భూకంపాల తీవ్రతను రిక్టర్ స్కేల్‌తో కొలుస్తారు. రిక్టర్‌ స్కేల్‌ను చార్లెస్ ఫ్రాన్సిస్ రిక్టర్ 1935లో అభివృద్ధి చేశారు.అయితే దీనికి కొన్ని పరిమితులు ఉన్నాయి. ఇది భారీ భూకంపాలు సంభవించినప్పుడు దాని తీవ్రతను ఖచ్చితంగా కొలవలేదు. ఈ నేపధ్యంలోనే 1970లలో రిక్టర్‌ స్కేల్ స్థానంలో మూమెంట్‌ మాగ్నిట్యూడ్ స్కేల్ (ఎంఎంఎస్‌) ఆవిష్కృతమయ్యింది. ఇది భారీ భూకంపాల తీవ్రతను మరింత విశ్వసనీయంగా అంచనా వేస్తుంది. అయితే నేటికీ  భూకంప తీవ్రతను రిక్టర్‌ స్కేలుపై గుర్తించినట్లు రాస్తున్నారు. అందుకే ఇప్పుడు రిక్టర్‌ స్కేల్‌, మూమెంట్‌ మాగ్నిట్యూడ్‌ స్కేల్‌ మధ్యగల తేడాలను, ఉపయోగాలను తెలుసుకుందాం.   2023, ఫిబ్రవరి 8న టర్కీలోని ఆగ్నేయ ప్రాంతంలో, సిరియా సరిహద్దుకు సమీపంలో భూకంపం సంభవించినప్పుడు మూమెంట్‌ మాగ్నిట్యూడ్‌ స్కేల్‌ సహాయంతో తీవత్రను కొలవగా 10కి 7.8గా నమోదయ్యింది. మూమెంట్‌ మాగ్నిట్యూడ్ స్కేల్ అనేది భూకంపం ద్వారా విడుదలయ్యే మొత్తం శక్తిని కొలిచే సంవర్గమాన ప్రమాణం. ఇది అతిపెద్ద భూకంపాలను (అంటే 8 తీవ్రత కంటే ఎక్కువ) ఖచ్చితంగా కొలవగల ఏకైక స్కేల్. మూమెంట్‌ మాగ్నిట్యూడ్‌ స్కేల్‌ను 1970లలో జపనీస్ భూకంప శాస్త్రవేత్త హిరో కనమోరియాండ్, అమెరికన్ భూకంప శాస్త్రవేత్త థామస్ సి. హాంక్స్ సంయుక్తంగా అభివృద్ధి చేశారు. మొమెంట్ మాగ్నిట్యూడ్ స్కేల్ భూకంపం సంభవించిన క్షణంలో దాని తీవ్రతను అంచనావేస్తుంది. రిక్టర్ స్కేల్‌ను 1935లో చార్లెస్ ఎఫ్. రిక్టర్‌ అభివృద్ధి చేశారు. దీనిలో భూకంపం సంభవించిన సమయంలో విడుదలయ్యే శక్తిని కొలిచేందుకు ఉపయుక్తమవుతుంది. రిక్టర్ స్కేల్ అనేది బేస్-10 లాగరిథమిక్ స్కేల్. 5 కంటే తక్కువ తీవ్రత గల భూకంపాలను గుర్తించడంలో ఇది అత్యంత ప్రభావవంతంగా పనిచేస్తుంది. భూకంప మూలం నుండి నిర్దిష్ట దూరంలో నమోదయిన అతిపెద్ద తరంగం వ్యాప్తిని రిక్టర్‌ స్కేలు గుర్తిస్తుంది. అయితే రిక్టర్ స్కేల్ భూకంప నష్టాన్ని అంచనా వేయలేదు. అందుకే ప్రస్తుతం భూకంపాలను తీవ్రతను సమగ్రంగా తెలుసుకునేందుకు మూమెంట్‌ మాగ్నిట్యూడ్‌ స్కేల్‌ వినియోగిస్తున్నారు.  ఇది కూడా చదవండి: ఆసియాను కుదిపేసిన 10 భారీ భూకంపాలివే..


