ప్రపంచవ్యాప్తంగా జీడీపీలో దాదాపు 80 శాతం వాటా సమకూరుస్తూ నగరాలు ప్రధాన ఆదాయ సముపార్జన కేంద్రాలుగా మారుతున్నాయి. భారతదేశంలో కూడా ఇందుకు భిన్నమైన పరిస్థితులు లేవు. దేశంలోని ముంబై, ఢిల్లీ వంటి నగరాలు ప్రపంచంలోని కొన్ని దేశాల కంటే అధికంగా జీడీపీని సమకూరుస్తున్నాయి. మన నగరాలను అభివృద్ధి పథంలో నిలపడానికి కొత్తగా మౌలిక సదుపాయాలను ఏర్పాటు చేయడంతోపాటు ఇప్పటికే ఉన్న సదుపాయాలను మరింత మెరుగుపరచాల్సిన అవసరం ఉంది. పట్టణ మౌలిక సదుపాయాలకు నిధులు సమకూర్చడంలో ప్రభుత్వాలకున్న పరిమితుల దృష్ట్యా ప్రైవేటు పెట్టుబడులను సమీకరించడం నేడు అనివార్యంగా మారింది. విశాఖపట్నం లాంటి నగరాలు మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేసుకోవడానికి వినూత్న ఆదాయ నమూనాలను విజయవంతంగా వినియోగించుకుంటున్నాయి.  2036 నాటికి భారతదేశంలోని నగరాల్లో నివసించే జనాభా 60 కోట్లకు చేరుకుంటుందని ఒక అంచనా. ఈ స్థాయిలో జనాభా పెరుగుదల మంచి అవకాశాలను సృష్టించడంతో పాటు లక్షలాది మంది జనాభాకు అనుగుణంగా పౌర సేవలు విస్తరించడం, పౌరులకు మెరుగైన జీవనానికి అనువైన పరిస్థితులను కల్పించడం ప్రభుత్వానికి ఒక సవాలు కానుంది. అందువల్ల భవిష్యత్తు అవసరాలకు అనుగుణంగా పట్టణ మౌలిక సదుపాయాలను సిద్ధం చేయడానికి మనం గణనీయంగా వనరులను కేటాయించాల్సిన అవసరం ఉంది.   ఈ అవసరాన్ని గుర్తించిన భారత జీ20 అధ్యక్షత ‘ఫైనాన్సింగ్‌ సిటీస్‌ టుమారో: సస్టెయినబుల్, ఇంక్లూజివ్‌ అండ్‌ రజిలెంట్‌’ అనే థీమ్‌ను ఎంపిక చేసుకుంది. అందుకనుగుణంగా నగరాల్లో స్థిరమైన మౌలిక సదుపాయాల పెట్టుబడులకు అనువైన వాతావరణాన్ని ఏర్పాటు చేయడంలో అభివృద్ధి చెందిన, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల మధ్య పరస్పర అవగాహనను పెంపొందించడానికి న్యూఢిల్లీ లీడర్స్‌ డిక్లరేషన్‌ పేరుతో ‘ఫైనాన్సింగ్‌ సిటీస్‌ ఆఫ్‌ టుమారో’ ఆవిర్భావానికి కొన్ని సూత్రాలను ఆమోదించారు.  పట్టణ మౌలిక సదుపాయాలకు నిధులు సమకూర్చడంలో ప్రభు త్వాలకున్న పరిమితుల దృష్ట్యా ప్రైవేటు పెట్టుబడులను సమీకరించడం నేడు అనివార్యంగా మారింది. ఇందుకనుగుణంగా స్థిరమైన, సమ్మిళిత మౌలిక సదుపాయాలకు నిధులు సమకూర్చు కోవడానికి నగరాలకు మార్గనిర్దేశం చేసే విధంగా భారత్‌ అధ్యక్షతన జరిగిన జీ20 కొన్ని నివేదికలను ప్రకటించింది. ఈ వ్యూహంలో పట్టణ ప్రణాళిక సంస్కరణలు, సొంత ఆదాయ వనరులను పెంచుకోవడం, పెట్టు బడి సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించుకోవడం, నగరాల రుణ సామర్థ్యాన్ని మెరుగుపరుచుకోవడం, గ్రీన్, సోషల్‌ మరియు సస్టెయినబుల్‌ బాండ్లు వంటి వినూత్న ఫైనాన్సింగ్‌ సాధనాలను ఉపయోగించుకుని స్థిరమైన పెట్టుబడి ప్రాజెక్టులను నిర్విరామంగా సాధించడం, నియంత్రణా వాతావరణాన్ని అందుబాటులో ఉంచడం, ఏఐ, సామర్థ్యాల పెంపు, సంస్థాగత సంసిద్ధత వంటి సాధనాలను ఉపయోగించు కోవడం వంటివి ప్రధానాంశాలుగా ఉన్నాయి.  