దేశ రక్షణకు వెన్నెముకగా నిలిచే త్రివిధ దళాల్లో సంస్కరణలకు అంకురార్పణ చేస్తూ కేంద్రం ‘అగ్నిపథం’ పథకాన్ని ప్రకటించింది. ఈ పథకం కింద త్రివిధ దళాల్లో చేర్చుకునేవారికి కూడా ఘనమైన పేరే పెట్టారు. వారిని ‘అగ్నివీర్‌’లు అంటారు. 17.5– 21 ఏళ్ల మధ్యవయస్కులను సైనికులుగా ఎంపిక చేస్తారని రక్షణమంత్రి రాజ్‌నాథ్‌ సింగ్‌ మంగళవారం ప్రకటించారు. ఇది నాలుగేళ్ల కాంట్రాక్టు నియామకానికి సంబంధించిందే అయినా, మెరుగైన సామర్థ్యాన్ని ప్రదర్శించేవారి సర్వీసు కొనసాగుతుంది. ఏటా నాలుగోవంతు మంది బయటకు రాకతప్పదు. సాంకేతిక నైపు ణ్యాలు తప్పక అవసరమైన వైమానిక, నావికా దళాలకు ఈ పథకం సాధ్యపడకపోవచ్చు. కనుక ప్రధానంగా సైనికదళంలోనే ఈ ‘అగ్నివీర్‌’ల ఉనికి ఉంటుందనుకోవాలి. ఈ పథకానికి లభించే ఆదరణనుబట్టి ప్రస్తుత నియామక విధానానికి క్రమేపీ స్వస్తి పలుకుతారు. సైనిక వ్యవస్థలో సంస్కర ణలు తీసుకురావాలన్నది ఇప్పటి ఆలోచన కాదు. కార్గిల్‌ యుద్ధ సమయం నుంచీ అది తరచు ప్రస్తావనకొస్తూనే ఉంది. కానీ జరిగిందేమీ లేదు. 2014లో అధికారంలోకొచ్చిన ఎన్‌డీఏ ప్రభుత్వం 2016లో ఒక కమిటీని నియమించింది. ఫలితంగా ఈ ‘అగ్నిపథం’ ఆవిష్కృతమైంది. పరిపాలకు లెలా ఉండాలో, ఆర్థిక రాజకీయ వ్యవహారాలు ఎలా చక్కబెట్టాలో చెప్పిన చాణక్యుడు ఏ పనైనా మొదలెట్టినప్పుడు పాలకులు మూడు ప్రశ్నలు వేసుకోవాలన్నాడు. ‘ఎందుకు చేస్తున్నాను... ఇలాచేస్తే రాగల ఫలితం ఏమిటి... ఈ కృషిలో విజయం సాధిస్తానా’ అనేవి ఆ ప్రశ్నల సారాంశం.  ప్రపంచవ్యాప్తంగా సైనికరంగంలో పెను మార్పులు చోటుచేసుకుంటున్నాయి. గతం మాదిరి దీర్ఘకాలిక యుద్ధాలకు ఇప్పుడు పెద్దగా అవకాశం లేదు. చాలా యుద్ధాలు మొదలైనంత వేగంగా ముగిసిపోతున్నాయి. పైగా వీటిలో సాంకేతిక నైపుణ్యానిదే పైచేయి. రిమోట్‌ కంట్రోల్‌ ఆయుధాలు, లక్ష్యంవైపు మారణాయుధాలతో దూసుకుపోగల డ్రోన్‌లు, కృత్రిమ మేధ(ఏఐ)తో పనిచేసే స్వయంచాలిత ఆయుధాలదే ఇప్పుడు కీలకపాత్ర. అందుకే అమెరికా మొదలుకొని చైనా వరకూ సైనిక రంగంలో సంస్కరణలు మొదలై చాన్నాళ్లయింది. అయితే అమెరికాకైనా, ఇతర పాశ్చాత్య దేశాలకైనా జనాభా తక్కువ గనుక సైనిక రిక్రూట్‌మెంట్‌ మొదటినుంచీ సమస్యే. మనకుండే సమస్యలు వేరు. మన త్రివిధ దళాలు సంఖ్యాపరంగా చూస్తే దాదాపు 14 లక్షలు. ఇందులో పౌర సిబ్బంది దాదాపు 3.75 లక్షలు. మొత్తంగా ఏటా రిటైరయ్యేవారి సంఖ్య 