సాక్షి, అమరావతి బ్యూరో: కృష్ణా – గోదావరి బేసిన్‌... 23 లక్షల ఎకరాల్లో పచ్చని పంటలతో కళకళలాడే అన్నపూర్ణ... రాష్ట్ర ప్రజలకు అన్నం పెట్టే కంచం. ఇప్పుడా కంచం మెల్లమెల్లగా కుంగుతోంది. గోదావరి బేసిన్‌లో విచక్షణారహితంగా సహజవాయువు నిక్షేపాల తవ్వకాలతో డెల్టా అంతకంతకూ కిందకు జారుతోంది. 20 ఏళ్లలో ఏకంగా అడుగున్నర నుంచి 5అడుగుల వరకు భూమి కుంగిందని శాస్త్రవేత్తల పరిశోధనలో వెల్లడికావడం ఆందోళన కలిగిస్తోంది. పర్యావరణాన్ని నాశనం చేస్తూ... పంటలను దెబ్బతిస్తూ... భవిష్యత్‌లో ఆహార, తాగునీటి కొరత దుస్థితిని కలిగిస్తూ పెనుప్రమాదం ముంచుకొస్తోంది. అయినా సరే ప్రభుత్వం నిమ్మకు నీరెత్తినట్లు వ్యవహరిస్తోంది. ఎందుకు కుంగుతోందంటే... భూగర్భంలో భారీగా గడ్డకట్టి ఉండే రాతి పొరల కింద సహజవాయువు ద్రవరూపంలో నిక్షిప్తమై ఉంటుంది. సున్నపురాయి, ఇసుకరాయి అనే రెండు రకాల రాళ్లు భూగర్భంలో ఉంటాయి. సున్నపురాతి పొరల కింద ఉండే సహజవాయువును వెలికితీస్తే పెద్దగా ఇబ్బంది ఉండదు. సున్నపురాతి గుట్టలు తమంతటతాముగా సర్దుబాటు చేసుకుంటాయి. రాష్ట్రంలో గోదావరి బేసిన్‌ భూగర్భంలో 3కి.మీ. నుంచి 4కి.మీ. లోపల ఇసుకరాతి గుట్టల పొరల్లో సహజవాయు నిక్షేపాలు ఉన్నాయి. భూగర్భంలోని ఇసుకరాతిలో జియో స్టాటిక్‌ ప్రెషర్‌ అనే ఒత్తిడి ఉంటుంది. ఇసుకరాతి పొరల్లో ద్రవరూపంలో ఉండే సహజవాయువులో హైడ్రో స్టాటిక్‌ ప్రెషర్‌ అనే ఒత్తిడి ఉంటుంది. ఈ ప్రెషర్‌లు భూ ఉపరితలాన్ని మోస్తూ ఉంటాయి. సహజవాయువును వెలికితీసినప్పుడు హైడ్రో స్టాటిక్‌ ప్రెషర్‌ తొలగిపోయి ఖాళీ ఏర్పడుతుంది. ఫలితంగా భూఉపరితలం కిందకు కుంగుతుంది.   20 ఏళ్లలో అడుగున్నర నుంచి 5 అడుగులు కుంగింది... 20 ఏళ్లలో డెల్టాలో అడుగున్నర నుంచి 5 అడుగుల వరకు కుంగిందని ప్రొఫెసర్‌ కృష్ణారావు అధ్యయనంలో వెల్లడైంది. తీరం నుంచి 20కి.మీ. వరకు ఈ పరిస్థితి ఉన్నట్లు గుర్తించారు. శాస్త్రీయ అధ్యయనం ప్రకారం వెయ్యి మీటర్లు భూగర్భంలోకి తవ్వితే వంద కేజీ సెంటీమీటర్ల ఒత్తిడి ఉంటుంది. గోదావరి బేసిన్‌లో దాదాపు 4కి.మీ. వరకు తవ్వుతున్నారు. అంటే అక్కడ దాదాపు 400 కేజీ సెంటీమీటర్ల ఒత్తిడి ఉంటుంది. అక్కడ ఉన్న సహజవాయువును తీసివేయడంతో ఆమేరకు భూమి కుంగుతోంది. ఒక్కో చమురు బావిలో తవ్వకాల ప్రభావం ఆ పరిసరాల్లో కొన్ని చ.కి.మీ. వరకు ఉంటుంది.  