పల్లెపట్టు శ్రమైక జీవన సౌందర్యాన్ని, సంస్కృతిని రక్తనిష్ఠ మొనర్చుకున్న జానపద కవి బ్రహ్మ కొసరాజు రాఘవయ్య. యక్షగానాలు, వీధి భాగవతాలు, హరికథలు, (Harikatha) జముకుల కథలు, బుర్రకథలు, భజన గీతాలు, పగటి వేషగాళ్ల పాటలు, రజకుల పాటలు, గంగిరెద్దుల గీతాలు... ఇలా అట్టడుగు వర్గాల జీవితాలు ప్రతిబింబించే ఎన్నో పాటలు (Songs) రాశారు. ‘ప్రతిభ ఉన్నా దానికి పదును పెట్టేవారు, ప్రోత్సహించేవారు లేకపోతే ఏం ఉపయోగం?’ అనేవారు ఆయన తనను ఆ స్థాయికి ప్రోత్సహించిన వారిని తలుచుకుంటూ.కొసరాజు రాఘవయ్య (Kosaraju Raghavaiah) నాలుగో తరగతి వరకు చదివారు. పైచదువులకు వెళ్లలేకపోయారు. అదృష్టవశాత్తు ఆయన కొండముది నరసింహ పంతులు దృష్టిలో పడ్డారు. ఆయన శిష్యరికంలో రాటుతేలారు. ఆ తర్వాత కవిత్వం రాస్తూ, రైతులు, వివిధ జాన పదుల జీవితాలను అధ్యయనం చేశారు. తన పేరు చివర ఉన్న ‘చౌదరి’ తొలగించుకున్నారు. మొదటగా ‘రైతుబిడ్డ’ చిత్రానికి పాటలు రాసి ఆ తర్వాత ప్రోత్సాహం లేక మద్రాసు (Madras) నుంచి స్వగ్రామం వెళ్లిపోయి వ్యవసాయం చేసుకున్నారు. అయితే ఆయన కలం పదును గురించి కేవీ రెడ్డికి డీవీ నరసరాజు చెప్ప డంతో ఆయన్ని మద్రాసుకు పిలిపించి 1954లో విడుదలైన పెద్దమనుషుల చిత్రానికి పాటలు రాయించారు. ఆ విధంగా 13 ఏళ్ల తర్వాత రెడ్డిగారి ప్రోత్సాహంతో సినిమాలలో బిజీ కవి అయిపోయారు కొసరాజు. మొత్తం 350 చిత్రాలకు గాను 3 వేల పాటలు రాశారు. అటువంటి గొప్ప కవిని ఆ ఇంటి పేరు గలవారు ‘కొసరాజు వారి వంశవృక్ష సేవా సమితి’ పేరుతో ఆత్మీయ సమావేశం నిర్వహించారు. నిజానికి గొప్ప వ్యక్తులను స్మరించుకోవడానికి ఏ పేరుతో ఎవరు సమావేశాలు నిర్వహించినా హర్షణీయమే. అయితే ఆ సభల్లో ప్రసంగాలు స్ఫూర్తిదాయకంగా ఉండాలి. అలాంటి సభల్ని ‘సభాకల్పతరుర్భాతి’ అంటారు. ధర్మసభల్లో మాట్లాడవలసిన రీతిని, భారతంలో పూరునికి యయాతి బోధించే విధానం నన్నయ ఇలా చెప్తాడు:‘మనమునకు ప్రియంబును, హితమును పద్యము దద్యమును నమోఘ మధురంబును, పరిమితమును నగు పలుకొనరగా పలుకునది ధర్మయుతముగా సభలన్‌. ధర్మయుతమైన సభల్లో మనం మాట్లాడే మాటలు తోటి వారికి ప్రియం కలిగించాలి. హితంగా, మితంగా, ఇంపుగా, ఎదుటివారు నొచ్చుకోని విధంగా, మెచ్చుకునే విధంగా ఉండాలి అంటాడు.‘అనుద్వేగకరం వాక్యం సత్యం ప్రియం హితంచయాత్‌ / స్వాధ్యాయభ్యాసనం చైవ వాంగ్మయం తప ఉచ్యతే! ‘మాటలు ఉద్వేగం కలిగించనవి, ఆగ్రహం పుట్టించనవి, ప్రయోజనకరంగా ఉండేవి, వాక్‌ సంబంధమైన తపస్సు లాంటివి’ అని భగవద్గీత ప్రబోధిస్తోంది. కానీ జనవరి 19న విజయవాడలో నిర్వహించిన కొసరాజు స్మృతి సభలో జరిగిందేమిటి? ఓ మాజీ పోలీసు ఉన్నతాధికారి మాట్లాడిందేమిటి?విషతుల్యమైన మస్తిష్కంతో, ఛద్మ వేషధారణతో కనీసం సాహితీ పరిజ్ఞానం లేని కుల నాగులను పిలిపించి మాట్లాడితే ఏం జరుగుతుందో అదే ఆ సభలో జరిగింది. ఆ సభ ఔచిత్యం ఏమైపోయింది? చివరికి బాకా పత్రికల్లో సైతం విషవాక్యాలే వార్తగా వచ్చాయి తప్ప కొసరాజు గురించి కొసరు వార్త కూడా లేదు. కొసరాజు వంశస్థులు ఒక్కసారి ఈ విషయంలో ఆత్మ పరిశీలన చేసుకోవాలి. ఒక గొప్ప కవికి కుల పంకిలం అంటించడం నిజమైన నివాళి అవుతుందా? ఆ సభను తమ ఆక్రోశం, కుళ్ళు వెళ్ళబుచ్చుకోవడానికి, కుసంస్కార భాషను ఉపయోగించటం అంటే సభ రభస అయినట్టు కాదా? ఇది కొసరాజుకి నివాళి అవుతుందా? రాజకీయ ప్రత్యర్థుల్ని తమ పోలీసు భాషతోనో, తమ కుల దురహంకార భాషతోనో తిట్టాలనుకుంటే డైరెక్ట్‌గా కులసభలే పెట్టుకోవచ్చు. కొసరాజు పేరు ఎందుకు?చ‌ద‌వండి: కాంతి లేని కూటమి పాలననార్ల వెంకటేశ్వరరావు, దేవరకొండ బాలగంగాధర తిలక్, వాసిరెడ్డి సీతాదేవి, కొసరాజు రాఘవయ్య వంటి సాహితీ మూర్తులను కుల దృక్కోణం నుంచి చూడటం వారి సభలకు కులనాగులను పిలిపించి ఆ సభకు సంబంధం లేని వ్యక్తుల మీద విషం చిమ్మించటం సబబేనా? ఒక పరి ఆలోచించండి!- పి. విజయబాబు సీనియర్‌ సంపాదకులు, ఆంధ్రప్రదేశ్‌ అధికార భాషా సంఘం పూర్వ అధ్యక్షులు


