సాక్షి, నిర్మల్: కడెం ప్రాజెక్ట్ మరోసారి వణుకు పుట్టించింది. నాలుగు గేట్లు తెరుచుకోకుండా మొరాయించడంతో..  ప్రాజెక్ట్ దిగువన ఉన్న గ్రామాలు బిక్కుబిక్కుమంటూ గడిపాయి. ఈ క్రమంలో మంత్రి ఇంద్రకరణ్‌రెడ్డి స్వయంగా రంగంలోకి దిగి అక్కడి పరిస్థితిని పర్యక్షించారు. కాసేపటికి వరద తగ్గుముఖం పట్టడంతో అంతా ఊపిరి పీల్చుకున్నారు.  ఎగువ ప్రాంతాల నుంచి ప్రాజెక్టులోకి భారీగా వరద నీరు చేరడంతో.. జలాశయం పూర్తి స్థాయి నీటి మట్టానికి (700 అడుగులు) చేరుకుంది.  ఎగువ నుంచి ప్రాజెక్ట్‌లోకి 3.8 లక్షల క్యూసెక్కుల వరద నీరు చేరుతుండగా.. 14 వరద గేట్ల ద్వారా 2.4 లక్షల క్యూసెక్కుల నీటిని దిగువకు విడుదల చేస్తూ వచ్చారు. ఈ క్రమంలో.. కడెం ప్రాజెక్టుకు మొత్తంగా 18 వరద గేట్లు ఉండగా,  నాలుగు గేట్లు తెరుచుకుకోకుండా ఇంకా మొరాయించాయి.  జ‌ర్మ‌న్ క్ర‌స్ట్ గేట్లపై నుంచి వ‌ర‌ద‌నీరు పారింది.  ఈ నేపథ్యంలోనే లోతట్టు ప్రాంతాల ప్రజలను సంబంధిత అధికారులు అప్రమత్తం చేశారు.  ఇప్పటికే 12 గ్రామాలకు చెందిన 7 వేల మందిని పునరావాస కేంద్రాల‌కు త‌ర‌లింపు ఇక కడెం ప్రాజెక్ట్ కు చేరుకోని మంత్రి ఇంద్ర‌క‌ర‌ణ్ రెడ్డి పరిస్థితిని పర్యవేక్షించారు.  ఈ క్రమంలో అంతా వరదకు భయపడి ఒకసారి వెనక్కి వెళ్లారు. అయితే.. వరద తగ్గితే కట్ట మైసమ్మ మొక్కు చెల్లించుకుంటానంటూ కడెం వద్ద మొక్కు‌కున్నారు మంత్రి. ఆపై కాసేపటికే కడెం వరద తగ్గుముఖం పట్టడంతో అంతా ఊపిరిపీల్చుకున్నారు.  కడెం సామర్థ్యం : 8.227/7.60 TMC. ఇన్ ఫ్లో 230138 c/s  అవుట్ ఫ్లో 236032c/s 👉: (ఫొటో గ్యాలరీ కోసం ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి) #kadam #TelanganaRains #nirmal @balaji25_t pic.twitter.com/VyQNwVXQeb — Shaik Adnan Ahmed شیخ عدنان احمد (@skadnan05) July 27, 2023 #kadam #TelanganaRains #nirmal @balaji25_t pic.twitter.com/VyQNwVXQeb — Shaik Adnan Ahmed شیخ عدنان احمد (@skadnan05) July 27, 2023

సాక్షి, అదిలాబాద్‌: గత కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు రైతులకు ఇచ్చిన అనేక సబ్సిడీలకు కోత పెట్టి.. రైతుబంధు పేరుతో కేసీఆర్ అన్నదాతలను మోసం చేస్తున్నారని సీఎల్పీ నేత బట్టి విక్రమార్క మండిపడ్డారు. భట్టి విక్రమార్క ఆధ్వర్యంలోని సీఎల్పీ బృందం బుధవారం రైతులతో ముఖాముఖీ కార్యక్రమాన్ని ఏర్రాటు చేసింది. ఈ కార్యక్రమంలో భట్టితో పాటు ఎమ్మెల్సీ జీవన్ రెడ్డి, మాజీ ఎమ్మెల్సీ ప్రేమ్ సాగర్ రావు, కిసాన్ కాంగ్రెస్ ఛైర్మన్ అన్వేష్ రెడ్డి, జిల్లా కాంగ్రెస్ నాయకులు భరత్ చౌహాన్, జిల్లా మహిళా కాంగ్రెస్ కార్యదర్శి దుర్గాభవానీ, ఎస్సీ సెల్ జిల్లా అధ్యక్షులు లింగంపల్లి చంద్రయ్య, స్థానిక మండల ఇంఛార్జి