సంచలన సృష్టించిన ఓ హత్య కేసులో అతనొక నిందితుడు. కింది కోర్టు అతనికి మరణశిక్ష విధించింది. హైకోర్టు, ఆపైన సుప్రీం కోర్టు కూడా కోర్టు తీర్పునే సమర్థించాయి. క్షమాభిక్ష కోరితే.. రాష్ట్రపతి సున్నితంగా తిరస్కరించారు. కొడుకు కోసం అతని తల్లి మరోసారి రాష్ట్రపతి భవన్‌ తలుపు తట్టింది. ఈసారి రాష్ట్రపతి కనికరించి జీవితఖైదుగా శిక్షను మార్చారు. కట్‌ చేస్తే.. దాదాపు 25 ఏళ్ల తర్వాత అతని విషయంలో పెద్ద తప్పే జరిగిందని దేశసర్వోన్నత న్యాయస్థానమే ఒప్పుకుంది. అతన్ని విడుదల చేయాలంటూ ఆదేశాలు జారీ చేస్తూనే ఆసక్తికర వ్యాఖ్యలు చేసింది. ఏంటా తప్పు?.. ఇంతకీ కోర్టు ఏం చెప్పిందంటే..వంద మంది దోషులు తప్పించుకున్నా ఒక్క నిర్దోషికి కూడా శిక్ష పడకూడదని అంటారు. అయితే నిందితులతో పాటు దోషులకూ మన చట్టాలు కొన్ని హక్కులు కల్పిస్తున్నాయి. అయితే ఆ హక్కును న్యాయస్థానాలే నిర్లక్ష్యం చేస్తే..?! ఫలితంగా ఓం ప్రకాశ్‌లాగా పాతికేళ్లు జైల్లో మగ్గాల్సి వస్తుంది.ఉత్తరాఖండ్‌కు చెందిన ఓం ప్రకాశ్‌(Om Prakash).. తన యజమానితో పాటు అతని కుటుంబాన్ని హతమార్చిన కేసులో నిందితుడు. 1994లో ఈ నేరం జరిగింది. నేరం రుజువు కావడంతో 2001లో ట్రయల్‌ కోర్టు అతనికి మరణశిక్ష విధించింది. అయితే నేరం జరిగిననాటికి అతను మైనర్‌. తన కొడుకు మైనర్‌ అని మరణశిక్షపై అతని తల్లి అభ్యంతరం వ్యక్తం చేసింది. మరోవైపు.. నిందితుడి పేరిట ఉన్న బ్యాంక్‌ పాస్‌బుక్‌ ఆధారంగా నేరం జరిగిన నాటికి అతనికి 20 ఏళ్లని అధికారులు వాదించారు. కోర్టు ఓం ప్రకాష్‌ తల్లి అభ్యర్థనను పక్కనపెట్టి మరణశిక్ష ఖరారు చేసింది. ఆ తీర్పును సవాల్‌ చేస్తూ ఆమె హైకోర్టు, సుప్రీం కోర్టులకు వెళ్లారు. అయితే అక్కడా ఆ తల్లికి చేదు అనుభవం ఎదురైంది. రివ్యూ పిటిషన్లు వేస్తే వాటిని కొట్టేశాయి. దీంతో చివరి అవకాశంగా ఆమె రాష్ట్రపతిని క్షమాభిక్ష కోరారు. అయితే మొదటి పిటిషన్‌ తిరస్కరణకు గురికాగా.. 2012లో రెండో పిటిషన్‌కు రాష్ట్రపతి ఆమోదం తెలిపారు. కాకుంటే.. ఓం ప్రకాశ్‌కు 60 ఏళ్లు వచ్చేదాకా జైల్లోనే ఉంచాలంటూ సూచించారు. ఆ తర్వాత సుప్రీం కోర్టులో అతని తల్లి మరో పిటిషన్‌ వేసినప్పటికీ.. అది చెల్లదంటూ రిజిస్ట్రీ కొట్టిపారేశారు. 