ఇవిగో తార్కాణాలు... తూర్పుగోదావరి జిల్లా కాకినాడ నుంచి గుంటూరు జిల్లా బాపట్ల వరకు భూమి కుంగుతున్న ప్రభావం కనిపిస్తోంది. కాకినాడ– భీమవరం ఇది మరింత ఎక్కువుగా ఉంది. ఆ  ప్రాంతంలో భూ ఉపరితలం ఒకప్పుడు సముద్ర మట్టానికంటే 3అడుగుల నుంచి 7అడుగుల వరకు ఎత్తులో ఉండేది. ప్రస్తుతం దాదాపు సరిసమానం కావడంతో సముద్రం తరచూ భూమిపైకి చొచ్చుకు వచ్చేస్తోంది. తూర్పు గోదావరి జిల్లా కాకినాడ, ఉప్పాడ, కోనసీమ, పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా భీమవరం సమీపంలోని బొండాడ, సఖినేటిపల్లి, నరసాపురం, మొగల్తూరు, పి.గన్నవరం మొదలైన ప్రాంతాల్లో పరిస్థితి తీవ్రత ఎక్కువుగా ఉంది. 1986లో వరదల సమయంలో ధవళేశ్వరం బ్యారేజీ వద్ద 23.60 అడుగలకు నీటిమట్టం చేరితే పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా పి.గన్నవరం వద్ద అక్విడెక్ట్‌పై నుంచి వరదనీరు పారింది. కానీ 2009 వరదల సమయంలో ధవళేవ్వరం బ్యారేజీ వద్ద 19అడుగులకు నీరు చేరగానే పి.గన్నవరం వద్ద అక్విడెక్ట్‌పైకి నీరు చేరింది. అంటే ఆ ప్రాంతంలో భూమి నాలుగు అడుగల వరకు కుంగిందనే విషయం నిర్ధారణ అవుతోందని ప్రొఫెసర్‌ కృష్ణారావు చెప్పారు. ఇదే పరిస్థితి కొనసాగితే రాబోయే పదేళ్లలో సముద్ర మట్టం కంటే భూ ఉపరితలం కిందకు దిగిపోయే ప్రమాదం ఉందని శాస్త్రవేత్తలు హెచ్చరిస్తున్నారు.  అమెరికా విధానం ఆదర్శం కావాలి  అమెరికాలోని కాలిఫోర్నియాలో కూడా భూగర్భంలో ఇసుక రాతి పొరల్లో ఉన్న సహజవాయువును వెలికితీస్తున్నారు. అయితే అక్కడ సహజవాయువును వెలికితీయగానే... ఎక్కువ పీడనంతో నీటిని ఆ ఇసుకరాతి పొరల్లోకి పంపి హైడ్రో స్టాటిక్‌ ప్రెషర్‌ తగ్గకుండా చేస్తున్నారు. ఫలితంగా భూ ఉపరితలం  కుంగడం లేదు. మన ప్రభుత్వం మాత్రం ఆ విషయాన్నే పట్టించుకోవడం లేదు.  ఇప్పటికైనా మేల్కోనకపోతే వినాశనమే: ప్రొఫెసర్‌ జి.కృష్ణారావు, శాస్త్రవేత్త ‘విచక్షణారహితంగా సహజవాయువు వెలికితీయడంతో డెల్టాలో భూమి అంతకంతకూ కుంగుతూ ముప్పు ముంచుకొస్తోంది. దీనిపై 1998లోనే అప్రమత్తం చేసినప్పటికీ ప్రభుత్వం పట్టించుకోలేదు. ఇప్పటికైనా శాస్త్రీయంగా తగిన నివారణ చర్యలు చేపట్టకుపోతే భవిష్యత్‌ తరాలకు తీవ్రహాని చేసినవారమవుతాం.’   శాస్త్రవేత్తల సూచనను పట్టించుకోని చంద్రబాబు  విచక్షణారహితంగా సహజవాయు నిక్షేపాల వెలికితీతపై శాస్త్రవేత్తలు, కృష్ణా– గోదావరి డెల్టా పరిరక్షణ సమితి మొదటి నుంచీ ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తునే ఉన్నాయి. 