దేశ పార్లమెంట్‌ చరిత్రలో కొందరు ప్రముఖులు పార్టీ సిద్ధాంతాలకు అతీతంగా అత్యున్నతస్థాయిలో గౌరవమర్యాదలు అందుకున్నారు. పార్లమెంట్‌లో వాజ్‌పేయి, పీవీ నరసింహారావు వంటి రాజకీయయోధుల గౌరవాన్ని పొందిన విలక్షణ నేత సోమ్‌నాథ్‌ ఛటర్జీ. సోమ్‌నాథ్‌ తండ్రి నిర్మల్‌ చంద్ర హిందూమహాసభ అధ్యక్షుడిగా పనిచేశారు. సుప్రీంకోర్టు లాయర్‌గా, కలకత్తా హైకోర్టు జడ్జీగా, ఎంపీగా వివిధ బాధ్యతలు నిర్వహించారు. సోమ్‌నాథ్‌ మాత్రం కమ్యూనిజం వైపు ఆకర్షితులయ్యారు. 2004లో లోక్‌సభ స్పీకర్‌గా ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికయ్యాక, ఆ విధులు నిర్వహించిన మొట్టమొదటి కమ్యూనిస్టు నేతగా ప్రత్యేకత సాధించారు. పార్టీని ఖాతరు చేయలేదు 2008లో అమెరికా – భారత అణు ఒప్పందం నేపథ్యంలో స్పీకర్‌ పదవికి రాజీనామా చేయాలన్న సీపీఎం అధినాయకత్వం ఆదేశాలను బేఖాతరు చేసి  తన సుదీర్ఘరాజకీయ చరిత్రలో పార్టీపై  తిరుగుబాటు జెండా ఎగురవేశారు. స్పీకర్‌ పదవిలో ఉన్నవారికి పార్టీ ఆదేశాలు వర్తించవనే నిశ్చితాభిప్రాయానికి కట్టుబడ్డారు. అమెరికాతో అణు ఒప్పందంపై కాంగ్రెస్‌ (యూపీఏ) ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా ఓటేయడమంటే ప్రతిపక్ష బీజేపీ వైఖరిని అవలంబించినట్లేనని భావించారు. ఈ కారణంతో సీపీఎం నుంచి బహిష్కరణకు గురయ్యే వరకు తాను నిర్వహించిన పదవులు, బాధ్యతల పట్ల పూర్తి నిబద్ధతతో వ్యవహరించారు. తనను పార్టీ నుంచి తొలగించిన రోజు తన జీవితంలోనే అత్యంత విషాదకరమైన రోజుల్లో ఒకటని అన్నారు. సీపీఎం అగ్రనేత జ్యోతిబసును ఆయన రాజకీయగురువుగా పరిగణిస్తారు.  హీరేన్‌ ముఖర్జీ, ఇంద్రజిత్‌ గుప్తా, సోమ్‌నాథ్‌ లాహిరీ వంటి  ఉద్ధండులు నెలకొల్పిన కమ్యూనిస్టు రాజకీయాల సంప్రదాయాన్ని ఆయన కొనసాగించారు. 2007లో రాష్ట్రపతి స్థానానికి పోటీచేసే అవకాశం వచ్చినా.. పార్టీ నేత ప్రకాష్‌ కారత్‌ కారణంగా ఆ పదవిని పొందలేకపోయినట్టు బహిరంగంగా చెప్పారు. పదిసార్లు ఎంపీగా ఎన్నికైన ఈయన ఒకేఒక్కసారి (1984) ఓడిపోయారు. అది కూడా మమతా బెనర్జీ చేతిలో. 2009లో తన పదవీకాలం ముగిశాక, ప్రత్యక్ష రాజకీయాల నుంచి తప్పుకున్నారు. ‘ఓటుకు నోటు’ కుంభకోణంలో తన పాత్ర ద్వారా పరోక్షంగా ప్రభుత్వానికి సహకరించారనేది మాయనిమచ్చ. రాజ్యాంగం పట్ల నిబద్ధత 1929 జూలై 29న అస్సాంలోని తేజ్‌పూర్‌లో జన్మించిన ఆయన రాజ్యాంగ విలువలకు, లౌకిక, సమాఖ్య స్ఫూర్తికి కట్టుబడి వ్యవహరించారు. అన్ని వ్యవస్థల కన్నా పార్లమెంటు పవిత్రత ఎక్కువని నమ్మారు. 