తెలుగువాడి చరిత్ర ఆశ్చర్యాల పుట్ట. ఆ చరిత్ర మనకెందుకు అందుబాటులో లేకుండా పోయిందనేది కూడా ఆశ్చర్యమే. మద్రాసుకు, కర్ణాటకకు, ఒరిస్సాకు, మహారాష్ట్రకు, ఇంకా అనేకులకు మన ప్రదేశాలను, వీరులను, కళలను, చివరకు చరిత్రను కూడా ధారాదత్తం చేశాము. మన చరిత్ర మనకు తెలియకపోవడం వల్ల, మన జాతి పట్ల మనకే గర్వం కలగడం లేదు. జాతిని వెలుగులోకి తీసుకు రావాలంటే చరిత్ర మీద దృష్టి పెట్టాలి. ఈ అవగాహన కోసమే ఈ నెల 14, 15 తేదీల్లో విజయవాడ దగ్గరలోని ఒక ఆహ్లాదకరమైన స్థలి వేదికగా ‘కాలయంత్రం – 2020’ చారిత్రక కథారచన కార్యశాల జరిగింది. సాయి పాపినేని ఏర్పాటు చేయగా, కార్పొరేట్‌ వర్క్‌ షాప్‌ స్థాయిలో జరిగిన ఈ కాలయంత్రంలో– 35 మంది తెలుగు రచయితలు ఒక దగ్గర కూడితే చిందే సాహిత్యపు సందడి ఒక ఎత్తయితే, సాహితీ సృజనలో చెయ్యి తిరిగినవారితో పాటు ఇప్పుడిప్పుడే కలం పట్టిన వారు కూడా అపురూపమైన చారిత్రక క్షణాలను శ్రద్ధగా నోట్సుల్లో ఒడిసిపట్టుకుంటూ కనపడటం మరో ఎత్తు. ఈ రెండు రోజుల్లో అనేకానేక అంశాలు చర్చకు వచ్చాయి. వెయ్యేళ్ళు నిండిన తెలుగు సాహిత్యంలో రావల్సినంత చరిత్ర ప్రాధాన్యతతో కథలు రాలేదనే నిజాన్ని అందరూ అంగీకరించారు.  చరిత్రను పాఠ్యపుస్తకం లాగానో, పరిశోధక వ్యాసంలాగానో కాక కథలాగా చెబితే చదువుతారని తాజాగా ‘శప్తభూమి’ నవల నిరూపించింది. సాహిత్యంలోంచి వాస్తవాన్ని వడగట్టాలంటే సాహిత్యేతరాలైన చారిత్రక ఆధారాలు కూడా పరిశీలించాలి. శాసనాలు, నాణేలు, పురావస్తు అవశేషాలు, హస్తకళలు, ఆచార వ్యవహారాలు, పాటలు, గాథలు, నదులు, చెరువులు, పట్టణాలు, ఆలయాలు, ఊరిపేర్లు, ఇంటిపేర్లు, రహదార్లు, భవనాలు– ఇలా ప్రాచీన సంప్రదాయాలతో సంబంధమున్న ప్రతి విషయాన్నీ భూతద్దంలో చూసి ఒకదానికొకటి అనుసంధానం చేసి తప్పో ఒప్పో తేల్చుకోవాల్సిన పని చరిత్రను రచించే, సాహిత్యంగా మలచే ప్రతి రచయితా చేసి తీరవలసిందే. అయితే, ఈ ప్రయత్నంలో అనేక సందేహాలు ఎదురవుతాయి. ఏది చరిత్ర? ఏది అభూత కల్పన? ఈ రాజు ఇలా చేసి ఉంటాడా? సంభావ్యత ఎంత? ఈ కార్యశాలలో ప్రసంగించిన నిపుణులు వీటికి జవాబులిస్తూ రచయితలకు తోడుంటామని మాటిచ్చారు.  