వి.ఎ.కె. రంగారావు (సుప్రసిద్ధ సినీ, సంగీత, కళా విమర్శకుడు - గ్రామ్‌ఫోన్ రికార్డుల సేకర్త)
 బాపు - రమణలతో నా అనుబంధం ఈ నాటిది కాదు. కొన్ని దశాబ్దాల క్రితం నాటి పరిచయం, ఆపైన స్నేహం, అత్యంత సాన్నిహిత్యం మాది. ‘బాపు గొప్ప దర్శకుడు, ఆయన చేతి కుంచెది గొప్ప రేఖ’ లాంటివి నేను చెప్పనక్కర లేదు. అది సూర్యుడికి దివిటీ పట్టడం లాంటిది.
 
 ఆభరణాలకూ బాపు డిజైన్లు!
 నా వ్యక్తిగత అనుభవాల విషయానికి వస్తే, నాకు గురుతుల్యులైన రచయిత మల్లాది రామకృష్ణశాస్త్రి గారితో నాకు పరిచయం కలిగించింది బాపు - రమణలే! ఆ రోజుల్లో ‘ఆంధ్రపత్రిక’ సచిత్రవారపత్రికలో పాటలపై నేను రాసిన ‘సరాగమాల’కు మల్లాది వారితో పేరు పెట్టించింది - రమణ అయితే, దానికి బొమ్మ వేసింది బాపు. ఆయన గీసే బొమ్మ, వేసే డిజైన్ ప్రత్యేకం. అవి నాకు ఎంత ఇష్టమంటే, ఆయన ఎంత సింపుల్ అంటే, నాకు లెటర్‌హెడ్స్, విజిటింగ్ కార్డులు కూడా ఆయనే డిజైన్ చేసి ఇచ్చారు. చాలా మందికి తెలియని విషయం ఏమిటంటే - ఉంగరాలు, నా కూతురు వరసైన ఒక అమ్మాయి పెళ్ళికి చేతి కంకణం, మెడలో వేసుకొనే పతకం వగైరా కూడా ఆయనే డిజైన్ చేశారు.
 
 సినిమాల సంగతికొస్తే - తొలితరం తెలుగు చిత్రాలైన ‘మాలపిల్ల’, ‘రైతుబిడ్డ’ల్లో కనిపించిన మన తెలుగుదనం, మన తెలుగు వాతావరణం క్రమేణా అంతరించిపోయాయి. మళ్ళీ ఆ పరిమళాన్నీ, వాతావరణాన్నీ తన సినిమాల్లోని తెలుగుదనం ద్వారా తెరపైకి తెచ్చారు బాపు - రమణ. ‘సాక్షి’ సినిమాతో ప్రారంభించి, తరువాత ఎన్నో చిత్రాల్లో దాన్ని పునర్వ్యవస్థీకరించారు. ఇక, వాళ్ళిద్దరి ద్వారా నాకు కలిగిన సన్నిహిత పరిచయాలూ అనేకం. అక్కినేని నాగేశ్వరరావుతో, గాయకుడు పి.బి. శ్రీనివాస్‌తో, బెంగుళూరుకు చెందిన సుప్రసిద్ధ డిస్ట్రిబ్యూటర్ ఎం. భక్తవత్సలతో సాన్నిహిత్యం వారిద్దరి చలవే. ఇవన్నీ బాపు -రమణలు నాకు మిగిల్చిపోయిన బరువు - బంగారాలు.
 
 అపార సంగీత జ్ఞానం: హిందీ సినిమా సంగీతం బాపుకు తెలిసినంత తెలిసినవారు మరెవ్వరూ నాకు తెలియదు. ఆయనకు సంగీతమంటే ఎంత పిచ్చి ప్రేమంటే, స్వయంగా మా ఇంటికి వచ్చిన నా దగ్గరున్న అపురూపమైన రికార్డుల్లో నుంచి కొన్ని వందల హిందీ పాటలను తన స్పూల్ టేప్‌రికార్డర్‌పై రికార్డు చేసుకున్నారు. అవి వినీ వినీ, చివరకు వాటి గురించి నాకు కూడా తెలియని ఎన్నో విషయాలు చెప్పేవారు. ఒక్క సినిమా పాటలే కాదు... గజల్స్ గురించి, హిందుస్థానీ శాస్త్రీయ సంగీతం గురించి ఆయన పరిజ్ఞానం అపారం. వాటి గురించి అంత తెలిసినవారు మరొకరు నాకు తారసపడలేదు. ఆయనకు మెహదీ హసన్ గజల్స్ అన్నా, బడే గులామ్ అలీఖాన్ హిందుస్థానీ గానమన్నా ఎంతో ఇష్టం. ఇంకా ఎంతోమంది ఆయన అభిమాన గాయనీ గాయకులు.
 
