తెలంగాణలో ముఖ్యంగా హైదరాబాద్‌లో గ్రామదేవతలకు ప్రతియేటా ఆషాఢమాసంలో పూజలు జరిపి, బోనాలు సమర్పించే ఈ సంప్రదాయం ఎనిమిది వందల ఏళ్లుగా వస్తోంది. నగర వాతావరణంలో ఎన్ని హంగులు, ఆర్భాటాలు మార్పులు చేర్పులు చోటు చేసుకున్నా, కాలగమనంలో సంప్రదాయక పండుగలెన్నో పేరు తెలీకుండా అదృశ్యమై పోతున్నా,ఈ బోనాల వేడుకలు మాత్రం అలనాటి ఆచార సంప్రదాయాలతో వైభవోపేతంగా నేటికీ కొనసాగుతుండడం విశేషం.మూసీ నది వరదల కారణంగా అంటువ్యాధులకు ఆలవాలమైన నగరంలో నాటి హైదరాబాద్‌ రాష్ట్ర ప్రధాని మహారాజా కిషన్‌ప్రసాద్‌ సలహా మేరకు నిజాం మీర్‌ మహబూబ్‌ అలీఖాన్‌ లాల్‌దర్వాజ సమీపంలోని అమ్మవారి ఆలయంలో పూజలు నిర్వహించి చార్మినార్‌ వద్దకు చేరిన వరద నీటిలో పసుపు, కుంకుమ, గాజులు, పట్టువస్త్రాలు సమర్పించాడట. అప్పటికి అమ్మ తల్లి శాంతించి నగరంలో ప్రశాంత వాతావరణం నెలకొనడంతో నవాబులే బోనాల ఉత్సవాలకు శ్రీకారం చుట్టారు.ఎందుకు సమర్పిస్తారు?ఆషాఢమాసమంటే వర్షాకాలం.. అంటే అంటువ్యాధులకు ఆలవాలమైన మాసం. కలరా, ప్లేగు, మశూచి, క్షయ, తట్టు, ΄÷ంగు, అమ్మవారు వంటి అంటువ్యాధుల బారిన పడకుండా గ్రామదేవతలు గ్రామాలను చల్లంగా చూసేందుకే బోనాలు సమర్పిస్తారు. అచ్చ తెలంగాణ జానపదాలు బోనాలపాటలు ఆడమగ, చిన్న పెద్ద, ధనిక బీద తారతమ్యం లేకుండా ఆనందంతో చిందులేస్తూ చెవులకింపైన అచ్చ తెలంగాణ జానపదాలు‘‘గండిపేట గండెమ్మా దండ బెడత ఉండమ్మా....., బోనాలంటే బోనాలాయే బోనాల మీద బోనాలాయే....., అమ్మా బైలెల్లినాదే....అమ్మా సల్లంగ సూడమ్మ..... మైసమ్మా మైసమ్మా.... వంటి పాటలు, పోతురాజుల నృత్యవిన్యాసాలు, శివసత్తుల చిందులు చూపరులను అలరిస్తాయి. అమ్మవార్లకు సోదరుడు పోతురాజుపోతురాజు అంటే అమ్మవారికి సోదరుడు. తమ ఇంటి ఆడపడుచును ఆదరించేందుకు, ఆమెకు సమర్పించే ఫలహారపు బండ్లకు కాపలా కాసేందుకు విచ్చేసే పోతురాజులు నృత్యవిన్యాసాలు చేస్తారు. చిన్న అంగవస్త్రాన్ని ధరించి ఒళ్ళంతా పసుపు రాసుకుని కాళ్ళకు మువ్వల గజ్జెలు, బుగ్గన నిమ్మపండ్లు, కంటికి కాటుక, నుదుట కుంకుమ దిద్దుకుని మందంగా పేనిన పసుపుతాడును కొరడాగా ఝళిపిస్తూ, తప్పెట్ల వాయిద్యాలకు అనుగుణంగా గజ్జెల సవ్వడి చేస్తూ లయబద్ధంగా పాదాలు కదుపుతూ కన్నుల పండుగ చేస్తారు.బోనం అంటే... భోజనం అని అర్థం కలిగిన బోనం దేవికి సమర్పించే నైవేద్యం. మహిళలు వండిన అన్నంతో పాటు పాలు, పెరుగు, బెల్లం, కొన్నిసార్లు ఉల్లిపాయ లతో కూడిన బోనాన్ని మట్టి లేక రాగి కుండలలో తమ తలపై పెట్టుకుని, డప్పుగాళ్ళు, ఆటగాళ్ళు తోడ్కొని రాగా దేవి గుడికి వెళ్తారు. మహిళలు తీసుకెళ్ళే ఈ బోనాల కుండలను చిన్న వేప రెమ్మలతో, పసుపు, కుంకుమ లేక కడి (తెల్ల ముగ్గు) తో అలంకరించి, దానిపై ఒక దీపం ఉంచుతారు. తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం ఏర్పడిన తరువాత బోనాలను రాష్ట్ర పండుగగా నిర్వహిస్తున్నారు.ఇంటి ఆడబిడ్డ లెక్కఆషాఢ మాసంలో దేవి తన పుట్టింటికి వెళుతుందని నమ్మకం. అందుకే భక్తులు ఈ పండుగ సమయంలో దేవిని దర్శించుకుని తమ స్వంత కూతురు తమ ఇంటికి వచ్చిన భావనతో, భక్తి శ్రద్ధలతోనేగాక, ప్రేమానురాగాలతో బోనాలను ఆహార నైవేద్యంగా సమర్పిస్తారు. ఈ తంతును ఊరడి అంటారు. వేర్వేరు ్రపాంతాల్లో పెద్ద పండుగ, ఊరపండుగ వంటి పేర్లతో పిలిచేవారు. ఊరడే తర్వాతి కాలంలో బోనాలుగా మారింది.బోనాల పండుగ సందోహం గోల్కొండ కోటలోని గోల్కొండ ఎల్లమ్మ ఆలయం వద్ద మొదలయ్యి లష్కర్‌ బోనాలుగా పిలువబడే సికింద్రాబాదులోని ఉజ్జయిని మహంకాళి ఆలయం, బల్కంపేట్‌ లోని ఎల్లమ్మ దేవాలయాల మీదుగా పాతబస్తీ ్రపాంతానికి చేరుకుంటుంది. ఆషాడంలోనే కాకుండా కొన్ని ్రపాంతాల్లో శ్రావణంలో కూడా జరుపుకుంటారు. గోల్కొండ జగదంబికదే తొలిబోనంబోనాల మొదట వేడుకలు గోల్కొండ జగదాంబిక ఆలయంలో ఆరంభమవడం ఆచారం. తర్వాత ఉజ్జయినీ మహంకాళి ఆలయంలో, ఇక ఆ తర్వాత అన్నిచోట్లా బోనాల సంరంభం మొదలవుతుంది. సికింద్రాబాద్‌ పరిసర ్రపాంతాల్లో ఒక్కోరోజు ఆషాఢ ఘటోత్సవాలు నిర్వహించడం ఆనవాయితీ. ఘటాల ఊరేగింపు తర్వాతే బోనాల వేడుకలు ్రపారంభమవుతాయి. గోల్కొండ జగదాంబిక ఆలయంలో మొదలైన ఉత్సవాలు తిరిగి ఆ అమ్మకు సమర్పించే తుదిబోనంతో ముగియడం ఆచారం.– డి.వి.ఆర్‌. భాస్కర్‌


