జడ్చర్ల టౌన్‌: జడ్చర్ల ప్రభుత్వ డిగ్రీ కళాశాల ప్రాంగణంలోని బొటానికల్‌ గార్డెన్‌లో రియోథెమిస్‌ వరిగేటా జాతికి చెందిన రంగురంగుల తూనీగను గుర్తించినట్లు గార్డెన్‌ సమన్వయకర్త డాక్టర్‌ సదాశివయ్య తెలిపారు. హైదరాబాద్‌కు చెందిన భరత్‌ అనే వైల్డ్‌లైఫ్‌ ఫొటోగ్రాఫర్‌ గార్డెన్‌ను సందర్శించి పక్షులు, జంతువులను కెమెరాలో బంధిస్తుండగా అరుదైన తూనీగను గుర్తించినట్లు తెలిపారు. సాధారణంగా ఇలాంటి తూనీగలు చిత్తడి నేలలో ఎక్కువగా నివసిస్తూ చిన్న చిన్న క్రిమి కీటకాలను తింటూ జీవిస్తాయన్నారు. ఈ రకమైన తూనీగలు మనదేశంతో పాటు, చైనా, వియత్నాం, జపాన్‌ దేశాల్లో మాత్రమే జీవిస్తాయన్నారు. అనేక అరుదైన మొక్కలు, జంతువులకు తెలంగాణ బొటానికల్‌ గార్డెన్‌ నిలయంగా మారుతోందన్నారు.

సాక్షి,  కెరమెరి(ఆసిఫాబాద్‌): భూమిపై జీవించే హక్కు ప్రతి ప్రాణికి ఉంది. మానవ మనుగడకు జీవజాతుల అవసరం కీలకం. చీమ, పేడపురుగు, సీతాకోక చిలుక, నక్క, ఉడుము, కాకి, గబ్బిలం ఇలా ఎన్నో జీవులు ప్రత్యేకంగానో.. పరోక్షంగానో.. మానవ ప్రయోజనకారులు . మారుతన్న జీవన విధానంతో జీవ వైవిధ్యానికి కీడు కలిగిస్తోంది. కొన్ని జాతులు వేట గాళ్ల బారీన పడి కనుమరుగవుతుంటే... మరికొన్ని సహజంగా క్షీణదశకు చేరుకుంటున్నాయి. మితిమీరిన రసాయనాల వాడకం, ఆధునిక సమాచారల వ్యవస్థలతో కొన్ని జీవజాతులు కనుమరుగవుతున్నాయి. అందుకే అంతాకలిసి వీటిని కాపాడుకోవాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉందని పర్యావరణ నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.     మాయమవుతున్న ఉడుములు..! ఉడుములు అన్ని ప్రాంతాల్లోనూ సంచరిస్తుంటాయి. వీటిని శాస్త్రీయంగా వెరానస్‌ బెంగా లెన్సిస్‌ అంటారు. ఇవి సుమారు మూడున్నర కిలోల బరువు వరకు ఉంటాయి. భూమిలో బొరియాలు చేసి గుడ్లు పెట్టి వాటిని మట్టితో కప్పి వేయడం వీటి ప్రత్యేకత. ఇవి పంటలకు హానీ చేసే కీటకాలను ఆహారంగా తీసుకొని ప్రయోజనకారిగా ఉంటాయి. వీటి మాంసం నడుంనొప్పులను తగ్గిస్తుందనే ఓ నమ్మకం ప్రచారంలో ఉంది. దీంతో వేటగాళ్లు వీటికి ఉచ్చులు వేసి పట్టుకొని విక్రయిస్తుంటారు. తూనిగలు కనుమరుగు... గుండ్రటి తల.. పొడవాటి రెక్కలు.. తోక చిన్నరకం