 పాటతత్వం
 నేను పదేళ్ల వయసులో ఉన్నప్పుడు టూరింగ్ టాకీస్ నుంచి లీలగా ‘జయమ్ము నిశ్చయమ్మురా...’ పాట విన్నప్పుడు ఎందుకో తెలియని ఉత్సాహం, ఓ బలం ఏర్పడేవి. 1971లో ఇండియా-పాకిస్థాన్ యుద్ధం సమయంలో సరిహద్దులో సైనికుడిగా పనిచేశాను. విచారం ఆవహించినప్పుడు ఈ పాటనే మననం చేసుకునేవాణ్ని. మహానటుడు నందమూరి తారకరామారావు నటించిన ‘శభాష్ రాముడు’ సినిమాలోని ఈ పాటను కొసరాజు రాఘవయ్య చౌదరిగారు రాస్తే, ఘంటసాల స్వరపరచి స్వయంగా ఆలపించారు.
 
 ఈ కథలోని మలుపులు... పాత్రలకు ఎదురయ్యే హఠాత్పరిణామాలు... ఇవన్నీ పాటను ప్రతిసారీ గుర్తు చేస్తూ ఉంటాయి. ఎక్కడో మనలో దాగున్న  నిరుత్సాహాన్ని పోగొట్టి, ఉత్సాహాన్ని ఉరకలెత్తించే ఈ సినిమా కోసం ‘జయమ్ము నిశ్చయమ్మురా’ రాశారు కొసరాజుగారు. ఇది ఒక్క వ్యక్తికే పరిమితమైన పాట కాదు... ఓ సమాజం ఎలా ఉండాలో  చెబుతుంది.
  జయమ్ము నిశ్చయమ్మురా భయమ్ము లేదురా
  జంకు గొంకు లేక ముందు సాగిపొమ్మురా సాగిపొమ్మురా
  
 హఠాత్తుగా పోటెత్తిన గోదావరి ఆ ఊరిని ఉక్కిరిబిక్కిరి చేసింది. జమీందారుగా బతికిన రాముడి జీవితం తలకిందులైపోయింది. సిరిసంపదలన్నీ ప్రకృతి విలయానికి కొట్టుకుపోయాయి. తానొక్కడే కాదు.. భార్య, అల్లారు ముద్దుగా పెంచుకుంటున్న కూతురు, చదువుకుంటున్న తమ్ముడు... ఇలా అతని మీద ఆధారపడిన వాళ్లు ఉన్నారు.
 
 దాంతో పొట్ట చేతపట్టుకుని కుటుంబంతో సహా పట్నానికి వలస వచ్చిన రాముడి (ఎన్టీఆర్) కథే ‘శభాష్ రాముడు’. బాగా బతికిన కుటుంబం చితికిపోయి, సర్వం కోల్పోయిన అనాథలా మహానగరంలో ఒంటరిగా బతుకీడుస్తుంది.  ఉద్యోగంలో ఆత్మాభిమానాన్ని తాక ట్టుపెట్టలేని పరిస్థితుల్లో రిక్షా నడిపి డబ్బు సంపాదించడం మొదలుపెడతాడు.
  
