కర్నూలు(రూరల్): రాష్ట్ర విభజనానంతరం నవ్యాంధ్రప్రదేశ్‌లో ప్రవేశపెడుతున్న తొలి బడ్జెట్‌పై జిల్లా ఆయకట్టు రైతులు ఎన్నో ఆశలు పెట్టుకున్నారు. రాష్ట్ర ఉప ముఖ్యమంత్రిగా జిల్లాకు చెందిన పత్తికొండ శాసనసభ్యుడు కె.ఈ.కృష్ణమూర్తి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుండటంతో న్యాయం చేకూరుతుందనే నమ్మకం రెట్టింపవుతోంది. ఆర్థిక మంత్రి యనమల రామకృష్ణుడు బుధవారం అసెంబ్లీలో బడ్జెట్ ప్రవేశపెట్టనున్నారు.
 
 జిల్లాలో అసంపూర్తి సాగునీటి ప్రాజెక్టుల పనులకు నీటిపారుదల శాఖ అధికారులు రూ.399.65 కోట్లతో ప్రభుత్వానికి ప్రతిపాదనలు పంపారు. ఏటా వర్షాభావ పరిస్థితులతో రైతుల ఇక్కట్లు వర్ణనాతీతంగా ఉంటున్నాయి. జిల్లాలో హగరి, తుంగభద్ర, కృష్ణా, హంద్రీ, కుందూ నదులు ప్రవహిస్తున్నా బీడు భూములను సాగులోకి తీసుకొచ్చేందుకు నిర్మితమవుతున్న ప్రాజెక్టుల్లో పురోగతి లోపించింది. రాయలసీమలోని కర్నూలు, అనంతపురం, చిత్తూరు జిల్లాల్లో 6.25 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టుకు సాగునీటితో పాటు ఆయా ప్రాంతాల ప్రజలకు తాగునీటిని అందించేందుకు హంద్రీనీవా సుజల స్రవంతి పథకం నిర్మితమైంది.
 
  గత ఏడాది కర్నూలు, అనంతపురం జిల్లాల్లో సుమారు 30 వేల ఎకరాలకు సాగునీటిని అందించారు. అయితే కాల్వ లైనింగ్, పెండింగ్ పనులు, డిస్ట్రిబ్యూటరీ కాలువల మరమ్మతులకు 2014-15 బడ్జెట్‌లో రూ.900 కోట్లు కేటాయించాలని ప్రతిపాదించారు. కర్నూలులో నిర్వహించిన రాష్ట్ర స్థాయి స్వాతంత్య్ర వేడుకల్లో ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబునాయుడు పాత హామీలకు కొత్త రంగు పూసి హడావుడి చేసినా తొలి బడ్జెట్‌లో నిధులు కేటాయించే అవకాశం లేదని తెలుస్తోంది. తుంగభద్ర నదిపై సుంకేసుల బ్యారేజీకి ఎగువన గుండ్రేవుల వద్ద 20 టీఎంసీల సామర్థ్యంలో సాగునీటి ప్రాజెక్టు నిర్మాణానికి సర్వే పూర్తి కావచ్చింది.
 
  ప్రాజెక్టు నిర్మాణం చేపడతామని బాబు హామీ ఇచ్చినా బడ్జెట్‌కు అధికారులు ప్రతిపాదించని పరిస్థితి. ప్రభుత్వం కోరనందున తాము ముందడుగు వేయలేదని అధికారులు చెబుతుండటం గమనార్హం. ఇక పశ్చిమ ప్రాంతాలను సస్యశ్యామలం చేసేందుకు హగరి నదిపై ఎత్తిపోతల పథకం నిర్మిస్తామని ప్రకటించినా నిధుల ఊసెత్తకపోవడం అనుమానాలకు తావిస్తోంది. అధికారులు పంపిన ప్రతిపాదనల్లోనూ ఎన్నింటికి నిధులు కేటాయిస్తారో.. వేటికి కోత విధిస్తారో తెలియని పరిస్థితి నెలకొంది.
 
  మరికొన్ని ప్రతిపాదనలు ఇలా...
   శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు నిర్వహణ, మరమ్మతులు, సిబ్బంది ఇతరత్రా ఖర్చులకు మొత్తం 48.30 కోట్లు.
 
   ఎస్‌ఆర్‌బీసీ సర్కిల్ 1, 2 పరిధిలో ప్యాకేజీ 24 నుంచి 30 వరకున్న గాలేరు నగరి సుజల స్రవంతి పథకం పెండింగ్ పనులకు 41.70 కోట్లు.
 
   ఎస్‌ఆర్‌బీసీ సర్కిల్-1 పెండింగ్ పనులు, అటవీ భూముల సేకరణకు రూ.87 కోట్లు.
 
   ఎస్‌ఆర్‌బీసీ సర్కిల్-2 పరిధిలోని పనులకు రూ.123 కోట్లు.
 
   కర్నూలు-కడప కాలువ లైనింగ్, మరమ్మతులు, డిస్ట్రిబ్యూటరీల పనులకు రూ.18.87 కోట్లు.
 
   తెలుగుగంగ కాలువ లైనింగ్, వెలుగోడు రిజర్వాయర్ పెండింగ్ పనులు, బ్లాక్‌ల డిస్ట్రిబ్యూటరీ పనులుకు రూ.31 కోట్లు.
 