1998లోనే ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయం(ఏయూ) భూవిజ్ఞాన విభాగం ప్రొఫెసర్‌ జి.కృష్ణారావు దీనిపై లేఖ రాసినా అప్పటి చంద్రబాబు ప్రభుత్వం పట్టించుకోలేదు. దీనిపై డెల్టా పరిరక్షణ సమితి ఆందోళనలు నిర్వహించీ న్యాయస్థానాన్ని కూడా ఆశ్రయించింది. దాంతో ఓఎన్‌జీసీ ఏయూకు చెందిన డెల్టా స్టడీస్‌ విభాగంతో పరిశోధనలు నిర్వహించింది. మరోవైపు రిటైర్డ్‌ ప్రొఫెసర్‌ కృష్ణారావు నేతృత్వంలో శాస్త్రవేత్తల బృందం కూడా అధ్యయనం కొనసాగించింది. ఆరు నెలల పాటు పరిశోధనలు నిర్వహించిన డెల్టా స్టడీస్‌ విభాగం 2017లో నివేదిక సమర్పించింది. ఇవీ నష్టాలు – 23లక్షల ఎకరాల ఆయకట్టుతో రాష్ట్రానికి ధాన్యాగారంగా ఉన్న గోదావరి–కృష్ణా డెల్టాకు పెనుముప్పు వాటిల్లుతోంది.  – సముద్రం తీరప్రాంతాన్ని దాటి భూమిపైకి చొచ్చుకు వస్తే వేలాది ఎకరాలు మునిగిపోతాయి. మరెన్నో భూములు ఉప్పునీటి కయ్యలుగా మారిపోతాయి. ఫలితంగా ఆహార ధాన్యాల కొరత ఏర్పడుతుంది.  – భూగర్భ జలాలు కలుషితమై తాగునీటి సమస్య ఏర్పడుతుంది. ఇప్పటికే తూర్పుగోదావరి, పశ్చిమ గోదావరి, కృష్ణా జిల్లాల్లో సముద్రతీరానికి 20కి.మీ.వరకు బావులు తవ్వుతుంటే ఉప్పునీరే వస్తోంది.   – నదులు, కాలువల్లో నీటి ప్రవాహ వేగం బాగా తగ్గిపోయి ఆయకట్టు శివారు ప్రాంతాలకు సాగునీరు సరిగా అందదు.   – తీరప్రాంతానికి సమీపంలో నిర్మించే రోడ్లు, పరిశ్రమలు, ఇతర నిర్మాణాలు దెబ్బతింటాయి. 


 ♦ ఆదాయ నష్టం రోజుకు రూ.60 కోట్ల పైమాటే
 ♦ వృద్ధి లేని క్రూడ్ ధరలు; పూర్తి కాని గెయిల్ పైపులైన్లు
 ♦ పునరుద్ధరణకు నోచుకోని గ్యాస్ సరఫరా
  సాక్షి ప్రతినిధి, కాకినాడ : కృష్ణా, గోదావరి బేసిన్‌లో ఓఎన్‌జీసీ లాభాలు దాదాపు 50 శాతం పడిపోయాయి. అంచనాలకు తగ్గట్టు చమురు, సహజవాయువు వెలికి తీయలేకపోవడం, అంతర్జాతీయంగా ముడిచమురు ధరలు పతనం కావడం, ‘నగరం’ గ్యాస్ పైపులైన్ పేలుడు జరిగాక ఇంతవరకూ పునరుద్ధరణకు నోచని పైపులైన్లు... ఈ పరిణామాలన్నీ కంపెనీ లాభాలపై ప్రభావం చూపుతున్నాయి. కేజీ బేసిన్లో రోజుకు 1400 ఘనపు మీటర్ల ముడిచమురు ఉత్పత్తి జరుగుతోంది. ఇందులో అత్యధికంగా  కోనసీమలోని కేశనపల్లి స్ట్రక్చర్‌లో 700 ఘనపు మీటర్లు ఉత్పత్తి అవుతుండగా... అమలాపురం సమీపానగోపవరం స్ట్రక్చర్‌లో 400 ఘ.మీ., కేజీ బేసిన్‌లోని మిగిలిన అన్ని స్ట్రక్చర్లలో కలిపి 300 ఘనపు మీటర్లు ముడిచమురు ఉత్పత్తి అవుతోంది.