2004–2009 మధ్య లోక్‌సభ స్పీకర్‌గా అధికార, విపక్షాలన్న తేడాల్లేకుండా నిబంధనలను నిక్కచ్చిగా పాటించారు. శాసన, కార్యనిర్వాహక, న్యాయ వ్యవస్థల మధ్య వివాదాలు ఏర్పడినపుడు పార్లమెంటే అత్యున్నతమని స్పష్టం చేశారాయన. స్టాండింగ్‌ కమిటీల నివేదికలకు పార్లమెంటును జవాబుదారీ చేశారు. కమ్యూనిజంలో సంస్కరణలు తీసుకువచ్చేందుకు యత్నించారు. పార్లమెంటే అత్యుత్తమం శాసన, న్యాయ వ్యవస్థలకు ఎవరి పరిధులు వారికి స్పష్టంగా ఉన్నాయని.. ఒకరి వ్యవహారాల్లో మరొకరి జోక్యం సరికాదని నమ్మి ఆచరణలో పెట్టారు. జార్ఖండ్‌ శాసనసభలో బలపరీక్ష వివాదాస్పదమైనపుడు సుప్రీంకోర్టు కల్పించుకుంది. ఓటింగ్‌ సందర్భంగా సభా వ్యవహారాలను వీడియో తీయాలని ఆదేశించింది. అయితే ఈ ఆదేశాలను పట్టించుకోవాల్సిన అవసరం లేదని.. శాసనసభ స్పీకర్‌కు ఆయన సూచించినట్టు ప్రచారం జరిగింది. చివరకు వీడియో షూటింగ్‌ లేకుండానే సభా వ్యవహారం సాగింది.

కోల్‌కతా/న్యూఢిల్లీ: కమ్యూనిస్టు కురువృద్ధుడు, లోక్‌సభ మాజీ స్పీకర్‌ సోమ్‌నాథ్‌ ఛటర్జీ (89) కన్నుమూశారు. మెదడులో రక్తస్రావంతో రెండ్రోజుల క్రితం కోల్‌కతాలోని ఓ ప్రైవేటు ఆసుపత్రిలో చేరిన సోమ్‌నాథ్‌ సోమవారం మృతిచెందారు.అంతకుముందు 40 రోజుల పాటు ఆసుపత్రిలో చికిత్స పొంది కాస్త కోలుకోవడంతో డిశ్చార్జి అయిన మూడ్రోజుల్లోనే కన్నుమూశారు. ‘జెంటిల్మన్‌ కమ్యూనిస్టు’గా ప్రత్యర్థుల ప్రశంసలు అందుకున్న సోమ్‌నాథ్‌  పదిసార్లు లోక్‌సభకు ఎంపీగా ఎన్నికయ్యారు. కీలక అవయవాల వైఫల్యం కారణంగా చనిపోయినట్లు వైద్యులు తెలిపారు. ఈయనకు భార్య రేణు, కొడుకు, ఇద్దరు కూతుళ్లు ఉన్నారు. ఓ సమర్థుడైన నాయకుడిగా, స్పీకర్‌గా అంతకుముందు లాయర్‌గా ఛటర్జీ తనదైన ముద్రవేసుకున్నారు. కోలుకుంటున్నారని అనుకున్నంతలోనే.. ఛటర్జీ పార్థివదేహాన్ని మొదట పశ్చిమబెంగాల్‌ అసెంబ్లీకి తీసుకెళ్లారు. అక్కడ ఎమ్మెల్యేలు, ఇతర ప్రజాప్రతినిధుల సందర్శన అనంతరం గన్‌ సెల్యూట్‌తో నివాళులర్పించారు. అక్కడినుంచి కలకత్తా హైకోర్టుకు తీసుకెళ్లారు. ఇక్కడ ఈయన భౌతికకాయానికి జడ్జీలు, లాయర్లు నివాళులర్పించారు. అయితే దీర్ఘకాలం కమ్యూనిస్టు పార్టీకి సేవలందించిన ఛటర్జీ.. తన శరీరాన్ని అంత్యక్రియలు చేయకుండా మెడికల్‌ కాలేజీకి ప్రయోగాలకు ఇవ్వాలని గతంలో చెప్పారు. దీంతో పార్థివదేహాన్ని కోల్‌కతాలోని ఎస్‌ఎస్‌కేఎన్‌ ఆసుపత్రికి ఇచ్చారు. రాజకీయ కీర్తి శిఖరం ‘భారత రాజకీయాల్లో సోమ్‌నాథ్‌ ఓ కీర్తి శిఖరమ’ని ప్రధాని మోదీ పేర్కొన్నారు. పార్టీలకు అతీతంగా