 బాపు - రమణల పాటల్లో కూడా మన తెలుగుదనం, మన సంస్కృతి సంప్రదాయం వినిపిస్తాయి, కనిపిస్తాయి. ఆయన సినిమా సంగీతం తయారవుతున్నప్పుడు ఒక్కసారీ నేను పక్కన లేను. కానీ, మంచి మాట ఎవరు చెప్పినా వినేవారు. పేరు గుర్తు లేదు కానీ ఒక సినిమా విషయంలో నన్ను బాపు -రమణలు సంప్రతించారు. మువ్వనల్లూరు సభాపతయ్య రాసిన పదం ‘మంచి దినము నేడే...’ అన్నది ఆ సినిమాలో పెట్టాలనుకున్నారు. ఆ మాటే నాకు చెప్పారు. కానీ, అది మరీ నింపాదిగా ఉంటుందనీ, దాని బదులు ‘కృష్ణం కలయ సఖీ సుందరం...’ అనే తరంగం పెడితే బాగుంటుందనీ చెప్పాను. అదే సినిమాలో వాడారు.
 
 అభిప్రాయాన్ని గౌరవించే స్నేహశీలత: వ్యక్తిగతంగా బాపు ఎంతోమందికి ఎన్నో సాయాలు చేశారు. ఆ జాబితా పెద్దది. ఎప్పుడు బాపు-రమణల దగ్గరకు వెళ్ళినా, వాళ్ళ సినిమాల గురించో, రచనల గురించో మాట వస్తే, నా అభిప్రాయం నిర్మొహమాటంగా చెప్పేవాణ్ణి. దాన్ని వాళ్ళు సహృదయంతో తీసుకొనేవారు. నేను బాగుందని చెప్పినా, బాగా లేదని చెప్పినా బాపు చిరునవ్వు నవ్వేసేవారు. వారిద్దరి పక్షాన రమణే స్పందించేవారు. ఒకసారి బాపు -రమణలతో నాకు పెద్ద గొడవే అయ్యింది. ‘బుల్లెట్’ సినిమాలో అనుకుంటా... శంకరంబాడి సుందరాచారి ‘మా తెలుగుతల్లికి...’ రచన వాడారు. అందులో ‘అమరావతీ గుహల’ అనే వాక్యాన్ని ‘అమరావతీ నగర’ అని మార్చి, పాడించారు. గతించిన కవి రాసిన మాటలో, పాటలో మనం మార్పులు చేయకూడదని నా వాదన. బాపు నవ్వేసి, ఆ మాట రమణతో చెప్పమన్నారు. అప్పట్లో వారితో కలసి పనిచేసిన మరో రచయిత శ్రీరమణ చేసిన మార్పు అది. ఆ మార్పును సమర్థిస్తూ, ఆయన తన వాదన వినిపించారు. నేను సంతృప్తి చెందకపోయినా, ఇంత వాదన జరిగినా, మా స్నేహానికీ, సాన్నిహిత్యానికీ అది అడ్డు కాలేదు. అది వారి సంస్కారం.
 
