సాక్షి, హైదరాబాద్‌: సాగునీరు, విద్యుత్‌ ప్రాజెక్టుల కోసం గత పదేళ్లలో చేసిన అప్పులు, వ్యయం, కల్పించిన ఆయకట్టు, నష్టాలు తదితర అంశాలకు సంబంధించిన సమగ్ర సమాచారాన్ని ప్రభుత్వం రాష్ట్ర శాసనసభలో ప్రవేశపెట్టనుంది. సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి ఆదేశాల మేరకు అధికారులు ఈ మేరకు వివరాలు సిద్ధం చేసినట్లు సమాచారం. ముఖ్యంగా కాళేశ్వరం ప్రాజెక్టు అంచనా వ్యయం, పాలనపరమైన అనుమతులు, ఇప్పటివరకు చేసిన ఖర్చు, ప్రతిపాదించిన ఆయకట్టు, స్థిరీకరించిన ఆయకట్టు, మిగిలిన ఆయకట్టుకు సాగునీటి సరఫరాకు కావాల్సిన నిధులు, ఇప్పటివరకు ప్రాజెక్టు ద్వారా తరలించిన జలాలు, ఇందుకు అయిన నిర్వహణ వ్యయం, ప్రాజెక్టు కోసం చేసిన మొత్తం అప్పులు వంటి అంశాలను పొందుపరిచారు. ప్రాజెక్టుపై ఇప్పటివరకు రూ.81 వేల కోట్లకు పైగా ఖర్చు చేయగా, ఇప్పటివరకు ఎంత ఆయకట్టుకు సాగునీరు అందించారు? మిగిలిన ఆయకట్టుకు అందించడం సాధ్యమేనా? ఇందుకు ఎంత వ్యయం అవుతుంది? వంటి విషయాలతో సమాచారం తయారు చేసినట్లు చెబుతున్నారు. సీఎం సూచనల మేరకు మేడిగడ్డ బ్యారేజీ కుంగిన ఘటనపై ప్రత్యేక నివేదికను సైతం సిద్ధం చేసినట్లు తెలిసింది. గత కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వ హయాంలో చేపట్టిన ప్రాణహిత–చేవెళ్ల ప్రాజెక్టు పనుల స్థితిగతులు, తెలంగాణ ఏర్పడడానికి ముందు చేసిన వ్యయం, తెలంగాణ వచ్చాక ఈ ప్రాజెక్టు విషయంలో జరిగిన నిర్లక్ష్యంపై కూడా నివేదికను రూపొందించారని అంటున్నారు. ప్రాణహిత–చేవెళ్ల ప్రాజెక్టులో భాగంగా తుమ్మిడిహెట్టి వద్ద బ్యారేజీ నిర్మించి ఉమ్మడి మెదక్‌ జిల్లాకు సాగునీరు అందించే అంశంపై అసెంబ్లీ వేదికగా కీలక ప్రకటన చేసే అవకాశం ఉంది. తుమ్మిడిహెట్టికి బదులు గత ప్రభుత్వ హయాంలో ప్రతిపాదించిన వార్ధా బ్యారేజీ విషయంలో ముందుకు వెళ్తారా? అన్నదానిపై కూడా స్పష్టత వచ్చే అవకాశం ఉంది.  క్రాప్‌ హాలిడే పైనా వివరణ  నాగార్జునసాగర్‌ జలాశయంలో నిల్వలు అడుగంటి పోవడంతో ప్రస్తుత యాసంగి సీజన్‌లో సాగర్‌ ఎడమ కాల్వ కింద ఉన్న 6.4 లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టులో పంటల సాగుకు విరామం (క్రాప్‌ హాలిడే) ప్రకటించాలని ఇటీవల రాష్ట్ర నీటిపారుదల శాఖ ప్రభుత్వానికి ప్రతిపాదించింది. కల్వకుర్తి, బీమా, పాలేరు, వైరా, మల్లూరు, లంకాసాగర్, గొల్లవాగు ప్రాజెక్టుల కింద ఆయకట్టుకు సైతం నీరు ఇవ్వలేని పరిస్థితి ఉంది. ఈ నేపథ్యంలో ప్రస్తుత నీటి సంవత్సరంలో కృష్ణా బేసిన్‌లోని ప్రాజెక్టులకు మొత్తం ఎన్ని టీఎంసీల వరద వచ్చింది? ఆశించిన మేరకు వరద రాకపోతే తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తలు ఏమిటి? గత ప్రభుత్వం ఎలాంటి నిర్ణయాలు తీసుకుంది? ఎన్ని టీఎంసీలు సాగు, తాగునీటి అవసరాలకు వాడారు? తదితర అంశాలపై కూడా ప్రభుత్వం వివరణ ఇవ్వనుందని తెలిసింది.    