకుంటుంది.
  
 గుంపులు గుంపులుగా వచ్చారు జనం. వస్తువులతో గదంతా నిండి పోయింది. కొన్ని వెనకాల వరండాలో పెట్టాం. తెల్లారి నుండి అర్ధరాత్రి దాకా క్షణం విరామం లేదు. ఎందుకంటే అది ఇవ్వటం ఎంతిస్తే అంత పట్టుకుపోవడం. వాళ్లను పీల్చి పిప్పి చెయ్యటానికి ఇంతకన్నా మంచి రోజు మరొకటుండదు. తాకట్టు పెట్టటానికే వచ్చారు. కానీ, వాళ్ల పరిస్థితి ముష్ఠి వాళ్లకన్నా అధ్వాన్నం. పనితో ఎంత అలసిపోయానంటే నిద్ర కూడా రావటం లేదు.
  ఎవరో తలుపు తట్టారు.
  యజమాని గొంతు వినిపించింది.
  ‘‘నిద్రపోతున్నావా?’’
  ‘‘లేదు... ఏం కావాలి?’’
  ‘‘రేపు కాస్త పెందలాడే తెరవాలి కొట్టు. తేనె మీద ఈగల్లా వచ్చి వాలతారు జనం. చర్చికి తరువాత వెళ్లొచ్చు. కౌంటర్ దగ్గర కూర్చో. గుడ్‌నైట్.’’
  
 కొవ్వొత్తి మంట వణుకుతోంది. భయంగా ఉంది. ఆర్పేసి పడుకోవాలి. దీపం దగ్గరగా వెళ్లాను. మసక వెలుతురు. గాజు తలుపుల్లోంచి రెండు మొహాలు నా వేపే చూస్తున్నాయి.
  ‘‘ఎవరూ లేరు. అంతా నా ఊహ’’ అని ధైర్యం చెప్పుకున్నాను.
  దీపం ఆర్పి తిరిగి వస్తుంటే అనుకోనిదొకటి జరిగింది. నా గొంతుకతో మరెవరో అరుస్తున్నారు. ఎక్కడో ఏదో విరిగిన, పగిలిన శబ్దం. గిటారు తీగ తెగింది. భరించలేని బాధ.
  
 బిగ్గరగా అరిచాను. ఒళ్లంతా చెమట పట్టింది. కళ్లు మూసుకుని పరిగెత్తాను. ఎదురుగా ఫర్నిచర్ డబ్బాలు. ఊపిరి బిగపట్టి, బిక్కచచ్చి వింత గొంతుకల నాలకించాను. ‘పద’ అంటూ తొందర పెట్టింది ఈదురు గాలి.
  ‘‘ఇది క్రిస్మస్ పర్వదినం. నువ్వూ పేదవాడివే. గడ్డ కట్టే చలిలో, ఆకలితో నకనకలాడే పేదవాళ్ల కష్టాలేమిటో నీకూ తెలుసు. ఈ వస్తువులన్నీ వాళ్లవే గదా?’’
  
 అవును. నేను కూడా నిరుపేదనే. ఇక్కట్లు నాకు కొత్త కాదు. చలికి గజగజ వణికిన రోజులింకా జ్ఞాపకమే. దుర్భర దారిద్య్రమే నేనీ వడ్డీ వ్యాపారి వద్ద పనిచెయ్యక తప్పని పరిస్థితి కల్పించింది. రోజూ నాలాంటి ఇతర్లను పీల్చి పిప్పి చేస్తే తప్ప నా కడుపు నిండదు మరి. ఆకలిని తట్టుకోగలిగిన సత్తా నాకుంటే ఎదుటి మనుషుల జీవితాల్ని, ఆప్యాయతల్ని, అవసరాల్ని అణా పైసల్తో లెక్కగట్టగలిగేవాడినా? మరి, ఈ గాలికి నా మీదెందుకు కోపం? అంతరాత్మ నన్ను ప్రశ్నిస్తోందా?
  
 ఒకవైపు బాధ, పశ్చాత్తాపం, నామీద నాకు కోపం. మరోవైపు అలసట. నిద్ర ముంచుకొచ్చింది. మళ్లీ యజమాని తలుపు తట్టిన చప్పుడు. అర్ధరాత్రి చర్చి గంటలతో క్రిస్మస్‌కు స్వాగతం.
  ఇంటి కప్పు మీద వాన చప్పుడు. సుడిగాలి రొద.
  గది నిండా షోకేసుల్లో, వస్తువులు. కిటికీ తలుపునకు యేసు ప్రభువు బొమ్మ.
  
