‘చూపున్నా చూడలేని అంధుల కంటే....అంధులు బాగా చూడగలరు’ అంటుంది పెర్షియన్‌ సామెత. కంటిచూపు బాగున్నా వాస్తవాలు చూడలేని వారిపై ఈ సామెత ఒక చురక అనుకున్నప్పటికీ.... చూపులేని మహిళలు వైద్యరంగంలో కొత్త కాంతితో వెలుగుతున్నారు. తమ ‘మ్యాజిక్‌ ఫింగర్స్‌’తో ఎర్లీ స్టేజ్‌లో బ్రెస్ట్‌ క్యాన్సర్‌ను గుర్తిçస్తూ ఎంతోమంది మహిళలు ప్రమాదం బారిన పడకుండా చూస్తున్నారు...మహిళల్లో రొమ్ము క్యాన్సర్‌ ్రపారంభ సంకేతాలను గుర్తించడంలో చూపులేని అయేషా వైద్యులకు సహాయపడుతుంది. ఈ పరీక్షల కోసం తన చేతి వేళ్లను ఉపయోగిస్తుంది. ‘మా చేతి వేళ్లలోని అధిక స్పర్శ జ్ఞానం వక్షోజాలలోని చిన్న లంప్స్‌ను కనిపెట్టడంలో సహాయపడుతుంది. ఈ వృత్తి నాలాంటి చూపులేని మహిళలకు బాగా సరిపోతుంది’ అంటుంది అయేషా.బెంగళూరులోని ‘సైట్‌కేర్‌’ హాస్పిటల్‌లో పనిచేస్తుంది అయేషా. రోజుకు తొమ్మిది పరీక్షలు చేస్తుంది. ఒక్కొక్కరికి అరగంట సమయం తీసుకుంటుంది.‘కంటిచూపు లేని అయేషాలాంటి యువతులు ఎర్లీ స్టేజిలో బ్రెస్ట్‌ క్యాన్సర్‌ను డిటెక్ట్‌ చేయడంలో మంచి నైపుణ్యాన్ని చూపిస్తున్నారు’ అంటున్నాడు ‘సైట్‌కేర్‌’ హాస్పిటల్స్‌ కో–ఫౌండర్, సీయివొ సురేష్‌ రాము. చిన్న వయసులోనే కంటిచూపు కోల్పోయిన అయేషా డిగ్రీ పూర్తి చేయడానికి ఎన్నో సవాళ్లు ఎదుర్కొంది. అయితే ఎప్పుడూ ఆత్మవిశ్వాసం కోల్పోలేదు. అయేషా తన నెల జీతంలో కొంత మొత్తాన్ని సేవాకార్యక్రమాలకు వినియోగిస్తుంటుంది. (మా కళ్లు చెబుతున్నాయి నిను ప్రేమించామని...)అయేషాలాగే కోలార్‌కు చెందిన 29 సంవత్సరాల నూరున్నీసా చిన్న వయసులోనే చూపు కోల్పోయింది. తన ‘మ్యాజిక్‌ ఫింగర్స్‌’ ద్వారా ఎంతోమంది మహిళలను బ్రెస్ట్‌ క్యాన్సర్‌కు సంబంధించి పొంచి ఉన్న ప్రమాదం గురించి హెచ్చరిస్తుంటుంది.బెంగళూరులోని ‘జ్యోతి నివాస్‌ కాలేజీ’లో డిగ్రీ చేసిన నూరున్నీసాకు ఉద్యోగం దొరకడం కష్టం అయింది. ‘మ్యాజిక్‌ ఫింగర్స్‌’ ద్వారా తనకు ఉపాధి దొరకడమే కాదు గుర్తింపు కూడా లభించింది. కుటుంబానికి పెద్ద దిక్కుగా మారింది. ‘గతంలో మాదిరిగా కాదు. ఇప్పుడు చూపులేని వారికి ఎన్నో అవకాశాలు ఉన్నాయి’ అంటుంది నూరున్నీసా.అయేషా, నూరున్నీసా...ఈ ఇద్దరిలో ఎవరికీ మెడికల్‌ బ్యాక్‌గ్రౌండ్‌ లేదు.