రెండు తీరాల కరచాలనం

రెండు తీరాల కరచాలనం

భారత దేశ మౌలిక సదుపాయాల కల్పన వ్యవస్థ మార్గదర్శి, ప్రస్తుతం కేంద్రంలో ఉపరితల రవాణా మంత్రి నితిన్ గడ్కరీ ఈ ప్రాజెక్టు ప్రతిపాదనలను సమర్పించగానే  సూత్రప్రాయంగా ఆమోదం తెలియచేశారు. ఈ హైవే నిర్మాణం గురించి తగిన ప్రతిపాదనలతో రావలసిందిగా ఆయన వెంటనే ఆ రెండు నౌకాశ్రయాల అధికారులను, రోడ్డు రవాణా అధికారులను ఆదేశించారు.

‘అమెరికా రహదారులు బాగున్నా యంటే అందుకు కారణం అది సంపన్న దేశం కావడం వల్లకాదు. రహ దారులు బాగుండడం వల్లనే అమె రికా సంపన్నదేశమైంది.’
 జాన్ ఎఫ్. కెన్నెడీ
(అమెరికా మాజీ అధ్యక్షుడు)
ఏ దేశమైనా త్వరితగతిన పురో గతి సాధించాలంటే రోడ్లు, నౌకాశ్రయాలు, విద్యుదుత్పాక కేంద్రాలు వంటి మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేసు కోవడమే ధ్యేయంగా చేసుకోవాలి. కానీ భారతదేశంలో స్వాతంత్య్రం వచ్చినది మొదలు ఇప్పటివరకు, భారీ జలా శయాలు, విద్యుదుత్పాదక కేంద్రాల మాదిరిగానే ఉపరితల రవాణా సైతం దారుణమైన నిర్లక్ష్యానికి గురైంది. దేశంలో సరైన రోడ్లు, జల రవాణా లేకపోవడం, నౌకాశ్రయాల మధ్య అనుసంధానం లోపించడం వలన అంతర్గతంగానే కాదు, విదేశాలకు కూడా వస్తువుల ఎగుమతికి మార్గమే కరవైంది. అలా దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ స్తంభించిపోయింది.
 
అటల్ బిహారీ వాజపేయి నాయకత్వంలో గత ఎన్‌డీఏ ప్రభుత్వం దేశాన్ని పాలించినపుడు ప్రజలు స్వర్ణ చతుర్భుజి పేరుతో జాతీయ రహదారి నెట్‌వర్క్ ఏర్పాటును చూశారు. అది ఢిల్లీ, ముంబై, కోల్‌కత్తా, చెన్నైల మధ్యనే కాకుండా, దేశంలోని ప్రధాన పారిశ్రామిక, వ్యవసాయ సాంస్కృతిక కేంద్రాలతో అనుసంధానం కల్పించింది. 5,846 కిలోమీటర్ల పొడవైన స్వర్ణ చతుర్భుజి ప్రాజెక్ట్ ఈ కింది జాతీయ రహదారుల(ఎన్‌హెచ్)ను నాలుగు లైన్ల  భారీ రోడ్ల కింద తీర్చిదిద్దింది. అవి: ఎన్‌హెచ్-2 (ఢిల్లీ- కోల్‌కత్తా, 1453 కిలోమీటర్లు); ఎన్‌హెచ్ 8, ఎన్‌హెచ్ 79, ఎన్‌హెచ్ 79ఎ, ఎన్‌హెచ్-6, ఎన్‌హెచ్-60, ఎన్‌హెచ్-5 (కోల్‌కత్తా - చెన్నై, 1684 కిలోమీటర్లు). అదే సమయంలో, అంటే నాటి ఎన్‌డీఏ హయాంలోనే మహారాష్ట్రలో ముంబై-పుణే ఎక్స్‌ప్రెస్‌వే నిర్మాణం కూడా జరిగింది. ఇది భారత్‌లో నిర్మించిన తొలి ఆరు లేన్ల కాంక్రీట్, హైస్పీడ్ రహదారి. 93 కిలోమీటర్ల పొడవైన ఈ రహదారి భారత ఆర్థిక రాజధాని ముంబైనీ; పారిశ్రామిక, విద్యాకేంద్రమైన పుణే నగరాన్నీ కలుపుతోంది. 2002 నుంచి సేవలు అందిస్తున్న ఈ ఎక్స్‌ప్రెస్ హైవే; వేగవం తమైన, సురక్షితమైన ఆటోమొబైల్ రవాణా విషయంలో కొత్త ప్రమాణాలను పరిచయం చేసింది. స్వర్ణ చతుర్భుజి ఆలోచన వెనుక కీలకంగా ఉన్న ప్రస్తుత ఉపరితల రవాణా మంత్రి నితిన్ గడ్కరీయే, ముంబై - పుణే ఎక్స్‌ప్రెస్ హైవే నిర్మాణం సమయంలో మహారాష్ట్ర రవాణ శాఖ మంత్రిగా పనిచేశారు.
 