ఆంధ్ర ప్రాంతంలోనే దొరికిన ఐదు లక్షల సంవత్సరాల కిందటి ఆదిమ మానవుని అవశేషాలు, కళింగాంధ్రులు, రేనాటి చోళులు, జంబూద్వీప వృత్తం, జాతక కథలు, నాగులవంచలో డచ్‌ చరిత్ర, యానాం చరిత్ర, భారతీయ, అంతర్జాతీయ భాషలలో వచ్చిన చారిత్రక మహా/ సూక్ష్మ కథనాలు, శ్రీలంక నుంచి ఫిలిప్పీన్స్‌ దాకా విస్తరించిన ఆంధ్ర సామ్రాజ్యం, ఇండోనేషియాలో ఇప్పటికీ కనిపించే మన ఆవకాయ జాడీలు, 110 ఏళ్ళు దాటినా ఇంకా జవాబు దొరకని గురజాడ ‘దేవుళ్ళారా మీ పేరేమిటి’, ఆంధ్రతీరపు నౌకానిర్మాణ పరిశ్రమ, జైనుల దేవతలు గ్రామదేవతలవడం, వజ్రాలకోసం మట్టిలో వెతుకులాటలు, సిరిమాను ఆచారం, బుద్ధుడు ముందా రాముడు ముందా, భువనవిజయం అసాధ్యమా, నానక్‌ కబీర్లు కలుసుకుంటే, అశోకుడి ఎర్రగుడి శాసనాలు, మామిడిచెట్ల కింద నాణేల ప్రదర్శన – ఇలాంటి మిక్కిలి ఆసక్తికరమైన చర్చలు, విశ్లేషణలు, గమ్మత్తులు, నమ్మలేని నిజాలు, పురాస్పర్శలు – తెలుగువాడి చరిత్రను అందరికీ తెలియచెప్పాలనే సమష్టి బాధ్యతను గుర్తెరిగేలా చేశాయి. కార్యశాలలో భాగంగా రెండో రోజు కొండవీడు పర్యటన ఏర్పాటైంది. రెడ్డిరాజుల వారసత్వ ప్రదర్శనశాలలో కర్పూర వసంతరాయల కుడ్యచిత్రాలు, కొండవీడు కోట నమూనా వగైరాలున్నాయి. ఈనాడు శిథిలాలుగా కనిపిస్తున్న కొండవీడు 14వ శతాబ్దిలో ప్రోలయ వేమారెడ్డిచే నిర్మితమై పదివేలమంది నివసించిన ఒక పూర్తి నగరం. దీని పునరుద్ధరణలో భాగంగా మెలికలు తిరిగే కొండదారి తాజాగా ఏర్పడింది. కొండలపై దారంతా రాసి ఉన్న వేమన పద్యాలు ఆ కాలానికి తీసుకువెళతాయి. తెలుగువారి వారసత్వ సంపదలో భాగమైన అనేక చారిత్రక అంశాలతో కూడుకున్న ‘కాలయంత్రం’ చరిత్ర పట్ల చైతన్యం రగిలించింది.   - మోహిత 


 నమ్మకం బంధాల్ని నిలబెడుతుంది.  కానీ అతడు నమ్మకానికి తూట్లు పొడిచాడు. బంధాన్ని కాలరాశాడు.
  కాలనాగై కాటు వేశాడు.  అలాంటివాడిని శిక్షించాలా?
  క్షమించి వదిలేయాలా?
  ఈ ప్రశ్నలకు తనకు తానే సమాధానం వెతుక్కుంది ప్రజక్త. కానీ ఆమెకు దొరికిన సమాధానం ఆమె జీవితాన్నే మార్చేసింది.
  అసలు ప్రజక్త జీవితంలో ఏం జరిగింది?
  
  జూలై 9, 2009. ముంబైలోని డోంబ్‌వలీ.  అనుపమ నగర్‌లోని ఆటస్థలం వద్ద జనం గుమిగూడి ఉన్నారు. గుసగుసలాడు కుంటున్నారు. అంతలో పోలీసు సైరన్ వినిపించింది. పోలీసు జీపు వేగంగా వచ్చి ఆగింది. ఇన్‌స్పెక్టర్ మెహతా కానిస్టేబుళ్లతో దిగాడు. వారిని చూడగానే ఓ వ్యక్తి ఎదురు వెళ్లాడు. ‘అక్కడ సర్’ అంటూ చూపిం చాడు. పోలీసుల అటువైపు నడిచారు.
