ఇంతవరకూ శిక్షా కేంద్రాలుగా ఉన్న కారాగారాలు ఇక పరివర్తన కేంద్రాలుగా మారనున్నాయి. అందు కోసం ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం జైళ్ళలో భారీ సంస్కరణలకు శ్రీకారం చుట్టింది. శిక్షాకాలం పూర్తయినా చాలామంది ఖైదీల మానసిక స్థితిలో మార్పు రావడం లేదు. జైలు నుంచి బయటకు వచ్చాక వారికి సరైన ఉపాధి దొరక్కపోవడంతో మళ్లీ నేరాలకు పాల్పడి తిరిగి జైలుకు చేరుతున్నారు. కొందరు న్యూనతతో ఆత్మహత్యలు చేసుకోవడం కూడా కనిపిస్తుంది.  రాష్ట్రంలో రాజమహేంద్రవరం, విశాఖపట్నం, కడప, అనంతపురం కేంద్ర కారాగారాలతో పాటు మొత్తం 80 జైళ్లు ఉన్నాయి. ఈ ఏడాది ఆగస్టు నాటికి 8,499 మంది ఖైదీలు రాష్ట్రంలో వివిధ జైళ్లలో ఉన్నారు. నాలుగు కేంద్ర కారాగారాలతో కలిపి 15 జైళ్లను తొలి దశలో పరివర్తనా కేంద్రాలుగా మార్చ డానికి ప్రభుత్వం ప్రణాళికలు రూపొందించింది. మూడు కేటగిరీలుగా ఖైదీలను గుర్తించి కౌన్సెలింగ్‌ ఇస్తారు. ఏడాదిలోపు శిక్ష పడిన ఖైదీలు, ఏడాది కంటే ఎక్కువ శిక్ష పడిన ఖైదీలు, రిమాండ్‌ ఖైదీలు అనే కేటగిరీలుగా వర్గీకరించి వాళ్లకు  కౌన్సెలింగ్‌ ప్రక్రియ నిర్వహిస్తారు. వీటి కోసం జైళ్లలో ప్రత్యేక ఏర్పాట్లు చురుగ్గా జరుగుతున్నాయి.  ఈ పరివర్తన కార్యక్రమం కోసం ప్రతి జైల్లోనూ ప్రత్యేక నిపుణుల బృందం ఏర్పాటవుతోంది. మానసిక వైద్య నిపుణులు, సంక్షేమ శాఖ అధికా రులు, సామాజిక సేవకులు, స్వచ్ఛంద సేవా సంస్థ (ఎన్జీవో), సామాజిక కౌన్సిలర్, ఆర్థిక రంగ నిపుణుడు, చిన్న తరహా పరిశ్రమల శాఖ అధికారులు, విద్యావేత్తలు తదితరులు ఈ బృందంలో సభ్యులుగా ఉంటారు. ఖైదీల్లో హింస, నేర ప్రవృత్తి రూపుమాపటం, చట్టానికి బద్ధుడయ్యే పౌరుడిగా తీర్చిదిద్దడం; తన జీవితానికీ, కుటుంబానికీ అవసరమయ్యే ఆర్థిక ప్రణాళిక లను వేసుకోగలగటం; విద్య, వృత్తి నైపుణ్యాలను పెంపొందించడం; కుటుంబ సమస్యలను పరిష్కరించుకోగలగటం, ప్రేమ తత్వాన్ని నింపటం, సామాజికంగా గౌరవ జీవనం ఆవశ్యకతను తెలియజేయడం, న్యూనతా భావాన్ని తొలగించడం, ఆత్మస్థైర్యాన్ని కలిగించటం, ఉత్సాహాన్ని నింపడం తదితర అంశాలపై ఖైదీలకు కౌన్సిలింగ్, శిక్షణ ఇస్తారు. క్యాటగిరీల వారీగా వారానికి, 15 రోజులకూ, నెలకూ, ఆ తర్వాత 45 రోజులకూ కౌన్సెలింగ్‌ ఇస్తూ ఉంటారు. ప్రతి ఖైదీని అక్షరాస్యునిగా తీర్చిదిద్ది కనీసం సంతకం చేసే స్థాయికి తీసుకురావాలనేది ఈ పరివర్తన సంకల్పం.  వారి అభివృద్ధి నివేదికను ఎప్పటికప్పుడు ప్రత్యేక పోర్టల్‌లో నమోదు చేస్తారు. వారి సామాజిక పరివర్తన తీరును విశ్లేషించి తదనుగుణంగా తదుపరి చర్యలు తీసుకుంటారు. ఖైదీలకు సంబంధించిన తుది నివేదిక కాపీని వాళ్లు జైలు నుంచి విడుదలయ్యాక సంబంధిత పోలీస్‌ స్టేషన్‌కు పంపుతారు. అక్కడ పోలీసులు వాళ్ల సామాజిక ప్రవర్తనపై ఒక కన్నేసి ఉంచుతారు. అవసరమైతే  మంచి మార్పుతో బయటకు వచ్చిన ఖైదీల స్వీయ అనుభవాలతో పలువురికి కౌన్సిలింగ్‌ ఇప్పించే విధానాలు కూడా కార్యచరణలో ఉన్నాయి.  