ఈసారి డెంగీతో డేంజరస్‌ డబుల్‌ ధమాకా!..

సాధారణంగా షాపింగ్‌ మాల్స్,  ఇతర వాణిజ్య సంస్థలు వన్‌ ప్లస్‌ వన్‌ ఆఫర్లు  ఇస్తుంటాయి. చిత్రం ఏమిటంటే... అటాంటి డబుల్‌ధమాకానే ఈ సారి ఈ సీజన్‌లో ఈ దోమ కూడా ఇస్తోంది. రెండు జబ్బులనూ వ్యాప్తి చేయగల ఈ దోమ కావడం వల్ల ఇది డెంగీనీ, చికన్‌గున్యాను కలిసి డెంజరస్‌ డబుల్‌ ధమాకా  ఆఫర్‌ ఇస్తోంది. డెంగీ మళ్లీ విజృభించింది. టైగర్‌ దోమ తన పంజా విసిరి ఇరు రాష్ట్రాలనిప్పుడు అల్లకల్లోలం చేసేస్తోంది.

డెంగీ వైరస్‌ను ఎడిస్‌ ఈజిపై్ట అనే దోమ వ్యాప్తి  చేసే విషయం తెలిసిందే కదా. ఈ దోమనే వాడుక భాషలో టైగర్‌ మస్కిటో అని కూడా అంటారు. డెంగీను వ్యాప్తి చేసే ఇదే దోమ  ఇప్పుడు చికన్‌గున్యాను కూడా తెస్తోంది. మిక్స్‌డ్‌ ఇన్ఫెక్షన్‌ జ్వరాలుగా ఈ సీజన్‌లో ఈ వ్యాధులు వస్తున్నందున ప్రజలు మరింత అప్రమత్తంగా ఉండాలి. అందుకే డెంగీపైనా, ఈ మిక్స్‌డ్‌ ఇన్ఫెక్షన్‌పైన అవగాహన పెంచుకోడాల్సిన అవసరం ఉంది. అందుకు ఉపయోగపడేదే ఈ కథనం.

నిజానికి డెంగీ కూడా చాలా రకాల వైరల్‌ జ్వరాల్లాగే తనంతట తానే తగ్గిపోయే  (సెల్ఫ్‌ లిమిటింగ్‌) వ్యాధి. కానీ కొంతమంది వ్యాధిగ్రస్తుల్లో వారి ప్లేట్‌లెట్లు ప్రమాదకర స్థాయి కంటే కిందికి పడిపోతాయి. దాంతో అది చాలా ప్రమాదకరంగా పరిణమించే అవకాశం ఉంటుంది. అందుకే అలాంటివారి విషయంలో మాత్రం చాలా అప్రమత్తత అవసరం. అది మినహా మిగతా అందరికీ ఇది లక్షణాలకు చేసే వైద్యచికిత్స (సింప్టమ్యాటిక్‌ ట్రీట్‌మెంట్‌)తోనే తగ్గిపోతుంది. కాకపోతే రోగి ప్రమాదకరమైన పరిస్థితిల్లోకి వెళ్లకుండా అప్రమత్తంగా ఉండటం చాలా ముఖ్యం. ఇక ప్లేట్‌లెట్లు పడిపోయిన కారణంగా రోగిలోని అంతర్గత అవయవాల్లోకి రక్తస్రావమయ్యే పరిస్థితి రోగికి వచ్చినప్పుడు మాత్రం అలాంటి వారిని తప్పనిసరిగా ఆసుపత్రిలోనే ఉంచి చికిత్స అందించాలి. అలాంటి కేసులు మినహాయిస్తే డెంగీ అనేది మనం అనుకున్నంత ప్రమాదకరం కాదని గుర్తిస్తే, దాని గురించి ఉన్న అపోహలతోనూ, వ్యాధి పట్ల ఉన్న దురభిప్రాయాలతో కలిగే ఆందోళన తగ్గుతుంది.

