ఆడిమాసం పెట్టినాది. ఇది చిత్తూరు జిల్లాకే యిశేషం. యీ మాసంలోనే మురగడుకి వూరంతా కలిసి కావడి ఎత్తుతారు. రెండు మూడు దినాల పండగిది. పయనిగాడు కాలేజీ నుంచి వస్తా ‘పల్లె సింగారించుకుందో లేదో? వాళ్ళమ్మ వాకిలి కడిగిందో లేదో? నాయన నాన్నారం పోయి సరుకులు తెచ్చాడో లేదో?’ అని యోసన చేస్తూన్నాడు. వచ్చీరాగానే ‘రేయ్‌.. పయనిగా రేపు మర్శటి దినం ఆడి కిర్తిక కదా! రామగిరి మురగడుకి గుండు కొట్టి రా.. పన్నెండో తర్గతి పాసయ్యిపూడస్తావు’ అన్నాడు నాయన. ‘నాయనా అక్కడేముండాది? మనూరోళ్ళతో కల్సి తిర్తినికి పోతా’ మనస్సులో యింకేదో దాస్తూ.‘రామగిరి మురగడు గుళ్ళో నంది నోట్లోంచి నీళ్ళు వస్తాయి. కార్వేటినగరం గుడి కోనేటిలో నీళ్ళు అన్ని వైపులా సమానంగా ఉంటాయి. అందుకే దాన్ని స్కంద పుష్కరిణి అంటారు. అంతేగాదబ్బాయా.. ఆ కోనేరు ప్రపంచంలోనే మూడో అతిపెద్ద గుడి కోనేరు తెల్సునా?’ ‘అవునా! ఇదంతా నీ కాడ కొత్తగా యింటున్నా’ అని నోరెళ్ళబెట్టాడు పయని.‘నిజిమేరా! నువ్వు పుడితే నీకు పయని మురగడు దగ్గిర గుండు కొట్టిస్తామని మొక్కుకున్నాం. పయనికి పోయే బయిసు లేదు. కనీసం రామగిరి కన్నా పోయి మొక్కు చెల్లించుకురారా’ అన్నాడు దిగులు పడుతూ పయని నాయన. ‘నేనొంటరిగా యట్ల పోయేది? నేను పోనుబో’ అని మొండికేసినాడు.‘నా మాటిను అబ్బాయా.. మొక్కొని పోకపోతే మనకు చేటు జరగతాది.. నీ యిష్టం మళ్ళా..’ అని భయపెడుతున్నాడు పయని నాయన.‘నిజింగానే మురగడు చేటు చేస్తాడా? అయితే పోతాలే! కానీ వొగ కండిషన్‌.. రాణి అత్తోల్లతోనే పోతా..’‘వాళ్ళు పోయేది తిర్తినికి కదరా?’‘అవును. నేను కూడా తిర్తినికే పోతా. అక్కడ వుండేది కూడా మురగడే కదా!’ అన్నాడు పయని. ‘సరే! పొయిరాపోరా అతి నాకొడకా. కానీ గుండు కొట్టించుకొని రా.. కొట్టకపోతే మురగడే కొట్టిస్తాడు సూస్కో’ అని ఆర్డరు వేశాడు పయని నాయన.‘పన్నెండు పాసుకాక మునుపే గుండెందుకు కొట్టించాలి? సరే అత్త కూతురు జయలచ్చిమితో పోవాలంటే సరేని జెప్పాలి కాబట్టి ఊ.. కొడదాం’ అని గంగెద్ది మాదిరి తలూపాడు పయని.∙∙ భరణి కిర్తిక దినం పొద్దు మొల్సినాది. అత్తిల్లు చేరినాడు పయని. ‘మురగడుకి యిట్టమైన ఎరిక్కా పూలు (జిల్లేడు పూలు, పాల పూలు) కావాల’ అన్నది రాణత్త. ‘వొకే నిమిషంలో అటు పోయి యిటు వచ్చేస్తా’ అని వుసారుగా వురకపోయాడు పయని. ‘రేయ్‌.. ఆగురా! జయలచ్చిమిని కూడా తీస్కుబో’ అనింది రాణత్త. లచ్చిమి పయని ఇద్దరు కల్సి జోడేసుకొని పాల సెట్టుకాడికి యలబారినారు. ఒక్కోపువ్వే కోస్తూ లచ్చిమి పైనున్న పేమని ఎలాగైనా తెలియజెప్పాలి అనుకున్నాడు పయని. ‘ఎరిక్కా పువ్వా.. ఎరిక్కా పువ్వా.. నువ్వు నాకిస్టమే ఎరిక్కా పువ్వా.. నేను నీకిస్టమా ఎరిక్కాపువ్వా’ అని పాటందుకున్నాడు పయని. ‘పాల మొగ్గా.. పాల మొగ్గా.. పువ్వు ముదరాల పాల మొగ్గా.. వేచుంటావా పాల మొగ్గా.. వేచి సుస్తా పాల మొగ్గా’ అని పయని పాటకు ఎదురు పాట విసిరింది లచ్చిమి. ఖాళీ కడుపులోకి పాయసం పోసినట్టు కుశాలు పడి అరమైలు దూరం యట్టబోయిందో తెలీకుండా గిల్లుకుంటూ గిచ్చుకుంటూ కొంపకొచ్చారిద్దరు. ఎరిక్కా మాల కట్టారు. వొగరికొకరు మెడల దగ్గిర ఎరిక్కా మాలను పెట్టి చూసుకుని ముసిముసి నవ్వులు నవ్వుకున్నారు. అబ్బుటికే సూరీడు నడుచ్చికెక్కాడు. వంటకాలు వొక్కోయింటి సుట్టూరం గుమగుమ లాడుతున్నాయి. రాతిరికి వడలు, పులుసన్నం పొట్లాలు చుట్టుకున్నారు. ఒక్కోకింట్లో వొక్కోబ్బుడు నడింట్లో ఆకేసి ‘హరోం హర.. హరోం హర’ అని మొక్కిన శబ్దాలు వినిపిస్తున్నాయి. కావిడెత్తని కిరుస్తూ యిళ్ళకు, హిందూ యిళ్ళకు కావిడెత్తే యిళ్ళు సిన్న పిల్లలతో గుండు గిన్నెల్లో అన్నాలు పంచుతున్నారు. తలనిండా వెండెంటికల పెద్ద మనుషులు, రెండు మూడు బంగారెంటికల నడి మనుషులు కలుసుకొని వూరి తలారితో మిద్దింగు మురగయ్యను, ఆచారి