ఇప్పటికే పెద్ద జైళ్లలో ఖైదీలకు డైరెక్ట్‌ టెన్త్‌ ఇంటర్మీడియట్, దూర విద్యా విధానం ద్వారా డిగ్రీ, పీజీ చదువులు కొన సాగుతున్నాయి. ‘స్కిల్‌ ఇండియా’ ద్వారా ప్లంబింగ్, వెల్డింగు, వీవింగ్, టైల రింగ్‌ తదితర వృతుల్లో శిక్షణ ఇస్తున్నారు. ఏపీ ప్రభుత్వం జైళ్లలో తలపెట్టిన పరివర్తన తొలి దశా కార్యక్రమం విజయవంతం అయితే మలిదశలో మిగతా అన్ని జైళ్లకూ విస్తరించడం సాధ్యమవుతుంది. నేరాల సంఖ్య తగ్గి, శాంతి భద్రతలు కట్టుదిట్టమై, జైళ్ల  నిర్వహణలో మన రాష్ట్రం దేశానికే స్ఫూర్తిగా నిలవనుంది. చిలుకూరి శ్రీనివాసరావు  వ్యాసకర్త జాతీయ ఉత్తమ ఉపాధ్యాయ అవార్డు గ్రహీత ‘ 89859 45506

‘మా కుటుంబ సభ్యులు వచ్చి పలకరిస్తే కొంత బాధ తీరేది. మనోధైర్యం వచ్చేది. మళ్లీ వాళ్లెప్పుడు వస్తారా? అని ఎదురు చూసేవాడిని. కరోనా వల్ల మా కుటుంబ సభ్యులను చూడలేని పరిస్థితిలో ఉన్నా. మూడు నెలలుగా ఎవరినీ చూడలేదనే బాధ, బెంగ ఎక్కువయ్యాయి. బయటి వారిని జైలులో కలవకుండా కట్టడి చేయడం మా మేలు కోసమే అని సరిపెట్టుకుంటున్నాం. జైలు అధికారులు మా వాళ్లతో ఫోన్‌లో మాట్లాడుకునే అవకాశం ఇస్తున్నారు. అది కొంత ఊరట’  – ఇది రాజమహేంద్రవరం సెంట్రల్‌ జైల్‌లోని ఓపెన్‌ ఎయిర్‌ జైలు ఖైదీగా ఉన్న గుంటూరుకు చెందిన పి.సాంబ శివరావు ఆవేదన    సాక్షి, అమరావతి: కరోనా మహమ్మారి అనుబంధాలకు ‘కఠిన కారాగార శిక్ష’ విధించింది. రాష్ట్రంలోని అన్ని జైళ్లలోనూ అయిన వారిని చూసేందుకు, నేరుగా మాట్లాడేందుకు వీలు లేక ఖైదీలకు ఎదురు చూపులు తప్పని పరిస్థితి నెలకొంది. అయిన వారికి దూరంగా జైలు జీవితం గడుపుతున్న వారంతా వారానికో, నెలకో తమ వారి పలకరింపుతో పరవశించిపోయేవారు. ఇప్పుడు ఆ అవకాశం లేక జైలు జీవితం అ త్యంత భారంగా గడుస్తోందని వాపోతున్నారు. ఖైదీల్లో మానసిక వేదన తగ్గించేందుకు ప్రభుత్వ ఆ దేశాల మేరకు జైలు అధికారులు అనేక చర్యలు చేపడుతున్నారు.  ► రాష్ట్రంలో విశాఖపట్నం, రాజమహేంద్రవరం, నెల్లూరు, వైఎస్సార్‌ కడపలలోని నాలుగు కేంద్ర కారాగారాలు (సెంట్రల్‌ జైళ్లు)తోపాటు ఏడు జిల్లా జైళ్లు, 11 ప్రత్యేక సబ్‌ జైళ్లు, రెండు మహిళా జైళ్లు, 82 సబ్‌జైళ్లు, బోస్టన్‌ జైలు, అగ్రికల్చర్‌ కాలనీ జైలు, రెండు ఓపెన్‌ జైళ్లు ఉన్నాయి.   ► కరోనా నేపథ్యంలో జైళ్లల్లో రద్దీని తగ్గించేందుకు కోర్టు ఆదేశాల మేరకు ఇప్పటి వరకు 463 మందిని మధ్యం తర బెయిల్‌పై ఇళ్లకు పంపించారు. బెయిల్‌ గడువు తీరిన వెంటనే వారు జైలుకు రావాల్సి ఉంటుంది.    ► ప్రస్తుతం రాష్ట్రంలో ఉన్న 110 జైళ్లలో దాదాపు 6,150 మంది ఖైదీలకు కరోనా ఇబ్బంది రాకుండా ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు జైలు అధికారులు కఠినమైన ఆంక్షలను అమలు చేస్తున్నారు.   ► జైలులో ఉండే ఖైదీలు.. కుటుంబ సభ్యు లు, బంధుమిత్రులతో కలిసి మాట్లాడే వీలు లేకుండా మూడు నెలలుగా ములా ఖత్‌లు పూర్తిగా రద్దు చేశారు. వేర్వేరు ప్రాంతాల నుంచి జైలుకు వచ్చి ఖైదీలను చూసి మాట్లాడే అవకాశం ఇస్తే కరోనా వైరస్‌ ఖైదీలకు సోకే ప్రమాదం ఉన్నందునే రద్దు చేశారు.   ► ఖైదీలు తమ కుటుంబ సభ్యులతో ఫోన్‌లో మాట్లాడుకునే వెసులుబాటు కల్పించారు. గతంలో వారానికి రెండు పర్యాయాలు ఫోన్‌ సౌకర్యం కల్పిస్తే ఇప్పుడు నాలుగు పర్యాయాలు పదేసి నిముషాల చొప్పున తమ వారితో ఫోన్‌ మాట్లాడుకునే అవకాశం ఇచ్చారు.   ► జైలు పరిసరాల్లోకి కొత్త వ్యక్తులను ఎవరినీ అనుమతించడంలేదు. జైలు పరిసరాల్లో శానిటైజ్‌ చేస్తున్నారు.  ► జైలులోని ఖైదీలకు థర్మల్‌ స్క్రీనింగ్‌ చేయడం, మాస్క్‌లు, గ్లౌజులు అందించడంతోపాటు వారు వ్యక్తిగత దూరం (ఫిజికల్‌ డిస్టెన్స్‌) పాటించేలా చర్యలు తీసుకుంటున్నారు.  ► జైలు బ్యారక్‌లలో తక్కువ మందిని ఉంచడం, ఉదయం అల్పాహారం, మద్యాహ్నం, సాయంత్రం భోజనం సమయంలో వారందరినీ ఒకేసారి వదలకుం డా పది మంది చొప్పున జైలు ఆవరణలో విడిచిపెడుతున్నారు. బ్యారక్‌ లోపల, జైలు ఆవరణలోను ఖైదీలు భౌ తిక దూరం పాటించేలా చూస్తున్నారు.   ► రాష్ట్రంలోని అన్ని జైళ్లలో ఖైదీలకు అవసరమైన మాస్కులను జైళ్లలోనే తయారు చేస్తున్నారు. ప్రధానంగా విశాఖపట్నం, రాజమహేంద్రవరం, నెల్లూరు, వైఎస్సార్‌ కడప సెంట్రల్‌ జైళ్లతోపాటు విజయవాడ, ఒంగోలు డిస్ట్రిక్ట్‌ జైళ్లలో మాస్కులు తయారు చేస్తున్నారు. ఖైదీలు తయారు చేసే మాస్కులు, శానిటైజర్లు, చేతి గ్లౌజులను అన్ని జైళ్లలోని ఖైదీలు ఉపయోగించుకోగా మిగిలిన వాటిని స్థానికంగా ఉండే వ్యాపారులకు విక్రయిస్తున్నారు.  కొత్తగా జైలుకు వస్తే 21 రోజులు ఐసోలేషన్‌ వార్డులోనే..  ఇప్పటి వరకు రాష్ట్రంలోని రాజమహేంద్రవరం, నెల్లూరు, కడప, అనంతపురం జైళ్లలో ఐదుగురు ఖైదీలకు కరోనా సోకింది. వారంతా జైలుకు కొత్తగా వచ్చిన వారే కావడం గమనార్హం. ఖైదీలను జైలుకు తీసుకొచ్చే ముందే కోవిడ్‌ పరీక్ష చేయిస్తున్నారు.  పాజిటివ్‌ వచ్చిన కొత్త ఖైదీలను తీసుకొచ్చిన వెంటనే వారిని 21 రోజలపాటు ఐసోలేషన్‌ వార్డులో ఉంచి తర్వాత పాత ఖైదీలు ఉండే బ్యారక్‌కు తరలిస్తున్నారు. పాత ఖైదీలకు ఎవరికి పాజిటివ్‌ రాలేదు. ఖైదీల పట్ల  ప్రత్యేక శ్రద్ధ  ఖైదీల పట్ల ప్రత్యేక శ్రధ్ద తీసుకుంటున్నాం. రిమాండ్‌కు వచ్చే వారికి కరోనా టెస్ట్‌లు నిర్వహించి, సింగిల్‌ లాకప్‌కు పరిమితం చేస్తున్నాం. నెగిటివ్‌ వచ్చిన తరువాతే మెయిన్‌ బ్లాక్‌లోకి పంపుతున్నాం. పాజిటివ్‌ అని తేలితే జైలుకు వచ్చిన వ్యక్తిని ఐసోలేషన్‌ వార్డుకు పంపుతున్నాం. నిత్యం ఉదయం, సాయంత్రం థర్మల్‌ లేజర్‌గన్‌ ద్వారా పరీక్షలు నిర్వహిస్తున్నాం. దగ్గు, జలుబు, జ్వరం వంటివి వస్తే జిల్లా జైలు డాక్టర్‌ను అందుబాటులోకి తీసుకుని వస్తున్నాం. పూర్తిస్ధాయిలో చర్యలు తీసుకుని, కరోనా వైరస్‌ ప్రబలకుండా జాగ్రత్తలు పాటిస్తున్నాం.  – గుంటూరు ఈస్ట్‌ జైలు సూపరిటెండెంట్‌ హంస పాల్‌ 