డెంగీలో రకాలు
డెంగీలో మూడు రకాలు ఉన్నాయి. అవి...
1 ఎలాంటి హెచ్చరికలూ చూపకుండా వచ్చే సాధారణ డెంగీ (డెంగీ విదవుట్‌ వార్నింగ్‌ సైన్స్‌)
2 కొన్ని నిర్దిష్టమైన హెచ్చరికలు చూపుతూ వచ్చే డెంగీ (డెంగీ విత్‌ వార్నింగ్‌ సైన్స్‌)
3 తీవ్రమైన డెంగీ (సివియర్‌ డెంగీ)

లక్షణాలు
►హెచ్చరికలు లేకుండా అకస్మాత్తుగా కనిపించే డెంగీ (డెంగీ విదవుట్‌ వార్నింగ్‌ సైన్స్‌) కేసుల్లో : ఈ తరహా డెంగీ వచ్చిన వారు సాధారణంగా డెంగీ విస్తృతంగా వస్తున్న  ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న వారై ఉంటారు. వైద్యపరిభాషలో ఇలా డెంగీ విస్తృతంగా ఉన్న ప్రాంతాలను ఎండెమిక్‌ ప్రాంతాలుగా చెబుతుంటారు. ఇలాంటి చోట్ల ఉన్న వారిలో జ్వరం, వికారం/వాంతులు, ఒళ్లంతా నొప్పులు (జనరలైజ్‌డ్‌ బాడీ పెయిన్స్‌), ఒంటి మీద ర్యాష్‌ వంటి బయటి లక్షణాలు కనిపిస్తాయి. వీరికి టార్నికేట్‌ అనే పరీక్ష చేస్తారు. దీంతో పాటు సాధారణ రక్తప్రరీక్ష  చేసినప్పుడు డెంగీ వ్యాధిగ్రస్తుల్లో తెల్ల రక్తకణాల సంఖ్య బాగా తక్కువగా కనిపిస్తుంది.

►హెచ్చరికలతో కనిపించే డెంగీ (డెంగీ విత్‌ వార్నింగ్‌ సైన్స్‌) కేసుల్లో :  పై లక్షణాలతో పాటు పొట్టలో నొప్పి, ఊపిరితిత్తుల చుట్టూ ఉండే  ప్లూరా అనే పొరలో లేదా పొట్టలో నీరు చేరడం  కొందరిలో పొట్టలోని లోపలి పొరల్లోంచి రక్తస్రావం అవుతుండటం, రోగి అస్థిమితంగా ఉండటం, రక్తపరీక్ష చేయించినప్పుడు ఎర్ర రక్త కణాలకూ, మొత్తం రక్తం పరిమాణానికి ఉన్న నిష్పత్తి కౌంట్‌ పెరగడంతో పాటు ప్లేట్‌లెట్స్‌ సంఖ్య విపరీతంగా పడిపోవడం వంటి లక్షణాలు కనిపిస్తాయి.

►తీవ్రమైన డెంగీ (సివియర్‌ డెంగీ) కేసుల్లో : అంతర్గత అవయవాల్లో రక్తస్రావం కారణంగా రోగి తీవ్రమైన షాక్‌కు గురవుతాడు. ఊపిరితిత్తుల్లో నీరు చేరి (పల్మునరీ ఎడిమాతో) శ్వాసప్రక్రియకు అంతరాయం ఏర్పడుతుంది. తీవ్రమైన రక్తస్రావం కారణంగా రోగి స్పృహకోల్పోవడం లేదా పాక్షికంగానే స్పృహలో ఉండటం వంటి లక్షణాలు కనిపిస్తాయి. అంతర్గత అవయవాలు తమ విధులు నిర్వహించడంలో విఫలం అవుతాయి. అంటే మల్టిపుల్‌ ఆర్గాన్‌ ఫెయిల్యూర్‌ అనే కండిషన్‌ ఏర్పడి చాలా కీలకమైన అవయవాలు పనిచేయకుండా మొరాయిస్తాయి.