  నగరం పేలుడుతో మొదలైన ఇబ్బందులు
 2014లో కోనసీమలోని నగరం గ్రామంలో గెయిల్ పైప్‌లైన్ పేలటంతో ఇబ్బందులు మొదలయ్యాయి. ఆ ఏడాది చివరిలో అంతర్జాతీయంగా క్రూడాయిల్ ధరలు పడిపోవడంతో అప్పటినుంచీ ఓఎన్‌జీసీ లాభాల్లో కోతపడుతోంది. క్రూడాయిల్ ధర తగ్గటంతో లాభాలు తగ్గటం నిజమేనని, అయితే పూర్తిస్థాయిలో చమురు సరఫరా  జరిగితే చాలావరకూ సర్దుబాటు అయ్యేవని ఓఎన్‌జీసీ వర్గాలు చెబుతున్నాయి. నిజానికి నగరం పేలుడుకు ముందు కేజీ బేసిన్‌లో రోజుకు 3.2 మిలియన్ ఎంసీఎండీ గ్యాస్‌ను గెయిల్‌కు ఓఎన్‌జీసీ విక్రయించేది. ప్రస్తుతం రోజుకు 1.8 మిలియన్ ఎంసీఎండీ గ్యాస్‌ను మాత్రమే విక్రయిస్తోంది.
 మరో 1.4 మిలియన్ ఎంసీఎండీ గ్యాస్ సరఫరా... ఇంకా పునరుద్ధరణకు నోచుకోలేదు. కేశవదాసుపాలెం - కొవ్వూరు ప్రధాన ట్రంక్‌లైన్ సామర్థ్యం కొద్దోగొప్పో బాగుండడంతో ఆ మేరకైనా గ్యాస్ సరఫరా జరుగుతోంది. కాకినాడ-తాటిపాక ట్రంక్ పైపులైన్ మార్పు చేయగా, దిండి - తాటిపాక పనులు చివరి దశలో ఉన్నాయి.  పాశర్లపూడి - తాటిపాక, దిండి - విజయవాడ ప్రధాన ట్రంక్ లైన్ పనులు ఇంకా ప్రారంభం కాలేదు. ఈ కారణాలతో కేజీ బేసిన్‌లో ఓఎన్‌జీసీ ఆదాయం 50 శాతం (రోజుకు ఆదాయం అంచనా రూ.120 కోట్లు) అంటే రోజుకు రూ.60 కోట్ల మేర తగ్గిపోయింది.
 నాగాయలంకలో వెనకడుగు
 క్రూడాయిల్ ధర పతనమైన ప్రభావం కేజీ బేసిన్‌లోని నాగాయలంకలో చమురు నిక్షేపాల వెలికితీతపై పడింది. 2014లో నాగాయలంకలో ఓఎన్‌జీసీ భారీ గా చమురు నిక్షేపాలను గుర్తించింది. కెయిర్న్ ఎనర్జీ సంస్థ సంయుక్త భాగస్వామ్యంతో ఈ నిక్షేపాలను వెలికి తీయాలని అప్పట్లో ఒప్పందం కుదిరింది. డ్రిల్లింగ్‌కు సమాయత్తమయ్యే దశలో.. అంతర్జాతీయంగా క్రూడాయిల్ ధర పతనమైంది. దీంతో నాగాయలంకలో నిక్షేపాల వెలికితీతకు ఫుల్‌స్టాప్ పడింది. నాగాయలంక చమురు క్షేత్రంలో రోజుకు 700 ఘనపు మీటర్ల ముడిచమురు, 2 మిలియన్ల ఎంసీఎండీ గ్యాస్ వెలికి తీయవచ్చునని ఓఎన్‌జీసీ  అప్పట్లో అంచనా వేసింది. ఇందుకు రూ.3 వేల కోట్లు పెట్టుబడి అంచనా. క్రూడ్ ధర  తగ్గిన నేపథ్యంలో ప్రస్తుతానికి ఈ ప్రణాళికలకు విరామమిచ్చేశారు.