కేంద్ర కారాగారము. రాజమండ్రి పెద్ద పెద్ద అక్షరాలతో బయటున్న ప్రపంచానికి ప్రశాంతంగా కనిపిస్తున్న ఈ జైల్లోపల ఈరోజొక ఉరిశిక్ష అమలుకాబోతుంది.శీతాకాలం. నవంబర్‌ 11. తెల్లవారు జాము 3:13.ఈమధ్యనే చలి బాగా పెరగడంతో మనుషులంతా దుప్పట్లు, రగ్గులు కప్పుకుని ఎవరుండే చోట వాళ్ళు సుఖంగా నిద్రపోతున్నారు. ఒకరకంగా ప్రాణులన్నీ చాలా బద్ధకంగా ఈడుస్తున్నాయి రోజుల్ని. ఈ జైలు ప్రహరీ గోడే బయట ప్రపంచాన్ని లోపలున్న ప్రపంచాన్ని వేరు చేసేది. అంతెత్తులో ఉన్న జైలు ప్రహరీ గోడ రాజుల కాలం నాటి కోటగోడలను గుర్తుకుతెచ్చి భయపెడ్తోంది. లోపల ఎంత పెద్ద సామ్రాజ్యం ఉందో!జైల్లోపల కూడా చాలా ప్రశాంతంగా ఉంది. అది ఈ సమయంలో వాతావరణం వల్ల కూడా అయ్యుండొచ్చు కానీ ఏదో తెలియని ఆందోళన కలుగుతోంది నా మనసులో ఇప్పుడు. ఎప్పుడో కట్టిన డచ్‌ వారి కోటని బ్రిటిష్‌ వారు జయించి దాన్ని 1870లో సెంట్రల్‌ ప్రిజన్‌ కింద మార్చారు. ఇక్కడ నుంచుని చూస్తున్న నాకు ఈ జైలు ఆవరణమంతా చాలా గంభీరంగా కనబడుతోంది. చుట్టూ పెద్ద పెద్ద చెట్లు, చిన్న చిన్న పూల మొక్కలు, ఎటు చూసినా బయట ప్రపంచాన్ని కనబడనివ్వని ఎత్తైన ప్రహరీ గోడ.అక్కడక్కడున్న లైట్ల వెలుగులో జైలు పరిసరాలు తెలుస్తున్నాయి. ఎవరో నడుచుకుంటూ అటువైపు వెళ్తున్నారు. బూట్ల చప్పుడు వినిపిస్తోంది. మనమూ వెళ్దాం అతని వెనుక, ఏదో గదిలోకి వెళ్ళాడు. చేతిలో లాఠీ ఉంది. ‘‘ఏయ్‌ స్వామీ లెగు.. ఏయ్‌ లెగవయ్యా టైం అవుతోంది’’ లాఠీని తలాంచిన గోడమీద కొడుతూ అరుస్తున్నాడు జైల్‌ సెంట్రీ సలీం. ‘‘ఏయ్‌ స్వామీ’’ఏదో పీడకల్లోంచి మధ్యలో లేచినట్లు లేచాడు స్వామి. తన ఎడమపక్క నుంచున్న సెంట్రీ సలీమ్‌ను చూశాడు.‘లెగవయ్యా.. వెళ్ళి రెడీ అవ్వు. ఇందాకట నుండి లేపుతున్నా. టైం అవుతోంది ఇక కాని ..లేచి’’ అని చెప్పి వెళ్ళిపోయాడు సలీం.స్వామి ఒక చెవిలో మాత్రం గుయ్‌ య్‌ య్‌ మని ప్రతిధ్వనిస్తుంది ఇందాక సలీం లాఠీతో గోడమీద కొట్టినందువల్ల. ఎడమచేత్తో చెవిని నలుపుకుంటూ స్వామి ఈ కథని చెప్తున్న నన్ను చూశాడు.‘‘ఏయ్‌ ఎవడ్రా నువ్వు? ఏం చెబ్తున్నావ్‌? ఏంటీ జరగబోతున్న కథ చెబ్తున్నావా? ఇది నా కథ. నా కథ నేనే చెప్పుకుంటా నువ్వు పో ఇక్కడినుండి!’’ ఈ కథ ఏంటో తెలుసుకోవాలనుకుంటున్న వారందరికి నా నమస్కారం. నా పేరు.. ఇదివరకే మీరు వినున్నారు. ఆ!..అవును.. స్వామి నా పేరు. వయసు సుమారు 56 యేళ్ళు. నేను ఇక్కడ... మర్చిపోయా ఇందాకటి విషయమ్మీద మీకందరికొక చిన్న వివరణ. ఇందాకొకడొచ్చాడే.. అదే మీకు కథ చెప్తానని మొదలుపెట్టాడే.. వాడే! నాకలాంటోళ్ళంటే వొళ్ళు మంట. ఎన్నో ఏళ్లుగా చూస్తున్నా.. కథ చెబుతామని మొదలుపెట్టి ఏదేదో చెప్తూ ఎవరి కథ ఎవడికి ఎలా చెప్తున్నామో కూడా తెలియకుండా చెప్పే ఇలాంటి కథకుల్ని చూస్తేనే నాకు వొళ్ళు మండిపోద్ది. అందుకే వాడ్ని పొమ్మన్నా. అయినా నా కథ నాకన్నా బాగా ఎవరు చెప్పగలరు? ఇది నా కథ.. నేనే చెప్పుకుంటా.అలా స్నానాల గదికెళ్తూ మాట్లాడుకుందాం పదండి. ఉ ఉహుహుహు.. బయట చాలా చలిగా ఉంది. అసలే ఇక్కడ చెట్లెక్కువ. నాకు జైల్తో అనుబంధం చాలా చాలా సంవత్సరాల ముందే మొదలైంది. మొదటిసారి జైల్‌కి మా నాన్నతో వచ్చా. అప్పుడు చాలా భయమేసింది కానీ, నాన్నే ధైర్యం చెప్పాడు నాకు.