అందరు పార్లమెంటేరియన్ల గౌరవాన్ని పొందిన మహనీయుడని కాంగ్రెస్‌ చీఫ్‌ రాహుల్‌ అన్నారు. భిన్నమైన సిద్ధాంతాలకు చెందినవారమైనా.. ఎంతో ప్రేమగా వ్యవహరించేవారని ఆయనతో కలిసి పనిచేసిన రోజులను స్పీకర్‌ సుమిత్ర మహాజన్‌ గుర్తుచేసుకున్నారు. దేశం ఓ గొప్ప నాయకుడిని కోల్పోయిందని మాజీ ప్రధాని మన్మోహన్‌ సింగ్‌ అన్నారు. ‘సోమ్‌నాథ్‌ దా ఇకలేరు. ఆయన మృతి మాకు తీరని లోటు’ అని బెంగాల్‌ సీఎం మమతా బెనర్జీ అన్నారు. సీపీఐ ప్రధాన కార్యదర్శి సురవరం సుధాకర్‌రెడ్డి, నేతలు విచారం వ్యక్తం చేశారు. గొప్ప పార్లమెంటేరియన్‌: కేసీఆర్‌: చట్టసభలు ఉన్నత ప్రమాణాలతో నడిచేందుకు ఆయన చేసిన కృషి మరువలేనిదని, గొప్ప పార్లమెంటేరియన్‌గా చరిత్రలో నిలిచిపోతారని తెలంగాణ సీఎం కేసీఆర్‌ అన్నారు. తెలంగాణ కోసం ఎంపీలుగా రాజీనామా చేసినప్పుడు స్పీకర్‌గా ఆయనే ఉన్నారని గుర్తు చేశారు. విలువలకు కట్టుబడిన వ్యక్తి: జగన్‌ సోమనాథ్‌ మృతి పట్ల వైఎస్సార్‌ కాంగ్రెస్‌ అధ్యక్షుడు, ఏపీ ప్రతిపక్ష నేత,  వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి సంతాపం తెలిపారు. గొప్ప మార్క్సిస్టు రాజకీయ వేత్త అయిన ఛటర్జీ విలువలకు కట్టుబడి వ్యవహరించారని జగన్‌ నివాళులర్పించారు. సోమనాథ్‌∙మరణంతో విలువలకు, నీతి నియమాలకు కట్టుబడి వ్యవహరించిన ఒక గొప్ప నేతను దేశం కోల్పోయిందని ఆయన అన్నారు. 

కోల్‌కతా: లోక్‌సభ మాజీ స్పీకర్‌ సోమ్‌నాథ్‌ చటర్జీ(89) మృతితో అయన సన్నిహితులు, అభిమానులు శోకసంద్రంలో మునిగిపోయారు. సుదీర్ఘ రాజకీయ ప్రస్థానం గల చటర్జీకీ అధికార లాంఛానాలతో వీడ్కోలు పలకాలని బెంగాల్‌ ప్రభుత్వం నిర్ణయించింది. అయితే కమ్యూనిజం భావజలం గల ఈ సీనియర్‌ నేత.. తన మరణాంతరం భౌతికకాయాన్ని పరిశోధనలకు ఉపయోగపడేవిధంగా ఏదైనా మెడికల్‌ కాలేజీకి విరాళంగా ఇవ్వాలని 2002లోనే కోరారు. దీంతో ఆయన కోరుకున్న విధంగా పార్థీవదేహాన్ని స్థానిక ఎస్‌ఎస్‌కేఎమ్‌ హాస్పిటల్‌కు తరలించేందుకు ప్రభుత్వం ఏర్పాట్లు చేస్తోంది.  మెడికల్‌ కాలేజీకి తరలించే ముందు లీగల్‌ లాయర్‌ అయిన ఈ కమ్యూనిస్టు నేతకు కోల్‌కతా హైకోర్టుతో ఎంతో అనుబంధం ఉంది.. దీంతో అయన పార్థీవదేహాన్ని గౌరవార్థం హైకోర్టుకు తరలిస్తారు. అక్కడి నుంచి కోల్‌కతా అసెంబ్లీలో కాసేపు ఉంచి.. పోలీసుల వందన అనంతరం మెడికల్‌ కాలేజీకి తరలిస్తారని పశ్చిమ బెంగాల్‌ ముఖ్యమంత్రి మమత బెనర్జీ తెలిపారు. ఇప్పటికే పలువురు రాజకీయ నాయకులు, ప్రముఖులు సోమ్‌నాథ్‌ చటర్జీ మృతి పట్ల సంతాపం ప్రకటించారు.  

