మాంట్రియల్‌: ఏళ్ల తరబడి జరిగిన చర్చోపచర్చలు, సంప్రదింపులు ఎట్టకేలకు ఓ కొలిక్కి వచ్చాయి. భూమిపై జీవ వైవిధ్యాన్ని పరిరక్షించే దిశగా కీలక ముందడుగు పడింది. ఐక్యరాజ్యసమితి ఆధ్వర్యంలో కెనడాలోని మాంట్రియల్‌లో డిసెంబర్‌ 7 నుంచి జరుగుతున్న కాప్‌–15 అంతర్జాతీయ సదస్సులో భారత్‌తో సహా దాదాపు 200 దేశాలు ఈ విషయంలో విభేదాలు వీడి ఒక్కతాటిపైకి వచ్చాయి. కీలకమైన కుమ్నింగ్‌–మాంట్రియల్‌ జీవవైవిధ్య ప్రణాళిక (జీబీఎఫ్‌)కు సోమవారం అంగీకారం తెలిపాయి. ఈ మేరకు ‘‘కున్మింగ్‌–మాంట్రియల్‌’ ఒప్పందం ఆమోదముద్ర పొందినట్టు సదస్సుకు అధ్యక్షత వహిస్తున్న చైనా పర్యావరణ మంత్రి హువాంగ్‌ రుంక్యూ సభికుల హర్షధ్వానాల మధ్య ప్రకటించారు. పారిస్‌ ఒప్పందం తరహాలోనే పర్యావరణ పరిరక్షణ యత్నాల్లో దీన్నో కీలక మైలురాయిగా భావిస్తున్నారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా, ముఖ్యంగా వర్ధమాన దేశాల్లో భూ భాగాలు, సముద్ర జలాలతో పాటు జంతు జాతులను కాలుష్యం, వాతావరణ మార్పుల బారినుంచి పూర్తిస్థాయిలో రక్షించడం ఈ ఒప్పందం లక్ష్యం. అయితే ఇందుకు సమకూర్చాల్సిన ఆర్థిక ప్యాకేజీపై ఎంతోకాలంగా పడ్డ పీటముడి ఎట్టకేలకు వీడింది. ఆ మొత్తాన్ని ఇతోధికంగా పెంచి 2030 కల్లా ఏటా 200 బిలియన్‌ డాలర్లకు చేర్చాలని నిర్ణయం జరిగింది. 2020లో అంగీకరించిన మొత్తంతో పోలిస్తే ఇది రెట్టింపు! ఈ కీలక అంగీకారం నేపథ్యంలో ఒప్పందానికి మార్గం సుగమమైంది. ఇందులో భాగంగా మొత్తం 23 లక్ష్యాలను నిర్దేశించుకున్నారు. వాటిని 2030కల్లా సాధించాలన్నది లక్ష్యం. దీన్ని పలు పర్యావరణ సంస్థలు స్వాగతించగా ఆర్థిక, పరిరక్షణపరమైన పలు కీలకాంశాలను పట్టించుకోలేదంటూ పర్యావరణవేత్తలు పెదవి విరుస్తున్నారు. దీన్ని ప్రపంచ ప్రజల విజయంగా వరల్డ్‌ వైల్డ్‌ లైఫ్‌ ఫండ్‌ (డబ్ల్యూడబ్ల్యూఎఫ్‌) ఇంటర్నేషనల్‌ డైరెక్టర్‌ జనరల్‌ మార్కో లాంబెర్టినీ అభివర్ణించారు. అయితే, లక్ష్యసాధనకు స్పష్టమైన కార్యాచరణ ప్రణాళిక లేకపోవడం ఈ ఒప్పందంలో కీలక లోపమని డబ్ల్యూడబ్ల్యూఎఫ్‌ గ్లోబల్‌ పాలసీ సీనియర్‌ డైరెక్టర్‌ లిన్‌ లీ అన్నారు. 50 ఏళ్లలో భారీ విధ్వంసం జీవ వైవిధ్యానికి గత 50 ఏళ్లలో కనీవినీ ఎగరని స్థాయిలో ముప్పు వాటిల్లింది. చాలా రకాల జీవ జాతులు 1970 నుంచి ఏకంగా 69 శాతం క్షీణించాయని వరల్డ్‌ వైల్డ్‌ లైఫ్‌ ఫండ్‌–లివింగ్‌ ప్లానెట్‌ నివేదిక (ఎల్‌పీఆర్‌) పేర్కొంది. పర్యావరణానికి జరుగుతున్న ఈ అపార నష్టానికి అడ్డుకట్ట వేసి జీవ వైవిధ్యాన్ని పెంపొందించేందుకు తాజాగా ఒప్పందమైతే కుదిరింది. కాకపోతే దాని అమలులో దేశాలు ఏ మేరకు చిత్తశుద్ధి కనబరుస్తాయన్నది కీలకం. ఎందుకంటే ఇందుకోసం ఏటా 200 బిలియన్‌ డాలర్లు వెచ్చించేందుకు ఎట్టకేలకు అంగీకారం కుదిరినా, ఇందులో వర్ధమాన దేశాల అవసరాలు తీర్చేందుకు సంపన్న దేశాలు కేటాయించబోయే వాటా ఎంత వంటి కీలకాంశాలపై మాత్రం ఇంకా స్పష్టత లేదు.   ఒప్పందం లక్ష్యాలివీ... జీవ వైవిధ్య పరిరక్షణకు 2010లో జపాన్‌లోని నగోయాలో జరిగిన కాప్‌–10 సదస్సులో దేశాలన్నీ పలు లక్ష్యాలు నిర్దేశించుకున్నాయి. అవి చాలావరకు లక్ష్యాలుగానే మిగిలిపోయాయి. దాంతో మరోసారి అంతర్జాతీయ స్థాయి మేధోమథనం కోసం 2020 అక్టోబర్లో చైనాలోని కుమ్నింగ్‌లో తలపెట్టిన కాప్‌–15 సదస్సు కరోనా వల్ల వాయిదా పడింది. అది తాజాగా రెండు దశల్లో జరిగింది. తొలి భాగం వర్చువల్‌ పద్ధతిలో ముగియగా మాంట్రియల్‌లో డిసెంబర్‌ 7 నుంచి 19 దాకా జరిగిన కీలకమైన రెండో భాగంలో చరిత్రాత్మక ఒప్పందం కుదిరింది. అందులో భాగంగా మొత్తం 23 లక్ష్యాలను ప్రపంచ దేశాలు నిర్దేశించుకున్నాయి. వాటిలో ముఖ్యాంశాలు... ► 2030 కల్లా మొత్తం భూభాగం, సాధారణ జలాలు, తీర ప్రాంతాలు, సముద్రాల్లో కనీసం 30 శాతాన్ని పూర్తిస్థాయిలో సంరక్షించి, పరిరక్షించే చర్యలు చేపట్టడం. అపార జీవ వైవిధ్యానికి నిలయమైన ప్రాంతాలపై ప్రత్యేక దృష్టి సారించడం. ప్రస్తుతం 17 శాతం భూభాగం, కేవలం 10 సముద్ర జలాల్లో మాత్రమే పరిరక్షణ ప్రయత్నాలు కొనసాగుతున్నాయి. ► జీవ వైవిధ్యపరంగా అపార ప్రాధాన్యమున్న ప్రాంతాల్లో పర్యావరణ నష్టాలను అరికట్టడం ► ఇందుకోసం పేద దేశాలకు చేసే కేటాయింపులను 2025కల్లా ఏటా 20 బిలియన్‌ డాలర్లకు,  2030 కల్లా 30 బిలియన్‌ డాలర్లకు పెంచడం. ► ప్రపంచ ఆహార వృథాను సగానికి తగ్గించడం. ► వనరుల విచ్చలవిడి వాడకాన్ని, తద్వారా వ్యర్థాల ఉత్పత్తిని వీలైనంత కట్టడి చేయడం. ► సాగులో పురుగు మందులు, ఇతర అత్యంత ప్రమాదకర రసాయనాల వాడకాన్ని కనీసం సగానికి తగ్గించడం. ► జీవ వైవిధ్యానికి అపారమైన హాని కలిగించే సాగు సబ్సిడీలను 2030 నాటికి ఏటా 500 బిలియన్‌ డాలర్ల చొప్పున తగ్గించడం. ► జీవ వైవిధ్య సంరక్షణకు దోహదపడే పథకాలు, చర్యలకు ప్రోత్సాహకాలను పెంచడం.   ► భారీ, అంతర్జాతీయ కంపెనీలు, ఆర్థిక సంస్థలు, తమ కార్యకలాపాల వల్ల పర్యావరణానికి, జీవ వైవిధ్యానికి కలిగే నష్టాన్ని ఎప్పటికప్పుడు పారదర్శకంగా వెల్లడించేందుకు అవసరమైన అన్ని చర్యలూ తీసుకోవడం. ► ఆ నష్టాలను అవి కనీస స్థాయికి పరిమితం చేసేలా చర్యలు తీసుకోవడం.

