మనలో కొంతమందికి ఫ్యాటీలివర్‌పై ఎంతో కొంత అవగాహన ఉండే ఉంటుంది. మద్యం తాగే అలవాటు ఉన్నవారు కాలేయంలో క్రమక్రమంగా కొవ్వు పెరుగుతూ ఒక దశ తర్వాత కణాలన్నీ పూర్తిగా నశించి, కొవ్వు మయం అయిపోతే..అది సిర్రోసిస్‌ అనే కండిషన్‌కు దారితీస్తుందనీ, అప్పుడు కాలేయ మార్పిడి తప్పదనే అవగాహన కొంతమందిలో ఉంటుంది. అయితే మద్యం తాగేవారికే ఫ్యాటీ లివర్‌ వస్తుందన్నది పాక్షిక సత్యమే..ఆ అలవాటు లేనివారిలోనూ వచ్చే అవకాశాలు ఉన్నాయి. ఈ కండిషన్‌నే నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీ లివర్‌ డిసీజ్‌(ఎన్‌ఏఎఫ్‌ఎల్‌డీ) అంటారు. శరీరతత్త్వాన్ని బట్టి మద్యం, మాంసాహార అలవాట్లు లేకపోయినా నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీ లివర్‌ రావచ్చేనే అవగాహన కల్పించేదే ఈ కథనం. మద్యం అలవాటు లేనివారిలోనూ నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీ లివర్‌! మానవుల పొట్టలో కుడివైపున కాలేయం ఉంటుంది. తీసుకున్న ఆహారంలోని చక్కెరలు శక్తిగా మారాక... మిగతావి కొవ్వు రపంలోకి వరి కాలేయంలో నిల్వ ఉంటాయి. మళ్లీ అవసరమైనప్పుడు ఉపయోగపడతాయి. ఈ నిరంతర పక్రియలో కొవ్వు వెతాదులు పెరుగుతున్న కొద్దీ కాలేయ కణాలు తమ స్వగుణాన్ని కోల్పోయి కొవ్వు పేరుకున్నట్లుగా అయిపోతాయి. ఈ కండిషన్‌ను ఫ్యాటీలివర్‌ అంటారు. మద్యం అలవాటు ఉన్నా, పొట్ట ఎక్కువగా ముందుకొచ్చి ఉన్నా... వారిలో కాలేయం దశలవారీగా, ఎంతో కొంత ఫ్యాటీలివర్‌గా మారిపోయి ఉంటుంది. కారణాలు: జీవనశైలి / మెటబాలిక్‌ డిసీజెస్‌గా పేర్కొనే డయాబెటిస్‌ ఉన్నవారిలోన, అలాగే పొట్ట చుట్టూ కొవ్వు పేరుకోవడం (సెంట్రల్‌ ఒబేసిటీ), స్థూలకాయం (ఒబేసిటీ) వంటి అంశాలు నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీలివర్‌కు కారణం కావచ్చు. ఆహారంలో పిండిపదార్థాలు ఎక్కువగా తీసుకోవడం. లక్షణాలు: ఆల్కహాలిక్‌ లివర్‌ డిసీజ్‌లోనైనా కొద్దిమేరకు లక్షణాలు కనిపింవచ్చేమోగానీ... నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీ లివర్‌ డిసీజ్‌లో చాలావరకు లక్షణాలు కనిపించవు. అయితే మనకు చాలా సాధారణం అనిపించే కొన్ని లక్షణాలు నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీలివర్‌ను పట్టిస్తుంటాయి. ఉదా: పొట్ట పెరిగి, బానపొట్టలా ముందుకు రావడం. కొందరిలో కుడివైపు పొట్ట పైభాగంలో పొడుస్తున్నట్లుగా నొప్పి రావడం. లివర్‌ క్రమంగా పెరుగుతుండటంతో ఈ లక్షణం బయటపడుతుంది. నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీలివర్‌... దశలు... నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీలివర్‌లో నాలుగు దశలు ఉంటాయి. అవి మొదటి సింపుల్‌ స్టియటోసిస్‌ దశ, రెండోది స్టియటో–హెపటైటిస్‌ దశ. మూడోది ఫైబ్రోసిస్‌ దశ, నాలుగోదీ, వరదీ... ఇక వెనక్కు తిప్పడానికి వీలుకాని సిర్రోసిస్‌ దశ. మొదటి దశ: ఇది సాధారణమైన ఫ్యాటీ లివర్‌ వ్యాధి దశ. ఇందులో కాలేయ కణాల మధ్య కొద్దిగా అంటే 5 శాతం నుంచి 10 శాతం మేరకు కొవ్వు శాతం పేరుకుంటుం‍ది. రెండో దశ (నాశ్‌): ఈ దశను నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ స్టియటో–హెపటైటిస్‌ (ఎన్‌ఏఎస్‌హెచ్‌–నాశ్‌) అంటారు. ఇందులో కాలేయం కొద్దిగా గాయపడటంతో పాటు కాలేయ కణాలు కొన్ని నశిస్తాయి. మూడో దశ (ఫైబ్రోసిస్‌): ఈ దశలో కాలేయం పీచుగా మారినట్లుగా కనిపిస్తుంది. దీన్నే ‘ఫైబ్రోసిస్‌’గా పేర్కొంటారు. నాలుగో దశ (సిర్రోసిస్‌): ఫైబ్రోసిస్‌ నుం కాలేయం కొవ్వుకణాలతో నిండిపోయి, పూర్తిగా తన స్వరపాన్ని కోల్పోయి, కాలేయ వర్పిడి తప్ప ప్రత్యామ్నాయం లేని దశ వస్తుంది. ఇది వెనక్కుమరల్చలేని (ఇర్రివర్సిబుల్‌) దశ. నిర్ధారణ: బాధితుని స్థలకాయం, పొట్ట (సెంట్రల్‌ ఒబేసిటీ) చసి డాక్టర్లు పరిస్థితిని కొంతమేర అంచనా వేయగలరు. కొన్ని రక్తపరీక్షలు, అలాగే డయాబెటిస్, కొలెస్ట్రాల్‌ వెతాదులు, ట్రైగ్లిజరైడ్‌ స్థాయులు పెరిగాయా అన్నదీ చూడాలి. అల్ట్రా సౌండ్‌ స్కానింగ్‌తో ఫ్యాటీలివర్‌ తప్పక బయటపడుతుంది. కొందరిలో లివర్‌ బయాప్సీ అవసరం. లివర్‌ బయాప్సీతో ఎన్‌ఏఎఫ్‌ఎల్‌డీలో అది నాన్‌ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీలివరా (ఎన్‌ఏఎఎఫ్‌ఎల్‌), లేక నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ స్టియటో–హెపాటిక్‌ (నాశ్‌) కండిషనా అని నిర్ధారణ చేయవచ్చు. ఇప్పుడు ‘ఫైబ్రోస్కాన్‌’ అనే వైద్యపరీక్షతో లివర్‌లో ఏ మేరకు కొవ్వు పేరుకుంది, ఫైబ్రోసిస్‌ ఎంత ఉందన్న విషయంతో పాటు, మూడు నెలల తర్వాత మళ్లీ సమీక్షించి, కొవ్వు మోతాదులు పెరిగాయి, తగ్గాయో కూడా తెలుసుకోవచ్చు. చికిత్స : ఆల్కహాల్‌ అలవాటు లేనివారిలో దీని చికిత్సకు నిర్ణీతంగా ఒక ప్రొటోకాల్‌ లేదుగానీ... దీని చికిత్స సమయంలో ఫ్యాటీలివర్‌ డిసీజ్‌కు దోహదపడిన అంశాలను బట్టి డాక్టర్లు చికిత్స చేస్తారు. ముఖ్యంగా బాధితుల జీవనశైలిలోనూ, ఆహారంలో మార్పులతో పాటు వ్యాయామం వంటివి సస్తారు. బాధితులు ఏవైనా మందులు వాడుతుంటే, వాటి కారణంగా ఫ్యాటీలివర్‌ వచ్చిందని భావిస్తే, వాటిని మారుస్తారు. చాలా కొద్దిమందిలో మందులూ, శస్త్రచికిత్సా అవసరం కావచ్చు. ముందస్తు నివారణకు ఈ జాగ్రత్తలు... బరువు తగ్గడం : ఉండాల్సిన దాని కంటే ఎక్కువగా బరువు ఉన్నవారు ఆహారంలో పిండి పదార్థాలను తగ్గించాలి. ప్రతి వారం అర కిలో నుంచి కిలో బరువు తగ్గించుకునేలా శ్రమించాలి. ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం: ఆహారంలో ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, పండ్లు తప్పనిసరి. పొట్టుతో ఉండే తృణధాన్యాలు ఎక్కువగా తీసుకోవాలి. పాలిష్‌ చేసిన వాటికి బదులుగా పొట్టు తీయని బియ్యం, గోధుమలు వాడాలి. రిఫైన్డ్‌ షుగర్స్, మైదా, స్వీట్లు తగ్గించాలి. మాంసాహారం తీసుకునేవారు చేపలు తినడం మంచిది. వ్యాయామం: చురుగ్గా ఉంటూ రోజూ ఒంటికి పనిచెప్పేలా శ్రమించాలి. రోజూ కనీసం 30 నిమిషాలకు తక్కువ కాకుండా వ్యాయామం చేయాలి. డయాబెటిస్‌ను తప్పకుండా అదుపులో ఉంచుకోవాలి. కొలెస్ట్రాల్‌ వెతాదులను తగ్గించుకోండి. ఇందుకు వ్యాయామంతో పాటు ఒకవేళ అవసరమైతే మందులు కూడా వాడాలి. (చదవండి: ఆ చెట్టు ఆకులు తెల్ల జుట్టుకి చెక్‌ పెడితే..వాటి పువ్వులు ఏమో.)

