‘మన జీవితంలో పండగ వచ్చినా, నిశ్చితార్థం జరిగినా, పెళ్లి వేడుక, పిల్లాడు పుట్టినా, సుప్రభాత పూజ చేస్తున్నా... ప్రతి సందర్భానికి లతా పాడిన పాట ఉంటుంది. వింటాము. లతా అలా మన జీవితంలో మనకు తెలియకుండానే నిండి పోయింది. అందుకనే ఆమె ఎప్పటికీ వినపడుతూనే ఉంటుంది’ అని గీత రచయిత గుల్జార్‌ అన్నారు. శనివారం జరిగిన జైపూర్‌ లిటరేచర్‌ ఫెస్టివల్‌లో లతా మంగేష్కర్‌ మీద వెలువడ్డ తాజా పుస్తకం ‘లతాజీ– ఏ లైఫ్‌ ఇన్‌ మ్యూజిక్‌’ ఆవిష్కరణ సందర్భంగా గుల్జార్‌ మాట్లాడారు. ‘బందినిలో మొర గోర అంగ్‌ లైలే... నా మొదటి పాట. కాని దానికి మూడేళ్ల ముందు నుంచి లతా దీదీ సంగీత దర్శకుడు ఎస్‌.డి.బర్మన్‌తో మాట్లాడటం లేదు. ఎస్‌.డి.బర్మన్‌ కూడా ఆమెతో మాట్లాడదలుచుకోలేదు. నేనేమో పాట రాశాను. లతా నా పాటను మెచ్చి మొత్తం మీద పాడి నాకు సినిమా రంగంలో ప్రవేశానికి వీసా ఇచ్చింది. ఆ తర్వాత తను ప్రొడ్యూసర్‌గా నా దర్శకత్వంలో ‘లేకిన్‌’ నిర్మించింది. నేను ఆమె మీద అభిమానంతో ‘నామ్‌ గుమ్‌ జాయేగా’ (కినారా) పాట రాశాను. ఆ పాటలోని ‘మేరి ఆవాజ్‌ హీ పెహెచాన్‌ హై’ అనే లైన్‌ను మీరు ఆటోగ్రాఫ్‌ చేసేప్పుడు మెన్షన్‌ చేసేందుకు వీలుగా రాశాను అని లతాతో చెప్పాను. ఆ లైనే ఆమె బతికి ఉండగానేగాక మరణించాక ఒక అస్తిత్వంగా మారింది’ అన్నాడు. ‘లతాజీ– ఏ లైఫ్‌ ఇన్‌ మ్యూజిక్‌’ పుస్తక రచయిత యతీంద్ర మిశ్రా మాట్లాడుతూ ‘ఇవాళ గాయనీ గాయకులు పొందుతున్న రాయల్టీ సౌకర్యాలకు, అవార్డులకు లతా మొదలెట్టిన పోరాటమే కారణం. ఫిల్మ్‌ఫేర్‌ అవార్డు కొత్తల్లో గాయనీ గాయకులకు ఇచ్చేవారు కాదు. సంగీత దర్శకులకే ఇచ్చేవారు. ‘చోరి చోరి’ సినిమాలోని ‘రసిక్‌ బల్మా’ పాటకు శంకర్‌ జైకిషన్‌కు ఫిల్మ్‌ఫేర్‌ వచ్చింది. ఆ వేడుకలో ఆ పాట పాడమని జైకిషన్‌ లతాను పిలిచాడు. అవార్డు మీకు వచ్చింది... వెళ్లి ట్యూన్‌ వాయించండి సరిపోతుంది అందామె. గాయని లేకుండా పాట ఎలా? టైమ్స్‌ గ్రూప్‌ అధినేత రంగంలో దిగి ఫోన్‌ చేసి బతిమిలాడినా పాడలేదు. దాంతో ఇంకో రెండేళ్లకు గాయనీ గాయకులకు ఫిల్మ్‌ఫేర్‌ ప్రవేశపెట్టారు. రాయల్టీ విషయంలో కూడా లతా పట్టుదల వల్లే గాయనీ గాయకులకు డబ్బులు వచ్చాయి’ అని తెలియచేశాడు. లతా పాడిన పాటల వెనుక కథలు, విశేషాలతో ‘లతాజీ– ఏ లైఫ్‌ ఇన్‌ మ్యూజిక్‌’ వెలువడింది.

