* తుంగభద్ర జలాల చౌర్యం.. బోర్డున్నా ఆగని కర్ణాటక దోపిడీ
 * తుంగభద్ర జలాల్లో మన న్యాయమైన కోటానూ తోడేస్తున్న వైనం.. కాల్వకు ఇరువైపులా చెరువుల తవ్వకం
 * 100 కిలోమీటర్ల మేర పైపులతో పీల్చేస్తున్న వాస్తవం
 * దోపిడీని ప్రోత్సహిస్తున్న కర్ణాటక ప్రభుత్వం
 * జల దోపిడీకి విద్యుత్ లైన్లు, మోటార్లకు కనెక్షన్లు
 * లక్షల ఎకరాల్లో ఆయకట్టు కాని పొలాలకు జలాలు
 * దిగువన ఉన్న మన రాష్ట్ర రైతుల నోట్లో మట్టి
 * ఆంధ్రప్రదేశ్ సమైక్యంగా ఉన్నపుడే తీరని అన్యాయం
 * రేపు రాష్ట్రం విడిపోతే కింది రాష్ట్రాలకు ఇదే దుస్థితి
 * నదీ జలాల పంపిణీకి బోర్డు వేస్తే సరిపోతుందంటూ కేంద్ర మంత్రి జైరాం రమేశ్ నివేదిక ఇచ్చిన నేపథ్యంలో సాక్షి పరిశీలన
  
 తుంగభద్ర నుంచి బి.నారాయణరెడ్డి: రాష్ట్రాన్ని విభజిస్తే దిగువ ప్రాంతం నీరందక ఎడారిగా మారుతుందన్న తీవ్ర ఆందోళనలు.. తెలుగు వారి మధ్య నీటి కోసం నిత్యం కొట్లాటలు తలెత్తుతాయన్న ఆవేదనలు సర్వత్రా వ్యక్తమవుతోంటే.. నదీ జలాల పంపిణీకి, నిర్వహణకు బోర్డులు వేస్తే సరిపోతుందంటూ విభజనపై ఏర్పాటైన కేంద్ర మంత్రుల బృందం సభ్యుడు జైరాం రమేశ్ నివేదిక సమర్పించారు. దాన్ని జీవోఎం దాదాపుగా ఆమోదించేసింది కూడా. కానీ.. ట్రిబ్యునల్ తీర్పులున్నా.. నియంత్రణ బోర్డులున్నా.. ఎగువ ప్రాంతం నుంచి దిగువ ప్రాంతానికి నీరు రావటం గగనమేనన్నది రాష్ట్రం సమైక్యంగా ఉన్నప్పుడే ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు ఏళ్ల తరబడి ఎదురవుతున్న చేదు అనుభవం!
 
 అందుకు ప్రత్యక్ష తార్కాణం.. కర్ణాటక - ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాల సంయుక్త ప్రాజెక్టు తుంగభద్ర. ఎగువ రాష్ట్రం కర్ణాటకలో గల తుంగభద్ర ప్రాజెక్టు నుంచి దిగువన ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ఆయకట్టు రైతులకు కేటాయించినదానికన్నా తక్కువగానే నీరు విడుదలవుతుంది. ఆ అరకొర నీరు కూడా వంద కిలోమీటర్ల దూరం ప్రయాణించి మన రాష్ట్రంలోని ఆయకట్టుకు చేరుకునేసరికి.. అడుగూబొడుగూ కూడా మిగలటం లేదు. పొలాలకు చుక్కనీరు అందటం లేదు. విడుదల చేసిన నీరంతా మధ్యలోనే మాయమవుతోంది. ఎలా మాయమవుతోంది అంటే.. కర్ణాటక సర్కారు అండతో ఆ రాష్ట్ర రైతులు మధ్యలోనే పైపులతో పీల్చేస్తున్నారు.
 
 మన రాష్ట్ర ఆయకట్టుకు రావాల్సిన నీటిని అక్రమంగా తమ పొలాలకు తరలించుకుంటున్నారు. అందుకోసం ప్రధాన కాల్వ పక్కనే అనేక భారీ చెరువులు, కుంటలను తవ్వారు. కాలువ నుంచి ఆ చెరువులు, కుంటల్లోకి.. అక్కడి నుంచి పొలాలకు బాహాటంగా నీటిని మళ్లిస్తున్నారు. ఇందుకోసం కర్ణాటక ప్రభుత్వం అధికారికంగా విద్యుత్ మోటార్లకు కనెక్షన్లను కూడా మంజూరు చేసింది. ప్రాజెక్టు నిర్వహణ, నీటి సరఫరా పర్యవేక్షణ కోసం ఏర్పడిన ప్రత్యేక బోర్డు ఏం చేస్తోంది? కర్ణాటక సర్కారు అండదండలతో రైతులు చేస్తున్న జల దోపిడీని చేష్టలుడిగి చూస్తోంది!! ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు కేటాయించిన నికర జలాల్లో సగానికి మించి ఏనాడూ దిగువకు చేరుకోలేదు.
 