►మిక్స్‌డ్‌ ఇన్ఫెక్షన్‌లో భాగంగా చికన్‌గున్యాతో పాటు వస్తే... అలాంటప్పుడు మరింత ఎక్కువగా ఎముకలు, కీళ్ల నొప్పులు (జాయింట్‌ పెయిన్స్‌) ఉంటాయి. డెంగీలో కంటే మిక్స్‌డ్‌ ఇన్ఫెక్షన్‌లో ఈ నొప్పుల తీవ్రత చాలా ఎక్కువగా ఉంటుంది.

డెంగీలో మరింత ప్రమాదకరమైన మరికొన్ని లక్షణాలివీ...
►ప్లేట్‌ లెట్స్‌ తక్కువైన కారణాన అంతర్గత అవయవాలలోకి రక్తస్రావం అయ్యే  అత్యంత ప్రమాదకరమైన పరిస్థితితో పాటు మరికొన్ని సందర్భాల్లో కొన్ని ఇతర లక్షణాలూ రోగుల్లో కనిపిస్తుంటాయి. వాటిల్లో ముఖ్యమైనది ఒంట్లో నీరు, లవణాల మోతాదు బాగా తగ్గిపోవడం (సివియర్‌ డీహైడ్రేషన్‌).

►కొందరిలో కొన్ని సందర్భాల్లో హీమోగ్లోబిన్‌ కాన్సన్‌ట్రేషన్‌ పెరుగుతుంది. హెమటోక్రిట్‌ పెరుగుతుంది. దీనివల్ల రక్తం గడ్డకట్టదు. రక్తపోటు పడిపోతుంది. లివర్‌ ఎన్‌లార్జ్‌ అయి డ్యామేజ్‌ అయ్యే ప్రమాదమూ ఉంటుంది. హార్ట్‌బీటింగ్‌ నిమిషానికి 60 కంటే తక్కువకు కూడా పడిపోవచ్చు. బ్లీడింగ్, ఫిట్స్‌ వల్ల మెదడు దెబ్బతినే (బ్రెయిన్‌ డ్యామేజ్‌ అయ్యే) ప్రమాదమూ ఉంది. మన వ్యాధినిరోధక వ్యవస్థ (పూర్తి ఇమ్యూన్‌ సిస్టమే) డ్యామేజ్‌ అయ్యే ప్రమాదం కూడా పొంచి ఉంటుంది.

►గుండె స్పందనలు (హార్ట్‌బీట్‌) 60 కంటే తక్కువకు పడిపోవడం అన్నది చాలా ప్రమాదకరమైన సూచన. రోగికి ఇలాంటి పరిస్థితి వస్తే ఇంటెన్సిక్‌ కేర్‌లో ఉంచాల్సిన అవసరం ఏర్పడవచ్చు.

నివారణే ఎంతో మేలు
అన్ని వ్యాధుల లాగే డెంగీ విషయంలోనూ చికిత్స కంటే నివారణ ఎంతో మేలు. డెంగ్యూ వచ్చేందుకు దోహదపడే టైగర్‌దోమ రాత్రిపూట కాకుండా పట్టపగలే కుడుతుంది. నిల్వ ఉండే మంచి నీటిలో సంతానోత్పత్తి చేసుకుంటుంది. ఈ ప్రక్రియకు పదిరోజుల వ్యవధి పడుతుంది. కాబట్టి ఇల్లు, ఇంటి పరిసరాల్లో నీరు నిలవకుండా  జాగ్రత్తపడాలి. వీలైతే వారంలో ఏదో ఒకరోజు ఇంటిలోని నీటిని పూర్తిగా ఖాళీ చేసి డ్రై డే గా పాటించాలి.

►ఇంట్లోని మూలల్లో.. చీకటి ప్రదేశంలో, చల్లని ప్రదేశాల్లో ఎడిస్‌ ఎజిపై్ట అవాసం ఏర్పరచుకుంటుంది. కాబట్టి ఇల్లంతా వెలుతురు, సూర్యరశ్మి ధారాళంగా వచ్చేలా చూసుకోవాలి. అయితే అదే సమయంలో బయటి నుంచి దోమలు ఇంట్లోకి రాకుండా నిరోధించుకోడానికి తలుపులకు, కిటికీలకు మెష్‌ అమర్చుకోవడం చాలా మంచిది.

