ఖమ్మంవ్యవసాయం: రైతులు కంది సాగుకు దూరమవుతున్నారు. సాగు ఖర్చులు పెరిగిపోవడం, పండిన పంటకు కనీస గిట్టుబాటు ధర లేకపోవడం తదితర కారణాలతో జిల్లాలో ఏడాదికేడాది సాగు విస్తీర్ణం తగ్గిపోతోంది. రైతులు వర్షాధారంగా మెట్ట భూముల్లో, మిశ్రమ పంటగా కూడా పంటను అధికంగా సాగు చేస్తుంటారు. ఖరీఫ్‌ సీజన్‌లో తొలకరి సమయంలోనే పంట వేస్తారు. సాగుకు ఎకరాకు రూ.15వేలు ఖర్చవుతుంది. వాతావరణం అనుకూలిస్తే ఎకరాకు 5 క్వింటాళ్లు ఆపైన దిగుబడి వస్తుంది. వర్షాలు అనుకూలించకపోవడంతో రెండు, మూడేళ్లుగా ఎకరాకు 2 నుంచి 3 క్వింటాళ్లకు మించి దిగుబడులు రావడం లేదు. ప్రస్తుతం ఉన్న ధరలతో పండిన పంట ఉత్పత్తికి కనీసం పెట్టుబడులు కూడా రాని పరిస్థితి. పంట సాగుతో నష్టపోతున్నామని, ప్రభుత్వం ప్రకటించే మద్దతు ధర కూడా ఏమాత్రం గిట్టుబాటు కావడం లేదని రైతులు ఆవేదన వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఆరు నెలల కాలం ఉండే పంట కాలంలో ఎక్కువగా శ్రమించినా ఫలితం ఉండడం లేదని రైతులు పేర్కొంటున్నారు. నాలుగేళ్లుగా జిల్లాలో కంది సాగు పరిస్థితి చూస్తే పంట సాగు విస్తీర్ణం గణనీయంగా తగ్గిపోతోంది. గిట్టుబాటు ధర లేకపోవడమే..  కంది పంటకు ఆశించిన ధరను కేంద్రం ప్రకటించడం లేదు. పంట కాలపరిమితి, సాగుకయ్యే ఖర్చు తదితరాలను పరిగణనలోకి తీసుకొని మద్దతు ధర నిర్ణయిస్తే రైతులు సాగుకు మొగ్గు చూపే అవకాశం ఉంది. 2015లో పత్తి పంటను విదేశాలకు ఎగుమతి చేయడంలో అవరోధాలు ఉన్నాయని, దేశంలో పప్పు దినుసుల పంట సాగు బాగా తగ్గిపోయిందని కేంద్ర ప్రభుత్వం.. పత్తి సాగును తగ్గించి.. పప్పు దినుసుల పంటలను సాగు చేయాలని రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు సూచించింది. దీంతో పప్పు దినుసుల పంటలను సాగు చేయాలని రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వ్యవసాయ శాఖ ద్వారా విస్తృత ప్రచారం చేసింది. రైతు చైతన్య యాత్రలో ఈ అంశంపై ప్రత్యేక దృష్టి సారించి ప్రచారం చేశారు. సాగు పెంచాలని చెప్పారే తప్ప గిట్టుబాటు ధరపై స్పందించ లేదు. గత ఏడాది ఈ పంటకు కేంద్ర ప్రభుత్వం క్వింటాకు రూ.5,450, ఈ ఏడాది రూ.5,675 ప్రకటించింది. ఈ ధరలు వచ్చే దిగుబడులకు ఎంత మాత్రం గిట్టుబాటు కావడం లేదు. ఇదిలా ఉండగా.. ప్రైవేటు వ్యాపారులు రూ.3వేల నుంచి రూ.3,500 మించి ధర పెట్టడం లేదు. ప్రభుత్వం నాఫెడ్, మార్క్‌ఫెడ్‌ల ద్వారా కొనుగోలు కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేస్తున్నా.. రైతులకు ఇవి ఎంతమాత్రం ఉపయోగపడడం లేదు. నాణ్యత నిబంధనల పేరిట రైతు పంటను తిరస్కరిస్తున్నారు. ఎకరాకు రూ.15వేల వరకు ఖర్చవుతుండగా.. పండిన పంట నుంచి రూ.10వేల ఆదాయం కూడా రావడం లేదు.   అంతర పంటకు ఇష్టపడని రైతులు..  కందిని గతంలో పెసర, మినుము, మొక్కజొన్న, వేరుశనగ, పసుపు, పత్తిలో అంతర పంటగా సాగు చేసేవారు. వరి గట్లపై కూడా సాగు చేసేవారు.  ప్రస్తుతం అంతర పంటగా దీనికి ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం లేదు. పత్తి చేల చుట్టూ, గట్లపై కొందరు కంది పంటను సాగు చేస్తున్నారు. కొందరు మాత్రం వ్యవసాయ శాఖ అధికారుల సూచనల మేరకు పురుగు ఆశించకుండా 4, 5 పత్తి వరుసల్లో కందిని వేస్తున్నారే తప్ప మరే పంటలో దీనిని అంతర పంటగా సాగు చేయడం లేదు. ధర లేకనే వేయట్లేదు..  కంది వేస్తే ఎటువంటి ప్రయోజనం ఉండడం లేదు. పెట్టుబడి కూడా రావడం లేదు. ధర మరీ దారుణంగా ఉంది. రెండేళ్లుగా ఆ పంటను వేయడం లేదు. ఎకరానికి రెండు క్వింటాళ్ల దిగుబడి వస్తోంది. క్వింటాకు రూ.3వేల ధర కూడా పెట్టడం లేదు. ఆ పంట వేసి ఏమీ లాభం లేదు.  – సబాటు వీరన్న, గోవింద్రాల, కామేపల్లి మండలం  రైతు పంటను కొనరు..  మార్కెట్‌కు అమ్మకానికి తెస్తే పంట నాణ్యత లేదని కొర్రీలు పెడతారు. ఇదే సరుకును ప్రైవేటు వ్యాపారికి చూపిస్తే నాణ్యత లేదంటూ రూ.3వేలకు మించి ధర పెట్టడం లేదు. ప్రభుత్వం ప్రకటించే మద్దతు ధర కూడా రైతుకు గిట్టుబాటు కావడం లేదు. – బాదావత్‌ భద్రు, పంగిడి, ముదిగొండ మండలం 


 ♦ ఇప్పటికే 31 వేల హెక్టార్లలో..