 హైదరాబాద్‌: సికింద్రాబాద్‌ ఉజ్జయిని మహంకాళి బోనాల జాతర నేపథ్యంలో ఆ పరిధిలో ట్రాఫిక్‌ ఆంక్షలు విధిస్తూ నగర పోలీసు కమిషనర్‌ ఎం.మహేందర్‌రెడ్డి శుక్రవారం ఉత్తర్వులు జారీ చేశారు. ఆది–సోమవారాల్లో వివిధ సమయాల్లో, వివిధ ప్రాంతాల్లో ఇవి అమలులో ఉంటాయని ఆయన పేర్కొన్నారు. ఉత్సవాలకు హాజరయ్యే వారి కోసం ప్రత్యేక పార్కింగ్‌ స్థలాలను కేటాయించారు. 
  
 ఆదివారం తెల్లవారుజామున 4 నుంచి పూజ ముగిసే వరకు:
 ♦ఉజ్జయిని మహంకాళి పూజ ముగిసే వరకు టుబాకో బజార్‌ హిల్‌ స్ట్రీట్, జనరల్‌ బజార్, అధ్వయ్య చౌరస్తాల నుంచి మహంకాళి దేవాలయం వరకు ఉన్న మార్గాల్లో ట్రాఫిక్‌ అనుమతించరు. బాటా చౌరస్తా నుంచి రామ్‌గోపాల్‌పేట పోలీసుస్టేషన్‌ మధ్య ఉన్న సుభాష్‌ రోడ్‌లో వాహనాలకు మూసేస్తారు.
  
