ఆర్బీఐ పునాదులే కదిలిపోయే ప్రమాదం ఏర్పడుతున్న ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో దేశానికి అవసరమైంది ఏమిటి అనేది పెద్ద ప్రశ్నగా మారుతోంది. ఆర్బీఐ స్వయంప్రతిపత్తిని కేంద్రం ఇంత అపరిపక్వ దృష్టితో అడ్డుకోవడం వల్ల సంక్షోభం మరింత తీవ్రస్థాయికి చేరుకుంటుంది. ఇప్పుడు దేశానికి అవసరమైంది కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రిత్వశాఖలో ప్రొఫెషనలిజమూ, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇచ్చిన విధానపరమైన ఆదేశాలకు అనుగుణంగానే డబ్బు చలామణీ, వడ్డీరేట్లను నిర్వహించాల్సి ఉందని ఆర్బీఐకి స్పష్టం చేయడమూ మాత్రమే. ఇవి మాత్రమే పారిశ్రామిక, ఉపాధి పెరుగుదలకు వీలు కల్పిస్తాయి. ఆర్థికాంశాల్లో అపరిపక్వత దేశానికే హానికరం. దేశీయ పారిశ్రామిక ప్రగతి 2010–11లో 8.2% నుంచి 2011–12 నాటికి అంటే ఒక్క ఏడాదిలోపే 2.8%నికి దిగజారిపోయినప్పటి నుంచి, ఆర్థిక భవిష్యత్తును నిర్ణయించే కీలక నిర్ణయాలపై చివరిమాట ఎవరిదై ఉండాలి అనే అంశంపై భారతీయ రిజర్వ్‌ బ్యాంకుకు, ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖకు మధ్య గిల్లికజ్జాలు సాగుతూ వస్తున్నాయి. పెరుగుతున్న ద్రవ్యోల్బణాన్ని అరికట్టడానికి 2010లో ఆర్బీఐ దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థపై విధించిన అధిక వడ్డీరేటు విధానంలో సడలింపు చేయడం వైపుగా 2012 నుంచి అటు పరిశ్రమా ఇటు ప్రభుత్వం ప్రయత్నిస్తూ వచ్చాయి. ఆర్థిక వ్యవస్థపై అలాంటి సడలింపువల్ల కలిగే ప్రభావాన్ని ఏమాత్రం పట్టించుకోకుండా పరిశ్రమా, ప్రభుత్వమూ తమ వైఖరిని నేటివరకూ సమర్థించుకుంటూ వస్తున్నాయి.  గతవారం ఢిల్లీలో ఎ.డి. ష్రాఫ్‌ స్మారకోపన్యాసంలో ప్రసంగించిన సందర్భంగా డిప్యూటీ ఆర్బీఐ గవర్నర్‌ విరాళ్‌ ఆచార్య..  ప్రస్తుతం కేంద్రంలో ఉన్న ఎన్డీఏ ప్రభుత్వాన్ని, భవిష్యత్తులో కేంద్రంలో ఏర్పడబోయే ప్రభుత్వాలను కలిపి తీవ్రంగా హెచ్చరించడం ద్వారా ఆర్బీఐకీ, కేంద్రప్రభుత్వ, పారిశ్రామిక వర్గాలకు మధ్య సాగుతున్న దోబూచులాట ముసుగు వీడి బయటపడినట్లయింది. ’ఆర్బీఐకి తన విధులను నిర్వహించడంలో సంపూర్ణ స్వాతంత్య్రాన్ని ఇవ్వకపోతే, దేశీయ పరిశ్రమలూ, కేంద్రప్రభుత్వం కూడా ద్రవ్యమార్కెట్ల ఆగ్రహాన్ని చవిచూడక తప్పదనీ, అది ఆర్థిక వ్యవస్థను దహించక మానదనీ, ముఖ్యమైన రెగ్యులేటరీ సంస్థను చిన్నచూపు చూస్తే ఏదో ఒక రోజు అందరూ విచారించక తప్పని పరి స్థితి కలుగుతుంద’ని ఆర్బీఐ డిప్యూటీ గవర్నర్‌ తేల్చి చెప్పారు.  దేశ పాలకవ్యవస్థపై, దేశీయ పరిశ్రమపై ఆర్బీఐ డిప్యూటీ గవర్నర్‌ ఎందుకిలా తిరుగుబాటు చేశారో నాలుగురోజుల తర్వాత తేటతెల్లమైంది. ఆర్బీఐ చట్టంలోని 7వ సెక్షన్‌లోని సంప్రదింపుల విధానం ద్వారా కేంద్ర ప్రభుత్వం రిజర్వ్‌ బ్యాంకుకు నేరుగా ఆదేశాలనిచ్చేందుకు అవకాశముంది. ఇంతవరకు అమలు కాని ఈ సెక్షన్‌ని ఇప్పుడు ఉపయోగించుకుని కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రజా ప్రయోజనం పేరిట ఆర్బీఐకి నేరుగా ఆదేశాలు ఇవ్వాలని తలపెట్టింది. ఇలాంటి ఆదేశాలను ఆర్బీఐ తూచా తప్పకుండా అమలు చేయాల్సి ఉంటుంది. ఆర్బీఐ గవర్నర్‌తో సంప్రదిం పుల తర్వాత కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రజాప్రయోజనాల దృష్ట్యా ఆర్బీఐని ఎప్పటికప్పుడు ఆదేశించవచ్చు అని సెక్షన్‌ 7 స్పష్టం చేస్తోంది. అయితే సి. రంగరాజన్, బిమల్‌ జలాన్‌లు 1992 నుంచి 2003 వరకు ఆర్బీఐ గవర్నర్లుగా ఉన్న కాలంలో సెక్షన్‌ 7తో పనిలేకుం డానే నాటి కేంద్రప్రభుత్వాలు అలాంటి ఆదేశాలు చేస్తూవచ్చాయి. ఆర్బీఐ మాజీ గవర్నర్‌ వైవీ రెడ్డి అప్పట్లో ప్రధాని మన్మోహన్‌ సింగ్‌తోనే ఆర్బీఐ స్వతంత్రవైఖరిపై విభేదించారు కూడా. 2008 డిసెం బర్‌లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆర్థిక మాంద్యం విరుచుకుపడిన నేపథ్యంలో విధానపరమైన వడ్డీరేట్లను తగ్గించాలని, పరపతి నియంత్రణలను సడలించాలని మన్మోహన్‌ సింగ్‌ దాదాపుగా ఆర్బీఐని ఆదేశించారు. ఈరోజు మోదీ ప్రభుత్వం ఇంతవరకు అరుదుగా ఉపయోగించిన సెక్షన్‌ 7ని అమలు చేయాలని తలపెట్టడం అత్యంత అరుదైన ఘటన. ఆర్బీఐకి వ్యతిరేకంగా కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి అరుణ్‌ జైట్లీ వాగ్వివాదం ద్వారా ప్రభుత్వ వైఖరి ఇప్పటికే తేటతెల్లమై తీవ్ర చర్చలకు దారితీసింది. ఇప్పుడు ఆర్థిక వ్యవస్థ కనీవినీ ఎరుగని ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని చవి చూస్తున్న తరుణంలో సెక్షన్‌ 7 అమలుకు కేంద్రం పూర్తిగా సిద్ధమైనట్లు కనిపిస్తోంది.  ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ స్వదేశ్‌ జాగరణ్‌ మంచ్‌కి చెందిన ఎస్‌ గురుమూర్తి (ఈ ఆగస్టులో తనను ఆర్బీఐ తాత్కాలిక బోర్డ్‌ డైరెక్టర్‌గా నియమించారు), విదేశీమారక ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని అడ్డుకునేందుకు ఆర్బీఐ అట్టిపెట్టుకున్న కొన్ని ద్రవ్య నిల్వలను ప్రభుత్వ ఖజానాకు బదలాయించాల్సిందిగా చేసిన సూచనతో కేంద్రానికి, ఆర్బీఐకి మధ్య నడుస్తున్న అంతర్గత పోరు బహిరంగమైంది. గురుమూర్తి సూచనను విస్మరించి వదిలేయకుండా విరాళ్‌ 2010లో అర్జెంటైనాలో సంభవించిన ఆర్థిక సంక్షోభంతో ప్రస్తుత భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ తీరును వర్ణించే ప్రయత్నం చేశారు. అయితే ఈ సందర్భంగా విరాళ్‌ ఆచార్య తన ప్రసంగంలో శ్రోతలకు చెప్పని విషయం ఒకటుంది. అంతకు ముందు వారంలో ఆర్బీఐ బోర్డు నిర్వహిం చిన సుదీర్ఘ సమావేశంలో గురుమూర్తి తన ప్రతిపాదనను చేశారు. బ్యాంకింగ్‌ వ్యవస్థలో ద్రవ్య సంక్షోభానికి సాహసోపేతమైన పరిష్కారంగా గురుమూర్తి ఆర్బీఐ నిల్వలలో కొంత భాగాన్ని ప్రభుత్వ ఖజానాలోకి మళ్లించాలని సూచించారు. ఇప్పటికే ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కునేందుకు, వాణిజ్య బ్యాంకులు ఆర్బీఐ నుంచి తాత్కాలిక రుణ సౌకర్యాన్ని ఉపయోగించుకుని రూ. 