భారత హాకీ గురించి చెప్పుకోవాల్సి వస్తే ముందుగా ధ్యాన్‌చందే గుర్తొస్తారు. ఈ మేజర్‌తోపాటు మన హాకీ స్వర్ణయుగంలో మరో దిగ్గజం కూడా ఉన్నారు. ఆయనే బల్బీర్‌ సింగ్‌ సీనియర్‌. స్వతంత్ర భారతావనిలో ధ్యాన్‌చంద్‌ అంతటి మేరునగధీరుడు బల్బీర్‌. ధ్యాన్‌చంద్‌ ఎవరెస్ట్‌ అయితే... బల్బీర్‌ కూడా ఎవరెస్టే. ఇందులో ఎలాంటి అతిశయోక్తి లేదు. మైదానంలో ప్రత్యర్థుల ఎత్తుగడల్ని, గోల్‌పోస్ట్‌ ముందుండే దుర్భేద్యమైన గోడల్ని ఛేదించడంలో ఇద్దరూ ఇద్దరే! బ్రిటిష్‌ ఇండియా తరఫున హాకీ సమరాల్లో ధ్యాన్‌చంద్‌ ఎలా పోరాడారో... స్వతంత్ర భారతావని తరఫున బల్బీర్‌ అలాగే పోరాడారు. ఇద్దరి సంకల్పం ఒకటే... అదే భారత విజయనాదం. వరుస ఒలింపిక్స్‌ల్లో ఈ ఇద్దరూ పతకం (స్వర్ణం) రంగుమారకుండా అలుపెరగని పోరాటం చేశారు. బల్బీర్‌ ఆటగాడిగా 1948 లండన్‌ ఒలింపిక్స్‌లో, వైస్‌ కెప్టెన్‌గా 1952 హెల్సింకి ఒలింపిక్స్‌లో, కెప్టెన్‌గా 1956 మెల్‌బోర్న్‌ ఒలింపిక్స్‌లో భారత్‌ను విజేతగా నిలిపాడు. ఈ మూడు పాత్రలకు అస్త్ర సన్యాసం చేశాక మేనేజర్‌ కమ్‌ కోచ్‌ హోదాలో 1975 ప్రపంచకప్‌లో టీమిండియా విజయానికి మార్గదర్శనం కూడా చేశాడు. హాకీ ప్రపంచకప్‌లో భారత్‌కు ఇదే ఏకైక టైటిల్‌. తదనంతరం భారత్‌ అటు ఒలింపిక్స్‌ పతకానికి దూరమైంది... ఇటు ప్రపంచకప్‌ టైటిల్‌ సాధన భారమైంది. చేతల మనిషి బల్బీర్‌...  పంజాబ్‌లోని హరిపూర్‌ ఖల్సా గ్రామంలో 1924లో జన్మిం చిన బల్బీర్‌ మృదుభాషి. మాటలు తక్కువగా చేతల్లో ఎక్కువగా తన ప్రతాపం చూపేవాడు. ఇది ఇట్టే గమనించిన ఖల్సా కోచ్‌ హర్బల్‌ సింగ్‌... బల్బీర్‌ను హాకీ వజ్రంగా సానబెట్టారు. గురువు శిక్షణలో ఆటలో ఓనమాలు నేర్చిన బల్బీర్‌ పెరిగేకొద్దీ ఎదురేలేని యోధుడిగా ఎదిగాడు. భారత హాకీ జట్టులో సెంట్రల్‌ ఫార్వర్డ్‌ మెరికగా మారాడు. స్వరాజ్య భారతావనికి ఒలింపిక్స్‌లో తొలిస్వర్ణం అందించడంలో బల్బీర్‌ సింగ్‌ కీలకపాత్ర పోషించాడు. దీంతో స్వాతంత్య్రం వచ్చిన మరుసటి ఏడాది లండన్‌ (1948)లో జరిగిన విశ్వక్రీడల్లో పసిడి భారతమైంది. మరో ఒలింపిక్స్‌ ఆడే సమయానికి ఫార్వ ర్డ్‌ లైన్‌కే వన్నె తెచ్చేంత స్థాయికి ఎదిగిపోయాడు. ఇప్పటికీ పదిలం... ఆ రికార్డు  అసాధారణ ఆటతీరుతో తర్వాతి ఒలింపిక్స్‌లో జట్టు వైస్‌ కెప్టెన్‌గా సెంట్రల్‌ ఫార్వర్డ్‌లో ప్రధాన ఆటగాడిగా ప్రత్యర్థుల ఎత్తుల్ని చిత్తు చేశాడు. 