న్యూఢిల్లీ: ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ తన లేటెస్ట్‌ ఎడిషన్‌ డిక్షనరీలో 26 కొత్త భారతీయ ఆంగ్ల పదాలను చేర్చింది. అందులో ఆధార్, చావల్, డబ్బా, హర్తాళ్, షాదీ వంటి పదాలకు చోటు కల్పించింది. శుక్రవారం విడుదల చేసిన ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ డిక్షనరీ 10వ ఎడిషన్‌లో 384 భారతీయ ఆంగ్ల పదాలతో పాటు 1,000కి పైగా చాట్‌బోట్, ఫేక్‌ న్యూస్, మైక్రోప్లాస్టిక్‌ వంటి కొత్త పదాలను చేర్చినట్లు ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ యూనివర్సిటీ ప్రెస్‌ (ఓయూపీ) తెలిపింది. ఈ కొత్త ఎడిషన్‌ ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ లెర్నర్స్‌ డిక్షనరీ వెబ్‌సైట్, యాప్‌తో అందుబాటులోకి వచ్చింది. ఈ వెబ్‌సైట్‌లో ఆడియో–వీడియో ట్యుటోరియల్స్‌ వంటి అడ్వాన్స్‌డ్‌ ఫీచర్లున్నాయి. ఈ ఎడిషన్‌లో చేర్చిన 26 కొత్త భారతీయ ఆంగ్ల పదాల్లో 22 పదాలను డిక్షనరీలో ప్రచురించామని, మిగతా నాలుగు పదాలు డిజిటల్‌ వర్షన్‌లో ఉన్నాయని పేర్కొంది.


 ‘‘ఇప్పుడు నేను ఫ్రీ బర్డ్‌ని’’ అని హాలీవుడ్ అందాల తార జెన్నిఫర్ లోపెజ్ చెబుతున్నారు. బ్యాడ్‌పార్టనర్స్ వల్లే తన వ్యక్తిగత జీవితంలో ఒడుదొడుకులు ఎదురయ్యాయని జెన్నిఫర్ తన తాజా పుస్తకం ‘ట్రూలవ్’ లో పేర్కొన్నారు.‘‘ ఒక ఇల్లాలిగా, గాళ్ ఫ్రెండ్‌గా నా  బాధ్యతను సక్రమంగా నిర్వర్తించా. కానీ బ్యాడ్ పార్టనర్స్ వల్ల నా లైఫ్‌లో చాలా పోగొట్టుకున్నా. శారీరకంగా, మానసికంగా ఎన్నో బాధలు పడ్డా. ఎట్టకేలకు బయటపడ్డాను’’ అని జెన్నిఫర్ చెప్పారు.


 తాజా పుస్తకం
  
 గతం నుంచి వర్తమానం, వర్తమానం నుంచి భవిష్యత్తు నిర్మితమవుతాయి. చరిత్ర కూడా ఇలాగే అడుగులు వేస్తూ వెళుతుంది. ఒక్కోసారి తప్పటడుగులు కూడా. అయితే తప్పటడుగులు వేసిన వారికి తమ తప్పిదాలు తెలియకపోవచ్చు. ముందు తరాల వారు వాటిని గుర్తిస్తారు. గాంధీలో ఉన్న హిందుత్వ భావనే దేశ విభజనకు కారణమైందని, ఆ తరువాత నెహ్రూ దాన్ని పెంచి పోషించాడని ఈ పుస్తక రచయిత పెరి అండర్‌సన్ అంటారు. పెరి అండర్‌సన్ ఆంగ్లో-ఐరిష్ రచయిత. ప్రముఖ మార్క్సిస్టు మేధావి. ఆయన గతంలో ‘ఇండియన్ ఐడియాలజీ’ పేరుతో ఇంగ్లిష్‌లో రాసిన పుస్తకమే ఇప్పుడు ‘ఇండియాలో దాగిన హిందుస్తాన్’ పేరుతో అనువాదమై వెలువడింది. ఈ పుస్తకంలోని అంశాలను మనం సమర్థించవచ్చు. లేదా విమర్శించవచ్చు. కాని చర్చించాల్సిన విషయాలు కొన్ని ఇలా ఉన్నాయి.
  