ఓహ్‌... స్నానానికి వేడ్నీళ్ళిచ్చారే, నాకిక్కడ చివర్రోజని అతి«థి మర్యాదనుకుంటా! ఆహా!! మీకోవిషయం తెల్సా.. బాగా చలిగా వున్నప్పుడు వేడి వేడీ నీళ్ళతో తలస్నానం చేస్తే ఎంత హాయిగా ఉంటుందో తెలుసా! నేనైతే ప్రపంచాన్నే మర్చిపోతా. కార్తీక మాసాలంటూ చన్నీళ్ళ స్నానం చేస్తే ఇవన్నీ ఎలా తెలుస్తాయి? ఎప్పటికి తెలుస్తాయి? ఇంకోసారి దొరుకుతుందో లేదో కూడా తెలీదు ఈ మనిషి జన్మ. దొరికినప్పుడే చివరి చుక్క వరకూ అనుభవించెయ్యాలి. స్నానం చేస్తూ ఈ ఫిలాసఫీ ఏంటా అనుకుంటున్నారా... హహహహ.. స్నానం అయ్యింది ఇక పదండి నా గదికి. మ్మ్‌ మ్మ్‌ మ్మ్‌... బట్టలెవరుతికారోగాని మిలమిల్లాడిపోతున్నాయి.‘‘ఏవోయ్‌ స్వామి. ఎంతసేపయ్యా రెడీ అయ్యేది? నీకోసం టిఫిన్‌ రెడీ చేసుంచాం తొందర్కానీ’’నన్ను నిద్రలేపాడే వాడే  జైల్‌ సెంట్రీ సలీం. అటు పోతున్నాడు చూడండి, వీడికున్నంత కంగారు ఈ ప్రపంచంలో ఎవడికీ ఉండదు. రేప్పోవాల్సినోడ్ని ఈరోజు పొద్దున్నుండే కంగారుపెట్టి మధ్యాహ్నానికే పంపించే రకం వీడు. వీడి పెళ్ళాం బిడ్డలు ఎలా బతుకుతున్నారో ఇలాంటోడితో. మంచి వాసనొస్తున్నాయ్‌ బట్టలు, చిన్న అద్దమున్నా బావుండేది ఎలా ఉన్నానో చూస్కునేవాడ్ని. సరేలే, అయినా ఇప్పుడదెందుకులేకానీ..‘‘ఇదిగో టిఫిన్‌’’‘‘టైం ఎంతయ్యింది?’’‘‘4:30. తొందరగా తిను.. టైం అవుతోంది. డాక్టర్‌ గారు, మేజిస్ట్రేట్‌ గారు బయలుదేరారంట’’వీడసలు మనిషా యంత్రమా? ఏం టిఫిన్‌ పంపించారో.. మ్మ్‌ పూరి. బంగాళదుంప కూర కూడా ఉంది. నాకిదంటే చాలా ఇష్టం. పర్లేదు నన్ను బానే చూసుకుంటున్నారు. కూరలో కొంచెం ఉప్పు తక్కువైంది. అయినా బ్రహ్మాండంగా వుంది పూరి. చాలా బావుంది.ఒక్కనిముషం.. ఉండండి అక్కడికెళ్ళి కూర్చుంటా. చెట్లు, ఆకాశం అన్నీ కనిపిస్తాయి. టైం 5 దాటినట్లుంది. వాతావరణంలో గాలి మార్పు, ఆకాశంలో వెలుతురొచ్చే ముందుండే రంగువల్ల తెలుస్తోంది. అదిగో పక్షుల గుంపు ఆకాశంలో! నాలో నేను చాలాసార్లు అనుకున్నా.. ఆ గుంపులో ఉన్న ప్రతి పక్షి సాయంత్రానికి క్షేమంగా గూడు చేరుకుంటుందా? చేరని పక్షి గూటిలో తన కోసం ఎదురుచూసే దాని జంట పక్షో లేక వాటి పిల్లలో ఎవరైనా ఉంటారా? ఆ ఎదురుచూపుని కొలిచే పరికరాన్నేదైనా కనిపెట్టారో లేదో ఈ ఆధునిక శాస్త్రజ్ఞులు. నాకు పూజలు మంత్రాలు రావు. నేను ఏ దేవుడ్నీ నమ్మను. ప్రశాంతత కోసం ధ్యానం చెయ్యడం లాంటివేవీ చెయ్యను. నా మనసుకి ప్రశాంతతని ఇచ్చేవి ఇవే, ఈ ప్రకృతే.‘‘ఏమోయ్‌ స్వామీ... ఓయ్‌... స్వామీ.. ఏందయ్యాఆలోచిస్తున్నావ్‌? సరే కానీ ఇక పద! జడ్జిగారు, డాక్టర్‌ గారు వచ్చేశారు. సూపరింటెండెంట్‌ గారు కూడా తయారయిపోయారు. లెగు..’’‘‘పద’’నా ముందే నడుస్తున్నాడు సలీం. వెలుతురు కొంచెం వచ్చింది. తెల్లవారుతున్నట్లుంది. మళ్ళీ టైం అడిగితే విసుక్కుంటాడేమో. సలీం వెనక్కి తిరక్కుండానే నడుస్తున్నాడు. నాకు ఈ జైల్లో నచ్చని ఒకే ఒక ప్రదేశం ఉరికంబం వున్న గది. ఇప్పుడు అక్కడికే మేం వెళ్తున్నది. అదిగో ఇక్కడినుండి కనబడుతోంది ఆ గది. ఈ మసక వెలుతుర్లో ఆ గది గుమ్మం పైనున్న 60 కాండిల్‌ బల్బ్‌ వెలగటం స్పష్టంగా కనిపిస్తోంది. మేము గది దగ్గరకొచ్చినట్లు లేదు.. గదే మా దగ్గరకొచ్చేసినట్లనిపిస్తోంది.