2019లో హైకోర్టులో రిట్‌ పిటిషన్‌ వేస్తే.. అదీ తిరస్కరణకే గురైంది. చివరకు.. సుప్రీం కోర్టులో మరో పిటిషన్‌ దాఖలైంది. ఈ పిటిషన్‌ ఆధారంగా బోన్‌ ఆసిఫికేషన్(ఎముక పరిణామంచెందే క్రమం) పరీక్ష నిర్వహించగా.. నేరం జరిగిననాటికి అతని వయసు 14 ఏళ్లుగా తేలింది!. అంతేకాదు.. సమాచారం హక్కు చట్టం ప్రకారం 14 ఏళ్ల వయసువాళ్లకూ బ్యాంక్‌ అకౌంట్‌ ఉండొచ్చనే విషయాన్ని కోర్టు దృష్టికి తీసుకెళ్లారు. జువైనల్‌ జస్టిస్‌ యాక్ట్‌(Juvenile Justice Act) 2015 ప్రకారం.. జువైనల్‌కు కఠిన శిక్షలు విధించరాదని మన చట్టం చెబుతోంది. కానీ, ఈ కేసులో ఓం ప్రకాశ్‌కు ఏకంగా మరణశిక్ష విధించాయి కోర్టులు. అయితే.. ఈ తరహా కేసుల్లో శిక్షలు ఖరారైన తర్వాత కూడా నిందితుడి మైనర్‌ అని నిరూపించుకునేందుకు పిటిషన్‌ వేయొచ్చు. అందుకు సెక్షన్‌ 9(2) వెసులుబాటు కల్పించింది. అయితే.. కింది కోర్టు నుంచి సుప్రీం కోర్టు దాకా ఓం ప్రకాశ్‌ విషయంలో నిర్లక్ష్యంగా వ్యహరించాయి. సెక్షన్‌కు విరుద్ధంగా ప్రవర్తించాయి.‘‘మన దేశంలో న్యాయస్థానాలకు ఎంతో ప్రాధాన్యత ఉంది. అలాంటిది ఇలాంటి కేసుల్లో.. అభ్యర్థలను కోర్టులు జాగ్రత్తగా పరిశీలించాలి. నిర్లక్ష ధోరణితో పక్కన పడేయకూడదు. 2015 జువైనల్‌ చట్టం.. పిల్లలను అపరాధిగా కాకుండా బాధితుడిగా పరిగణించాల చెప్పింది. వాళ్లలో పరివర్తన తీసుకొచ్చి.. సమాజంలోకి పంపించి పునరావాసం కల్పించాలని చెబుతోంది. అయితే ఇక్కడ కోర్టులు చేసిన తప్పిదానికి అప్పీలుదారుడు శిక్షను అనుభవించాడు. సమాజంలో కలిసిపోయే అవకాశాన్ని కోల్పోయాడు. తన తప్పులేకుండా అతను కోల్పోయిన కాలాన్ని ఎలాగూ వెనక్కి తేలేము’’ అంటూ జస్టిస్‌ ఎంఎం సుందరేష్‌, జస్టిస్‌ అరవింద్‌కుమార్‌ బెంచ్‌ వ్యాఖ్యానించింది. మరేయిత కేసులతో గనుక అతనికి సంబంధం లేకుంటే తక్షణమే అతన్ని విడుదల చేయాలంటూ ఉత్తరాఖండ్‌ జైళ్ల శాఖను ఆదేశించింది. అలాగే ప్రభుత్వ పునరావాస పథకాల కింద అతనికి ఏదైనా ఉపాధి కల్పించాలని ఉ‍త్తరాఖండ్‌ స్టేట్‌ లీగల్‌సర్వీసెస్‌ అథారిటీకి ధర్మాసనం సూచించింది.1994లో ఏం జరిగిందంటే..డెహ్రాడూన్‌(Dehradun)లో ఓ ఇంట్లో జరిగిన హత్యలు కలకలం రేపాయి. శ్యామ్‌లాల్‌ ఖన్నా అనే రిటైర్ట్‌ ఆర్మీ ఆఫీసర్‌ను, ఆయన కొడుకు సరిత్‌, భార్య సోదరిని ఎవరో కిరాతకంగా హతమార్చారు. పోలీసుల విచారణలో ఆ ఇంట్లోనే పని చేసే ఓం ప్రకాశ్‌ పనేనని తేలింది. ఐదేళ్ల గాలింపు తర్వాత పశ్చిమ బెంగాల్‌లో నిందితుడ్ని, అతని స్నేహితుడు నితేష్‌ను అరెస్ట్ చేశారు. అయితే.. ఈ కేసులో నితేష్‌ ప్రమేయం లేదని తేలడంతో కోర్టు అతన్ని నిర్దోషిగా విడుదల చేసింది.ప్రతీక్‌ చాదా అనే లాయర్‌ సుప్రీం కోర్టులో ఓం ప్రకాశ్‌ తరఫున పిటిషన్‌ వేయగా.. ఎస్‌ మురళీధర్‌ ఓం ప్రకాశ్‌ తరఫున వాదనలు వినిపించారు. ఉత్తరాఖండ్‌ ప్రభుత్వం తరఫున అడిషనల్‌ సోలిసిటర్‌ జనరల్‌ కేఎం నటరాజ్‌, అడ్వొకేట్‌ వన్షజా శుక్లా వాదనలు వినిపించారు.