బ్రెస్ట్‌ క్యాన్సర్‌పై అవగాహన కలిగించడానికి, టక్ట్యల్‌ బ్రెస్ట్‌ పరీక్షలు నిర్వహించడానికి అయేషా, నూరున్నీసాలు దేశంలోని ఎన్నో ్రపాంతాలు తిరిగారు. టక్ట్యల్‌ బ్రెస్ట్‌ పరీక్షలు అనేవి చూపు లేని మహిళల కోసం రూపొందించిన ప్రత్యేక పరీక్షలు. ఈ పరీక్షలను నిర్వహించేవారిని మెడికల్‌ టక్ట్యల్‌ ఎగ్జామినర్స్‌(ఎంఐటీ)లుగా వ్యవహరిస్తారు. ‘ఎంఐటీ’లుగా ఎంతో మంది చూపు లేని మహిళలు ఉపాధి పొందడమే కాదు తమ ‘మ్యాజిక్‌ ఫింగర్స్‌’ ద్వారా బ్రెస్ట్‌ క్యాన్సర్‌ను ఎర్లీ స్టేజీలో గుర్తిస్తున్నారు. (పని ఒత్తిడితో మహిళా ఉద్యోగి షాకింగ్ డెత్, స్పందించిన కేంద్రం)డిస్కవరింగ్‌ హ్యాండ్స్‌దిల్లీకి చెందిన ‘డిస్కవరింగ్‌ హ్యాండ్స్‌’ అనే స్వచ్ఛంద సంస్థ టక్ట్యల్‌ బ్రెస్ట్‌ క్యాన్సర్‌ పరీక్షలకు సంబంధించి చూపు లేని మహిళల కోసం శిక్షణ కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తోంది. రెండున్నర సంవత్సరాల తరువాత ఈ సంస్థ బెంగళూరులో కూడా శిక్షణా కార్యక్రమాలను మొదలుపెట్టింది. ఇక్కడ శిక్షణ తీసుకున్న మహిళల్లో అయేషా, నూరున్నీసా ఉన్నారు. ‘మొదట్లో వైద్యానికి సంబంధించిన పదాలను అర్థం చేసుకోవడం కష్టంగా ఉండేది’ అంటుంది లీనా మెహతా. పన్నెండు సంవత్సరాల వయసులో ఆమె చూపు కోల్పోయింది. అయితే ట్రైనర్స్‌ ఒకటికి పదిసార్లు అర్థమయ్యేలా చెప్పేవాళ్లు. త్రీడీ మోడల్స్‌తో శరీర పనితీరును సులభంగా అర్థం చేయించేవారు.

ముంబైలో 46 లక్షల వాహనాలున్నాయి. వాటిలో 70 శాతం రోజుకు కనీసం ఏడుసార్లు హారన్‌ మోగిస్తే ఎంత శబ్దకాలుష్యమో ఆలోచించారా అని ప్రశ్నిస్తుంది సవితారావు. ముంబైకి చెందిన ఈ సామాజిక కార్యకర్త ‘నిశ్శబ్దం తరఫునపోట్లాడేవాళ్లు కావాలి’ అని ప్రచారం చేస్తోంది. అంతేకాదు ‘నాయిస్‌ ఇన్‌ అవర్‌ నేషన్‌’ అనే పుస్తకం రాసి శ్రుతి మించిన ధ్వని వల్ల వచ్చే శారీరక, మానసిక అనారోగ్యాలను తెలియచేసింది. ‘చప్పుళ్ల చెత్తను పారపోద్దాం రండి’ అంటున్న ఆమె పరిచయం.మన హైదరాబాద్‌లో ట్రాఫిక్‌పోలీసు వారు స్పీడ్‌ గన్స్‌ ఏర్పాటు చేశారు. మితిమీరిన వేగంతో ప్రయాణిస్తే అవి గుర్తించి చలాన్లు పంపుతాయి. ఇప్పుడు తమిళనాడు ప్రభుత్వం రాష్ట్రమంతటా 255 ‘నాయిస్‌ డిటెక్టర్లు’ బిగించారు. ఒక వాహనం అవసరానికి మించి హారన్‌ మోగించినా, నియమిత డెసిబెల్స్‌ మించి చప్పుడు చేసినా వెంటే ఈ నాయిస్‌ డిటెక్టర్‌ గుర్తించి వారికి జరిమానా విధిస్తుంది. ఇది 1000 రూపాయల వరకూ ఉంటుంది. ‘మెట్రో నగరాల్లో అర్థం పర్థం లేని హారన్‌ మోతలను నివారించాలంటే ఇలాంటి చర్యలు అవసరం. ముంబైలో ముఖ్యంగా అవసరం’ అంటోంది సవితా రావు.