ఎక్కడినుండో లీలగా నమాజ్‌ వినిపిస్తోంది. అంటే టైం 6 అయ్యిందన్నమాట. సలీం గది తాళాలు తీసి నావంక చూశాడు.ఇప్పటిదాకా మీముందు అదనీ ఇదనీ ఫిలాసఫీ గురించి, పూరి గురించి, పక్షుల గురించి తెగ మాట్లాడాను కానీ, అదంతా మేకపోతు గాంభీర్యమే. నిజంగా నాకిప్పుడు ఏడుపొస్తోంది.  చాలా చాలా భయంగా ఉంది ఆ గది లోపలికెళ్ళాలంటే! ఇప్పటికిప్పుడు నన్నిక్కనుండి ఎవరైనా ఎత్తుకెళ్ళిపోతే బావుణ్ణు. ఏ పక్షి గుంపైనా వచ్చి నన్నెత్తికెళ్ళిపోతే బావుణ్ణు.సలీం లోపలికెళ్ళి లైట్‌ స్విచెస్‌ ఆన్‌ చేసి నన్ను పిలిచాడు. నాకిక్కడినుండి పారిపోవాలనిపిస్తోంది. ఇదంతా ఏంటో నాకర్ధం కావటం లేదసలు. లోపలికెళ్ళి నుంచున్నా. ట్యూబ్‌ లైట్‌ వెలుగులో గదంతా చాలా  బాగా కనిపిస్తోంది బూజుల్లో సహా.జరగబోయే ప్రమాదాన్ని తనలో దాచినట్లు కనిపిస్తోంది గదంతా ముసిరిన ప్రశాంతతని చూస్తుంటే.ఇంతలో ఇంకో సెంట్రీ రమణ వచ్చి జడ్జి గారు వాళ్ళు వస్తున్నారని చెప్పాడు.చెప్పీ చెప్పడంతోనే సలీం కంగారుపడిపోయి నన్ను మెట్లెక్కి ఆ ఉరికంబం మీదకు రమ్మన్నాడు. మెట్లెక్కుతుంటే తెలుస్తోంది ఉరితాడు ఎంత నునుపుగా ఉందా అని. పైకి వెళ్ళి ఓ పక్కగా నుంచున్న నన్ను, సలీం జైల్‌ సూపరింటెండెంట్‌ గారిని చూసి తన వైపుకి లాగి కిందకు దిగిపోయాడు. ఇప్పుడు ఉరితాడు నాకెదురుగా ఉంది.తాడు ఊగుతున్నట్లనిపిస్తోంది కానీ ఈ గదిలో గాలే లేదసలు. కలెక్టరే జిల్లా మేజిస్ట్రేట్‌  అవ్వడంతో ఆయనే వచ్చారు. ఒక డాక్టర్, ఒక లాయరు, జైల్‌ సూపరింటెండెంట్‌ వచ్చారు. అందరూ మాట్లాడుకుంటూ పేపర్స్‌ మీద ఏవో రాసుకుంటున్నారు. అదంతా అయ్యాక ఒకసారి బైటకెళ్ళి వెంటనే వచ్చాడు. ఆయన వచ్చిన రెండు నిముషాలకే సెంట్రీ సలీం లోపలికొచ్చాడు. చివరన సెంట్రీ రమణ, వీళ్లిద్దరి మధ్యలో తెల్ల బట్టలేసుకున్న ఒక వ్యక్తి నిలబడున్నాడు. ముగ్గురు ఉరికంబం మెట్లెక్కి పైకి వచ్చారు. ఉరికి ఎదురుగా ఉన్న నేను పక్కకి తప్పుకున్నా, ఆ తెల్ల బట్టలేసుకున్న వ్యక్తిని తీసుకొచ్చి నిలబెట్టారు సెంట్రీలు. మెట్లెక్కుతున్నప్పుడు ఆ వ్యక్తి జేబు మీదున్న నెంబర్ని చూశా. 2197. తలకి నల్ల గుడ్డ వేసుంది. అయినా మొహం చూడ్డం నాకిష్టం లేదు. సూపరింటెండెంట్‌ సైగ చేయడంతో తాడుతో కట్టడానికి ఆ వ్యక్తి చేతుల్ని మొదటిసారి ముట్టుకున్నా. పల్స్‌ చాలా వేగంగా కొట్టుకుంటోంది. కాళ్ళు కూడా కట్టా. రెండు రోజుల్నుండి క్రీజ్, అరటి పండు గుజ్జు రాసి నున్నగా మార్చిన మనీలా తాడుని ఆ వ్యక్తి గొంతువరకు తగిల్చి ఉచ్చుని వదులు కాకుండా కొంచెం గట్టిగా బిగించా. ఇలా చెయ్యకపోతే ప్రాణం పోవడం ఒక నరకంగా ఉంటుంది. తాడు నునుపుగా లేకపోతే తాడు రాపిడికి మెడ వరుచుకుని గాయమవుతుంది. ఇన్ని చేసేది తక్కువ బాధతో ఒకప్రాణాన్ని తీయడంకోసమే. తాడు తగిలించి లివర్‌ ముందుకొచ్చి నుంచున్నా.