55,000. సంస్కరణలు ప్రతి పాదించే కమిటీలన్నీ సైన్యంకన్నా పౌరసిబ్బంది సంఖ్య తగ్గించుకోవాలని సూచిస్తూనే ఉన్నాయి. కానీ అనేక కారణాలవల్ల కేంద్రంలో ఎవరున్నా వారి జోలికిపోరు. పైగా ఈ పౌర సిబ్బందికి జీతాలు, రిటైర్మెంట్‌ తర్వాత వచ్చే పింఛన్‌ అదే క్యాడర్‌లో సైన్యంలో పనిచేస్తున్నవారికన్నా చాలా ఎక్కువ. ఎందుకంటే సైన్యంలో కనిష్ఠంగా పదేళ్లకు రిటైర్‌ కావొచ్చు. పౌరసిబ్బంది దాదాపు మూడున్నర దశాబ్దాల సర్వీసు పూర్తిచేస్తారు. అంకెలు ఘనంగా కన్పించవచ్చుగానీ ద్రవ్యోల్బణాన్ని పరిగణన లోకి తీసుకుంటే 80వ దశకం మధ్యనుంచీ మన రక్షణ కేటాయింపులు క్రమేపీ తగ్గుతున్నాయి. ప్రస్తుతం మన జీడీపీలో ఆ రంగం వాటా 1.5 శాతం. ఇందులో గణనీయమైన భాగం జీతాలకూ, పింఛన్లకూ పోతుందంటారు.   సంస్కరణలను వ్యతిరేకించాల్సిన పని లేదు. కానీ అవి ఎక్కడ, ఎలా ఉండాలన్నదే ప్రశ్న. కార్గిల్‌ యుద్ధం ముగిశాక ఆనాటి సీనియర్‌ అధికారులు మన దగ్గర కాలం చెల్లిన ఆయుధాలు, ఇతర రక్షణ సామగ్రి అధికమని ఎత్తిచూపారు. ఎన్‌డీఏ అధికారంలోకొచ్చి ఎనిమిదేళ్లు గడుస్తున్నా ఈ విషయంలో పెద్దగా మారిందేమీ లేదు. నిజమే... రాఫెల్‌ యుద్ధ విమానాలవంటి అత్యంతాధునిక యుద్ధ విమానాలు, అణు క్షిపణులను అడ్డుకోగల సామర్థ్యం ఉండే ఎస్‌–400 క్షిపణి వ్యవస్థ వంటివి మన రక్షణ అమ్ములపొదిలో వచ్చి చేరాయి. శత్రువును నిలువరించడంలో, మట్టికరిపించడంలో అవి తిరుగులేని అస్త్రాలు. కానీ ఇతరత్రా రక్షణ సామగ్రి మాటేమిటి? సాధారణ సైనికులకు అవసరమైన ఆయుధాల సంగతేమిటి? కాంట్రాక్టు పద్ధతిలో చేర్చుకుంటే పెన్షన్, ఇతరత్రా ప్రయోజనాలకయ్యే వ్యయం చాలా వరకూ తగ్గుతుందనీ, ఆ మొత్తాన్ని సైనికదళాల ఆధునికీకరణకు ఖర్చు చేయొచ్చనీ ‘అగ్నిపథం’ పథకాన్ని సమర్థిస్తున్నవారు చెబుతున్నారు. కానీ ఆమేరకు సామాజిక అశాంతి ప్రబలదా? రిటైరైనప్పుడు వచ్చే మొత్తం మినహా మరేంలేకపోతే కుటుంబాలన్నీ ఎలా నెట్టు కొస్తాయి? అసలు వచ్చింది కొలువో, కాదో తెలియని అయోమయం... నాలుగేళ్ల తర్వాత బయటికి రావడం ఎలాంటి పరిణామాలకు దారితీస్తుంది? ఈ పథకం ప్రకటించి 24 గంటలు తిరగకుండానే బిహార్‌లో నిరసన స్వరాలు వినిపించాయి. నాలుగేళ్లు సైన్యాన్ని నమ్ముకుని పనిచేశాక మళ్లీ కొత్త కొలువు కోసం వేట మొదలుపెట్టాలా అన్నది వారి ప్రశ్న. నాలుగేళ్ల తర్వాత 25 శాతం మందిని మాత్రమే సర్వీసులో కొనసాగిస్తారు. 