 ♦కర్బాలా మైదాన్‌ నుంచి రాణిగంజ్‌ చౌరస్తా వైపు వచ్చే ట్రాఫిక్‌ను మినిస్టర్స్‌ రోడ్, రసూల్‌పుర చౌరస్తా, సీటీఓ, ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా, వైఎంసీఏ చౌరస్తా, సెయింట్‌ జాన్స్‌ రోటరీ, గోపాలపురం లైన్, రైల్వేస్టేషన్‌ మీదుగా పంపిస్తారు.
  
 ♦ బైబిల్‌ హౌస్‌ వైపు నుంచి వచ్చే సాధారణ ట్రాఫిక్‌ను ఘాస్‌మండి చౌరస్తా, సజన్‌లాల్‌ స్ట్రీట్‌ మీదుగా పంపిస్తారు. 
  
 ♦ రైల్వేస్టేషన్‌ నుంచి ట్యాంక్‌బండ్‌ వైపు వెళ్ళే ఆర్టీసీ బస్సుల్ని అల్ఫా హోటల్, గాంధీ ఎక్స్‌ రోడ్, మహంకాళి ఓల్డ్‌ ట్రాఫిక్‌ పోలీసుస్టేషన్, ఘాస్‌మండి, బౌబిల్‌ హౌస్, కర్బాలా మైదాన్‌ మీదుగా పంపిస్తారు. 
  
 ♦రైల్వేస్టేషన్‌ నుంచి తాడ్‌బండ్, బేగంపేట వైపు వెళ్ళే ఆర్టీసీ బస్సుల్ని క్లాక్‌ టవర్, ప్యాట్నీ చౌరస్తా, వైఎంసీఏ చౌరస్తా, ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా మీదుగా మళ్ళిస్తారు. 
  
 ♦ ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా నుంచి ఆర్పీ రోడ్‌ వైపు వెళ్ళే ట్రాఫిక్‌ను ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి క్లాక్‌ టవర్, ప్యారడైజ్‌ వైపు, ప్యారడైజ్‌ నుంచి ఆర్పీ రోడ్‌కు వచ్చే ట్రాఫిక్‌ను ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి ఎస్బీహెచ్, క్లాస్‌టవర్‌ వైపు పంపిస్తారు.
  
 ♦ క్లాక్‌ టవర్‌ వైపు నుంచి ఆర్పీ రోడ్‌లోకి వెళ్ళే ట్రాఫిక్‌ను ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా వైపు పంపిస్తారు. 
  
 ♦ సీటీఓ జంక్షన్‌ నుంచి ఎంజీ రోడ్‌ వైపు వెళ్ళే ట్రాఫిక్‌ను ప్యారడైజ్‌ చౌరస్తా నుంచి హెచ్‌డీఎఫ్‌సీ బ్యాంక్, సింధికాలనీ, మినిస్టర్స్‌ రోడ్, రాణిగంజ్‌ చౌరస్తా, కర్బాలా మైదాన్‌ వైపు, ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి వచ్చే ట్రాఫిక్‌ను ప్యారడైజ్‌ చౌరస్తా నుంచి సీటీఓ వైపు పంపిస్తారు.
  
 సోమవారం మధ్యాహ్నం 2 నుంచి రాత్రి 10 గంటల వరకు:
  
 ♦ సికింద్రాబాద్‌ రైల్వేస్టేషన్, సెయింట్‌ మేరీస్‌ రోడ్‌ మధ్య మార్గాన్ని పూర్తిగా మూసేస్తారు. హకీంపేట్, బోయిన్‌పల్లి, బాలానగర్, అమీర్‌పేట్‌ వైపుల  నుంచి సికింద్రాబాద్‌ స్టేషన్‌కు వచ్చే బస్సుల్ని క్లాక్‌ టవర్‌ వరకే అనుమతిస్తారు. 
  