పొద్దుటూరి సతీష్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు. ఈ సందర్భంగా ఆయన కడెం రైతులతో సమావేశం అయ్యారు. ఈ మేరకు ఆయన మాట్లాడుతూ.. రైతు బంధు పేరు మీద ప్రభుత్వం ద్వారా రావాల్సిన సహాయాన్ని, సబ్సిడీనికి కేసీఆర్ ప్రభుత్వం ఆపేసిందని రైతులకు వివరించారు. ముఖ్యమంత్రి కేసీఆర్ చేస్తున్న మోసాలు ప్రజలకు, రైతులుకు అర్థమవుతోందన్నారు. కేసీఆర్ ప్రవేశపెట్టిన రైతుబంధు పథకం కేవలం భూములున్న భూస్వాములకు, వందల ఎకరాల బీడు భూమి ఉన్న ఆసాములకు మాత్రమే ఉపయోగపడుతోంది తప్పా.. నిజంగా భూమిని దున్నే రైతులకు ఉపయోగపడడం లేదని పేర్కొన్నారు. భూమిని నమ్మి పంట పండించే రైతులకు మద్దతు ధరలేక.. పెట్టిన పెట్టుబడి కూడా రావడం లేదన్నారు. అంతేగాక గత ప్రభుత్వాలు ఇచ్చిన సబ్సిడీలు కూడా లేక... అన్నదాతలు తీవ్రంగా ఇబ్బంది పడుతున్నారన్నారు.  ఈ ప్రాంతంలో నాటి దివంగత కాంగ్రెస్ ముఖ్యమంత్రి డాక్టర్ వైఎస్ రాజశేఖర్ రెడ్డి మొదలు పెట్టిన సదర్మఠ్ ప్రాజెక్టును కుట్రతోనే డిజైన్ మార్చి.. ఈ ప్రాంత వాసులకు నీళ్లు రాకుండా చేశారని భట్టి ఆరోపించారు. నాటి కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం పేద రైతుల కోసం నిర్మించిన కడెం ప్రాజెక్టు ద్వారా చివరి భూములకు నీళ్లు అందించేలా ప్రతి ఏడాది మెయింటెనెన్స్ చేయడం జరిగేదన్నారు. కానీ కేసీఆర్ ప్రభుత్వం వచ్చాక మెయిటెనెన్స్ చేయకపోవడంతో కింది ప్రాంత రైతులకు నీళ్లు రావడం లేదని ఆయన ధ్వజమెత్తారు. కడెం ప్రాజెక్టు మెయింటెనెన్స్ కోసం మంజూరు చేసిన 130 మంది ఉద్యోగులను గత కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం నియమిస్తే.. కేసీఆర్ ప్రభుత్వం 101 మందిని తొలగించి.. కేవలం 29 మందితో ప్రాజెక్టు నిర్వహణ చేస్తోందని ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశారు. దాదాపు 74 వేల ఎకరాలకు సాగునీరు అందించే ప్రాజెక్టు విషయంలో కేసీఆర్ అలసత్వం వహించడంపై ఆయన తీవ్రస్థాయిలో ధ్వజమెత్తారు. కడెం ప్రాజెక్టును రైతులకు దూరం చేసే ఒక దుర్మార్గమైన ఆలోచన కేసీఆర్ చేస్తున్నారని మండిపడ్డారు. ధరణితో రైతులందరిని కేసీఆర్ ప్రభుత్వం సంక్షోభంలోకి నెట్టిందని భట్టి ధ్వజమెత్తారు. ధరణి అనేది సంస్కరణ కాదు.. సంక్షోభం అని ఆయన అన్నారు. రాష్ట్రంలో 95 శాతం మంది రైతులు 5 ఎకరాల్లోపు ఉన్నవారే.. వారంతా పండించిన పంటను సుదూర ప్రాంతాలకు తీసుకెళ్లి ఎలా అమ్ముకుంటారని ప్రశ్నించారు. ఆనాటి కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలు ఏర్పాటు చేసిన కొనుగోలు కేంద్రాలు, ఐకేపీ సెంటర్లు కొనసాగించాలని ఆయన డిమాండ్‌ చేశారు. కేంద్రప్రభుత్వం తీసుకువచ్చిన నల్ల చట్టాలు.. దేశ రైతాంగాన్ని వణికిస్తున్నాయని భట్టి విక్రమార్క పెర్కొన్నారు. 