  ఓ మూలగా... ఇసుకలో బోర్లా పడివుంది ఓ నలభయ్యేళ్ల వ్యక్తి మృతదేహం. మరణించి చాలా సమయం అయినట్టుగా ఉంది చూస్తుంటే. శరీరం మీద నల్లప్యాంటు, చారల చొక్కా ఉన్నాయి. చెప్పులు దూరంగా పడివున్నాయి.     
  కానిస్టేబుళ్లు బోర్లా పడివున్న మృతదేహాన్ని తిప్పి వెల్లకిలా పడుకోబెట్టారు. కత్తిపోట్లు కానీ, తుపాకీతో కాల్చిన గుర్తులు కానీ లేవు. ముఖం రక్తంతో తడిసి ముద్దయ్యింది. తల పగిలిపోయి వుంది. అంటే ఏదో బరువైన వస్తువుతో తలమీద మోది చంపారని అర్థమైంది మెహతాకి. ఆ వస్తువు కోసం పెద్దగా గాలించాల్సిన పని లేకుండా పోయింది. మృతదేహానికి కాస్త దూరంలోనే ఓ బండరాయి కనిపించింది.
  ‘‘బాడీని పోస్ట్‌మార్టమ్‌కి పంపండి. ఆ రాయిని కూడా ల్యాబ్‌కి పంపించండి’’ అంటూ జీపువైపు నడిచాడు. ఎక్కబోతూ ‘సర్’ అన్న పిలుపు వినిపిండంతో ఆగి చూశాడు. కానిస్టేబుల్ నిలబడి ఉన్నాడు.
  ‘‘వాళ్ల బాబాయ్ కనబడటం లేదని మొన్న కంప్లయింట్ ఇచ్చాడు కద సర్. అతనిచ్చిన ఫొటోలోని వ్యక్తి వేసుకున్న బట్టలు, ఇప్పుడీ బాడీ మీద ఉన్న బట్టలు ఒకేలా ఉన్నాయి సర్.’’
  కానిస్టేబుల్ షార్‌‌పనెస్‌కి ముచ్చట పడ్డాడు మెహతా. ‘‘అతణ్ని పిలిపించు. బాడీని గుర్తుపడతాడేమో చూద్దాం’’ అంటూ జీపెక్కాడు. కానిస్టేబుల్ సెల్యూట్ చేశాడు. జీపు వేగంగా వెళ్లిపోయింది.
     
  ‘‘బాబాయ్’’... మృతదేహాన్ని చూస్తూనే ఘొల్లుమన్నాడా యువకుడు. ‘‘సర్... ఈయన మా బాబాయే సర్. నాలుగు రోజుల్నుంచీ కనిపించడం లేదు. ఇప్పుడేమో ఇలా...’’ దుఃఖంతో గొంతు పూడుకుపోయింది. ఊరుకోమన్నట్టుగా అతడి భుజం తట్టాడు మెహతా.
  ‘‘కంట్రోల్ యువర్‌సెల్ఫ్ అర్జున్... నాకు కొన్ని వివరాలు కావాలి’’
  కళ్లు తుడుచుకున్నాడు అర్జున్. అడగమన్నట్టుగా చూశాడు మెహతా వైపు.
  ‘‘మీ బాబాయ్ పేరు...’’
  ‘‘సంతోష్ శంకర్ పవార్. మంత్రాలయం కో-ఆపరేటివ్ బ్యాంక్‌లో పని చేస్తున్నారు.’’
  ‘‘ఆయనకెవరైనా శత్రువులున్నారా?’’
  ‘‘లేదు సర్. ఆయన అందరితోనూ ప్రేమగా ఉంటారు. చాలా మంచి వ్యక్తి.’’
  ‘‘సరిగ్గా గుర్తు తెచ్చుకో. ఎవరితోనైనా గొడవపడటం గానీ, ఎవరైనా ఆయనను బెదిరించడం లాంటివి గానీ జరిగాయా?’’
  లేదన్నట్టుగా తలూపాడు అర్జున్. ‘‘మీరడిగినవేమీ జరగలేదు కానీ... కనిపించకుండా పోకముందు బాబాయ్ చివరిసారిగా శశికాంత్ ని కలిశారు.’’
   ‘‘శశికాంత్ ఎవరు?’’