కిష్టయ్యను పిలిపించారు. పసి పిల్లలు చొక్కా నిక్కర్లేసుకొని బొమ్మల కోసరం పోతుంటే, పయని యీడోల్లు లచ్చిమి యీడున్న పడుసు పిల్లల కోసం పోతున్నారు. కావిడెత్తే వాళ్ళు పసుపు బనీను, పసుపు పంచితోంటే కావిడెత్తనోళ్ళు కొత్త బట్టలతో వున్నారు. మిద్దింగు మురగయ్య దొంకలబడ్డ బనీనుతో డమరు వాయిస్తుంటే ఆచారి కిష్టయ్య నిగనిగలాడే తెల్ల చొక్కాయితో పాటలందుకున్నాడు. పిల్లలు డాన్సులేస్తున్నారు. అందరూ నెత్తిలో రైలు పట్టాలు మాదిరి మూడు యిబూది పట్టలు, దానిపైన చందనం కుంకుమాలద్ది భత్తి పరవశంతో ఉన్నారు. కావిడెత్తే వాళ్ళు మెడలో పూలమాలతో, కావడికి పసుపు కుంకుమలు పెట్టి, బంతి పూలు, చామంచి పూలు, ఎరిక్కా మాలలు చుట్టి గలగలా గంటలూపుతున్నారు. వీధంతా పట్టరాని జనాలతో కిక్కిరిసిపోతున్నాది. గ్రామ దేవత గెంగమ్మకు పూజలు జేసి, వూరిడిచి పుత్తూరు రైల్వే టేషనుకు పూడ్సినారు. ఆరు గంటలకు గరుడాద్రి రైలు బండి పట్టాలకొచ్చింది. ఒక నిమిషానికే ఈగల మాదిరి గుంపుగా రైలెక్కినారు. ‘బోయ్‌’ మని హారన్‌ కొడుతా బయల్దేరింది రైలు. సమోసాలు, చాయ్, వేంపుడు చెనిక్కాయలు, యల్లరికాయలు ( కీర దోస కాయ) అమ్మేవాళ్ళొస్తున్నారు. ‘పయనిగా ఏమైనా తీస్కోరా. తిందాం’ అని రాణత్త అడిగితే, ‘వొద్దు అత్తా. యిదంతా తినకూడదు. దుడ్లు వేస్టు’ అన్నాడు పయని. తలకొట్టుకున్నారు వూరోళ్ళు పయని పిసినారితనం జూసి.చూస్తుండగానే తిర్తిని వచ్చినాది. రైలు కిటికీల నుంచి ధగ ధగ యలిగిపోతున్న తిర్తిని కొండని జూసి ‘హరోం హర హరోం హర’ మంటూ అరుస్తూ దిగినారు. రాతిరి పడుకునేకి దుప్పట్లు ఎత్తుకొని ప్లాటుఫారం పైన జాగాలు వెతుక్కొని బుక్‌ చేసుకున్నారు. పయనిగాడు ఉసారుగా ముందుగానే బుక్‌చేసి పెట్టాడు. ఊరు వూరంతా కల్సి నెలవంక సుట్టూరా కూర్చున్నట్టు తిండి సుట్టూరా కూర్చున్నారు. అమ్మ గోరుముద్దలు పెట్టినట్టు వొగరికొకరు పంచుకుంటున్నారు. జయలచ్చిమి పులుసన్నాన్ని వుండగా జేసి పయనికి పెట్టింది. ముసిముసి నవ్వులు నవ్వతాండాది రాణత్త. ముచ్చట్లు, కబుర్లు చెప్పుకుంటూ తిన్న తర్వాత కొంతమంది పక్కనేవున్న కమలా సిన్మా కోటాయికి ఫస్టు షో, సెకండ్‌ షో కోసం పూడ్సినారు. మరికొంత మంది రోడ్లెంబడి షికారుకు పోయినారు. ఇంకొందరు ముచ్చట్లు పెట్టుకొంటుంటే, పిల్లలంతా వచ్చి పోయే రైలు బండ్ల బోగీలను లెక్కిస్తా కూర్చున్నారు. అంతలోకి ‘అయ్యో యమ్మా.. నా సంచిని రైలులోనే వదిలేశాను’ అని నెత్తి నోరు బాదుకుంటూ ఏడుస్తాండాది నడీడున్న వల్లెమ్మ. అందరూ ఒక్కసారిగా షాక్‌ అయ్యారు. ‘యామంటున్నావే పాపిస్టిదాన. సంచిని వదిలేశావ? యాముంది అందులో? అంత మతిమరుపు యాందిమే నీకు’ అని రాణత్త కోపంగా అరుస్తున్నాది. ‘అయ్యో! అక్కా కావాలని చేస్తానా? ఆ సంచిలోనే మురగడుకి వుండీలో వేస్తానని మొక్కున్న బంగారు వేలు, వెండి శూలం, సెల్లు ఫోను, దుడ్లు, బట్టలన్నీ వున్నాయక్కా, యింక నా బిడ్డల గతేంది, మా ఆయనకాడ నేనెట్ల బతికి బట్టకట్టేది నాయనా’ అని గుండెలు బాదుకుంటాంది. ‘మనం దిగిన రైలు బండి మద్రాసు చేరుంటాది. యింకో రైలెక్కి మద్రాసు సెంట్రలుకు పోతే సంచి దొరకొచ్చు. నేను పోయి సూస్తా’ అని యనక బండెక్కి పోయినాడు పయని. ఊరంత కళ్ళలో వత్తులేసుకొని పయని కోసరం ఎదురుచూస్తాన్నాది. మద్రాసు నుంచి వచ్చే రైళ్లు చానా తిర్తినిలో ఆగి మరలా తిర్పితి వైపుగా పోతున్నాయి. కానీ పయని మాత్రం ఏ రైలు నుంచి దిగలేదు. జయలచ్చిమి ‘సంచి లేకున్నా సరే, పయని జాగిర్తగా తిరిగొస్తే చాలు’ అనుకుంటూ దిగులుగా సూస్తున్నాది. తమ్ముడు కొడుకు యామైనాడో? యప్పుడొస్తాడోని కూతురికి తోడుగా కూర్చుంది రాణత్త. రాతిరి రెండు గంటలప్పుడు.. పయనిగాడు సంచిని తెచ్చాడు. వల్లెమ్మ కంటిలో కన్నీటి పొర కమ్ముకున్నాది. పయనికి చేతులెత్తి మొక్కినాది. రాణత్త, లచ్చిమి