75 శాతం మంది బయటకి రావాల్సి ఉంటుంది. ప్రభుత్వం చెబుతున్నట్టు వారందరికీ కొత్త ఉపాధి చూపడం సాధ్యమేనా? అక్కడ నేర్చుకున్న విద్యలతో, కొలువుపోయిందన్న అసంతృప్తితో పెడదోవ పట్టేవారుండరా? అసలు ‘అగ్నివీర్‌’లను సాధారణ సైనికుల మాదిరి పరిగణించి బాధ్యతలు అప్పగించడం ఆచరణలో అధికారులకు సాధ్యమేనా? అనుకోని పరిణామాలు వచ్చిపడితే ఇతర సైనికుల తరహాలో ‘అగ్నివీర్‌’లు పూర్తి సంసిద్ధత ప్రదర్శించగలరా? కేంద్రం జాగ్రత్తగా ఆలోచించి అడుగులేయాలి.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: దేశ రక్షణ రంగంలో గతేడాది అత్యంత కీలకమైన రెండు ఘటనలు చోటుచేసుకున్నాయని, భారత్‌ తన శక్తి సామర్థ్యాలను ప్రపంచానికి చాటి చెప్పేందుకు ఈ ఘటనలు ఎంతో దోహదపడ్డాయని డీఆర్‌డీవో డైరెక్టర్‌ డాక్టర్‌ జి.సతీశ్‌రెడ్డి అన్నారు. పూర్తి స్వదేశీ టెక్నాలజీతో సిద్ధం చేసిన తేలికపాటి యుద్ధ విమానం తేజస్‌.. అన్ని అనుమతులు సంపాదించుకుని హిందుస్తాన్‌ ఏరోనాటిక్స్‌ లిమిటెడ్‌లో తయారీకి సిద్ధమవడం యుద్ధ విమానాల రంగంలో మనం సాధించిన అతిగొప్ప విజయమని పేర్కొన్నారు. దీంతోపాటు వందల కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న ఉపగ్రహాన్ని అత్యంత కచ్చితత్వంతో ఢీకొట్టి నాశనం చేయగల టెక్నాలజీ (మిషన్‌ శక్తి) కూడా మన సాంకేతిక పరిజ్ఞాన పటిమకు నిదర్శనంగా నిలుస్తుందని తెలిపారు. ఆదివారం సాయంత్రం ఏరోనాటికల్‌ సొసైటీ వార్షిక సమావేశంలో ఆయన పాల్గొని ప్రసంగించారు. భూమికి సుమారు 283 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో ఉన్న ఉపగ్రహ కేంద్ర బిందువును 10 సెంటీమీటర్ల తేడాతో క్షిపణితో ఢీకొట్టడం ఆషామాషీ వ్యవహారమేమీ కాదని వెల్లడించారు. ప్రధాని నరేంద్రమోదీ ఈ టెక్నాలజీ అభివృద్ధికి రెండేళ్ల క్రితం అనుమతులు మంజూరు చేస్తే.. డీఆర్‌డీవోలోని అన్ని విభాగాల శాస్త్రవేత్తలు, పరిశ్రమ వర్గాలు చిత్తశుద్ధితో రేయింబవళ్లు పనిచేయడం ద్వారా విజయవంతమయ్యామని వివరించారు.  50 కంపెనీలు పనిచేశాయి...  మిషన్‌ శక్తిపై అంతర్జాతీయ సమాజం దృష్టి పడకుండా ఉండేందుకు డీఆర్‌డీవో రహస్యంగా ఈ ప్రాజెక్టును చేపట్టిందని ప్రాజెక్టు డైరెక్టర్‌ రాజబాబు తెలిపారు. మిషన్‌ ఉద్దేశం ఏమిటో ఇతరులకు తెలియకూడదన్న లక్ష్యంతో క్షిపణి, ఇతర టెక్నాలజీల పనులను దేశంలోని 50 కంపెనీలకు పంపిణీ చేశామని ‘మిషన్‌ శక్తి’పై ఇచ్చిన ప్రజెంటేషన్‌లో