మాంట్రియల్‌: ప్రపంచవ్యాప్తంగా పంట సాగులో పురుగుమందుల వాడకాన్ని తగ్గించే క్రమంలో లక్ష్యాలు విధించడం సరికాదని భారత్‌ పేర్కొంది. పెస్టిసైడ్స్‌ వాడకంపై విచక్షణను ఆయా దేశాలకే వదిలివేయాలని సూచించింది. వ్యవసాయరంగానికి సబ్సిడీలు ఇవ్వడాన్ని సమర్థించింది. జీవ వైవిధ్యంపై కెనడాలోని మాంట్రియెల్‌లో జరుగుతున్న 15వ కాన్ఫరెన్స్‌ ఆన్‌ పార్టీస్‌(కాప్‌15) ఉన్నత స్థాయి సదస్సులో శుక్రవారం కేంద్ర పర్యావరణ శాఖ మంత్రి భూపేంద్ర యాదవ్‌ మాట్లాడారు. పురుగుమందుల వాడకం తగ్గింపు విషయంలో ప్రపంచ దేశాలపై సంఖ్యాత్మక లక్ష్యాలను విధించడం తగదన్నారు. ఆ అంశాన్ని ఆయా దేశాలకే వదిలివేయాలని అభిప్రాయపడ్డారు. 2030 నాటికి పంటలపై పురుగు మందుల వాడకాన్ని మూడింట రెండొంతులకు తగ్గించాలన్న గ్లోబల్‌ బయో డైవర్సిటీ ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ లక్ష్యంపై ఆయన ఈ వ్యాఖ్యలు చేశారు. ప్రపంచ జనాభాలో 17% భారత్‌లోనే ఉండగా, కేవలం 2.4% భూభాగం, 4% నీటి వనరులు మాత్రమే ఉన్నాయన్నారు. అయినప్పటికీ, జీవవైవిధ్యాన్ని పరిరక్షించే ప్రయత్నంలో ముందుకు సాగుతున్నామన్నారు. ఎరువులు, పురుగుమందులు సహా వ్యవసాయ రంగంపై భారత ప్రభుత్వం ఏటా 2.2 లక్షల కోట్లను సబ్సిడీగా ఇస్తున్నట్లు ఒక అంచనా. కాప్‌15 సదస్సుకు 196 దేశాల నుంచి 20 వేల మంది ప్రతినిధులు హాజరయ్యారు.