కోల్‌కతా: లోక్‌సభ మాజీ స్పీకర్‌ సోమ్‌నాథ్‌ చటర్జీ(89) కన్నుమూశారు. తీవ్ర అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న ఆయన సోమవారం ఉదయం కోల్‌కతాలోని ప్రైవేటు ఆస్పత్రిలో తుదిశ్వాస విడిచారు. ఆయన మరణం పట్ల రాజకీయ ప్రముఖులు సంతాపం ప్రకటించారు. 1929, జూలై 25న అసోంలోని తేజ్‌పూర్‌లో సోమ్‌నాథ్‌ చటర్జీ జన్మించారు. మిత్రా ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో పాఠశాల విద్య పూర్తి చేశారు. ప్రెసిడెన్సీ కాలేజీ, కలకత్తా యూనివర్సిటీలో ఉన్నత విద్య అభ్యసించారు. రాజకీయాల్లోకి రాకముందు కలకత్తా హైకోర్టులో న్యాయవాదిగా పనిచేశారు. 1968లో సీపీఎంలో చేరిన చటర్జీ పదిసార్లు లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. 2004 నుంచి 2009 మధ్య లోక్‌సభ స్పీకర్‌గా పనిచేశారు. 2008లో యూపీఏ ప్రభుత్వానికి సీపీఎం మద్దతు ఉపసంహరించినప్పటికీ ఆయన స్పీకర్‌ పదవికి రాజీనామా చేసేందుకు ఒప్పుకోకపోవడంతో పార్టీ నుంచి ఆయన బహిష్కరణకు గురయ్యారు. భారత రాజకీయాల్లో మేరునగధీరుడైన సోమనాథ్‌ చటర్జీ మరణం పట్ల ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ సంతాపం ప్రకటించారు. పార్లమెంటరీ ప్రజాస్వామ్యం బలమైన గళం వినిపించారని కొనియాడారు. ఆయన కుటుంబ సభ్యులు, మద్దతుదారులకు ప్రగాఢ సానుభూతి తెలిపారు. సోమనాథ్‌ చటర్జీ ఓ వ్యవస్థ అని కాంగ్రెస్‌ పార్టీ అధ్యక్షుడు రాహుల్‌ గాంధీ వ్యాఖ్యానించారు. పార్టీలకు అతీతంగా పార్లమెంటేరియన్లు అందరూ ఆయనను గౌరవించేవారని గుర్తు చేశారు. సోమనాథ్‌ చటర్జీ మృతికి రాహుల్‌ ప్రగాఢ సంతాపం తెలిపారు. వైఎస్ జగన్‌ సంతాపం సోమనాథ్‌ చటర్జీ మరణం పట్ల వైఎస్సార్‌ సీపీ అధ్యక్షుడు, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రతిపక్ష నాయకుడు వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌ రెడ్డి సంతాపం ప్రకటించారు. పార్లమెంట్‌లో విలువలకు కట్టుబట్టారని, ఎన్నో సేవలు అందించారని కొనియాడారు. ఆయన మరణంతో నీతి, విలువల కలిగిన గొప్ప నాయకుడిని దేశం కోల్పోయిందని సంతాప సందేశంలో వైఎస్‌ జగన్‌ పేర్కొన్నారు. ట్విటర్‌లోనూ సోమనాథ్‌ చటర్జీకి వైఎస్‌ జగన్‌ నివాళులర్పించారు. Mourning the demise of former Lok Sabha Speaker Shri Somnath Chatterjee. India has lost one of the most revered and articulate leaders, who stood by his values and created history with his powerful words. My prayers are with his loved ones in this time of grief. — YS Jagan Mohan Reddy (@ysjagan) 13 August 2018


 న్యూఢిల్లీ: దేశ చరిత్రలోనే అత్యధిక కాలం లోక్ సభ స్పీకర్ గా విధులు నిర్వర్తించిన బలరామ్ జక్కర్(93) కన్నుమూశారు. కొద్దికాలంగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న ఆయన ఢిల్లీలోని తన నివాసంలో బుధవారం ఉదయం తుదిశ్వాస విడిచారు.