వివరించారు. ఉపగ్రహ విధ్వంస క్షిపణి సెకనులో వందో వంతులోనూ లక్ష్యాన్ని గుర్తించి అందుకు తగ్గట్టుగా దిశ, వేగాలను నియంత్రించుకోవాల్సి ఉంటుందని, దీనికి సంబంధించిన టెక్నాలజీలను అభివృద్ధి చేయడం సవాలేనని అన్నారు. పేలుడు సందర్భంగా అంతరిక్షంలోకి చేరిన శకలాలు అన్నీ వారాల వ్యవధిలో నశించిపోతాయన్నారు. దేశ అవసరాలకు ప్రత్యేకంగా ఒక మైక్రోప్రాసెసర్‌ ఆర్కిటెక్చర్‌ను సిద్ధం చేసేందుకు ఐఐటీ మద్రాస్‌ ప్రయత్నాలు మొదలుపెట్టిందని ఐఐటీ మద్రాస్‌ అధ్యాపకుడు కామకోటి అన్నారు. ఇంటర్నెట్‌ ఆధారిత ఎలక్ట్రానిక్‌ పరికరాలు మొదలుకొని సూపర్‌ కంప్యూటర్ల వరకూ అవసరమైన మైక్రోప్రాసెసర్లను ఈ ఆర్కిటెక్చర్‌ ఆధారంగా తయారు చేస్తామని చెప్పారు. కార్యక్రమంలో ఐఐటీ ఢిల్లీ డైరెక్టర్‌ రామ్‌గోపాలరావు పాల్గొన్నారు.

విశాఖ సిటీ: దేశ రక్షణ రంగంలో ఇప్పటి వరకు 60 శాతం స్వదేశీ పరిజ్ఞానాన్ని వినియోగిస్తున్నామని, రానున్న ఐదేళ్లలో 100 శాతం వినియోగించే దిశగా అడుగులేస్తున్నట్లు డిఫెన్స్‌ రీసెర్చ్‌ అండ్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ ఆర్గనైజేషన్‌ (డీఆర్‌డీవో) చైర్మన్‌ సతీష్‌రెడ్డి చెప్పారు. విశాఖలోని నేవల్‌ సైన్స్‌ టెక్నాలజీ లేబొరేటరీ(ఎన్‌ఎస్‌టీఎల్‌) 50 ఏళ్లు పూర్తి చేసుకుంటున్న సందర్భంగా మహాపాత్ర ఆడిటోరియంలో శనివారం నిర్వహించిన రైజింగ్‌ డే ఉత్సవాల్లో ఆయన ముఖ్య అతిథిగా పాల్గొన్నారు. భవిష్యత్తులో దేశంలో వినియోగించే ప్రతి ఆయుధం, సామగ్రిని ఇండియన్‌ టెక్నాలజీతో రూపొందిస్తామని చెప్పారు. లాంతర్గామి విధ్వంసక టార్పెడో ప్రాజెక్టు వరుణాస్త్రకు డిమాండ్‌ ఉండటం వల్ల.. దాన్ని ఎగుమతి చేసే సత్తా దేశానికి వస్తుందన్న ధీమా వ్యక్తం చేశారు. వరుణాస్త్రలో భాగంగా తేలికపాటి టార్పెడోల తయారీకి పరిశోధనలు జరుగుతున్నాయన్నారు. వరుణాస్త్ర సహా మారీచ్, థాల్‌ టెక్నాలజీలను డిజైన్‌తో పాటు అభివృద్ధిచేసి దేశంలోని పలు సంస్థలకు బదిలీచేసే దిశగా కృషి చేయాలని సూచించారు. భారత రక్షణ పరిశోధన రంగంలోనూ స్టార్టప్‌లను ప్రోత్సహించేలా అడుగులేస్తున్నట్లు వివరించారు. కార్యక్రమంలో ఎన్‌ఎస్‌టీఎల్‌ ఉద్యోగుల సంఘం ప్రధాన కార్యదర్శి సీహెచ్‌వీఎస్‌ఎస్‌ మూర్తితోపాటు సివిల్‌ ఎంప్లాయీస్‌ యూనియన్‌ అధ్యక్షుడు అప్పలరాజు, సైంటిస్ట్‌ వర్కర్స్‌ కమిటీ దూబే, పీవీఎస్‌ గణేష్‌కుమార్‌  పాల్గొన్నారు.    