 ఏనాటికైనా స్వార్థమూ నశించి తీరునూ
  ఏ రోజుకైనా సత్యమే జయించి తీరును... బతకడం ఎలాగైనా బతకొచ్చు, కానీ నీతిగా, నిజాయతీగా జీవితాంతం తాము నమ్మిన వాటి కోసం కట్టుబడే వాళ్లు చాలా తక్కువ మంది ఉంటారు. ఇందులో కథానాయకుడి పాత్ర కూడా అంతే. తాను నమ్మిన నీతి కోసం ధైర్యంగా పోరాడతాడు. తన కోసం తాను ఆలోచించని మనిషి. అందుకే కుటుంబం కోసం పగలూ రాత్రి, రెక్కలు ముక్కలు చేసుకుని కష్టపడతాడు. తమ్ముణ్ని బాగా చదివించాలని డబ్బులు కూడబెడుతూ ఉంటాడు.
  
 అనుకోని ప్రమాదంలో హీరోకు బుల్లెట్ గాయమవుతుంది. రిక్షా నడపలేడు. కనీసం రెండు నెలల పాటు ఇంటికే పరిమితం కావాలి. దాంతో అతని తమ్ముడు మాత్రం అన్నయ్య తాత్కాలికంగా వదిలేసిన బతుకుబండిని చదువుకుంటూనే లాగటానికి సిద్ధపడతాడు.
  
 ఈ లోకమందు సోమరులై ఉండకూడదు
  పవిత్రమైన ఆశయాలు మరువకూడదు
  మనిషి అన్నాక ఏదో పని చేసుకుని బతకాలి. అంతేగానీ ఏ మాత్రం బాధ్యత లేకుండా తిరగడం తప్పు అని ఇందులోని ఎన్టీఆర్ పాత్ర చెప్పకనే చెబుతుంది. ఇటువంటి సిచ్యుయేషన్లు వస్తే మామూలుగా ఎవరైనా హీరోను పొగుడుతూ పాట రాయొచ్చు. ఈ పాటతో సమాజం మొత్తాన్ని ప్రభావితం చేయొచ్చనే ఉద్దేశంతో కొసరాజుగారు ఈ పాట  రాశారు.
  
 గృహాన్ని స్వర్గసీమగా చేయుము దేవా బ్రోవుము దేవా
  కుటుంబమొక్క త్రాటిపైన నిలుపుము దేవా నడుపుము దేవా
  బీదసాదనాదరించు బుద్ధి నొసగి శక్తి నొసగుమా
  ఈ కథలో రాముడికి బుల్లెట్ గాయమైతే, అతని భార్య కూడా కష్టాల్లో ఉన్న సంసారాన్ని ఈదడానికి పనిమనిషిగా మారడానికి సిద్ధమవుతుంది. రాముడికి ఇది ఏ మాత్రం ఇష్టం ఉండదు.
 
 ఎందుకంటే అతనికి చదువంటే ఇష్టం. కష్టపడి చదివి తమ్ముడు పోలీసాఫీసర్ కావడమే అతని కోరిక. ఎందుకంటే తనలాంటి పేదలపై పోలీసులు చూపిస్తున్న అధికార జులుంను అతనైనా పోగొట్టాలి.
  జయమ్ము నిస్వరించుగాక పోరిగెల్వవోయ్
  స్వతంత్ర యోధుడన్న పేరు నిల్వబెట్టవోయ్
  యుద్ధంలో దెబ్బలు తప్పవు.... జీవితం అన్నాక కష్టాలు తప్పవు. మరణించేంత వరకూ గెలుపు కోసం ఓ సైనికుడిగా ప్రయత్నిస్తూనే ఉండాలి.
  
 ఒక తుపాకి మనిషి చేతిలో ఉంటే ఎంత ధైర్యంగా ఉంటుందో... ఈ పాట మన గుండెలో ఉంటే అంతే మానసిక స్థైర్యం కలుగుతుంది. ఏదో తెలియని బలం. నా కెరీర్‌లో స్ఫూర్తి  రగిలించే పాటలు ఎన్నో రాశాను. కానీ నాలో గెలవాలన్న తపన కలిగించే పాట మాత్రం ఈ ఒక్క పాటే. దీని స్ఫూర్తితోనే విజయశాంతి హీరోయిన్‌గా నటించిన ‘ఆశయం’ సినిమాలో ‘విరిసే ఉదయం’ పాట రాశాను.  ‘జయమ్ము నిశ్చయమ్ము’లోని ప్రతి లైన్ ఇప్పటికీ గుర్తుందంటే కొసరాజుగారి రచనా శైలి అంత అద్భుతంగా ఉంది. ఈ సినిమా విడుదలై ఇప్పటికి 57 ఏళ్లు. ఇంకో వందేళ్లయినా ఈ పాట ఇంకా బతికే ఉంటుంది.