  
 అత్యధిక కాలం(10 ఏళ్లు- 1980 నుంచి 1989 వరకు) స్పీకర్ గా పనిచేసిన రికార్డు ఇప్పటికీ జక్కర్ పేరుమీదే ఉంది. ప్రజలు, పరిపాలన పట్ల సభ్యుల ధృక్పథంలో సహేతుక మార్పు కోసం కృషి చేసిన ఆయన ఆధ్వర్యంలోనే పార్లమెంటులో లైబ్రరీ, రిఫరెన్స్, రీసెర్చ్,డాక్యుమెంటేషన్, ఇన్ఫర్మేషన్ విభాగాలు ఏర్పాటయ్యాయి. ఆర్ధిక సరళీకరణలకు నాందిపలికిన పీవీ నర్సింహారావు హయాంలో వ్యవసాయ శాఖ మంత్రిగా.. విదేవీ పెట్టుబడుల ఉధృతికి దేశ వెన్నెముక(రైతు) విరిగిపోకుండా తెలివిగా వ్యవహరించారు బలరామ్ జక్కర్. ఎమ్మెల్యేగా ప్రారంభమైన ఆయన రాజకీయ ప్రస్థానం రెండు రెండు సార్లు లోక్ సభ స్పీకర్ గా, కేంద్ర మంత్రిగా, మధ్యప్రదేశ్ గవర్నర్ గా అనేక మలుపులు తిరిగింది.
 
 1923, ఆగస్టు 23న పంజాబ్ లోని పాంచ్ కోసీ గ్రామంలో జన్మించిన బలరామ్ జక్కర్ లాహోర్ క్రిస్టియన్ కాలేజీ నుంచి సంస్కృతంలో డిగ్రీ సాధించారు. కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా 1972లో తొలిసారిగా పంజాబ్ అసెంబ్లీకి ఎన్నికయ్యారు. 1977లో ప్రతిపక్ష నేతగా పనిచేశారు. 1980లో ఫిరోజ్ పూర్ స్థానం నుంచి ఎంపీగా గెలుపొంది స్పీకర్ పదవిని అలంకరించారు. 1884లో రెండోసారీ ఎంపీగా గెలిచారు. ఏడు, ఎనిమిదవ లోక్ సభకు స్పీకర్ గా వ్యవహరించిన జక్కర్ అన్నేళ్లు ఆ పదవిలో కొనసాగిన తొలివ్యక్తి.
 
 జక్కర్ తల్లిదండ్రులపేర్లు చౌదరి రాజారామ్, పటోదేవి. పంజాబ్ మాజీ మంత్రి సజ్జన్ కుమార్.. బలరామ్ పెద్ద కొడుకే. చిన్నకొడుకు సునీల్ జక్కర్ 2012 నుంచి పంజాబ్ ప్రతిపక్ష నేతగా వ్యవహరిస్తున్నారు. బలరామ్ మృతికి పలువురు నేతలు సంతాపం తెలిపారు. ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ, జమ్ముకశ్మీర్ మాజీ సీఎం ఫరూఖ్ అబ్ధుల్లా, తమిళనాడు మాజీ సీఎం కరుణానిధి కూడా ఉన్నారు. అభిమానుల సందర్శనార్థం ఆయన పార్థివదేహాన్ని కాంగ్రెస్ పార్టీ జాతీయ కార్యాలయానికి తరలించే అవకాశం ఉంది.