భారతదేశంలోని అనేక నగరాలు వినూత్న ఆదాయ వనరుల సృష్టి, పెట్టుబడి అవకాశాలు సుసాధ్యమని నిరూపించాయి. మధ్య ప్రదేశ్‌లోని రేవా మునిసిపల్‌ కార్పొరేషన్‌ (ఆర్‌ఎంసీ) మౌలిక సదు పాయాల కోసం సగటున ఏటా రూ. 350 కోట్లు ఖర్చు చేస్తోంది. ఇందులో కేవలం 34 శాతం మాత్రమే మున్సిపాలిటీ సొంత ఆదాయ వనరుల నుండి వస్తుంటే, మిగిలినది కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల నుండి వివిధ పథకాలు మరియు గ్రాంట్ల ద్వారా సమకూరుతోంది. మౌలిక వసతులకు సొంత ఆదాయం నుండి ఇంత తక్కువ మొత్తంలో ఖర్చు చేస్తున్నప్పటికీ, పట్టణ భూభాగపు రీ–డెన్సిఫికేషన్‌ ఆధారంగా వ్యూహ్మాత్మక పట్టణ ప్రణాళికతో న్యూ రేవా బస్‌ స్టాండ్‌ వంటి మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులను పీపీపీ(ప్రభుత్వ ప్రైవేటు భాగస్వామ్యం) విధానం ద్వారా విజయవంతంగా అమలు చేసింది. న్యూ రేవా బస్‌ స్టాండ్‌ ప్రాజెక్టులో 3.5 ఎకరాల ఖాళీ ప్రదేశాన్ని వాణిజ్య సము దాయంతో కూడిన బస్‌ స్టాండ్‌గా తీర్చిదిద్దడం ద్వారా, మున్సిపా లిటీకి రూ. 10.5 కోట్ల ప్రీమియంతో పాటు, ఏడాదికి రూ. 35 లక్షల అద్దె లభిస్తోంది.  భారతదేశంలోని ఇతర నగరాలు కూడా పట్టణ మౌలిక సదు పాయాలను అభివృద్ధి చేసుకోవడానికి వినూత్న ఆదాయ నమూనా లను విజయవంతంగా వినియోగించుకుంటున్నాయి. గ్రేటర్‌ విశాఖ పట్నం మున్సిసిపల్‌ కార్పొరేషన్‌ (జీవీఎంసీ) వ్యర్థ జలాలను శుద్ధి చేసి ప్రైవేట్‌ రంగ భాగస్వామ్యంతో పరిశ్రమల వినియోగానికి నీటిని సరఫరా చేయడం ద్వారా ఏటా సుమారు రూ. 30 కోట్ల అదనపు ఆదాయాన్ని ఆర్జిస్తోంది. ప్రాజెక్టు నిధుల కోసం జీవీఎంసీ పన్నుల వసూళ్లు, సేవా పంపిణీ ప్రమాణాలను స్థిరంగా ప్రదర్శించడం ద్వారా రుణ అర్హతలను మెరుగుపరుచుకుని ‘ఏఏ’ క్రెడిట్‌ రేటింగ్‌ను సాధించింది. అదే విధంగా సూరత్‌ నగరం కూడా పారిశ్రామిక పునర్వి నియోగం కోసం శుద్ధి చేసిన వ్యర్థ నీటిని విక్రయించడం ద్వారా 2022 ఆర్థిక సంవత్సరంలో రూ.140 కోట్ల కొత్త ఆదాయ వనరులను సృష్టించుకుంది.  స్థిరమైన ఆర్థిక వనరుల సేకరణలో పేరుగాంచిన ఘజియాబాద్‌ భారతదేశంలో రూ. 150 కోట్ల మున్సిపల్‌ గ్రీన్‌ బాండ్లను విడుదల చేసిన మొదటి యూఎల్‌బీ (అర్బన్‌ లోకల్‌ బాడీ)గా నిలిచింది. మెరుగైన పట్టణ ప్రణాళిక, వినూత్న ఆర్థిక నమూనాల ద్వారా మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేసుకుని తమ పౌరుల జీవితాలను మెరుగుపరచడానికి చిన్న నగరాలు కూడా ప్రైవేటు పెట్టుబడిదారులను ఆకర్షించ గలవని పైన పేర్కొన్నవి ఉదాహరణగా నిలుస్తున్నాయి.  