  ఇండియా అన్న భావనే యూరప్ నుంచి సంక్రమించింది. ఎందుకంటే అంతకు ముందు అది చిన్న చిన్న రాజ్యాల సమూహం. అందుకే బ్రిటిష్‌వాళ్లు సులభంగా జయించి ఒక్కటి చేశారు.
  
  లౌకికవాదాన్ని అనుసరించే కాంగ్రెస్ పార్టీ పగ్గాలు గాంధీకి చేతికి వచ్చిన తరువాత పురాణాలు, మత ధర్మశాస్త్రాలను చొప్పించి ఆయనకు తెలియకుండానే హిందుత్వని అమలు చేశారు. గాంధీ పట్ల ముస్లింల అపనమ్మకానికి ఇది బీజం వేసింది. మున్ముందు ఇది దేశవిభజనకు దారి తీసింది.
  
  1922లో చౌరీచౌరాలో పోలీసులపై హింస జరిగినందుకు నిరసనగా దేశవ్యాప్త ఉద్యమాన్ని నిలుపుదల చేయించిన గాంధీ, రెండవ ప్రపంచ యుద్ధాన్ని సమర్థించడమే కాకుండా సైన్యంలో చేరమని కూడా పిలుపునిచ్చారు. ఆయన  అహింసాయుధంపై ఆయనకే స్పష్టత లేదు.
  
  అంటరానివాళ్లకు ప్రత్యేక నియోజకవర్గాలను మంజూరు చేస్తూ బ్రిటిష్ జారీ చేసిన ఉత్తర్వులను ఉపసంహరించుకునేలా గాంధీ చేశారు. నిస్సహాయ స్థితిలో అంబేద్కర్ కూడా గాంధీకి లొంగిపోయారు. ఈ విషయమై చనిపోయేవరకూ అంబేద్కర్ బాధ పడుతూనే ఉన్నారు.
  
  నెహ్రూకి గాఢమైన మత విశ్వాసాలు లేకపోయినా అనేక అంశాల్లో గాంధీ హిందుత్వనే ఆయన అనుసరించాడు. కాశ్మీర్ విషయంలో నెహ్రూ చేసిన తప్పిదాల వల్లే ఈనాటికీ రక్తం ఏరులై పారుతోంది. వ్యక్తిగత ఇష్టాయిష్టాలను రాజకీయాలకు ముడిపెట్టే అలవాటు నెహ్రూకి ఉంది. బహిరంగ సభలో నాగాలాండ్ ప్రజలు తనకి పిరుదులు చూపించి అవమానించారనే కోపంతో ఆయన నాగాలాండ్‌పై కర్కశంగా ప్రవర్తించారు. (‘గాంధీ అనంతర భారతదేశం’ పుస్తకంలో రామచంద్ర గుహ కూడా ఇదే చెబుతారు)
  
  మతతత్వం వల్ల లబ్ది చేకూరుతుందనుకుంటే బిజెపి, కాంగ్రెస్‌లు ఒకేలా వ్యవహరిస్తాయి. 2002లో గుజరాత్‌లో చనిపోయిన వారి కంటే 1984లో ఢిల్లీలో జరిగిన ఊచకోతలో చనిపోయిన వాళ్ల సంఖ్యే ఎక్కువ.రాజకీయాలపై ఆసక్తి ఉన్న వాళ్లందరూ చదవాల్సిన పుస్తకమిది.
  
  - జి.ఆర్.మహర్షి
  ఇండియాలో దాగిన హిందుస్తాన్- పెరి అండర్‌సన్; హెచ్.బి.టి ప్రచురణ; వెల: రూ.150; ప్రతులకు: 040- 23521849
  


 
  కేశవరెడ్డి ఏం చేస్తారు? ఎరుకలూ యానాదుల్నేసుకుని పందులు
  తోలుకుంటూ తిన్నగా మనింట్లోకొచ్చేస్తారు. అల్లం రాజయ్య అయితే? పేజీలు తెరిస్తే అక్షరాలు బొగ్గులై మండి కళ్లెర్ర జేసి రగల్ జండాలవుతాయి. మార్జిన్‌లోని అడవుల చెట్ల కొమ్మల చిగుళ్లకి బానెట్లు మొలుస్తాయి.
  
