ముంబై: ఈ ఏడాది పండుగల సందర్భంగా తాత్కాలిక కార్మికులకు భారీ డిమాండ్‌ ఏర్పడింది. గతేడాదితో పోల్చితే గిగ్‌ వర్కర్లు (తాత్కాలిక ఉద్యోగులు)/ఫ్రీలాన్సర్ల డిమాండ్‌ 23 శాతం పెరిగినట్టు ‘అవ్సార్‌’ గివ్‌ వర్కర్స్‌ నివేదిక వెల్లడించింది. రిటైల్‌ రంగంలో వచ్చిన మార్పులు, కస్టమర్ల వినియోగం, వారి అంచనాలు పెరగడం, ఈ కామర్స్‌ సంస్థల విస్తరణ ఈ డిమాండ్‌కు మద్దతునిచ్చినట్టు తెలిపింది. పండుగల సందర్భంగా 12 లక్షల తాత్కాలిక ఉపాధి అవకాశాలు ఏర్పడినట్టు వెల్లడించింది. ఉద్యోగ నియామక సేవలు అందించే అవ్సార్‌ తన ప్లాట్‌ఫామ్‌పై డేటాను విశ్లేషించిన అనంతరం ఈ వివరాలు విడుదల చేసింది. లాజిస్టిక్స్, రిటైల్, ఈ కామర్స్, కస్టమర్‌ సపోర్ట్‌ రంగాలపై అధ్యయనం చేసింది. ద్వితీయ శ్రేణి పట్టణాలైన సూరత్, జైపూర్, లక్నో తాత్కాలిక పనివారికి ప్రధాన కేంద్రాలుగా మారినట్టు తెలిపింది. ముంబై, ఢిల్లీ ఎన్‌సీఆర్, బెంగళూరు మొత్తం మీద ఉపాధి పరంగా ముందున్నట్టు, మొత్తం డిమాండ్‌లో ఈ మూడు మెట్రోల నుంచే 53 శాతం ఉన్నట్టు వెల్లడించింది. సంప్రదాయంగా మెట్రోల్లో కనిపించే తాత్కాలిక కార్మికుల సంస్కృతి, టైర్‌ 2 పట్టణాలకూ విస్తరిస్తున్నట్టు పేర్కొంది. పెరిగిన వేతనాలు: నైపుణ్య మానవవనరులను ఆకర్షించేందుకు ఈ సీజన్‌లో కంపెనీలు అధిక వేతనాలను ఆఫర్‌ చేసినట్టు తెలిపింది. ఫీల్డ్‌ టెక్నీషియన్లకు ప్రతి నెలా రూ.35,000, కస్టమర్‌ సపోర్ట్‌ ఎగ్జిక్యూటివ్‌లు, డెలివరీ బాధ్యతలకు రూ.18,000–28,000 వరకు చెల్లించినట్టు వివరించింది. అధిక డిమాండ్‌ ఉండే నైపుణ్య పనుల నిర్వహణకు మానవ వనరుల కొరత, సేలకు డిమాండ్‌ అధిక వేతనాలకు దారితీసినట్టు తెలిపింది. ప్రధానంగా లాజిస్టిక్స్, రిటైల్, ఈ కామర్స్‌ రంగాలు తాత్కాలిక ఉద్యోగులకు ఈ ఏడాది పండుగల సీజన్‌లో ఎక్కువ ఉపాధి కల్పించినట్టు వెల్లడించింది. దేశ ఉపాధి రంగంపై గిగ్‌ ఎకానమీ దీర్ఘకాలం పాటు ప్రభావం చూపిస్తుందని అంచనా వేసింది. పట్టణాల్లో తగ్గిన నిరుద్యోగం సెప్టెంబర్‌ త్రైమాసికంలో 6.4%పట్టణ ప్రాంతాల్లో నిరుద్యోగ రేటు సెప్టెంబర్‌తో ముగిసిన మూడు నెలల కాలంలో 6.4 శాతానికి దిగొచ్చింది. గతేడాది ఇదే త్రైమాసికంలో నిరుద్యోగం 6.6 శాతంగా ఉంది. ప్రస్తుత ఆర్థిక సంవత్సరం తొలి త్రైమాసికం (ఏప్రిల్‌–జూన్‌)లోనూ పట్టణ ప్రాంతాల్లో నిరుద్యోగం 6.6 శాతంగా ఉండడం గమనార్హం. నేషనల్‌ శాంపిల్‌ సర్వే కార్యాలయం (ఎన్‌ఎస్‌ఎస్‌వో) 24వ పీరియాడిక్‌ లేబర్‌ సర్వే వివరాలను విడుదల చేసింది. పట్టణాల్లో 15 ఏళ్లు నిండిన మహిళల్లో నిరుద్యోగ రేటు సెప్టెంబర్‌ చివరికి 8.4 శాతంగా నమోదైంది. క్రితం ఏడాది ఇదే త్రైమాసికం నాటికి ఇది 8.6 శాతంగా ఉంది. ఇక ఈ ఏడాది జూన్‌ చివరికి 9 శాతంగా ఉంది. 15 ఏళ్లు నిండిన పురుషులకు సంబంధించి పట్టణ నిరుద్యోగం సెప్టెంబర్‌ చివరికి 5.7 శాతానికి తగ్గింది. క్రితం ఏడాది ఇదే కాలంలో ఇది 6 శాతం కాగా, ఈ ఏడాది జూన్‌ చివరికి 5.8 శాతంగా ఉంది. జూలై–సెప్టెంబర్‌ కాలంలో కారి్మకుల భాగస్వామ్య రేటు 50.4 శాతానికి మెరుగుపడింది. క్రితం ఏడాది సెప్టెంబర్‌ చివరికి ఇది 50.1 శాతంగా ఉంది.