►ఈ దోమ నిల్వ నీటిలో గుడ్లు పెడ్తుంది కాబట్టి కొబ్బరి చిప్పలు,  డ్రమ్ములు, బ్యారెల్స్, టైర్లు, కూలర్లు, పూలకుండీల కింద పెట్టే ప్లేట్లు మొదలైన వాటిల్లో నీరు నిల్వ ఉండకుండా చూసుకోవాలి. అలాంటి ప్రదేశాల్లో మనకు తెలియకుండానే నీరు నిల్వ ఉండే అవకాశం ఉంది. అందుకే ఇంటి పరిసరాల్లో ఉండే ఇలాంటి వస్తువుల పట్ల అప్రమత్తత అవసరం. ఇంట్లో వాడని డ్రమ్ములు, బ్యారెల్స్‌ మొదలైన వాటిని బోర్లించి పెట్టడం మంచిది. అలాగే వాడని టైర్లను తడిలేకుండా చేసి ఎండలో పడేయాలి. తాగు నీరు కాకుండా మిగతా అవసరాల కోసం వాడే నీటిలో బ్లీచింగ్‌ పౌడర్‌ కలపాలి. దీనివల్ల ఎడిస్‌ ఎజిపై్ట గుడ్లు పెట్టకుండా నివారించ వచ్చు.

►ఇది పెద్దగా ఎత్తులకు ఎగరలేదు. అందుకే కాళ్లు పూర్తిగా కప్పి ఉంచే దుస్తులు తొడుక్కోవడం చాలా రక్షణ ఇస్తుంది. అలాగే చేతుల విషయంలోనూ ఫుల్‌స్లీవ్‌ మంచివి. ఇంట్లో ఉన్నప్పుడు కూడా షార్ట్స్‌ లాంటి వాటికి బదులుగా ఒంటిని నిండుగా కప్పిచేసే దుస్తులనే ధరించాలి. కాళ్లనూ కవర్‌చేసే పైజామాలు, రాత్రిపూట కూడా సాక్స్‌ వేసుకుని నిద్రించడం మంచిది.
►ఏడిస్‌ ఈజిపై్ట దోమలు ముదురు రంగులకు తేలిగ్గా ఆకర్షితమవుతాయి. కాబట్టి లేత రంగుల దుస్తులను ధరించడం మేలు.

►దోమలను దూరంగా తరిమివేసే మస్కిటోరిపలెంట్స్‌ వాడటం మేలు. పగలు కూడా మస్కిటో రిపల్లెంట్స్‌ వాడవచ్చు. (పికారిటిన్‌ లేదా ఆయిల్‌ ఆఫ్‌ లెమన్‌ యూకలిప్టస్‌ లేదా ఐఆర్‌3535... కంపోజిషన్‌లోని ఈ మూడింటిలో ఏది ఉన్నా ఆ రిపల్లెంట్స్‌ వాడవచ్చు. ఈ మస్కిటో రిపల్లెంట్స్‌ ప్రతి 4 – 6 గంటలకు ఒకసారి శరీరంపై బట్టలు కప్పని భాగాల్లో స్ప్రే చేసుకోవాలి. అయితే ముఖం మీద స్ప్రే చేసుకునే సమయంలో ఇవి కళ్ల దగ్గర స్ప్రే కాకుండా జాగ్రత్త పడాలి.