  ‘‘మా బాబాయ్ సొంత తమ్ముడి అల్లుడు శశికాంత్. ఆ రోజు రాత్రి తనను కలవడానికే వెళ్తున్నానని చెప్పారు. ఆ తర్వాత మళ్లీ కనిపించలేదు.’’
  ‘‘మరి శశికాంత్‌ని అడగలేదా?’’
  ‘‘అడిగాం సర్. కానీ తనను కలిశాక బాబాయ్ ఇంటికి వెళ్లిపోయారని చెప్పాడు. తనొక్కడే చెబితే అనుమానించేవాళ్లం. కానీ మా చెల్లి, అంటే శశికాంత్ భార్య ప్రజక్త కూడా అదే చెప్పింది.’’
  ఒక్కసారిగా వెయ్యి ఆలోచనలు ముప్పిరిగొన్నాయి మెహతా పోలీసు బుర్రలో. అర్జున్‌ని తీసుకుని శశికాంత్ ఇంటికి బయలుదేరాడు. కానీ అక్కడ అతడు గానీ, అతడి భార్య కానీ లేరు. ఇద్దరూ నాలుగు రోజుల క్రితమే ఊరికెళ్లారని శశిధర్ తల్లి చెప్పింది. దాంతో మెహతా అనుమానాలు బలపడ్డాయి. నాలుగు రోజుల క్రితం అంటే... సంతోష్ పవార్ హత్య జరిగిన రోజే వాళ్లు వెళ్లిపోయి ఉంటారు. కాదు... పారిపోయి ఉంటారు. వెంటనే తన బలగాలను రంగంలోకి దింపాడు. శశిధర్ స్నేహితులు, ప్రజక్త స్నేహితులందరి గురించీ వాకబు చేశారు. శశిధర్‌వాళ్లు ఊరెళ్లినప్పట్నుంచీ అతడి స్నేహితులు ముగ్గురు ఊళ్లో కనిపించడం లేదని తెలిసింది. వాళ్ల వివరాలు కూడా చేతబట్టుకుని వెతకడం మొదలుపెట్టారు. ఎట్టకేలకు వారి అన్వేషణ ఫలించింది. ముంబైలోని ఓ చిన్న హోటల్ గదిలో అందరినీ ఒకేసారి పట్టుకున్నారు.
  
     
  ‘‘పవార్‌ని ఎందుకు చంపారు?’’
  మాట్లాడలేదు ప్రజక్త. మౌనంగా తల దించుకుని కూచుంది.
  ‘‘మౌనంగా ఉంటే కుదరదు ప్రజక్తా... ఆయన్నెందుకు చంపారు?’’
  పెదవి మెదపలేదు ప్రజక్త. తల ఎత్తకుండా అలానే ఉంది.
  మెహతా కానిస్టేబుల్ వైపు చూశాడు. అతడు లాఠీ తీసుకుని సెల్‌లోకి వెళ్లాడు. శశికాంత్‌ని, అతడి ముగ్గురు స్నేహితుల్నీ చితకబాదడం మొదలుపెట్టాడు.
  ప్రజక్త కళ్లు కన్నీటి చెలమలయ్యాయి. తన భర్త బాధాపూరిత ఆర్తనాదాలు వినలేక చెవులు మూసుకుంది. అది చూసి కొట్టడం ఆపమన్నట్టు సైగ చేశాడు మెహతా. కానిస్టేబుల్ ఆపేశాడు.
  ‘‘చూశావ్‌గా ప్రజక్తా... నీ మౌనం నీ భర్తను హింసకు గురి చేస్తుంది. ఇప్పటికైనా నిజం చెప్పు. లేదంటే నీ భర్తని, అతడి స్నేహితులని మళ్లీ చూడలేవు.’’
  ‘‘వద్దు’’ అరిచినట్టే అంది. ‘‘వాళ్లు నా కోసమే ఇదంతా చేశారు. వాళ్లని విడిచి పెట్టండి’’... చేతులు జోడించింది.
  ‘‘నువ్వు నిజం చెబితే మేం వాళ్ల ఒంటిమీద చేయి కూడా వెయ్యం. చెప్పు.’’