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: ఆల్కహాల్‌ తీసుకునే అలవాటు లేకున్నా, ఫ్యాటీ లివర్‌ బాధితులు పెరుగుతున్నారని ఓ అధ్యయనంలో తేలింది. నగరానికి చెందిన ఏఐజీ ఆసుపత్రి తమ రూరల్‌ అవుట్‌ రీచ్‌ ప్రోగ్రామ్, క్లినికల్‌ డేటాల విశ్లేషణ ద్వారా నిర్వహించిన అధ్యయనం ఫలితాలను వివరించింది. ప్రతి 10మందిలో నలుగురికి ఫ్యాటీ లివర్‌ సమస్య ఉందని తేలింది. అంతర్జాతీయ నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ స్టీటో హెపటైటిస్‌ (నాష్‌) దినాన్ని పురస్కరించుకుని ఈ అధ్యయన వివరాలను ఏఐజీ ఆసుపత్రి గురువారం విడుదల చేసింది. ఈ సందర్భంగా ఆసుపత్రి ఛైర్మన్, డైరెక్టర్‌ డా.నాగేశ్వర్‌రెడ్డి  మాట్లాడుతూ శారీరక శ్రమ లేని జీవనశైలి, అపసవ్య ఆహారపు అలవాట్ల వల్ల నాన్‌ ఆల్కహాలిక్‌ ఫ్యాటీ లివర్‌ వ్యాధి మన దేశంలో విస్తరిస్తోందన్నారు. అయితే  ఎక్కువ లక్షణాలు లేకపోవడం వల్ల అనుకోకుండా మాత్రమే ఇది బయటపడుతుందన్నారు. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో తాము నిర్వహించిన పరీక్షల్లో 20శాతం మందికి గుర్తించామని, దీనితో పట్టణ ప్రాంతాల్లో డేటాను పోల్చి చూసినప్పుడు అదే స్థాయిలో సమస్య తీవ్రత ఉందని గుర్తించామన్నారు.  ఈ నేపథ్యంలో ప్రజల్లో అవగాహన పెంచేందుకు తాము ప్రత్యేకంగా ఫ్యాటీ లివర్‌ కేర్‌ విభాగాన్ని ప్రారంభిస్తున్నామన్నారు. ఈ సమావేశంలో ఆసుపత్రి హెపటాలజీ డైరెక్టర్‌ డా.మిథున్‌ శర్మ ఎఐజీ ఆసుపత్రి ఒబెసిటీ, మెటబాలిక్‌ థెరపీ డైరెక్టర్‌ డా.రాకేష్‌ కలాపాల తదితరులు పాల్గొని మాట్లాడారు. (చదవండి: గుడ్‌న్యూస్‌: గెస్ట్‌ లెక్చరర్ల వేతనాలు.. గంటకు రూ. 90 పెంపు)

మారుతున్న జీవనశైలిలో భాగంగా ఒకేచోట కూర్చుని చేసే వృత్తుల కారణంగానైనా... లేదా మన జీవనశైలిలో ఈ మధ్యకాలంలో విపరీతంగా పెరిగిన ఆల్కహాల్‌ తీసుకోవడం వల్లనైనా ఇటీవల ఫ్యాటీలివర్‌ డిసీజ్‌ బాగా ఎక్కువగా కనిపిస్తోంది. ఇందులోనూ గ్రేడ్‌లో ఉంటాయి. మొదటి లేదా రెండో గ్రేడ్‌ వరకు కేవలం మంచి ఆరోగ్యకరమైన నడవడిక, మన జీవనశైలిలో భాగంగా ఆరోగ్యకరమైన అలవాట్లు, వ్యాయామంతో మొదటి, రెండో దశలోని ‘ఫ్యాటీ లివర్‌’ కండిషన్‌ను తేలిగ్గా అధిగమించవచ్చు. కానీ అంతకు మించి దాటితే మాత్రం కాలేయం పూర్తిగా కొవ్వుతో నిండిపోయి మొదటికే మోసం రావచ్చు. అప్పుడు కాలేయ మార్పిడి తప్ప మరో మార్గ ఉండకపోవచ్చు. అందుకే సకాలంలోనే గుర్తించి మొదటి లేదా రెండో దశలోనే ‘ఫ్యాటీ లివర్‌’ను నిలువరించాలి. ఫ్యాటీ లివర్‌ అంటే ఏమిటి, దానికి కారణాలేమిటి, దానితో వచ్చే అనర్థాలేమిటి వంటి అనేక అంశాపై అవగాహనను కలిగించేదే ఈ కథనం.  