నో హారన్‌ ప్లీజ్‌రోడ్డు మీద వెళుతుంటే గతంలో చాలా వాహనాల వెనుక ‘ప్లీజ్‌ సౌండ్‌ హారన్‌’ అని ఉండేది. ఇప్పుడు సామాజిక కార్యకర్తలు, పర్యావరణ ప్రేమికులు ‘నో హారన్‌ ప్లీజ్‌’ అంటున్నారు. ముంబైకి చెందిన సవితా రావు ‘నాయిస్‌ ఇన్‌ అవర్‌ నేషన్‌’ పేరుతో ఈ అంశంపై చైతన్యం కోసం పుస్తకమే రాశారు. ‘ఇండియా పాజిటివ్‌ సిటిజెన్‌ ఇనిషియేటివ్‌’ పేరుతో సంస్థ ్రపారంభించిన సవితా రావు ΄పౌరులుగా ఈ దేశం కోసం ప్రతి ఒక్కరూ ఏదో ఒక మంచి పని చేయవలసిన బాధ్యత ఉందని, అందుకే ‘వన్‌ యాక్షన్, వన్స్‌ ఏ వీక్, ఎవ్రీ వీక్‌’ అనే భావన వారిలో కలిగించాలని పని చేస్తోంది. అంటే రోజూ దేశం, సమాజం కోసం ఏదో ఒక మంచి పని చేయక΄ోయినా కనీసం వారంలో ఒకసారి చేస్తూ, ప్రతి వారం చేయగలిగితే చాలా మార్పు సాధించవచ్చని ఆమె అంటారు. ఉదాహరణకు రాంగ్‌ సైడ్‌ వాహనం నడపక΄ోవడం, ట్రాఫిక్‌ నియమాలను పూర్తిగా పాటించడం కూడా సమాజానికి పెద్ద మేలు అంటారామె. అయితే ఆ చిన్నపాటి దుర్గుణాన్ని కూడా సరి చేసుకోరు చాలామంది అని వా΄ోతారు.నిశ్శబ్దం మన హక్కు‘ఇవాళ నిశ్శబ్దం కలిగిన వాతావరణం అరుదైపోయింది. పెళ్లిళ్లకు వెళ్లినా, పార్కుకు వెళ్లినా, రెస్టరెంట్‌కు వెళ్లినా, జిమ్‌కు వెళ్లినా పెద్ద శబ్దంతో ఏవో ఒక పాటలు, సంగీతం చెవిన పడుతుంటాయి. ఆఖరకు ఆస్పత్రులకు వెళ్లినా ఔట్‌ పేషంట్ల విభాగం దగ్గర అందరూ మాట్లాడుకుంటూ అరుచుకుంటూ చాలా చప్పుడు చేస్తుంటారు. నిశ్శబ్దం పాటించడం ఒక సంస్కారం అని మరిచి΄ోయాం. ఇక పండగలు వస్తే మైకుల ద్వారా జరుగుతున్న గోల చాలా తీవ్రమైనది. వీధి చివర కనపడే చెత్త మాత్రమే కొందరికి కనిపిస్తుంది. కాని ఇది కనపడని చెత్త. కనపడని కాలుష్యం. ఇది ప్రజల మానసిక, శారీరక ఆరోగ్యాన్ని దెబ్బ తీస్తుంది’ అంటారు సవితా రావు.అనారోగ్య మెట్రోలు‘దేశ ఆర్థిక పురోగతికి 2030 నాటికి పట్టణ, నగరాలే ఆయువుపట్టు అవుతాయని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. కాని ఈ మెట్రో నగరాల్లో ఉన్న పౌరుల ఆరోగ్యం సరిగ్గా లేక΄ోతే అవి ఎలా పురోగమిస్తాయి. వాయు కాలుష్యం, నీటి కాలుష్యం, ఆహార కాలుష్యంతో పాటు శబ్ద కాలుష్యం కూడా వారిని కాటేస్తోంది. హారన్‌ వాడకం చాలా తీవ్రంగా ఉంటోంది. ఇప్పటికే మన దేశ పట్టణాల్లో, నగరాల్లో డయాబెటిస్, బి.పి.