  పతంజలి వెనకే వీరబొబ్బిలీ, గోపాత్రుడూ, రొంగలి అమ్మన్న ఇంకా
  రకరకాల కులాల వాళ్లంతా వచ్చి జామి పోలీస్ స్టేషన్ దగ్గర కావిడి కర్రల్తో జరగాల్సిన అల్లరి భారత యుద్ధాన్ని మన డ్రాయింగ్‌రూమ్‌కి తెచ్చి రచ్చ రచ్చ చేస్తారు. ‘వేలుపిళ్లై’ సి.రామచంద్రరావుగారైతే మనల్ని చెవులు పట్టుకు తమిళనాడు లాక్కెళ్లి, టీ తోటల్లో తమిళ పనివాళ్లనీ, ఇంగ్లిషు దొరల్నీ, ఏనుగుల్నీ దగ్గరుండి చూపిస్తారు. నామిని వస్తే వెంట ఆ చెలకా, అమ్మా, నాన్నా, పెళ్లామూ, నోస్టాల్జియా అనే అమ్మాయి తిట్టుకుంటూ కొట్టుకుంటూ పుస్తకం లోంచి మన నెత్తికెక్కేస్తారు.
  
  మరి ఖదీర్‌బాబయితే కావలి, నెల్లూరు పేద ముస్లింలూ, అమ్మా, నాన్నా, తలకాయ మాంసం, చేపలూ, హైదరాబాద్ ఓల్డ్‌సిటీ, మసీదులూ, ఇరుకు కొంపలూ, ఉక్కపోయించి ఉక్కిరిబిక్కిరి చేస్తాడు.
  అంతేనా? ఇదే బ్రాండింగా? కాదని కొత్తగా తేలింది. ఊరి కతల నుంచి కలం మెట్రోపాలిస్‌కి
  కదిలొచ్చింది. జూబ్లీ హిల్స్ రోడ్ల మీద కారును సర్రున డ్రైవ్ చేసింది. అవతల గేటెడ్ కమ్యూనిటీల మీదా లోపల అప్పర్ మిడిల్ క్లాస్ ఆడా మగా, పిల్లా జెల్లా బతుకు మీద టార్చిలైటేసింది. డబ్బూ దస్కం
  సుబ్బరంగా ఉండి ఏ లోటూ లేకపోయినా ఆత్మ
  లోకంలో కుప్పదివాలా తీసిన బతుకులు సబ్జెక్ట్ అయ్యాయి. ఆ సంసారాల్లో బోర్‌డమ్, ఎలియనేషన్‌ని చూపించింది.
  ఈ కథలూ, వాటిని తూకం వేసి, సాహిత్య విమర్శ చేసి, బరువు ఇంత అని తేల్చి చెప్పడం వేరే విషయం. పాత రాతల నుంచీ, పాత వస్తువుల నుంచీ ఖదీర్ తనని తాను వదిలించుకొని, విదిలించుకొని బయటపడి కొత్త విషయాన్నీ దాని కొత్త పద్ధతినీ
  వెతుక్కోవడం ఆ వరసలో తనని తానే కనుక్కోవడం పెద్ద బ్రేక్.
 
  కవులూ, కథకులూ, నవలా రచయితలూ, చిత్రకారుల్లో ఒక వరసుంది. కొత్తలో రాసిన ఓ రాతో గీతో హిట్టవుతుంది. అందరూ బాగుందంటారు. కనుక ఆ రాతా గీతా రిపీట్ అవుతాయి. జనం ఆశించేది అదే గనక సూపర్‌హిట్ అంటారు. మళ్లీ రిపీట్. ఈ వలయం గిరగిరా తిరగ్గా దశాబ్దాలు గడిచినా మొదటి గీత లోపలే ఆర్టిస్టు తిరుగుతూ ఆ గీతనే పీకకు చుట్టుకుంటాడు. దీనికి వంద సజీవ
  ఉదాహరణలివ్వొచ్చు. ఈ వంద ఉదాహరణల రచయితలకీ అనేక పరిమితులున్నాయి, ఖదీర్‌కున్నట్టే. కానీ వాటిని బద్దలు కొట్టుకు బయటపడ్డాడు. కొత్త డిక్షన్ తెచ్చి పెట్టాడు. కొత్త సమస్యల తుట్టె కదిపాడు
  (కంటెంట్, ఫామ్ అనే పదాల బహుళ పంచమి జ్యోత్స్న భయపెట్టుతుంది).
 