 బొమ్మలే బంగారం
 బాపు బొమ్మల విషయానికి వస్తే, ‘ఆంధ్రపత్రిక’లో నేను ‘సరాగమాల’ రాస్తున్న రోజుల్లో కథలకు బాపు వేసే బొమ్మలు మిగిలిన పత్రికల్లో వచ్చే బొమ్మలకు చాలా భిన్నంగా, చాలా సంక్లిష్టంగా ఉండేవి. క్రమంగా ఆయన బొమ్మలన్నీ సులభతరం అయ్యాయి. ఒకప్పుడు 44 గీతలతో బొమ్మ వేసిన ఆయన చివరకు 4 గీతలతో బొమ్మ వేసే దశకు పరిణమించారు. ఆయన వేసే బొమ్మల పర్‌స్పెక్టివ్ కూడా డిఫరెంట్‌గా ఉండేది. అది ఆ తరువాత ఆయన సినిమాలు తీసినప్పుడు అందులోనూ ప్రతిఫలించింది. ఊరకే నటీనటుల ముఖం చూపించకుండా, పక్కనే ఉండే ఆకు, తీగలతో సహా క్లోజప్‌లో చూపే ఫ్రేమింగ్ అందుకు ఉదాహరణ.
 పుస్తకాలకు ఆయన వేసే బొమ్మలు ఎంత గొప్పగా ఉండేవంటే, విజయవాడలో ‘నవోదయ పబ్లిషర్స్’ రామ్మోహనరావు ప్రచురణలు ప్రారంభించాక, ఆ పుస్తకాల ముఖచిత్రాలన్నీ ఆయనవే. పుస్తకం బొమ్మ చూసి అద్భుతం అని కొనుక్కొని, తీరా పుస్తకం అంత గొప్పగా లేని అనుభవాలూ నాకు చాలానే ఉన్నాయి. ‘బొమ్మ బాగుంది కానీ, పుస్తకం అంత లేదండీ’ అంటే బాపు నవ్వేసేవారు. ఆయన బొమ్మల గొప్పదనం అది.    
 
 పూవులతో పాటు నార తలకెక్కుతుంది. బాపు - రమణల వల్ల నాకూ అలాంటి అదృష్టం పట్టింది. నేను ప్రచురించిన ‘జనార్దనాష్టకం’ పుస్తకానికి బాపు వేసిన బొమ్మలు శృంగార పరాకాష్ఠతతో నన్ను ధన్యుణ్ణి చేశాయి. ఆ తరువాత నేను పరిచయం చేసిన శ్రీలక్ష్మణ యతీంద్రుల కోరికపై వారి ‘రసధుని’ (‘తిరుప్పావై’కి తెనిగింపు) పుస్తకానికి బాపు వేసిన బొమ్మలు మరో అద్భుతం. అవి ఆండాళ్ అంతరంగం నుండి దొంగిలించినవే - నిస్సందేహంగా! ఇటు బాపు గారు, అటు లక్ష్మణ యతీంద్రులు - వారిద్దరూ ఆ తిరుమల వెళ్ళే దారిలో నన్నొక మెట్టును చేశారు. నా జీవితాన్ని ధన్యం కావించారు.
 
 రికార్డుల పైనా...: ఆ రోజుల్లో ఎల్పీ రికార్డులకు ఆ సంస్థల ఆర్టిస్టులు వేస్తే అంత బాగుండేవి కావు. అదే బాపు వేస్తే, ఆ రికార్డులకొక స్థాయి, హోదా వచ్చేవి. అప్పట్లో కొలంబియా వారికీ, గ్రామ్‌ఫోన్ కంపెనీ వారికి నేను సంకలనం చేసిన అనేక ఎల్పీ రికార్డుల కవర్ మీద బాపు బొమ్మ, కవర్ వెనుక ‘స్లీవ్ నోట్స్’ నాది ఉండేవి. అన్నమయ్య కీర్తనలపై వచ్చిన తొలి ఎల్పీ రికార్డుకు బాలమురళీకృష్ణ పాట, బాపు వేసిన తిరుమల ‘బంగారు వాకిలి’ బొమ్మ, నా నోట్స్ - ఇప్పటికీ ఒక తీపి జ్ఞాపకం. అలాగే, తెలుగులో వచ్చిన మొట్టమొదటి ఎల్పీ ‘శ్రీకృష్ణ శ్శరణం మమ’కు ఆయన వేసిన గోపికా వస్త్రాపహరణం బొమ్మ, ఎస్పీబీ పాడిన వెంకటేశ్వర గద్యకు వేసిన చిత్రం, ‘రామదాసు కీర్తనలు’ ఎల్పీ, సినిమా పాటలతో చేసిన ‘శ్రీరామ నామం - శ్రీకృష్ణ గానం’ - ఇవన్నీ ఇప్పటికీ చిత్రకళా ప్రియులకూ, సంగీతాభిమానులకూ పండగ. ఎల్వీ ప్రసాద్ హిందీలో తీసిన తొలిచిత్రం ‘శారద’ (సి. రామచంద్ర సంగీతం) ఎల్పీకి మళ్ళీ బాపు బొమ్మే. బాపు గారు చనిపోయాక, చిత్రకళ ఉండదా అంటే ఎందుకుండదు!
 