హైదరాబాద్, బిజినెస్‌ బ్యూరో: బోడ బోడ, హబల్‌ హబల్, ఓజెక్, ఒకాడా... ఇక్కడైతే రాపిడో!!. పేర్లు వేరైనా.. ప్రాంతాలు వేరైనా వ్యాపార మంత్రం ఒక్కటే. అదే బైక్‌ షేరింగ్‌! ఇండోనేషియా, థాయ్‌లాండ్, వియత్నాం, కాంబోడియా వంటి దేశాల్లో ప్రాచుర్యం పొందిన బైక్‌ షేరింగ్‌ ఇక్కడా దూసుకుపోతోంది. ఇపుడు బైక్‌ షేరింగ్‌ పరిశ్రమ సరికొత్త ఉపాధి, ఆదాయ మార్గాలను సృష్టిస్తోంది. ప్రస్తుతం దేశంలో బైక్‌ షేరింగ్‌ మార్కెట్‌ 10 బిలియన్‌ డాలర్లకు చేరిందని పరిశ్రమ వర్గాలు చెబుతున్నాయి. దేశంలో తొలిసారిగా ద్విచక్ర వాహనాలకు పబ్లిక్‌ సర్వీస్‌ ట్యాక్సీగా అనుమతినిచ్చింది గోవా రాష్ట్రమే. ఆ తర్వాత హరియాణా, మిజోరాం, వెస్ట్‌ బెంగాల్‌ ఈ కోవలోకి వచ్చాయి. తెలంగాణ, రాజస్తాన్, యూపీల్లోనూ కమర్షియల్‌ బైక్‌ ట్యాక్సీలకు అనుమతులున్నాయి. ప్రస్తుతం ఉబర్‌ మోటో, రాపిడో, ఓలా బైక్‌ ట్యాక్సీ, డ్రైవజీ, మోబిసీ, బైక్సీ, బౌన్స్, బాక్సీ, రెన్‌ట్రిప్, వోగో, టాజో, రోడ్‌పండా, ఆన్‌బైక్స్, పీఎస్‌బ్రదర్స్, రాయల్‌ బ్రదర్స్, వీల్‌స్ట్రీట్‌ వంటివి ఈ రంగంలో ఉన్నాయి. ఎలా పనిచేస్తాయంటే...? బైక్‌ యజమాని తన పేరు, చిరునామా, డ్రైవింగ్‌ లైసెన్సు, బీమా వంటి వివరాలను కంపెనీకి సమర్పించాలి. వాటిని సమీక్షించి.. బైక్‌ను తన షేరింగ్‌ ప్లాట్‌ఫామ్‌పై లిస్ట్‌ చేస్తుంది. మనకు కావాల్సినపుడు బుకింగ్‌ను తీసుకోవచ్చు. బైక్‌ షేరింగ్‌లో డ్రైవర్‌ను కెప్టెన్‌గా పిలుస్తున్నారు. కస్టమర్‌ బైక్‌ను బుక్‌ చేయగానే.. డ్రైవర్‌ ఎవరు? అతని ప్రొఫైల్‌? ఎంత సమయంలో వస్తుంది? చార్జీ?  వంటి వివరాలన్నీ వస్తాయి. కెప్టెన్‌ తలకు హెల్మెట్‌ పెట్టుకొని.. కస్టమర్‌కు కూడా ఒక హెల్మెట్‌ను తెస్తాడు. కస్టమర్‌ను గమ్య స్థానంలో డ్రాప్‌ చేయగానే అప్పటికప్పుడే కెప్టెన్‌ బ్యాంక్‌ ఖాతాలో నగదు జమవుతుంది. రియల్‌ టైమ్‌ రైడ్‌ బుకింగ్, ఆన్‌లైన్‌ పేమెంట్స్, బైక్‌ ట్రాకింగ్, ఎస్‌ఓఎస్‌ అలర్ట్‌ వంటివి బైక్‌ షేరింగ్‌లో ఉంటాయి. మహిళల కోసం ఎస్‌ఓఎస్‌ బటన్‌ ఉంటుంది. ఈ ఎస్‌ఓఎస్‌ బటన్‌ కంపెనీ కంట్రోల్‌తో