 – జైల్‌రోడ్డులో చిరువ్యాపారులపై నగరపాలక సంస్థ యంత్రాంగం ప్రతాపం 
 – రోడ్డు పక్కల వ్యాపారాలు చేయకూడదంటూ హుకుం 
 – ఆశీల దోపిడీ ఆపాలని కోరిన చిరువ్యాపారులు 
 – అది పట్టించుకోకుండా బడుగుజీవుల ఉపాధిపై వేటు 
 – వైఎస్సార్‌సీపీ నేతల జోక్యంతో ఊరట 
 సాక్షి, రాజమహేంద్రవరం: కొండ నాలుక్కి మందేస్తే ఉన్న నాలుక ఊడిపోయిందన్న చందంగా ఉంది నగరంలోని బడుగుజీవుల పరిస్థితి. తమ వద్ద ఆశీలు కాంట్రాక్టర్లు నిబంధనలకు విరుద్ధంగా మార్కెట్‌ సరిహద్దులు దాటి వచ్చి మరీ రోజుకు రూ. 20 నుంచి రూ. 40లు వసూలు చేస్తున్నారని, ఈ దోపిడీ ఆపాలని కోరిన చిరు వ్యాపారులకు నగరపాలక సంస్థ యంత్రాంగం దిమ్మతిరిగే షాక్‌ ఇచ్చింది. నగరంలోని వై జంక్షన్‌ నుంచి లాలాచెరువు వరకు ఉన్న జైల్‌ రోడ్డుకు ఇరు వైపులా చిరు వ్యాపారులు సైకిళ్లు, మోటారు సైకిళ్లు, బుట్టలు పెట్టుకుని వ్యాపారం చేసుకుంటున్నారు. ఇలా కోరుకొండ రోడ్డు, ఏవీ అప్పారావు, జేఎన్‌ రోడ్డు, పేపర్‌ మిల్లు రోడ్డులు, జన సంచారం ఉన్న ప్రాంతాల్లో తిరుగుతూ వ్యాపారం చేసుకుంటున్నారు. జైల్‌ రోడ్డులో దాదాపు 200 మంది బడుగు జీవులు పుచ్చకాయ, బొప్పాయి, తాటిముంజలు, సపోటా తదితర ఫలాలు అమ్ముకుంటూ సాయంత్రానికి ఇంటికి వెళ్లిపోతున్నారు. వీరిలో పది మంది వికలాంగులు కూడా ఉన్నారు. వారికి ప్రభుత్వం ఎలాంటి ఉపాధి చూపకపోయినా సొంతంగా వ్యాపారం చేసుకుంటూ కుటుంబాన్ని పోషించుకుంటున్నారు. నాలుగు రోజుల నుంచి నగరపాలక సంస్థ అధికారులు ఈ తరహా వ్యాపారులపై తమ ప్రతాపాన్ని చూపిస్తున్నారు. అధికారులు, పోలీసులు వచ్చి ఈ రోడ్డుకు ఇరువైపులా వ్యాపారాలు చేయకూడదని హడలెత్తిస్తున్నారు. ‘ఈ రోడ్డు రాజవీధి లాంటిది. ఎంతో మంది రాజులు (వీఐపీలు) ఈ రోడ్డులో ప్రయాణిస్తుంటార’నే కారణం చెబుతూ హడావుడి చేస్తున్నారు.
 రాజధానుల్లో  లేని నిబంధనలు ఇక్కడా...?
 వీఐపీలు తిరిగే ఈ రహదారిలో చిరువ్యాపారులు జీవనం సాగిస్తుంటే తప్పేంటని వ్యాపారులు ప్రశ్నిస్తున్నారు. ఉమ్మడి రాజధాని హైదారాబాద్‌లో, విజయవాడలో ముఖ్యమంత్రులు, మంత్రులు, ఉన్నతాధికారులు వచ్చీపోయే సచివాలయం ఎదుట, దేశ, విదేశాల యాత్రికులు సందర్శించే ట్యాంక్‌ బండ్‌పైన చిరుతిళ్ల బండ్లు, షోడా బండ్లు, జామ, పుచ్చకాయల వ్యాపారాలు చేసుకుంటూ వందలాది మంది జీవిస్తుంటారు. సచివాలయం, ట్యాంక్‌బండ్‌లు నగరంలోని జైల్‌రోడ్డు కంటే ప్రాముఖ్యమైనవి కాదా?, అక్కడ బడుగు జీవులు చిరువ్యాపారాలు చేసుకుని బతుకుతుండగా లేనిది ఇక్కడ విచిత్ర నిబంధనలు పెడుతున్నారని మండిపడుతున్నారు. ఆశీలు కాంట్రాక్టర్లు నగరంలో దొరికినకాడ దొరికినట్లు రూ.20 నుంచి రూ.40 వరకు వసూలు చేస్తుంటే పట్టించుకోని యంత్రాంగం తమ ఉపాధిని పోగొట్టేలా వ్యవహరించడం ఎంతవరకు సమంజసమని ప్రశ్నిస్తున్నారు. 
 వైఎస్సార్‌సీపీ జోక్యంతో బడుగుజీవులకు న్యాయం..
