వాతావరణ పరిస్థితులు ,మారుతున్న జీవనశైలి కారణంగా శరీరం, ముఖ్యంగా ముఖం ట్యాన్‌కు గురవుతుంది. యూవీ కిరణాల ప్రభావంతో పాటు, ఫ్రీ రాడికల్స్ , కాలుష్యం కూడా దీనికి కారణం. కాబట్టి, ముఖంతో పాటు శరీరానికి కూడా సమానమైన శ్రద్ధ ,రక్షణ అవసరం. దీనికి క్రమం తప్పకుండా కొన్ని జాగ్రత్తలు అవసరం. కేవలం సబ్బు బార్ లేదా షవర్ జెల్ లాంటివాటికి మాత్రమే పరిమితం కాకుండా, సహజమైన ,యవ్వన రూపాన్ని తిరిగి పొందడానికి, శరీరానికి తగ్గట్టు బాడీ పాలిష్, బాడీ స్క్రబ్, ఎక్స్‌ఫోలియేషన్‌ లాంటి వాటిని ఎంచుకోవాలి.బాడీ పాలిషర్ లేదా బాడీ ఎక్స్‌ఫోలియేట్ ద్వారా రక్త ప్రసరణపెరుగుతుంది. బాడీ స్క్రబ్ డెడ్‌ స్కిన్‌ కణాలను తొలగిస్తుంది, చర్మాన్ని శుభ్రపర్చి మెరిసేలా చేస్తుంది. కొల్లాజెన్‌ను ప్రేరేపిస్తుంది, వృద్ధాప్య సంకేతాలను తగ్గిస్తుంది. ఎలా చేసుకోవాలి?అయితే చర్మం మీద మృతకణాలను తొలగించి చర్మం ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరిచే స్క్రబ్‌ను ప్రతిసారీ మార్కెట్‌లో కొనాల్సిన పనిలేదు, ఇంట్లోనే చేసుకోవచ్చు. టేబుల్‌ స్పూన్‌ ఓట్స్, టేబుల్‌ స్పూన్‌ తేనె, టేబుల్‌ స్పూన్‌ పాలు, అర కప్పు నీరు తీసుకోవాలి. ఓట్స్‌ను నీటిలో ఉడికించాలి. వేడి తగ్గిన తర్వాత మిగిలిన అన్నింటినీ వేసి కలిపితే స్క్రబ్‌ రెడీ. ఈ ప్యాక్‌ వేసుకునే ముందు సబ్బుతో ముఖం, చేతులను కడిగి తుడుచుకోవాలి. ప్యాక్‌ను సమంగా పట్టించి పది లేదా పదిహేను నిమిషాల నాటు అలాగే ఉంచాలి. చర్మానికి పట్టినట్లు బిగుసుకుంటుంది. అప్పుడు వేళ్లతో వలయాకారంగా మర్దన చేయాలి. అలా పది నిమిషాల సేపు మర్దన చేసిన తర్వాత గోరువెచ్చటి నీటితో శుభ్రం చేయాలి మార్కెట్‌లో దొరికే స్క్రబ్‌లాగ ఫ్రూట్‌ ఫ్లేవర్‌లతో కావాలనుకుంటే ఇష్టమైన పండ్ల గుజ్జును కూడా కలుపుకోవచ్చు. ఎలాంటి స్కిన్‌కు ఎలాంటి స్క్రబ్‌ వాడాలి?పొడిచర్మం వాళ్లు పుల్లటి పండ్ల జోలికి వెళ్లవకూడదు. పొడి (లేదా ఫ్లాకీ) చర్మానికి గ్లైకోలిక్ యాసిడ్ ఉన్న ప్రొడక్ట్స్‌ను ఎంపిక చేసుకోవాలి. సెన్సిటివ్ స్కిన్ ఉన్నవారు తప్పనిసరిగా రెగ్యులర్ స్క్రబ్బింగ్ స్కిన్‌కేర్ రొటీన్‌కు దూరంగా ఉండాలి. వారానికి ఒకసారి, తేలికపాటి కెమికల్ ఎక్స్‌ఫోలియేటర్‌ను ప్రయత్నించవచ్చు. మెత్తగా, లాక్టిక్ యాసిడ్‌తో ఉండేలా చూసుకోవాలి.జిడ్డు చర్మం ఉన్నవారికి బాడీ స్క్రబ్ వలన ఎక్కువగా ప్రయోజనం ఉంటుంది. లినోలెయిక్ యాసిడ్, బాంబూచార్‌కోల్‌ బెటర్‌. ఇవి కఠినమైన మచ్చల్న తొలగించి, మృదువైన వెల్వెట్ ఫీలింగ్‌ నిస్తాయి. ఇక సమస్య లేని, సాధారణమైన చర్మం ఉన్నవారికి pH బ్యాలెన్స్‌డ్ క్లెన్సర్ , స్క్రబ్‌ని ఉత్తమం.