అనుసంధానమై ట్రాకింగ్‌ చేస్తుంటుంది. ఎందుకింత డిమాండ్‌? ఓలా, ఉబర్‌ క్యాబ్‌ సంస్థలు ప్రోత్సాహకాలను రద్దు చేయడంతో చాలా మంది డ్రైవర్లు అన్‌లిస్ట్‌ అవుతున్నారు. దీంతో వీకెండ్స్‌లో, రద్దీ సమయంలో క్యాబ్స్‌ దొరకటం లేదు. ఇది బైక్‌ షేరింగ్‌ కంపెనీలకు కలిసొస్తుందని ర్యాపిడో కో–ఫౌండర్‌ అరవింద్‌ సంకా ‘సాక్షి బిజినెస్‌ బ్యూరో’తో చెప్పారు. నగరాల్లో క్యాబ్‌తో పోల్చితే బైక్‌పై త్వరగా గమ్యానికి చేరుకోవటం, ధర 40–60% తక్కువగా ఉండటంతో డిమాండ్‌ పెరిగిందని పేర్కొన్నారు.   ఎలక్ట్రిక్‌ బైక్‌లతో ఎంట్రీ.. ఇరుకైన రహదారులు, ట్రాఫిక్‌ జామ్స్, రద్దీ రోడ్లు, ప్రజా రవాణా పూర్తి స్థాయిలో లేకపోవటం వంటి దీర్ఘకాలిక సమస్యలకు బైక్‌ షేరింగ్‌ కంపెనీలు పరిష్కారం చూపిస్తున్నాయి. యువత, ఉద్యోగులు, ఐటీ నిపుణులు బైక్‌ షేరింగ్‌ను వినియోగిస్తున్నారు. యూనివర్సిటీలతో, పెద్ద కార్పొరేట్‌ సంస్థలతో ఒప్పందం చేసుకొని కూడా షేరింగ్‌ సేవలను అందిస్తున్నాయి. పెట్రోల్‌ ధరలు పెరగటం కూడా బైక్‌ షేరింగ్‌ పరిశ్రమ వృద్ధికి కారణమని చెప్పొచ్చు. ర్యాపిడో, మొబిసీ, వోగో, జైప్‌ వంటి స్టార్టప్స్‌ ఎలక్ట్రిక్‌ బైక్స్‌ను వినియోగిస్తున్నాయి. సవాళ్లూ ఉన్నాయ్‌.. ప్రస్తుతం బైక్‌ షేరింగ్‌ కంపెనీలకు స్పష్టమైన మార్గదర్శకాలు లేవు. దీంతో చాలా కంపెనీలు సేవలను నిలిపేస్తుండగా కొన్ని వ్యాపార విధానాల్ని మార్చుకుంటున్నాయి. డాట్, టువీల్జ్, రిడ్జీ, హెడ్‌లైట్, హెబోబ్, జిగో వంటివి బెంగళూరులో సేవలను నిలిపేశాయి. ఎంట్యాక్సీ, బైక్సీ, యాయా వంటివి పబ్లిక్‌ షేరింగ్‌ నుంచి డెలివరీ దిశగా వ్యాపారాన్ని మార్చుకున్నాయి. దేశంలోని చాలా రాష్ట్రాల్లో బైక్‌ షేరింగ్‌కు ప్రత్యేక చట్టాలు లేవు. కమర్షియల్‌ బైక్‌ ట్యాక్సీకి లైసెన్స్‌ లేకపోవటం, మార్గదర్శకాలపై స్పష్టత లేకపోవటంతో చాలా స్టార్టప్స్‌ కష్టాలు ఎదుర్కొంటున్నాయి. కర్ణాటక, మహారాష్ట్ర, తమిళనాడు, మధ్య ప్రదేశ్‌ రాష్ట్రాలు బైక్‌ షేరింగ్‌ను నిషేధం విధించాయి. రహదారుల పరిస్థితులు, మహిళల భద్రత, ప్రమాదాల రేట్లు ఎక్కువగా ఉండటం