 ఈ జల దోపిడీ విషయంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ - కర్ణాటక రైతుల మధ్య తరచుగా ఘర్షణలు, ఉద్రిక్తతలు తలెత్తుతున్నాయి. తుంగభద్ర నదీ జలాల సరఫరా, దోపిడీలపై సాక్షి ప్రతినిధి ఆ ప్రాంతంలో పత్యక్షంగా పర్యటించి చేసిన పరిశీలనలో ఈ విషయాలు నిగ్గుతేలాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ సమైక్యంగా ఉన్నప్పుడే.. ఎగువ రాష్ట్రం జల దోపిడీ యథేచ్ఛగా సాగిస్తోంటే.. మన రాష్ట్రం రెండుగా విడిపోతే.. పై నుంచే అరకొరగా వచ్చే నీటిని దిగువ రాష్ట్రాల మధ్య ఎలా పంచుతారు..? నదీ బోర్డుల నియంత్రణలో సరఫరా ఎలా ఉంటుంది..? అనేది ప్రత్యేకంగా చెప్పనక్కర్లేదు.
 
 జలాలపై ఘనమైన హక్కులు...
 తుంగభద్ర ప్రాజెక్టు నిర్మాణం కోసం 1944లో మద్రాసు-హైదరాబాద్, మద్రాసు-మైసూరు ప్రభుత్వాల మధ్య ఒప్పందం జరిగింది. ఈ ఒప్పందం మేరకు ప్రస్తుత కర్ణాటకలో ఉన్న బళ్లారి జిల్లా మల్లపురం వద్ద 1953లో ప్రాజెక్టు నిర్మించారు. సుమారు 132.471 టీఎంసీల నీటి నిల్వ సామర్థ్యం గల ఈ ప్రాజెక్టులో పూడిక కారణంగా ప్రస్తుత సామర్థ్యం 100 టీఎంసీలకు పరిమితమైంది. మొత్తం 212 టీఎంసీల నీటి వినియోగం జరిగే ఈ ప్రాజెక్టు ద్వారా కర్ణాటకకు 138.99 టీఎంసీలు, ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు 73.01 టీఎంసీల నీటి కేటాయింపు ఉంది.
 
 ప్రాజెక్టు కింద మన రాష్ట్రంలో సుమారు 6.38 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. కర్ణాటక రాష్ట్రంలో మనకు రెట్టింపు ఆయకట్టు ఉంది. మన రాష్ట్రంలో అనంతపురం జిల్లాలో 1.07 ల క్షల ఎకరాలు, కడప జిల్లాలో సుమారు లక్ష ఎకరాలు, కర్నూలు జిల్లాలో 3.46 లక్షల ఎకరాలు, మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలో 84 వేల ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. ప్రధానంగా నాలుగు మార్గాల ద్వారా ఈ ప్రాజెక్టు నుంచి నీటిని ఉపయోగిస్తున్నారు. కుడి లో లెవెల్ కెనాల్ (ఎల్‌ఎల్‌సీ), కుడి హై లెవెల్ కెనాల్ (హెచ్‌ఎల్‌సీ) ద్వారా రెండు రాష్ట్రాలకు నీటి సరఫరా జరుగుతుంది. నది నుంచి మరి కొంత నీటిని రెండు రాష్ట్రాలు ఉపయోగించుకుంటున్నాయి. ఎడమ కాల్వ మాత్రం ఒక్క కర్ణాటక రాష్ట్రానికే ఉద్దేశించినది.
 