దండేపల్లి(మంచిర్యాల) : కడెం ప్రాజెక్టు చివరి ఆయకట్టు కింద యాసంగి పంటల సాగు ఆందోళనకరంగా మారింది. డిస్టిబ్యూటరీ 30 నుంచి 42 వరకు గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని అందించడంతో చాలా మంది రైతులు పంటలు సాగు చేసుకున్నారు. ఇటీవల ఎత్తిపోతల పథకం పైప్‌లైన్‌ తరచూ మరమ్మతులకు గురికావడంతో నీటి సరఫరాకు ఆటకం కలుగుతోంది. ఒకోసారి వారం రోజుల పాటు నీటి సరఫరా నిలిచిపోతోంది. దీంతో గూడెం ఎత్తిపోతల కింద ఇప్పటికే సాగు చేసిన పొలాలు ఎండిపోతున్నాయి. రైతులు ఆందోళనలకు దిగుతున్నారు. ఆయకట్టు పరిస్థితి ఇదీ.. కడెం ప్రాజెక్టు పూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం 700 అడుగులు. ప్రతి యేటా ప్రాజెక్టు పూర్తిగా నిండితే ఆయకట్టు కింద ఖరీప్‌లో సుమారు 50 వేల ఎకరాలకు సాగునీరు అందిస్తుంటారు. కడెం నీటిని రబీ సాగుకు ఇచ్చిన దాఖలాలు తక్కువే. రబీ సీజన్‌లో చెరువులు మాత్రం నింపుతారు. గూడెం ఎత్తిపోతల పథకం ప్రారంభం అయినప్పటినుంచి మాత్రం ఖరీఫ్‌కు పూర్తిస్థాయిలో, రబీకి డీ1 నుంచి డి28 వరకు కడెం నీటిని, డీ30 నుంచి డి42 వరకు గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని అందిస్తున్నారు. రెండోసారీ రబీకి.. కడెం ఆయకట్టు కింద డిస్టిబ్యూటరీ 30 నుంచి 42 వరకు గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని రబీ సాగుకు అందించడం ఇది రెండోసారి. అయితే గత సంవత్సరం ఖరీఫ్‌లో కడెం నీటిని ఆయకట్టు చివరి వరకు అందించారు. ఖరీఫ్‌ సాగు పూర్తయ్యేనాటికి కడెం ప్రాజెక్టులో 692 అడుగుల నీటిమట్టం ఉంది. దీనికితోడు ఒక టీఎంసీ నీటిని ఎస్సారెస్పీ నుంచి తెచ్చి 2016–17లో రబీకి కూడా డి1 నుంచి డి28 వరకు కడెం నీటిని, డీ30 నుంచి డి42 వరకు గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని అందించారు. ఈ సమయంలో రికార్డు స్థాయిలో పంట దిగుబడులు వచ్చాయి. 2017 ఖరీఫ్‌కు కడెం నీటిని డీ1 నుంచి డి42 వరకు అందించారు. ప్రస్తుత యాసంగికి మాత్రం కడెంలో సరిపడా నీళ్లు లేవు. 