 హాస్యప్రియత్వం: ఆయన చిత్రాల్లో ‘సంపూర్ణ రామాయణం’, ‘సీతాకల్యాణం’ లాంటి గొప్ప చిత్రాలు చాలానే ఉన్నాయి. అవీ అందరూ చెప్పేవే. కానీ, నాకు చాలా నచ్చిన సినిమా - ‘గోరంత దీపం’. అలాగే, ‘వంశవృక్షం’ చాలా గొప్ప సినిమా. అంత గొప్ప సినిమాయే - ‘భక్త కన్నప్ప’. బాపు - రమణల హాస్యం ఎంత గొప్పదంటే,వాళ్లు నా మీద, నా గ్రామ్‌ఫోన్ రికార్డుల పిచ్చిమీద  సరదాగా ఎన్నో కార్టూన్లు వేశారు. అలాగే వాళ్ళ సినిమా ప్రివ్యూ చూసి నేను బయటకు వస్తుంటే, రమణ గారు ‘ఈ సినిమా మీకు నచ్చలేదుగా’ అని అడిగేవారు. ‘నచ్చలేద’ని అంటే, ‘హమ్మయ్య.. ఇక ఫరవాలేదు. సినిమా బాగా ఆడుతుంది’ అనేవారు. నా అభిరుచి, మాస్ ప్రేక్షకుల అభిరుచికి భిన్నంగా ఉంటుందని అంత సున్నితంగా హాస్యభరితంగా చెప్పడం వాళ్ళకే చెల్లింది. నాకు మిగిల్చిపోయిన ఎన్నెన్నో తీపి జ్ఞాపకాలకు ఆ జంటకు కృతజ్ఞుణ్ణి. రవివర్మ చనిపోతే చిత్రకళ లేకుండా పోయిందా? లేదు కదా! బాపు గారి చిత్రకళాప్రభావం కూడా ఇంకో వందేళ్ళు తరువాతి చిత్రకారులపై ఉంటుంది. అది పైకి తెలిసేటట్లు కనిపించకపోయినా, తరువాతి తరాల వారి బొమ్మల్లో అంతర్లీనంగా ప్రతిఫలిస్తుంది.  
 సంభాషణ: రెంటాల జయదేవ
  


  ఏది తూరుపు.. ఏది వెలుతురు.. ఎవరు బాపు.. పొద్దు పొడవగానే తూరుపు తెలుస్తుంది.. చీకటి పడగానే వెలుతురు తెలుస్తుంది.. మరి బొమ్మ చూడగానే.. తెలుగుతనం పరవళ్లు తొక్కగానే.. గీతలు అందాలు దిద్దుకోగానే.. మాటలు బిడియం ఒలికించగానే.. రాతలు వినయం తొణికించగానే.. బుడుగు అల్లరి స్ఫురించగానే.. రాముని దయ స్మరణకు రాగానే.. బాపు తెలుస్తారు. ఆయన గీత, రాత తెలుగు సంస్కృతిలో భాగమైపోయాయి. బాపు బొమ్మ అందానికే నిలువెత్తు నిర్వచనంలా నిలిచింది. పశ్చిమ మెడలో పచ్చల హారంలా బాపు నిలిచిపోయారు.
  
  జిల్లాలోని నరసాపురంలో సత్తిరాజు వెంకట వేణుగోపాలరావు, సూర్యకాంతం దంపతులకు 1933 డిసెంబర్ 15న బాపు జన్మించారు. తండ్రి వెంకట వేణుగోపాలరావు మద్రాస్ హైకోర్టులో న్యాయవాదిగా పనిచేశారు. తల్లి సూర్యకాంతమ్మ సోదరుడు నిడుమోలు వెంకటశివరావు నివాస ప్రాంతమైన నరసాపురంలో బాపు జన్మించారు.  తర్వాత మద్రాస్ వెళ్లిన బాపు తల్లిదండ్రులు రెండో ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో అక్కడ బాంబింగ్ జరిగే ప్రమాదం ఉందని తెలుసుకుని 1937లో బాపును నరసాపురంలోని ఆయనను నరసాపురంలోని మేనమామ ఇంటికి పంపిం చారు. టేలర్ హైస్కూలో మూడేళ్లపాటు విద్యాభ్యాసం చేసిన బాపు తిరిగి మద్రాస్ వెళ్లారు. అక్కడే న్యాయశాస్త్రంలో పట్టభద్రులయ్యారు. మద్రాస్ హైకోర్టులో రెండేళ్లపాటు న్యాయవాదిగా పనిచేశారు. ఆ తర్వాత ప్రముఖ సాహితీవేత్త ముళ్లపూడి రమణ పరిచయంతో సినీ రంగంలో అడుగుపెట్టారు.
  