1,30,000 కోట్ల రుణాలను తీసుకున్నాయి. ఇంత భారీ రుణం కూడా ఏమూలకూ సరి పోని పరిస్థితి ఏర్పడింది. దీంతో ఆర్బీఐ తాత్కాలిక బోర్డు సభ్యులు చాలామంది రుణాలపై ఆర్బీఐ నియంత్రణలను సడలించాలని కోరారు. పైగా నిర్దిష్ట దిద్దుబాటు చర్యలో భాగంగా, మొండి బకాయిల సమస్యను తేల్చివేసే ఉద్దేశంతో 11 ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల డిపాజిట్లను ఆర్బీఐ అట్టిపెట్టుకోవడాన్ని కూడా సడలించాలని వీరు కోరారు. అయితే ఆర్బీఐ వీరి సూచనలకు తలొగ్గలేదు. అలాగని ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని ఎలా సడలించాలనే విషయానికి సంబంధించి నిర్దిష్ట ప్రతిపాదనలను ఆర్బీఐ ప్రకటించలేదు. కేంద్రప్రభుత్వంతో ఘర్షణ వైఖరిని విరాళ్‌ ఆచార్య మరొక స్థాయికి తీసుకెళ్లారు. ఒకరకంగా ప్రజాస్వామ్యాన్ని తిరస్కరించే స్థాయిలో ఆయన ప్రసంగం సాగింది. ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన ప్రభుత్వాలు స్వల్పకాలిక దృక్పథాన్ని కలిగి ఉంటాయని, అందుకే తాము నిరోధించలేని జనాకర్షక రాజకీయాల ఒత్తిళ్లబారిన పడుతుంటాయని విమర్శించారు. అందుకే ప్రత్యేక జ్ఞానం అవసరమైన విధు లను నిర్వహించే విషయంలో ప్రభుత్వాలను విశ్వసించలేమని వ్యాఖ్యానించారు. ప్రభుత్వాలు జనాకర్షక ఒత్తిళ్లకులోనై దీర్ఘకాలిక దృక్పథాన్ని విడనాడటమే దీనికి కారణమనేశారు. కొన్ని విధుల నిర్వహణను ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థకు అతీతంగా పనిచేసే నిపుణులతో కూడిన ప్రత్యేక సంస్థలకు మాత్రమే కట్టబెట్టాల్సి ఉంటుంది. దేశ ద్రవ్యోల్బణాన్ని నివారిం చడం, మారకపు రేటు, డబ్బు చలామణి వంటి ప్రత్యేక విధులను కూడా పూర్తిగా ఆర్బీఐకే అప్పగిం చాలి. ఆర్బీఐ ఇలాంటి విధులను నిర్వర్తించాలంటే దానికి స్వతంత్రతను కట్టబెట్టడం తప్పనిసరి అన్నది విరాళ్‌ అభిప్రాయం. విరాళ్‌ ఆచార్య ప్రసంగం ఒక విషయంలో మాత్రం సరైందేనని చెప్పాలి. ఆధునిక యుద్ధతంత్రంలో పోరాడటం అత్యంత ప్రత్యేకమైన విధి. యుద్ధసన్నద్దత అనేది దీర్ఘకాలిక లక్ష్యంగా ఉంటుంది. కాబట్టి తాత్కాలిక రాజకీయాలు తీసుకొచ్చే ఒత్తిళ్లనుంచి దానికి రక్షణ కల్పించాలి. ఆధునిక సమాజంలో హై స్పీడ్‌ రైళ్ల వ్యవస్థను నడపడం కూడా ప్రత్యేకమైన విధిగానే ఉంటుంది. అలాగని, ఒక సైన్యాధిపతికి, జాయింట్‌ సర్వీసెస్‌ చైర్మన్‌కి సుప్రీం కోర్టు జడ్జి లేక ఎన్నికల కమిషనర్‌కు ఉండే రాజ్యాంగ ప్రతిపత్తిని ఇవ్వాలని ఎవరూ సూచించలేరు. ఈ సందర్భంగా ఆర్బీఐ మాజీ డిప్యూటీ గవర్నర్‌ హెచ్‌ ఆర్‌ ఖాన్‌ మాట్లాడుతూ స్వతంత్రత అనేది స్వయంప్రతిపత్తి లాంటిది కాదని చెప్పారు. అత్యున్నత స్థాయి ప్రొఫెషనలిజాన్ని సాధించాలంటే, పాలసీలో అనూహ్య మార్పులు లేక ఆ ప్రక్రియలో అనవసర జోక్యాలనుంచి సంస్థలకు రక్షణ కల్పించాలి. కానీ ఈ సంస్థలు నేరుగా గానీ, పరోక్షంగా కానీ ప్రజలకు జవాబుదారీగా ఉండే ప్రభుత్వం నిర్ణయించిన విధాన చట్రం పరిధిలోనే పనిచేయాల్సి ఉంటుంది. అంతేతప్ప పాలసీని తమకు తాముగా రూపొం దించుకునే హక్కును అవి తీసుకోకూడదు. గతంలో 2007–2008 మధ్య కాలంలో ఆర్బీఐ పెరిగిన ధరలకు వ్యతిరేకంగా రుణాల లభ్యతను అడ్డుకుంటూ వడ్డీరేట్లను పెంచుతూ పోయింది. కానీ దేశీయ అదనపు డిమాండుతో పనిలేకుండానే ద్రవ్యోల్బణం పెరిగి పెరిగి 9%కి చేరుకుంది. 2008లో నాటి ప్రధాని మన్మోహన్‌ సింగ్‌ ఆర్బీఐ స్వతంత్రతను ఘోరంగా ఉల్లంఘించి చేసిన ఆదేశాల ఫలితంగా ద్రవ్యోల్బణం మరికాస్త పెరిగి 9.1%కి చేరుకుంది. వడ్డీరేట్లను పెంచడం, తగ్గించడంలో సమతుల్యత పాటించడంలో ఆర్బీఐ గుణపాఠాలు నేర్చుకోలేదు. అందుకే ఈరోజు ఆర్బీఐ దయలేని స్కూల్‌ మాస్టర్‌లా మారింది. తప్పు చేసిన విద్యార్థుల ప్రాణాలు పణంగా పెట్టి అది బాదేస్తోంది. వారు చేస్తున్న తప్పులకు తానే కారణమనే వాస్తవాన్ని గుర్తించడానికి కూడా సిద్ధపడటంలేదు. అందుకే ఒక అభిప్రాయం ప్రకారం.. కేంద్ర ప్రభుత్వం చేసిన తప్పు ఆర్బీఐపై పట్టు సాధించడానికి ప్రయత్నించటంలో లేదు. కాగా ఆర్బీఐకి మరీ ఎక్కువ స్వతంత్రతను కల్పించి సకాలంలో సరైన నిర్ణయాలను తీసుకోనివిధంగా దాన్ని కేంద్రం స్తంభింపచేసింది. అందుకే ఆర్బీఐ నేడు భారతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ మూలాలనే పద్ధతి ప్రకారం దెబ్బతీస్తోందని కొందరి అభి ప్రాయం. ఆర్బీఐ ఆధిపత్యానికి వ్యతిరేకంగా మోదీ ప్రభుత్వం ఎట్టకేలకు తిరుగుబాటు ప్రకటించింది కానీ వేలాది చిన్న మదుపుదార్లను దెబ్బతీసే జనాకర్షక విధానంతో, ప్రభుత్వేతర డైరెక్టర్లతో పావుకదిపి విమర్శల పాలవుతోంది. అదేసమయంలో విరాళ్‌ ఆచార్య చెప్పింది ఒక కోణంలో సరైనదే. ఆర్బీఐ స్వయంప్రతిపత్తిని ఇంత అపరిపక్వ దృష్టితో అడ్డుకోవడం వల్ల సంక్షోభం మరింత తీవ్రస్థాయికి చేరుకుంటుంది. ఇప్పుడు దేశానికి అవసరమైంది ఆర్థిక మంత్రిత్వశాఖలో ప్రొఫెషనలిజమూ, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇచ్చిన విధానపరమైన ఆదేశాలకు అనుగుణంగా మాత్రమే డబ్బు చలామణి, వడ్డీరేట్లను నిర్వహించాల్సి ఉందని ఆర్బీఐకి స్పష్టం చేయడమూ మాత్రమే. ఇవి మాత్రమే పారిశ్రామిక, ఉపాధి పెరుగుదలకు వీలు కల్పిస్తాయి. వ్యాసకర్త: ప్రేమ్‌ శంకర్‌ ఝా, సీనియర్‌ జర్నలిస్టు

