కుమారి ఆంటీ ఒక్కసారి మన చూపులన్నీ స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌ వైపు మరోసారి లాగేసింది కానీ, వీధిలో నిలబడి  ఓ కప్పు చాయ్, ఓ సాయంత్రం నాలుగు ప్లేట్ల పానీపూరీ విత్‌ ప్యాజ్, కాసింత చాట్‌ .. బాగా వేయించిన ఫిష్‌ ఫ్రై.. గరం గరం మిర్చి బజ్జీలు, వేడివేడి ఇడ్లీలు, వావ్‌ అనిపించే వడాపావ్‌లు.. తినని సగటు జీవి ఉంటాడా..∙మన రోడ్లన్నీ ఘుమ ఘుమలాడే రెస్టారెంట్లే కదా.. మన కడుపు నింపే వారి  కడుపు నింపుకొని నలభీములు తిరుగాడే ప్లేస్‌లే కదా..  పల్లె, పట్నం తేడా లేదు. వెజ్‌ నాన్‌ వెజ్‌ తేడాల్లేవు. ఎక్కడికివెళ్లినా రోడ్డు టిఫిన్‌  సెంటర్ల నుంచి  మినీ ‘స్ట్రీట్‌ హోటళ్ల’ దాకా ఎన్నో .. ధరలు తక్కువ.. ఉన్నంతలో రుచీ ఎక్కువే. అయితే స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌కు.. రామాయణ, మహాభారతాలకు ఉన్నంత చరిత్ర ఉంది. ఆనాటి నుంచే నగరాల్లోని వీధుల్లో ‘వేయించిన గింజలు, రొట్టెలు’ వంటివి అమ్మేవారట. పాత రుచులపై మొహం మొత్తిన కొద్దీ, జనం పెరిగిన కొద్దీ.. మెల్లగా కొత్త కొత్త రుచులు పుట్టుకొచ్చాయి. స్థానిక ఆచారాలు, ఆహార అలవాట్లను బట్టి ఎక్కడికక్కడ కొత్త వెరైటీలు మొదలయ్యాయి. షాజహాన్‌ చాట్‌ ... మొఘలుల కాలం నాటికి స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌ బాగా ప్రాచుర్యంలోకి వచ్చిందట. షాజహాన్‌  ఆగ్రా నుంచి ఢిల్లీకి రాజధానిని మార్చినప్పుడు.. వర్తకులు, రోజువారీ పనిచేసుకునేవారు మధ్యాహ్నం కడుపు నింపుకోవడానికి వీలుగా ‘చాట్‌’ స్టాల్స్‌ను ఏర్పాటు చేయించాడని అంటారు. అలా మొదలైన ‘చాట్‌’ ఇప్పుడు దేశంలో ఎక్కడ చూసినా కనిపిస్తోంది.  గ్రీస్‌ .. ఫ్రై ఫిష్‌.. ప్రపంచవ్యాప్తంగా చూస్తే.. గ్రీస్‌ సామ్రాజ్యంలో పది వేల ఏళ్ల కిందే ‘స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌’ అమ్మకాలు మొదలయ్యాయట. ప్రధాన రహదారుల పక్కన ్రౖఫై  చేసిన చేప ముక్కలను అమ్మేవారట. తర్వాత ఇది రోమ్‌కు విస్తరించిందని పురాతత్వ శాస్త్రవేత్తలు చెప్తున్నారు. అయితే నాడు ‘స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌’ ధనవంతులకేనని, వారు ఇళ్లలో వండుకోకుండా తెప్పించుకుని తినేవారని అంటున్నారు. తర్వాత నగరాలు విస్తరించి, జనాభా పెరిగే కొద్దీ.. ‘స్టాల్స్‌’ పెరిగిపోయి పేదల ఫుడ్‌గా మారింది. ఈజిప్ట్‌ బ్రెడ్‌.. ► క్రీస్తుపూర్వం 1200వ సంవత్సరం సమయంలోనే ఈజిప్ట్‌లోని సిర్సా నగర వీధుల్లో గోధుమ రొట్టెలను అమ్మినట్టు పురాతత్వ తవ్వకాల్లో గుర్తించారు. స్టూడెంట్స్‌కు నంబర్‌ వన్‌ స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌ ఏనాడో భారత