 సరిహద్దుల్లో ఉద్రిక్తతలు పెంచేందుకు డ్రాగన్‌ కుయుక్తులు
 డోక్లామ్‌... భారత్, చైనా, భూటాన్‌ సరిహద్దులు కలిసే పీఠభూమి! 38 రోజుల క్రితం ఈ ప్రాంతంలో రగిలిన వివాదం రోజురోజుకూ మరింత ముదురుతోంది. భారత్‌–చైనా మధ్య మరోసారి యుద్ధ వాతావరణం నెలకొంటోంది. ఇరుదేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతల నేపథ్యంలో అమెరికా కూడా దీనిపై దృష్టి సారించింది. రెండు దేశాలూ ప్రత్యక్ష చర్చలతో సమస్యకు పరిష్కారం కనుగొనాలని ఆ దేశ రక్షణ శాఖ ప్రతినిధి గారి రాస్‌ సూచించారు. ఈ వివాదంపై మొదట్నించీ చర్చలకు, శాంతియుత పరిష్కారానికి భారత్‌ ఎన్నిసార్లు పిలుపునిచ్చినా చైనా సానుకూలంగా స్పందించడం లేదు.
 
 డోక్లామ్‌ పీఠభూమి తమదేనంటూ తాను పట్టిన కుందేటికి మూడే కాళ్లు అన్న చందంగా వ్యవహరిస్తోంది. పైపెచ్చు రోడ్డు నిర్మాణాన్ని ఆపేందుకు భూటాన్‌ సేనలకు మద్దతుగా ఆ ప్రాంతానికి వచ్చిన భారత దళాలే భూటాన్‌ సార్వభౌమాధికారాన్ని ఉల్లంఘించాయంటూ బుకాయిస్తోంది. డోక్లామ్‌పై చైనాతో సంప్రదింపులకు సిద్ధమేనని భారత విదేశాంగ కార్యదర్శి ఎస్‌.జైశంకర్‌ 11న ప్రతిపాదించినా ఆ దేశం ఆసక్తి ప్రదర్శించలేదు. డోక్లామ్‌పై చైనా ఆడుతున్న దొంగాటపై ఈ వారం ‘సాక్షి’ ఫోకస్‌..      
 – సాక్షి నాలెడ్జ్‌ సెంటర్‌
  
 భారత్, చైనా మధ్య రోజురోజుకూ ముదురుతున్న వివాదం
 డోక్లామ్‌ ప్రాంతం నుంచి ఉభయ పక్షాలూ మొదట తమ సేనలను ఉపసంహరించుకుంటే వివాదాన్ని చర్చల ద్వారా పరిష్కరించుకోవచ్చని గురువారం పార్లమెంటులో విదేశాంగ మంత్రి సుష్మా స్వరాజ్‌ చేసిన ప్రతిపాదనకు సానుకూలంగా స్పందించాల్సిన చైనా ఉద్రిక్తతలు మరింత పెంచేలా జవాబిచ్చింది. సుష్మ అబద్ధమాడారంటూ తన తెంపరితనాన్ని చాటుకుంది. చైనాకు నిజంగా ఈ వివాదాన్ని చర్చల ద్వారా పరిష్కరించుకోవాలనే ఉద్దేశంతో ఉంటే ఇలా స్పందించేది కాదనీ, సిక్కిం సెక్టార్‌లో ఉద్రిక్తతలు కొనసాగాలనే కోరుకుంటోందని విశ్లేషకులు భావిస్తున్నారు.