తూర్పు-పశ్చిమ నౌకాశ్రయాల కారిడార్
తూర్పు, పశ్చిమ దిశలలోని సముద్ర నౌకాశ్రయాలను అను సంధానించాలని నా ఆలోచన. అందువల్ల ఎలాంటి విభేదాలు చూపకుండా భారత ద్వీపకల్పం గుండా నాలుగు లేన్ల, సాధ్య మైతే ఆరు లేన్ల జాతీయ రహదారిని నిర్మించవచ్చు. ఈ ప్రాజెక్టు సాధ్యాసాధ్యాలను గురించి గడచిన ఆరు మాసాలలో నిపుణుల కమిటీ అధ్యయనం చేసి, ఇది ఆచరణ సాధ్యమైన ప్రాజెక్టేనని నివేదిక ఇచ్చింది. పశ్చిమ కోస్తా తీరంలోని ముం బై నౌకాశ్రయం, తూర్పు తీరంలోని గోపాల్‌పూర్ నౌకాశ్రయం అక్షాంశ రేఖ మీద 19 డిగ్రీల వద్దనే ఉన్నాయి. గోపాల్‌పూర్ పరిసరాలలోని  బాహుద వ ద్ద 12వ ప్రణాళికా కాలంలో ఒక గ్రీన్‌ఫీల్డ్ (ఏ నిర్మాణాలు కూల్చకుండా తొలి ప్రయత్నంగా కట్టేది) ప్రధాన నౌకాశ్రయం రూపుదిద్దుకోబోతోంది. ఆ రెం డు నౌకాశ్రయాలను కలుపుతూ 19 డిగ్రీల అక్షాంశ రేఖ మీద నిర్మించ తలపెట్టినదే భారత ద్వీపకల్పం గుండా సాగే ఆ రహదారి. ఉత్తర - దక్షిణ కారిడార్ (శ్రీనగర్ నుంచి కన్యాకు మారి)లో భాగంగా ఉండే ఈ రహదారికి దాదాపు 150-200 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఇటు అటు నాగపూర్, హైదరాబాద్ ఉంటాయి.

ఈ రోడ్డు ప్రాజెక్టులో విస్తరించబోయే జాతీయ రహదారులు ఇవి: 1. ఎన్‌హెచ్ 222- ముంబై నుంచి నిర్మల్ (తెలంగాణలో ఎన్‌హెచ్ -7 నిజామాబాద్ దగ్గర). 2. ఆర్మూ ర్ నుంచి (ఎన్‌హెచ్ -7 మీద) ఛత్తీస్‌గడ్‌లోని జగదల్పూర్ వరకు సాగే ఎన్‌హెచ్-16. 3. ఒడిశాలోని కోరాపుట్ కూడా ఎన్‌హెచ్ -43 ద్వారా ఈ రహదారితో అనుసంధానమవు తుంది. 4. కోరాపుట్ - దిగాపహాండి మధ్య దూరం కూడా ఎన్‌హెచ్ 326 నిర్మాణం తరువాత ఇటీవలి కాలంలో తగ్గింది. 5. ఎన్‌హెచ్-217 ఒడిశాలోని గోపాల్‌పూర్- బరంపురాలను కలుపుతుంది. ఒడిశాలో ఇక జాతీయ రహదారిగా ప్రకటించ వలసినది కేవలం 55 కిలోమీటర్లు. బరంపురం-దిగాపహాండి మధ్య ఈ భాగం ఉంది.  ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే- ముంబై నుంచి గోపాల్‌పూర్ వరకు జాతీయ రహదారి-222 (610 కి.మీ.), జాతీయ రహదారి-16 (460 కి.మీ.), జాతీయ రహదారి-43 (97 కి.మీ.), జాతీయ రహదారి-326 (288 కి.మీ.), రాష్ట్ర రహదారి-17 (55 కి.మీ), జాతీయ రహదారి -217 (15 కి.మీ.)లతో కలసి, అక్షాంశం 19 డిగ్రీల మీద  1525 కి.మీ.తో తూర్పు-పశ్చిమ రహదారి ఆవిర్భవిస్తుంది. ఈ రహదారి దేశంలో ఖనిజ సంపద అపారంగా ఉన్న ప్రాంతాల గుండా వెళుతుంది. అలాగే ఈ రెండు నౌకాశ్ర యాల మధ్యలో అభివృద్ధి చెందకుండా ఉండిపోయిన గిరిజన ప్రాంతాలకు వెళ్లడానికి ఉపకరిస్తుంది.
 