ఆర్బీఐ పునాదులే కదిలిపోయే ప్రమాదం ఏర్పడుతున్న ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో దేశానికి అవసరమైంది ఏమిటి అనేది పెద్ద ప్రశ్నగా మారుతోంది. ఆర్బీఐ స్వయంప్రతిపత్తిని కేంద్రం ఇంత అపరిపక్వ దృష్టితో అడ్డుకోవడం వల్ల సంక్షోభం మరింత తీవ్రస్థాయికి చేరుకుంటుంది. ఇప్పుడు దేశానికి అవసరమైంది కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రిత్వశాఖలో ప్రొఫెషనలిజమూ, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇచ్చిన విధానపరమైన ఆదేశాలకు అనుగుణంగానే డబ్బు చలామణీ, వడ్డీరేట్లను నిర్వహించాల్సి ఉందని ఆర్బీఐకి స్పష్టం చేయడమూ మాత్రమే. ఇవి మాత్రమే పారిశ్రామిక, ఉపాధి పెరుగుదలకు వీలు కల్పిస్తాయి. ఆర్థికాంశాల్లో అపరిపక్వత దేశానికే హానికరం. దేశీయ పారిశ్రామిక ప్రగతి 2010–11లో 8.2% నుంచి 2011–12 నాటికి అంటే ఒక్క ఏడాదిలోపే 2.8%నికి దిగజారిపోయినప్పటి నుంచి, ఆర్థిక భవిష్యత్తును నిర్ణయించే కీలక నిర్ణయాలపై చివరిమాట ఎవరిదై ఉండాలి అనే అంశంపై భారతీయ రిజర్వ్‌ బ్యాంకుకు, ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖకు మధ్య గిల్లికజ్జాలు సాగుతూ వస్తున్నాయి. పెరుగుతున్న ద్రవ్యోల్బణాన్ని అరికట్టడానికి 2010లో ఆర్బీఐ దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థపై విధించిన అధిక వడ్డీరేటు విధానంలో సడలింపు చేయడం వైపుగా 2012 నుంచి అటు పరిశ్రమా ఇటు ప్రభుత్వం ప్రయత్నిస్తూ వచ్చాయి. ఆర్థిక వ్యవస్థపై అలాంటి సడలింపువల్ల కలిగే ప్రభావాన్ని ఏమాత్రం పట్టించుకోకుండా పరిశ్రమా, ప్రభుత్వమూ తమ వైఖరిని నేటివరకూ సమర్థించుకుంటూ వస్తున్నాయి.  గతవారం ఢిల్లీలో ఎ.డి. ష్రాఫ్‌ స్మారకోపన్యాసంలో ప్రసంగించిన సందర్భంగా డిప్యూటీ ఆర్బీఐ గవర్నర్‌ విరాళ్‌ ఆచార్య..  ప్రస్తుతం కేంద్రంలో ఉన్న ఎన్డీఏ ప్రభుత్వాన్ని, భవిష్యత్తులో కేంద్రంలో ఏర్పడబోయే ప్రభుత్వాలను కలిపి తీవ్రంగా హెచ్చరించడం ద్వారా ఆర్బీఐకీ, కేంద్రప్రభుత్వ, పారిశ్రామిక వర్గాలకు మధ్య సాగుతున్న దోబూచులాట ముసుగు వీడి బయటపడినట్లయింది. ’ఆర్బీఐకి తన విధులను నిర్వహించడంలో సంపూర్ణ స్వాతంత్య్రాన్ని ఇవ్వకపోతే, దేశీయ పరిశ్రమలూ, కేంద్రప్రభుత్వం కూడా ద్రవ్యమార్కెట్ల ఆగ్రహాన్ని చవిచూడక తప్పదనీ, అది ఆర్థిక వ్యవస్థను దహించక మానదనీ, ముఖ్యమైన రెగ్యులేటరీ సంస్థను చిన్నచూపు చూస్తే ఏదో ఒక రోజు అందరూ విచారించక తప్పని పరి స్థితి కలుగుతుంద’ని ఆర్బీఐ డిప్యూటీ గవర్నర్‌ తేల్చి చెప్పారు.  దేశ పాలకవ్యవస్థపై, దేశీయ పరిశ్రమపై ఆర్బీఐ డిప్యూటీ గవర్నర్‌ ఎందుకిలా తిరుగుబాటు చేశారో నాలుగురోజుల తర్వాత తేటతెల్లమైంది. ఆర్బీఐ చట్టంలోని 7వ సెక్షన్‌లోని సంప్రదింపుల విధానం ద్వారా కేంద్ర ప్రభుత్వం రిజర్వ్‌ బ్యాంకుకు నేరుగా ఆదేశాలనిచ్చేందుకు అవకాశముంది. ఇంతవరకు అమలు కాని ఈ సెక్షన్‌ని ఇప్పుడు ఉపయోగించుకుని కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రజా ప్రయోజనం పేరిట ఆర్బీఐకి నేరుగా ఆదేశాలు ఇవ్వాలని తలపెట్టింది. ఇలాంటి ఆదేశాలను ఆర్బీఐ తూచా తప్పకుండా అమలు చేయాల్సి ఉంటుంది. ఆర్బీఐ గవర్నర్‌తో సంప్రదిం పుల తర్వాత కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రజాప్రయోజనాల దృష్ట్యా ఆర్బీఐని ఎప్పటికప్పుడు ఆదేశించవచ్చు అని సెక్షన్‌ 7 స్పష్టం చేస్తోంది. అయితే సి. రంగరాజన్, బిమల్‌ జలాన్‌లు 1992 నుంచి 2003 వరకు ఆర్బీఐ గవర్నర్లుగా ఉన్న కాలంలో సెక్షన్‌ 7తో పనిలేకుం డానే నాటి కేంద్రప్రభుత్వాలు అలాంటి ఆదేశాలు చేస్తూవచ్చాయి. ఆర్బీఐ మాజీ గవర్నర్‌ వైవీ రెడ్డి అప్పట్లో ప్రధాని మన్మోహన్‌ సింగ్‌తోనే ఆర్బీఐ స్వతంత్రవైఖరిపై విభేదించారు కూడా. 2008 డిసెం బర్‌లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆర్థిక మాంద్యం విరుచుకుపడిన నేపథ్యంలో విధానపరమైన వడ్డీరేట్లను తగ్గించాలని, పరపతి నియంత్రణలను సడలించాలని మన్మోహన్‌ సింగ్‌ దాదాపుగా ఆర్బీఐని ఆదేశించారు. ఈరోజు మోదీ ప్రభుత్వం ఇంతవరకు అరుదుగా ఉపయోగించిన సెక్షన్‌ 7ని అమలు చేయాలని తలపెట్టడం అత్యంత అరుదైన ఘటన. ఆర్బీఐకి వ్యతిరేకంగా కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి అరుణ్‌ జైట్లీ వాగ్వివాదం ద్వారా ప్రభుత్వ వైఖరి ఇప్పటికే తేటతెల్లమై తీవ్ర చర్చలకు దారితీసింది. ఇప్పుడు ఆర్థిక వ్యవస్థ కనీవినీ ఎరుగని ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని చవి చూస్తున్న తరుణంలో సెక్షన్‌ 7 అమలుకు కేంద్రం పూర్తిగా సిద్ధమైనట్లు కనిపిస్తోంది.  ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ స్వదేశ్‌ జాగరణ్‌ మంచ్‌కి చెందిన ఎస్‌ గురుమూర్తి (ఈ ఆగస్టులో తనను ఆర్బీఐ తాత్కాలిక బోర్డ్‌ డైరెక్టర్‌గా నియమించారు), విదేశీమారక ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని అడ్డుకునేందుకు ఆర్బీఐ అట్టిపెట్టుకున్న కొన్ని ద్రవ్య నిల్వలను ప్రభుత్వ ఖజానాకు బదలాయించాల్సిందిగా చేసిన సూచనతో కేంద్రానికి, ఆర్బీఐకి మధ్య నడుస్తున్న అంతర్గత పోరు బహిరంగమైంది. గురుమూర్తి సూచనను విస్మరించి వదిలేయకుండా విరాళ్‌ 2010లో అర్జెంటైనాలో సంభవించిన ఆర్థిక సంక్షోభంతో ప్రస్తుత భారత ఆర్థిక వ్యవస్థ తీరును వర్ణించే ప్రయత్నం చేశారు. అయితే ఈ సందర్భంగా విరాళ్‌ ఆచార్య తన ప్రసంగంలో శ్రోతలకు చెప్పని విషయం ఒకటుంది. అంతకు ముందు వారంలో ఆర్బీఐ బోర్డు నిర్వహిం చిన సుదీర్ఘ సమావేశంలో గురుమూర్తి తన ప్రతిపాదనను చేశారు. బ్యాంకింగ్‌ వ్యవస్థలో ద్రవ్య సంక్షోభానికి సాహసోపేతమైన పరిష్కారంగా గురుమూర్తి ఆర్బీఐ నిల్వలలో కొంత భాగాన్ని ప్రభుత్వ ఖజానాలోకి మళ్లించాలని సూచించారు. ఇప్పటికే ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కునేందుకు, వాణిజ్య బ్యాంకులు ఆర్బీఐ నుంచి తాత్కాలిక రుణ సౌకర్యాన్ని ఉపయోగించుకుని రూ. 