 పూర్తి కోటా దక్కింది ఎన్నడు..?
 తుంగభద్ర నుంచి అధికారికంగా మనకు ఏడాదికి 73 టీఎంసీలు రావాల్సి ఉన్నా ఏనాడూ పూర్తి కోటా దక్కిన దాఖలాలు లేవు. ప్రాజెక్టులో పూర్తి స్థాయి సామర్థ్యంలో నీరున్నా మనకు మాత్రం గరిష్టంగా 42 టీఎంసీలకు మించి దక్కడంలేదు. కాల్వలు ఉమ్మడిగా ఉండడం, కాల్వలకు ఎగువన కర్ణాటక ప్రాంతం ఉండడం ఇందుకు ప్రధాన కారణం. ఇక కర్ణాటకకే పరిమితమైన ఎడమ కాల్వ కింద ఎంత నీటిని ఉపయోగిస్తున్నారనేది వివాదంగా మారింది. ఈ కాల్వ ద్వారా కర్ణాటక ప్రభుత్వం 93 టీఎంసీలను ఉపయోగించుకోవడానికి హక్కు ఉంది. అయితే ఇంతకంటే ఎక్కువ నీటిని ఉపయోగిస్తున్నారన్న ఆరోపణలు కూడా ఉన్నాయి. దాంతో దీనిని కూడా బోర్డు పరిధిలోకి తీసుకురావాలని మనం ఎప్పటినుంచో డిమాండ్ చేస్తున్నాం. బ్రిజేష్‌కుమార్ ట్రిబ్యునల్ మధ్యంతర తీర్పులో తుంగభద్ర ప్రాజెక్టును కూడా నియంత్రణ బోర్డులోకి చేర్చుతున్నట్టు ప్రకటించింది. అది అమల్లోకి వస్తే తుంగభద్రపై కర్ణాటక ఆధిపత్యాన్ని కొంతవరకు తగ్గించడానికి అవకాశం ఉంది.
 
 పైపులతో పీల్చేస్తున్నారు...
 కుడి లో లెవెల్ కెనాల్ పరిధిలో నీటి దోపిడీ సమస్య ఎక్కువగా ఉంది. ప్రాజెక్టు నుంచి ఈ కాల్వ ప్రారంభమైన తర్వాత మొదట కర్ణాటక పరిధి, మధ్యలో మన రాష్ట్ర సరిహద్దు, తర్వాత మళ్లీ కర్ణాటక భూములు, తర్వాత చివరన మన ఆయకట్టు ఉంది. ఈ కాల్వపై మనకు 24 టీఎంసీల నీటిని వాడుకునే హక్కున్నప్పటికీ మన వాడకం 53 శాతాన్ని మించడంలేదు. కర్ణాటక రైతులు చెరువులు, కుంటల ద్వారా అక్రమంగా ఆయకట్టు పరిధిలో లేని పొలాలకు నీటిని తరలిస్తుండడం మన రైతుల పాలిట శాపమైంది. ముఖ్యంగా 72 కిలోమీటర్ కాల్వ నుంచి 185 కిలోమీటర్ కాల్వ మధ్య భారీగా నీటి దోపిడీ జరుగుతోంది. సాధారణంగా ప్రధాన కాల్వ నుంచి నేరుగా పంట పొలాలకు నీటిని ఇవ్వడానికి అవకాశం లేదు. అయితే కర్ణాటక పరిధిలో ఎల్‌ఎల్‌సీ నుంచి నేరుగా నీటిని తోడేస్తున్నారు. ఇందుకోసం కాల్వ పక్కనే కాల్వకంటే తక్కువ ఎత్తులో పెద్ద పెద్ద చెరువులను, కుంటలను తవ్వారు.
 
 కాల్వలో పైపులను పూర్తిగా ముంచి.. రెండోవైపు పైపులోకి గాలి చేరకుండా అడ్డుపెట్టి దానిని చెరువు లేదా కుంటలోకి లాగుతారు. తర్వాత ఆ అడ్డును తీసివేస్తే గ్రావిటీ ద్వారా కాల్వ నీరు పైపుల ద్వారా చెరువు లేదా కుంటలోకి ప్రవహిస్తోంది. ఇలా రాత్రివేళల్లో ప్రధాన కాల్వ నుంచి భారీగా నీటిని తోడేస్తున్నారు. కొందరు రైతులు పగటిపూటే నీటిని దొంగలిస్తున్నా పట్టించుకునే నాథుడే లేడు.
 
 ఇలా చెరువులు, కుంటల్లోకి వచ్చిన నీటిని ప్రత్యేకంగా ఏర్పాటు చేసిన విద్యుత్ మోటార్ల ద్వారా పొలాలకు మళ్లిస్తున్నారు. ఇందుకోసం కర్ణాటక ప్రభుత్వం  కాల్వ వెంబడి అనేక ట్రాన్స్‌ఫార్మర్లు, విద్యుత్ లైన్లను ఏర్పాటు చేసి మరీ ప్రత్యేక విద్యుత్ కనెక్షన్లను ఇచ్చింది. దీంతో విద్యుత్ మోటార్ల ద్వారా నీటిని పగలు, రాత్రి అనే తేడా లేకుండా పంపింగ్ చేస్తున్నారు.
 