 
 ఉభయ దేశాల దళాలూ ఈ ప్రాంతం నుంచి వైదొలగాలని సుష్మ ప్రతిపాదిస్తుండగా.. భారత దళాలు ఉపసంహరిస్తేనే అర్థవంతమైన చర్చలకు ఆస్కారం ఉంటుందని చైనా చెబుతోంది. అంతేగాక భారత్‌ను పలుచన చేసి మాట్లాడటానికి చైనా కమ్యూనిస్ట్‌ పార్టీ అధికార పత్రిక ‘గ్లోబల్‌ టైమ్స్‌’తో హెచ్చరికలు చేయిస్తోంది. 1962 యుద్ధంలోనే భారత్‌ వెనకబడిపోయిందనీ, అప్పటితో పోల్చితే చైనా రక్షణపరంగా బాగా బలోపేతమైందనీ, ఇప్పుడు రెండు దేశాల మధ్య యుద్ధమే వస్తే భారత్‌ తీవ్రంగా నష్టపోతుందని ఈ పత్రిక పదేపదే ‘భయపెట్టే’ ప్రయత్నాలు చేస్తోంది.
  
 మంచుకొండల్లో ఎప్పటిదాకా ఈ వేడి?
 1986లో భారత్, చైనా మధ్య అరుణాచల్‌ప్రదేశ్‌ ప్రాంతంలోని సుమ్‌దొరాంగ్‌ చూలో రాజుకున్న వివాదం దాదాపు ఏడాది పాటు కొనసాగింది. ఈ నేపథ్యంలో ఈసారి భారత్‌కు ఎంతో కీలకమైన సిలిగురి కారిడార్‌(కోడిమెడ) దగ్గరలో రాజుకున్న నిప్పురవ్వలు మంటలుగా మారకుండా ఎప్పుడు మామూలు పరిస్థితులు ఏర్పడతాయో ఎవరూ చెప్పలేకపోతున్నారు. నవంబర్‌లో జరిగే చైనా పాలక కమ్యూనిస్ట్‌ పార్టీ మహాసభ(కాంగ్రెస్‌) ముగిసే వరకూ డోక్లామ్‌ వివాదం రగులుతూనే ఉంటుందని భారత మాజీ జాతీయ భద్రతా సలహాదారు, విదేశాంగశాఖ మాజీ కార్యదర్శి శివశంకర్‌ మీనన్‌ అభిప్రాయపడుతున్నారు.
 
 ‘‘చైనా అధ్యక్షుడు, చైనా కమ్యూనిస్ట్‌ పార్టీ(సీపీసీ) ప్రధాన కార్యదర్శి జిన్‌పింగ్‌.. పార్టీ 19వ జాతీయ కాంగ్రెస్‌ నాటికి బలమైన నేతగా నిలబడటమేగాక పొరుగుదేశాల విషయంలో కరకుగా వ్యవహరించే పాలకునిగా కనిపించాలి. ఈ అంశాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకుని ఆలోచిస్తే.. సీపీసీ కాంగ్రెస్‌ వరకూ డోక్లామ్‌ ఉద్రిక్తతలు కొనసాగుతాయి’’ అని మీనన్‌ చెప్పారు. అయితే ఈ నెలాఖరులో బీజింగ్‌లో జరిగే బ్రిక్స్‌ సమావేశంలో భారత జాతీయ భద్రతా సలహాదారు అజిత్‌ దోవల్‌ చైనా ఉన్నతాధికారులతో భేటీ సందర్భంగా డోక్లామ్‌పై చర్చించే అవకాశముందని పరిశీలకులు భావిస్తున్నారు.
  
 అప్పుడు అరుణాచల్‌ సరిహద్దులో..
 1986లో ఇలాగే భారత్‌–చైనా సరిహద్దులో ఉద్రిక్తతలు పెరిగి, యుద్ధ వాతావరణం కనిపించింది. అరుణాచల్‌ప్రదేశ్‌ సమీపంలోని సుమ్‌దొరాంగ్‌ వద్ద జరిగిన ఓ సంఘటన కారణంగా ఈ ప్రాంతంలోని సరిహద్దులో భారత్, చైనాలు వేల సంఖ్యలో తమ సేనలను ఏడాదిపాటు సమీకరించారు. తర్వాత ఉభయ దేశాల మధ్య చర్చలు జరిగి ఉద్రిక్తతలు చల్లారడానికి ఎనిమిదేళ్లు పట్టింది. దీని ఫలితంగా అప్పట్నుంచి ఇప్పటి వరకూ జమ్మూ కశ్మీర్‌ నుంచి అరుణాచల్‌ప్రదేశ్‌ వరకూ 3,844 కిలోమీటర్ల సరిహద్దులో శాంతియుత వాతావరణం కొనసాగింది. తాజాగా డోక్లామ్‌తో సిక్కిం సెక్టార్‌ మళ్లీ వేడెక్కింది.