1952లో జరిగిన అంతిమ పోరాటంలో బల్బీర్‌ చెలరేగాడు. ఆ విశ్వక్రీడల్లో ఈ మాంత్రికుడు ఫైనల్లో తన విశ్వరూపం చూపెట్టాడు. ఆ విశ్వరూపం తాలూకూ బద్దలైన రికార్డు ఇన్నేళ్లయినా పదిలంగా ఉండటం మరో విశేషం. నెదర్లాండ్స్‌తో జరిగిన తుదిపోరులో భారత్‌ 6–1తో జయభేరి మోగించింది. ఇందులో ఒకే ఒక్క గోల్‌ ప్రత్యర్థి జట్టు చేసింది. మరో గోల్‌ తన జట్టు చేయగా... మిగతా 5 గోల్స్‌ బల్బీర్‌ ఒక్కడే సాధించడం రికార్డు పుటల్లోకెక్కింది. 1956 మెల్‌బోర్న్‌ ఒలింపిక్స్‌లో సారథిగా మరో స్వర్ణం అందించాడు. అలుపేలేని పోరాటంతో ఎదురులేని విజయాలందించిన బల్బీర్‌ భారత హాకీలో నిజంగా మాంత్రికుడు. మువ్వన్నెల్ని మురిపించిన ఘనాఘనుడు. ఇతని నిరుపమానమైన ప్రతిభను గుర్తించిన భారత ప్రభుత్వం 1957లో ‘పద్మశ్రీ’తో సత్కరించింది. ఈ పురస్కారం అందుకున్న తొలి క్రీడాకారుడు బల్బీరే కావడం మరో విశేషం. 1975 ప్రపంచకప్‌తో (ఎడమ)

చండీగఢ్‌: ప్రపంచ హాకీ పుటలకెక్కిన భారత హాకీ మాంత్రికుడు, దివంగత దిగ్గజం మేజర్‌ ధ్యాన్‌చంద్‌తో సరితూగే గోల్స్‌ వేటగాడు బల్బీర్‌ సింగ్‌ సీనియర్‌ కన్నుమూశారు. ఆయన వయస్సు 96 ఏళ్లు. వృద్ధాప్య, అనారోగ్య సమస్యలతో సోమవారం ఉదయం బల్బీర్‌ సింగ్‌ తుదిశ్వాస విడిచారు. ఈ నెల 8న తీవ్ర అనారోగ్యానికి గురైన ఆయన్ని మొహాలీలోని ఫోర్టిస్‌ హాస్పిటల్‌లో చేర్పించారు. అప్పటి నుంచి ఆసుపత్రిలోనే చికిత్స అందిస్తుండగా... సోమవారం ఆరోగ్యం విషమించడంతో కన్నుమూశారని హాస్పిటల్‌ డైరెక్టర్‌ అభిజిత్‌ సింగ్‌ వెల్లడించారు. చికిత్స పొందుతుండగానే ఈ నెల 18న న్యుమోనియా, జ్వరం, శ్వాసనాళ సమస్యలు తీవ్రమయ్యాయి. దీంతో పాటు మెదడులోని రక్తనాళాలు గడ్డకట్టడంతో సెమీ కోమా స్థితికి వచ్చారు. వృద్ధాప్యభారం వల్ల చికిత్సకు ఆయన శరీరం సహకరించకపోవడంతో తుదిశ్వాస విడిచారని వైద్యులు తెలిపారు. బల్బీర్‌కు ఒక కుమార్తె సుశ్‌బీర్, ముగ్గురు కుమారులు కన్వల్‌బీర్, కరణ్‌బీర్, గుర్‌బీర్‌ సింగ్‌లున్నారు. కొడుకులంతా కెనడాలో స్థిరపడగా... కుమార్తె, మనవడు కబీర్‌తో కలిసి ఆయన మొహాలీలో ఉన్నారు. అంపశయ్యపై పోరాడుతూనే...  అలనాడు మైదానంలో దేశాన్ని గెలిపించేందుకు ప్రత్యర్థులతో వీరోచితంగా పోరాడిన బల్బీర్‌ సింగ్‌ గత 18 రోజులుగా ఆస్పత్రిలో ప్రాణాల కోసం పోరాడారు. చికిత్సలో ఉండగానే మూడుసార్లు గుండెపోటుకు గురైనా తట్టుకున్న ఆయన చివరకు మెదడు రక్తనాళాలు గడ్డకట్టడంతో అచేతన స్థితిలోకి వెళ్లిపోయారు. ఇక సోమవారం తెల్లవారగానే పోరాటం ముగించారు. గత రెండేళ్లుగా తరచూ ఆయన తీవ్రమైన అనారోగ్యానికి గురయ్యారు. పలుమార్లు ఐసీయూలో చికిత్స పొందాక ఇంటికెళ్లేవారు. కానీ ఈసారి మాత్రం దివికేగారు. కోవిడ్‌–19 నేపథ్యంలో ప్రస్తుత నిబంధనల ప్రకారం బల్బీర్‌కు వైరస్‌ పరీక్ష చేయగా... నెగెటివ్‌ రిపోర్టు వచ్చింది. విజయవంతమైన బల్బీర్‌  కెరీర్‌లో గోల్స్, రికార్డులే కాదు అవార్డులూ ఉన్నాయి. అధికారిక లాంఛనాలతో...  