పయనిగాన్ని సూసి వూపిరి పిల్చుకున్నారు. ‘పయనిగాడు మొనగాడురా’ అని ఊరంతా పొగడాతంటే లచ్చిమి మన్సు పొంగిపోతాండాది. అందరూ నిమ్మళంగా పొనుకున్నారు. పయని.. లచ్చిమిని సూస్తా కూసున్నాడు. వచ్చిన కస్టం చాలదని ఒక మనిషి ముఖానికి మాస్క్‌ పెట్టుకొని నైసుగా రాణత్త పక్కన కూసున్నాడు. మెల్లగా కాళ్ళకున్న గొలుసును యిప్పుతున్నాడు. పయని పొనుకున్నట్టే పొనుకొని గబుక్కున లేసి దొంగను పట్టుకుని రైలు పోలీసులకు అప్పగించాడు. ‘వెరీ గుడ్‌. వి సెల్యూట్‌ టు యువర్‌ బ్రేవరీ’ అన్నారు పోలీసులు. జయలచ్చిమి, రాణత్త, వూరోళ్ళ ముందు యీరో అయిపూడ్సినాడు పయని.∙∙ ఆడి కిర్తిక దినం పొద్దు మొల్సినాది. నాలుగున్నరకి టేషను కమ్మీలకు తగిలించున్న కావల్లకి యదురుంగా కర్పూరం అంటించి ‘హరోం హర.. హరోం హర ’ అని మూడు తూర్లు అరిసి, కర్పూరం సుట్టూ వూగించి భుజాలకెత్తుకున్నారు. కోనేటిలో తానం చేసి, కావల్లను కడిగి కొత్త పూలను చుట్టి, యిబూదితో అడ్డం బొట్లు గీసుకొని, టెంకాయలు కొట్టి, కర్పూరం యలిగించి మళ్ళా మూడు సూర్లు ‘హరోం హర’లు సెప్పి కొండెక్కారు. కొండపైన గుండు కొట్టుకునే వాళ్ళు కొట్టుకున్నారు.‘సార్‌ తమరికి నాయన సెప్పింది గుర్తులేదా?’ అంది జయలచ్చిమి. ‘గుర్తుంది. కానీ పాసయితే కొడుదాంలె. ఇప్పుడెందుకు’ అన్నాడు పయని. ‘మొక్కొని గుండు కొట్టకపోతే మురగడే నీకు కొట్టిస్తాడాగు’ అంది జయలచ్చిమి. ‘సూస్కుందాంలె. యాదైతే అదయితాద’న్నాడు ధీమాగా! ఎవరికి కావల్సింది వాళ్ళు కోరుకుంటూ దేముడికి దండం పెట్టుకున్నారంతా. అగ్గి గుండంలో కర్పూరం, టెంకాయలు వేసి మొక్కులు చెల్లించుకొని ఒక్కచోటుకు చేరారు. అందరొచ్చారో లేదో లెక్కపెట్టుకుని, దారెంట ఉన్న అంగళ్ళను సూసుకుంటా కొండ దిగడం మొదలుపెట్టారు. ఎవరికి కావల్సింది వాళ్ళు, యాడ సలీసుగుంటే ఆడ కొనుక్కుంటున్నారు. పయని మాత్రం తన దగ్గరున్న యాభై రూపాయల నోటును యాభై లచ్చల సూర్లు ఆ నోటుందో లేదో అని తడుముకుంటూ వున్నాడు. బ్లేడుతో చేతులను కోసుకుంటా రక్తాన్ని పసిపాపల పైన పోస్తా జాటీలతో కొట్టుకుంటా ‘రుయ్‌.. రుయ్‌’ మని భార్య దరువేస్తే చేతులు చాచి దుడ్లు అడుక్కుంటూ కొందరు.. దారాల పైన నడుస్తూ కోతులతో మ్యాజిక్కులు, సర్కసులు చేస్తా మరికొందరు.. భత్తి పేరుతో ఎండిన డొక్కలకి కొంకీలు గుచ్చుకుని బిచ్చమెత్తుకుంటూ బిడ్డలకు బరువైన ముసలోళ్ళు.. ‘దేముడు దగ్గిరే వున్న వాళ్ళని దేముడెందుకు కాపాడలేకపోతున్నాడు? జానెడు కడుపు కోసం ఎన్ని కష్టాలు, ఎన్ని పనులు, ఎన్ని బాధలు? చేతి కోతలు ఆరొచ్చేమో కానీ కడుపు కోతలు? కళ్ళు చెమర్చి ఏమీ చెయ్యలేక గమ్మున వెళుతున్నాడు పయని. బాగా బలిసినోళ్ళు ఖద్దరు బట్టలేసుకుని పుణ్యం కోసం ‘అన్నదానం.. రాండి.. రాండి’ అని అరుస్తుంటే బక్క జీవులంతా దేముడు ప్రసాదం దొరకడమే అదృష్టం అనుకుని తినొస్తున్నారు. ఎండ నడినెత్తికెక్కినాది. రైల్వే టేషనుకు పోయే దోవలో ‘మోర్‌ మజ్జిగ.. మోర్‌ మజ్జిగ’ అని పిలుస్తుంటే పయని వెళ్ళాడు. కొత్తి మీర, పచ్చి మిరప వేసిన పాల పెరుగు వాసన నోరూరిస్తుండగా గబ గబ తీసుకొని గుట గుట రెండు గిలాసులు తాగినాడు. మూడో గిలాసు కూడా తీసుకుని తాగబోతుండగా.. ‘బాబు వొగ గ్లాసు మోర్‌ యిరవై ఐదు రూపాయలు అయినాది’ అన్నాడు. గబుక్కున ఆ గిలాసును పక్కన పెట్టేస్తూ ‘యొవ్‌ ముందే సెప్పాలి కాదుయా? పిలిచి పుణ్యం కోసం దానం చేస్తున్నావని తాగాను’ అన్నాడు అమాయకంగా పయని. ‘హా.. రమ్మంటారు నిన్ను. మూస్కొని దుడ్లు యిచ్చి పో’ అన్నాడు. చేసేదేమి లేక తన దగ్గిరున్న యాభై రూపాయలనిచ్చాడు. ఊరోళ్ళందరూ నవ్వినారు. యిరో జీరో అయిపూడ్సినాడు. యంటికలుండగానే గుండు కొట్టిన మాదిరి అయిపూడ్సినాది యవ్వారం. నాయన మాటలు గుర్తొచ్చినయ్‌ పయనికి. మురగడు మామూలోడు కాదనుకున్నాడు. మారు మాట్లాడకుండా అత్తబెట్టిన చార్జితో రైలెక్కి యిల్లు చేరాడు.