అవును నేను తలారిని. సమయం కోసం చూస్తున్నారు. గది మొత్తం నిశ్శబ్దం. 7 గంటలకు శిక్ష అమలు చెయ్యాలి. నేను సూపరింటెండెంట్‌ వంకే చూస్తున్నా. ఆయన వాచ్‌ చూసుకుంటున్నారు.డాక్టర్, కలెక్టర్‌ ఏవో మాట్లాడుకుంటున్నారు.నేను లివర్‌ పట్టుకుని సూపరింటెండెంట్‌ వైపు చూస్తున్నా. ఆయన సిగ్నల్‌ ఇచ్చాడు. నేను నా బలమంతా ఉపయోగించి చాలా నెమ్మదిగా లాగా లివర్ని. వెంటనే ఉరి తగిలించిన మనిషి కాళ్ళ కిందున్న తలుపులు తెరుచుకుని తను కొంచెం కిందకి పడి ఆగి, అలాగే గాల్లో ఉండి కొట్టుకుంటూన్నాడు.లివర్‌ లాగిన నేను అలాగే ఉండి మనసులో అరుస్తున్నా అతనికి వినబడుతుందేమోనని. అలా గింజుకోవద్దని. ఎందుకంటే అతను ఎంత గింజుకుంటే ప్రాణం పోవడం అంత కష్టమైపోతుంది.అలా కొట్టుకుంటున్న ఆ మనిషి దగ్గరికెళ్ళి అతన్ని పట్టుకుని ధైర్యం చెప్పాలని వుంది ‘‘ఏం కాదు అయిపోతుంది’’ అనే మాట చెప్పాలనిపిస్తోంది.సరిగ్గా 14 నిముషాల తర్వాత మెడ దగ్గరనుండి సౌండ్‌ వచ్చింది. దీన్నే నెక్‌ స్నాపింగ్‌ అంటారంట. డాక్టర్‌ వచ్చి పల్స్‌ చూసి మరణాన్ని ధృవీకరించాడు. పేపర్లమీద ఏవో రాసుకుని అధికారులందరూ వెళ్ళిపోయారు. సెంట్రీలు కూడా ఇప్పుడే వస్తామని వెళ్ళారు.ఉరితాడుకి వేళాడుతూ ఆ మనిషి, తన పక్కన నించున్న నేను మాత్రమే మిగిలాం ఆ గదిలో. కథలంటే ఎప్పుడూ ఉరిశిక్ష పడ్డవాడిదో, లేదా, అది వేసి అమలు చేసినవాళ్ళు రాసినవో ఉంటాయి కానీ... ఉరిశిక్ష అమలులో నాకు తెలియని ఒక మనిషి ప్రాణాన్ని తీయడంలో నాలాంటి తలారులు ఎంత క్షోభ పడుతున్నారో ఎవరైనా రాశారా? కనీసం అనుకున్నారా? కథ మావైపు నుండి చెప్పడానికి ప్రయత్నించారా? అందుకే ఈ కథ నేనే చెప్పాలనుకున్నా.. చెప్పా.వారసత్వంగా నా తండ్రి నుండి వచ్చిన ఈ కొలువుని నేనెన్నడూ ప్రేమించలేదు. కనీసం ఒక బాధ్యత కింద కూడా చూడలేకపోయా. తప్పులు అందరూ చేస్తారు. క్షమించరాని తప్పులు చేసిన వాళ్ళకి మరణశిక్ష విధిస్తున్నారు. ఆ పాపం చెయ్యడానికి ఇంకా ఈ రోబోట్‌ కాలంలో కూడా మనుషులు కావాలా? లివెర్‌ లాగే మాకు గుండె లేదనుకున్నారా లేక మమ్మల్నే రోబోట్లనుకున్నారా? ఈరోజే జైల్లో నాకాఖరి రోజు. ఈరోజే నా రిటైర్మెంట్‌. ఇన్నాళ్ళ నా సర్వీస్లో ఎన్నో ఉరిశిక్షలు అమలు చేశా. నా తండ్రి సమయంలో కొన్ని తప్పక చూశా. అందుకే ఏది ఏమైనా నా పిల్లలకిదొద్దనుకున్నా. వాళ్ళు కలెక్టర్లు, డాక్టర్లు, పోలీసులు కావాలని నేనెప్పుడూ కోరుకోలేదు కాని ఇది మాత్రం వాళ్లకి అంటకూడదు. అంటి జీవితాంతం వెంటాడకూడదనుకున్నా. అందుకే ఇదంతా నాతోనే పోవాలి.ఇదీ అసలు మొత్తం కథ. బాడీని తీసే టైం అయింది మరి. చివరగా నేను మిమ్మల్ని ఒక ప్రశ్న అడుగుతున్నా...ఇందాకటినుండి నేను చెప్పే ఈ కథంతా విన్నారు కదా.. ఇప్పుడు మీరే చెప్పండి..