 కుప్వారా: జమ్ముకశ్మీర్లో ఘోరం జరిగింది. పిల్లల మానసిక ప్రవర్తనను అర్ధం చేసుకొని వారి బాహ్య ప్రవర్తనను అదుపుచేయాల్సిన ఉపాధ్యాయుడు రెచ్చిపోయాడు. అల్లరి చేస్తున్నాడనే కారణంతో ఒళ్లంతా చిట్లిపోయేలా రెండో తరగతి చదువుతున్న బాలుడిని కర్రతో చితక్కొట్టాడు.
 
 దీంతో ఆ బాలుడి వీపంతా వాతలు తేలాయి. హంద్వారా ప్రాంతంలోని కుప్వారా ప్రైవేటు పాఠశాలలో ఈ ఘటన చోటుచేసుకుంది. ఈ దారుణానికి పాల్పడిన ఉపాధ్యాయుడిపై కేసు నమోదైంది. జువెనైల్ చట్టం ప్రకారం తల్లిదండ్రులు పోలీసులను ఆశ్రయించగా అతడిపై కేసు నమోదు చేశారు.


 బాల నేరస్థులకు సంబంధించిన చట్టాన్ని లోక్సభ ఆమోదించింది. 16-18 ఏళ్ల మధ్య వయసున్న వాళ్లు దారుణమైన నేరాలకు పాల్పడినా కూడా వాళ్లను బాల నేరస్థులుగానే చూడాల్సి రావడం, దానివల్ల వాళ్లు శిక్ష నుంచి తప్పించుకోవడం లాంటి ఘటనల నేపథ్యంలో కేంద్రం బాల నేరస్థుల చట్టం సవరణ బిల్లును లోక్సభలో ప్రవేశపెట్టగా.. సభ దాన్ని ఆమోదించింది. ఇక దీన్ని రాజ్యసభలో కూడా ప్రవేశపెట్టి ఆమోదింపజేసుకోవాలి. అలా అయితే ఇక మీదట చట్టాన్ని సవరించి, 16 ఏళ్లు దాటినవాళ్లంతా పెద్దవాళ్లేనని భావిస్తారు. ఇందులో సాధారణ నేరాలు, తీవ్రమైన నేరాలు, హేయమైన నేరాలు అనే మూడు విభాగాలుగా నేరాలను వర్గీకరించారు. ప్రతి విభాగానికి వేర్వేరుగా విధానాలను అందులో నిర్వచించారు.
 