వ్యాక్సిన్‌ అందుబాటులో ఉంది... అయితే ?
ఇప్పుడు డెంగీకి టీకా (వ్యాక్సినేషన్‌) అందుబాటులో ఉంది. అయితే ఇక్కడ ఒక చిన్న మెలిక ఉంది. ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యూహెచ్‌ఓ) సూచనల మేరకు ఈ టీకాను గతంలో డెంగీ వచ్చిన వారికి మాత్రమే ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. ఎందుకంటే రెండోసారి డెంగీ రావడం చాలా ప్రమాదకరం కాబట్టి అలాంటి ప్రమాదకరమైన పరిస్థితిని నివారించేందుకు ఈ టీకా తోడ్పడుతుంది. అంటే అంతర్గత అవయవాల్లో తీవ్రమైన రక్తస్రావం అయి రోగి ప్రమాదకరమైన పరిస్థితుల్లోకి వెళ్లకుండా కాపాడుతుంది. సాధారణ డెంగీ నివారణకు దీన్ని ఇవ్వాల్సిన అవసరం లేదు.

ప్రమాదకర పరిస్థితులకు ముందస్తు సంకేతాలివి
ఇంట్లో ఎవరైనా విపరీతమైన కడుపునొప్పితో బాధపడ్తున్నా, నలుపు రంగులో  మలవిసర్జనమవుతున్నా, ముక్కులోంచి కానీ, చిగుర్ల్లలోంచి కానీ బ్లీడింగ్‌ అవుతున్నా, దాహంతో గొంతెండి పోతున్నా, చెమటలు పట్టి శరీరం చల్లబడిపోయినా క్షణం కూడా ఆలస్యం చేయకుండా వెంటనే ఆసుపత్రికి వెళ్లాలి. అలాగే ఒంటి మీద (చర్మం కింద) రక్తపు మచ్చల్లాంటివి కనిపిస్తే అది డెంగ్యూకు ముందస్తు స్థితి అన్నమాట. ఇలాంటి మచ్చలనే వైద్యపరిభాషలో ‘పిటేకియే’ అంటారు. దీన్ని బట్టి డెంగీని గుర్తించవచ్చు.

మొదటి సారి కంటే... తర్వాతి వాటితోనే మరింత డేంజర్‌
సాధారణంగా మొదటిసారి వచ్చే డెంగీ కంటే... ఒకసారి వచ్చి తగ్గాక మళ్లీ వస్తే అది మరింత ప్రమాదకరం. ఎందుకంటే... డెంగీని సంక్రమింపజేసే వైరస్‌లో నాలుగు రకాలున్నాయి. అదే రకం వైరస్‌ మరోసారి వస్తే అది ప్రమాదకరం కాదు. కాని... ఒకసారి వ్యాధికి గురైన వాళ్లలో మరోసారి ఇంకోరకమైన డెంగీ వైరస్‌ వచ్చినప్పుడు అది మరింత తీవ్రరూపంలో కనిపిస్తుంది. అందుకే మొదటిసారి కంటే ఆ తర్వాత వచ్చేవి మరింత ప్రమాదకరంగా పరిణమిస్తాయి.

చికిత్స...
డెంగీ అనేది వైరస్‌ కారణంగా వచ్చే వ్యాధి కాబట్టి దీనికి నిర్దిష్టంగా మందులేమీ ఉండవు. అందువల్ల కేవలం లక్షణాలకు మాత్రమే చికిత్స చేస్తుంటారు. అంటే సింప్టమేటిక్‌ ట్రీట్‌మెంట్‌ మాత్రమే ఇస్తారు. వ్యాధి వచ్చిన వ్యక్తి బీపీ పడిపోకుండా ముందునుంచే నోటిద్వారా లవణాలతో కూడిన ద్రవాహారం (ఓరల్‌ రీహైడ్రేషన్‌ సొల్యూషన్స్‌– ఓఆర్‌ఎస్‌ ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. ఒకవేళ రోగి షాక్‌లోకి వెళుతుంటే  అప్పుడు రక్తనాళం ద్వారా ఐవీ ఫ్లూయిడ్స్‌ ఎక్కించాలి. రక్తస్రావం జరుగుతున్న వ్యక్తికి తాజా రక్తాన్ని, ప్లేట్‌లెట్స్‌ను, ప్లాస్మా ఎఫ్‌ఎఫ్‌పి (ఫ్రెష్‌ ఫ్రోజెన్‌ ప్లాస్మా) అవసరాన్ని బట్టి ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది. ప్లేట్‌లెట్స్‌ కౌంట్‌ సాధారణంగా 20 వేల నుంచి 15 వేలు అంతకంటే తక్కువకు పడిపోతే ప్రమాదం. కాబట్టి మరీ తక్కువకు ప్లేట్‌లెట్స్‌ సంఖ్య పడిపోతుంటే ప్లేట్‌లెట్స్‌ ఎక్కించాల్సి వస్తుంది. వాటిని ఎప్పుడు ఎక్కించాలన్న అంశాన్ని డాక్టర్లు నిర్ణయిస్తారు. చిన్నాపెద్ద తేడా లేకుండా డెంగీ ఎవరికైనా సోకవచ్చు. ముఖ్యంగా గర్భిణీల పట్ల చాలా జాగ్రత్త వహించాలి. వారిలో జ్వరం వస్తే అది డెంగీ కావచ్చేమోనని అనుమానించి తక్షణం డాక్టర్‌ను సంప్రదించాలి.