1,30,000 కోట్ల రుణాలను తీసుకున్నాయి. ఇంత భారీ రుణం కూడా ఏమూలకూ సరి పోని పరిస్థితి ఏర్పడింది. దీంతో ఆర్బీఐ తాత్కాలిక బోర్డు సభ్యులు చాలామంది రుణాలపై ఆర్బీఐ నియంత్రణలను సడలించాలని కోరారు. పైగా నిర్దిష్ట దిద్దుబాటు చర్యలో భాగంగా, మొండి బకాయిల సమస్యను తేల్చివేసే ఉద్దేశంతో 11 ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల డిపాజిట్లను ఆర్బీఐ అట్టిపెట్టుకోవడాన్ని కూడా సడలించాలని వీరు కోరారు. అయితే ఆర్బీఐ వీరి సూచనలకు తలొగ్గలేదు. అలాగని ద్రవ్య సంక్షోభాన్ని ఎలా సడలించాలనే విషయానికి సంబంధించి నిర్దిష్ట ప్రతిపాదనలను ఆర్బీఐ ప్రకటించలేదు. కేంద్రప్రభుత్వంతో ఘర్షణ వైఖరిని విరాళ్‌ ఆచార్య మరొక స్థాయికి తీసుకెళ్లారు. ఒకరకంగా ప్రజాస్వామ్యాన్ని తిరస్కరించే స్థాయిలో ఆయన ప్రసంగం సాగింది. ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన ప్రభుత్వాలు స్వల్పకాలిక దృక్పథాన్ని కలిగి ఉంటాయని, అందుకే తాము నిరోధించలేని జనాకర్షక రాజకీయాల ఒత్తిళ్లబారిన పడుతుంటాయని విమర్శించారు. అందుకే ప్రత్యేక జ్ఞానం అవసరమైన విధు లను నిర్వహించే విషయంలో ప్రభుత్వాలను విశ్వసించలేమని వ్యాఖ్యానించారు. ప్రభుత్వాలు జనాకర్షక ఒత్తిళ్లకులోనై దీర్ఘకాలిక దృక్పథాన్ని విడనాడటమే దీనికి కారణమనేశారు. కొన్ని విధుల నిర్వహణను ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థకు అతీతంగా పనిచేసే నిపుణులతో కూడిన ప్రత్యేక సంస్థలకు మాత్రమే కట్టబెట్టాల్సి ఉంటుంది. దేశ ద్రవ్యోల్బణాన్ని నివారిం చడం, మారకపు రేటు, డబ్బు చలామణి వంటి ప్రత్యేక విధులను కూడా పూర్తిగా ఆర్బీఐకే అప్పగిం చాలి. ఆర్బీఐ ఇలాంటి విధులను నిర్వర్తించాలంటే దానికి స్వతంత్రతను కట్టబెట్టడం తప్పనిసరి అన్నది విరాళ్‌ అభిప్రాయం. విరాళ్‌ ఆచార్య ప్రసంగం ఒక విషయంలో మాత్రం సరైందేనని చెప్పాలి. ఆధునిక యుద్ధతంత్రంలో పోరాడటం అత్యంత ప్రత్యేకమైన విధి. యుద్ధసన్నద్దత అనేది దీర్ఘకాలిక లక్ష్యంగా ఉంటుంది. కాబట్టి తాత్కాలిక రాజకీయాలు తీసుకొచ్చే ఒత్తిళ్లనుంచి దానికి రక్షణ కల్పించాలి. ఆధునిక సమాజంలో హై స్పీడ్‌ రైళ్ల వ్యవస్థను నడపడం కూడా ప్రత్యేకమైన విధిగానే ఉంటుంది. అలాగని, ఒక సైన్యాధిపతికి, జాయింట్‌ సర్వీసెస్‌ చైర్మన్‌కి సుప్రీం కోర్టు జడ్జి లేక ఎన్నికల కమిషనర్‌కు ఉండే రాజ్యాంగ ప్రతిపత్తిని ఇవ్వాలని ఎవరూ సూచించలేరు. ఈ సందర్భంగా ఆర్బీఐ మాజీ డిప్యూటీ గవర్నర్‌ హెచ్‌ ఆర్‌ ఖాన్‌ మాట్లాడుతూ స్వతంత్రత అనేది స్వయంప్రతిపత్తి లాంటిది కాదని చెప్పారు. అత్యున్నత స్థాయి ప్రొఫెషనలిజాన్ని సాధించాలంటే, పాలసీలో అనూహ్య మార్పులు లేక ఆ ప్రక్రియలో అనవసర జోక్యాలనుంచి సంస్థలకు రక్షణ కల్పించాలి. కానీ ఈ సంస్థలు నేరుగా గానీ, పరోక్షంగా కానీ ప్రజలకు జవాబుదారీగా ఉండే ప్రభుత్వం నిర్ణయించిన విధాన చట్రం పరిధిలోనే పనిచేయాల్సి ఉంటుంది. అంతేతప్ప పాలసీని తమకు తాముగా రూపొం దించుకునే హక్కును అవి తీసుకోకూడదు. గతంలో 2007–2008 మధ్య కాలంలో ఆర్బీఐ పెరిగిన ధరలకు వ్యతిరేకంగా రుణాల లభ్యతను అడ్డుకుంటూ వడ్డీరేట్లను పెంచుతూ పోయింది. కానీ దేశీయ అదనపు డిమాండుతో పనిలేకుండానే ద్రవ్యోల్బణం పెరిగి పెరిగి 9%కి చేరుకుంది. 2008లో నాటి ప్రధాని మన్మోహన్‌ సింగ్‌ ఆర్బీఐ స్వతంత్రతను ఘోరంగా ఉల్లంఘించి చేసిన ఆదేశాల ఫలితంగా ద్రవ్యోల్బణం మరికాస్త పెరిగి 9.1%కి చేరుకుంది. వడ్డీరేట్లను పెంచడం, తగ్గించడంలో సమతుల్యత పాటించడంలో ఆర్బీఐ గుణపాఠాలు నేర్చుకోలేదు. అందుకే ఈరోజు ఆర్బీఐ దయలేని స్కూల్‌ మాస్టర్‌లా మారింది. తప్పు చేసిన విద్యార్థుల ప్రాణాలు పణంగా పెట్టి అది బాదేస్తోంది. వారు చేస్తున్న తప్పులకు తానే కారణమనే వాస్తవాన్ని గుర్తించడానికి కూడా సిద్ధపడటంలేదు. అందుకే ఒక అభిప్రాయం ప్రకారం.. కేంద్ర ప్రభుత్వం చేసిన తప్పు ఆర్బీఐపై పట్టు సాధించడానికి ప్రయత్నించటంలో లేదు. కాగా ఆర్బీఐకి మరీ ఎక్కువ స్వతంత్రతను కల్పించి సకాలంలో సరైన నిర్ణయాలను తీసుకోనివిధంగా దాన్ని కేంద్రం స్తంభింపచేసింది. అందుకే ఆర్బీఐ నేడు భారతీయ ఆర్థిక వ్యవస్థ మూలాలనే పద్ధతి ప్రకారం దెబ్బతీస్తోందని కొందరి అభి ప్రాయం. ఆర్బీఐ ఆధిపత్యానికి వ్యతిరేకంగా మోదీ ప్రభుత్వం ఎట్టకేలకు తిరుగుబాటు ప్రకటించింది కానీ వేలాది చిన్న మదుపుదార్లను దెబ్బతీసే జనాకర్షక విధానంతో, ప్రభుత్వేతర డైరెక్టర్లతో పావుకదిపి విమర్శల పాలవుతోంది. అదేసమయంలో విరాళ్‌ ఆచార్య చెప్పింది ఒక కోణంలో సరైనదే. ఆర్బీఐ స్వయంప్రతిపత్తిని ఇంత అపరిపక్వ దృష్టితో అడ్డుకోవడం వల్ల సంక్షోభం మరింత తీవ్రస్థాయికి చేరుకుంటుంది. ఇప్పుడు దేశానికి అవసరమైంది ఆర్థిక మంత్రిత్వశాఖలో ప్రొఫెషనలిజమూ, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇచ్చిన విధానపరమైన ఆదేశాలకు అనుగుణంగా మాత్రమే డబ్బు చలామణి, వడ్డీరేట్లను నిర్వహించాల్సి ఉందని ఆర్బీఐకి స్పష్టం చేయడమూ మాత్రమే. ఇవి మాత్రమే పారిశ్రామిక, ఉపాధి పెరుగుదలకు వీలు కల్పిస్తాయి. వ్యాసకర్త: ప్రేమ్‌ శంకర్‌ ఝా, సీనియర్‌ జర్నలిస్టు