సంస్కృతిలో, చరిత్రలో ఓ భాగమైపోయింది. మెల్లగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా చాలా దేశాలకూ విస్తరించింది. కాలేజీ స్టూడెంట్లు, ఉద్యోగులు, రోజువారీ పనిచేసుకునేవారు, ఏదో ఓ పనిపై బయటికి వెళ్లేవారు.. ఇలా అందరికీ ‘స్ట్రీట్‌ స్టాల్స్‌’తోనే కడుపు నిండేది. ఇలాంటి వారు ఎక్కువగా ఎక్కడెక్కడ ఉంటారో.. అలాంటి ప్రాంతాలన్నీ స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌కు అడ్డాలే. ► ఇటీవల వారణాసిలో నిర్వహించిన అధ్యయనంలోనూ ఈ విషయం స్పష్టమైంది. 25–45 ఏళ్ల మధ్య వయసువారిలో 42 శాతం, 14–21 ఏళ్ల మధ్య వయసువారిలో 61 శాతం మంది ఉద్యోగులు, విద్యార్థులు మధ్యాహ్నం పూట ‘స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌’తోనే బండి లాగించేస్తామని చెప్పడం గమనార్హం. ► రాజస్థాన్‌ లోని ఉదయ్‌పూర్‌లో ఉన్న మహారాణా ప్రతాప్‌ వ్యవసాయ, సాంకేతిక వర్సిటీ విద్యార్థుల ‘స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌’ అలవాటుపై ఇటీవల ఓ సర్వే జరిగింది. రుచిగా, ధర తక్కువగా ఉండ టం, త్వరగా తినేయగలగడం, స్నేహితులతో కలసి సరదాగా వెళ్లి తినడం వల్ల ‘స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌’కు ప్రాధాన్యత ఇస్తామని 88.3 శాతం మంది యువకులు, 90 శాతం మంది యువతులు వెల్లడించారు.  ఫుడ్‌ పెట్టే... స్ట్రీట్‌ స్ట్రీట్‌ఫుడ్‌ విక్రయించేవారు.. అందరి కడుపు నింపుతూ, తామూ పొట్టపోసుకుంటున్నారు. మన దేశంలో స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌తో ఉపాధి పొందుతున్నవారు కోటి మంది వరకు ఉంటారని అంచనా. ఇందులో ఢిల్లీ, ముంబై, హైదరాబాద్, బెంగళూరు, చెన్నై వంటి పెద్ద నగరాల్లోనే 60 లక్షల మంది దాకా ఉన్నారు. ఈ నగరాల్లో రోజూ ఓ పూట బయటే తిని బతుకు వెళ్లదీస్తున్నవారూ లక్షల మంది ఉన్నారు. ► ఇలా అమ్మేవాళ్లు, తినేవాళ్లు కలసి దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధికీ ఓ చెయ్యి వేస్తున్నారు. దేశంలో స్ట్రీట్‌ఫుడ్‌ రోజువారీ వ్యాపారం విలువ రూ.8 వేల కోట్ల వరకు ఉంటుందని అంచనా. అంటే ఏడాదికి రూ.30 లక్షల కోట్లపైమాటే. ► దేశంలో ప్రాంతాన్ని బట్టి 2 శాతం నుంచి 10 శాతం మంది జనాభా స్ట్రీట్‌ ఫుడ్, దానిపై ఆధారపడిన పనులతోనే ఉపాధి పొందుతున్నారు. సాటి లేని వెరైటీ.. దేశంలోని ఉత్తర, దక్షిణ ప్రాంతాలనే తేడా లేదు.. సమోసాలు, మిర్చీలు, బజ్జీలు, పానీపూరీ, చాట్, ఇడ్లీ, దోశ వంటివాటితోపాటు కబాబ్‌లు, ఫ్రైడ్‌ రైస్‌లు, బిర్యానీల దాకా ‘స్ట్రీట్‌ స్టాల్స్‌’లో దొరకని వెరైటీలంటూ లేవు.  