 పార్కింగ్‌ ప్రాంతాలివి:
 
 సెయింట్‌ జాన్స్‌ రోటరీ, స్వీకార్‌ ఉప్‌కార్, ఎస్బీహెచ్‌ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు హరిహర కళాభవన్, మహబూబియా కాలేజ్‌
 
 కర్బాలా మైదాన్, బైబిల్‌ హౌస్, ఘాసీమండీ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు ఇస్లామియా హైస్కూల్‌
 
 రాణిగంజ్, ఆదయ్య చౌరస్తా వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలను ప్రభుత్వ ఆదయ్య మెమోరియల్‌ హైస్కూల్‌
 
 సుభాష్‌ రోడ్‌ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు పాత జైల్‌ఖానాలోని ప్రాంతం
 
 మంజు «థియేటర్‌ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు అంజలి థియేటర్‌
 
  
 మద్యం విక్రయాలపై ఆంక్షలు...
 సికింద్రాబాద్‌లోని ఉజ్జయినీ మహంకాళి బోనాల నేపథ్యంలో ఉత్తర, మధ్య మండలాల్లోని కొన్ని ఠాణాల పరిధిలో మద్యం విక్రయాలు నిషేధిస్తూ కొత్వాల్‌ ఎం.మహేందర్‌రెడ్డి బుధవారం ఉత్తర్వులు జారీ చేశారు. ఆదివారం ఉదయం 6 గంటల నుంచి మంగళవారం ఉదయం 6 గంటల వరకు గోపాలపురం, చిక్కడపల్లి, లాలగూడ, తుకారాంగేట్, మహంకాళి, మార్కెట్, మారేడ్‌పల్లి, కార్ఖానా, బేగంపేట, తిరుమలగిరి, రామ్‌గోపాల్‌పేట, గాంధీనగర్‌ ఠాణాల పరిధిలో ఇవి వర్తిస్తాయి. స్టార్‌ హోటల్స్‌లో ఉండే బార్లు, రిజిస్టర్డ్‌ క్లబ్బులకు మినహాయింపునిచ్చారు.


 సాక్షి, సిటీబ్యూరో: సికింద్రాబాద్‌ ఉజ్జయిని మహంకాళి బోనాల జాతర నేపథ్యంలో ఆ పరిధిలో ట్రాఫిక్‌ ఆంక్షలు విధిస్తూ నగర పోలీసు కమిషనర్‌ ఎం.మహేందర్‌రెడ్డి గురువారం ఉత్తర్వులు జారీ చేశారు. ఆది–సోమవారాల్లో వివిధ సమయాల్లో, వివిధ ప్రాంతాల్లో ఇవి అమలులో ఉంటాయని ఆయన పేర్కొన్నారు. ఉత్సవాలకు హాజరయ్యే వారి కోసం ప్రత్యేక పార్కింగ్‌ స్థలాలను కేటాయించారు. వేర్వేరు మార్గాల్లో వచ్చే వారి వాహనాలకు వేర్వేరు పార్కింగ్‌ స్థలాలు కేటాయించారు.
 ఆదివారం తెల్లవారుజామున 4 నుంచి
 ♦   ఉజ్జయిని మహంకాళి పూజ ముగిసే వరకు టుబాకో బజార్‌ హిల్‌ స్ట్రీట్, జనరల్‌ బజార్, ఆదయ్య చౌరస్తాల నుంచి మహంకాళి  ఆలయం వరకు ఉన్న మార్గాల్లో ట్రాఫిక్‌ అనుమతించరు. బాటా చౌరస్తా నుంచి రామ్‌గోపాల్‌పేట పోలీసుస్టేషన్‌ మధ్య ఉన్న సుభాస్‌ రోడ్‌ను వాహనాలకు మూసేస్తారు. ∙కర్బాలా మైదాన్‌ నుంచి రాణిగంజ్‌ చౌరస్తా వైపు వచ్చే ట్రాఫిక్‌ను మినిస్టర్స్‌ రోడ్, రసూల్‌పుర చౌరస్తా, సీటీఓ, ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా, వైఎంసీఏ చౌరస్తా, సె యింట్‌ జాన్స్‌ రోటరీ, గోపాలపురం లైన్, రైల్వేస్టేషన్‌ మీదుగా పంపిస్తారు.
 ♦   బైబిల్‌ హౌస్‌ వైపు నుంచి వచ్చే సాధారణ ట్రాఫిక్‌ను ఘాస్‌మండి చౌరస్తా, సజన్‌లాల్‌ స్ట్రీట్‌ మీదుగా పంపిస్తారు.
 ♦   రైల్వేస్టేషన్‌నుంచి ట్యాంక్‌బండ్‌ వైపు వెళ్లే ఆర్టీసీ బస్సు ల్ని అల్ఫా హోటల్, గాంధీ ఎక్స్‌ రోడ్, మహంకాళి ఓల్డ్‌ ట్రాఫిక్‌ పోలీసుస్టేషన్, ఘాస్‌మండి, బౌబిల్‌ హౌస్, కర్బాలా మైదాన్‌ మీదుగా పంపిస్తారు.
 ♦   రైల్వేస్టేషన్‌ నుంచి తాడ్‌బండ్, బేగంపేట వైపు వెళ్లే ఆర్టీసీ బస్సుల్ని క్లాక్‌ టవర్, ప్యాట్నీ చౌరస్తా, వైఎం సీఏ చౌరస్తా,ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా మీదుగా పంపిస్తారు.
 ♦  ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా నుంచి ఆర్పీ రోడ్‌ వైపు వెళ్లే ట్రాఫిక్‌ను ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి క్లాక్‌ టవర్, ప్యారడైజ్‌ వైపు,
 ♦  ప్యారడైజ్‌ నుంచి ఆర్పీ రోడ్‌కు వచ్చే ట్రాఫిక్‌ను ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి ఎస్బీహెచ్, క్లాస్‌టవర్‌ వైపు పంపిస్తారు.
 ♦  క్లాక్‌ టవర్‌ వైపు నుంచి ఆర్పీ రోడ్‌లోకి వెళ్లే ట్రాఫిక్‌ను ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి ఎస్బీహెచ్‌ చౌరస్తా వైపు మళ్లిస్తారు.  
 ♦  సీటీఓ జంక్షన్‌ నుంచి ఎంజీ రోడ్‌ వైపు వెళ్లే ట్రాఫిక్‌ను ప్యారడైజ్‌ చౌరస్తా నుంచి హెచ్‌డీఎఫ్‌సీ బ్యాంక్, సింధికాలనీ, మినిస్టర్స్‌ రోడ్, రాణిగంజ్‌ చౌరస్తా, కర్బాలా మైదాన్‌ వైపు, ప్యాట్నీ చౌరస్తా నుంచి వచ్చే ట్రాఫిక్‌ను ప్యారడైజ్‌ చౌరస్తా నుంచి సీటీఓ వైపు పంపిస్తారు.
 సోమవారం మధ్యాహ్నం 2 నుంచి రాత్రి 10 గంటల వరకు:
 ♦ సికింద్రాబాద్‌ రైల్వేస్టేషన్, సెయింట్‌ మేరీస్‌ రోడ్‌ మధ్య మార్గాన్ని పూర్తిగా మూసేస్తారు. హకీంపేట్, బోయిన్‌పల్లి, బాలానగర్, అమీర్‌పేట వైపుల  నుంచి సికింద్రాబాద్‌ స్టేషన్‌కు వచ్చే బస్సుల్ని క్లాక్‌ టవర్‌ వరకే అనుమతిస్తారు.
 