 నిర్భయ ఘటనలో అందరికంటే ఘోరంగా ప్రవర్తించినది ఒక మైనర్ కావడంతో అప్పటి నుంచి బాల నేరస్థుల వయసు మీద చర్చలు దేశవ్యాప్తంగా జరుగుతున్నాయి. 2000 నాటి బాల నేరస్థుల చట్టానికి దాదాపు 40 సవరణలు రాగా, అన్నింటినీ లోక్సభ ఆమోదించింది. 2013 సంవత్సరంలో మొత్తం 28 వేల కేసుల్లో బాల నేరస్థులు ఉండగా, వాటిలో 3887 అత్యంత హేయమైనవని జాతీయ నేర రికార్డుల బ్యూరో కూడా వెల్లడించిందని ఈ బిల్లు మీద జరిగిన చర్చకు సమాధానం ఇస్తూ కేంద్ర మహిళా శిశు సంక్షేమ శాఖ మంత్రి మేనకా గాంధీ తెలిపారు.


 చట్టాల రూపకల్పనలోనూ, విధానపరమైన నిర్ణయాలు తీసుకోవడంలోనూ ప్రభుత్వాలకు సహేతుకత ప్రాతిపదిక కావాలి తప్ప భావోద్వేగాలు కాదు. జువెనైల్ జస్టిస్ చట్టానికి సవరణలు ప్రతిపాదిస్తూ కేంద్ర కేబినెట్ బుధవారం తీసుకున్న నిర్ణయంలో భావోద్వేగాలదే పైచేయి అయినట్టు కనబడుతోంది. ఈ సవరణల ప్రకారం హేయమైన నేరాలకు పాల్పడిన 16-18 ఏళ్లలోపు పిల్లలను ఇకపై జువెనైల్ చట్టం కింద కాకుండా భారతీయ శిక్షాస్మృతి(ఐపీసీ) నిబంధనల ప్రకారం విచారించి శిక్షిస్తారు. అయితే నిందితులు పాల్పడిన నేరం స్వభావం ఎలాంటిదో సమీక్షించి, ఏ చట్టంకింద విచారించాలో తేల్చే అధికారాన్ని జువెనైల్ బోర్డులకు అప్పగించారు. ఆ బోర్డులు సామాజిక శాస్త్రవేత్తలు, మనస్తత్వ నిపుణుల సాయంతో తుది నిర్ణయానికొస్తాయి. చూడటానికిది సమతౌల్య నిర్ణయంలా కనిపిస్తున్నా ఆచరణలో ఎదురుకాగల సమస్యలను ప్రభుత్వం సరిగా పరిగణనలోకి తీసుకోలేదనిపిస్తుంది.
 
 దేశ రాజధాని నగరంలో రెండున్నరేళ్లక్రితం నిర్భయ ఉదంతం చోటు చేసుకున్నాక... హేయమైన నేరాలకు పాల్పడే చిన్న వయసువారిని కూడా సాధారణ నిందితులుగా పరిగణించి శిక్షించాలన్న డిమాండ్ బలంగా ముందుకొచ్చింది. ఆమెపై అత్యంత అమానుషంగా దాడిచేసిన నిందితుల్లో నలుగురికి ఉరిశిక్ష పడగా, అయిదో నిందితుణ్ణి బాలుడిగా పరిగణించి జువెనైల్ బోర్డు మూడేళ్ల శిక్ష విధించింది. అత్యంత క్రూరంగా ప్రవర్తించిన నేరస్తుడు కేవలం బాలుడన్న పేరుతో తక్కువ శిక్షతో సరిపెట్టడమేమిటని పలువురు ఆగ్రహోదగ్రులయ్యారు. అతన్ని కూడా ఉరికంబం ఎక్కించాల్సిందేనని డిమాండ్ చేశారు. ఇందుకు అవసరమైతే చట్టాన్ని మార్చాలన్నారు. ఇలాంటి డిమాండ్లు రావడంలో వింతేమీ లేదు. నేర తీవ్రత ఎక్కువగా ఉన్నదనిపించినప్పుడు సమాజం ఎంతో క్షోభపడుతుంది. తీవ్రంగానే స్పందిస్తుంది. నేరస్తులను బహిరంగంగా ఉరితీయాలని, కాల్చిచంపాలని అధిక సంఖ్యాకులు కోరుతారు.
 