ఈ మధ్యకాలంలో మన జీవనశైలిలో నగరీకరణ /పట్టణీకరణ జరుగుతున్న కొద్దీ మనం తీసుకునే ఆహారంలో క్యాలరీ లు చాలా ఎక్కువగా ఉండటం, చక్కెరలు ఎక్కువగా ఉండే ఆహారాలు పెరుగుతున్నాయి. దానికి తోడు శారీరక శ్రమ ఎంతమాత్రమూ లేని వృత్తులే అన్నిచోట్లా ఉన్నాయి. ఫలితంగా స్థూలకాయం, డయాబెటిస్‌తో పాటు ఫ్యాటీలివర్‌ అనే కండిషన్‌ చాలామందిలో చాలా ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది.  ఫ్యాటీ లివర్‌ అంటే... మన పొట్టలో కుడిపైపున కాలేయం ఉంటుంది. మనం తీసుకుంటున్న ఆహారంలో క్యాలరీలు, చక్కెరలు పెరుగుతున్న కొద్దీ శరీర శ్రమకు వినియోగమైనవి పోగా... మిగతావన్నీ కాలేయంలో కొవ్వు రూపంలో నిల్వ అవుతాయి. దాంతో క్రమంగా కాలేయం కణాలు తమ సహజ గుణాన్నికోల్పోయి కొవ్వు పేరుకున్నట్లుగా అయిపోతుంటాయి. ఇలాంటి కండిషన్‌నే ఫ్యాటీలివర్‌ అంటారు.  ఫ్యాటీలివర్‌... దశలు... ఫ్యాటీలివర్‌లో మూడు దశలు ఉంటాయి.  మొదటి దశ : ఇది సాధారణ ఫ్యాటీ లివర్‌ వ్యాధి. ఇందులో కాలేయ కణాల మధ్య కొద్దిగా మాత్రమే కొవ్వు పేరుకుంటుంది.  రెండో దశ: ఈ దశను నాష్‌ (ఎన్‌ఏఎస్‌హెచ్‌) అంటారు. ఇందులో కాలేయం కొద్దిగా దెబ్బతింటుంది. కొన్ని కాలేయ కణాలు సైతం నశిస్తాయి. కొవ్వుల పాళ్లు ఎక్కువగా ఉంటాయి.  మూడో దశ : ఈ దశలో సిర్రోసిస్‌ వస్తుంది. అంటే కాలేయం పూర్తిగా తన స్వరూపాన్ని కోల్పోతుంద. పూర్తిగా కొవ్వులు నిండినట్లుగా అయిపోతుంది. ఈ దశలో  కాలేయ మార్పిడి తప్ప వేరే ప్రత్యామ్నాయం ఉండదు. ఇది జరగకపోతే రోగి మనుగడే అసాధ్యం అవుతుంది.  కారణాలివి...  ఫ్యాటీలివర్‌లో మన ప్రమేయంతో నివారించుకోగలిగే కారణాలతో పాటు మనం నివారించలేని కారణాలూ ఉంటాయి.  నివారించగల కారణాలు  ఉదాహరణకు మద్యం అలవాటు ఉన్నవారిలో ఫ్యాటీ లివర్‌ కండిషన్‌ ఎక్కువ. మద్యం అలవాటును మానుకోవడం అన్నది మనం నివారించుకోగలిగే అంశం. అలాగే బరువు తగ్గించుకోవడం కూడా కొంతవరకు మన చేతుల్లో ఉన్నదే. ఇక మనం తీసుకునే ఆహారంలో కార్బోహైడ్రేట్స్‌ (పిండిపదార్థాలు) తీసుకోవడం కూడా మనం నివారించుకోగలిగే అంశమే.   