ప్రపంచమంతా వాన చుట్టూ జానపద కథలు ఉన్నాయి. నమ్మకాలు, విశ్వాసాలు ఉన్నాయి. వింతలు ఉన్నాయి. వినడానికీ  పిల్లలకు చెప్పడానికీ బాగుంటాయి. వాన జోరున పడేటప్పుడు స్నేహితులతో పంచుకోవాల్సిన సంగతులివి. వేడి వేడి పకోడి కబుర్లు. మన జానపద కథ ఒకదాన్ని కెనడాలో చెప్పుకుంటారు. ఒక ఊళ్లో సుడిగాలి ఉండేవాడట. వాడు ఉత్త పోకిరి అట. దారిన పోయే ఆడవారిని బెదరగొడితే సుడిగాలి దెబ్బకు వారి పైటలు ఎగిరి ఇబ్బంది పడేవారట. ఇది ఊరి పెద్ద దృష్టికి వచ్చింది. ‘ఈ సుడిగాలిగాడు ఊళ్లో ఉండటానికే లేదు’ అని తీర్పు ఇచ్చాడు. ఇక సుడిగాలి ఊరు ఖాళీ చేయాల్సిందే. కాని సుడిగాలికి వాన మంచి ఫ్రెండు. వానకు కళ్లు లేవు. సుడిగాలే వానను మోసుకు తిరుగుతుంటాడు. ‘నువ్వు ఊరు ఖాళీ చేస్తే నేనెందుకు ఇక్కడుంటాను. నన్ను కూడా తీసుకుపో’ అని వాన అంటే సుడిగాలి సరేనన్నాడు. దోస్తులిద్దరూ చెప్పాపెట్టకుండా మాయమయ్యారు. ఏముంది... మూడు నెలలు గడిచే సరికి బాధ తెలిసి వచ్చింది. గాలి లేదు. దాని వెనుక వచ్చే వాన లేదు. దాంతో పంటలు పోయాయి. ఊరి పెద్ద నాలుక్కరుచుకుని ‘సుడిగాలిని వెతికి తెచ్చే వీరులెవరు?’ అని ప్రకటన చేశాడు. ఒంటె వచ్చింది. ఏనుగు వచ్చింది. నక్క వచ్చింది. ఎవరు ఎంత దూరం వెతికినా సుడిగాలి కనిపించలేదు. దాంతో పక్షులకు చెబుదాం అనుకున్నాడు ఊరి పెద్ద. కొంగ, నెమలి, గువ్వ వెతికాయి. కనిపించలేదు. ‘పెద్దయ్యా... నేను వెతికి తెస్తాను’ అని ఒక పిచుక అంది. ‘నువ్వా... సరే’ అన్నాడు పెద్దయ్య. పిచుక సుడిగాలిని వెతుక్కుంటూ  వెళ్లింది. ఆకాశంలో నుంచి కిందకు చూస్తూ వెతగ్గా వెతగ్గా కింద ఒక ఝరి కనిపించింది. దాని మీదుగా ఎగురుకుంటూ వెళితే అందమైన తోట కనిపించింది. దాని పక్కనే గుహ. దాని మొదల్లో పచ్చగడ్డి. అవును... సుడిగాలి ఇక్కడే ఉండుంటాడు అని చూస్తే లోపలే సుడిగాలి, వర్షం ఉన్నారు. పిచుక సంగతి చెప్పి ‘ఊరు నాశనం అయ్యింది. రండి’ అనంటే.. ‘అరెరె.. వెనకే వస్తాం. నువ్వు పోయి సంగతి చెప్పు’ అన్నారు నేస్తులు. పిచుక ముందుగా ఊరు చేరి తమ పిచుక పెద్దలకు చెప్తే అవన్నీ సంతోషంతో గుమిగూడి కిచకిచలాడాయి. ఆ మరుసటిరోజు సుడిగాలి, దాని వెనుక హోరున వాన. మళ్లీ ఊరు కళకళలాడింది. సుడిగాలిని వెతికి తెచ్చిన పిచుకకు కృతజ్ఞత చెప్పాడు పెద్దయ్య. ఏ కారణం రీత్యా గానీ పిచుకలను వేటాడకూడదని ఆ రోజున తాకీదు ఇచ్చాడు. అప్పటి నుంచి ఇప్పటి వరకూ జనం పిచుకను వేటాడరు. పాపం అనుకుంటారు. వాన వచ్చే ముందు పిచుకలు దగ్గరకు మూగి కిచకిచలాడే ఆనవాయితీ పోలేదు. ఇదీ కథ. ఇంద్రధనుస్సు ఈ కథ కూడా కొన్నిచోట్ల పిల్లలకు చెప్తారు. ఒకరోజు ఆకాశంలో బుజ్జిపాపలైన నల్లమేఘాలు, తెల్లమేఘాలు పరుగు పందెం పెట్టుకున్నాయట. తల్లి తూర్పుగాలి వచ్చి ‘ఇది వేళ కాదు నాయనా’ అన్నా వినిపించుకోకుండా ఇరుపక్షాలు పరుగుతీశాయట. ఆకాశంలో వీరి పరుగు ముందు సరదాగా మొదలైంది. నవ్వులాటలు... వెక్కిరింతలు సాగాయి. ఎవరు గెలిచారో ఎవరు ఓడారో తెలిసేలోపు గాలి మళ్లింది. ఒకదానితో ఒకటి డీకొట్టుకున్నాయి. తలలు బొప్పికట్టాయి. నల్ల మేఘాల నిండా నీళ్లే. అవి