 ♦ గతేడాదితో పోలిస్తే 7 వేల హెక్టార్లు అధికం
 ♦ మరింత పెరిగే అవకాశం
 ♦ వర్షపాతం తగ్గినవేళ... ‘ఆరుతడి’గా సాగు
  గజ్వేల్ : ‘కంది’ సాగుకు జిల్లా రైతు జై కొడుతున్నాడు. జిల్లాలో వర్షపాతం తగ్గినవేళ.. ‘ఆరుతడి’గా సాగు చేసేందుకు ఆసక్తి చూపుతున్నారు. గతంలో ఈ పంట సాగు తగ్గిన కారణంగా ఉత్పత్తులు పడిపోయి..పప్పుదినుసుల కొరత ఉత్పన్నమవడం..ఈ పరిస్థితిని మార్చడానికి వ్యవసాయశాఖ ప్రచారం హోరెత్తించడం..సాగు పెరగడానికి మరో కారణం. మున్నెన్నడూలేని విధంగా ఇప్పటికే జిల్లావ్యాప్తంగా 31వేల హెక్టార్లలో సాగులోకి వచ్చింది. కొద్ది రోజుల్లో మరింతగా పెరిగే అవకాశమున్నది. గతేడాది ఖరీఫ్‌లో సీజన్ మొత్తానికి 24 వేల హెక్టార్లకే సాగు పరిమితం కాగా నేడు.. ఇప్పటికే 31 వేల హెక్టార్లలో సాగులోకి వచ్చింది. ఐక్యరాజ్య సమితి ఈ ఏడాదిని ‘పప్పు దినుసుల సంవత్సరం’గా ప్రకటించిన నేపథ్యంలో ఈ మార్పు చోటుచేసుకోవడం విశేషం.
  జిల్లాలో ఏటా 5 లక్షల హెక్టార్లకుపైగా పంటలు సాగులోకి వస్తుంటాయి. ఇందులో మొక్కజొన్న, పత్తి పంటల సాగు విస్తీర్ణమే అత్యధికం. మూడో స్థానంలో వరి, కురగాయలు ఉంటాయి. కంది, సోయాబీన్,  మినుములు, పెసర్లు లాంటి పప్పుదినుసుల సాధారణంగా చివరి స్థానంలో ఉంటాయి. కానీ ఈసారి జిల్లాలో భిన్నమైన పరిస్థితి నెలకొంది. 4.34 లక్షల సాధారణ విస్తీర్ణానికి గానూ ఇప్పటి వరకు 2.64లక్షల హెక్టార్లు సాగులోకి వచ్చాయి. అంటే 60శాతం పంటలు సాగులోకి వచ్చాయన్నమాట. జూన్‌లో 125.6మి.మీ వర్షపాతానికి 136.9 మి.మీలు నమోదు కాగా జూలై ఇప్పటివరకు 77.7 మి.మీల వర్షపాతానికి 49.1 మాత్రమే నమోదు కాగా 38.8 మి.మీల వర్షపాతం మైనస్ ఉన్నది. ఇందువల్ల విత్తన ప్రక్రియ మందకొడిగా సాగుతున్నది. ఇప్పటివరకు ప్రధాన పంటలు మొక్కజొన్న 92,815 హెక్టార్లు, పత్తి 69 వేల హెక్టార్లు సాగులోకి వచ్చాయి. మిగతా విస్తీర్ణంలో ఇతర పంటలను సాగుచేశారు.