 కశ్మీర్‌ విలీన ఒప్పందం, 1952 ఢిల్లీ ఒప్పందాల ప్రాతిపదికపై కశ్మీర్‌కు, కేంద్రానికి మధ్య  సంబంధంపై తిరిగి ఒక ఒప్పందానికి రావడానికి సిద్ధమేనని కేంద్రం బహిరంగంగా చేసే ప్రకటనే అందుకు తగినది. అందువలన నేడు చర్చల ద్వారా మాత్రమే పరిష్కారం కాగల కీలక సమస్య... జమ్మూ, లడక్‌ ప్రజల నుంచి ఏమీ లాగేసుకోకుండానే కశ్మీర్‌ను కశ్మీరీ లకు, కశ్మీరీలకు మాత్రమే అప్పగించే కశ్మీర్‌ ప్రభుత్వాన్ని అందించగల వ్యవస్థ ఆ రాష్ట్రానికి అవసరం. ఈ జటిల సమస్యను పరిష్కరించగలిగేది జమ్మూకశ్మీర్‌ ప్రజలే.
 
 ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ ఆగస్టు 22, 2016న ఒమర్‌ అబ్దుల్లా నేతృత్వంలో వచ్చిన కశ్మీరీ ప్రతినిధి బృందాన్ని కలుసుకున్నారు. ఆ సందర్భంగా ఆయన వారాల తరబడి కొనసాగుతున్న అశాంతికి స్వస్తి పలకాలంటే చర్చలు జరపడం ‘తప్పనిసరి’ అని నిర్ద్వంద్వంగా చెప్పారు.  ‘‘రాజ్యాంగం పరిధిలో ఈ సమస్యకు శాశ్వతమైన, సుస్థిరమైన పరిష్కారాన్ని కనుగొనడం అవ సరం’’ అని కూడా అన్నారు. ఈ అంశాన్ని 8 నెలలు అయిన తరువాత ఇన్నాళ్లకు కేంద్ర హోంమంత్రి రాజ్‌నాథ్‌సింగ్‌ మళ్లీ ప్రస్తావిస్తున్నారు. ఈ మాత్రం అంగీకారం అయినా ఎంత అయిష్టంతో తెలిపినదంటే అందులో చిత్తశుద్ధి ఉన్నదని విశ్వసిస్తున్నవారు స్వల్పం. పీడీపీ ప్రభుత్వాన్ని రద్దుచేసి, గవర్నర్‌ పాలనను విధించడం వల్ల ఉపయోగమేమీ లేదని, ప్రభుత్వం ముందుగా ప్రధాన స్రవంతి రాజకీయ పార్టీలతో చర్చలు జరపడానికి మాత్రమే తాను అంగీకరించగలిగాననీ, వేర్పాటువాదులతో చర్చలు ‘ఆ తర్వాత ఎప్పుడో’ జరగవచ్చునని జమ్ముకశ్మీర్‌ గవర్నర్‌ ఎన్‌ఎన్‌ వోరా చెప్పారు.
 