నివారించుకోలేని కారణాలు  మంచి జీవనశైలి మార్గాలతో వాటిని కొంతవరకు మాత్రమే నివారించగలిగినప్పటికీ డయాబెటిస్, నివారించుకోలేనంత బరువు పెరగడం అన్నవి మనం ప్రయత్నపూర్వకంగా నివారించలేని కారణాలు. శరీరం బరువు పెరుగుతున్న కొద్దీ కాలేయానికి నష్టం వాటిల్లుతుందని అనేక అధ్యయనాల్లో తేలింది. స్థూలకాయం ఉన్న 90 శాతం మందిలో మొదటి దశ ఫ్యాటీలివర్‌ కనిపించడం చాలా సాధారణ అంశం. అలాగే స్థూలకాయం ఉన్న 20 శాతం వ్యక్తుల్లో మనం రెండో దశగా పేర్కొనే ఎన్‌ఏఎస్‌హెచ్‌ దశ ఉంటోంది. ఫ్యాటీ లివర్‌ వచ్చిన వ్యక్తుల్లో దాదాపు 50 శాతం మందిలో డయాబెటిస్‌ ఉంటుంది. ఇక సిర్రోసిస్‌ దశకు చేరినవారిలో 95% మంది డయాబెటిస్, స్థూలకాయం ఉన్నవారే.  ఫ్యాటీలివర్‌ వల్ల పరిణామాలు   ∙ఫ్యాటీ లివర్‌ వ్యాధి వచ్చాక తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకోకపోతే కాలేయం పూర్తిగా దెబ్బతినిపోయే సిర్రోసిస్‌ లేదా లివర్‌ క్యాన్సర్‌ వంటి ప్రమాదకరమైన పరిస్థితులకు దారితీయవచ్చు.  ∙ఫ్యాటీ లివర్‌ దశల్లో మొదటిదశ నుంచి క్రమంగా రెండో దశ అయిన ఎన్‌ఏఎస్‌హెచ్‌కూ, అక్కడి నుంచే మూడో దశ అయిన సిర్రోసిస్‌కు దారి తీస్తుందని అనుకోడానికి లేదు. చాలా సందర్భాలలో పరిస్థితులు మొదటి దశ నుంచి నేరుగా మూడో దశ అయిన సిర్రోసిస్‌కు దారితీయవచ్చు. అందుకే ఫ్యాటీలివర్‌ కనిపించినప్పుడే జాగ్రత్తగా ఉండాలి.  ఫ్యాటీ లివర్‌ నివారణ మార్గాలు   బరువు నియంత్రించుకోండి: మీరు ఉండాల్సిన దాని కంటే ఎక్కువగా బరువు ఉంటే మీ ఆహారంలో పిండి పదార్థాలను తగ్గించుకోవాలి.  ఆరోగ్యకరమైన ఆహారం: ఆహారంలో విధిగా తాజా ఆకుకూరలూ, కూరగాయలు, పండ్లు ఉండేలా జాగ్రత్త తీసుకోండి. నెయ్యి వంటి కొవ్వు పదార్థాలకు దూరంగా ఉండండి. మాంసాహారంలో రెడ్‌మీట్‌కు బదులు స్కిన్‌ లేని చికెన్, చేపలు వంటివి తీసుకోండి. నూనెల్లో మంచినూనెకు బదులు ఆలివ్‌ ఆయిల్‌ వాడడం మేలు. పొట్టుతీయని తృణధాన్యాలు ఎక్కువగా వాడాలి. పాలిష్‌ చేసిన వాటికి బదులుగా పొట్టు తీయని బియ్యం, గోధుమలు ఎక్కువగా తీసుకోండి.  డయాబెటిస్‌ను తప్పకుండా అదుపులో ఉంచుకోవాలి.  కొలెస్ట్రాల్‌ తగ్గించుకోండి. ఇందుకోసం వ్యాయామంతో పాటు ఒకవేళ అవసరమైతే మందులు కూడా వాడాల్సి ఉంటుంది.  దురలవాట్ల నుంచి దూరంగా ఉండండి: ఆల్కహాల్‌కు తప్పనిసరిగా దూరంగా ఉండాలి.  