 తాకట్టుకు వచ్చిన వస్తువులన్నీ తమ తమ ఇళ్లకు వెళ్లనివ్వమని అర్థిస్తున్నాయి. గిటారు తీగలు క్రమం తప్పక తెగిపోతున్నాయి. ముష్టివాళ్లు, వృద్ధ స్త్రీలు ముడతలు పడిన మొహాలతో కిటికీలోంచి నన్నే చూస్తున్నారు. తలుపులు తీసి తమ వస్తువులు వాపసు చెయ్యమంటున్నారు.
  కలలో ఎలుకలు కిచకిచ మంటున్నట్టుగా వినిపించింది. తలుపును కొరుకుతున్నది. చలికి బ్లాంకెట్ కప్పుకుని లేచాను. అర్థం కావటం లేదు గానీ, ఏవో మాటలు వినిపిస్తున్నాయి. పీడకలలాగ ఉంది. మెలకువ వచ్చినా బాగుండును.
  గాజు పగిలింది. షోకేస్ మీద లైట్ పడింది.
  ‘‘మాట్లాడొద్దు, నిశ్శబ్దం, యముడు లేస్తాడు, బూట్లు కూడా విప్పి నడువు.’’
  
 షోకేస్ వద్దకు వచ్చి తాళం లాగి చూశాడు. మొహం పాలిపోయి ఉంది. గడ్డం పెరిగింది. చిరిగిన కోటూ, రంధ్రాలు పడ్డ బూట్లూ, పొడుగ్గా ఉన్న మరొకడు వాడి వెనకే వచ్చాడు. ఇద్దరూ గుసగుసలాడుకున్నారు.
  ‘‘దొంగలు’’ అనుకున్నాను.
  నిద్రలో ఉన్నాను. అయినా జ్ఞాపకం వచ్చింది. నా దిండు కింద ఎప్పుడూ ఒక పిస్తోలుంటుంది.
  ‘‘వాడు లేస్తాడు జాగ్రత్త’’ అనుకుంటున్నారు వాళ్లు.
  ‘‘హ్యాండ్సప్’’ అంటూ అరిచాను.
  
 భయంతో గోడకంటుకు పోయారిద్దరూ. కన్నీళ్ల పర్యంతమై, వదిలెయ్యమని ప్రాధేయపడ్డారు. పగిలిన కిటికీ అద్దం గుండా వచ్చిన శీతగాలికి చేతులు వణుకుతున్నాయి. దొంగలు వెలిగించిన కొవ్వొత్తి దీనంగా వెలుగుతోంది. ‘‘నువ్వే దిక్కు రక్షించు’’ అంటూ కాళ్ల మీద పడ్డారు. కిటికీలో, వర్షంలో తడిసిన ముసిల్దాని మొహం. ‘‘వాళ్లనేం చెయ్యక వదిలెయ్. దరిద్రం మమ్మల్ని శాసిస్తోంది’’ అని అంది.
  ‘‘అవును... దరిద్రం’’ అన్నాడు ముసలాడు.
  ‘‘దరిద్రమే... దరిద్రమే’’ వంత పాడింది ఈదురుగాలి. గుండెలో బాకులు దించే దరిద్రం.
  నిద్రా? నిద్రలో కలా?
  లేచి, షోకేస్‌లోంచి నగలు తీసి దొంగల జేబుల్లో కుక్కాను.
  ‘‘తీసికెళ్లండి. రేపు క్రిస్మస్. సరదాగా గడపండి.’’
  
 మిగతా నగలు మూటగట్టి ముసల్దానికిచ్చాను. ఫర్ కోట్, మరో బ్లాక్ సూట్, లేసులల్లిన డ్రెస్సులు, గిటారు. అన్నీ అందరికీ. ఇలాంటి వింత కలలు కూడా వస్తాయి మరి. ఆ తరువాత తలుపు తెరుచుకుంది. పోలీసువాళ్లను వెంటపెట్టుకుని యజమాని ప్రవేశించాడు. ఇంత అకస్మాత్తుగా వీళ్లు ఎక్కణ్నుంచి ఊడిపడ్డారు? యజమాని చూస్తుండగానే వస్తువులు అందరికీ పంచిపెట్టాను.
  ‘‘దుర్మార్గుడా... ఏం చేస్తున్నావురా?’’
  ‘‘రేపు క్రిస్మస్. అందరూ ఆనందంగా గడపాలి.’’
  
 ఈ అంకానికి ఇక్కడితో ముగింపు. కొత్త అంకం ప్రారంభం. ఇప్పుడు నేను కొట్టులో లేను. సంకెళ్లతో నడుస్తున్నాను. వెంట పోలీసులు. ‘‘ఎందుకిలా చేశావు?’’
  మెలకువ వచ్చేసరికి తెల్లవారింది. వర్షం ఆగింది. వాతావరణం ప్రశాంతంగా ఉంది. వెచ్చగా నీరెండ. పోలీసులే క్రిస్మస్ శుభాకాంక్షలు చెప్పారు. నెల తర్వాత విచారణ ప్రారంభమైంది. ‘‘జరిగిందంతా కల’’ అని చెప్పాను జడ్జిగారికి.
 