విద్యుత్‌ సంస్థల నష్టాలు, అప్పులే ప్రధానం  తెలంగాణ వచి్చన తర్వాత రాష్ట్ర విద్యుత్‌ సంస్థలు తీసుకున్న అప్పులు, నష్టాలు, ఇందుకు సంబంధించి గత ప్రభుత్వ విధానాలు, నిర్ణయాలను విశ్లేషిస్తూ విద్యుత్‌ శాఖ అధికారులు నివేదిక ఇచి్చనట్లు తెలిసింది. రాష్ట్ర విద్యుత్‌ శాఖ మంత్రి భట్టి విక్రమార్క సోమ, మంగళవారాల్లో విద్యుత్‌ సౌధలో ట్రాన్స్‌కో, జెన్‌కో సీఎండీ సయ్యద్‌ ముర్తుజా అలీ రిజ్వీతో సమావేశమై విద్యుత్‌ శాఖకు సంబంధించి సమీక్ష నిర్వహించారు. కాగా ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు, మున్సిపాలిటీలు, గ్రామ పంచాయతీలు, కాళేశ్వరం, ఇతర ఎత్తిపోతల పథకాల నిర్వహణకు వాడుకున్న విద్యుత్‌కు సంబంధించి రూ.28,140 కోట్ల కరెంట్‌ బిల్లులు బకాయి ఉన్నట్లు అధికారవర్గాల సమాచారం. రూ.12,515 కోట్ల ట్రూఅప్‌ చార్జీలను వినియోగదారుల నుంచి వసూలు చేసేందుకు అనుమతించకుండా తామే వచ్చే ఐదేళ్లలో విడతల వారీగా చెల్లించేందుకు గత బీఆర్‌ఎస్‌ ప్రభుత్వం హామీ ఇచ్చింది. దీంతో ఉత్తర/దక్షిణ తెలంగాణ విద్యుత్‌ పంపిణీ సంస్థల (టీఎస్‌ఎనీ్పడీసీఎల్‌/టీఎస్‌ఎస్పీడీసీఎల్‌) నష్టాలు రూ.50,275 కోట్లకు పెరిగినట్టుగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం వివరించనున్నట్టు తెలిసింది.


 కృష్ణా ట్రిబ్యునల్‌కు నేడు టీ సర్కారు ప్రత్యేక నివేదిక
   గతంలో కృష్ణానీటిని పూర్తిగా వాడుకున్న ఎగువరాష్ట్రాలు
   దిగువప్రాంతాలు కరువుతో తీవ్ర ఇక్కట్లపాలు
   ఎగువ రాష్ట్రాల కోటా పెంచడంతో మరింత ప్రమాదం
  
  సాక్షి, హైదరాబాద్: కృష్ణా బేసిన్‌లో ఆశించిన స్థాయి నీటి లభ్యత లేని కరువు సంవత్సరాల్లో ఆ నీటిని ఎలా పంచుకోవాలో, ప్రాజెక్టుల నుంచి నీటి విడుదల కార్యాచరణ ఏమిటో ముందుగా ఖరారు చేయాలని తెలంగాణ ప్రభుత్వం బ్రిజేష్‌కుమార్ ట్రిబ్యునల్‌ను బలంగా కోరుతోంది. భవిష్యత్తులో కృష్ణాలో నీటిలోటు ఏర్పడే సంవత్సరాల్లో దిగువకు నీటిప్రవాహాలు పూర్తిగా నిలిచిపోయే ప్రమాదం ఉన్న దృష్ట్యా, ఈ అంశాన్ని తీవ్రంగా పరిగణించాలని బుధవారం ట్రిబ్యునల్‌కు ఓ ప్రత్యేక నివేదిక సమర్పించనుంది. గతంలో రెండేళ్లపాటు ఇలాంటి పరిస్థితులు నెలకొని తెలంగాణ ప్రాంతం తీవ్ర కరువును ఎదుర్కొన్న అంశాన్ని పేర్కొంటూ, ప్రాజెక్టుల వారీగా కేటాయింపులు, సకాలంలో నీటివిడుదల జరిపేలా చొరవ చూపాలని అందులో కోరనుంది.