ఆ సాధారణ మందులు...డెంగీ రోగులకు ఎంతో ప్రమాదం
సాధారణ జ్వరం వచ్చిన వారికి ఇచ్చినట్లుగా డెంగీ బాధితులకు ఆస్పిరిన్, బ్రూఫెన్‌ వంటి మందులు ఇవ్వకూడదు. ఎందుకంటే ఆస్పిరిన్‌ రక్తాన్ని పలచబారుస్తుంది. డెంగ్యూ సోకినప్పుడు  ప్లేట్‌లెట్స్‌ తగ్గి రక్తస్రావం అయ్యే అవకాశాలు ఎక్కువ. కాబట్టి ఆస్పిరిన్‌ వంటి మందులు తీసుకుంటే రక్తస్రావం జరిగే అవకాశాలను మరింత పెంచుకున్నట్టే. ఇది చాలా ప్రమాదకరం కాబట్టే ఈ జాగ్రత్త పాటించాలి. అయితే గుండెజబ్బులు ఉన్నవారు ఆస్పిరిన్‌ మామూలుగానే వాడుతుంటారు. ఇలాంటివారు డెంగీ జ్వరం వచ్చినప్పుడు రక్తాన్ని పలచబార్చే మందులు వాడకూడదు. ఇది మరింత ముఖ్యంగా అందరూ గుర్తుంచుకోడాల్సిన విషయం.

►ప్లేట్‌లెట్లు తగ్గుతున్నప్పుడు ప్రతి రోజూ పరీక్ష చేయించుకోవాలి. ఈ పరీక్ష రోజుకు ఒకసారి చేయించుకుంటూ ఉండాలి. ఇలాంటి సమయాల్లో ప్లేట్‌లెట్స్‌ పడిపోవడంతో పాటు బాగా నీరసంగా ఉన్నా... దాంతో పాటు రక్తపోటు (బీపీ) పడిపోతూ ఉన్నా వెంటనే హాస్పిటల్‌లో చేరడం అవసరం.

డెంగీ లక్షణాలు కనిపిస్తే యాంటీబయాటిక్స్‌ వద్దు
చాలా మంది గ్రామీణ డాక్టర్లు డెంగీ లక్షణాలు కనిపించగానే యాంటీబయాటిక్‌ మందులు ఉపయోగిస్తుంటారు. అయితే డెంగీ రోగికి జ్వరం వంటి లక్షణాలు కనిపించగానే యాంటీబయాటిక్స్‌ వాడటం సరికాదు. ఇలా మందుల వల్ల ప్లేట్‌లెట్‌ కౌంట్‌ తగ్గతే అది అంతర్గత రక్తస్రావానికి దారితీయవచ్చు. ఫలితంగా మందులే ప్రమాదకరం కావచ్చు.