  అసలు పేరు వెంకట లక్ష్మీనారాయణ
  బాపు అసలు పేరు వెంకట లక్ష్మీనారాయణ. జిల్లా నుంచి కుంచె, కలం పట్టుకుని జీవన ప్రస్థానాన్ని ప్రారంభించారు. చిత్రకారుడిగా, కార్టూనిస్టుగా, దర్శకుడిగా తన ప్రతిభను అంతర్జాతీయ వేదికలపై చాటి పశ్చిమ సిగలో పచ్చల హారమై మెరిశారు. తొలినాళ్లలో ఆంధ్రపత్రికలో వ్యంగ్య చిత్రకారునిగా పనిచేసిన బాపు అంచెలంచెలుగా ఎదిగారు.   
  
  బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి
  బాపు బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి. ఆయన బొమ్మలే కాదు చేతి అక్షరాలు సైతం హొయలు ఒలకబోస్తాయి. బొమ్మలు గీయడంతోపాటు తెలుగు అక్షరాలను రాయడంలోనూ సరికొత్త శైలిని సృష్టించారు. ఇందుకు నిదర్శనమే బాపు ఫాంట్. దాదాపు అన్ని తెలుగు పత్రికలు బాపు చిత్రాలను ప్రచురించాయి.
  
  ‘సాక్షి’తో సినీ ప్రస్థానం
  1967లో ‘సాక్షి’ సినిమా ద్వారా తెలుగు సినీ పరిశ్రమలో దర్శకుడిగా బాపు అడుగుపెట్టారు. ముత్యాలముగ్గు, సీతాకల్యాణం, వంశవృక్షం, సుందరాకాండ, రాంబంటు, పెళ్లికొడుకు, పెళ్లిపుస్తకం, మిస్టర్ పెళ్లాం, శ్రీరామరాజ్యం చిత్రాలు ఆయనకు ఎనలేని పేరు తెచ్చిపెట్టాయి. చిరంజీవి నటించిన మనవూరి పాండవులు, మంత్రిగారి వియ్యంకుడు సినిమాలకు బాపు దర్శకత్వం వహించారు. కృష్ణంరాజు నటించిన భక్తకన్నప్ప సినిమా దర్శకుడు కూడా బాపూనే. తెలుగు, తమిళ, హిందీ భాషల్లో 51 చిత్రాలకు దర్శకత్వం వహించారు.
  
  అవార్డులు.. మరెన్నో రివార్డులు
  బాపును వరించిన అవార్డులు, రివార్డులకు లెక్కలేదు. భారత ప్రభుత్వం పద్మశ్రీ పురస్కారంతో బాపును సత్కరించింది. రెండు నేషనల్ ఫిల్మ్, ఐదు నంది, రెండు ఫిల్మ్‌ఫేర్ ఉత్తమ దర్శకుడి పురస్కారాలను బాపు అందుకున్నారు. 2012లో జీవన సాఫల్య పురస్కారం పొందారు.  
  
  మెప్పించే గీత .. నొప్పించని హేళన
  అందరినీ మెప్పించే గీత.. ఎవరిని నొప్పించని హేళన మేళవింపు బాపు. విశేష ప్రతిభాపాటవాలతో జిల్లాకు ఎనలేని ఖ్యాతిని తెచ్చిపెట్టిన బాపు లేరంటే నమ్మడం కొంచెం కష్టమే.  
  
  ప్రముఖుల నివాళి
  బాపు మృతికి జిల్లాలోని పలువురు నివాళుల ర్పించారు. వైఎస్సార్ సీపీ  జిల్లా కన్వీనర్ ఆళ్ల నాని, టీడీపీ జిల్లా అధ్య క్షురాలు తోట సీతారామలక్ష్మి, డీసీసీ అధ్యక్షుడు ముత్యాల వెంకటేశ్వరరావు, ఏలూరు ఎమ్మెల్యే బడేటి బుజ్జి, నగర మేయర్ షేక్ నూర్జహాన్, జెడ్పీ చైర్మన్ ముళ్లపూడి బాపిరాజు, కళాకారులు గరికపాటి కాళిదాసు, గొర్తి మురళీకృష్ణ, నంది అవార్డు గ్రహీత ఖాజావలి, వైఎంహెచ్‌ఏ అధ్యక్షుడు వేణుగోపాల్ లునాని, రామకృష్ణ ఆర్ట్స్ ప్రతినిధి పెదపాటి రామకృష్ణ తదితరులు బాపు మృతికి సంతాపం వ్యక్తం చేశారు.
  