భారత హకీలో మరో ‘బంగారు’కొండ అయిన బల్బీర్‌ సింగ్‌ సీనియర్‌కు పంజాబ్‌ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం సోమవారం అధికారిక లాంఛనాలతో అంత్యక్రియలు నిర్వహించింది. పోలీసు ఉన్నతాధికారుల తుపాకులతో గౌరవ వందనం సమర్పించగా... బల్బీర్‌ మనవడు కబీర్‌ దహన సంస్కారాలు నిర్వహించాడు. ఇదంతా ఎలక్ట్రిక్‌ దహన కార్యక్రమంతో ముగించారు. కుమారులు ముగ్గురు కెనడాలోనే ఉండటంతో ప్రస్తుత కరోనా పరిస్థితుల్లో ఇక్కడికి చేరుకునే అవకాశం లేకపోవడంతో అంత్యక్రియలకు వెంటనే ఏర్పాట్లు చేశారు. ఆ రాష్ట్ర క్రీడల మంత్రి రాణా గుర్మీత్‌ సింగ్‌ సోధి మొహాలీ హాకీ స్టేడియానికి బల్బీర్‌ సింగ్‌ పేరు పెడతామని ప్రకటించారు. చిరకాలం గుర్తుంటారు... దిగ్గజ హాకీ ప్లేయర్‌ బల్బీర్‌ సింగ్‌ మృతి పట్ల ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీతోపాటు కేంద్ర క్రీడల మంత్రి కిరణ్‌ రిజిజు తీవ్ర సంతాపం వ్యక్తం చేశారు. భారత క్రికెట్‌ జట్టు కెప్టెన్‌ విరాట్‌ కోహ్లి, భారత హాకీ జట్టు మాజీ కెప్టెన్స్‌ సర్దార్‌ సింగ్, వీరేన్‌ రస్కినా, శ్రీజేష్‌ తదితరులు కూడా బల్బీర్‌కు నివాళులు అర్పించారు. ఎవరేమన్నారంటే... అద్భుతమైన ఆటతీరుతో బల్బీర్‌ సింగ్‌ చిరకాలం గుర్తుంటారు. తన ఆటతో ఆయన దేశానికి ఎన్నో విజయాలు అందించారు. ప్లేయర్‌గానే కాకుండా కోచ్‌గా కూడా ఆయన అద్భుతాలు చేశారు. –ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ బల్బీర్‌ మృతిపట్ల తీవ్ర విచారం వ్యక్తం చేస్తున్నాను. వరుసగా మూడు ఒలింపిక్స్‌ క్రీడల్లో స్వర్ణాలు సాధించారు. ఆయన ఆత్మకు శాంతి చేకూరాలని భగవంతుణ్ని ప్రార్థిస్తున్నాను. –కిరణ్‌ రిజిజు, కేంద్ర క్రీడల మంత్రి బల్బీర్‌ సింగ్‌ ఇక లేరు అన్న వార్త విని చాలా బాధపడ్డాను. ఆయనలాంటి క్రీడాకారులు అరుదుగా ఉంటారు. నేటితరం క్రీడాకారులందరికీ ఆయన ఆదర్శం. –అభినవ్‌ బింద్రా,  ఒలింపిక్‌ స్వర్ణ పతక విజేత ఎంత ఎత్తుకు ఎదిగినా ఒదిగి ఉండే లక్షణం బల్బీర్‌ సింగ్‌ సొంతం. హాకీపట్ల ఆయనకున్న అభిమానం వెలకట్టలేనిది. భౌతికంగా మా మధ్య లేకపోయినా ఆయన జ్ఞాపకాలు ఎప్పటికీ మాతో ఉంటాయి. –నరీందర్‌ బత్రా, అంతర్జాతీయ హాకీ సమాఖ్య అధ్యక్షుడు బల్బీర్‌ సింగ్‌ తన ఆటతో హాకీ క్రీడకే ఎంతో వన్నె తెచ్చారు. ఆయన ఆత్మకు శాంతి చేకూరాలి. –సచిన్‌ టెండూల్కర్, క్రికెట్‌ దిగ్గజం బల్బీర్‌ సింగ్‌ నాతోపాటు ఎంతోమందికి ఆదర్శంగా నిలిచారు. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఆయనకు అభిమానులున్నారు. –సర్దార్‌ సింగ్, భారత హాకీ జట్టు మాజీ కెప్టెన్‌