డాక్టర్ల విచక్షణ, సలహా మేరకే ఇతర మందులు కూడా
ఇక మనం వాడే చాలారకాల ఇతర మందులు సైతం ప్లేట్‌లెట్‌ కౌంట్‌ను తగ్గించే అవకాశాలున్నాయి. ఉదాహరణకు ర్యానిటడిన్, సెఫలోస్పోరిన్, క్యాప్టప్రిల్, ఏసీ ఇన్హిబిటార్స్, బ్రూఫెన్, డైక్లోఫినాక్, యాస్పిరిన్‌ వంటి అనేక మందులు ప్లేట్‌లెట్‌ కౌంట్‌ను తగ్గించడం లేదా ప్లేట్‌లెట్‌ ఫంక్షన్‌ను ప్రభావితం చేయడం చేస్తాయి. అందుకే మరీ అత్యవసరం అయితే తప్ప డెంగీ లక్షణాలు కనిపిస్తే వారికి యాంటీబయాటిక్స్‌తో పాటు ఇతర రకాల మందులు వాడటం సరికాదు. ఒకవేళ ఇవ్వాల్సి వస్తే డాక్టర్ల సలహా తీసుకున్న తర్వాతే వాడాలి. డెంగీ వస్తే ఆందోళన చెందాల్సిన అవసరం ఏమీ ఉండదు. కొందరిలో మినహాయించి అది అంతరిలోనూ ప్రమాదకరం కాదు. అందుకే ఎప్పటికప్పుడు తమ ప్లేట్‌లెట్ల కౌంట్‌ను పరిశీలిస్తూ... నయమయ్యే వరకు అప్రమత్తంగా ఉంటే చాలు.

నిర్ధారణ పరీక్షలు
►సీబీపీ ప్రతి 24 గంటలకు ఒకసారి చేయాలి.
►డెంగీ నిర్ధారణ కోసం డెంగ్యూ ఎన్‌ఎస్‌1 యాంటీజెన్‌ పరీక్ష అవసరం కావచ్చు.
►డెంగీ ఐజీఎమ్‌ అనే పరీక్ష కూడా చేయాల్సి ఉంటుంది. కొన్ని అడ్వాన్స్‌డ్‌ పరీక్షల్లో వ్యాధి నిర్ధారణ రిపోర్టులు వచ్చే సమయం కూడా ఎక్కువే కాబట్టి అవి వచ్చే వరకు ఆగకుండా... లక్షణాలను బట్టి ముందుగానే చికిత్స తీసుకోవడం మంచిది. పైగా దీనికి చేసే చికిత్స కూడా లక్షణాలను బట్టి చేసేదే కాబట్టి లక్షణాలు కనిపించిన వెంటనే చికిత్స ప్రారంభించాలి.

ఇప్పుడు మరింత అధునాతనమైన నిర్ధారణ పరీక్ష
ఇప్పుడు అత్యంత అధునాతమైన వ్యాధి నిర్ధారణ పరీక్షలూ అందుబాటులో ఉన్నాయి.  అదే ఐపీఎఫ్‌ (ఇమ్మెచ్యూర్‌ ప్లేట్‌లెట్‌ ఫ్రాక్షన్‌) అనే అత్యాధునిక పరీక్ష. అయితే ఇది పెద్ద పెద్ద మెడికల్‌ సెంటర్లలో మాత్రమే అందుబాటులో ఉంది. ప్లేట్‌లెట్లను ఎప్పుడు, ఎంత పరిమాణంలో ఎక్కించాలో తెలుసుకోడానికి ఈ పరీక్ష ఎంతగానో ఉపయోగపడుతుంది. రక్తంలో ప్లేట్‌లెట్లకు సంబంధించిన కచ్చితమైన వివరాలతో పాటు శరీరంలో ప్లేట్‌లెట్ల ఉత్పత్తికి తోడ్పడే ఎముకలోని భాగమైన బోన్‌మ్యారో పనితీరు కూడా ఈ పరీక్షతో  తెలుస్తుంది. అంతేకాకుండా ప్లేట్‌లెట్లు వృద్ధి చెందుతాయా, లేదా, ఒకవేళ ప్లేట్‌లెట్లు ఎక్కించడం ఎంతమేరకు అవసరం... లాంటి చికిత్సకు ఉపకరించే ఎన్నో విషయాలు ఈ పరీక్ష ద్వారా వైద్యులు నిర్ధారణ చేస్తారు. ఆ మేరకు ప్లేట్‌లెట్స్‌ మార్పిడి, చికిత్స విధానాన్ని అవలంబిస్తారు. ఒకవేళ బోన్‌మ్యారోలో లోపం ఉంటే పైపై చికిత్సలను ఆపేసి, ప్రధానమైన మూలాల్లోకి వెళ్లి మెరుగైన చికిత్సను సకాలంలో అందించి, పేషెంట్‌ ప్రాణాలను కాపాడతారు.