  తమకు న్యాయం చేయాలని వైఎస్సార్‌సీపీ నేతలకు చిరువ్యాపారులు విన్నవించుకున్నారు. బుధవారం వైఎస్సార్‌సీపీ నేతలు కందుల దుర్గేష్, రౌతు సూర్యప్రకాశరావు, మేడపాటి షర్మిలారెడ్డి, గుత్తుల మురళీధర్‌రావు తదితరులు అధికారులతో మాట్లాడి చిరు వ్యాపారులకు అన్యాయం జరగకుండా చూడాలని విజ్ఞప్తి చేశారు. 


 సాక్షి, సిటీబ్యూరో: రాజస్థాన్ తరహాలో  గృహ పర్యాటకం (హోంస్టే) విధానాన్ని హైదరాబాద్‌ నగరంలో కూడా ప్రవేశ పెట్టేందుకు జీహెచ్‌ఎంసీ సిద్దమవుతోంది. ఇతర రాష్ట్రాలు, దేశాల నుంచి  వచ్చే పర్యాటకులకు  హైదరాబాద్‌ నగర జీవన విధానం, సాంస్కృతి, సాంప్రదాయాలు తెలియజేయడం ద్వారా  నగర ప్రతిష్టను  మరింత పెంపొందించే వీలుగా  రాష్ట్ర పర్యాటక శాఖతో కలిసి గ్రేటర్‌ హైదరాబాద్‌లో హోం స్టేను ప్రవేశపెట్టేందుకు  జీహెచ్‌ఎంసీ ప్రణాళిక రూపొందించింది.  హైదరాబాద్‌ నగరంలో  పర్యాటకుల సౌకర్యార్థం  అమలు చేయనున్న  హోంస్టే విధానంపై శుక్రవారం ప్రత్యేక సమావేశం నిర్వహించారు. సమావేశంలో  పర్యాటక శాఖ కమిషనర్‌ సునితా భగవత్, ట్రాఫిక్‌ అడిషనల్‌ సీపీ జితేందర్, జీహెచ్‌ఎంసీ  అడిషనల్‌  కమిషనర్‌ రామకృష్ణా రావు, యుసీడీ భాస్కరాచారి.  జోనల్‌ కమిషనర్‌  శ్రీనివాస్‌ రెడ్డి,  శంకరయ్య,  రఘుప్రసాద్, గంగాధర్‌ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు. ఈ సందర్భంగా కమిషనర్‌ మాట్లాడుతూ హోం స్టే ద్వారా పర్యాటకులకు నగర జీవన విధానం  సాంస్కృతి, సాంప్రదాయాలు అతి దగ్గరగా  పరిశీలించే అవకాశం ఏర్పడుతుందన్నారు. నగరంలో అధునిక సౌకర్యాలు, పరిశుభ్ర  వాతావరణం కలిగిన గృహాలను హోంస్టేగా ఎంపిక చేయడానికి జీహెచ్‌ఎంసీ సహకారం కావాలన్నారు.  ఇందుకు గాను ఒక రూమ్‌ నుంచి   ఐదు రూమ్‌లు గరిష్టంగా  పది పదకల ఇళ్లను  హోంస్టేకు ఎంపిక చేసి వీటిలో  సిల్వర్, గోల్డ్‌ విభాగాలుగా ప్రత్యేకించవచ్చన్నారు. ప్రస్తుత హాస్టళ్లు, గెస్ట్‌ హౌస్‌లు, క్లబ్‌లు, పేయింగ్‌ గెస్ట్‌లు  నివాసాలు హోంస్టే పరిధిలోకి రావని  స్పష్టం చేశారు.


 ఇలా సక్కంగా ఎంత దూరం పోవచ్చో తెలుసా? 1,675 కిలోమీటర్లు! ఇది ఆస్ట్రేలియాలోని ఏయర్ హైవే. ఎంతదూరమైనా.. తిన్నగా పోవాల్సిందే.. ఎందుకంటే ఈ మార్గంలో మీకెక్కడా మలుపులు తగలవు. ఇలా ఎక్కడా మలుపులు లేకుండా ఉన్న అతి పొడవైన రోడ్డు(తిన్నగా ఉన్నది) ఇదేనని చెబుతారు. ఈ రోడ్డు పశ్చిమ ఆస్ట్రేలియాను దక్షిణ ఆస్ట్రేలియాతో కలుపుతుంది. బల్లడోనియా నుంచి కైగూనా మధ్య ఉన్న 145.6 కిలోమీటర్ల రహదారి అయితే.. స్కేలు పెట్టి గీసినట్లు ఉంటుంది. ఈ రోడ్డులో అయితే.. చిన్న వంపు కూడా ఉండదు. ఈ రోడ్డు మార్గాన్ని 1941లో ప్రారంభించారు.