ఏడుస్తుంటే భోరున వాన కురిసింది. ఇది సూర్యభగవానుడు గమనించాడు. ‘అరెరె... నాయనలాగా ఏడవకండి’ అని వారి కళ్లు తుడవడానికి ఏడుగురు అప్సరసలను పంపాడు. ఆ ఏడుగురు అప్సరసలు ఏడు రంగుల గౌన్లు ధరించి ఆ నల్లమేఘాల దగ్గరకు వచ్చి కళ్లు తుడిచారు. వాళ్ల ఏడుపు, దాంతో పాటే వాన ఆగింది. వెనక్కు మళ్లుదామనుకున్న అప్సరసలు తమ గౌన్లు తడవడంతో వాటిని కాసేపు ఆకాశంలో ఆరనిచ్చారు. ఆకాశంలో మబ్బులన్నీ చెదిరిపోగా వారి ఏడురంగుల గౌన్లు కింద ఉన్నవారికి ఇంద్రధనుస్సులాగా కనిపిస్తూ ఉండిపోయాయి. ఈ సారి నల్ల మేఘాలు ఏడ్చినప్పుడు వాటి కళ్లు తుడవడానికి ఏడుగురు అప్సరసలు వస్తారేమో చూడండి. ఎన్నెన్నో విశ్వాసాలు మన దేశంలో వ్యవసాయం దాదాపుగా వర్షాధారం. అందుకే రుతుపవనాల రాక కోసం జానపదులు, గ్రామీణులు ఎన్నెన్నో విశ్వాసాలు, క్రతువులు పెట్టుకున్నారు. వారికి ఎలాగైనా వాన కావాలి మరి. కప్పల పెళ్లి జరిపించడం మనం చూస్తూ ఉంటాం. వానాకాలంలో కప్పలు ప్రత్యుత్పత్తికి దిగుతాయి. కప్పల పెళ్లి జరిపించడంలో అంతరార్థం వాటికి పెళ్లి జరిగి, ప్రత్యుత్పత్తికి దిగాయి కనుక రావాల్సిందేనని వానను హెచ్చరించడం. ఇప్పుడు లేదుకాని ఇరవై ముప్పై ఏళ్ల క్రితం కూడా తమిళనాడు, బిహార్‌ రాష్ట్రాలలో వానలు పడకపోతే ఒక కన్నెపిల్ల చేత అర్ధరాత్రి నగ్నంగా నాగలి దున్నే కార్యక్రమం చేయించేవారు. ‘ఇంద్రుడు సిగ్గుపడి ఇకనైనా వాన కురిపిస్తాడనే నమ్మకం దీని వెనుక ఉంది’ అని పరిశోధకులు అంటారు. మధ్యప్రదేశ్‌లోని గోండులు భీముణ్ణే వానదేవుడు అనుకుంటారు. వానలు ఎంతకూ కురియకపోతే ఒక స్తంభాన్ని భీముడిగా తలచి పేడ, బురద పూస్తారు. వాటిని కడుక్కోవడానికైనా భీముడు వాన కురిపిస్తాడని నమ్మకం. రాజస్థాన్‌లో ఇదే పని రైతులు చేస్తారు. ఒకరినొకరు బురదతో కొట్టుకుంటారు. ‘ఇంత బురద పూసుకున్న ఈ అమాయకులను కడిగేద్దాం’ అని వాన అనుకోవాలట. రాగాలతో వర్షాలు హిందూస్తానీ సంగీతంలో ‘మల్హార్‌’ రాగం పాడితే వానలు పడతాయని నమ్మకం. తాన్‌సేన్‌ మల్హార్‌ పాడి వర్షాలు కురిపించాడని చరిత్ర. దక్షిణాది సంగీతంలో ‘అమృతవర్షిణి’ రాగం కూడా ఇలాంటిదే. ఒకసారి ముత్తుస్వామి దీక్షితార్‌ ‘అమృత వర్షిణి’ని అందుకుంటే ఆకాశం భళ్లుమని వాన మొదలైపోయిందట. జానపదులు మాత్రం ‘వానల్లు కురియాలి వానదేవుడా... వరిచేలు పండాలి వానదేవుడా’ అని వాళ్లకు తోచిన రాగంలో పాడి వానదేవుణ్ణి స్వాధీనంలోకి తెచ్చుకుంటారు. గతంలో వాన రాకడ, ప్రాణం పోకడ అనేవారు. అంటే వాన ఎప్పుడు వస్తుందో ప్రాణం ఎప్పుడు పోతుందో ఎవరూ చెప్పలేరు అని అర్థం. కాని ఇప్పుడు ఈ అర్థం కాదు. వాన వస్తే ప్రాణం పోతుంది అని! ఎందుకంటే ఎక్కడ గుంట ఉందో ఎక్కడ మిట్ట ఉందో ఎక్కడ స్తంభాలు కూలతాయో ఎక్కడ గోతులు తవ్వి ఉన్నారో తెలియదు కనుక. వానాకాలంలో వాన కథలు చెప్పుకుందాం. ప్రమాదాల పట్ల అప్రమత్తంగా ఉందాం.   మధ్యప్రదేశ్‌లోని గోండులు భీముణ్ణే వానదేవుడు అనుకుంటారు. వానలు ఎంతకూ కురియకపోతే ఒక స్తంభాన్ని భీముడిగా తలచి పేడ, బురద పూస్తారు. వాటిని కడుక్కోవడానికైనా భీముడు వాన కురిపిస్తాడని నమ్మకం.