  మెట్రోపాలిటన్ సిటీ, అర్బన్ లైఫ్, మిడిల్, అప్పర్ మిడిల్ క్లాస్ జనాల బతుకూ, చావుల్ని ఖదీర్ కొత్తగా డిస్కవర్ చేశాడని కాదు. గతంలో చాలమంది రాశారు. చక్కగానూ రాశారు. ఈ మధ్య ‘అరుణతార’ కథా స్పెషల్‌లో కూడా సాఫ్ట్‌వేర్ అమ్మాయిలూ హార్డ్‌వేర్ భర్తలూ సెక్స్ సమస్యల్లాంటి విషయాల మీద చాలా బోల్డ్‌గా ఈజీగా రాసిన కథలు ఆశ్చర్యం కలిగిస్తాయి. విప్లవ పత్రికల వాళ్లు కూడా ఇలాంటి
  వాస్తవాల్ని ఒప్పుకుంటూ అచ్చు వేస్తారా అని బుగ్గలు నొక్కుకుంటాం.
  ‘ఖదీర్ వచనం బావుంటుంది. అయితే ఇఫ్- బట్’ అని సంభాషణలు ప్రారంభం కావటం గమనించొచ్చు. మంచి వచనం రావడం, కథ అల్లడం,
  ఎత్తుబడీ, నడకా, ముగింపూ ఇదంతా చాలా చిన్న విషయమన్నట్టూ అసలు సంగతే వెరీ వెరీ ఇంపార్టెంటు అన్నట్టు ఆర్గ్యుమెంట్‌లు వచ్చాయి. ‘ఒక హత్య
  చేయడానికి మొదటి నుంచి చివరి వరకూ పకడ్బందీగా వివరంగా పథకం పన్నడం ఎలా ఉంటుందో కథారచన కూడా అంతే’ అని యూరప్ పెద్దాయన చెప్పాడు. ఈ వచనం, ఈ కథనం తెలిసినవాణ్ణే స్టోరీ టెల్లర్ అంటారు. మిగతా వాళ్లందరి పేరూ ఒకటే- దారిన పోయే దానయ్య. కథలు చెప్పడం ఆషామాషీ కాదు. అసలు విషయం అదే. ఈ పది కథల్నీ ఏకబిగిన చదివేయొచ్చు. సింప్లీ ది పవరాఫ్ ఇంటెన్సివ్ స్టోరీ టెల్లింగ్. స్టోరీ టెల్లర్‌గా ఖదీర్ ముందడుగు ఇది.
  తాజ్‌మహల్ తాతలాంటి బంగళా, కార్లూ, నౌకర్లూ చాకర్లూ ఉండీ కూడా కొడుకు నోట్లో శని
  వదిలించడానికి మంత్రగాణ్ణి ఆశ్రయించిన తల్లి- డ్రగ్ ఎడిక్ట్ కొడుకుని కట్టుకున్న ఆడది డ్రైవర్‌తో తిరుగుతుంటే భరించలేని తల్లి- కొడుకుని బాగు చేయమని వేనకువేలు ఆఫర్ చేస్తే ఎదురొచ్చే లక్ష్మీదేవికి మోకాలడ్డిన మంత్రగాడు డబ్బు కాదనుకుని బయటికి పోవడం కథ. కానీ చివర్లో మంత్రగాడు
  అసిస్టెంట్‌తో ‘అరటిపండు తింటావా’ అని అడగడం ఆటో కోసం ఎదురు చూడ్డం మన మీద ముద్ర గుద్దుతుంది. అదిక
  చెరగదు (ఆస్తి).
  ఆస్పత్రి పాలైన తాగుబోతు భర్తతో విసుగెత్తి వెళ్లిపోతున్న బుజ్జి పెళ్లాం అనుకోకుండా అక్కడున్న కుర్రాడితో ముందు గొడవ పడి తర్వాత ఎఫైర్‌లో పడుతుంది. ఈ ఫైరీ ఎఫైర్ గురించి వేరెవరేనా అయితే రెండు పేజీలో ఆరు పేరాలో రాస్తారు. కానీ ఖదీర్ పరమ పొట్టి వాక్యం పొదుపుగా రాస్తాడు. కొద్దిగా స్కిప్ చేస్తే అసలు సంగతి అర్థం కాదు గూడా. బ్రివిటీ అదే (ఘటన).
  భర్త ఆఫీసుకి, పిల్లలు చదువులకి. లంకంత కొంపలో ఒంటరి ఒంటెగా ఉస్సురోమంటూ తోచక కొట్టుకునే అర్బన్ ఇల్లాలు. ఇలాంటి వాళ్లు సిటీలో కోకొల్లలు. పత్రికల్లో వ్యాసాలూ రచనలూ చేసే ప్రముఖులకి అదేపనిగా ఫోన్‌లు కొట్టి టైమ్ కిల్
  చేయడానికి ఆమె నానా చావులూ చావడం బతుకులో బోర్‌డమ్‌ని, నిస్సహాయతనీ చూపుతుంది. ఇది ఈనాడే కాదు ఎప్పుడూ ఉన్నదే. క్లైవూ, వెల్లస్లీ ప్రభువూ, బెంటింగ్ ప్రభువూ వారి నానా రకాల తెల్ల ఆఫీసర్లూ ఇండియాలో దండయాత్రలతో వ్యాపా
  రాలతో యమ బిజీగా ఉన్నపుడు వాళ్ల భార్యలందరూ ఏం చేశారు? అని శోధించి వాళ్ల బతుకులు రికామీగా బోర్‌డమ్‌తో నిండిపోవడం గురించి రెండు దశాబ్దాల క్రితం ఓ నవల వచ్చింది. ఖదీర్ ఇప్పటి ఆధునిక కాలంలో మన చుట్టూ ఉన్న వాతావరణంలో చిత్రాన్ని చూపుతాడు (టాక్ టైమ్).
  