వ్యాయామం ప్రతిరోజూ కనీసం 30 నిమిషాలకు తక్కువ కాకుండా వ్యాయామం చేయండి. శారీరక శ్రమ చేయడానికి అవకాశం ఉన్న చోట్ల ఒంటికి పని చెప్పండి. అంటే లిఫ్ట్‌కు బదులు మెట్లు ఉపయోగించడం, కొద్దిపాటి దూరాలకు వాహనం ఉపయోగించకపోవడం మంచిది.   ఫ్యాటీలివర్‌ డిసీజ్‌ లక్షణాలు  ∙తొలిదశల్లో సాధారణంగా ఫ్యాటీలివర్‌ రోగుల్లో ఎలాంటి లక్షణాలు కనిపించవు. అయితే అల్ట్రా సౌండ్‌ స్కానింగ్‌ చేయించుకున్నవారిలో ఇది ఉన్నట్లు తెలుస్తుంది.  ∙కొందరికి కుడివైపు పొట్ట పైభాగంలో (రిబ్‌కేజ్‌ కింద) పొడుస్తున్నట్లుగా నొప్పి వస్తుంటుంది. కాలేయం క్రమంగా పెరుగుతుండటం వల్ల కనిపించే పరిణామం ఇది.  ఫ్యాటీలివర్‌ నిర్ధారణ పరీక్షలు  అల్ట్రాసౌండ్‌ అబ్డామిన్‌ స్కానింగ్‌తో చాలావరకు ఫ్యాటీలివర్‌ డిసీజ్‌ తెలుస్తుంది. దానితోపాటు లివర్‌ ఫంక్షన్‌ పరీక్ష చేయించాలి. దానితో ఏవైనా ఎంజైములు స్రవించడం వల్ల కాలేయం దెబ్బతిన్నదా అన్న సంగతీ తెలుస్తుంది. డయాబెటిస్, కొలెస్ట్రాల్‌ స్థాయులు, ట్రైగ్లిజరైడ్‌ పెరుగుదలనూ పరిశీలించే పరీక్షలు చేయించాలి. కొందరిలో లివర్‌ బయాప్సీ అవసరం.  ఫ్యాటీ లివర్‌ వ్యాధికి చికిత్స  ఆల్కహాల్‌ అలవాటు ఉన్నట్లయితే అది పూర్తిగా మానేయాలి. ఒకవేళ ఆల్కహాల్‌ లేనివారిలో కనిపిస్తే వారి జీవనశైలిలో మార్పులు, ఆహారంలో మార్పులు, వ్యాయామం వంటి మార్గాలను తప్పక అనసరించాలి.  చాలా కొద్దిమందిలో మందులు, శస్త్రచికిత్స అవసరం కావచ్చు. ∙రోగి వాడుతున్న ఏవైనా మందుల వల్ల ఫ్యాటీ లివర్‌ వ్యాధి వచ్చిందేమో అని పరిశీలించి దానికి అనుగుణంగా మందులను మార్చడం వంటి జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు. 


 హైదరాబాద్: ప్రతి ముగ్గురిలో ఒకరు ప్రాణాంతకమైన ఫ్యాటీ లివర్ వ్యాధితో బాధపడుతున్నారని ప్రముఖ గ్యాస్ట్రో ఎంటరాలజిస్ట్ అండ్ ట్రాన్స్‌ప్లాంట్ హెపటాలజిస్ట్ డాక్టర్ నవీన్ పోలవరపు చెప్పారు. ఆదివారం నాంపల్లి పబ్లిక్‌గార్డెన్స్‌లోని ఇందిరాప్రియదర్శిని ఆడిటోరియంలో జరిగిన ఓ కార్యక్రమంలో ఆయన ప్రసంగించారు. నాన్ ఆల్కహాలిక్ ఫ్యాటీ లివర్ వ్యాధి అనేది కొవ్వు అధికంగా ఉండటం వల్ల సంభవించే వ్యాధి అని... దీనిని ఫ్యాటీ లివర్ వ్యాధి అని కూడా అంటారని తెలిపారు. కాలేయంలో అధికంగా కొవ్వు నిలువలు ఉండటం చేత ఈ వ్యాధి వస్తుందన్నారు. ప్రాణాంతకమైన ఈ వ్యాధిని ప్రాధమిక దశలోనే గుర్తిస్తే పూర్తిగా నయం చేయవచ్చని చెప్పారు.