 కలలో చేసిన పనులకు శిక్షలు వెయ్యటం అన్యాయం. వాళ్లకు చెందని వస్తువులు దొంగకెందుకిస్తానసలు? పైగా, డబ్బులు తీసుకోక ఎందుకు దానం చేస్తాను? కానీ నాకు వచ్చిన కల వాస్తవమని ధ్రువీకరించింది న్యాయ స్థానం. శిక్ష కూడా వేసింది. నా తరఫున వాదిస్తారా మీరు?
 అయాం నాట్ గిల్టీ.      
 అనువాదం: ముక్తవరం పార్థసారథి
 చెహోవ్ : మూల రచయిత


  గ్రంథం చెక్క
  
 చెకోవ్, గోర్కీ లిద్దరూ తీరికగా కబుర్లు చెప్పుకుంటూ పట్టణ వీధుల్లో తెల్లటి చప్టాల మీద నడుస్తుండేవాళ్లు. రాత్రి అయేసరికి ఆర్టు థియేటర్ నాటకాలకి పోయి చూస్తూ కాలక్షేపం చేసేవాళ్లు. అప్పుడే చెకోవ్, గోర్కీని ఓ నాటకం రాయమని ప్రోత్సహించాడు. గోర్కీకి నాటక రంగం కొత్త. ప్లాటు తయారుచేశాడు. బెస్సిమినోవ్ కుటుంబ కఠినజీవితాన్ని చిత్రిస్తూ గోర్కీ తొలి నాటకం ‘ఫిలిస్టైన్స్’ (శిష్టులు) రచించాడు. నాటక రచనలో అతను చేయి తిరిగినవాడు కాడు. రాసి, మళ్ళీ రాసి మార్పులు చేసేడు. కానీ తృప్తి లేదు.
  
 ఒక గొప్ప సాహిత్యవేత్త నాటకరచన విషయంలో ఏమన్నాడంటే- ‘‘మొదట్లో అయిదంకాల కష్టాంత నాటకం రాయి. సంవత్సరం పోయేక దాన్నే మూడంకాల నాటకంగా మార్చు. ఇంకో ఏడాది పోనిచ్చి దాన్ని ఏకాంక సుఖాంత నాటికగా కత్తిరించుకో. మరో ఏడాది గడవనిచ్చి, ఏకాంకికను పొయ్యిలో పారేయ్!’’
  
 గోర్కీ ఈ సలహానే అనుసరించాడు. కానీ తన నాటకాన్ని మాత్రం పొయ్యిలో మాత్రం పారేయలేదు. ‘శిష్టులు’లో గోర్కీ తన చిన్ననాటి నుంచి ఎరిగి వున్న మానవుల్ని చిత్రించాడు. పట్టణాలలో చిన్న యిళ్లలో వుంటూ ఉక్కిరి బిక్కిరిగా నివసిస్తూండే వాళ్ళే ఈ ‘శిష్టులు’. వాళ్ల జీవితం అందులో చిత్రితమైంది. అది తృప్తి నివ్వక, తరువాత కొత్త నాటకంలో కోటీశ్వరుల వీధిలో ఉన్న బికారుల జీవితాన్ని చిత్రించాడు, ‘నికృష్ట జీవితం’ అని పేరె ట్టాడు.
 
 ఇందులోని పాత్రలన్నీ గోర్కీ జీవితంలో సహచరులుగా గడిపినవారివే. ఆ నాటకంలోని ప్రతి వాక్యమూ ఏ సామాజిక విధానం కింద మానవుల్లో అత్యధిక సంఖ్యాకులు జీవించడానికి హక్కు లేకుండా చేయబడుతున్నారో, ఆ విధానం మీదే నిప్పులు చెరుగుతూ, దాన్ని దగ్ధపటలం చేసింది. నాటకంలోని కొన్ని వాక్యాలను ప్రభుత్వం సెన్సారైతే చేసింది కానీ, నాటక ముఖ్య సందేశం జనంలోకి వెళ్లకుండా మాత్రం చేయలేకపోయింది.
      
 - మహీధర జగన్మోహనరావు
      అనువాద రచన ‘గోర్కీ జీవితం’ నుంచి
  (ప్రపంచ ప్రసిద్ధ రచయిత మాగ్జిమ్ గోర్కీ వర్ధంతి రేపు)