జీ20 వెలువరించిన పత్రాలు నాణ్య మైన మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేసుకోవడానికి మన నగరాలకు మార్గ దర్శకంగా ఉపయోగపడుతుంటే, భారత దేశ అనుభవాలు ప్రపంచ మౌలిక సదు పాయాల ఎజెండాను నిర్దేశించడానికి ఇతోధికంగా దోహదపడుతున్నాయి. అటల్‌ మిషన్‌ ఫర్‌ రీజువనేషన్‌ అండ్‌ అర్బన్‌ ట్రాన్స్‌ఫార్మేషన్‌ (అమృత్‌), స్మార్ట్‌ సిటీస్‌ మిషన్, హౌసింగ్‌ ఫర్‌ ఆల్‌ (పీఎంఎవై), మెట్రో రైల్‌ ప్రాజెక్టులు, ట్రాన్సిట్‌ ఓరియెంటెడ్‌ డెవలప్‌మెంట్, స్మార్ట్‌ సిటీ మిషన్ లో ఇంటిగ్రేటెడ్‌ కంట్రోల్‌ అండ్‌ కమాండ్‌ సెంటర్లు, వివిధ నగరాలు జారీ చేసిన మునిసిపల్‌ బాండ్లు, 2018లో రూపొందించిన భారతదేశ నేషనల్‌ అర్బన్‌ పాలసీ ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ (ఎన్‌యూపీఎఫ్‌) అమలు నుండి నేర్చుకున్న పాఠాలు... గ్రూపు ఆలోచనలను సుసంపన్నం చేశాయి. అలాగే వాటిని పరస్పరం పంచుకోవడం వివిధ దశలలో అభివృద్ధిలో ఉన్న నగరాల ఆకాంక్షలకు అనుగుణంగా సుస్థిర ఆర్థిక వనరుల సమీకరణకు ఇతర మార్గాలను ఉపయోగించుకునేందుకు మార్గదర్శకంగా నిలిచాయి.    సుస్థిర ఆర్థిక వనరుల సమీకరణకు ఇతర మార్గాలను ఉపయోగించుకునే దిశగా ముందుకు వెళ్లడానికి భారతీయ నగరాలు తమ సంస్థాగత సామర్థ్యాన్ని పెంపొందించుకోవడం, డిజిటైజ్డ్‌ అకౌంటింగ్‌ వ్యవస్థను అవలంబించడం, పెట్టుబడి పెట్టదగిన ప్రాజెక్టుల పైప్‌ లైన్‌ను కలిగి ఉండటం, వాటి విశ్వసనీయత, ఆదాయ సేకరణ సామర్థ్యాన్ని మెరుగుపరుచుకోవడం అత్యవసరం. పట్టణ మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టుల వైపు ప్రైవేట్‌ మూలధనాన్ని ఆకర్షించడానికి అనుకూలమైన వాతావరణాన్ని సృష్టించడం, పట్టణ మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధిని వేగవంతం చేయడంలో ఈ పరివర్తన కీలకం. సోలమన్‌ ఆరోక్యరాజ్‌  వ్యాసకర్త జాయింట్‌ సెక్రటరీ, కేంద్ర ఆర్థిక శాఖ, భారత ప్రభుత్వం (వ్యాసంలోని అభిప్రాయాలు రచయిత వ్యక్తిగతం)

భారతదేశ నగరాలు పరుగెడుతున్నాయి. ప్రపంచంలోనే శరవేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న నగరాల్లో మొదటి 10 భారతదేశ నగరాలేనని తాజా నివేదిక చెబుతోంది. ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ ఎకనమిక్స్‌ సంస్థ ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న నగరాల్లో జరుగుతున్న అభివృద్ధిని పరిగణనలోకి తీసుకుని ఈ విషయాన్ని వెల్లడించింది. ఈ సంస్థ తాజాగా 2019–2035 మధ్యకాలంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా అతి వేగంగా అభివృద్ధి చెందే నగరాల జాబితాను విడుదల చేసింది. అందులో మొదటి 10 భారతీయ నగరాలే. నివేదిక ప్రకారం వజ్రాల వ్యాపారానికి పేరుగాంచిన సూరత్‌ (గుజరాత్‌) 9.17% వార్షిక వృద్ధితో మొదటి స్థానంలో, 8.47% వృద్ధితో హైదరాబాద్‌ 4వ స్థానంలో, 8.16  % వృద్ధితో విజయవాడ పదో స్థానంలో నిలవనున్నాయి. మొదటి పది నగరాల్లో తమిళనాడుకు చెందిన మూడు నగరాలు మూడవ స్థానం సంపాదించుకోనున్నాయి. భారత్‌ బలమైన ఆర్థిక శక్తిగా ఎదుగుతోందని, భవిష్యత్తులో చైనాను మించిపోతుందని వస్తున్న అంచనాలకు ఈ నివేదిక బలాన్నిస్తోంది.  