 ఇలా కర్ణాటకలోని ఎర్రగూడి, జాలుపాడు, బోనెహలు, బొమ్మనహళ్, చాగనూరు, మోక, సంగనకల్లు, బళ్లారి వంటి ప్రాంతాల్లో లక్షల ఎకరాల్లోని ఆయకట్టు కాని పొలాలకు నీటిని మళ్లిస్తున్నారు. ఈ నీరంతా కూడా మన రైతులకు న్యాయంగా కేటాయించినది కావడం గమనార్హం. ఈ అక్రమ నీటి వాడకానికి కర్ణాటక సర్కారే వత్తాసు పలుకుతోంది. పగలు వద్దు.. రాత్రి వేళల్లో చెరువులు, కుంటలు నింపుకోవాలంటూ అధికారులే రైతులకు సలహా ఇస్తున్నారు. కాల్వ నీటిని తోడటానికి అక్రమంగా ఏర్పాటు చేసిన పైపులను గతంలో మన రైతులు అక్కడికెళ్లి తొలగించినప్పుడు రెండు రాష్ట్రాల ప్రజల మధ్య తీవ్ర ఘర్షణలు జరిగాయి.
  
 దోపిడీ నియంత్రణలో బోర్డు విఫలం...
 ఇటు ఎల్‌ఎల్‌సీ, అటు హెచ్‌ఎల్‌సీలపై కర్ణాటక రైతులు తుంగభద్ర నీటిని అక్రమంగా పెద్ద ఎత్తున ఉపయోగిస్తున్నా నియంత్రించడంలో బోర్డు పూర్తిగా విఫలమైంది. బోర్డుకు చైర్మన్‌గా కేంద్ర జల సంఘం చీఫ్ ఇంజనీర్ వ్యవహరిస్తున్నారు. సభ్యులుగా ఆంధ్ర, కర్ణాటకలకు చెందిన నీటిపారుదల శాఖల ముఖ్యకార్యదర్శులు ఉన్నారు. బోర్డు కార్యదర్శిగా ఎస్‌ఈ స్థాయి అధికారి ఉన్నారు. అలాగే ఒక్కొక్క ఈఈ, ఎస్‌ఈతో పాటు నలుగురు డీఈలు, 16 మంది ఏఈలు ఉన్నారు. వీరిలో ఇరు రాష్ట్రాలకు చెందిన అధికారులు ఉన్నారు.
 
 అయితే కర్ణాటక పరిధిలోకి వెళ్లి అక్రమ వాడకాన్ని అడ్డుకోవడం మన రాష్ట్ర అధికారులకు ఇబ్బందిగా మారింది. ఈ విషయంపై గతంలో పలుమార్లు బోర్డుకు ఫిర్యాదు కూడా చేశారు. అయినా కర్ణాటక నుంచి ఎలాంటి సహకారం లభించడం లేదు. మన అధికారులు, రైతుల నుంచి ఒత్తిడి ఎక్కువైనప్పుడు మాత్రం కాల్వపై ఇంజనీర్లు తిరిగి అక్రమ నీటివాడకం వద్దంటూ రైతులకు చెప్తారు. వారు పర్యటిస్తున్న సమయంలో పైపులు కనిపిస్తే వాటిని తొలగించడం మినహా కఠిన చర్యలు తీసుకోవడం లేదు. దాంతో అధికారులు వెళ్లిన తర్వాత మళ్లీ పైపులను ఏర్పాటు చేసుకుంటున్నారు. అక్రమ నీటి వాడకానికి పాల్పడుతున్న రైతులు ఎకరానికి కొంత చొప్పున స్థానిక సిబ్బందికి చెల్లిస్తున్నట్టు పరిశీలన లో తెలిసింది.
 
 మన ప్రతిపాదనలు పట్టించుకోరు...
 మన రైతులకు జరుగుతున్న అన్యాయాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం గతంలో పలు ప్రత్యామ్నాయాలను కర్ణాటక దృష్టికి తీసుకువచ్చింది. ముఖ్యంగా అక్రమ నీటి వాడకాన్ని అరికట్టడం కోసం ఎల్‌ఎల్‌సీ 72 కిలోమీటర్ నుంచి 185వ కిలోమీటర్ వరకు ప్రత్యేక పైపు లైన్‌ను ఏర్పాటు చేయాలని ప్రతిపాదించింది. అయితే ఇందుకు కర్ణాటక ప్రభుత్వం అంగీకరించలేదు. అలాగే మన రాష్ట్ర రైతులకు నీటి సరఫరా సరిగ్గా జరగడం కోసం మరికొన్ని ప్రతిపాదనలు కూడా చేసింది.
 