జిలేబీ వంటి స్వీట్లనూ అలా రోడ్డుపక్కన నిలబడి లాగించేయొచ్చు. స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌లో ఏ రాష్ట్రానికి ఆ రాష్ట్రం.. ఏ నగరానికి ఆ నగరమే ప్రత్యేకం. మధ్యప్రదేశ్‌లోని ఇండోర్‌లో పోహా, జిలేబీ కాంబినేషన్‌  ఊరిస్తే.. ముంబైలో వడాపావ్‌ నోరూరిస్తుంటుంది. యూపీలో ఆలూ టిక్కీ ఆకర్షిస్తే.. కోల్‌కతా నగర వీధుల్లో చేపల ఫ్రై, కబాబ్‌ రోల్స్‌ రారమ్మని పిలుస్తుంటాయి. ► ఒక అంచనా ప్రకారం.. ప్రపంచవ్యాప్తంగా అన్ని దేశాల్లోకెల్లా ఇండియాలో ఫుడ్‌ వెరైటీలు ఎక్కువ. పదో, ఇరవయ్యో కాదు.. స్ట్రీట్‌ఫుడ్‌లోనే వందల రకాలు ఉన్నాయి మరి. స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌ పండుగే.. ‘నోయిడా ఉత్సవ్‌’.. ఇక్కడ అన్ని స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌లు దొరకబడును! ఢిల్లీ శివార్లలోని నోయిడాలో ఏటా ఫిబ్రవరి 2 నుంచి 4 వరకు జరిగే ‘నోయిడా ఉత్సవ్‌’ స్ట్రీట్‌ఫుడ్‌కు వెరీ స్పెషల్‌. ‘నేషనల్‌ అసోసియేషన్‌  ఆఫ్‌ స్ట్రీట్‌ వెండార్స్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా (నస్వీ) ఆధ్వర్యంలో నిర్వహించే ఈ ఉత్సవంలో.. దేశవ్యాప్తంగా అన్ని ప్రాంతాలకు చెందిన విభిన్నమైన స్ట్రీట్‌ ఫుడ్‌లన్నీ అందుబాటులో ఉంటాయి.  ఆహా.. ఈ జన్మమే రుచి చూడడానికి దొరికెరా..!


 భగభగలాడే భూమి పొరల నుండి వెలికితీసి, మరిగించి, కరిగించి పోత పోసేది, మన ఒంటి మీది బంగారం అయితే భగ భగలాడే బాణలిలో ఉడికించి,  మరిగించి, కరిగించి, పోపించి, వడ్డించేది మన కంచంలోని బంగారం. ఆ కమ్మటి వాసనను ఎగబీల్చి, ‘ఈ వంట చేసిన ఆవిడ ఎవరో’ అని అనుకుంటే పొరపాటే. వంట ఒక్క ఆడవాళ్ల సొత్త్తే కాదు, మేము కూడా చేయి కాల్చుకోగలం అని నిరూపించారు ఈ ముగ్గురు కుర్ర షెఫ్‌లు. ఇంజినీరింగో, ఎంబియే అనో వెళ్లకుండా పాకశాస్త్ర పట్టా పుచ్చుకొని, ఆ రంగంలో కొత్త రుచులు సృష్టిస్తున్న ఈ ముగ్గురి గురించి...
  
 1- ‘‘ఎవరైనా 8వ తరగతి చదివే విద్యార్థిని, ట్యూషన్‌కో, ఐఐటీ కోచింగ్ సెంటర్స్‌కి వర్క్ షాపులకు పంపుతుంటారు. నన్ను మాత్రం హైదరాబాద్ పార్క్ హోటల్‌లోని పేస్ట్రీ అండ్ బేకరీ వర్క్‌షాప్‌కి పంపించారు నా తల్లిదండ్రులు. ఎందుకో తెలియదు కానీ చిన్నప్పట్నుంచీ వంటలంటే చాలా ఆసక్తి. ఏదైనా తినగానే ఒక అద్భుతమైన ఫీలింగ్ కలిగేది. దాని వెనుక ఉన్న మేజిక్ ఏంటో తెలుసుకోవాలని ఎప్పుడూ అనిపించేది. హాస్టల్‌లో ఉండి చదువుకునేప్పుడు, వారానికి రెండు మూడు రోజులైనా స్కూల్ కిచెన్‌లోకి వెళ్లి అంతా అబ్జర్వ్ చేసేవాడిని. నా ఆసక్తిని గమనించి మా పేరెంట్స్ నన్ను ఆ రంగం వైపు వెళ్లేందుకు ప్రోత్సహించడమే కాక, కలినరీ ఆర్ట్స్‌లో ఫ్యూచర్ ప్లానింగ్‌లోనూ సాయం అందిస్తున్నారు.