వంటివి నిషేధానికి కారణమని నిపుణులు చెబుతున్నారు. హైదరాబాద్‌లో 40 శాతం వృద్ధి.. హైదరాబాద్‌లో ఓలా, ఉబర్, రాపిడో, వోగో, బౌన్స్‌ వంటి కంపెనీలు సేవలందిస్తున్నాయి. గత ఏడాది కాలంగా నగరంలో బైక్‌ షేరింగ్‌కు విపరీతమైన డిమాండ్‌ పెరిగింది. ఏడాదిలో 30–40 శాతం పెరిగినట్లు ర్యాపిడో ప్రతినిధి చెప్పారు. బిజీ వేళల్లో క్యాబ్స్‌ దొరకకపోవటం, ధర ఎక్కువగా ఉండటం ఒక కారణమైతే, మెట్రో రెండో కారణమని చెప్పారు. మెట్రో నుంచి వచ్చి 3–4 కి.మీ. వెళ్లేందుకు బైక్‌ వాడుతున్నారని చెప్పారాయన. లక్ష మంది డ్రైవర్లతో రోజుకు లక్ష రైడ్స్‌ జరుపుతున్న రాపిడోకు... హైదరాబాద్‌లో 15వేల మంది డ్రైవర్లు, 20వేల రైడ్స్‌ ఉన్నట్లు సమాచారం. బైక్‌ షేరింగ్‌లో మహిళలూ యాక్టివే.. గడిచిన ఏడాదిగా బైక్‌ షేరింగ్‌ డ్రైవర్స్‌గా మహిళలు కూడా నమోదవుతున్నారు.   ర్యాపిడోలో 25% మహిళా కెప్టెన్లు ఉన్నారు. బైక్‌ షేరింగ్‌లో డ్రైవర్‌ అనే చిన్నచూపు ఉండదు. మన బైక్‌ను ఇతరులకు షేర్‌ చేస్తూ హెల్ప్‌ అవుతున్నామనే భావన ఉంటుందని ర్యాపిడో తొలి మహిళ రైడర్‌ గాయత్రి ఆకుండి తెలిపారు. మహిళా కెప్టెన్‌కు మహిళా కస్టమర్‌నే ఇస్తారు. రైడర్‌ నంబరు, ఫొటో ఏమీ కనిపించదు. ‘‘నేను ఫుల్‌ టైం డ్రైవర్‌ని కాదు. ఉదయం 7–10 గంటల వరకు రైడ్స్‌ తీసుకుంటా. తర్వాత యాప్‌ ఆఫ్‌ చేసి వర్క్‌లోకి వెళ్లిపోతా. నెలకు 150–200 రైడ్స్‌ తీసుకుంటా. నెలకు రూ.2,400–3,000 అదనపు ఆదా యం వస్తుంది. హ్యామ్‌స్టెక్‌లో ఫ్యాషన్‌ టెక్నాలజీలో పీజీ డిప్లొమా చేశా. 2 సినిమాలకు డిజైనర్‌గా పనిచేస్తున్నాను’’ అని గాయత్రి చెప్పారు.


 కణేకల్లు : జిల్లాలో ధాన్యగారంగా పేరుపొందిన కణేకల్లులో బియ్యానికి మార్కెట్లో భారీ డిమాండ్‌ ఉంది. ఈ ప్రాంతంలో  రైతులు నాణ్యమైన వరిని సాగు చేస్తున్నారు. జిల్లాలోని ధర్మవరం, రాప్తాడు, అనంతపురం, గుంతకల్లు, ఉరవకొండ, కొత్తచెరువు, బుక్కపట్నం, కదిరి, హిందూపురం తదితర ప్రాంతాల నుండి ప్రజలు ఇక్కడికొచ్చి బియ్యాన్ని తీసుకెళ్తున్నారు. దీంతో కణేకల్లులో బియ్యం వ్యాపారం జోరుగా సాగుతోంది.