 పార్కింగ్‌ ప్రాంతాలివి:
 ♦ సెయింట్‌ జాన్స్‌ రోటరీ, స్వీకార్‌ ఉప్‌కార్, ఎస్బీహెచ్‌ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు హరిహర కళాభవన్, మహబూబియా కాలేజ్‌
 ♦ కర్బాలా మైదాన్, బైబిల్‌ హౌస్, ఘాసీమండీ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు ఇస్లామియా హైస్కూల్‌
 ♦ రాణిగంజ్, ఆదయ్య చౌరస్తా వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలను ప్రభుత్వ ఆదయ్య మెమోరియల్‌ హైస్కూల్‌
 ♦ సుభాష్‌ రోడ్‌ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు పాత జైల్‌ఖానాలోని ప్రాంతం
 ♦ మంజు «థియేటర్‌ వైపు నుంచి వచ్చే వాహనాలకు అంజలి థియేటర్‌.
 
  


 హైదరాబాద్ : నగరంలో బోనాల సందర్బంగా పోలీసులు భారీ బందోబస్తు ఏర్పాటు చేస్తున్నారు. బోనాలు సందర్భంగా 3వేల మంది పోలీసులతో భద్రత ఏర్పాటు చేస్తున్నట్లు నగర పోలీస్ కమిషనర్ మహేందర్ రెడ్డి తెలిపారు. బోనాలకు షీ టీమ్స్తో పాటు, యాంటీ చైన్ స్నాచింగ్ బృందాలను ఏర్పాటు చేసినట్లు ఆయన వెల్లడించారు. అలాగే వంద అదనపు సీసీ కెమెరాలు ఏర్పాటుతో పాటు, దేవాలయానికి ఒక ఎస్ఐ చొప్పున ఇన్ఛార్జ్గా నియమించినట్లు సీపీ మహేందర్ రెడ్డి తెలిపారు. కాగా ఈ నెల 24,25న సికింద్రాబాద్, 31, ఆగస్టు 1న లాల్ దర్వాజా బోనాలు జరగనున్న విషయం తెలిసిందే.