పొంగలి పెట్టి నడింట్లో వేసి మొక్కుకున్నారు. తిర్తిని నుంచి తెచ్చిన బొరుగులు, హల్వా, పొంగలి, బేరికాయలు పందేరాలు మొదలైనాయి. జయలచ్చిమి కూడా ఫలాలు, పొంగలి, బేరికాయలు, బొరుగులు తీసుకుని పయని యింటికి వచ్చినాది. ‘హలో సార్‌.. అన్నీ టయాలు వొగిటి గావు. యిదిగో నీకోసం వాచ్‌’ అని చేతిలో పెట్టి ముదిగారంగా బుగ్గలు గుద్దేసి దూడ పిల్ల మాదిరి ఎగురుకుంటూ యల్లిపూడ్సినాది. ఒక పక్కగా జత కట్టిన పయని తాత పాత కావడి బుట్టీలు నవ్వుతూ నిలబడినాయి.∙

జయరాం, తనకు కాబోయే అల్లుడు ప్రవీణ్‌ పక్కనే నిలబడి మాట్లాడతా వుండాడు.‘రేయ్‌ చిన్నోడా, ఇప్పుడేలరా ఈ పెండ్లిసూపులు. ఒకేసారి లగ్నపత్రిక రాయించుకోని ఒచ్చేద్దామంటే ఇనవు’ ప్రవీణ్‌ నవ్వతా ‘నా కోసరం గాదు. నీ ముద్దుల కూతురు ఉంది కదా, ఆయమ్మ ఆగిత్యమే’ అన్నాడు. ‘చిన్నప్పట్నించి అనుకున్న సంబంధానికి మళ్లీ పెళ్లిచూపులేంట్రా. ఏంటో ఈకాలం పిల్లలు’ అన్నాడు.దూరంగా ఉండి ఈ మాటలన్నీ వింటోంది శిరీష. ప్రవీణ్‌ మాటలకి కోపమొచ్చేసింది ఆమెకు. కానీ అది సమయం సందర్భం కాదని ఏం మాట్లాడకుండా గమ్మునే ఉండిపోయింది.అరగంటలో పెండ్లిచూపుల కార్యక్రమం అంతా అయింది. వచ్చే మంగళవారం లగ్నపత్రిక రాయించుకొద్దాం అని రెండు కుటుంబాలు అనుకునేశాయి. ఇద్దరూ ఉండేది అదే ఊళ్లో. జరగాలి కాబట్టి జరిపించినట్టుగా ఉంది తంతు.‘ఎల్దాం పదండి’ అంటా అమ్మాయి తరుపువాళ్లు బయల్దేరతా ఉంటే శిరీష ‘మీరు బొండి, నాకు పవిగాడితో కాస్త పాతబాకీల ముచ్చట ఉంది. తేల్చుకొనొస్తా’ అనింది. శిరీషకు ఎప్పుడూ ఎవురూ అడ్డు జెప్పింది లేదు. అట్లే కానియ్యమని బయల్దేరి పోయినారు. ప్రవీణ్‌ మిద్దె మీద ఎండబెట్టిన మిరక్కాయలని గోతాంలో ఏస్తాన్నాడు. వానొస్తాదని నమ్మకమొచ్చేలా ఇంకోసారి ఎక్కడో పిడుగు పడిన శబ్దం వినపడింది. ఎండ కూడా తన పెగ్గి తగ్గించుకుంటాంది.‘అత్తా.. పవీ ఏడా’ అనడిగింది శిరీష నవ్వతా. అత్త కూడా నవ్వతా పైకి చూపెట్టింది. మూటగట్టిన మిరక్కాయల గోతాంని లోపలికేసి కిందకు దిగిన ప్రవీణ్‌ చెయ్యి కడుక్కుని తుడుచుకుందామని అట్టా ఇట్టా చూశ్నాడు. శిరీష అగుపడ్నాది. దగ్గరకెళ్ళి చీర కొంగు బట్కోని తుడుసుకోబోయినాడు, శిరీష వెంటనే వెనక్కి జరిగి – ‘రేయ్‌.. కొత్త చీరరా’ అనింది. ప్రవీణ్‌ రెండు చేతులూ ఏసేసరికి చేతుల తడి నడుముకు తగిలింది. శిరీష వెంటనే ప్రవీణ్‌ను ఎనక్కి తోసేసి, ‘మండుతాది వాయ్‌’ అనింది కోపంగా. ‘లాస్టు మూడు నెలలుగా నాకు మండినట్టా?’ అనేసి బాల్కనీ వైపుగా నడిచి అక్కడ అలానే కింద కూర్చుండిపోయినాడు. ‘అబ్బా .. మళ్ళీ మొదలు పెట్నావా?’ అంటూ పక్కనే ఒచ్చి కూర్చొనింది శిరీష.ప్రవీణ్‌ తలవంచుకున్నాడు. వోని గెడ్డం పట్టుకొని పైకి లేపింది. వోని కండ్లు ఎర్రగా నరాలు తేలేసి ఉన్నాయ్‌. ‘దీనికి ఎందుకురా పవీ ఏడవడం? ఏమన్నా అంటే ఇట్టా ఆడపిల్లలా ఏడుస్తావ్‌..’ అనేసి కండ్లు తుడిచింది శిరీష. ‘ఏం, ఆడపిండ్లోల్లే ఏడసాల్నా? మొగపిండ్లోల్లు యాడ్సకూడదు అని యాడైనా రాసుండాదా ఏం..?’ అన్నాడు ప్రవీణ్‌ కండ్లు తుడుసుకుంటా. శిరీష నవ్వి ‘సర్లే , మళ్ళీ ఏడుద్దువులే గానీ, ఈ మూడు నెలలు ఎట్లున్నావ్‌రా నాతో మాట్లాడకుండా, నన్ను సూడకుండా?’ అనింది. ‘అదేమంత కష్టం కాదులేమే, నువ్వే మళ్లీ పలకరిస్తావ్‌ అని నాకు దెల్సు. అందుకే ఆ నమ్మకంతోనే ఉన్నా’ అన్నాడు ప్రవీణ్‌. ‘ఉద్యోగం మానేశ్నావంట ? ఏంది కత?’ ప్రవీణ్‌ చేతిని తన చేతిలోకి తీసుకుని అడిగింది.‘అక్కడ టౌన్లో ఉండబుద్ధి గాట్లేదు మే. ఆ ప్రైవేట్‌ స్కూల్లో టీచరు ఉద్యోగం నావల్ల కాదు ఇంక. ఈసారి డీఎస్సీ నోటిఫికేషన్‌ పడనియ్‌. అప్పటిదాకా నువ్వున్నావ్‌గా, ఏం చూస్కోవా నన్ను?’ ‘నేను చూసుకుంటాలే గానీ, ఈలోపు నీ చేయి కంట్రోల్‌లో లేకుంటే ఇరగ్గొట్టి పొయ్యిలో పెడతా.’