ఈ కథ ఎవరిది? ఆ గుంపులో ఉన్న ప్రతి పక్షి సాయంత్రానికి క్షేమంగా గూడు చేరుకుంటుందా? చేరని పక్షి గూటిలో తన కోసం ఎదురుచూసే దాని జంట పక్షో లేక వాటి పిల్లలో ఎవరైనా ఉంటారా? ఆ ఎదురుచూపుని కొలిచే పరికరాన్నేదైనా కనిపెట్టారో లేదో ఈ ఆధునిక శాస్త్రజ్ఞులు. నాకు పూజలు మంత్రాలు రావు. నేను ఏ దేవుడ్నీ నమ్మను. ప్రశాంతత కోసం ధ్యానం చెయ్యడం లాంటివేవీ చెయ్యను. నా మనసుకి ప్రశాంతతని ఇచ్చేవి ఇవే, ఈ ప్రకృతే.ఏది ఏమైనా నా పిల్లలకిదొద్దనుకున్నా. వాళ్ళు కలెక్టర్లు, డాక్టర్లు, పోలీసులు కావాలని నేనెప్పుడూ కోరుకోలేదు కాని ఇది మాత్రం వాళ్లకి అంటకూడదు. అంటి జీవితాంతం వెంటాడకూడదనుకున్నా. అందుకే ఇదంతా నాతోనే పోవాలి. ఇదీ అసలు మొత్తం కథ. - కె.ఎన్‌. మనోజ్‌ కుమార్‌ 


  ఐఓసీ ప్రతినిధులతో డిప్యూటీ సీఎం రాజప్ప
  అమలాపురం టౌన్ : రాష్ట్రంలోని సెంట్రల్ జైళ్లలో పెట్రోల్ బంక్‌ల ఔట్‌లెట్లు ఏర్పాటు చేయాలని ఉప ముఖ్యమంత్రి, హోం మంత్రి నిమ్మకాయల చినరాజప్ప ఇండియన్ ఆయిల్ కార్పొరేషన్ (ఐఓసీ) ప్రతినిధులను ఆదేశించారు. ఐఓసీ విశాఖ డివిజన్ రిటైల్ సేల్స్ చీఫ్ మేనేజర్ కె.జానప్రసాద్, కాకినాడ రిటైల్ సేల్స్ ఏరియా మేనేజర్ కేవీపీ కిరణ్‌కుమార్‌లు రాజప్పను అమలాపురంలోని ఆయన నివాసంలో గురువారం కలుసుకున్నారు. కేంద్ర కారాగారాల అభివృద్ధిలో భాగంగా జైళ్లవద్ద ఐఓసీ ఔట్‌లెట్లు ఏర్పాటు చేయాలని కోరారు. రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలువద్ద అదనపు ఔట్‌లెట్ల ఏర్పాటు ఎంతవరకూ వచ్చిందో అడిగి తెలుసుకున్నారు. త్వరలో రెండు ఔట్‌లెట్లు ఏర్పాటు చేయడానికి సిద్ధమవుతున్నట్టు చీఫ్ మేనేజర్ ప్రసాద్ వివరించారు. అమరావతి కేంద్రంగా ఏర్పాటు చేస్తున్న నూతన రాజధాని ప్రాంతంలో ఐఓసీ కార్యకలాపాల విస్తరణ, రిటైల్ ఔట్‌లెట్ల ఏర్పాటు తదితర అంశాలపై చర్చించారు.
  


 రాష్ట్రంలోని వివిధ జిల్లాల్లో జిల్లా కేంద్ర కారాగారాలు ఉన్నాయి. అవిగాక రెవెన్యూ డివిజన్ పరిధిలో సబ్ జై ళ్లు కూడా ఉన్నాయి. కానీ పెరుగుతున్న జనాభా కంటే వేగంగా నేరాల సంఖ్య పెరుగుతోంది. భూతగాదాలు, గొడవలు, పోలీసు కేసులు, రిమాండ్లు బాగా పెరి గాయి. కానీ సబ్ జైళ్లలో ఖైదీల వసతికి సదుపాయాలు చాలా తక్కు వ. దీంతో రిమాండు ఖైదీలను జిల్లా కారాగారాలకు పంపాల్సివస్తోంది. వరంగల్ జిల్లా కేంద్రం నుండి ఏటూరునాగారం ఏజెన్సీ కనీసం 150 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంటుంది. ఆప్రాంతంలో ఏ చిన్న కేసులో ఉన్నాగానీ ఖైదీలను కేంద్ర కారాగారానికి పోలీసు బందోబస్తుతో తరలించాల్సి వస్తోంది. అంతేకాదు ఖైదీలను కోర్టు విచారణకు తీసుకెళ్లి, తీసుకురావడానికి కూడా అంత దూరం బందోబస్తు తప్పడంలేదు. అది ఖైదీలకే కాదు, పరిమిత వనరు లున్న పోలీసు శాఖకూ ఇబ్బందిగానే ఉంటోంది. కుటుంబ సభ్యు లు లేదా బంధుమిత్రులు ఖైదీలను చూసి రావడం కూడా అత్యంత వ్యయప్రయాసలతో కూడినదిగా మారింది. తెలంగాణ రాష్ట్ర ప్రభు త్వం తక్షణమే స్పందించి ప్రతి జిల్లాలో ఉన్న సబ్‌జైళ్ల సంఖ్య ఇతో ధికంగా పెరిగేలా తగు చర్యలను చేపట్టాల్సి ఉంది.
 
 - కామిడి సతీష్‌రెడ్డి  పరకాల, వరంగల్ జిల్లా