జీవన కాలమ్
 ఆమెని ‘లేడీ శివాజీ గణేశన్’ అని గుండెలకు హత్తుకున్నారు ప్రేక్షకులు. 1500 చిత్రాలలో నటించి గిన్నిస్ బుక్‌లోకి ఎక్కి ప్రపంచ చరిత్రను తిరగరాసింది. ‘ఆమె కేవలం నటికాదు. ద్రవిడ ఉద్యమం’ అన్నారు ఆమెతో కలిసి పనిచేసిన కరుణానిధి.
  
  ప్రముఖ నటీమణి మనోరమ కన్నుమూసిన వార్త తెలియ గానే మిత్రుడు, దర్శకుడు కోడి రామకృష్ణకి ఫోన్ చేశాను. 1996లో ఒకే ఒక్కసారి మనోరమ నా భార్యగా నటించింది. నిజానికి ఇలా చెప్పడం మర్యా దకాదు. నేను ఆమె భర్తగా నటించాను. సినీమా పేరు ‘లాఠీచార్జ్’. నా కెరీర్‌లో కనీసం 30 మందికి పైగా నా భార్య పాత్రలో చేశారు. కాని మనోరమ ఎందుకు? కోడి చెప్పాడు. నా పాత్ర గాంధీ అనుయాయుడు. అతని స్పృహ అలనాటి స్వాతంత్య్ర సమరం రోజుల్లోనే నిలిచి పోయింది. ఎప్పుడూ గాంధీ నిన్న మొన్న ఉన్నట్టే మాట్లాడతాడు. కష్టమల్లా తెలిసి తెలిసే ఆ ‘అవాస్తవాన్ని’ నిజమని నమ్మించే, నమ్మించాల్సిన పాత్ర నా భార్య. అదీ మనోరమ. ఇతను ‘గాంధీగారు ఉప్పు సత్యాగ్రహమంటున్నారు. దేశమంతా తరలివస్తోంది. వెళ్లాలి’ అన్నాడనుకోండి. ‘అవునండీ. వెళ్లి తీరాలి. ఆయన వెనుక దేశ ప్రజలంతా ఒకటిగా నిలబడాలి కదా? బయలుదేరండి’ అనే పాత్ర భార్యది.
 
 తీరా అవి నీతిమయమయిన ఈ వర్తమాన సమాజంలోకి అతని మెదడు సర్దుకుంటుంది. కాని ఈ సమాజ పతనం అతన్ని హింసిస్తుంది. ఈసారి కోరుకుని అతను గతం లోకి పారిపోతాడు. విశేషమేమిటంటే భార్య అతని ప్పుడు నమ్మే అవాస్తవాన్ని ‘వాస్తవ’మని సమర్థించే పాత్రని మళ్లీ వహిస్తుంది! ఇది చాలా క్లిష్టమయిన పాత్రీ కరణ-నాదీ, మనోరమదీ. ఆశ్చర్యపడేటంత అవలీలగా - అంత గొప్ప టైమింగ్‌తో చేసింది. (కనీసం 50 ఏళ్ల కిందట యూజిన్ అయొనెస్కో ‘ది చైర్స్’ అనే నాటిక స్ఫూర్తితో ‘ కాలం వెనక్కు తిరిగింది’ అనే నాటిక రాశాను. ఎగ్జిస్టెన్సియలిజం దాని మూలసూత్రం. ఒక్క మాటలో చెప్పాలంటే We are condemned to live. రాజమండ్రి లలిత కళానికేతన్ పోటీలలో ఆ సంవత్సరం ఆ ఒక్క నాటికతోనే పోటీ నిర్వహించారు. కనీసం పది ట్రూపులు నటించాయి. అదొక చరిత్ర.)
  
 మనోరమ విలక్షణమయిన నటి. నాకంటే రెండేళ్లు పెద్ద. రాత్రి వేళల్లో షూటింగు పెడితే సాధారణంగా తిడు తూంటాను. అప్పుడు నేను కోడి మీద విసుక్కోలేదు. ఆ మాట తెల్లవారు ఝామున 3 గంటలకి నవ్వుతూ గుర్తు చేశాడు కోడి. ‘కారణం- మనోరమ. నాకంటే సీనియర్ నటిస్తూంటే నేను యాగీ చెయ్యడం తప్పు’ అన్న గుర్తు.
 