‘మరెట్టాగే? ఇంకెన్నాళ్ళు ఇట్టా దూరంగా ఉండాల నీతో?’‘రేయ్‌ తిక్క సన్నాసీ.. వయసు శానా ఆట్లే ఆడమంటాది. కొన్నిదినాలు ఆగు, పెండ్లైపోనీ’అని గట్టిగా ఒక ముద్దిచ్చి ఆడ నుంచి ఇంటికి బోయింది శిరీష.మూడు నెలల క్రితం శిరీష ఇంటికి వెళ్లిన ప్రవీణ్‌ ఏకాంతం చూసి చనువు చూపించబోయాడు. లాగిపెట్టి కొట్టింది. పద్ధతి ప్రకారం ఉండకపోతే పెళ్లీగిళ్లీ జాన్తానై అంది. ‘అసలు మూడు నెలలు కనపడకుండా వినపడకుండా నిష్టగా ఉంటేనే పెళ్లి’ అంది. ఆ మాటను అంత పట్టింపుతో అనకపోయినా ప్రవీణ్‌ సీరియస్‌గా తీసుకున్నాడు. ఇద్దరి వైఖరిలో మార్పు గమనించి పెద్దవాళ్లు ఇది ఎటుపోయి ఎటొస్తుందోనని పెళ్లికి వేగం తెచ్చారు. అది కూడా జనం కోసం జరిపించాల్సిన ఒక తంతే. ప్రవీణ్, శిరీష మానసికంగా ఎప్పుడో భార్యాభర్తలు. ఆ రేతిరి మిద్దె మీద చాప ఏస్కొని అటూ ఇటూ దొర్లుతున్నాడు ప్రవీణ్‌. నిద్ర పట్టక కింద వీధిలో కొచ్చి సిగరెట్‌ వెలిగించినాడు. శిరీష గుర్తుకొచ్చి ఉక్కిరిబిక్కిరిగా ఉంది. మొబైల్‌ చూస్కున్నాడు. గీత నుంచి మళ్ళీ మెసేజ్‌– ‘మేల్కొనే ఉన్నావా?’ అని. దాన్ని పట్టించుకోకుండా ‘డార్లింగ్‌’ అని ఉన్న నంబర్‌కి డయల్‌ చేశాడు.నిద్ర మత్తులో ఫోన్‌ ఎత్తినాది శిరీష. ‘ఏంది పవీ ఈ టైములో ఫోను’ ‘నిద్రపట్టట్లే మే’ ‘పడుకుంటే అదే వస్తాదిలే. పడుకో పవీ’ అంటూ ఫోన్‌ పెట్టేశ్నాది శిరీష. ఇంతలో గీత నుంచి మళ్ళీ మేసేజ్‌– ‘పడుకునేశ్నావా’ అని. ‘లేదు’ వెంటనే ఫోన్‌ రింగయ్యింది. గీత నుంచి ఫోన్‌.‘హలో’ అన్నాడు ప్రవీణ్‌. ‘ఏం చేస్తున్నావ్‌?’ ‘ఏం జెయ్యట్లా. నిద్రపట్టకపోతే అలా బయటకొచ్చినా’ ‘బయటికి అంటే మీ ఇంటి ముందుకా ?’‘అవును. అయినా యాడైతే నీకు తేడా ఏముందే, నువ్వుండేది బెంగుళూరులో గదా’‘రామాలయం వీధి వైపు నడుస్తున్నావా?’‘అవును. అంత కరెక్టుగా ఎట్టా జెప్పినావ్‌?’‘ఇంకొంచెం ముందుకి నడువు అలాగే’ అట్టాగే ముందుకి పోయిన ప్రవీణ్‌కి ఎదురుగా చెయ్యి ఊపుతూ ఎవరో కనబడ్డారు. ఈ టైంలో ఎవరా అని చూస్తే గీత! ‘ఒసేయ్, నువ్వేందే ఈడ ? బెంగుళూరు నుంచి ఎప్పుడొచ్చినావ్‌?’ అన్నాడు. ‘సాయంత్రం ఒచ్చినాన్లే గానీ, దా ఇక్కడ చలిగా ఉంది లోపలికెళ్దాం.’ ‘ఈ టైంలో ఎందుకులేమే, తెల్లార్నంక మాట్లాడుకుందాం’ అన్నాడు ప్రవీణ్‌. ‘అబ్బా, ఏంగాదు రా ప్రవీణ్‌’ అంటూ బలవంతంగా లోపలికి లాక్కెళ్ళింది గీత. ప్రవీణ్‌ ఇల్లంతా చూస్తూంటే ‘ఎవరూ లేరు. అందురూ పెండ్లికి ఎలబారిపోయినారు. నువ్వూ నేనే ఉండాం’ అనేసి సోఫాలో కూర్చునింది. బయట వర్షం మొదలైంది. మెల్లగా ఊపందుకుంది. ‘ఈ రేతిరికి వాన ఇంకా గెట్టిగా పడేట్టుగా ఉండాది మేయ్‌. ఇంకా పెరిగే లోపు నేను ఇంటికెళ్ళిపోతా’ అన్నాడు ప్రవీణ్‌.‘సర్లే ఎల్దువులే గానీ, కాసేపు ఉండు ప్రవీణ్‌’ అనింది. ప్రవీణ్‌ చేతిని తన చేతిలోకి తీసుకునింది. ప్రవీణ్‌ గుండె వేగం ఆ పిల్లకి కూడా తెలుస్తాంది.‘నువ్వంటే చిన్నప్పట్నుంచీ ఇష్టంరా ప్రవీణ్‌. కానీ నీకేమో ఆ శిరీష అంటే పిచ్చి. అందుకే ఎప్పుడూ జెప్పలా నీకు. కానీ నువ్వు కావాలి’ గీత కండ్లు మూసుకునింది. మొహాన్ని మొహానికి దగ్గిరగా తెచ్చాడు ప్రవీణ్‌. పెదాల మీద ముద్దు పెడతాడు అనుకునింది. అయితే ప్రవీణ్‌ నుదిటి మీద ముద్దు పెట్టాడు. ‘ఇట్టా చేయడం తప్పు మేయ్‌’అన్నాడు. వెంటనే కండ్లు తెరిచేశ్నాది గీత. ‘నా శిరీషకు నేను అన్యాయం చేయలేను. ఈ వయసులో మనందరికీ ఒకేలా ఉంటుంది. అదే మాట శిరీషతో అంటే– ఉంటుంది. నాకూ ఉంటుంది. కాని ఆగాలి కదా అని ఆగడం నేర్పింది. నీకూ అదే మాట చెప్తున్నా. వయసు ఆడించినట్టు మనం ఆడకూడదు’ అనేసి పైకి లేచాడు.‘అయితే రేతిరి దాని ఇంటికెల్నావ్, అయినా సరే ఇద్దరి మధ్యనా ఏం కాలేదు అంటావ్‌. అంతేనా ?’