లతో అత్యధిక జనం బాధపడుతున్నారు. శబ్ద కాలుష్యం వల్ల గుండె, చెవి, మెదడు ఆరోగ్యం దెబ్బ తింటుంది. అనవసర ఆందోళన మొదలవుతుంది’ అంటారు సవితా రావు.చప్పుళ్లు సృష్టించే అభివృద్ధి‘ప్రభుత్వాలు విమానాశ్రయాలను వృద్ధి చేస్తున్నాయి. విమానయాన సంస్థలు వందల కొత్త విమానాలకు అర్డర్లు ఇస్తున్నాయి. రైలు మార్గాల విస్తరణ, ఇక లక్షలాది టూ వీలర్లు ఇవన్నీ ఏ స్థాయిలో శబ్ద కాలుష్యం సృష్టిస్తాయో ఆలోచిస్తున్నామా? శబ్ద కాలుష్యం వల్ల మరణాలు సంభవించక΄ోయినా ఆయుష్షు క్షీణిస్తోందని డబ్లు్య.హెచ్‌.ఓ చెబుతోంది. ట్రాఫిక్‌ నియమాలు పాటించకుండా ముందు బండిని దాటేయాలన్న దుశ్చర్యతో అదేపనిగా హారన్‌ కొట్టి శబ్ద కాలుష్యం సృష్టించేవారిపై జరిమానా విధించాలా వద్దా?’ అని ప్రశ్నిస్తారు సవితా రావు.ఆమె రాసిన పుస్తకం ‘నాయిస్‌ ఇన్‌ అవర్‌ నేషన్‌’ శబ్ద కాలుష్య దుష్ప్రభావాలు తెలపడమే కాదు ప్రభుత్వం, స్థానిక సంస్థలు,పోలీసు వ్యవస్థ, ట్రాఫిక్‌ వ్యవస్థ, ΄పౌరులు కలిసి దీని నుంచి సమష్టి ప్రయత్నంతో ఎలా బయటపడాలో కూడా తెలియచేస్తోంది.

హోటల్‌ గదిలో రహస్యంగా స్పై కెమెరాలను అమర్చిన సంఘటనలు ఇటీవల మనం కొన్ని  వినే ఉంటాం. కంటికి నేరుగా కనిపించని ఈ కెమెరాల సాయంతో మన వ్యక్తిగత జీవితానికి సంబంధించిన విషయాలను షూట్‌ చేసి రకరకాల నేరాలకు పాల్పడుతున్న విషయమూ మనం వార్తల్లో చూసుంటాం. అయితే ఇ  రహస్యంగా అమర్చిన కెమెరాల గురించి తెలుసుకోవడం పెద్ద కష్టమేమీ కాదని అంటున్నారు నిపుణులు. అమెరికాలోని ఓ ఛానల్‌ ఈమధ్యే ఈ అంశంపై ఓ ప్రయోగమూ చేసింది. స్పైకామ్‌లను ఏర్పాటు చేసేందుకు అవకాశాలున్న ప్రాంతాలు, వాటిని గుర్తించేందుకు ఉన్న పద్ధతులను కూడా ఇలా వివరించింది...  ఎక్కడెక్కడ అమర్చే అవకాశాలు స్పైక్యామ్‌లు చాలా  చిన్నవిగా ఉంటాయి పైగా  కొనుగోలు చేయడం సులభం.  ఉదాహరణకు,  హోటల్స్‌లో ఫోటో ప్రేమ్‌లు, గడియారాలు, కెమెరాను స్మోక్ డిటెక్టర్‌లు, ఎయిర్ ఫిల్టర్ పరికరాలు, పుస్తకాలు, గోడపై ఏదైనా, డెస్క్ ప్లాంట్, టిష్యూ బాక్స్, స్టఫ్డ్ టెడ్డీ బేర్‌, డిజిటల్ టీవీ బాక్స్, హెయిర్ డ్రైయర్, వాల్ క్లాక్, పెన్ లేదా  క్లాత్‌లో   ఆఖరికి టూత్ బ్రష్ హోల్డర్‌లో దీన్ని దాచవచ్చు. అంతేకాదు  బాత్రూమ్ షవర్లు, పైకప్పులు, తలుపు రంధ్రాలు, డెస్క్  పాన్‌లో  కూడా  హిడెన్‌ కెమెరాలు అమర్చి ఉంటాయి.  ఈ నేపథ్యంలో చాలా అప్రమత్తంగా ఉండాలి.  ఒక రూంలో 27 రహస్య కెమెరాలను అమర్చిన సీఎన్‌బీసీ టీం మొత్తం 5 రౌండ్లలో వివిధ సాధనాల ద్వారా పరీక్షించింది. దీని ఫలితాలు ఎలా ఉన్నాయో చూద్దాం.  