  నరసాపురంతో విడదీయరాని బంధం
  నరసాపురం (రాయపేట): తెలుగు ప్రజల గుండెల్లో చిరస్థాయిగా నిలిచిపోయిన కొంటె బొమ్మల బాపునకు నరసాపురంతో ఎనలేని అనుబంధం ఉంది. నరసాపురంలో తల్లి సూర్యకాంతమ్మ సోదరుడు నిడుమోలు వెంకటశివరావు ఇంట జన్మించిన బాపు బాల్యం ఇక్కడే గడిచింది. గోదావరి అందాలు, కోనసీమ సోయగాలను తనదైన శైలిలో తెరకెక్కించిన బాపు బాల్యంలో అక్షరాలు దిద్దింది నరసాపురం టేలర్ హైస్కూల్‌లో. మూ డేళ్లపాటు ఆయన ఇక్కడ చదువుకున్నారు. అనంతరం మద్రాస్ వెళ్లిన ఆయన న్యాయశాస్త్రంలో పట్టా పుచ్చుకున్నారు.
  
  పుట్టుకతోనే చిత్రకళ అబ్బింది
  బాపు ఇకలేరనే విషయం తట్టుకోలేకపోతున్నా. ఆయనతో గడిపిన జ్ఞాపకాలను మరువలేకపోతున్నా. బాపు నాకు వరుసకు బావ అవుతారు. మా ఇంట్లోనే పుట్టారు. బాపుకు చిత్రలేఖనం పుట్టుకతోనే అబ్బింది. బాల్యంలోనే బొమ్మలు గీయడంపై ఆసక్తిని కనబర్చారు. చిన్నతనంలో అద్భుతమైన చిత్రాలు గీసి అందరినీ ఆశ్చర్యపరిచారు. జాతీయ నాయకులు, కుటుంబ సభ్యుల చిత్రాలు లిఖించి అందరికీ బహుమతిగా ఇచ్చేవారు. నా కుమార్తె వివాహ పత్రికపై బాపు గీసిన చిత్రాలు ఎప్పటికీ మా మదిలో చిరస్థాయిగా నిలిచిపోతాయి. ఉభయ గోదావరి జిల్లాల్లో షూటింగ్‌లు చేసిన సందర్భాల్లో బాపు ఇక్కడికి వచ్చి మాతో గడిపేవారు.  
  - నిడుమోలు రామచంద్రరావు, న్యాయవాది, బాపు బంధువు, నరసాపురం
  
  ఆయన్ను సన్మానించుకోవడం మా అదృష్టం
  ఏలూరు : సినీ దర్శకుడు బాపును సన్మానించుకోవడం అదృష్టంగా భావిస్తున్నామని ఏలూరు గుప్తా ఫౌండేషన్ అధినేత మడుపల్లి మోహన్‌గుప్త అన్నారు. బాపు మృతి కళారంగానికి తీరని లోటని చెప్పారు. కళారంగంలో విశేష సేవలందించిన బాపు, రమణను తమ ఫౌండేషన్ ఆధ్వర్యంలో 1999లో ఏలూరు సీఆర్‌ఆర్ కళాశాలలో సన్మానించామని గుర్తు చేసుకున్నారు. ఇద్దరినీ ఒకే వేదికపై సత్కరించిన సంఘటన తమ కళ్ల ముందు ఇప్పటికీ కదలాడుతోందన్నారు. కళామతల్లికి వారి సేవలు అనిర్వచనీయమని కొనియాడారు.
  