685 అడుగుల నీటిమట్టం ఉంది. దీంతో డి1 నుంచి డి22 వరకు రెండు తడుల నీటిని విడుదల చేసి చెరువులు నింపాలని నీటిపారుదల శాఖ అధికారుల సమావేశంలో తీర్మానించారు. ఈనెల 15 నుంచి 23 వరకు మొదటి విడత నీటిని విడుదల చేశారు. రెండో విడత ఫిబ్రవరి 15 నుంచి విడుదల చేయనున్నారు. డీ30 నుంచి డి42 వరకు మాత్రం గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని గతనెల 23 నుంచి విడుదల చేస్తున్నారు. ప్రస్తుత రబీకీ నీటిని విడుదల చేసినప్పటి నుంచి ఎత్తిపోతల పథకం ఇప్పటికి మూడుసార్లు మరమ్మతులకు గురయ్యింది. దీంతో ఆయకట్టు రైతులు తమ పంటలు పండుతాయో లేదో అని ఆందోళన చెందుతున్నారు. ఎగువ ప్రాంత రైతుల ఆందోళనలు గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని అధికారికంగా డి30 నుంచి డి42 వరకు ఇవ్వాల్సి ఉంది. అయితే తానిమడుగు వద్ద గల ఎత్తిపోతల పథకం డెలివరీ సిస్టర్న్‌ వద్ద కడెం ప్రధాన కాల్వలో అడ్డంగా గేట్లు ఏర్పాటు చేశారు. దీంతో ఖరీఫ్‌ సమయంలో ఈ గేట్లు ఎత్తితే కడెం నీళ్లు డి1 నుంచి డి42 వరకు వెళ్తుంటాయి. రబీ సమయంలో ఈ గేట్లు మూసి గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని డీ30 నుంచి డి42 వరకు అందిస్తుంటారు. ఈ సమయంలో గేట్ల నుంచి లీకయిన కొద్దిపాటి నీళ్లు ఎగువ ప్రాంతాలైన దండేపల్లి, మామిడిపల్లి వరకు వెళ్లడంతో ఈ ప్రాంత రైతులు రబీలో పంటలు సాగు చేసుకుంటున్నారు. అయితే ఈసారి కడెం నీటిని డీ1 నుంచి డి22 వరకు చెరువులు నింపేందుకు విడుదల చేయగా, డీ–30 నుంచి డి42 వరకు గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని అందిస్తున్నారు. మిగిలిన డీ23–24, 24ఏ, 24బీ, 25, 26, 27, 28లకు సాగునీరు పూర్తిగా నిలిచిపోయింది. గూడెం ఎత్తిపోతల నీళ్లు మొదట్లో కొద్ది రోజులు ఎగువకు రావడంతో గత ఏడాది మాదిరి ఈసారి కూడా పంటలు సాగు చేశారు. అయితే ఎత్తిపోతల పైప్‌లైన్‌ పగిలింది. దానికి మరమ్మతు చేసినప్పటి నుంచి ఎత్తిపోతల నీరు ఎగువకు వెళ్లకుండా పూర్తిగా సీజ్‌ చేశారు. దీంతో డీ23–24, 24ఏ, 24బీ, 25, 26, 27, 28 కింది సుమారుగా 5వేల ఎకరాలకు పైగా భూములు బీళ్లుగా మారాయి. కొందరు రైతులు సాగు చేసిన పొలాలు నీళ్లందక ఎండుతున్నాయి. అయితే వీటికి తానిమడుగు వద్ద కడెం ప్రధాన కాల్వలో అడ్డంగా ఉన్న గేట్లను ఎత్తితే ఇక్కడి వరకు సాగునీరు అందుతుందని ఇక్కడి రైతులు పేర్కొంటున్నారు. మళ్లీ నిలిచిన నీటి సరఫరా.. గూడెం ఎత్తిపోతల నీటిని గతనెల 23న విడుదల చేశారు. అప్పటినుంచి మూడుసార్లు పైప్‌లైన్‌ మరమ్మతులకు గురయ్యింది. దీంతో పైప్‌లైన్‌ లీకయినప్పుడల్లా నీటి సరఫరా నిలిచిపోవడంతో రైతులు ఆందోళన చెందుతున్నారు. ఇదే నెలలో 6న ఒకసారి, 10న మరోసారి, తాజాగా 28న పైప్‌లైన్‌ మరమ్మతులకు గురయ్యింది.  