నేకెడ్ ఐ టెస్ట్‌  నేకెడ్‌ ఐ లేదా బేర్ ఐ లేదా అన్ ఎయిడెడ్ ఐ అని కూడా అంటాం.  భూతద్దం లాంటివి ఏమీ లేకుండా  మన కళ్లతోనే పరిసరాలను జాగ్రత్తగా గమనించడం. అనుమానం వచ్చిన వస్తువులను  చెక్‌ చేసుకోవడం.  దీని ద్వారా ఈ టీం  ఒక కెమెరాను మాత్రమే గుర్తించింది. మొబైల్‌ ఫోన్‌  వైఫై నెట్‌వర్క్‌లను స్కాన్ చేసే ‘ఫింగ్‌’యాప్‌ ద్వారా కెమెరా లెన్స్‌ను గుర్తుపట్టొచ్చు. ఇది ఎన్ని కెమెరాలున్నాయో ఇది  ఇట్టే గుర్తు పడుతుంది. అయితే ఎక్కడెక్కడ ఉన్నాయో చెప్పలేదు. ఇందుకు  స్మార్ట్‌ఫోన్‌లోని ఫ్లాష్‌లైట్‌ను వాడవచ్చు. ఈ విధానం ద్వారా  ఫింగ్‌ 22 డివైస్‌లు వైఫైకి కనెక్ట్‌  అయినట్టు గుర్తించింది కానీ, కెమెరాలు  ఎక్కడ ఉన్నదీ కనిపెట్టలేదు. ఇంటి ప్రధాన నెట్‌వర్క్‌ కాకుండా, కెమెరా కోసం రెండో వైర్‌లెస్ నెట్‌వర్క్‌ను కూడా ఏర్పాటు చేశారట. అయినా కూడా కెమెరాల ఉనికిని గుర్తించింది. ఈ పద్దతిలో టీం మూడు కెమెరాలను గుర్తించగలిగింది. ఒకటి వైఫై  డివైస్‌, రెండు షర్ట్‌ బటన్‌, టెడ్డీ  బేర్‌లో మూడోది దొరికింది. రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ డిటెక్టర్‌  దీని ద్వారా స్పై కెమెరాను గుర్తించగానే బీప్‌ సౌండ్‌ సంకేతాన్నందిస్తుంది. కెమెరాలను ఆన్ చేసి, Wi-Fiకి కనెక్ట్ అయినపుడు మాత్రమే కనిపిస్తాయి.ఎస్‌డీ కార్డ్‌లను ఉపయోగించే కెమెరాలను  గుర్తించలేవు.అంతర్నిర్మిత లెన్స్ డిటెక్టర్ కూడా ఉంటుంది.  లెన్స్ డిటెక్టర్‌  ప్రాథమిక లెన్స్ డిటెక్టర్, చౌకైనది, పోర్టబుల్ , ఉపయోగించడానికి సులభమైనది. ఇన్‌ఫ్రా రెడ్‌ కాంతిని విడుదల చేస్తుంది, తద్వారా కెమెరా లెన్స్  గుర్తించినపుడు ఎరుపు డాట్‌ కనిపిస్తుంది.  కానీ ఇక్కడ కూడా  రెండు కెమెరాలను మాత్రమే కనుగొంది టీం. అధునాతన లెన్స్ డిటెక్టర్ బైనాక్యులర్‌లను పోలి ఉండే అధునాతన లెన్స్ డిటెక్టర్‌. ఇది కెమెరా లెన్స్ నుండి ప్రతిబింబించే కాంతిని కూడా పెంచుతుంది. అయితే, ఈ పరికరం దూరం నుండి పని చేస్తుంది. అలాగే తక్కువ-కాంతి లేదా చీకటిలోమాత్రమే కెమెరాలను గుర్తించగలదు. అదీ కూడా ఒక ప్రత్యేక యాంగిల్‌లో చూసినపుడు మాత్రమే కెమెరాలను గుర్తించడం సులభమైంది  ఈ పద్దతిలో టిష్యూ బాక్స్, లెదర్ బ్యాగ్‌, డెస్క్ కింద ఫైల్స్‌మధ్య ఇలా మొత్తం 11 కెమెరాలను టీం గుర్తించింది.  