 పెరిగిన పప్పు దినుసుల సాగు
 ఈసారి పప్పుదినుల సాగును పెంచడానికి వ్యవసాయశాఖ చేస్తున్న ప్రయత్నం ఫలిస్తున్నది. పత్తికి ప్రత్యామ్నాయంగా పప్పుదినుసులను సాగు చేసుకోవాలని ప్రచారం నిర్వహించడం.. ఈసారి కూడా వర్షపాతం తక్కువగా నమోదు కావడం వల్ల ‘ఆరుతడి’గా  కంది సాగుకు రైతులు ఆసక్తి చూపుతున్నారు. గతేడాది సీజన్ మొత్తంలో కంది 24,263 హెక్టార్లు, పెసర్లు 25,154 హెక్టార్లు, సోయాబీన్ 26,007 హెక్టార్లు, మినుములు 12,943 హెక్టార్లు.. మొత్తం 88,367 హెక్టార్లలో సాగులోకి వస్తే...ఈసారి ఇప్పటికే కంది 31 వేల హెక్టార్లు, సోయాబీన్ 24,485వేల హెక్టార్లు, మినుములు 11,638వేల హెక్టార్లు, పెసర్లు 20,574వేల హెక్టార్లు.. మొత్తం 87,697వేల హెక్టార్లలో సాగులోకి వచ్చాయి. రానున్న రోజుల్లో విస్తీర్ణం మరింత పెరిగే అవకాశాలున్నాయి. ఇందులో ప్రత్యేకించి కంది సాగు గతేడాదితో పోలిస్తే ఇప్పటికే 7వేల హెక్టార్లు పెరగడం విశేషం. జహీరాబాద్‌లో అత్యధికంగా ఇప్పటి వరకు 4,176 హెక్టార్లు, గజ్వేల్‌లో 3,600 హెక్టార్లు, నారాయణఖేడ్‌లో 3,400 హెక్టార్లలో సాగులోకి వచ్చింది.
  ‘కంది’ సాగులో నూతన ఒరవడి
 కంది సాగులో రెండేళ్లుగా నూతన ఒరవడి రైతుల్లో ఆసక్తిని కలిగిస్తున్నది. గజ్వేల్ నియోజకవర్గంలో ప్రత్యేక ప్రయోగాలతో కందిలో అద్భుత ఫలితాలను సాధించారు. ఏడీఏ శ్రవన్‌కుమార్ నేతృత్వంలో 2014 నుంచి ఇక్కడి పొలాల్లో కర్ణాటక, బీదర్ పరిశోధనాకేంద్రం నుంచి తెప్పించిన బీఎస్‌ఎంఆర్ 736 రకాన్ని 2014లో వర్గల్ మండలం గౌరారం గ్రామానికి చెందిన భాస్కర్ అనే రైతు పొలంలో సాగుచేయించారు. అతను ఎకరాకు 12-16క్వింటాళ్ల దిగుబడి సాధించాడు. ఇదే ఉత్పత్తులను విత్తనంగా మార్చి రైతులకు సరఫరా చేస్తున్నారు. 2015లో ములుగు మండలం జప్తి సింగాయపల్లిలో శ్రీనివాస్‌రెడ్డి 2 ఎకరాల్లో, సింగాటంలో మల్లేశం ఎకరా, అదే గ్రామంలో రాంచంద్రారెడ్డి 2 ఎకరాలు, అహ్మదీపూర్‌లో ఆగయ్య ఎకరా విస్తీర్ణంలో సాగుచేసి మంచి ఫలితాలను పొందారు.
 ఈ రైతులు సాగుచేసిన ఉత్పత్తులను వ్యవసాయశాఖ ఆధ్వర్యంలో విత్తనాలుగా జిల్లాలోనే కాకుండా కరీంనగర్, నల్గొండ, మహబూబ్‌నగర్, వరంగల్ జిల్లాల రైతులకు సరఫరా చేశారు. ఇదిలా ఉంటే కంది విత్తనాలను ట్రేలల్లో నాటి నారు పెంచి నెల వ్యవధిలో నాటువే సే విధానం కూడా కొత్తగా తీసుకువచ్చారు. సాళ్లుగా నాట్లు వేయడం వల్ల మొక్కల సాంద్రత అనుకున్నంతగా ఉంటుంది. కలుపు ఇబ్బంది ఉండకపోగా చేను ఏపుగా పెరిగి మంచి దిగుబడులు వస్తాయి. ప్రస్తుతం ట్రేలల్లో నారు పెంచే విధానం గజ్వేల్ మండలం శేరుపల్లిలో అమలు చేస్తున్నారు. ఇక్కడ పెంచిన నారు గ్రామంలో సుమారు 10ఎకరాల్లో నాటి మంచి ఫలితాలను తీసుకురావడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు.
  కందిసాగుపై రైతులు మక్కువ చూపుతున్నారు
 జిల్లాలో పప్పు దినుసుల సాగు పెరుగుతుంది. ప్రత్యేకించి కంది సాగుపై రైతులు ఆసక్తి ప్రదర్శిస్తున్నారు. మా ప్రచారం ఫలిస్తున్నది. ఈసారి జిల్లాలో పప్పుదినుసుల కొరత ఉండదని భావిస్తున్నాం. - జేడీఏ మాధవీశ్రీలత