చిన్నవే అయినా.. ఘనంగా!  ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద నగరాలతో పోలిస్తే భారతీయ నగరాలు ఆర్థికపరంగా చాలా చిన్నవే అయినా 2027 నాటికి ఆసియా దేశాల్లోని అన్ని నగరాల సగటు స్థూల దేశీయోత్పత్తి (జీడీపీ) ఉత్తర అమెరికా, ఐరోపాల్లోని అన్ని నగరాల జీడీపీని మించిపోతుందని ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ ఎకనమిక్స్‌ అధిపతి రిచర్డ్‌ హాల్ట్‌ స్పష్టం చేశారు. ప్రపంచ మహానగరాల జాబితాలో ఇప్పటికీ, 2035 నాటికి తొలి స్థానాల్లో పెద్దగా మార్పులు ఉండవని అంచనా వేశారు. ప్రస్తుతం జాబితాలో మొదటి నాలుగు స్థానాల్లో ఉన్న న్యూయార్క్, టొక్యో, లాస్‌ ఏంజెలిస్, లండన్‌లు తమ స్థానాలను పదిలపరుచుకుంటాయని, పారిస్‌ స్థానంలో షాంఘై, చికాగో స్థానంలో బీజింగ్‌ వస్తాయన్నారు.


 - మున్సిపల్‌ కమిషనర్లతో సమీక్షలో పురపాలక శాఖ మంత్రి కేటీఆర్‌
 - జిల్లా కేంద్రాలుగా మారిన పట్టణాల అభివృద్ధికి ప్రత్యేక చర్యలు
 - మున్సిపాలిటీలుగా పెద్దపల్లి, భూపాలపల్లి, ఆసిఫాబాద్‌
 - అభివృద్ధి కార్యక్రమాలపై అధ్యయనానికి కమిటీ
 - భవిష్యత్‌ అవసరాలకు తగ్గట్లు రోడ్ల విస్తరణ చేపట్టాలని ఆదేశం
 
 సాక్షి, హైదరాబాద్‌: గ్రేటర్‌ హైదరాబాద్‌తో సహా రాష్ట్రంలోని అన్ని నగరాలు, పట్టణాల్లో రూ.5 వేల కోట్ల రుణంతో అభివృద్ధి, మౌలిక సదుపాయాలను కల్పించనున్నామని పుర పాలక శాఖ మంత్రి కె.తారకరామారావు అన్నారు. మిషన్‌ భగీరథ పథకం అవసరాల కోసం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఇప్పటికే పొందిన రుణాలకు ఈ రూ.5 వేల కోట్లు అదనమని తెలిపారు. రాష్ట్రంలోని నగరాలు, పట్టణాల అభివృద్ధికి చేపట్టాల్సిన చర్యలపై అధ్యయనం కోసం 8 మందితో కమిటీ ఏర్పాటు చేస్తామని వెల్లడించారు. సోమవారం హైదరాబాద్‌లోని రాష్ట్ర పురపాలక శాఖ డైరెక్టరేట్‌లో మున్సిపల్‌ కమిషనర్లతో కేటీఆర్‌ సమీక్ష నిర్వహించారు. 
 
 ఆయన మాట్లాడుతూ, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం చేప ట్టిన పలు కార్యక్రమాలకు జాతీయ స్థాయిలో గుర్తింపు లభించిందని, పురపాలనలో సైతం దేశం మెచ్చుకునే విధంగా పురోగతి సాధిం చాలని ఆకాంక్షించారు. ప్రజలు ప్రభుత్వం నుంచి అద్భుతాలు, చమత్కారాలు ఆశించ డంలేదని, కనీస సదుపాయాలు కోరుకుం టున్నారని పేర్కొన్నారు. పట్టణాల్లో తాగునీటి సరఫరా, శ్మశానాలు, మార్కెట్లు, బస్‌ బేల ఏర్పాటు తదితర మౌలిక సదుపాయాలను కల్పించేందుకు చర్యలు తీసుకోవాలని మున్సిపల్‌ కమిషనర్లను ఆదేశించారు.