 చర్చల ప్రతిపాదనలో చిత్తశుద్ది ఎంత?
 షరతులతో కూడిన ఇలాంటి ప్రతిపాదనలో చిత్తశుద్ధి ఉన్నదని ప్రభుత్వం ఎలా అనుకుంటుంది? ప్రధాన స్రవంతి పార్టీలతో చర్చలు ఇప్పుడు సాధ్య మయ్యేట్టయితే, కశ్మీర్‌లోయలో కొంత ప్రశాంతత తిరిగి నెలకొన్న చలి కాలంలో అది ఎందుకు సాధ్యం కాలేదు? అక్టోబర్లో లోయలో పర్యటించి వచ్చిన బీజేపీకి చెందిన మాజీ విదేశాంగమంత్రి, ఆర్థిక మంత్రి యశ్వంత్‌సిం గ్‌ను కలుసుకోడానికి సైతం మోదీ ఎందుకు నిరాకరించారు? శ్రీనగర్, అనం త్‌నాగ్‌ ఉప ఎన్నికలను వాయిదా వేయమని దాదాపుగా దీనంగా అడుక్కుం టున్నట్టుగా మెహబూబా మఫ్తీ రాసినా మోదీ ఎందుకు పెడచెవిన పెట్టారు? శ్రీన గర్‌ నరమేధం జరిగిన వెంటనే మెహబూబా ఢిల్లీకి వచ్చి... కశ్మీర్‌ మరొక తిరుగుబాటులోకి దిగజారిపోయేలోగా ప్రభుత్వానికి చర్చలు జరపడానికి మహా అయితే రెండు లేదా మూడు నెలలే ఉంటాయని మోదీ, రాజ్‌నాథ్‌ సింగ్‌లు ఇద్దరినీ హెచ్చరించారు.
 