 రెక్కల గుర్రంపై యువరాజు.. ఒకప్పటి ఫిమేల్ ఫాంటసీ. యుద్ధాలలో గుర్రాలపై దూసుకొచ్చే వీరులు.. జానపద కథల్లో తరచూ తారసపడే పాత్రలు. కాలం మారడంతో గుర్రాల మీది యువరాజులు పోయి, జాకీలు వచ్చారు. గుర్రాలను రణరంగం బదులు రేసుకోర్సుల్లో పరుగులు తీయిస్తున్నారు.
  
  నవాబుల కాలం నాటి మలక్‌పేట మార్కెట్‌లో నుంచి తిన్నగా ఒకటిన్నర కిలోమీటరు దూరం వెళితే.. రాచరికపు ఆనవాళ్లు కనిపించడమే కాదు, గుర్రాల డెక్కల చప్పుడూ వినిపిస్తుంది. తేరిపార చూస్తే ‘హైదరాబాద్ రేస్‌కోర్స్’ అనే బోర్డుంటుంది. లోపలకు వెళ్లి చూస్తే.. పద్నాలుగు, పదిహేనేళ్ల కుర్రాళ్లు గుర్రాలకు సేవ చేస్తూ కనిపిస్తారు. బాలకార్మికులేమీ కాదు గానీ, వారే రేపటి జాకీలు. వారిని హార్స్ జాకీలుగా తీర్చిదిద్దే అప్రెంటిస్ జాకీ ట్రయినింగ్ స్కూల్ అది.
  