అవునన్నట్టు తలాడించాడు ప్రవీణ్‌. గీత ఏం మాట్లాడకుండా నిలబడింది. కండ్లు తుడుచుకొని, ‘నాదే తప్పు. మీ మధ్య దూరుండకూడదు. పెండ్లెప్పుడు అనుకుంటా ఉండారు?’ అనడిగింది.‘రెండు నెలల్లో. కానీ అంత దూరం మంచిది కాదనిపిస్తాంది’ అంటూ నవ్వినాడు ప్రవీణ్‌. గీత కూడా నవ్వింది. ‘సరే మేయ్‌ నేను పోతా’ అనేసి వానలోనే తడ్సుకుంటా ఇంటికి పోయి మిద్దె మీదకెల్నాడు ప్రవీణ్‌. అక్కడ చాప, దిండు రెండూ తడిసి ముద్దయిపోయున్నాయి. మరుసటి రోజు పొద్దున్నే శిరీష వొచ్చినాది. ఆరేసున్న బొంత, చాప, ఎండబెట్టిన దిండు అన్నిటినీ చూస్తూ నిలబడింది. ‘అయితే రేతిరి దాని ఇంటికెల్నావ్, అయినా సరే ఇద్దరి మధ్యనా ఏం కాలేదు అంటావ్‌. అంతేనా ?’అవునన్నట్టు తలాడించాడు ప్రవీణ్‌.‘ఇది. ఈ కంట్రోల్‌ ఉండాల్ననేరా మూడు నెలలు నన్ను కల్సొద్దు అని కండిషన్‌ బెట్టి కూర్సోబెట్టింది. కానీ నిన్ను నమ్మినా, ఈ వయసును నేను నమ్మలేను పవీ’ అంది. ‘మరేం చేద్దాం?’ అన్నాడు ప్రవీణ్‌. వారం తర్వాత ప్రవీణ్, శిరీషల పెండ్లి ఘనంగా జరిగింది.ఆ రేతిరి, దాదాపు ఒంటిగంట ప్రాంతంలో.. ‘ఏంది పవీ, ఇంకా ఒంటి గంట కూడా కాలేదు. అప్పుడే పడుకుంటే ఎట్టా?’‘అట్టా కాదు లెమ్మే, నాకు నిద్దొరస్తాంది’ అన్నాడు ప్రవీణ్‌. శిరీష నవ్వతా అనింది ‘నాకు రాట్లేదు’

వైనతేయ గోదారి ఎర్రగా మారింది. గోదారికి పైన నల్లటి మేఘాలు తప్ప వర్షం లేకపోయినా పై నుంచి పడుతున్న వర్షాలకు కాబోలు రోజు రోజుకి నీరు పోటెత్తుతోంది. బోడసకుర్రు నుంచి పాశర్లపూడికి మధ్య వైనతేయ పాయ పోతూ ఉంటే దాని మీద ఒకటే పంట్‌ నడుస్తోంది. ఆరోజు అది కూడా రద్దయ్యింది. కారణం పొద్దున వచ్చిన వెంటనే బోడసకుర్రులో సూరన్న కాలం చేశాడు. బోడసకుర్రు రేవు దగ్గర గుమాస్తా ఉద్యోగం సూరన్నది. 70 ఏళ్లు వచ్చినా పని చెయ్యడం మానలేదు. పొద్దున్నే సాధు హోటల్‌లో రెండు రొట్టెలు ఫట్టు చట్నీ తినడం రేవుకి సైకిలు మీద బయలుదేరడం, టికెట్‌ కొట్టడం... ఆ రోజు జనాలు ఎక్కువ ఉంటారేమో అని ఫట్టు చట్నీని కాస్త ఎక్కువ చేశాడు సాధు. అప్పుడే తిని వెళ్లిన సూరన్న పోయాడన్న కబురొచ్చింది. సూరన్న పోగానే చుట్టాలకి, పక్కోళ్లకి కుబురు పెట్టాడు పెద్ద కొడుకు లక్ష్మన్న. హైదరాబాదులో ఉంటున్న చిన్న కొడుకు, ఇద్దరు కూతుళ్లు రావాలి. కాలంతో పాటు కదిలిపోయిన కుటుంబాలలో సూరన్న, సూరన్న పెద్ద కొడుకు మాత్రం బోడసకుర్రులోనే ఉండిపోయారు. అందులోను సూరన్నది మరీ చాదస్తం. పొద్దున్నే ఫిల్టర్‌ కాఫీ, సాధు టిఫిన్స్‌ పడాల్సిందే.సూరన్నని బయట పడుకోబెట్టారు. జనాలు ఒక్కొక్కళ్లే పోగయ్యారు. ‘పెద్దాయన కదండీ’ అన్నాడు ముత్యాల వెంకట రత్నం పెద్దోడు లక్ష్మన్నతో. ‘అవునండి మీ వయసే’ అన్నాడు ఏడుస్తూ పెద్దోడు. ‘ఇంతకీ అందరికీ కబురెట్టారా’ అన్నాడు ఊర్లో పెళ్లికి, చావుకి ముందుండి పనులు చూసుకునే యేసునాథం. ‘మహా గొప్ప ఇట్టమండి బాబా.. సూరన్నకి ఫట్టు చట్నీ అంటే’ అన్నాడు అక్కడే ఉన్న సాధు. ‘కాస్త ఆ చట్నీ తీసుకొచ్చి నోట్లో ఏసి చూడు లేచి కూర్చుంటాడేమో’ అన్నాడు యెటకారంగా యేసునాథం. ‘సావు దగ్గర పరాచకాలు ఏంటండీ బాబు’ అన్నాడు పక్కనే ఉన్న ముత్యాల వెంకట రత్నం. ‘మహా గొప్పగా పోయాడయ్యా సూరన్న ..’ అన్నాడు సాధు. ‘మరే.. నీ చట్నీ తిని పోయాడు. తులసి తీర్థంలా పడి ఉంటాది’ అన్నాడు యేసునాథం. సూరన్న బంధు వర్గం పెద్దది. మంచి చెడ్డలతో సంబంధం లేకుండా ప్రతి ఇంటికీ వెళ్లేవాడు. అంచేత ఆయన్ని చూడటానికి కూడా చాలా మంది జనం వచ్చారు. వచ్చినోళ్లందరికీ టిఫినీలు, కాఫీలు చూసుకోమని సాధుకి అప్పచెప్పాడు పెద్దోడు. అంతమంది జనాల్ని చూసిన సాధు ‘ఇంతమందికి రొట్టెలేత్తే రేపు నా పాడే ఎత్తాలి’ అన్నాడు. ‘చావు ఇంట్లో టిఫినీలు పెట్టడమే. శవం లేచే దాకా ఏం తినకూడదు. అందులోను మేము సూరన్న వేలు విడిచిన చుట్టాలాయె’ అంది సూరన్న వేలు విడిచిన మేనత్త గారి తోడికోడలు. ‘మీరు తినద్దు లెండి. యేలు యిడిచిన చుట్టాలు గందా. యిడవనోళ్లు ఉంటారు ఆల్లు తింటారు. అందులోను మా సాధు ఫట్టు చట్నీ అంటే నాకేత్తారు. మీరు తినకపోతే కలిసొత్తాది’ అన్నాడు యేసునాథం. టిఫినీలు పెడతన్నా కూడా సూరన్న పోయాడన్న బాధ మనసులో తొలిచేస్తోంది సాధుకి. అయినా సరే పిల్లా జెల్లా అందరికీ ఇడ్డెనులు వడ్డించేశాడు. ‘డబ్బులు లెక్కట్టుకో మరి’ అని సూరన్న బంధువొకడు అంటే ‘ఇలాటి సోట నాకు లెక్కలు రావు బాబా’ అని నింపాదిగా తన పని చేసుకుంటూ పోయాడు.