  49 సంవత్సరాల కిందట చెన్నైలో ఆమె స్టేజీ నాట కం చూశాను. అంత గొప్ప టైమింగ్ ఉన్న నటి చాలా అరుదు. ఆయా భాషల్లో గొప్ప నటీమణులున్నారు. మన భాషలో సూర్యకాంతమ్మ. కాని మనోరమ ప్రత్యే కత ఏమిటంటే- దశాబ్దాల పాటు కడుపుబ్బ నవ్వించే పాత్రల్ని చిరస్మరణీయం చేశాక, తర్వాతి తరం దర్శ కులు, రచయితలు ఆమె ప్రతిభను మరో మలుపు తిప్పారు. ‘చిన్న తంబి’ వంటి ఉదాత్తత, సెంటిమెంటు పండించే పాత్రల వెల్లువ ఆమెకు దక్కింది. అంతే. ఆమె కెరీర్ మరో పెద్ద మలుపు తిరిగింది. హాస్య నటి క్యారెక్టర్ నటి అయితే - ప్రేక్షకుల గుండెల్లోకి దూసుకుపోతుంది. ఎల్లకాలం నవ్వుతూ, నవ్విస్తూ ఉండే పాత్ర హఠాత్తుగా కంటతడి పెట్టుకుంటే ఆ పాత్ర ఆకాశానికి లేస్తుంది. ఇదొక రేంజ్. హాస్యం పాపులారిటీని ఇస్తుంది.
 
 ఆర్ద్రత దానికి పదును పెట్టి మన్నికనిస్తుంది. నవ్వు ఆకాశం. కన్నీరు సముద్రం. హాస్యం సర్వజన సమ్మతం. ఆత్మీ యత- సర్వజన వశీకరణ. మరిచిపోలేని ఎన్నో పాత్ర లకు రెండవ దశలో ప్రాణం పోసింది మనోరమ. అయిదుగురు ముఖ్యమంత్రులతో (అన్నాదురై, కరుణానిధి, ఎంజీఆర్, జయలలిత, ఎన్‌టీ రామారావు) కలసి పని చేసింది. మూడేళ్ల కమల్‌హాసన్‌తో పనిచేసింది. లక్షల హృదయాల్లో తిష్ట వేసుకుంది. ఆమెని ‘లేడీ శివాజీ గణేశన్’ అని గుండెలకు హత్తుకున్నారు ప్రేక్షకులు. 1,500 చిత్రాలలో నటించి గిన్నిస్ బుక్‌లోకి ఎక్కి ప్రపం చ చరిత్రను తిరగరాసింది. ‘ఆమె కేవలం నటికాదు. ద్రవిడ ఉద్యమం’ అన్నారు ఆమెతో కలిసి పనిచేసిన కరుణానిధి.
 
 ‘సంసారం ఒక చదరంగం’ సినిమాలో ఆమె తమిళ చిలకమ్మ. తమిళ చిత్రం చూసిన వారు ఆమె వీరంగం మరిచిపోలేరు. షావుకారు జానకి తెలుగు పాత్రని అంతే చిరస్మరణీయం చేశారు. హాస్యానికి కన్నీరు జోడయితే తయారయ్యే రసా యనం ప్రపంచ చరిత్రలోనే అనితర సాధ్యం. ఎందరో డానీ కేలు, నార్మన్ విస్డమ్‌లు, లారెల్ హార్డీలు కనిపి స్తారు. కాని ఈ ఒక్క కారణానికే చార్లీ చాప్లిన్ మకుటా యమా నంగా నిలుస్తారు. నట జీవితంలో ఆ రేంజ్‌ని సాధించిన నటీమణి మనోరమ.
 
 మొన్న చెన్నై బీచి వేపు నా కారు వెళ్తూంటే ‘ఇటు వెళ్లడం మంచిది కాదు సార్!’ అన్నాడు డ్రైవర్. ‘ఏం’ అన్నాను. మా ఆవిడ సమాధానం చెప్పింది. అంత్య క్రియలకి మనోరమ పార్థివ దేహాన్ని ఊరేగిస్తున్నారట. దారి పొడుగునా వందల వేల మంది పాకల్లో నివసించే బడుగు వర్గాల మనుషులు బారులు తీరారు. తమ జీవితాల్లోకి - ఒక జీవితకాలం పాటు చిరునవ్వునీ, కన్నీటినీ రంగరించి కల్లాపు జల్లిన ఆ ‘తల్లి’కి కృతజ్ఞతని చెప్పుకోడానికి. ఒక క్యారెక్టరు సినీ నటికి దక్కిన అరుద యిన నివాళి అది.
  మనోరమ చరిత్ర. చాలా కారణాలకి మళ్లీ మళ్లీ పునరావృతం కాని గొప్ప చరిత్ర.
 
 గొల్లపూడి మారుతీరావు