 ‘వేర్పాటువాదుల’తో ఎలాంటి చర్చలూ జరిపేది లేదని ఇద్దరూ ఆమె మాటను ఎందుకు కొట్టి పారేసినట్టు? ఇక చివరగా, కశ్మీర్‌ సమస్యపై బహుముఖ చర్చలకు ఏర్పాటు చేస్తామని టర్కీ అధ్యక్షుడు రెసెప్‌ తయ్యిప్‌ ఎర్డోగాన్‌ ప్రతిపాదిస్తే... అంతే మొరటుగా అది ద్వైపాక్షిక సమస్య మాత్రమేనని నొక్కి చెప్పలేదా? కశ్మీరీల ఆజాదీ కోరికను పాశవిక బలప్రయోగంతో అణిచిపారేయడమే తప్ప కశ్మీరీలకు నచ్చజెప్పగ లిగే కృషిని ఏమీ గత ఎనిమిది నెలలుగా మోదీ చేయలేదు. అసలు ఆయనకు ఆ ఉద్దేశమే లేదనేది స్పష్టంగా కనిపించే వాస్తవం. ఇక వారి కోరికను ఏదో ఒక మేరకు తీర్చడం గురించి చెప్పనవసరమే లేదు.
 
 పీడీపీతో కూటమికి సంబం ధించిన ఎజెండాలో తాము చేసిన ఏ ఒక్క వాగ్దానాన్ని అది అనునిత్యమూ నిలబెట్టుకోలేకపోతూనే వచ్చింది. పైగా గత మూడేళ్ల మోదీ ప్రభుత్వ పాల నలో మొరటు మతతత్వవాదం ప్రబలింది. ఇవి రెండూ కలసి మోదీ ప్రభుత్వానికి అణచివేత తప్ప మరే పద్ధతిని ప్రయోగించే ఉద్దేశమే లేదనే నమ్మకాన్ని మరింతగా బలోపేతం చేశాయి. కశ్మీరీ ప్రజలు భారత యూని యన్‌లో భాగంగా తమ రాజకీయ అవకాశాలను పెంపొందింపజేసు కోవా లని పోరాడుతుండగా... బీజేపీ ప్రభుత్వం మిగతా భారతమం తటా రాజ కీయ అవకాశాలను పీల్చేస్తూ వస్తోంది. మంచీచెడు విచక్షణే లేకుండా ప్రతి సాధనాన్నీ ప్రయోగిస్తూ అది తన రాజకీయ ప్రత్యర్థులను నిరంతరాయంగా వేధిస్తోంది, బెదిరిస్తోంది.
 
 లౌకికత్వాన్ని, చట్టబద్ధతను పునరుద్ధరించాలి
 కశ్మీరీలు లౌకికతత్వ భారతంలో భాగంగా ఉండాలని 1947లో కోరు కున్నారు. శతాబ్దిలో దాదాపు ఏడు దశాబ్దాలుగా వారు భారత యూనియన్‌ ఆ అదర్శానికి కట్టుబడి ఉన్నదనే విషయాన్ని సందేహించలేదు. కానీ నేడు బహుత్వవాదం, లౌకికవాదాలపై ఆర్‌ఎస్‌ఆర్‌ఎస్, తన ముసుగు సంస్థ లతో ఒక క్రమపద్ధతిలో దాడులను ఎక్కుపెట్టిస్తుండటాన్ని వారు చూస్తు న్నారు. మరోపక్క వేగంగా ఉద్రిక్తంగా మారుతున్న దేశంలో మోదీ ఆదర్శ వాది పాత్రను పోషిస్తున్నారు. గోరక్షకులు తదితర నిఘా బృందాలు ముస్లిం కుటుంబాలు, ముస్లిం వృత్తులపై, వారి జీవనోపాధులపై దాడులను సాగించ  డాన్ని చూస్తున్నారు. బీజేపీ రాజకీయప్రత్యర్థులను తప్పుడు అరెస్టులు, అవమానాలు, చిత్రహింసలతో వేధించడానికి అనువుగా చట్టాన్ని, దర్యాప్తు క్రమాలను ఎటుబడితే అటు వంచడాన్ని వారు చూస్తున్నారు. ఈ దురాగతా లకు పాల్పడుతున్నవారిని స్వేచ్ఛగా వదిలేసి వారు మరింత అరాచకాన్ని సృష్టించడాన్ని అనుమతించడాన్ని కూడా వారు చూస్తున్నారు. ఇక వారు ఈ ప్రభుత్వం, ప్రత్యేకించి ప్రధాని ఇప్పుడు ఒకేసారిగా తమ తీరును పూర్తిగా తలకిందులు చేసి, కశ్మీరీ ముస్లింలతో కొత్త ఒప్పందం కోసం చర్చలు జరుపుతారని వారు నమ్మడం ఎలా సాధ్యం?
 
 మోదీపై కశ్మీరీలలో ఏ ఒక్కరికీ ఏ కొద్ది మాత్రమూ నమ్మకం లేదనేది నగ్న సత్యం. చర్చలంటూ ఆయన చేస్తున్న వాగ్దానం కేవలం కాల విలంబన కోసమేనని వారిలో ప్రతి ఒక్కరూ నమ్ముతున్నారు. అందువల్ల, కశ్మీర్‌లోని మతపరమైన బహుత్వవాదానికి భారత్‌ కట్టుబడి ఉన్నదనే నమ్మకాన్ని కలి గించడమే ప్రభుత్వ మొదటి కర్తవ్యం అవుతుంది.
 
 కశ్మీర్‌లో కూడా చట్టబద్ధ పాలన నెలకొంటుందని కశ్మీరీలకు నమ్మకం కలగడం మొదలు కావాలంటే ముందుగా భారత్‌లో చట్టబద్ధ పాలన తిరిగి అమలు కావాలి. హిందూయిజం పేరిట సాగే ప్రతి నిఘా దురాగతాన్ని మోదీ ఖండించాలి, వాటికి పాల్పడ్డవారిపై చట్టపరంగా తీవ్ర చర్యలు తీసుకోవాలని రాష్ట్రాలను ఆదేశించాలి. గోరక్షకులు, ‘లవ్‌జిహాద్‌’కు వ్యతిరేకులు, తదితరు లమని చెప్పుకుంటున్న వారిని శిక్షించడం అందుకు మంచి ప్రారంభం అవు తుంది. ఇక కశ్మీర్‌లో మొదట చేయాల్సిన పని, 2000 డిసెంబర్లో వాజపేయి చేసినట్టు ఏకపక్ష కాల్పుల విరమణను ప్రకటించాలి. దాన్ని అనుసరించి జైళ్లలో ఉన్న వందలాది మంది రాళ్లురువ్వేవా రుగా అరెస్టయిన యువకులను విడుదల చేసి, వారిపై ఉన్న కేసులను ఉపసంహరించుకోవాలి.
 