   తుంగభద్ర దిగువ కాలువ ఆధునికీకరణ పెండింగ్ పనులకు రూ.11.16 కోట్లు.
 
   కర్నూలులో వరద రక్షణ గోడ నిర్మాణంలో భాగంగా అత్యవసర పనులకు రూ.35 కోట్లు.
 
   గాజులదిన్నె ప్రాజెక్టు గేట్లు.. కుడి, ఎడమ కాల్వల పెండింగ్ పనులు, బండ్ బలోపేతానికి రూ.1.12 కోట్లు
   వరదరాజుల స్వామి ప్రాజెక్టు పనులకు రూ.2.50 కోట్లు.


 కల్హేర్: జిల్లాలోని మధ్యతరహా ప్రాజెక్టు నల్లవాగుపై పలు గ్రామాల ప్రజలు గంపెడాశలు పెట్టుకున్నారు. రాష్ట్రంలో కొత్తగా కొలువుదీరిన టీఆర్‌ఎస్ ప్రభుత్వం నల్లవాగు పూర్తిస్థాయిలో పారేలా చూస్తుందని గట్టి నమ్మకంతో ఉన్నారు. ప్రస్తుతం ఈ ప్రాజెక్టు కింది ఆయకట్టు రైతులు మాత్రం దుర్భర పరిస్థితిని ఎదుర్కొంటున్నారు. గండ్లు, బుంగలు పడిన కాలువల కారణంగా చివర ఆయకట్టు భూములకు నీరు చేరడం లేదు. దీంతో సారవంతమైన భూములు బీడుగా మారాయి. ప్రాజెక్టు కింది భాగంలోని ఎమర్జెన్సీ కెనాల్ కూడా పూర్తిగా ధ్వంసమైంది. సీసీ లైనింగ్ పగిలి కాలువల్లో నీటి ప్రవాహం జరగడం లేదు.
 
 రెండేళ్ల క్రితాలువల మరమ్మతులు చేపట్టినా పనుల్లో నాణ్యత లోపించడం వల్ల ప్రజా ధనం వృథా కావడం మినహా ఆయకట్టు రైతులకు మేలు చేకూరింది లేదు. నల్లవాగు ప్రాజెక్టు నీటి సామర్థ్యం  1,493 అడుగులు. ప్రస్తుతం 1,483 అడుగులు ఉంది. చివరి ఆయకట్టుకు నీరు చేరాలంటే  దెబ్బతిన్న కాలువలకు మరమ్మతులు తప్పనిసరి. గండ్లు, బుంగలు పడి కాలువలు శిథిలమయ్యాయి. వీటిని ఆధునికీకరించేందుకు 2009-10 ఆర్థిక సంవత్సరంలో దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి రూ. 14.19 కోట్లు మంజూరు చేశారు. అప్పట్లో జరిగిన పనుల్లో నాణ్యత లోపించింది. దీంతో సిమెంట్ కట్టడాలు బీటలు వారాయి.
 
 పోచాపూర్, బీబీపేట, ఖాజాపూర్ రోడ్డు, మార్డి, కృష్ణపూర్ గ్రామాల వద్ద సిమెంట్ లైనింగ్‌కు గండ్లు పడ్డాయి. కొన్నిచోట్ల కాలువల మధ్య పిచ్చి మొక్కలు పెరిగాయి. ఫలితంగా చివరి ఆయకట్టుకు నీరు చేరని పరిస్థితి నెలకొంది. రైతుల అగమ్యగోచరంగా మారింది. ప్రాజెక్టును నమ్ముకొని పంటలు సాగు చేస్తే మునిగిపోవడం ఖాయమని భావించిన రైతులు బోర్లు వేసుకుంటున్నారు. ఖరీఫ్ సాగుకు నీటిని విడుదల చేసే ముందే శిథిలమైన కాలువలను బాగుచేయాలని ఆయకట్టు రైతులు ప్రభుత్వాన్ని కోరుతున్నారు.
  
 5 వేల ఎకరాలకు పైగా ఆయకట్టు
 1967లో కల్హేర్ మండలం సుల్తానాబాద్ వద్ద రూ. 98 లక్షలతో నల్లవాగు ప్రాజెక్టు నిర్మించారు. అప్పటి ముఖ్యమంత్రి కాసు బ్రహ్మానందరెడ్డి, నీటి పారుదల శాఖ మంత్రి శీలం సిద్ధారెడ్డి ఈ ప్రాజెక్టును ప్రారంభించారు. ప్రాజెక్టు పూర్తి నీటి సామర్థ్యం 1,493 అడుగులు. కుడి కాలువ పరిధిలో సుల్తానాబాద్, గోసాయిపల్లి, పోచాపూర్, బీబీపేట, మార్డి, ఖానాపూర్(కె), కృష్ణాపూర్, ఇందిరానగర్, కల్హేర్ గ్రామాలు వస్తాయి. ఈ గ్రామాల్లో 4,100 ఎకరాలు ఆయకట్టు ఉంది. ఎడమ కాల్వ పరిధిలో బోక్కస్‌గాం, అంతర్‌గాం, నిజామాబాద్ జిల్లా మార్దండ, తిమ్మనగర్ గ్రామాలు ఉన్నాయి. ఈ ప్రాంతాల్లో 1,230 ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. కాలువలు బాగుపడకపోవడంతో ఆయకట్టు రైతులు లబోదిబోమంటున్నారు.