  ‘‘అతణ్ని మేమేం చంపాం.’’
  ఆశ్చర్యపోయాడు మెహతా. పెద్ద ఖరీదు చేయని జార్జెట్ చీర, వాలు జడ, కుంకుమతో సంప్రదాయబద్దంగా ఉంది ప్రజక్త. ఓ మనిషిని చంపేంత రాక్షసత్వం  ఉందా ఆమెలో?
  ‘‘ఛ... నీలాంటివాళ్ల వల్లనే ఆడాళ్లందరికీ చెడ్డపేరు వస్తోంది. సొంత పెదనాన్నని, అందులోనూ నిన్ను పెంచినవాడిని చంపింది కాక, ఎంత తెగింపుతో చెబుతున్నావ్ చంపేశానని! నీలాంటివాళ్లని...’’
  ‘‘ఏం చేయాలి సర్’’... అతడి మాట పూర్తి కాకుండానే అడ్డుపడింది ప్రజక్త.
  ‘‘ఏం చేయాలి సర్... ఉరి తీయాలా, నరికేయాలా? ఏం చేయాలంటే అది చేయండి. వాడికి తగిన శిక్ష నేను వేశాను. అందుకు నాకు శిక్ష మీరు వేయండి.’’
  ‘‘శిక్ష వేశావా? అతడేం చేశాడు?’’
  ‘‘నన్ను బతికున్న శవాన్ని చేశాడు. రాబందులు కూడా శవాలనే పీక్కు తింటాయి. కానీ వీడు బతికుండగానే నన్ను కాల్చుకు తిన్నాడు. వాడు మనిషి కాదు. పశువు. వాడికి అదే సరైన శిక్ష.’’
  ప్రజక్త అరుపులకు కోపం రాలేదు మెహతాకి. తన సొంత పెదనాన్నని ఎందుకు చంపిందో ఆమె చెబుతుంటే విని విస్తుపోయాడు.
  
  ముంబైకి కొన్ని కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న ఓ గ్రామంలో ప్రజక్త కుటుంబం నివసిస్తోంది. ప్రజక్త బడి చదువు మధ్యలోనే ఆగిపోయింది. దాంతో పిల్లలు లేని తన సొంత అన్న ఇంట్లో ఆమెను వదిలిపెట్టాడు తండ్రి. సంతోష్ పవార్ భార్య ప్రజక్తను ప్రేమగా చూసేది. పవార్ కూడా బాగానే చూసేవాడు. కానీ ఆ చూడటం వెనుక ఉన్న ఉద్దేశం వేరు. అతడి ప్రేమ మలినమైంది. అతడి మంచితనం కపటమైనది. వాటిని గుర్తించడం చిన్నపిల్ల అయిన ప్రజక్త వల్ల కాలేదు. అందుకే అతడి చేతిలో ఆటబొమ్మ అయ్యింది. కూతురని కూడా చూడకుండా కాటు వేస్తుంటే... కన్నీటిని దిగమింగుకుంది. ఎవరికైనా చెబితే నిన్నే తప్పుగా అనుకుంటారు అని అంటే నిజమేననుకుని నిజాన్ని గుండెల్లో దాచేసుకుంది. కొన్ని సంవత్సరాల పాటు నరక యాతన అనుభవించింది.
  
  అంతలో శశికాంత్ పరిచయమ య్యాడు. ఆమెను ప్రేమించాడు. పెళ్లి చేసుకుంటానన్నాడు. అతడు ఆటో డ్రైవర్ కావడంతో ప్రజక్త తండ్రి ఒప్పుకోలేదు. కానీ సంతోష్ పవార్ మాత్రం పెద్ద మనసును ప్రదర్శించాడు. వాళ్లిద్దరి పెళ్లికీ తమ్ముడిని ఒప్పించాడు. అన్నకి తన కూతురి మీద ఉన్న అనురాగాన్ని చూసి మురిసిపోయాడు ప్రజక్త తండ్రి. వేరే ఎవరికైనా ఇచ్చి చేస్తే ప్రజక్త తన నుండి దూరమైపోతుందన్న ఉద్దేశంతో అన్నగారు ఆ పని చేశాడని అర్థం చేసుకోలేకపోయాడు.  ప్రజక్తకు పెళ్లయ్యింది. తల్లిలా చూసుకునే అత్తగారు, గుండెల్లో దాచుకునే భర్త నీడలో కొత్త జీవితం మొదలుపెట్టింది. కానీ పాత జీవితపు నీడ ఆమెను వదిలిపెట్టలేదు. కూతురి మీద బెంగ అంటూ సంతోష్ పవార్ మాటిమాటికీ రావడం మొదలుపెట్టాడు. అందరూ ఉన్నప్పుడు పెదనాన్నలా... ఎవరూ లేనప్పుడు పశువులా ప్రవర్తించేవాడు. అతడికి ఎదురు చెప్పలేక, తన వేదనను ఎవరికీ చెప్పు కోలేక ప్రజక్త నలిగిపోసాగింది.