  
 ఆ వర్క్ షాప్ నా జీవితాన్నే మార్చేసిందని చెప్పాలి. షెఫ్‌లకు ఉండే విలువ, ఆదరణ కళ్లారా చూశాను. ఇద్దరు, ముగ్గురు షెఫ్స్ ఫోన్ నంబర్లను తీసుకుని, వారితో ప్రతిరోజూ మాట్లాడేవాడిని. రకరకాల వంటల గురించి క్షుణ్ణంగా అడిగి తెలుసుకునేవాడిని. స్కూల్‌కి వెళ్లడం, హోమ్ వర్క్ చెయ్యడం, షెఫ్‌లతో మాట్లాడటం, లేదంటే ఏదైనా వంట చెయ్యడం... ఇదే పని! దాంతో మా ఫ్రెండ్స్ నాకు ‘బావర్చి’ అని నిక్ నేమ్ పెట్టారు. నాకు పేస్ట్రీల మీద ఎక్కువ ఆసక్తి. ఆ ఆసక్తితోనే పార్క్ హోటల్లో జూనియర్ గౌర్మెట్ షెఫ్‌గా చేరాను. అక్కడ 5000 బ్రెడ్ పీసెస్‌తో రాష్ట్రంలోనే అతి పెద్ద జింజర్ డ్రెడ్ హౌస్‌ని నిర్మించాం. అందులో నేనూ ఒకణ్ణి అవ్వడం నా అదృష్టం. ఎన్నిసార్లు చేతులూ, వేళ్లూ కాల్చుకున్నా వాటినుండి కూడా ఏదో ఒకటి నేర్చుకుంటూనే ఉన్నాను.
  
 2- మాది మధ్య తరగతి కుటుంబం. మా నాన్నగారు ఛత్తీస్‌గడ్‌లోని ఒక నర్సింగ్ కాలేజీలో, అమ్మ ఓ హాస్పిటల్‌లో పని చేస్తారు. చిన్నప్పట్నుంచీ నాకు ‘ఇది అవ్వాలి’ అనే క్లారిటీ లేదు. తల్లిదండ్రులు, మెడికల్ ఫీల్డ్‌లో పని చేస్తుండటంతో డాక్టర్ అవుదామని ఇంటర్ తరువాతCOMEDKలో మంచి ర్యాంక్ సాధించా! కానీ అందరూ వెళ్లే దారిలోనే వెళుతున్నానని వెలితిగా అనిపించేది. అంతేకాక నేను ఎమ్‌బీబీఎస్ చేస్తే, మా తమ్ముడు కూడా నన్ను ఫాలో అయి ఎమ్‌బీబీఎస్ కానీ ఇంజినీరింగ్ కానీ చేస్తేనో? కనీసం మా ఇంట్లో ఈ పరిస్థితి మార్చాలనుకున్నాను. అందుకే ఎవరూ ఎన్నుకోని ప్రొఫెషన్‌ని ఎంచుకుందామని నిర్ణయించుకున్నాను. చిన్నప్పట్నుంచీ మా అమ్మ నాకు వండి తినిపించడమే కాక, వంట ఎలా చెయ్యాలో కూడా నేర్పేది. అందుచేత వంట అనేది నాకు చిన్నప్పట్నుంచీ ఉన్న హాబీ. అలాగే చిన్నప్పట్నుంచీ సంజీవ్ కపూర్ గారంటే ఒక ఆరాధ్యభావం. అంత సులువుగా వంట ఎలా చేసేవారా అని ఆశ్చర్యపోయేవాణ్ణి! అందులో కిటుకేంటో తెలుసుకుందామని ఈ వృత్తి ఎన్నుకున్నాను. మా ఇంట్లో కూడా ఓకే అన్నారు. వండటం అనేది కళ. ఒక చిత్రకారుడు చిత్రం వేసే ముందు రంగుల్ని కలుపుతాడు. నేను దినుసుల్ని కలుపుతాను. ‘ఎవరి హృదయాన్నయినా చేరుకోవాలంటే ముందు వారి కడుపుని శాంతపరచడమే మార్గం’ - ఇది ఇన్నేళ్ల వంట గది ప్రయాణంలో నేను నేర్చుకున్నది. ఐహెచ్‌ఎమ్‌లో చేరాక, వంట అంటే కేవలం గిన్నె, గరిటెల్లోనే ఉండేది కాదని తెలుసుకున్నాను. ఈ కలినరీ ఆర్ట్స్ వల్ల క్రమశిక్షణ అలవడుతుందని తెలుసుకున్నాను. ఈ రంగంలో జీతం బాగుంటుంది. మన దేశంలోనే కాక, విదేశాల్లో కూడా కోర్సులు చేసి, సొంతంగా ఒక ఇండియన్-ఇటాలియన్ రెస్టారెంట్ పెట్టాలనేది నా కోరిక.