  
 వాచ్‌ టవర్‌తో వివాదం!
 2014లో డోక్లామ్‌లో నిర్మించిన సైనిక వాచ్‌ టవర్‌కు రోడ్డు నిర్మించాలన్న చైనా సర్కారు నిర్ణయమే ఈ వివాదానికి దారితీసి ఉండొచ్చని చైనాలోని ఓ ప్రముఖ ఇంటర్నెట్‌ బ్లాగ్‌ అభిప్రాయపడింది. ఈ ప్రాంతంలో అంతంతమాత్రంగా ఉన్న భూటాన్‌ సేనలను గమనించిన చైనా 2007 తర్వాతే డోక్లామ్‌ పీఠభూమిని తన అధీనంలోకి తెచ్చుకుందని మరికొందరు విశ్లేషిస్తున్నారు. ‘‘డోక్లామ్‌ ఎప్పుడూ చైనా అంతర్భాగమేగానీ 2007 దాకా భూటాన్‌ అధీనంలో ఉండేది. ఆ తర్వాతే పూర్తిగా చైనా చేతికి చిక్కింది. 1890 బ్రిటన్‌–చైనా ఒప్పందం ప్రకారం ఈ పీఠభూమి చైనాకే చెందినా కొన్నేళ్ల క్రితం ఇక్కడ భూటాన్‌ రెండు వాచ్‌ టవర్లు నిర్మించి తన అధీనంలోకి తెచ్చుకుంది. దీంతో చైనా 2007లో వాటిని ధ్వంసం చేసి అదే చోట కొత్త టవర్లు నిర్మించింది’’ అని విశ్లేషకులు పేర్కొంటున్నారు. ఈ వాచ్‌ టవర్లకు రోడ్లు వేస్తున్న క్రమంలోనే ఈ వివాదం రాజుకుంది.
  
 మన ఆయుధ సామగ్రి పదిరోజులకే కాగ్‌ నివేదిక
 డోక్లామ్‌ వద్ద భారత్‌–చైనాల మధ్య ఉద్రిక్తతలు పెరుగుతున్న నేపథ్యంలో దేశ ఆయుధ సామగ్రిపై కాగ్‌ ఇచ్చిన తాజా నివేదిక చర్చనీయాంశమైంది. యుద్ధం వస్తే మన ఆర్మీ వద్దనున్న ఆయుధ సామగ్రి పది రోజుల్లోనే ఖర్చయిపోతుందని ఆ నివేదికలో పేర్కొనడం గమనార్హం. ఈ విషయాన్ని 2013లోనే గుర్తించి వెలుగులోకి తెచ్చినా గత నాలుగేళ్లలో ఎలాంటి మార్పు కనిపించలేదని కాగ్‌ పేర్కొంది. మరోవైపు చైనా తన ఆయుధ సామగ్రిని గణనీయంగా పెంచుకుంటోంది. రక్షణ మంత్రిత్వశాఖ అధీనంలోని  41 ఆర్డ్‌నెన్స్‌ ఫ్యాక్టరీల ద్వారా భద్రతా దళాలకు ఆయుధ సామగ్రి అందుతోంది. ఈ ఫ్యాక్టరీలకు రక్షణ ఉత్పత్తుల తయారీలో 200 ఏళ్లకు పైగా అనుభవం ఉందని చెబుతున్నా.. 2013 నుంచి ఆర్మీకి సరఫరా చేసిన ఆయుధ సామగ్రి నాణ్యత నాసిరకంగా ఉందని కాగ్‌ స్పష్టంచేసింది.