చేపలు రంగురంగుల్లో ఉంటాయని తెలుసు... కానీ మిణుగురుల్లా... రాత్రి పూట వెలిగే చేపల్ని చూశారా? అదే ఫ్లోరోసెంట్‌ ఫిష్‌! అక్వేరియంలో చేపలు సందడి చేస్తేనే సంబర పడతాం. మరి అవి మిలమిలా కాంతులతో మెరిసిపోతే? కేరింతలు కొడతాం కదూ! అలాంటి చేపలు ఎక్కడున్నాయో తెలుసా? తైవాన్‌లో సందడి చేస్తున్నాయి ఈ చేపలు. మరి ఇన్నాళ్ల నుంచి సముద్రం అడుగున మన మన కంటపడకుండా ఉన్నాయా..? అంటే కానేకాదు. ఎందుకంటే ఈ చేపల్ని శాస్త్రవేత్తలే సృష్టించారు. జన్యు మార్పిడి విధానం తెలుసుగా. ప్రపంచంలోనే మొట్టమొదటిసారిగా జన్యు మార్పిడి పరిజ్ఞానంతో చేసిన అతిపెద్ద చేపలు ఇవే. ఎందుకీ ప్రయోగం అంటే?ఈ ప్రక్రియ వల్ల జంతువుల్లోను, మనుషుల్లోను జన్యుపరంగా వచ్చే వ్యాధులను ఎలా నివారించవచ్చో తెలుస్తుంది. సుమారు ఆరు అంగుళాల వరకు పెరిగే ఏంజెల్‌ చేపల్ని తీసుకుని ప్రయోగాలు చేసి, వాటి శరీరానికి మెరిసే లక్షణం వచ్చేలా చేశారు. వీటిని ఏంజెల్‌ ఫ్లోరోసెంట్‌ ఫిష్‌ అని పిలుస్తారు. తైవాన్‌లో ఓ బయోటెక్నాలజీ సంస్థ వారు ఎన్నో పరిశోధనలు చేసి ఇది సాధించారు. నిజానికి ఇలాంటి ప్రయోగాలు 2001 నుంచే జరిగాయి. అయితే ఆ చేపలు పూర్తి స్థాయిలో వెలుగులు విరజిమ్మలేదు. తర్వాత ఏడేళ్లు శ్రమించి ఇలాంటి ఏంజెల్‌ చేపలను సృష్టించి శరీరం మొత్తం మెరిసిపోయేలా చేశారు. వీటి ప్రత్యేకతేంటో తెలుసా? వీటికి పుట్టే పిల్లలకి కూడా ఇలా మెరిసే లక్షణం వచ్చేస్తుంది. అలా మొత్తం అయిదు తరాల వరకు ఈ జన్యు లక్షణాలు వస్తాయని చెబుతున్నారు. అంటే వీటి మనుమలు, మనవరాళ్లు కూడా వాటి తాతల్లాగే వెలిగిపోతాయన్నమాట.తినొచ్చా అంటే..వీటిని నిక్షేపంలా వండుకుని తినొచ్చు అని చెబుతున్నారు శాస్త్రవేత్తలు . మిగతా చేపల్ని తిన్నట్టే వీటినీ లొట్టలేసుకుంటూ ఆరగించొచ్చు. కాకపోతే ధరే ఎక్కువ. ఒక్కోటి రూ.1300 పైనే పలుకుతాయట. ఇంకో రెండేళ్లలో వీటిని అక్వేరియాల్లో పెంచుకోవచ్చు. మీకు జెల్లీ ఫిష్‌ తెలుసుగా? దానిపై ఏదైనా వెలుతురు పడినప్పుడు మెరుస్తూ కనిపించడానికి కారణం దాంట్లో సహజంగా ఉండే ఫ్లోరోసెంట్‌ మాంసకృత్తులే. దాన్ని వేరు చేసి ఈ చేపల్లో ప్రవేశపెట్టారన్నమాట. అన్నట్టు... ఈ జన్యువును గతంలో పిల్లులు, ఎలుకలు, పందుల్లోకి ప్రవేశపెట్టారు. అయితే వాటికి కూడా శరీరంలోని కొద్ది భాగం మాత్రమే వెలుగులీనింది. ఇప్పుడు ఈ ఏంజెల్‌ చేపలు మాత్రం పూర్తి స్థాయిలో మెరిసిపోతూ ముచ్చట కలిగిస్తున్నాయి.(చదవండి: ఎవరీ సావిత్రి ఠాకూర్‌? ఏకంగా కేంద్ర మంత్రి వర్గంలో..!)