  పక్క సందులోని జంషీద్ అనే అమ్మాయితో ఎంతో ఆప్యాయంగా ఉండే చిన్నపిల్లడు వహీద్, ఆ పిల్లకి పెళ్లయి, వెళిపోతే తట్టుకోలేకపోతాడు. ఇలాంటి కథలు చాలమంది రాశారుకానీ ట్రీట్‌మెంట్ మనల్ని బుట్టలో వేస్తుంది. చివరి వాక్యాలు ‘అప్పుడు జంషీద్ ఆపా గుర్తుకు వస్తుంది. అప్పుడు ఎందుకనో చాల బాగుంటుంది’ అని ముగించినపుడు మనకిక ఆ బుట్టలోనే కూచుండిపోదామనిపిస్తుంది (వహీద్). ఇలా ప్రతి కథలోనూ మెరుపులూ పార్టింగ్ కిక్‌ల గురించి ఎంతేనా, ఎన్నేనా చెప్పొచ్చు.
  
  ఈ పది కథల్లోని పాత్రలూ ఘటనలని  ఘటనా ఘటన సమర్థులైన పాఠకులూ రచయితలే ఫీలయ్యి, ఎమ్యూజ్ అయ్యి, ఆశ్చర్యపోయి, విషాదించి ఇంకా ఎన్నెన్ని రసాలుగానో కరిగిపోగలరు. సంతోషించదగ్గ విషయమల్లా ఖదీర్ తనలోకి తాను ప్రయాణించి వెదుక్కుని ‘బియాండ్ ఖదీర్’ తీరానికి మళ్లీ ప్రయాణం కట్టడమే. చాలామంది కళాకారులు చేయలేక ఫెయిల్ అయిందీ ఖదీర్ సక్సెస్‌ఫుల్‌గా చేయగలిగిందీ ఇక్కడే.
  
  బెస్ట్ ఆఫ్ లక్. బాన్ వాయేజ్ ఖదీర్.
  - మోహన్ (ఆర్టిస్ట్)
  
  బియాండ్ కాఫీ; మహమ్మద్ ఖదీర్‌బాబు కథలు
   వెల: రూ.135; ప్రతులకు: విశాలాంధ్ర, నవోదయ (కాచిగూడ)