 అర్థవంతమైన చర్చలేవైనా జరగాలీ అంటే కావాల్సింది చర్చలలో పాల్గొనే భాగస్వామి, సుస్పష్టంగా నిర్వచించిన చర్చనీయాంశాలు తప్ప నిసరి. చర్చలకు భాగస్వామి దొరకడం తేలికేం కాదు. ఎందుకంటే 2014లో హురియత్‌ను బహిరంగంగా అవమా నించారు, ఆ తర్వాత వారితో మాట్లా డటానికే నిరాకరిస్తున్నారు, మోదీ దాదాపుగా వారిని ఈ సందర్భంగా ఏ విలువలేని వారుగా మార్చినంత పనిచేశారు. కౌమార్యపు యువత నేతృ త్వంలో గత ఏడాది జూలైలో జరిగిన తిరుగుబాటు సందర్భంగా అది స్పష్టమైంది. వారు తమ తల్లిదండ్రును ధిక్కరించడమే కాదు, అప్పు డప్పుడూ బెదిరించారు కూడా. ఇక హురియత్‌ నేతలు వెన్నెముకే లేని ముసలి సజ్జు అని బహిరంగంగా అవహేళన చేశారు. అంతేకాదు, ఈ పరిస్థితి ముగ్గురు ప్రధాన వేర్పాటువాద నేతలను ఒక్కటి చేసింది. తద్వారా మోదీ ప్రభుత్వం వారి నాయకత్వానికి లోయలో కొంత మేరకు నమ్మకాన్ని కలి గించింది.
 
 చర్చల విషయంలో కేంద్రానికి నిజంగానే గట్టి పట్టింపు ఉంటే కశ్మీర్‌ ప్రజలకు చర్చల ద్వారా తాము చేసే వాగ్దానాలను వారిచేత నమ్మించగలిగిన వారికే చర్చలను పరిమితం చేయాలి. బాగా కేంద్రానికి లోబడినవారుగా పీడీపీ, నేషనల్‌ కాన్ఫరెన్స్‌లు ఎంతగా అప్రతిష్టపాలైనా వాటికి ఇంకా కొంత మద్దతు ఉంది. యూసుఫ్‌ తరిగమి, ఇంజనీర్‌ రషీద్‌ వంటి గౌరవనీయులైన వ్యక్తులూ ఉన్నారు. కశ్మీర్‌ ప్రజలు ఎవరు చెబితే వింటారో అలాంటి చర్చల భాగస్వామిని సృష్టించదలుచుకుంటే కేంద్రం వారందరితో మాట్లాడాలి. అయితే అది వేర్పాటువాదులకు వ్యతిరేకంగా ప్రధాన స్రవంతి పార్టీలను దారంగా ఉంచడం అనే పనిని ఎలాంటి పరిస్థితుల్లోనూ చేయరాదు. గత 21 ఏళ్లుగా ప్రతి ప్రభుత్వం చేసినది అదే. గతంలోలా తిరుగుబాటుతో ప్రభా వితంకాని ఇతర ప్రాంతాలు, బృందాల ప్రయోజనాలను విస్మరించడానికి వీల్లేదు. రాష్ట్రంలో ప్రయోజనాలున్న ప్రతి వర్గాన్ని, బృందంతోను ‘వేర్పాటు వాదు’లతో కూడా సంప్రదించాలి. వీరందరితో ఒకేసారి చర్చిస్తే వ్యర్థ ప్రసం గాలు తప్ప ఒరిగేదేమీ ఉండదు.
 
 చర్చలు ఫలప్రదం కావాలంటే...
 1990లలోని తిరుగుబాటు తొలిరోజుల నుంచి లాంఛనప్రాయంగానూ, దొడ్డిదారిన కూడా చర్చలు జరుగుతూనే ఉన్నాయి. అయినా ఇంతవరకూ సాధించేదేమీ లేదు. హురియత్‌ కీలక నేతలను, వారి సన్నిహిత బంధువులను హతమార్చి పాక్‌ ఆ సంస్థను భీతావహానికి గురిచేసింది, ప్రతి ఎన్నికలను వారు బహిష్కరించేట్టు చేసింది. ‘వేర్పాటువాదులు’ కేవలం ఏదో లెక్కలోకి రాని చిన్న గ్రూపేనని, పాక్‌ వారిని పెంచిపోషిస్తోందని, వారికంటూ సొంత బుర్రేమీ లేదని కేంద్రంలోని ప్రతి ప్రభుత్వాన్ని నమ్మించడానికి నేషనల్‌కాన్ఫ రెన్స్‌ ప్రయత్నించింది.
 
 అందువల్ల కశ్మీరీ జాతీయవాదులు 1990ల తిరగుబాటు అంతమైనçప్ప టినుంచి ఇరకాటంలో పడ్డారు. కశ్మీర్లో ఏ ఒక్కరూ విస్మరించలేని వారితో కేంద్రమే చర్చలు జరపడానికే కేంద్రమే ముందుకు వస్తే తప్ప చర్చలకు అంగీకరించేవారెవరూ కశ్మీర్లో నేడు లేరు. కశ్మీర్‌ విలీన ఒప్పందం, 1952 ఢిల్లీ ఒప్పందాల ప్రాతిపదికపై కశ్మీర్‌తో కేంద్రానికి ఉన్న సంబంధంపై తిరిగి ఒప్పందానికి రావాడానికి సిద్ధమేనని కేంద్ర ప్రభుత్వం బహిరంగంగా చేసే ప్రకటన మాత్రమే అందుకు సరిపడుతుంది.
 
 ఆ ఒప్పందాల ద్వారా కశ్మీర్‌ రక్షణ, విదేశాంగ విధానం, ఆర్థికవిధానం, సమాచార సంబంధాలు, మార్కెట్టు, విద్యావ్యవస్థలనే అంశాలపైనే భార త్‌లో వీలీనమైనంది. కాకపోతే ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన వివరాల విషయంలో కశ్మీర్‌ స్వయంప్రతిపత్తిలో క్షీణత చోటుచేసుకుంది. పాలనాపరమైన శాసనా లతో లోయలో ఆచరణలో పోలీసు రాజ్యాన్ని విధిం^è డమే ఇందుకు ప్రధాన కారణం. అందువలన నేడు చర్చల ద్వారా మాత్రమే పరిష్కారం కాగల కీలక సమస్య... జమ్మూ, లడక్‌ ప్రజల నుంచి ఏమీ లాగేసుకోకుండానే కశ్మీర్‌ను కశ్మీరీలకు, కశ్మీరీలకు మాత్రమే అప్పగించే కశ్మీర్‌ ప్రభుత్వాన్ని అందించగల వ్యవస్థ ఆ రాష్ట్రానికి అవసరం. lదీన్ని కేవలం జమ్మూకశ్మీర్‌ ప్రజలు మాత్రమే పరిష్కరించగలుగుతారు.
 
 ప్రేమ్‌ శంకర్‌ ఝా
 సీనియర్‌ పాత్రికేయుడు, రచయిత