 ఫ్రాన్స్‌లో ఆ మధ్య మొక్కజొన్నలు తిని పెరిగిన ఎలుకలు జబ్బులపాలై ముందుగానే కాలం చేశాయట. ఎలుకలు ఎప్పుడు, ఎలా చస్తే ఎవరిక్కావాలంటారా? నిజమే! అయి తే, ఈ ఎలుకలు తిన్నది ఆషా మాషీ మొక్కజొన్నలు కావు. అవి తిన్నది జన్యుమార్పిడి(జీఎం) చేసిన మొక్కజొన్నలు కావడం, చని పోయింది పెద్ద విశ్వవిద్యాలయ ప్రయోగశాలలో కావడంతో ప్రపంచవ్యాప్తంగా చర్చోపచర్చలు సాగుతున్నాయి.
  
  ఫాన్స్‌కు చెందిన సీనియర్ జీవశాస్త్రవేత్త డాక్టర్ జీఈ సెరాలిని సారథ్యంలో జరిగిన ఒక అధ్యయనంలో ఎలుకలు అకాల మృత్యువు పాలయ్యాయి. గత ఏడాది హెదరాబాద్‌లో గత ఏడాది అం తర్జాతీయ జీవవైవిధ్య సదస్సు సందర్భంగా వెలుగులోకి వచ్చిన ఈ అధ్యయన ఫలితాలు అప్పట్లోనే కలకలం సృష్టించాయి. ఈ అధ్యయన వ్యాసాన్ని ‘ఫుడ్ అండ్ కెమికల్ టాక్సికాలజీ (ఎఫ్‌సీటీ)’ పత్రిక అప్పటికే ప్రచురించడంతో జన్యుమార్పిడి ఆహారం మంచిచెడులపై తీవ్రస్థాయిలో చర్చ సాగింది. అయితే, ఉన్నట్టుండి ఈ అధ్యయనం అరకొరగా ఉం దంటూ వ్యాసాన్ని ఉపసంహరించుకుంటున్న ట్లు ఇటీవల ఆ పత్రిక ప్రకటించింది. దాంతో శాస్త్రవేత్తల్లో మరోమారు చర్చ రాజుకుంది.
  