 
 మున్సిపాలిటీల్లో సిటిజన్‌ సర్వీస్‌ సెంటర్లు
 జిల్లా కేంద్రాలుగా ఏర్పడిన పట్టణాల్లో భవిష్యత్‌ అవసరాలకు తగ్గట్లు రోడ్ల విస్తరణ చేపట్టాలని కేటీఆర్‌ సూచించారు. మున్సి పాలిటీ కార్యాలయాలకు సమస్యలు, ఫిర్యా దులతో వచ్చే వారితో స్పందించాల్సిన తీరు బాగుండాలని, ఇందుకోసం ప్రతి మున్సి పాలిటీలోని గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్‌లో సిటిజన్‌ సర్వీస్‌ సెంటర్‌ను ఏర్పాటు చేయాలని ఆదేశించారు. ఇందుకోసం ప్రతి మున్సిపాలిటీకి రూ.10 లక్షలు ఇస్తామని ప్రకటించారు. హైదరాబాద్‌ జూబ్లీహిల్స్‌లో నిర్మించిన మహాప్రస్థానం ఆధునిక శ్మశానవాటిక తరహాలోనే నగరంలో మరో 10 శ్మశానాలను ఏర్పాటు చేయను న్నామని వెల్లడించారు. రాష్ట్రంలోని ఇతర   పట్టణాల్లోనూ ఈ తరహా శ్మశానాల ఏర్పా టు కు ప్రణాళికలు సిద్ధం చేయాలని సూచిం చారు. పబ్లిక్‌ స్థలాల్లో అనధికార హోర్డింగుల ఏర్పాటుపై ఉక్కుపాదం మోపా లని ఆదేశించారు. పట్టణాల్లో డంప్‌ యార్డులను అభివృద్ధి చేయా లని, అక్కడ సువాసనలు వెదజల్లే మొక్కలు నాటాలని సూచించారు. పారి శుధ్య పనులు చేసే కార్మికులకు తప్పనిసరిగా రేడియం జాకెట్లు, బూట్లు, గ్లౌజులు వంటి రక్షణ పరికరాలు అందించాలని పేర్కొన్నారు.
 
 ఈ ఏడాది పనులన్నీ పూర్తి చేస్తాం
 అభివృద్ధి పనులు పూర్తి చేయడంలో పురపాలక శాఖ ఈ ఏడాది గొప్ప పురోగతి సాధిస్తోందని మంత్రి కేటీఆర్‌ ధీమా వ్యక్తం చేశారు. వచ్చే ఏడాది జూన్‌ 1 నాటికి రాష్ట్రంలోని అన్ని నగ రాలు, పట్టణాలను బహిరంగ మలవిసర్జన రహిత ప్రాంతాలు(ఓడీఎఫ్‌)గా తీర్చిదిద్దుతామని, వచ్చే ఏడాది వేసవిలోగా పట్టణాల్లో మిషన్‌ భగీరథ పనులు పూర్తి చేస్తామన్నారు. రాష్ట్రంలో కొత్తగా ఏర్పడిన జిల్లాలకు కేంద్రాలైన నాగర్‌కర్నూల్, జనగామ వంటి చిన్న పట్టణా లను భవిష్యత్తు అవసరాలకు తగ్గట్లు అభివృద్ధి పరుస్తామని చెప్పారు. జిల్లా కేంద్రాలుగా మారిన పెద్దపల్లి, భూపాల పల్లి, ఆసిఫాబాద్‌ నగర పంచాయతీలను మున్సిపాలి టీలుగా హోదా పెంచుతామని చెప్పారు. కొత్త జిల్లా కేంద్రాల అభివృద్ధికి కావాల్సిన నిధులు కేటాయి స్తామని, పనులు పూర్తి చేయాల్సిన బాధ్యత మున్సి పల్‌ కమిషనర్లదేనని అన్నారు. సమావేశంలో పురపాలక శాఖ కార్యదర్శి నవీన్‌ మిట్టల్, డైరెక్టర్‌ శ్రీదేవి, పబ్లిక్‌ హెల్త్‌ ఇంజ నీరింగ్‌ విభాగం ఈఎన్‌సీ ధన్‌ సింగ్‌ పాల్గొన్నారు.