అందివచ్చే లాభాలు
ఈ నాలుగు లేన్ల రహదారిని నిర్మించడం వల్ల దేశానికి ఎన్నో లాభాలు సమకూరతాయి.          
* ఈ రహదారి ఛత్తీస్‌గడ్, తెలంగాణ, ఒడిశా రాష్ట్రాలలోని దట్టమైన గిరిజన ఆవాసాల గుండా సాగుతుంది. దీని వల్ల అభివృద్ధికి నోచుకోకుండా ఉండిపోయిన గిరిజను లకు ఎంతో లబ్ధి చేకూరుతుంది. గిరిజన ప్రాంతాలకు అభివృద్ధి ఫలాలు దక్కడం లేదంటూ నక్సల్స్ చేస్తున్న ఆరోపణకు సమాధానమవుతుంది. దీనితో  నక్సల్ సమస్యకు పరిష్కారం దొరుకుతుంది.
         
* నిజానికి దేశంలో ఉన్న ఖనిజ వనరులలో 40 శాతం ఈ గిరిజన ప్రాంతాలలోనే ఉన్నాయి. ఛత్తీస్‌గడ్, తెలంగాణ, మహారాష్ట్రలలోని బొగ్గు నిల్వల వల్ల, ఛత్తీస్‌గడ్‌లోనే ఉన్న ఇనుప ఖనిజం (బైలదిల్ల), ఒడిశా (పాచ్‌పటిమల్లి, కోరాపుట్ జిల్లాలు)లోని బాక్సైట్ నిల్వల కారణంగా ఈ ప్రాంతాలు దేశంలోనే సంపద్వంతమైనవిగా పేరుపొం దాయి. తూర్పు తీరంలోని లేదా పశ్చిమ తీరంలోని నౌకాశ్రయంతో ఈ ప్రాంతాలను అనుసంధానిస్తే, ఈ వనరులను ఉపయోగించుకుంటున్న వస్తూత్పత్తి సంస్థలు తమ కార్యకలాపాలను పెంచుతాయి. దీనితో స్థానికులకు ఉద్యోగావకాశాలు విస్తృతమవుతాయి. తరు వాత వీరి సహకారంతో విదేశీ ఎగుమతులకు కూడా వీలు కలుగుతుంది.
         
* ఓఎన్‌జీసీ, రిలయెన్స్ సంస్థలు ఈ మధ్యనే మలేసి యాలో నాలుగు చమురు క్షేత్రాలను తీసుకున్నాయి. వీటి నుంచి ఉత్పత్తి అయ్యే సహజవాయువు, ఎరువులను  తూర్పు తీరంలోని నౌకాశ్రయానికి చేర్చడానికి ఈ జాతీ య రహదారులు ఉపకరిస్తాయి. దీనితో వ్యవసాయ ఆధారిత పరిశ్రమలు కూడా వృద్ధి చెందుతాయి.
         