  సుదీర్ఘ అధ్యయనం
  
  మోన్‌శాంటో కంపెనీ రూపొందించిన కలుపు మందు (రౌండప్ రెడీ)ను తట్టుకొనే జన్యుమార్పిడి మొక్కజొన్న(ఎన్‌కే603)లను ఎలుకలకు మేతగా పెట్టి... వాటి ఆరోగ్యంపై కేన్ యూనివర్సిటీ జీవశాస్త్ర విభాగాధిపతి డాక్టర్ సెరాలిని బృందం అధ్యయనం చేసింది. కొత్త జీఎం విత్తనాలపై 90 రోజుల పాటు అధ్యయ నం చేసి దాని మంచి చెడులను అంచనావేయ డం రివాజు. అయితే, డా.సెరాలిని రెండేళ్ల పా టు వంద ఆడ, వంద మగ ఎలుకలపై ప్రయోగాలు చేశారు. వీటికి జీఎం మొక్కజొన్నల మేత తినిపించారు. వీటికి అసాధారణంగా పెద్ద కణుతులు రావడంతోపాటు పిట్యుటరీ గ్రంధి, కిడ్నీలు పాడయ్యాయి. ఆడ ఎలుకలు 70%, మగ ఎలుకలు 50% అకాల మృత్యువు పాలయ్యాయి. ‘సాధారణంగా పరిశోధనలు 3 నెలలతో ముగిస్తుంటారు.
  
  అయితే, 4 నెలల నుంచి కణుతులు పెరగడం మా అధ్యయనం లో గమనించాం..’ అని డా. సెరలిని బృంద సభ్యుడు రాబిన్ మసంగె హైదరాబాద్ జీవవైవిధ్య సదస్సుకు వచ్చినప్పుడు చెప్పారు. ఈ అధ్యయన ఫలితాలపై అప్పట్లోనే తీవ్ర విమర్శలు వచ్చాయి. మోన్‌శాంటో కంపెనీ స్పం దిస్తూ.. ఈ అధ్యయనంలో పరిశోధన ప్రమాణాలు పాటించలేదని, మొక్కజొన్నలను ఎక్క డి నుంచి తెచ్చి ఎలుకలకు మేపారో తెలియదని, ఇంకా అనేక లోపాలు జరిగాయని పేర్కొంది.  
  
  ఏ తప్పూ లేదంటూనే..!
  
  డా.సెరలిని అధ్యయన వ్యాసాన్ని ఉపసంహరించుకుంటున్నట్లు ఎఫ్‌సీటీ ఎడిటర్ హయెస్ గత నెల 29న ప్రచురించిన ఏడాది తర్వాత ప్రకటించారు. ఎఫ్‌సీటీ పత్రిక యాజమాన్యం ఎల్‌సెవీర్ మొత్తం 2 వేలకు పైగా శాస్త్రసాంకేతిక పత్రికలను ప్రచురిస్తుంటుంది. ఈ అధ్యయనంలో ఎటువంటి అక్రమాలూ చోటుచేసుకోలేదని, గణాంకాల వక్రీకరణ జరగలేదని, అసమగ్రంగా ఉన్నందునే దీన్ని తమ రికార్డుల నుంచి తొలగిస్తున్నామని ఎడిటర్ పేర్కొనడం విశేషం. అయితే, అధ్యయనంలో ఏ తప్పూలేదని ఒప్పుకుంటూనే ఉపసంహరించుకోవడం ఈ అంతర్జాతీయ సంప్రదాయాలకు విరుద్ధమని డా. సెరలిని నిరసన తె లిపారు. వత్తిళ్లవల్ల ఇలా చేయడం బొత్తిగా అసమంజసమని వాపోయారు. వ్యాసాన్ని వెనక్కితీసుకోవడం వెనుక ‘ప్రజారోగ్యానికి సంబంధించిన కుట్ర’ దాగి ఉందని జన్యుమార్పిడి సాంకేతికతపై స్వతంత్ర పరిశోధన, సమాచార సంస్థ (ఫ్రాన్స్) ఆరోపించింది.
  
  స్వతంత్ర శాస్త్రవేత్తలకు సెగ
  
  బహుళజాతి కంపెనీలో పనిచేసిన ఓ సీనియర్ శాస్త్రవేత్త కొద్ది నెలల క్రితం ‘ఫుడ్ అండ్ కెమికల్ టాక్సికాలజీ’ పత్రిక బయోటెక్నాలజీ విభాగంలో అసోసియేట్ ఎడిటర్‌గా నియమితులయ్యారు. ఈ వ్యాసం ఉపసంహరణలో నేరుగా ఆ శాస్త్రవేత్త ప్రమేయం ఉందనడానికి రుజువుల్లేకపోయినప్పటికీ... ఆ తదనంతర పరిణామాల క్రమం గమనార్హమని స్వచ్ఛంద కార్యకర్తలు అంటున్నారు. స్వతంత్ర భావాలు కలిగిన శాస్త్రవేత్తల నోరు నొక్కే ప్రయత్నాలు జరగడం కొత్తకాదని, మెక్సికోకు చెందిన ఇగ్నాసియో చాపెల... అంతకుముందు అర్పడ్ పుస్‌తాయ్ విషయంలోనూ గతంలో ఇటువంటి ప్రయత్నాలు జరిగాయని గుర్తుచేస్తున్నారు.
  పంతంగి రాంబాబు
  ‘సాక్షి’ స్పెషల్ డెస్క్