సమ్మర్‌ వచ్చిందంటే..వెడ్డింగ్ సీజన్ వచ్చేసినట్టే.. ఒక్కోసారి అనుకోకుండా ఏదైనా ఫంక్షన్‌కు వెళ్లాల్సి వస్తుంది. తీరిగ్గా తయారయ్యేంత సమయం ఉండకపోచ్చు. అందంగా,  సూపర్ స్టైలిష్ లుక్‌తో అందరిలో స్పెషల్‌గా కనిపించాలి అందరీకి ఉంటుంది.  అందులోనూ చాలా మంది ఆఫీసులో పని తర్వాత పెళ్లికో,  రిసెప్షన్‌కో  హాజరు కావాల్సిన పని ఉంటుంది.  పని ఒత్తిడి  ఖచ్చితంగా  ముఖం మీద కనిపిస్తుంది.  మరి అలాంటి ఇన్‌స్టెంట్‌గా ఫేస్‌లో గ్లో కావాలంటే  ఏం చేయాలి.  చిన్న టిప్స్‌ ద్వారా చర్మానికి తక్షణ నిగారింపు తీసుకురావచ్చు. అవేమిటో చూద్దాం.. క్లెన్సింగ్‌: ముందుగా కొద్దిగా రోజ్‌ వాటర్‌ ని తీసుకుని.. దానిని ముఖం అంతా అప్లై చేసుకోవాలి. ఇది స్కిన్‌ కి టోనర్‌ గా పని చేస్తుంది. ఇలా చేయడం వల్ల చర్మ రంధ్రాలు బిగుస్తాయి. చర్మానికి మేలు చేస్తుంది. స్క్రబ్బింగ్‌: ఆ తర్వాత ఫేస్‌ కి స్క్రబ్బింగ్‌ చేయాలి. ఇందుకోసం టమాటాను తీసుకుని దాన్ని మధ్యలోకి కట్‌ చేయాలి. ఇలా తీసుకున్న టమాటా మీద కాస్త పంచదార అద్ది దానితో ముఖంపై రుద్దాలి. ఇలా చేస్తే చర్మంపై ఉండే నల్లమచ్చలు, ట్యాన్‌ తొలగి చర్మం మిలమిలలాడుతుంది. మసాజ్‌: కలబంద గుజ్జు... అదేనండీ... కాస్తంత అలోవెరా జెల్‌ను తీసుకుని దీనితో చర్మంపై మృదువుగా మసాజ్‌ చేయాలి. ఆలోవెరాలో మాయిశ్చరైజింగ్‌ గుణాలు ఉండటం వల్ల అది మీ చర్మాన్ని కాంతిమంతంగా, మృదువుగా ఉండేలా చేస్తుంది.  బొప్పాయి: ఇంట్లో బొప్పాయి పండు ఉందా? కేవలం 10 నిమిషాల్లో ముఖానికి అందమైన మెరుపు కావాలంటే  బొప్పాయిని మించింది లేదు.బొప్పాయిలో విటమిన్‌ ఏ, సీ,మన చర్మానికి ఎంతో మేలు చేస్తాయి. చర్మాన్ని తేమగా ఉంచుతుంది. చిన్న బొప్పాయిని ముక్క తీసుకొని ముఖమంతా 10 నిమిషాలు  మసాజ్‌ చేస్తే, చక్కటి గ్లో వస్తుంది. పాలు: పాలలో విటమిన్‌ ఏ, సీ, బి6, బి12, కాల్షియం, పొటాషియం , చర్మానికి  మేలు చేస్తాయి. పచ్చి పాలలో కాటన్ ప్యాడ్‌ని ముంచి ముఖం, మెడ అంతటా అప్లై చేయండి. 10 నిమిషాలు అలాగే ఉంచి కడగాలి. కాంతి వంతంగా, ఫ్రెష్‌లుక్‌ మీ సొంతం.