* నరేంద్రమోదీ నాయకత్వంలో భారత్ ‘తూర్పు వైపు దృష్టి’ (లుక్ ఈస్ట్) విధానాన్ని చేపట్టింది. దీనితో భారత్‌కు తూర్పు దిశగా ఉన్న దేశాలతో ద్వైపాక్షిక సం బంధాలకు ప్రాముఖ్యం ఇస్తున్నారు. అంటే  తూర్పు తీర నౌకాశ్రయం ద్వారా ఆ ప్రాంతాలు ఆర్థికంగా అభివృద్ధి చెందడానికి సరైన సమయంలో ఈ ప్రయత్నం ఆరంభమైనట్టు చెప్పాలి.

ప్రాజెక్టుతో తెలంగాణ డ్రైపోర్ట్‌పై స్పష్టత
ఈ విధంగా తూర్పు- పశ్చిమ నౌకాశ్రయ కారిడార్‌ల రహ దారి దేశంలో వెనుకబడిన నాలుగు రాష్ట్రాలు - ఛత్తీస్‌గడ్, తెలంగాణ, ఒడిశా, మహారాష్ట్రల ఆర్థికాభివృద్ధిలో కీలకమవు తుంది. ద్వీపక ల్పం గుండా సముద్రంతో ఉపరితల రవాణాకు అనుసంధానం చేయడం వల్ల వస్తూత్పత్తి, రవాణా, ఎగు మతి, దిగుమతి వ్యవస్థల అభివృద్ధితో పాటు ఉద్యోగా వకాశాలు కూడా ఇతోధికంగా పెరుగుతాయి. భారత దేశ మౌలిక సదుపాయాల కల్పన వ్యవస్థ మార్గదర్శి, ప్రస్తుతం కేంద్రంలో ఉపరితల రవాణా మంత్రి నితిన్ గడ్కరీ ఈ ప్రాజెక్టు ప్రతిపాదనలను సమర్పించగానే  సూత్రప్రాయంగా ఆమోదం తెలియచేశారు.
 
ఈ హైవే నిర్మాణం గురించి తగిన ప్రతిపాదనలతో రావలసిందిగా ఆయన వెంటనే ఆ రెండు నౌకాశ్రయాల అధికారులను, రోడ్డు రవాణా అధికారులను ఆదేశించారు. ఆ నౌకాశ్రయాల అనుసంధానంతో తెలంగాణలో డ్రైపోర్ట్ (నౌకా శ్రయాలకు సరుకులను రవాణా చేసేందుకు ఉపయోగపడే కేంద్రం) ఏర్పాటు చేయాలన్న ఆలోచనకు ఊపు వస్తుందని కూడా గడ్కరీ చెప్పారు. కాగా ఈ ప్రాజెక్టులో భాగంగా నాలుగు లైన్ల లేదా ఆరులైన్ల రహదారిని నిర్మించ డానికి కేంద్ర ప్రభుత్వం  కొన్ని అంశాలపై దృష్టి సారించాలి.

ఇందుకోసం దిగాపహాండీ నుంచి బరంపురం వెళ్లే (వయా కనిషి, లాథి)55 కి.మీ. మార్గాన్ని జాతీయ రహదారిగా ప్రక టించాలి. అలాగే  భూపాలపట్నం నుంచి నిమేద్ మార్గాన్నీ (తెలంగాణ- ఛత్తీస్‌గడ్ మార్గంలో), ఒడిశాలోని బోరిగుమ్మ నుంచి మొదలై దశ్వంత్‌పూర్-లకింపూర్-కంతె పేట- రాయగడల వరకు ఉన్న 50 కిమీ. మార్గాన్నీ కూడా జాతీయ రహ దారులుగా రూపొందించవలసి ఉంటుంది. తెలంగాణలోని ప్రాణహిత మీద వంతెనను నిర్మిస్తే ఈ ప్రాంతాలకు దూరా భారాలు బాగా  తగ్గుతాయి.
(వ్యాసకర్త కేంద్ర జలవనరుల, నదుల అభివృద్ధి, గంగా ప్రణాళికలో భారత ప్రభుత్వ సలహాదారు)
 e-mail:ramvedire@gmail.com
శ్రీరామ్ వెదిరె