 కృష్ణా, గోదావరి బేసిన్‌లోని ప్రాజెక్టుల స్థితిగతులపై అధ్యయనం
 సాక్షి, హైదరాబాద్: పార్లమెంటరీ స్టాండింగ్ కమిటీ(పీఎస్‌సీ) జూన్ 4న రాష్ట్రంలో పర్యటించనుంది. రెండు రోజుల పర్యటనలో భాగంగా కృష్ణా, గోదావరి బేసిన్‌ల పరిధిలోని ప్రాజెక్టుల స్థితిగతులపై అధ్యయనం చేయనుంది. ఈ మేరకు పీఎస్‌సీ కృష్ణా నదీ యాజమాన్య బోర్డుకు సమాచారం అందించింది. రాష్ట్రంలోని ప్రధాన ప్రాజెక్టుల్లో గడిచిన ఐదేళ్లలో నీటి సామర్ధ్యాల వివరాలు, ఈ ఏడాది పరిస్థితులు, గోదావరి, కృష్ణా అనుసంధానానికి ఉన్న అభ్యంతరాలతో పాటు నదుల కాలుష్యానికి కేటాయించిన నిధులు తదితర అంశాలపై ఈ కమిటీ ఆరా తీసే అవకాశం ఉంది.


 తెలంగాణలో రైతు ఆత్మహత్యలే ఉండవు : మంత్రి పోచారం
 సాక్షి, హైదరాబాద్:  కృష్ణా-గోదావరి బేసిన్‌లో తెలంగాణకు కేటాయించిన నీటిని ఉపయోగించుకుంటే కోటి ఎకరాలకు సాగునీటిని అందించవచ్చని వ్యవసాయశాఖ మంత్రి పోచారం శ్రీనివాసరెడ్డి వెల్లడిం చారు. తెలంగాణ వ్యవసాయ అధికారుల సంఘం, తెలంగాణ విశ్రాంత వ్యవసాయ అధికారుల సంక్షేమ సంఘం ఆధ్వర్యంలో ‘తెలంగాణలో వ్యవసాయాభివృద్ధి’పై తయారుచేసిన ప్రతిపాదనలను మంత్రి ఆదివారం విడుదల చేశారు.
 
 ఈ సందర్భంగా మంత్రి మాట్లాడుతూ.. ఈ రెండు నదుల నుంచి లక్ష క్యూసెక్కుల నీరు కిందికి పోతుందనీ, ఈ నీటిని సద్వినియో గం చేసుకుంటే తెలంగాణలో రైతు ఆత్మహత్యలే ఉం డవన్నారు. గతంలో ప్రాణహిత- చేవెళ్ల కోసం రూ. 9.500 కోట్లు ఖర్చుచేశారని.. కాని ప్రాజెక్టు నిర్మించకుండా కాల్వలు మాత్రమే తవ్వడంతో నీళ్లు వచ్చే పరిస్థితి లేకుండా పోయిందన్నారు.  
 
 గోదావరిపై మహారాష్ట్రలో 187 ప్రాజెక్టులు నిర్మిం చారని, దీంతో శ్రీరాంసాగర్ కు నీరెలా వస్తుందని మంత్రి ప్రశ్నించారు. తెలంగాణ ప్రభుత్వం ప్రాణహిత-ఇంద్రావతిపై కాళేశ్వరం వద్ద ప్రాజెక్టు నిర్మిస్తే.. వరంగల్, కరీంనగర్, మెదక్, నిజామాబాద్ జిల్లాలకు 365 రోజులూ నీటిని అందించవచ్చని, రెండున్నరేళ్లలో ఈ ప్రాజెక్టును పూర్తిచేస్తామని మంత్రి హామీ ఇచ్చారు.