 మెక్సికోః ఇకపై చీకట్లో సోలార్ వెలుగులు విరజిమ్మనున్నాయి. విద్యుత్ అవసరం లేకుండానే రహదార్లు ప్రకాశవంతం కానున్నాయి. మెక్సికో సైంటిస్టుల సృష్టి.. వాహనదారులకు,  ప్రయాణీకులకు కొత్త అనుభవాన్ని అందించనుంది. సూర్యరశ్మితో తయారయ్యే విద్యుత్ విధానమైన సోలార్ పవర్ ను కరెంటు లేని సమయంలో వినియోగించుకునే విధానంతో రోడ్లను నిర్మించే దిశగా సైంటిస్టులు అడుగులు వేస్తున్నారు. తమ ప్రయత్నాలు ప్రయోగ స్థాయిని అధిగమించి విజయవంతమవ్వడంతో త్వరలో కొత్త రోడ్లను అందుబాటులోకి తెచ్చేందుకు సన్నాహాలు చేస్తున్నారు.
 
 మెక్సికోలోని మికోకెన్స్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ శాన్ నికోలస్ హిడాల్గో (ఎంఎస్ఎన్ఎస్) కు చెందిన శాస్త్రవేత్తలు.. సోలార్ శక్తితో కూడిన రోడ్లకు రూపకల్పన చేశారు. సోలార్ విద్యుత్తును పీల్చుకోగలిగే  సిమెంట్ తో రోడ్లను నిర్మించే విధానాన్ని కనిపెట్టారు. తొమ్మిదేళ్ళ క్రితం  ప్రాజెక్టును ప్రారంభించిన సైంటిస్ట్ జోసే రూబియో.. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విద్యుత్ లేకుండా రోడ్లపై కాంతిని ప్రసరింపచేసే కొత్త సిమెంట్ ను కనిపెట్టారు. జీబ్రా క్రాసింగ్స్ లోనూ, రెండు రోడ్లను విభజించేందుకు, డ్రైవర్లను అప్రమత్తం చేసేందుకు ఇప్పటిదాకా రేడియం పదార్థాన్ని, లైట్లను వాడుతుండగా ఇకపై స్వయం ప్రకాశిత సిమెంట్ ను వినియోగించి రోడ్లను కాంతివంతంగా మార్చే పద్ధతికి రూబియో శ్రీకారం చుట్టారు.
 
 కొత్తగా కనుగొన్న సిమెంట్ తో రోడ్లు వేయడం వల్ల... అవి పగటి పూట సూర్యరశ్మిని గ్రహించి, రాత్రి సమయంలో సోలార్ విద్యుత్ కాంతులను వెదజల్లుతాయి. ఈ సిమెంట్ తో నిర్మించిన రోడ్లపై ఆకుపచ్చ, నీలం రంగుల్లో కాంతి వెదజల్లుతుంటుంది. దీంతో  రోడ్ లైట్స్ లేకుండానే వాహనాలు ప్రయాణించే అవకాశం ఉంటుంది. ఇంతకుముందు వాడే రేడియం వంటి  స్వయం ప్రకాశిత పదార్థాలు కేవలం మూడు నాలుగేళ్ళపాటు మాత్రమే పనిచేసి, ఆ తర్వాత వాటి శక్తిని కోల్పోయే పరిస్థితిలో... ఈ స్వయం ప్రకాశిత సిమెంట్ మాత్రం... వందల ఏళ్ళైనా తన కాంతిని కోల్పోదు. అయితే  రోడ్లకు ఈ సిమెంట్ వాడితే దానిపై పడే దుమ్ము, ధూళి వల్ల కాంతిని కోల్పోతాయన్న అనుమానాలను చాలామంది వ్యక్తం చేశారని, సమస్యను అధిగమించేందుకు సిమెంట్ లో క్రిస్టల్స్ ను కూడ వినియోగించినట్లు రూబియో తెలిపారు.  
 