క్యాన్సర్‌లలో కొన్నింటిని చాలావరకు ముందుగానే తెలుసుకుని,  కొద్దిపాటి శస్త్ర చికిత్సలతో బయటపడొచ్చు. కానీ గొంతు, నోటి క్యాన్సర్‌ల విషయంలో అలా కాదు. చాలా వరకు చివరి స్టేజ్‌లోనే గుర్తించగలం. ముందుగా గుర్తించడం అసాధ్యం. అలాంటి ప్రాణాంతక క్యాన్సర్లని ముందుగా గుర్తించి ట్రీట్‌మెంట్‌ తీసుకునేలా ఏఐ ఆధారిత సరికొత్త సాధనాన్ని ఆవిష్కరించారు పరిశోధకులు. ఏ వ్యాధి అయినా నయం చేయడం కంటే రాకుండా నివారించడం అనేది ఉత్తమం. కాబట్టి ఆ రకమైన క్యాన్సర్‌లు వచ్చే అవకాశం ఉందా? అన్నది ఈ అత్యాధునిక సాధనంతో ముందుగా గుర్తిస్తే..వెంటనే ఆ వ్యాదులకు బ్రేక్‌ వేసి ఎన్నో ప్రాణాలు నిలబెట్టగలుగుతాం అంటున్నారు శాస్త్రవేత్తలు. ఏంటా సరికొత్త సాధనం? ఎలా క్యాన్సర్‌ని డిటెక్ట్‌ చేస్తుంది? కచ్చితమైన ఫలితాలే ఇస్తుందా..? తదితరాల గురించే ఈ కథనం. నోరు, గొంతు క్యాన్సర్‌లను ముందుగా గుర్తించే అత్యాధుని పరకరాలు లేకపోవడంతో ఆ క్యాన్సర్‌లను లాస్ట్‌ స్టేజ్‌లోనే గుర్తించడం జరగుతోంది. ఈ సమస్యకు చెక్‌పెట్టే సోలెడాడ్‌ సోసా, జూలియా, అగ్యిర్రే ఘిసో తదితర పరిశోధక బృందం కంప్యూటర్‌ ఆధారిత పరికరాన్ని ఆవిష్కరించారు. ఇది 90% కచ్చిత ఫలితాలను ఇవ్వగలదని వెల్లడించారు. ఈ బృందం గొంతు, నోటి క్యాన్సర్‌లను ఫస్ట్‌ స్టేజ్‌లోనే ఎలా నివారించాలనే దిశగా గతంలో పలు పరిశోధనలు చేసింది. ఆ అధ్యయనంలో నిద్రాణంగా ఉన్న క్యాన్సర్‌ కణాల సామర్థ్యాన్ని ఎన్‌ఆర్‌2ఎఫ్‌1(NR2F1) ప్రోటీన్‌తో నియంత్రించొచ్చని కనుగొన్నారు.  ప్రోటీన్‌ ఎలా నియంత్రిస్తుందంటే.. ఈ గ్రాహక ప్రోటీన్ సెల్ న్యూక్లియస్‌లోకి ప్రవేశించి, క్యాన్సర్ కణాల విస్తరణను నిరోధించే ప్రోగ్రామ్‌ను సక్రియం  చేసేందుకు అనేక జన్యువులను ఆన్ లేదా ఆఫ్ చేస్తుంది. ప్రాథమిక కణుతుల్లో ఎన్‌ఆర్‌2ఎఫ్‌1 స్థాయిలు తక్కువుగా ఉంటాయి. దీంతో నిద్రాణంగానే క్యాన్సర్‌ కణాలు వ్యాప్తి చెందడం మొదలు పెడతాయి. దీంతో ఎన్‌ఆర్‌2ఎఫ్‌1 ప్రోటీన్‌ స్థాయిలు తగ్గడం జరుగుతుంది. అందువల్ల ఈ ఎన్‌ఆర్‌2ఎఫ్‌1 ప్రోటీన్‌ సాయంతో నిద్రాణంగా ఉన్న ఈ క్యాన్సర్‌ కణాలను ప్రేరేపించేలా సంక్రియం చేస్తే సులభంగా క్యాన్సర్‌ కణాలను నియంత్రించొచ్చని వెల్లడించారు పరిశోధకులు. అంటే ముందుగానే ఆ ప్రోటీన్‌ స్థాయిలను గుర్తించే అత్యాధునిక