 ఇలా చేస్తే నేరం చేయదల్చుకున్నవారిలో భయం నెలకొంటుందని, నేరాలు తగ్గుముఖంపట్టి సమాజం ప్రశాంతంగా మనగలుగు తుందని వారి భావన. ప్రభుత్వాలు ఇలాంటి డిమాండ్ల విషయంలో పరిణతితో ఆలోచించాలి. అన్ని కోణాలనుంచీ పరిశీలించాలి. గతంలో యూపీఏ ప్రభుత్వం కూడా జువెనైల్ చట్టానికి సవరణ తీసుకురావాలని సంకల్పించింది. వయో పరిమితిని 18 ఏళ్ల నుంచి 16కు తగ్గించాలని అప్పట్లో స్త్రీ, శిశు సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రతిపాదనలు సిద్ధంచేసింది. ప్రస్తుతం ఆ శాఖను చూస్తున్న మేనకాగాంధీ దాన్ని మరికాస్త ముందుకు తీసుకెళ్లారు. బిల్లు రూపకల్పనలో చురుగ్గా వ్యవహరించారు. బిల్లులోని నిబంధనలను పార్లమెంటరీ స్థాయీ సంఘం గత ఫిబ్రవరిలో తిరస్కరించింది. నేర తీవ్రతనుబట్టి నిందితుడు మైనరా, పెద్దవాడా అని నిర్ణయించడం రాజ్యాంగంలోని 14, 15(3) అధికరణలకు విరుద్ధమని అభిప్రాయపడింది. ప్రస్తుతం ఉన్న జువెనైల్ వ్యవస్థ నేరస్తులను సంస్కరించేదిగా, వారికి పునరావాసం కల్పించేదిగా ఉన్నదని తేల్చింది. ‘చట్టవిరుద్ధంగా వ్యవహరించే పిల్లలనుద్దేశించి’ ఈ చట్టం చేశామనడాన్నే కమిటీ తప్పుబట్టింది. చట్టప్రకారం పద్దెనిమిదేళ్లు దాటనివారిని బాలలుగా పరిగణించినప్పుడు నేరాన్నిబట్టి వారిలో కొందరిని వేరేగా చూడటం రాజ్యాంగ విరుద్ధమవుతుందని తేల్చింది. అయితే, జువెనైల్ చట్ట సవరణల విషయంలో స్థాయీ సంఘం వ్యక్తంచేసిన అభిప్రాయాలను కేంద్ర కేబినెట్ పరిగణనలోకి తీసుకోలేదు.
 
 ప్రతిపాదిత సవరణల ఉద్దేశం చిన్న వయసు పిల్లలు చేసే హత్యలను, ప్రత్యేకించి మహిళలపై జరుగుతున్న అత్యాచారాలను అరికట్టడమేనని తెలుస్తూనే ఉంది. లైంగిక నేరాలకు పాల్పడేవారిలో సగంమంది పదహారేళ్ల లోపు పిల్లలేనని... తమకు కఠినశిక్ష వేసే అవకాశం లేదని తెలిసే వారు ఇలాంటి నేరాలకు పాల్పడుతున్నారని పోలీసులు చెప్పడంవల్ల ఈ బిల్లు కోసం వ్యక్తిగతంగా శ్రద్ధ తీసుకుని పనిచేశానని గతంలో మేనకాగాంధీ తెలిపారు. అయితే, జాతీయ క్రైం రికార్డుల బ్యూరో వెల్లడించిన గణాంకాల ప్రకారం లైంగిక నేరాలకు పాల్పడే పిల్లల సంఖ్య పెరగడం మాట వాస్తవమే అయినా మొత్తం అత్యాచారాల్లో వారి శాతం 6 కు మించడం లేదు. ఉదాహరణకు 2008లో 21,647 అత్యాచారాలు జరిగితే అందులో 776 ఉదంతాలు బాలనేరస్తులు చేసినవి. 2013కు వచ్చేసరికి మొత్తం అత్యాచారాలు 33,707 ఉంటే అందులో బాలనేరస్తుల వాటా 1,884. అయితే ఈ లెక్కల్లో కూడా మతలబు ఉన్నదని సామాజిక ఉద్యమకారుల వాదన. టీనేజ్ దాటని అబ్బాయి, అమ్మాయి మధ్య సాన్నిహిత్యం ఏర్పడిన సందర్భాల్లో వారిని విడదీయడం కోసం అమ్మాయి తల్లిదండ్రులు బాలుడిపై అత్యాచారం కేసు పెడుతున్నారని వారు సోదాహరణంగా వివరిస్తున్నారు. కఠిన శిక్షలుంటాయన్న భయంవల్ల నేరాలు ఆగుతాయనడానికి కూడా శాస్త్రీయ నిర్ధారణలేమీ లేవు. మరణశిక్షను రద్దుచేసిన దేశాల్లో నేరాలు పెరిగిన దాఖలాలు లేవు. బహిరంగ ఉరి, కాల్చిచంపడంవంటి శిక్షలున్న దేశాల్లో తీవ్రమైన నేరాలు తగ్గుముఖం పట్టిన జాడ కూడా లేదు. మన దేశంలో నిజానికి జువెనైల్ వ్యవస్థ అస్తవ్యస్తంగా ఉంది. జువెనైల్ హోమ్‌లు బాలనేరస్తులను సంస్కరించేవిగా కాక వారిని నేరస్తులుగా మరింత రాటుదేల్చడానికి ఉపయోగపడుతున్నాయి.
 