 కష్టాల్లో.. కడెం ప్రాజెక్టు
  జిల్లాలోని జలాశయాల్లో అతిపెద్దది కడెం ప్రాజెక్టు. ఈ ప్రాజెక్టు కింద 85 వేల ఎకరాల ఆయకట్టు ఉంది. ప్రాజెక్టును 1978లో నిర్మించారు. అప్పటి నుంచి ఇప్పటి వరకు దాని శాశ్వత మరమ్మతుకు నిధులు మంజూరు కాలేదు. దీంతో ప్రాజెక్టులో అనేక సమస్యలు రాజ్యమేలుతున్నాయి. ప్రధానంగా ప్రాజెక్ట్‌కు ఉన్న 18 గేట్లలో 9 గేట్లు స్వదేశీ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో, మిగతా గేట్లు జర్మనీ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో రూపొందించినవి.
 
 ఇందులో స్వదేశీ పరిజ్ఞానంతో రూ పొందించిన గేట్లు పాడయ్యాయి. అప్పట్లో వేసిన రబ్బర్‌సీల్స్‌యే ఉన్నాయి. వాటిని ఇప్పటి వరకు మార్చలేదు. దీంతో 17, 18 గేట్ల ద్వారా లీకేజీల రూపంలో రోజుకు సుమారు 25 క్యూసెక్కుల విలువైన నీరు గోదావరి నది పాలవుతోంది. ఖరీఫ్‌లో ఆశించిన స్థాయి కంటే అధిక వర్షాలు కురవడంతో ప్రాజెక్టు పూర్తిస్థాయి నీటి మట్టం 700 అడుగులకు చేరుకోవడంతో మిగు లు జలాలు సుమారు 50 టీఎంసీల నీటిని గో దావరిలోకి వదిలారు.
 
 ఇక ప్రాజెక్టు గేట్ల నుంచి లీకవుతున్న నీటిని పరిశీలిస్తే.. ఏదైనా గేటు ఎత్తి బయటకు నీటిని వదులుతున్నారా..? అన్నట్లు అక్కడి పరిసరాలు కనిపిస్తాయి. ఇక వీటితోపాటు రోబ్స్ కూడా పాడయ్యాయి. రబ్బర్‌సీల్స్ ఏర్పాటు, రోబ్స్ తదితర వాటికి నిధులు మం జూరైనా అధిక వర్షాలతో గతేడాది పనులకు ఆ టంకం కలిగిందని అధికారులు పేర్కొంటున్నా రు. వృథానీటికి అడ్డుకట్ట వేసేలా అధికారులు చర్యలు తీసుకోవాలని రైతులు కోరుతున్నారు.
 
  సమస్యల్లో స్వర్ణ ప్రాజెక్టు...
  నిర్మల్, సారంగాపూర్ మండలాల్లో సుమారు 10 వేల ఎకరాలను సస్యశ్యామలం చేయాలనే ఉద్దేశంతో 1972లో సారంగాపూర్ మండలం స్వర్ణ గ్రామం వద్ద ప్రాజెక్టు నిర్మించారు. మొత్తం ఆరు గేట్లు కలిగిన ఈ ప్రాజెక్ట్‌కు పుట్టెడు సమస్యలు ఉన్నాయి. ప్రాజెక్టు నిర్మాణం జరిగినప్పటి నుంచి ఇప్పటి వరకు వరదగేట్లతోపాటు కాలువల షట్టర్లకు శాశ్వత మరమ్మతులు చేపట్టలేదు. దీంతో ఆరు గేట్లూ పూర్తిగా అధ్వాన స్థితికి చేరి లీకేజీలకు నిలయంగా మారాయి. ఖరీఫ్ లో కురిసిన భారీ వర్షాలకు ఎగువ ప్రాంతం నుంచి పెద్ద మొత్తంలో వరద నీరు రావడంతో ప్రాజెక్టు పూర్తిస్థాయి నీటిమట్టం 1183 అడుగులకు చేరుకుంది.