హెలికాప్టర్‌ ఉండే తూనిగలను చూస్తే అందరికీ ముచ్చటేస్తోంది. చిన్నప్పుడు ప్రతీ ఒక్కరూ వాటితో ఆడుకునే ఉంటారు. ఆకాశంలో నల్లటి మబ్బులు కమ్ముకున్న వెంటనే తూనిగలు గుంపులుగుంపులు చేరి గాల్లో ఎగురుతు కనిపిస్తాయి. నిజానికి ఇవి కీటకాలను తినే మాంసాహారులు వీటి జీవితంలో తక్కువ కాలం నీటిలో సయాడ్‌ అనే లార్వా రూపంలో ఉంటూ దోమగుడ్లను ఆహారంగా తీసుకొని దోమల నివారణకు ఉపయోగపడుతుంటాయి. ఫైడా తూనిగలు దోమలను, పంటలకు నష్టం కలిగించే శుత్రు పురుగులను తిని రైతులకు మేలు చేస్తాయి. రసాయాన ఎరువులు, పురుగు మందులు నీటి కాలుష్యంతో ప్రస్తుతం తూనిగలు కనుమరుగవుతున్నాయి.  వాన పాముల.. భూమి పుత్రులు..! వానపాములు భూమిని సారవంతం చేస్తాయి. కొన్ని వేల సంఖ్యలో భూమి పై పొరల్లో ఉండి కంపోస్టును తయారు చేస్తాయి. ఇవి నేలలో బొరియాలు చేయడంతో నీటిని నిల్వ చేసుకునే శక్తి పెరుగుతోంది. వానపాము విషర్జకంలో నత్రజని సహజంగా ఉంటుంది. ప్రస్తుతం రసాయన ఎరువులు, పురుగు మందులు వాడకం పెరిగి నేలలో వానపాములు చనిపోతున్నాయి. దీంతో నేలకు అవసరమయ్యే జీవద్రవం అందక గట్టిపడి పోతున్నాయి.   కూలుతున్న పిచ్చుక గూడు.. ! గూడు కట్టుకోవడం అన్ని పక్షులది ఒక తీరైతే పిచ్చుకల గూడుది మరో ప్రత్యేకత. ఇవి ఇంజనీరింగ్‌ ప్రతిభ మాదరిగా.. ఈత, తుమ్మ, తాటి చెట్ల కొమ్మలకు చివరన గూల్లు కట్టుకుంటాయి. ఒకటే పొడవు ఉన్న గడ్డి పోచలను ముక్కున కరచి తెచ్చుకుని అత్యంత నైపుణ్యంతో గూళ్లను కట్టి ఆడపక్షిని ఆకర్శిస్తాయి.  గూడు లోపల వెచ్చగా ఉండడంతో వాన వచ్చిన తడవక పోవడం దీని ప్రత్యేకత. ఇవి కూడ కీటకాలను అదుపులో ఉంచుతాయి.  గుంట నక్క జిత్తులేవి..? ఇప్పటికే మన పరిసరాల్లో తోడేలు కనిపించడం లేదు. ఇక జిత్తులతో అందరిని అబ్బుర పరిచే టక్కులమారి గుంటనక్క ఆపదలో పడిపోయింది. వీటిని శాస్త్రియంగా ఉల్ప్‌స్‌ బెంగాలెన్సిస్‌ అంటారు. ఇవి భూమి లోపల రెండు నుంచి మూడు భూమి లోతులో గుంటలు చేసుకుని జీవిస్తాయి. చిన్న జంతువులు ఎలుకలు, పందికొక్కులు, పీతలు, కీటకాలను ఆహారంగా తీసుకొని వ్యవసాయ రంగానికి సహాకరిస్తాయి. రెల్లు దుబ్బలు వంటి వాటి ఆవాసాలను నాశనం చేయడం, పురుగుల మందుల ప్రభావంతో ఈ జాతి అంతరించి పోతుంది. 