  
  3- ‘‘తండ్రి సైంటిస్టు. అన్న లా స్టూడెంట్. ఇంట్లో ఇద్దరు గొప్ప విద్యావంతులున్నా నాకు స్ఫూర్తినిచ్చింది మాత్రం నిరక్షరాస్యురాలైన మా అమ్మే. బీహార్‌లోని ససరం అనే చిన్న ఊరు మాది. ఇంటర్‌లో అవినాష్ అనే మిత్రుడుండేవాడు. అతను వంట చేయడంలో సిద్ధహస్తుడు. అతని స్ఫూర్తితో ఇంటర్ తర్వాత కలినరీ ఆర్ట్స్‌లో చేరాను. వంటలలో బేసిక్స్ మా అమ్మ దగ్గర నేర్చుకుంటే, నూతన టెక్నిక్స్‌ను మా స్నేహితుడి వద్ద నేర్చుకున్నాను. ఐహెచ్‌ఎమ్‌లో కోర్స్ పూర్తిచేసి ప్రస్తుతం లెమన్ ట్రీ ప్రీమియర్‌లో షెఫ్‌గా చేస్తున్నాను. సామర్థ్యం, మెళకువలతో పాటు దీక్ష, ఓపిక ఈ రంగానికి అవసరం.
  
 కుకింగ్ అనేది వేరొకరి మీద ప్రేమని చూపించే కళ. ఒక పెయింటింగ్‌నో, పొయిట్రీనో చూసినప్పుడు కలిగే భావన ఒక మంచి వంటకం తిన్నా కలుగుతుంది. అంతేకాక వంటల్లో మనం రకరకాల ప్రయోగాలు చేయొచ్చు. అందుకే కుకింగ్ ఒక కళే కాదు, సైన్సు కూడా! ప్రతి వంటా ఒక సంప్రదాయాన్ని సూచిస్తుంది. ఆ సంప్రదాయాన్ని వేరే వారికి పరిచయం చేయడమే నా ధ్యేయం. అందుకే మారుమూల ప్రాంతాల్లో వంటకాలను రెసిపీలను యూ ట్యూబ్‌లో పెడుతున్నాను. అంతేకాక వాటి గురించి ఒక పుస్తకం కూడా రాస్తున్నాను.
  
 ఎక్కువ మంది ఈ రంగం మీద ఆసక్తి ఉన్నా చేరరు. డబ్బు తక్కువ వస్తుంది అనేది ఒక కారణం. కాని అది పూర్తిగా నిజం కాదు. మొదట ఒకటి రెండేళ్లు అరకొరగా ఉన్నా, ఎక్స్‌పీరియన్స్ పెరిగేకొద్దీ జీతం విపరీతంగా పెరుగుతుంది. లక్షలు సంపాదించే షెఫ్‌లు కూడా మన దేశంలో ఎంతోమంది ఉన్నారు. కానీ ఏ పని చేసినా తృప్తి అనేది ముఖ్యం. అది ఈ రంగంలో భాండాలకొద్దీ దొరుకుతుంది. నా మట్టుకు నాకు నేనే ఒక ఫుడ్ డాక్టర్... ఫుడ్ ఇంజినీర్!