 ముఖ్యంగా హెచ్‌ఎల్‌సీ నీటి ప్రవాహ సామర్థ్యాన్ని 2,575 క్యూసెక్కుల నుంచి 4 వేల క్యూసెక్కులకు పెంచాలని, అందుకోసం ఈ కెనాల్‌ను 105 కిలోమీటర్ల మేర వెడల్పు చేయాలని, వరద నీటిని ఉపయోగించుకోవడానికి వీలుగా వరదనీటి కాల్వను తవ్వి, దీని ద్వారా 20 నుంచి 25 టీఎంసీల నీటిని ఉపయోగించుకోవచ్చని అంచనా వేసింది. ఈ ప్రతిపాదనలకూ కర్ణాటక సానుకూలంగా లేదు. రెండు రాష్ట్రాల మంత్రుల మధ్య ఇటీవల జరిగిన సమావేశంలోనూ ఈ అంశాలు ప్రస్తావనకు వచ్చాయి. మన రాష్ట్రం వాదనకు ఇటు బోర్డు నుంచి కానీ, అటు కర్ణాటక నుంచి కానీ మద్దతు లభించలేదు.
  
 ఇక విడిపోతే రాష్ట్రం ఎడారే!
 రెండు రాష్ట్రాల మధ్య నదులు, ప్రాజెక్టులు ఉంటే.. నీటి పంపకాల్లో ఎలాంటి ఇబ్బందులు వస్తున్నాయో ఇప్పటికే పలు అనుభవాలు ఉన్నాయి. కావేరి నది నీటి విషయంలో గత 30 ఏళ్లకు పైగా కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల మధ్య గొడవలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి. రెండు మూడు టీఎంసీల నీటి విడుదల కోసం స్వయంగా ప్రధానమంత్రి రంగంలోకి దిగినా ప్రయోజనం లేని పరిస్థితి ఇప్పటికే అనుభవంలోకి వ చ్చింది. అలాగే మన రాష్ట్రానికి సంబంధించి కృష్ణానది నీటిపై ఎగువన ఉన్న కర్ణాటక, మహారాష్ట్రలతో ఇబ్బందులు పడుతూనే ఉన్నాం.
 
 గత పదేళ్ల నుంచి ట్రిబ్యునల్ దీనిపై కసరత్తు చేస్తున్నా ఫలితం శూన్యం. కొత్త ట్రిబ్యునల్ తీర్పు అమల్లోకి వస్తే.. ఇప్పటికే తీవ్ర నీటి కొరతతో ఇబ్బంది పడుతున్న రాష్ట్రం మరింత గడ్డు పరిస్థితిని ఎదుర్కోవాల్సి ఉంటుంది. మనం తీవ్రంగా వ్యతిరేకించిన ఆలమట్టి, బాబ్లీ ప్రాజెక్టులను ఎగువ రాష్ట్రాలు ఇప్పటికే పూర్తి చేసుకున్నాయి. అలాగే పోలవరం ప్రాజెక్టు నిర్మాణ విషయంలో ఒడిశా, ఛత్తీస్‌గఢ్ తీవ్ర ఇబ్బందులు పెడుతున్నాయి. ఇలాంటి పరిస్థితిలో రాష్ట్రం కూడా విడిపోతే.. నీటి పంపకాల్లో మరిన్ని సమస్యలు రానున్నాయి.
 
 ముఖ్యంగా కృష్ణానదిపై ఉన్న అన్ని ప్రాజెక్టులపైనా నియంత్రణ బోర్డుల పెత్తనం పెరిగిపోతుంది. దాంతో ఆయా ప్రాంతాల అవసరాలను తీర్చడంలో ఇబ్బందులు తలెత్తుతాయి. నీటి కోసం ఒక ప్రాంతం వారు మరో ప్రాంత ప్రజలపై కక్షకట్టే ప్రమాదం ఉంది. ముఖ్యంగా మిగులు జలాలపై ఆధారపడ్డ నెట్టెంపాడు, కల్వకుర్తి, ఏఎంఆర్‌పీ, హంద్రీ-నీవా, గాలేరు-నగరి, తెలుగు గంగ, వెలిగొండ వంటి ప్రాజెక్టుల భవిష్యత్తు ప్రశ్నార్థకంగా మారనుంది. కరవు పరిస్థితుల్లో మరింత దారుణమైన దుస్థితితో రాష్ట్రం ఎడారయ్యే ప్రమాదం ఉంది.