  గత అనుభవాలు భయానకం..
   బచావత్ ట్రిబ్యునల్ 75 శాతం డిపెండబిలిటీ ఆధారంగా 2,130 టీఎంసీల కృష్ణా జలాల లభ్యతను నిర్ధారించి మహారాష్ట్రకు 585 టీఎంసీలు, కర్ణాటకకు 734, ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు 811 టీఎంసీల మేర కేటాయింపులు జరిపారు. ట్రిబ్యునల్ రికార్డుల ప్రకారం 2002-03 ఏడాదిలో కృష్ణాలో కేవలం1,239 టీఎంసీల నీటి లభ్యత ఉండగా, ఎగువ రాష్ట్రాలైన మహారాష్ట్ర, కర్ణాటకలకే ఈ నీరు సరిపోయింది. మహారాష్ట్రకు కేటాయించిన 585 టీఎంసీల నీటిని పూర్తిగా వినియోగించుకోగా, కర్ణాటక తన వాటా 734 టీఎంసీల్లో 654 టీఎంసీల మేర వినియోగించుకుంది. దిగువన ఉన్న ఆంధ్రప్రదేశ్‌కు చుక్క నీరు అందలేదు. తర్వాతి ఏడాది సైతం కృష్ణాలో నీటిలభ్యత లేకపోవడంతో రాష్ట్రానికి నీరందలేదు. దీంతో ఆ రెండేళ్లు రాష్ట్రం గడ్డు పరిస్థితులను ఎదుర్కొంది.
  కోటాల పెంపుతో మరీ ప్రమాదం
  తదనంతరం బ్రిజేష్ కుమార్ ట్రిబ్యునల్ 65 శాతం డిపెండబిలిటీతో జరిపిన కేటాయింపులతో మహారాష్ట్రకు 666 టీఎంసీలు, కర్ణాటకు 911 టీఎంసీలు కేటాయింపులు పెంచింది. భవిష్యత్తులో 1,500 నుంచి 1,600ల టీఎంసీల మేర నీటి లభ్యత ఉన్నా  రెండు రాష్ట్రాలకే అవి సరిపోతాయి. దిగువన ఉన్న రాష్ట్రానికి చుక్కనీరు రాదు. గతంలో రెండేళ్లు వరుసగా నీళ్లు రాని పరిస్థితులు మున్ముందు రావన్న నమ్మకం లేదు. అదే జరిగితే తెలంగాణకు రావాల్సిన 298 టీఎంసీల నికర జలాలు, 77 టీఎంసీల మేర మిగులు జలాలు ఆ రెండు రాష్ట్రాలకే దక్కుతాయి. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో ఎగువన ఉన్న రాష్ట్రాలు ఒక నిర్దిష్ట ప్రాతిపదికతో ఉన్న నీటిలో అవసరాల మేర కిందకి వదిలేలా నిర్ణయించాల్సిన బాధ్యత ట్రిబ్యునల్‌పై ఉందని తెలంగాణ వాదిస్తోంది. ఇదే అంశాన్ని తేల్చాలని బుధవారం బ్రిజేష్ ట్రిబ్యునల్‌కు అఫిడవిట్ సమర్పించనుంది. 
  
  ఇవీ చేదు అనుభవాలు...
  ఏడాది కృష్ణా జలాల లభ్యత మహారాష్ట్ర కర్ణాటక ఆంధ్రప్రదేశ్
  2002-03 1,239 టీఎంసీలు 585టీఎంసీలు 654టీఎంసీలు 0
  2003-04 1,252 టీఎంసీలు 585టీఎంసీలు 667 టీఎంసీలు 0
  
  2 ట్రిబ్యునల్‌ల కేటాయింపులు (టీఎంసీల్లో)
  రాష్ట్రం బచావత్ బ్రిజేష్
  ఆంధ్రప్రదేశ్ 811 1,001
  మహారాష్ట్ర 585 666
  కర్ణాటక 734 911 
  మొత్తం 2,130 2,578
  బచావత్ (75 శాతం డిపెండబిలిటీ)
  బ్రిజేష్ (65 శాతం డిపెండబిలిటీ)