మొహాలీ : భారత హాకీ దిగ్గజం బల్బీర్‌ సింగ్‌ సీనియర్(95)‌ కన్నుమూశారు. కొద్ది రోజులుగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న ఆయన మొహాలీలోని ఫోర్టిస్‌ ఆస్పత్రిలో చికిత్స పొందుతూ సోమవారం ఉదయం తుదిశ్వాస విడిచారు. ఈ విషయాన్ని ఆస్పత్రి డైరెక్టర్‌ అభిజిత్‌ సింగ్‌ వెల్లడించారు. మే 8న హాస్పిటల్‌లో చేరిన ఆయనకు వైద్యులు వెంటిలేటర్‌పై ఉంచి చికిత్స అందించారు. గతంలో కూడా ఆరోగ్యం బాగాలేకపోవడంతో ఆయన మూడు నెలలకుపైగా హాస్పిటల్‌లోనే ఉన్నారు.  1948, 1952, 1956 ఒలింపిక్స్‌లలో భారత హాకీ జట్టు మూడు బంగారు పతకాలు సాధించడంలో బల్బీర్‌ కీలక పాత్ర పోషించారు. 1975లో ప్రపంచ కప్‌ సాధించిన భారత హాకీ జట్టుకు ఆయన కోచ్‌గా, మేనేజర్‌గా వ్యవహించారు. ఒలింపిక్స్‌లో పురుషుల హాకీ ఫైనల్‌లో అత్యధిక గోల్స్‌ చేసిన ఆటగాడిగా ఆయన పేరిట ఉన్న రికార్డును ఇప్పటివరకు ఎవరు అధిగమించలేదు. 1952 ఒలింపిక్స్‌లో భారత్‌ 6-1తేడాతో నెదర్లాండ్స్‌పై విజయం సాధించగా.. అందులో 5 గోల్స్‌ బల్బీర్‌ చేసినవే. బల్బీర్‌ తన కెరీర్‌లో 61 అంతర్జాతీయ క్యాప్స్‌తో పాటుగా.. 246 గోల్స్‌ సాధించాడు. భారత హాకీకి బల్బీర్‌ చేసిన సేవలను గుర్తించిన భారత ప్రభుత్వం 1957లో ఆయనను పద్మశ్రీ అవార్డుతో సత్కరించింది. ఆయన సేవలకు గుర్తుగా హాకీ ఇండియా.. 2015లో మేజర్‌ ధ్యాన్‌చంద్‌ లైఫ్‌ టైమ్‌ అచీవ్‌మెంట్‌ అవార్డును ప్రదానం చేసింది.


 చండీగఢ్: టీమిండియా కెప్టెన్ మహేంద్ర సింగ్ ధోనీ అండ్ కోకు ఊహించని వ్యక్తి నుంచి ఆశీస్సులు అందుకున్నారు. హాకీ లెజెండ్, మూడుసార్లు ఒలింపిక్స్ స్వర్ణపతకాలు సాధించిన భారత జట్టులో సభ్యుడు బల్బీర్ సింగ్ సీనియర్ (92).. మొహాలీ స్టేడియంలో భారత క్రికెట్ జట్టు సభ్యులను కలిశాడు. ఆదివారం ఈ వేదికపై ఆస్ట్రేలియాతో జరిగే టి-20 ప్రపంచ కప్ మ్యాచ్లో విజయం సాధించాలని అభినందనలు తెలిపాడు. ప్రపంచ కప్ను సాధించాలని ఆకాంక్షించాడు.
 
 తమకు ఆశీస్సులు అందించిన బల్బీర్ సింగ్కు భారత క్రికెటర్లు కృతజ్ఞతలు చెప్పారు. బల్బీర్ ఆరోగ్యం గురించి భారత క్రికెటర్లు వాకబు చేయగా, మీ విజయం తనకు ఆరోగ్యాన్ని ఇస్తుందని ఆయన నవ్వుతూ సమాధానమిచ్చాడు. 1948 నుంచి 1956 వరకు మూడు ఒలింపిక్ పసిడి పతకాలు సాధించిన భారత హాకీ జట్టుకు బల్బీర్ ప్రాతినిధ్యం వహించాడు.