  
 127 ఏళ్ల వివాదం
 డోక్లామ్‌తో చైనా–భూటాన్‌–భారత్‌ మధ్య ఏర్పడిన ఈ వివాదానికి నూటా పాతికేళ్లకు పైగా చరిత్ర ఉంది. 1890లో టిబెట్‌–సిక్కింలకు సంబంధించిన విషయాలపై ఆనాడు భారత్‌ను పాలించిన బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం–క్వింగ్‌ (చైనా సార్వభౌముల) మధ్య కుదిరిన ఒప్పందం మేరకు ఛుంబి లోయ వెంట అంతర్జాతీయ సరిహద్దును నిర్ణయించారు. ఆ తర్వాత కూడా టిబెట్‌–భూటాన్‌ మధ్య సరిహద్దు వివాదాస్పదంగానే ఉండేది. దానికి చైనా–భూటాన్‌–భారత్‌ కలిసే సరిహద్దు ప్రాంతమైన డోక్లామ్‌ (ట్రై జంక్షన్‌ ) కేంద్రంగా మారింది. చైనాతో భూటాన్‌కు ద్వైపాక్షిక సంబంధాలు లేకపోవడంతో ఈ వివాదంలో భారత్‌ సహకారాన్ని ఆ దేశం కోరుతోంది.
 
 భారత్‌–భూటాన్‌ మధ్య అనేక ఒప్పందాలున్నాయి. చైనా అధీనంలోని డోక్లామ్‌ పీఠభూమిలో భారీ సైనిక వాహనాల కోసం రోడ్డు వేసేందుకు గతనెల 16న చైనా బలగాల సహాయంతో యంత్రాలను తరలించారు. తమ భూభాగంలోకి చొచ్చుకు రావడంపై భూటాన్‌ ఆర్మీ అభ్యంతరం తెలపడంతో పాటు వారిని వెనక్కు పంపేందుకు భారత్‌ సైన్యం సాయం కోరింది. ఈ రోడ్డు నిర్మాణాన్ని ఆపేందుకు జూన్‌ 18న భారత్‌ సేనలు అక్కడకు చేరుకున్నాయి. ఇది కొనసాగుతుండగానే గతనెల 28న సిక్కిం సెక్టార్‌లోకి చైనా ప్రవేశించినట్లు వార్తలొచ్చాయి. ఈ ప్రదేశం కూడా ట్రై జంక్షన్‌కు సమీపంలోనే ఉండటం భారత్‌కు ఆందోళన కలిగించే అంశం. ఈ ప్రాంతమే ఈశాన్య రాష్ట్రాలతో దేశాన్ని కలుపుతుండటం గమనార్హం.
  
 నాథూలాలోనూ వివాదమే..
 సిక్కిం రాజధాని గ్యాంగ్‌టక్‌ను, పశ్చిమబెంగాల్‌లోని కళింపాంగ్, చైనా అ«ధీనంలోని టిబెట్‌ యాతుంగ్‌ను కలిపేదే నాథూలా మార్గం. టిబెట్‌ భాషలో నాథూలా అంటే వింటున్న చెవి అని అర్థం. చైనాతో 1962 యుద్ధం తర్వాత భారత్‌ దీన్ని మూసేసింది. ఆనాటి నుంచి సరిహద్దుల్లో అతిక్రమణలు కొనసాగుతూనే వచ్చాయి. అయితే 1967లో నాథూలా సమీపంలోని భూభాగాన్ని చైనా ఆక్రమించే ప్రయత్నాన్ని భారత్‌ సమర్థవంతంగా తిప్పికొట్టింది. ఈ పోరులో 400 మంది చైనా సైనికులు చనిపోగా.. భారత్‌ 70 మంది జవాన్లను కోల్పోయింది. ఈ మార్గాన్ని 2006లో భారత్‌ తెరిచింది.
 
 డోక్లామ్‌ వద్ద ఇరుదేశాల ఉద్రిక్తతల మధ్య భారత్‌ నుంచి మానససరోవర్‌ యాత్రికులు వెళ్లకుండా నాథూలా మార్గాన్ని చైనా మూసేసింది. భూటాన్‌–చైనాలు 470 కి.మీ. సరిహద్దును కలిగి ఉన్నాయి. 1972–1984 మధ్యలో భారత్‌ సహకారంతో భూటాన్‌ చైనాతో సరిహద్దు చర్చలు జరిపింది. ఈ ప్రాంతంలో శాంతిని, యథాతథ స్థితిని కొనసాగించేందుకు 1988, 1998లలో ఈ దేశాల మధ్య ఒప్పందాలు కుదిరాయి.