  
  ఆమె మథనాన్ని శశికాంత్ గమనించాడు. ఏం జరిగిందని నిలదీశాడు. అర్థం చేసుకుంటాను చెప్పమన్నాడు. దాంతో జరిగినదంతా వివరించింది ప్రజక్త. నిర్ఘాంతపోయాడు శశికాంత్. ఎలాగైనా మామగారికి బుద్ధి చెప్పాలనుకున్నాడు. తన భార్య, స్నేహితులతో కలిసి ప్లాన్ చేసి సంతోష్ పవార్‌ని అనుపమ నగర్ ఆటస్థలం వద్దకు రప్పించాడు. ఇంకోసారి తన భార్య జోలికి రావద్దని వార్నింగ్ ఇచ్చాడు. కానీ పవార్ వినలేదు. ఎదురు తిరిగాడు. దాంతో ఆవేశంలో అతణ్ని హతమార్చారు.
  
 ‘‘చెప్పండి సార్... నాలాంటివాళ్ల వల్లే ఆడవాళ్లందరూ చెడిపోతున్నారని అన్నారు కదా. మరి ఇలాంటి వాళ్ల వల్ల నాలాంటి వాళ్లు ఎందరో చెడిపోవడం లేదా సర్?’’
  ప్రజక్త ప్రశ్న మెహతా గుండెల్లోకి దూసుకుపోయింది. ఏమీ మాట్లాడలేకపోయాడు. ‘‘నీకు చాలా అన్యాయమే జరిగింది ప్రజక్తా... కానీ అలాంటివాళ్లని చట్టానికి పట్టించాలి తప్ప చట్టాన్ని చేతుల్లోకి తీసుకోకూడదు. సారీ’’ అనేసి అక్కడ్నుంచి వెళ్లిపోయాడు.
  నిజమే. చట్టాన్ని చేతుల్లోకి తీసుకోకూడదు. కానీ ప్రజక్త లాంటి నిస్సహాయురాలు చట్టం గురించి ఎలా ఆలోచించగలుగుతుంది! తను చేసింది తప్పే. కానీ అది చేయడానికి ముందు ఆమె అనుభవించిన నరకం మాటేమిటి! ఆమే కాదు. ఆమెలాంటి వాళ్లు చాలామంది ఉన్నారు ఈ సమాజంలో. తండ్రిలాంటి వాడని దగ్గరికెళ్తే తడిమి తడిమి ఇబ్బంది పెడతాడొకడు. అన్నయ్యా అని పిలిచినా పట్టించుకోకుండా ప్రేమ పేరుతో పిచ్చి వేషాలు వేస్తాడొకడు. అంకుల్ అంటూ పలకరిస్తే వంకర చూపులతో విసిగిస్తాడింకొకడు. బాస్ అని నమ్మి క్యాంప్‌కెళ్తే శీలాన్ని దోచుకుని బానిసను చేసుకోవాలని చూసేవాడు మరొకడు. ఎన్ని ఘోరాలు? ఎన్ని దారుణాలు? బలైపోయే సమయంలో ఏ చట్టమూ కాపాడదు. బలి తీసుకున్నవాడిని తిరిగి బాధపెడితే మాత్రం తప్పంటుంది. ఇదేనా న్యాయం? ఇది ప్రజక్త అడుగుతున్న ప్రశ్న. దీనికి సమాధానం ఎవరు చెబుతారు?!
   - సమీర నేలపూడి