 వేలేరుపాడు :  తూనీగ తూనీగ.. ఎందాక పరుగెడతావే...రావే మా వంక... అన్నాడో సినీకవి. ఆయన భావం ఎలా ఉన్నా... ప్రస్తుతం తూనీగలు మనవంక రాలేకపోతున్నాయి. ఒకప్పుడు వర్షాకాలం ప్రారంభమైతే చాలు రివ్వు రివ్వుమని ఎగురుతూ సందడి చేసే తూనీగలు నేడు ఎక్కడోగానీ కన్పించడం లేదు. సీతాకోక చిలుకల రంగుల మాదిరిగా తూనీగల్లో 12 రకాల రంగులు చిన్న, పెద్ద సైజుల్లో ఉంటాయి. వివిధ రంగుల్లో శోభాయమానంగా ఎగిరే వీటి రెక్కల్లో తరిచిచూస్తే అందమైన బాల్యస్మృతులు గుర్తుకు వస్తాయి. వీటిని పట్టుకొని ఆటలాడుకున్న బాల్యం తెరలుతరెలుగా కళ్లముందు ప్రత్యక్షమవుతుంది.
  
 తక్కువ ఎత్తులో ఎగిరితే వర్షాలు
 ఇవి భూమికి తక్కువ ఎత్తులో ఎగిరితే వర్షాలు తొందరగా పడతాయని, అదే భూమికి దూరంగా ఎగిరితే ఆలస్యం తప్పదని రైతులు నమ్మేవారు. సాధారణంగా తూనీగలు నీటి మడుగుల ప్రాంతంలో ఉన్న చెట్ల ఆకుల కిందివైపు భాగంలో  గుడ్లు పెడతాయి. చెట్ల ఆకుల కింది భాగంలో అయితే తేమ తగిలి చల్లదనం ఉంటుంది. దీని వల్ల గుడ్లు వృద్ధి చెందే అవకాశం ఉంది. కానీ ప్రస్తుతం ఆ చల్లదనం గుడ్ల పొదగుకు అనుకూలించడం లేదు. వాయువుల ప్రభావం, అవసరానికి మించి అధిక ఉష్ణోగ్రతల వల్ల 100 శాతం గుడ్లలో 80 శాతం గుడ్లు పొదుగుదశలో నశించిపోతున్నాయి. దీంతో వీటి ఉత్పత్తి శాతం తగ్గిపోతోంది. పొలాల్లో ఎరువులు, క్రిమి సంహారక మందుల వాడకం కూడా ఈ కీటకాల మనుగడకు శాపంగా మారింది.


 ఉదయం ఆఫీసుకెళ్లడానికి మీరు మీ అపార్ట్‌మెంటు నుంచి బయటికి వచ్చారు.. మీ అపార్ట్‌మెంట్ కారిడార్ పక్కన మామిడి, జామ, బొప్పాయి, ఆపిల్ ఇలా రకరకాల చెట్లు.. వెళ్తూవెళ్తూ చెట్టు నుంచి ఓ ఆపిల్ కోసుకుని.. తింటూ.. లిఫ్ట్ వద్దకు వెళ్లారు.. అద్దాలున్న లిఫ్ట్‌లో దిగుతున్నారు.. ఒక్కో ఫ్లోర్‌లో ఒక్కో పంటను,  పూల, పళ్ల తోటలను చూసుకుంటూ..
 
  కొత్త బంగారు లోకం..
  ప్రస్తుతానికిది ఊహే.. కానీ బెల్జియంకు చెందిన ఆర్కిటెక్ట్ విన్సెంట్ కాలెబాట్ డిజైన్ ‘డ్రాగన్‌ఫ్లై’ కార్యరూపం దాలిస్తే.. ఈ అద్భుతం మన కళ్లెదుటే సాక్షాత్కరిస్తుంది. మన ఆరోగ్యకరమైన భవిష్యత్తు, పర్యావరణ పరిరక్షణకు ఎంతగానో ఉపయోగపడుతుందని విన్సెంట్ చెబుతున్న ఈ ‘డ్రాగన్‌ఫ్లై’లో ఎన్నో ప్రత్యేకతలు ఉన్నాయి.  132 అంతస్తుల ఈ ‘పట్టణ వ్యవసాయ క్షేత్రం’లో ఆఫీసులు, ఇళ్లతోపాటు పొలాలు, తోటలు, డెయిరీ, కోళ్ల పెంపకం వంటివెన్నో ఉన్నాయి. అంతేకాదు.. ఒక్కో బిల్డింగ్ మినీ పవర్ స్టేషన్‌లాగా ఉంటుంది. సూర్యకాంతి నుంచి సౌర విద్యుత్, గాలి నుంచి పవన విద్యుత్‌ను తయారుచేసుకునే సదుపాయాలుంటాయి.
  
  ఈ భవనానికుండే ‘రెక్కల’ వంటి ఏర్పాటు వల్ల ఎండాకాలంలో వేడిగాలినిఅది నిల్వ చేసి.. చలికాలంలో గదులకు వెచ్చదనాన్ని అందజేస్తుంది. ఇక ఎండాకాలంలో చుట్టూ తోటల వల్ల చల్లదనం ఉండటంతోపాటు బయట నుంచి గాలి ధారాళంగా వచ్చే ఏర్పాట్లుంటాయి. అంతేకాదు.. వర్షపు నీటిని నిల్వ చేసి.. మొక్కలకు వాడతారు. వ్యర్థ పదార్థాలను ఎరువులుగా మార్చి.. పంటలకు ఉపయోగిస్తారు. రోజురోజుకూ జనాభా పెరగడం.. నగరాలు విస్తరిస్తూ.. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోకి చొచ్చుకుపోవడం వంటి వాటి వల్ల భవిష్యత్తులో వ్యవసాయ క్షేత్రాలు తగ్గిపోతాయని.. ఆ పరిస్థితుల్లో డ్రాగన్‌ఫ్లై డిజైన్ ఎంతగానో ఉపయోగపడుతుందని విన్సెంట్ చెబుతున్నారు.