 
  దీంతో అధికారులు గేట్లు ఎత్తి మిగులు జలాలను స్వర్ణ నదిలోకి వదిలారు. ఎత్తిన గేట్లలో నుంచి 4వ నంబర్ గేటు దింపే సమయంలో మొరాయించి కిందికి దిగక విలువైన నీరంతా స్వర్ణ నది పాలైంది. గతంలోనూ 5వ గేటు పరిస్థితి ఇలాగే అయింది. గేట్ల ద్వారా అవుతున్న లీకేజీలను రెండు నెలల క్రితం జనుమును అడ్డుపెట్టి నియంత్రించారు. మళ్లీ కొంతమేర లీకేజీలు ఏర్పడడంతో పది రోజుల క్రితం మళ్లీ జనుమును అడ్డుపెట్టారు. ఇలా యేటా జనుము అడ్డుపెట్టి తాత్కాలికంగా నీటి లీకేజీలను అరికట్టడమే తప్ప శాశ్వత మరమ్మతులు మాత్రం కరువయ్యాయి.
 
 ప్రాజెక్టు రబ్బర్‌సీల్స్, రోబ్స్ సైతం దెబ్బతిన్నాయి. ఇక ప్రాజెక్టు వింగ్‌వాల్‌కు బుంగపడి ఏళ్లు గడుస్తున్నా ఎలాంటి మరమ్మతులు చేపట్టలేదు. భవిష్యత్తులో దీని ద్వారా ప్రాజెక్టు మనుగడకే ముప్పు వాటిల్లే పరిస్థితి ఏర్పడింది. దీనికితోడు కుడికాలువ షట్టర్ పూర్తిగా దెబ్బతినడంతో ఖరీఫ్‌లో నీటి ప్రవాహానికి అది కొట్టుకుపోయింది. దీంతో కాలువ కింద ఉన్న జౌళి గ్రామంలోకి నీళ్లు ప్రవహించడంతో ప్రజలు ఇబ్బందులు పడ్డారు.
 
  దానికి ఇప్పటికీ ఎలాంటి శాశ్వత మరమ్మతులు చేపట్టలేదు. ఇక ప్రాజెక్టు పైన, కట్టపైన ఏర్పాటు చేసిన విద్యుత్ స్తంభాలకు బల్బులు లేక రాత్రివేళ పూర్తిగా అంధకారం నెలకొంటోంది. రాత్రివేళ ప్రాజెక్టు వద్ద విధులు నిర్వహించే సిబ్బంది సైతం భయపడే పరిస్థితులు ఉన్నాయి. ఇకనైనా సంబంధిత ఉన్నతాధికారులు ప్రాజెక్టుల మరమ్మతుకు యుద్ధప్రాతిపదికన చర్యలు తీసుకోవాలని ఆయా ప్రాజెక్టుల ఆయకట్టు రైతాంగం కోరుతోంది.
 
  ప్రతిపాదనలు పంపించాం - సురేశ్, ఎస్‌ఈ, నీటిపారుదలశాఖ, నిర్మల్
  స్వర్ణ ప్రాజెక్టు మరమ్మతుల కోసం ఇప్పటికే ప్రతిపాదనలు పంపించాం. వరద గేట్లు, కుడికాలువతోపాటు అన్నింటికి సంబంధించి ప్రతిపాదనలు పంపించాం. నిధులు మంజూరు కాగానే పనులు చేపడతాం.