పరికం ఉంటేనే ఇదంతా సాధ్యం అని భావించారు పరిశోధకులు. ఆ ఆలోచనే ఈ కంప్యూటర్‌ ఆధారిత స్కీనింగ్‌ సాధన ఆవిష్కరణకు నాంది పలికింది. ఇది ముందుగానే రోగి శరీరంలోని ఎన్‌ఆర్‌2ఎఫ్‌1 స్థాయిని గుర్తించి సక్రియం చేసేలా సీ26 డ్రగ్‌తో చికిత్స అందిస్తారు వైద్యులు. దీంతో రోగిలో క్యాన్సర్‌ కణాల విస్తరణ తగ్గి ఎన్‌ఆర్‌2ఎఫ్‌1 స్థాయిలు పెరుగుతాయి. వ్యొమ్‌ లైఫ్‌ సైన్స్‌ సారథ్యంలో ఆవిష్కరించిన ఈ అత్యాధునిక క్యాన్సర్‌ డిటెక్టర్‌ జస్ట్‌ రోగుల లాలాజలాంతోనే నోరు, గొంతులోని క్యాన్సర్‌ కణాలను ముందుగానే డిటెక్ట్‌ చేసేస్తుంది. నోటి లేదా గొంతు క్యాన్సర్‌ ఉన్న వ్యక్తులు, లేని వ్యక్తుల లాలాజాలం చాలా విభిన్నంగా ఉంటుందని చెబుతున్నారు పరిశోధకులు. తాము ఈ ఏఐ ఆధారిత క్యాన్సర్‌ డిటెక్టర్‌తో దాదాపు 945 మంది నుంచి లాలాజల నమునాలను స్వీకరించామని, వాటిలో 80 నోటి క్యాన్సర్‌లు కాగా, 12 మాత్రం గొంతు క్యాన్సర్‌ నమునాలని వెల్లడించారు. ఆయా లాలాజల్లోని శిలింధ్రం, బ్యాక్టిరియా, జన్యువులను గుర్తించేలా సాధానానికి ట్రైయినింగ్‌ ఇస్తామని చెప్పుకొచ్చారు. అధ్యయనంలో ఈ సాధనం 90% చక్కటి ఫలితాలనిచ్చిందన్నారు. తాము దీర్ఘకాలికి వ్యాధుల మూలలను గుర్తించి ముందుగానే నివారించేలా చికిత్సా విధానాన్ని అభివృద్ధి చేయాలనే లక్ష్యంతోనే ఈ అత్యాధునిక క్యాన్సర్‌ డిటెక్టర్‌ని కనిపెట్టామని అన్నారు. ఇదేవిధంగా ఇతర ప్రాణాంతక వ్యాధులను కూడా ముందుగానే గుర్తించేలా సాధనాలను అభివృద్ధిపరచడమే గాక ఆ సమస్యను నుంచి బయటపడేలా కొంగొత్త వైద్య విధానాలను తీసుకొచ్చేలా ప్లాన్‌ చేస్తున్నట్లు తెలిపారు పరిశోధకులు.  (చదవండి: మళ్లీ కరోనా రిపీటా? చైనాలో మిస్టీరియస్‌ న్యూమోనియా కలకలం..చిన్నారులతో కిక్కిరిసిపోతున్న ఆస్పత్రులు)


 న్యూఢిల్లీ: కాంగ్రెస్ ఎంపీ శశిథరూర్ భార్య సునంద పుష్కర్ మృతి కేసులో కీలకమైన ముగ్గురు సాక్షులకు పోలీసులు సత్యశోధన(పాలిగ్రాఫ్) పరీక్షలు నిర్వహించేందుకు సిద్ధమవుతున్నారు. థరూర్ ఇంటి పనిమనిషి నరేన్‌సింగ్, డైవర్ బజ్‌రంగి, కుటుంబ మిత్రుడు సంజయ్ దివాన్‌లపై ఈ పరీక్షలు చేపట్టేందుకు అనుమతించాలంటూ పోలీసులు శుక్రవారం ఢిల్లీలోని స్థానిక కోర్టును కోరారు. పోలీసుల అభ్యర్థనపై స్థానిక కోర్టు వచ్చే బుధవారం తన నిర్ణయాన్ని వెలువరించనుంది.