  
 త్వరలో మరిన్ని ఏఈవో పోస్టుల భర్తీ
 త్వరలో మరిన్ని వ్యవసాయ, ఉద్యాన విస్తరణాధికారుల పోస్టులను భర్తీ చేసేందుకు కసరత్తు చేస్తున్నట్లు మంత్రి వెల్లడించారు. ఈ మేరకు ప్రతిపాదనలు తయారుచేస్తున్నామన్నారు. ప్రస్తుతం వ్యవసాయశాఖలో 1,112 వ్యవసాయ విస్తరణాధికారుల (ఏఈవో) పోస్టులు ఉన్నాయన్నారు. వీటి సంఖ్య పెంచే విషయమై ప్రతిపాదనలు సిద్ధం చేస్తున్నామన్నారు. 2,500 హెక్టార్లకు ఒక ఏఈవో చొప్పున నియమిస్తే 1,523 పోస్టులు వస్తాయన్నారు.
 
 2 వేల హెక్టార్లకు ఒక ఏఈవో చొప్పునైతే 1,921 పోస్టులు, వెయ్యి హెక్టార్లకు ఒక ఏఈవో చొప్పునైతే 3,842 పోస్టులు వస్తాయన్నారు. వీటిలో ఏ ప్రతిపాదన ప్రకారం పోస్టులను మంజూరు చేయాలన్న దానిపై ప్రతిపాదనలు సిద్ధం చేస్తున్నామన్నారు. అలాగే వ్యవసాయ కాలేజీల్లో ప్రొఫెసర్లు, అసిస్టెంట్ ప్రొఫెసర్లు తదితర అధ్యాపక పోస్టులు 637 ఉన్నాయన్నారు.
 
 కొత్తగా 4 పాలిటెక్నిక్ కాలేజీలు, పాలెంలో వ్యవసాయ కళాశాల ఏర్పాటుతో మరో 251 పోస్టులు ప్రతిపాదిస్తున్నామన్నారు. వ్యవసాయ అధికారులకు పదోన్నతులు, వాహన సౌకర్యం కల్పించి, కార్యాలయాలు కూడా ఏర్పాటు చేస్తామన్నారు. ఈ కార్యక్రమంలో ఎమ్మెల్సీ శ్రీనివాసరెడ్డి, ఎమ్మెల్యే చిన్నారెడ్డి, తెలంగాణ వ్యవసాయ అధికారుల సంఘం ప్రధాన కార్యదర్శి బి.శ్యాంసుందర్‌రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.


 ఏటూరునాగారం: కృష్ణా, గోదావరి బేసిన్ల పరిధిలో నిర్మాణంలో ఉన్న ప్రాజెక్టుల సత్వర పూర్తి, వాటా మేరకు జలాల పూర్తిస్థారుు విని యోగమే లక్ష్యంగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తీవ్ర కసరత్తు చేస్తోంది. ఈ మేరకు గోదావరి ప్రాజెక్టులకు వాస్తవ నీటి కేటారుుంపు, లభ్యతనీరు, నిర్దేశించుకున్న ఆయకట్టు, ప్రాజెక్ట్‌ల పరిధిలో చేపట్టాల్సిన రిజర్వాయర్, పంప్ హౌస్‌ల నిర్మాణం తదితర అంశాలపై నిపుణుల కమిటీ మంగళవారం ఏరియల్ సర్వే నిర్వహించింది.   వరంగల్ జిల్లా ఏటూరునాగారం మండలంలోని దేవాదుల వద్ద చొక్కారావు ఎత్తిపోతల పథకం పరిధిలోని నీటి నిల్వలు, గోదావరి పొడవునా సర్వే చేశారు. కంతనపల్లి బ్యారేజ్ నిర్మాణం స్థలాన్ని పరిశీలించారు.  దేవాదుల 60 టీఎంసీలు, కంతనపల్లి 50 టీఎంసీలు, కాల్వ పరిసరాల్లోనూ పర్యటించారు.