  హైదరాబాదీలదే హవా
  దేశంలో ప్రస్తుతం 250 మంది జాకీలు ఉన్నారు. వారిలో దాదాపు 50 మంది  హైదరాబాదీలే. వారిలోనూ చాలామంది అప్రెంటిస్ జాకీ ట్రైనింగ్ స్కూల్ పూర్వవిద్యార్థులే.
  
  స్కూల్‌లో ఏం చేస్తారు..?
  ఉదయం 5.30 గంటల నుంచి శిక్షణ మొదలవుతుంది. గుర్రాలను శుభ్రం చేసి, దాణాపెట్టి.. దాని బాగోగులు చూసుకోవాలి. తర్వాత రేసింగ్ ప్రాక్టీస్, రేసింగ్ నిబంధనలపై తరగతులుంటాయి. తర్వాత మళ్లీ ప్రాక్టీస్. వారంలో ఆరురోజులు ఇదే షెడ్యూల్. వీటిపై రిటెన్, ప్రాక్టికల్ పరీక్షలుంటాయి. ప్రిన్సిపాల్ వీరేందర్ ఖాజా, వైస్ ప్రిన్సిపాల్ బజరంగ్ సింగ్‌లు స్కూలు వ్యవహారాలు చూసుకుంటారు.
  
  దేశంలో ఏకైక స్కూల్
  హార్స్ జాకీల కోసం ప్రత్యేకంగా ఏర్పడిన స్కూల్ మన దేశంలో ఇదొక్కటే. 1986లో ప్రారంభమైన ఈ స్కూల్ నుంచి వందలాది మంది జాకీలు తయారయ్యారు. విద్యార్థులకు భోజన, వసతులు ఉచితం. హైదరాబాద్ రేస్ క్లబ్ వాటన్నింటినీ చూసుకుంటుంది. ఈ స్కూల్‌లో మూడేళ్ల కోర్సుకు.. రాత, శరీర దారుఢ్య పరీక్ష, ఇంటర్వ్యూల ఆధారంగా విద్యార్థులను ఎంపిక చేస్తారు. మూడేళ్లకోసారి మాత్రమే ప్రవేశాలకు నోటిఫికేషన్ ఇస్తారు.
  
  జాకీలే కీలకం
  పందెం రాయుళ్లే కాదు, ప్రేక్షకులు సైతం గుర్రాలపైనే దృష్టి పెడతారు. సంరక్షణ కోసం నెత్తిపై పెట్టుకున్న హెల్మెట్‌లో జాకీ ముఖం కవరైపోతుంది. గుర్రాన్ని నడిపించే జాకీని ఎవరూ గుర్తించరు. ఎంతో కష్టమైనా, అండర్‌రేటెడ్ జాబ్ హార్స్ జాకీలది. ఒకప్పుడు ఆదరణ తక్కువగా ఉన్నా, ఇప్పుడు డేరింగ్ అండ్ డాషింగ్ యువతరం ముందుకొస్తుండటంతో హార్స్ జాకీయింగ్‌పై క్రేజ్ పెరుగుతోంది.
  