 కొత్తరకం సిమెంట్ తో నిర్మించిన ఈ రోడ్లు  ఒకరోజు మొత్తం సూర్యరశ్మిని గ్రహిస్తే దాదాపుగా వాటికి అందిన సోలార్ శక్తితో  12 గంటలపాటు ప్రకాశించగల్గుతాయి. అంతేకాక పర్యావరణ అనుకూలంగా ఉండటంతోపాటు, భూమికి సైతం ఎటువంటి ఇబ్బంది కలగదని, రోడ్ల నిర్మాణంపై ప్రయోగాలు పూర్తిచేసిన శాస్త్రవేత్తల బృందం పేటెంట్ కోసం ఎదురు చూస్తున్నట్లు తెలిపారు. పేటెంట్ పొందిన వెంటనే తమ ప్రాజెక్టుద్వారా రోడ్ల అభివృద్ధిని ప్రారంభిస్తామని రూబియో వెల్లడించారు.


 మిణుగురులు
 సమాజానికి దివిటీలు
  
 వారికి చూపులేదు. కానీ, వారి వేళ్లకు చూపుంది. అందుకే, ఆ వేళ్లతోనే ప్రపంచాన్ని వీక్షిస్తున్నారు. ఆ వేళ్లతోనే పాఠశాల అంధ బాలలకు కావల్సిన పుస్తకాలను ముద్రిస్తున్నారు. చేసే పనిని దైవకార్యంగా, ముద్రణాలయాన్ని దేవాలయంగా భావిస్తూ తమ జీవితాల్లో నిండుదనాన్ని నింపుకుంటున్నారు.
  
 ప్రభుత్వ బ్రెయిలీ పాఠ్యపుస్తక ముద్రణాలయం అది. అక్కడ 12 మంది విధులు నిర్వర్తిస్తున్నారు. అందులో ఎనిమిది మంది అంధులే! తాము నేర్చుకున్న విద్యను యంత్రాల సాయంతో బ్రెయిలీ పుస్తకాలను తయారు చేయడంలో నిమగ్నులై ఉంటారు వీరంతా! హైదరాబాద్‌లోని మలక్‌పేట్‌లో ఉన్న ఈ ‘ఆలయం’ నుంచి ఇరవై తొమ్మిదేళ్లుగా ప్రభుత్వ అంధుల పాఠశాలలకు, స్వచ్ఛంద సంస్థలకు, కాలేజీలకు తెలుగు, హిందీ, ఇంగ్లీషు, ఉర్దూ భాషల్లో బ్రెయిలీ పాఠ్య పుస్తకాలు వెళుతున్నాయి.
 
 అచ్చంగా అచ్చు
 
 ముందు గదిలో విశాలమైన బల్ల, దానిపై అల్యూమినియమ్ షీట్‌ను యంత్రానికి అమర్చి, ఎరుపు, పసుపు, ఆకుపచ్చ రంగుల్లో బటన్లను ఉపయోగిస్తూ బ్రెయిలీ లిపికి ప్రాణం పోస్తుంటారు. మార్బర్ స్టెరియో టైపర్ అనే ఈ యంత్రంపై చేసేవి ప్రాథమిక దశ పనులు.  ఈ మిషనరీ దగ్గర మొదటి నుంచీ పనిచేస్తున్న వెంకటేశ్వరరావు పూర్తిగా అంధులు. ‘‘1986లో తొమ్మిది మందితో ఈ ముద్రణాలయం ఏర్పాటైంది. అందులో మొదటి బ్యాచ్ నుంచీ పనిచేస్తున్నాను. ఈ పనికి ఎంపికవడానికి ముందు మద్రాస్‌లోని పల్లవరంలో ప్రత్యేక శిక్షణ తీసుకున్నాను. నాతోపాటు మరో 8 మంది ఈ శిక్షణ తీసుకున్నారు. మా కమ్యూనిటీకి ఈ విధంగా సేవ చేసే భాగ్యం దక్కిందని, ఎంతో మంది అంధుల చేతుల్లో మేం తయారు చేసిన పుస్తకాలు ఉంటాయని, వారి వేళ్లకు మేం చూపుగా అయ్యామన్న ఆనందం, సంతృప్తితో ఈ పనులను చాలా ఇష్టంగా చేస్తుంటాం మేమంతా’’ అని వెంకటేశ్వరరావు వివరించారు.
 