 దీనికి బదులు జువెనైల్ హోమ్‌లకు అనుబంధంగా పాఠశాలలు నెలకొల్పి నిపుణుల సాయంతో అందులోనివారిని సంస్కరించాల్సిన అవసరం ఉంది. మెదడులో స్థిర నిర్ణయం తీసుకోవడానికి దోహదపడే ఒక అమరిక 18 ఏళ్ల వయసు వరకూ పూర్తి రూపం సంతరించుకోదని వైద్యపరంగా నిర్ధారణ అయిన అంశం. వీటన్నిటినీ పరిగణనలోకి తీసుకుని నిర్ణయం తీసుకోవడానికి బదులు సమస్యను జువెనైల్ వ్యవస్థ నుంచి ఐపీసీకి బదిలీ చేయడం న్యాయం కాదు. కనీసం బిల్లు పార్లమెంటు ముందుకు వచ్చినప్పుడైనా లోతైన చర్చ జరిగి మెరుగైన నిర్ణయం తీసుకోవాలని ఆశిద్దాం.


 న్యూఢిల్లీ: హత్య, లైంగికదాడుల వంటి తీవ్రమైన నేరాలకు పాల్పడ్డ 16 ఏళ్లు దాటిన బాలురను పెద్దవారిలాగే భారత శిక్షాస్మృతి ప్రకారం విచారించాలని కేంద్ర మహిళా, శిశు సంక్షేమ శాఖ ప్రతిపాదించింది. కేబినెట్ ఆమోదంకోసం పంపనున్న ముసాయిదా నోట్‌లో భాగంగా ఈ ప్రతిపాదనను చేసినట్టు అధికారవర్గాలు తెలిపాయి. దీనిపై త్వరలో నిర్ణయం తీసుకుంటారన్నాయి. నిర్భయ గ్యాంగ్‌రేప్ కేసులో 16 ఏళ్ల నిందితుడికి స్వల్పశిక్ష పడిన నేపథ్యంలో ఈ ప్రతిపాదన చేశారు. దీనికి ఆమోదం లభిస్తే  16-18 ఏళ్ల వయసుండే నిందితులకు జువైనైల్ చట్టం ప్రకారం మినహాయింపులు లభించవు. దీన్ని జాతీయ బాలల హక్కుల పరిరక్షణ కమిషన్ వ్యతిరేకించింది.
  
 ‘క్రిమినల్ కోర్టుల అధికారాలపై వైఖరి చెప్పండి’
 హత్య, లైంగిక దాడులవంటి నేరాల్లో 16-18 ఏళ్ల వయసు నిందితులను విచారించే విషయంలో క్రిమినల్‌కోర్టుల అధికారాలపై నాలుగు వారాల్లో వైఖరి తెలపాలని సుప్రీంకోర్టు సోమవారం కేంద్రాన్ని కోరింది.