  రెండున్నర శతాబ్దాల చరిత్ర
  దేశంలో గుర్రపు పందాలకు రెండున్నర శతాబ్దాల చరిత్ర. ప్రస్తుతం భారత్‌లో అరడజను రేస్ టర్ఫ్‌లున్నాయి. ఏడాది పొడవునా ఏదో ఒక టర్ఫ్‌లో పందేలు జరుగుతూనే ఉంటాయి. జాకీకి గుర్రాన్ని ముందుకు ఉరికించడమే కాదు, దానిని అదుపుచేయడమూ తెలిసుండాలి. గుర్రం, జాకీల్లో ఏ ఒకరు తడబడినా పరిస్థితి తారుమారవుతుంది. ‘అశ్వహృదయం’ అర్థమైతే తప్ప జాకీలుగా రాణించలేరు. మనం పదేపదే మాట్లాడుతుంటే.. మన భాష, భావం గుర్రాలకు అర్థమవుతుందని చాలామంది జాకీలు నమ్ముతారు. రేసుల్లో కూడా వెయిట్ లిఫ్టింగ్ మాదిరిగానే జాకీల బరువునే కొలమానంగా పోటీలు నిర్వహిస్తారు.
  
  40 నుంచి 70 కేజీల వరకు వివిధ విభాగాల్లో పోటీలు జరుగుతాయి. జాకీలకు ప్రత్యేకంగా ఉద్యోగాలేవీ ఉండవు. పందేలలో గుర్రాలను పెట్టే యజమానులే జాకీలను హైర్ చేసుకుంటారు. గుర్రాన్ని బట్టి వారికి పదివేల నుంచి లక్ష రూపాయల వరకు కాంట్రాక్టు ఉంటుంది. అంతేకాదు, గెలిచిన గుర్రానికి అందే ప్రైజ్ మనీలో ఏడున్నర శాతం జాకీకే చెందుతుంది. గెలిచిన రేసులను బట్టి జాకీలకు పాపులారిటీ పెరుగుతుంది. పీసీ చవాన్, శ్రీనాథ్, సూరజ్ నర్రెడులు మన దేశంలో ఫేమస్ జాకీలు. గుండెధైర్యం, ఏకాగ్రత, శారీరక దారుఢ్యం ఉంటే ఎవరైనా జాకీలుగా రాణించవచ్చు.  
  
  గుర్రాల మధ్యే పెరిగా..
  మాది బీహార్ అయినా, మా నాన్న ఇక్కడే పనిచేస్తారు. చిన్నప్పటి నుంచి గుర్రాల మధ్యే పెరగడంతో జాకీయింగ్‌పై ఆసక్తి పెరిగింది. పెద్ద జాకీగా ఎదిగి బాగా డబ్బు సంపాదించడమే నా లక్ష్యం.
  -రోహిత్ కుమార్, బీహార్
  
  పీసీ చవాన్ ఆదర్శం
  మాది ఊటీ. సమ్మర్ రేసులన్నీ ఊటీ రేస్ కోర్సులో జరుగుతాయి. రేసులు చూసి ఆసక్తి పెరిగింది. మొదట్లో ఎత్తయిన గుర్రాలను చూసి కాస్త భయమేసినా, తర్వాత కాన్ఫిడెన్స్ ఉంటే చాలని అర్థమైంది. జాకీ పీసీ చవాన్ నాకు ఆదర్శం. ఎప్పటికైనా ఆయనలా టాప్ రేంజ్‌కి ఎదగాలన్నదే నా కోరిక.
  - రాహుల్ హుటి, ఊటీ
  
  టాప్ జాకీ కావడమే లక్ష్యం
  నాకు తల్లిదండ్రులు లేరు. మా అంకుల్ వద్ద పెరిగాను. ముంబై రేస్ కోర్స్ దగ్గర ఉండేవాళ్లం. రోజూ రేసులు చూసి చూసి ఆసక్తి పెరిగింది. హైదరాబాద్‌లో ఈ స్కూల్ ఉందని తెలిసి, ఇక్కడ చేరాను. దేశంలోనే టాప్ జాకీని కావడమే
  నా లక్ష్యం.
  - రఫీక్ షేక్, ముంబై
  - జాయ్