మొహం ఎర్రబడ్డ సాధుని చూసి ‘పుసుక్కున అనేశాడులేరా. నేను లెంపలేయిత్తాను లే’ అన్నాడు యేసునాథం. సాయంత్రానికి సూరన్న కొడుకు, కూతుళ్లు కన్నీళ్లతో దిగితే .. మనవళ్లు మాత్రం లాప్‌టాప్‌లు వేసుకుని దిగారు. తర్వాత రోజు కార్యక్రమాలు. ఈసారి పెద్దోడు చెప్పకుండానే అందరికీ టిఫినీలు తెచ్చేశాడు సాధు– కష్టమైనా దోరగా అందరికీ రొట్టెలు కాల్చి. అలాగే ఇడ్డెనులు కూడా పట్టుకొచ్చేశాడు పెద్ద ఆటోలో. మండువా ఇంట్లో పొద్దు ఎండ పడుతుండగా లాప్‌టాప్‌ నొక్కుతున్నాడు సూరన్న రెండో కూతురు రెండో వాడు. సాధు రెండు రొట్టెలు పట్టుకొచ్చి ‘ఈ రెండు తినెయ్యండి’ అన్నాడు. ‘సాధు.. బాగున్నావా’ అని అడిగాడు. ‘చాలా పెద్దోడు అయిపోయేరు. సాలా సిన్నప్పుడు సూసాను’‘చట్నీ ఏం మారలేదు సాధు’ అన్నాడు. చిన్నగా నవ్వి ‘నేను మారలేదులెండి. ఇది యేటి బాబు’ అని అడగ్గానే ‘నేను చేసే పని సాధు. ఇంతకి ఇవ్వాళ హోటల్‌ వదిలి వచ్చేశావా’ ‘అంతే కదా బాబు. మనిషిని మించిన పనులేముంటాయ్‌ సెప్పండి. నా సేత అయ్యింది సేద్దామని వచ్చాను సేత్తన్నాను’లాప్‌టాప్‌ మూసేసి విస్తరిలో ఇచ్చిన రొట్టెలను మూడు గరిటెల చట్నీతో గబాగబా తిని, పోయి తాత దగ్గర కూర్చున్నాడు. ‘ఆకుని కూడా వదలలేదు. ఏం చట్నీ నో ఏమో’ అని విసుక్కుంది సూరన్న వేలు విడిచిన మేనత్త గారి తోడికోడలు. ‘సూరన్న గారికి కూడా చాలా ఇట్టం అండి సాధు ఫట్టు చట్నీ అంటే. ఊరంతా కూడా ఇట్టం అనుకోండి’ అన్నాడు టీలు ఇస్తూ ఇరటం రాంబాబు. ‘అబ్బో గొప్పే.., నేను చేసిన చట్నీలకు ఈ ఆకులు కూడా మిగలవు’‘అంటే మీరొండినవి కాకుండా ఆకులు తినేత్తారా అండి’ అల్లం వేసిన టీ ఆమెకు అందిస్తూ. ‘మీ ఊరంతా యెటకారమేరా. ఎప్పుడు ఎవరు తిన్నంగా సమాధానం చెప్పరు’‘మా ఊరెంట గోదారి యెళ్తాది అండి. అది కూడా అంతేనండీ తిన్నంగా యెల్లదు’‘ఊరుకోరా ఇరటం పెద్దావిడతో’ అన్నాడు సాధు టిఫినీలు అందిస్తూ. సూరన్న వేలు విడిచిన మేనత్తగారి తోడికోడలు మనవరాలికి ఆకలంటే ఆవిడ సాధుని పిలిచి ‘టిఫిన్స్‌ ఏం తెచ్చావురా’‘సావు ఇంట టిఫినీలే ..’ అన్నాడు రాంబాబు. ‘నువ్వు ఊరుకోరా. రొట్టెలు అయిపోయాయ్‌ అమ్మా. ఇడ్డెనులు ఉన్నాయి’ ‘అరే .. నా మనవరాలు ఇడ్డెన్లు తినదే’ ‘మీరు తాపీగా టీ తాగుతూ కూర్చోండి. నే పెట్టేత్తాను’ అని ఒక అరిటాకు కోసుకొచ్చి కడిగి చిన్న ముక్క కింద కోసి వేడి వేడి మూడు ఇడ్డెన్లు వేసి ఫట్టు చట్నీ వేశాడు. మారాం చేస్తున్న పిల్లని బుజ్జగించి ఒక వేలుడు చట్నీని నాకించగానే తింటానంది. చిన్న ఇడ్లీని ఎక్కువ చట్నీలో ముంచి పెడితే మొత్తం కానిచ్చేసింది. అది చూసి ఆశ్చర్యపోయిన ఆవిడ ‘మా సూరన్న చెప్తుంటే ఏదో అనుకున్నాను’ అని అదే అరిటాకులో ఇంకో నాలుగు ఇడ్డెన్లు వేయించుకుని .. ఐదు గరిటెల చట్నీతో ముగించింది.చేతి నిండా ఉన్న చట్నీని నాకుతూ ‘నీ చట్నీలో ఏదో మహత్యం ఉందయ్యా. కాస్త చెప్పరాదు’‘సావు ఇంట రుచుల గురించి మాట్టాడడమే’ అన్నాడు నవ్వుతూ అప్పుడే వచ్చిన యేసునాథం. ‘మహత్యం ఏముంది అండి. నలుగురు మెచ్చేలా ఉండాలనుకుంటాను అంతే’ అన్నాడు సాధు. ‘పెహిడెంటు గారొచ్చేత్తన్నారండోయ్‌’ అని పరిగెత్తుకుంటూ వచ్చి చెప్పాడు వార్డ్‌ మెంబెర్‌ వరాలి మొగుడు వెంకట్రావ్‌ . ‘పెహిడెంటు గారే.. ఆయనకు సెంటిమెంట్లు గందా’ అన్నాడు యేసునాథం. ‘ఆయనే కాదండి మాజీ పెహిడెంటు గారు కూడా వచ్చేత్తన్నారు’‘ఒకే ఒరలో రెండేసి కత్తులు .. సూరన్న మీద ప్రేమే’ ‘అంటే ఒక్కోసారి ఎండా వాన ఒకేసారి ఒత్తాయి కదా అండి’ అన్నాడు వరాలి మొగుడు వెంకట్రావ్‌ .