  కళారంగానికి తీరని లోటు
  ఏలూరు సిటీ : ప్రముఖ చిత్రకారుడు, కార్టూనిస్ట్, దర్శకుడు, పద్మశ్రీ బాపు అస్తమయం సినీ, సాహిత్య, కళారంగాలకు తీరనిలోటు అని ఏపీ లైబ్రరీ అసోసియేషన్ జిల్లా అధ్యక్ష, కార్యదర్శులు డాక్టర్ అల్లూరి వెంకట నరసింహరాజు, ఎల్.వెంకటేశ్వరరావు సంతాపాన్ని తెలిపారు. ఆరు నంది, రెండు ఫిలింఫేర్, రఘుపతి వెంకయ్య అవార్డులు అందుకున్న మహానీయుడు బాపు అని నివాళులర్పించారు.
  
  బాపూ రమణీయం
  బాపు ప్రస్తావన వస్తే ముళ్లపూడి వెంకటరమణను తెలుగు ప్రజలు కచ్చితంగా తలచుకుంటారు.  బాపు తన ప్రాణానికి ప్రాణం ముళ్లపూడి వెంకటరమణ అని చెప్పేవారు. తూర్పుగోదావరి జిల్లా ధవళేశ్వరానికి చెందిన వెంకటరమణ 2011లో మరణించగా, తన ప్రాణం అప్పుడే పోరుుందని బాపు వ్యాఖ్యానించారు. అంతటి స్నేహం వారిద్దరిదీ. తెలుగు నవలలు, కథలు, సినిమా కథలు, హాస్య కథలతోపాటు వెంకటరమణ రాసిన ‘బుడుగు’ పుస్తకం బాపు వేసిన బొమ్మలతో సంపూర్ణత సాధించింది. అందుకే వీరిద్దరి జంటను బాపురమణలుగా పేర్కొంటారు. వీరిద్దరి పేరిట వెలువరించిన ‘బాపూరమణీయం’ పుస్తకం తెలుగు పాఠకుల మదిని దోచిందంటే అతిశయోక్తి లేదు.
  
  ఆరుద్ర ఏమన్నారంటే...
  ‘కొంటె బొమ్మల బాపు
  కొన్ని తరముల సేపు
  గుండెల్ని ఊయలలూపు
  ఓ కూనలమ్మా’ అంటూ
  ఆరుద్ర ఏనాడో పద్యాభిషేకం చేశారు.
  
  బాపు బొమ్మలు కదిలేవి
  ‘బాపు వంటి బొమ్మ బ్రహమదేవుడు కూడ
  ప్రాణమిచ్చి భువికి పంపగలడె
  వాని గీతలోని వైభవ జ్యోతికి
  ఇంకిపోదు తైలమెన్నడేని’ అంటూ బాపు ఔన్నత్యాన్ని తణుకు పట్టణానికి చెందిన సినీ గేయ రచయిత రసరాజు పద్యం కట్టారు. బాపు ఏ బొమ్మ గీసినా కదులుతూ ఉండేవని.. చిత్రాలలో కళకు ప్రాణమిచ్చేవారని.. సహజత్వానికి దగ్గరకు బొమ్మలు గీయడం ఆయన ప్రత్యేకత అని పేర్కొన్నారు. బాపు పూర్వీకులు ఇరగవరం మండలం కంతేరు గ్రామంలో ఉండేవారని చెప్పారు. తాను రాసిన పలు రచనలు, సీరియల్స్‌కు బాపు బొమ్మలు గీశారన్నారు. బాపు మృతి కళారంగానికి తీరని లోటని సంతాపం తెలిపారు.      
  
  ‘ఆమ్యామ్యా’ ఆయన సృష్టే
  ఏలూరు (ఆర్‌ఆర్‌పేట) : బాపు మరణం కళారంగానికి తీరని లోటని.. ఆయన శైలి విశ్వవ్యాప్తమైందని సినీ నృత్య దర్శకుడు కేవీ సత్యనారాయణ సంతాపం తెలి పారు. లంచానికి పర్యాయ పదంగా బాపు సృష్టించిన ‘ఆమ్యామ్యా’ ఇప్పటికీ తెలుగు నోళ్లలో నానుతుండటం ఆయన చతురతకు నిదర్శనమన్నారు. హిందూ యువజన సంఘం బాపు మృతికి సంతాపం తెలిపింది. ఆదివారం నిర్వహించిన సమావేశంలో సంఘ ప్రతిని ధులు వేణుగోపాల్ లునాని, మోదుగు కృష్ణారావు, శలా వెంకట సత్యనారాయణ, కేబీవీ రమేష్, సీహెచ్ నరసింహరావు తదితరులు సంతాపం తెలిపారు.