 
 ఖరీప్‌ సీజన్‌ ప్రారంభంలో క్వింటాళు బియ్యం రూ.3,070 ఉండగా రోజురోజుకూ బియ్యం ధర పెరుగుతోంది. గత వారం క్వింటాళు బియ్యం రూ.3,300 ఉంది. నాలుగైదు రోజుల కింద కాస్తా తగ్గి రూ.3,200కు చేరింది. ఫస్ట్‌ క్వాలిటీ బియ్యం రూ.3,200, సెకెండ్‌ క్వాలిటీ బియ్యం రూ.3,170 పలుకుతోంది.  
 
 తుకాల్లో జాగ్రత్త అవసరం..
 బియ్యం వ్యాపారంలో రాటుదేలిన కొందరు వ్యాపారులు అమాయకులను మోసం చేస్తున్నట్లు ఆరోపణలున్నాయి.   25 కేజీల ప్యాకెట్‌కు కేజీ,   50 కేజీల ప్యాకెట్‌కు కేజీ నుంచి 2 కేజీల వరకు తక్కువ ఇస్తున్నట్లు సమాచారం. తక్కువ ధకు ఇస్తున్నామని చెబుతూనే తూకాల్లో మోసాలకు పాల్పడుతున్నట్లు సమాచారం. భారీ సంఖ్యలో ప్యాకెట్లు కొనుగోలు చేసేవారు మధ్యలో కొన్నింటిని తూకం వేసుకొని తీసుకుపోవడంతో వల్ల మోసాలను నివారించవచ్చునని కొందరు వ్యాపారులు సూచిస్తున్నారు.


 నాగాయలంక :  నాగాయలంక సముద్రతీరంలో ఈ మధ్య తరచూ కనిపిస్తున్న వింత ముళ్ల చేపలు సముద్రంలో మార్పులకు సంకేతమని మత్స్య పరిశ్రమ వర్గాలు భావిస్తున్నాయి. గుండ్రని ముళ్ల బంతిలాగా కనిపిస్తున్న ఈ చేపలు సీఅర్చిన్‌ జాతికి చెందినవిగా అంతర్జాల అధ్యయనం ద్వారా తెలుస్తోంది. సముద్రంలో చేపల వేటకు వెళ్తున్న జాలర్లకు దొరికే చేపలతో పాటు ఈ ముళ్లబంతి చేపలు వలల్లోకి వస్తున్నాయి.  వాస్తవానికి ఈ జాతి చేపలు సముద్రంలోని రాతి గుహలు, నాచురాళ్ల గుట్టల్లో పెరుగుతుంటాయని తెలుస్తోంది. ఈ జాతి చేపలు ఇక్కడకి ఎలా వస్తున్నాయనే ప్రశ్నకు సముద్రంలో సంభవించే మార్పులు కారణం కావచ్చని భావిస్తున్నారు. 
 విదేశాల్లో ఈవింత చేపలకు గిరాకీ ఉన్నట్లు వినికిడి
 సీఅర్చిన్‌ చేపలను విదేశాల్లో తింటున్నారు కాబట్టి అక్కడ వీటికి బాగా గిరాకీ ఉన్నట్లు తెలిసింది. సాధారణంగా ఈ చేపలు ఒక్కోటి 50 గ్రాముల నుంచి కిలో సైజు వరకు ఉంటాయని సమాచారం. 
 ఇక్కడ జాలర్లకు అవగాహనలేకే.. 
 ఈ చేపలు తినడానికి పనికివస్తాయని ఈ ప్రాంత జాలర్లకు కూడా తెలియదు. చేపల వేటలో తమకు ఆటంకం కలిగించే పిచ్చిజాతి చేపలుగానే ఈ ప్రాంతవాసులకు తెలుసు. దీంతో వాటిని తీసిపారేయడం మినహా ఇక్కడ ఎవరూ పట్టించుకోవడంలేదు. నాగాయలంక కృష్ణా నదిలో కేజ్‌ కల్చరిస్ట్‌గా ప్రాచుర్యం పొందిన యువ ఆక్వా శాస్త్రవేత్త తలశిల రఘుశేఖర్‌ మత్స్యకారుల దగ్గర తరచూ కనిపించడంతో ఆరా తీయడంతో వీటిని సీఅర్చిన్‌ (ట్ఛ్చuటఛిజిజీn)గా గమనించారు. అయితే వీటి క్రయవిక్రయాలకు తగినంతగా సరుకు లేదు. ఇక్కడ జాలర్లకు వలల్లో చిక్కుతున్న ఇవి యాభై, వంద గ్రాముల సైజులో మాత్రమే ఉంటున్నాయి.