‘మనిసి బతికుండగా ఎవరూ మాట్టాడరండి. పోయాక అదేమంటారు.. సూక్తి వాక్యాలు చెప్తారు ఆయన గురించి’ అన్నాడు సాధు వెంకట్రావ్‌కి టిఫిన్స్‌ అందిస్తూ. ‘నేనలా కాదండోయ్‌ యేసునాథం గారు .. మిమ్మల్ని, సాధుని పలకరిత్తున్నానా. పోయాక మీ గురించి సుత్తి వాక్యాలు చెప్పకుండా ఉంటానా’‘అది సూక్తి .. సుత్తి కాదు వరాలు మొగుడోయ్‌’ అన్నాడు యేసునాథం. వచ్చిన ప్రెసిడెంట్‌ గారు వాళ్లు సూరన్న గణాన్ని పరామర్శించి నేరుగా సాధు టిఫిన్లు తీనేసి వెళ్లిపోయారు.ఆ రోజు కార్యక్రమాలన్నీ అయిపోయాయి. ఆ తర్వాతి పది రోజులు సాధు హోటలు నడపడం ఆపై సూరన్న ఇంటికి వచ్చి సాయం చెయ్యడం ఇలా సాగిపోయింది . సూరన్న బంధుగణం సాధు హోటల్‌ చట్నీ రుచి మరిగారు. రొట్టె ఒకటి ఐదు రూపాయిలు ఎంత తిన్నా తక్కువే. మరి ఇంత తక్కువ రేటా అని ఆశ్చర్యపోయేవారు. అలా అని రూపాయి ఎక్కువ తీసుకునేవాడు కాదు. కొంతమంది హైదరాబాదు వచ్చేసి వ్యాపారం పెట్టుమని ఈ టిఫినీకి బోళ్లు లాభం అని చెప్పేవారు. సాధు చిన్నగా నవ్వి ఊరుకునేవాడు .ఇదంతా గమనిస్తున్న సూరన్న రెండో కూతురి కొడుకు వైకుంఠ సమారాధన అయిపోయిన తర్వాతి రోజు తెల్లారకుండానే సాధు హోటలుకి వెళ్లి కూర్చున్నాడు.‘అప్పుడే వచ్చేశారేటండి. టిఫినీకి చాలా టైమ్‌ పడతాది’ అన్నాడు అప్పుడే స్నానం చేసి వచ్చిన సాధు. ‘నువ్వు చట్నీ ఎలా చేస్తావో చూద్దాం అని’ అన్నాడు. ‘కూర్చోండి అయితే’ అని. దేవుడికి దండం పెట్టి లేత కొబ్బరి కాయని తెచ్చి మెత్తగా కోరి పక్కన పెట్టుకున్నాడు. ‘ఫట్టు చట్నీ అంటే ఏంటి సాధు’ ‘ఈ యేలప్పుడు నేను కూర్చుని శ్రద్ధగా చేత్తానండి. ఇది ఎంత చేసినా ఒక్కోసారి ఎనిమిదింటికల్లా అయిపోతాది. అప్పుడు రెండోది చేస్తాను. అదేటో మరి ఫట్టు చట్నీకి ఉన్నంత రుచి రెండో దానికి రాదంటారు. నిజానికి రెండూ ఒకటే’ మాట్లాడుతూనే వెల్లుల్లి, ఉల్లిపాయ ముక్కలని, కరివేపాకుని, కొత్తిమీరని చెక్కులా తరిగి పక్కన పెట్టుకున్నాడు.‘ఫట్టు చట్నీ అంటే ఫస్ట్‌ చట్నీ యా’ అనుకుని నవ్వుకున్నాడు తనలో తానే. సాధు కొబ్బరాకు మట్టలు అన్నీ పొయ్యిలోకి పెట్టి మండించి తరిగిన సామాన్లతో పాటు పోపేసి నీళ్లు మరిగించాడు. ఇంక మరుగుతున్న నీళ్లలో శనగపిండి వేసి మరిగాక కొబ్బరి అందులో వేశాడు. అంతే .. వేడిగా కాలిన పెద్ద పెనం మీద పల్చని మినప రొట్టెను వేశాడు.‘సాధూ రొట్టెకి ఐదు రూపాయిలు ఏం మిగుల్తుందయ్యా’ ‘ఏదో మిగులుతుందని ఏదైనా చెయ్యాలి అంటారా. మొన్నటి దాకా 2 రూపాయిలు ఉండేది ..ఊర్లో వాళ్లు కిట్టదని 5 రూపాయిలు చేశారు’‘కొనేవాళ్లు పెంచారన్నమాట. రేపు సరుకుల రేట్లు అవీ ఇంకా పెరిగితే’ఇదిగోండి అని వేడి రొట్టెని చట్నీకి కలిపి ఇచ్చి ‘ఈ రోజు ఉండగా రేపటి గురించి ఎందుకు బాబా! అయిపోయిన నిన్నటి గురించి ఎందుకయ్యా! నచ్చిన పనిని నచ్చిన మనషుల మధ్య ఇట్టంగా చేస్తూ పోతే చాలదా’ అన్నాడు. చట్నీ అదే రుచి. ఆనందంతో డబ్బులు ఎక్కువ ఇస్తుంటే ‘కంటి నిండా నిద్ర, కడుపు నిండా కూడు, అత్యాశ లేని జీవితం, నవ్వుతూ మాట్టాడే మనుషులు .. మాకు ఇవి చాలండి. అందులోను నాకు లెక్కలు రావండి’ అన్నాడు డబ్బులు తీసుకోకుండా. ఆ తర్వాత ఆ కుర్రాడు హైదరాబాద్‌ వచ్చి సాధు ఎలా చేశాడో అలానే చేస్తే దాని రుచి పడలేదు. నోట్లో వేసి ఊసేశాడు. సాధు ఫట్టు చట్నీ రుచి ఏ చీకు చింతా లేకుండా ఇష్టంగా చేసే సాధు చేతిది.. దానిలో పడ్డ సామాల్ది కాదు. చేతి నిండా ఉన్న చట్నీని నాకుతూ ‘నీ చట్నీలో ఏదో మహత్యం ఉందయ్యా. కాస్త చెప్పరాదు’‘సావు ఇంట రుచుల గురించి మాట్టాడడమే’ అన్నాడు నవ్వుతూ అప్పుడే వచ్చిన యేసునాథం.