ప్లేట్‌లెట్లు ఎక్కించాల్సిన అవసరం రోగులందరికీ ఉండదు
ఇక్కడ అందరూ గుర్తుపెట్టుకోవాల్సిన విషయం ఒకటి ఉంది. అదేమిటంటే... డెంగీకి  గురైన ప్రతి పేషెంట్‌కీ ప్లేట్‌లెట్ల మార్పిడి అవసరం ఉండదు. కేవలం ప్రమాదకరమైన స్థాయిలో ప్లేట్‌లెట్లు పడిపోయిన వారికి మాత్రమే ప్లేట్‌లెట్‌ ట్రాన్స్‌ఫ్యూజన్‌ అనే ఈ చికిత్స చేస్తారు.

మిక్స్‌డ్‌ ఇన్ఫెక్షన్‌తో ఈసారి మరింత ప్రత్యేకం...!
ఈసారి వస్తున్న డెంగీకి మరో ప్రత్యేకత ఉంది. ఈ సీజన్‌లో వస్తున్న వైరల్‌ జ్వరాల్లో డెంగీతో పాటు చికన్‌గున్యా ఫీవర్స్‌ కలిసి వస్తున్నాయి. అంటే ఒకరకంగా చెప్పాలంటే ‘మిక్సిడ్‌ ఇన్ఫెక్షన్‌’లాగా వస్తోంది. సాధారణంగానే డెంగీలో ఎముకల నొప్పి ఉంటుంది. పైగా దీనితో పాటు చికన్‌గున్యా తోడవ్వడంతో ఎముకల్లో నొప్పి మరింత తీవ్రస్థాయిలో ఉంటోంది.

ఒకవేళ అది మిక్స్‌డ్‌ ఇన్ఫెక్షన్‌ అయితే..
డెంగీకి ఇచ్చే చికిత్సతో పాటు ప్రతి ఆరుగంటలకు ఒకసారి పార్‌సిటమాల్‌ టాబ్లెట్‌ ఇవ్వాలి. దీనివల్ల జ్వరం, నొప్పులు రెండూ తగ్గుతాయి. అదే కేవలం డెంగీకి అయితే ప్రతి ఎనిమిది గంటలకు ఒకసారి పారసిటమాల్‌ ఇస్తారు. మూడు రోజులు మాత్రం ఇచ్చి ఆ తర్వాత ఆపేస్తారు. ఎప్పుడైతే ప్లేట్‌లెట్స్‌ పెరిగి డెంగీ నుంచి కోలుకున్న తర్వాత చికన్‌గున్యాకు అవసరమైన చికిత్స ఇస్తారు. ఎందుకంటే చికన్‌గున్యాతో వచ్చే నొప్పులు నెలల తరబడి ఉంటాయి కాబట్టి నొప్పులు తగ్గడానికి అవసరమైన చికిత్స ఇవ్వాల్సి ఉంటుంది.

డాక్టర్‌ టి.ఎన్‌.జె. రాజేశ్,
సీనియర్‌ కన్సల్టెంట్‌ ఫిజీషియన్‌
ఇంటర్నల్‌ మెడిసిన్‌ – ఇన్‌ఫెక్షియస్‌
డిసీజెస్, స్టార్‌ హాస్పిటల్స్,
బంజారాహిల్స్, హైదరాబాద్‌