 స్టీరియోటైపర్ నుంచి కాస్త పక్కకు జరిగితే అక్కడే మరో బల్లపై ప్రూఫ్‌రీడింగ్ జరుగుతుంది. అచ్చులో వచ్చిన తప్పులను మరో యంత్రం సాయం తో సరిచేస్తారు. అంటే డాట్స్‌లో తేడాలు వస్తే వాటిని తీసేయడం, లేదా తిరిగి డాట్స్ వేయడం ఈ పద్ధతిలో జరుగుతుంది. 28 ఏళ్లుగా ఇక్కడే పనిచేస్తున్న రమేష్‌కి చూపు బాగానే పనిచేస్తుంది. అంధులకు సహాయంగా ఉంటూ చేసే పని తన జన్మకు ధన్యతను చేకూర్చుని చెబుతూ ‘‘ఇక్కడ అచ్చు వేయడం దగ్గర నుంచి, పుస్తకం బయటకు వచ్చేవరకు అన్ని పనులు చేస్తుంటాను’’ అని తెలిపారు.
  
 పుస్తకాల నిలయం
 
 ప్రూఫ్ రీడింగ్ నుంచి ప్రింటింగ్ సెక్షన్‌కు వెళితే అక్కడ మరో మూడు పద్ధతుల్లో పనులు జరుగుతుంటాయి. అక్కడంతా గులాబీ, తెలుపు రంగులో పెద్ద పెద్ద చార్టులు, వాటిని పుస్తకరూపం లోకి మార్చి, పేర్చిన దొంతర్లు కనపడతాయి. ‘‘ముందు పుస్తకానికి కావల్సిన పరిమాణాన్ని ఎంపికచేయడానికి ఒక చార్ట్ వేసుకుంటాం. దాని ప్రకారంగా మిగతా అన్ని చార్ట్‌లను వరుసక్రమంలో ఉంచుతాం. ఇవన్నీ హీడెల్‌బర్గ్ ప్రింటింగ్ మెషిన్‌లో సెట్ చేస్తాం. ఎన్ని కాపీలు కావాలో ముందే నిర్ణయించుకుని ఉంటాం కాబట్టి, ఆ లెక్కన మిషనరీ సాయంతో కాపీలు తీసుకుంటాం’’ అని తెలిపారు కంటిచూపు కొంతవరకే (పార్షియల్ బ్లైండ్) బాగున్న మురళి. పాతికేళ్లుగా ఇక్కడే పనిచేస్తున్న జయప్రకాష్ కూడా అంధుడే. ‘‘ఇక్కడ ముద్రించిన కాపీలను కటింగ్ మిషన్ ద్వారా కావల్సిన సైజ్‌లో కట్ చేసి, బైండ్ చేస్తాం. అటు నుంచి పుస్తకాలన్నీ క్రమపద్ధతిలో అమర్చి, వచ్చిన ఆదేశాల ప్రకారం పంపిణీ చేస్తాం. అయితే, ఇంత సంఖ్య అని కచ్చితంగా ఉండదు’’ అని తెలిపారు జయప్రకాష్. బయట ఎన్ని సమస్యలున్నా, ఇక్కడికొచ్చామంటే అన్నీ మర్చిపోతాం. ఈ రోజు జరగాల్సిన కృషి ఏంటి.. అనే దాని మీద మా మధ్య చర్చలు ఉంటాయని తెలిపారు అక్కడ పనిచేస్తున్న మిగతా సభ్యులు.
 
 పనులు వేగవంతం
 
 కంప్యూటర్ ద్వారా ఉర్దూ పాఠ్యాంశాలను బ్రెయిలీ లిపిలో అందిస్తున్న సయ్యద్ యాదుల్లాను పలకరిస్తే -‘‘ఉర్దూ బ్రెయిలీ ప్రింటర్ అందుబాటులోకి రావడంతో ఈ ప్రక్రియ వేగవంతమైంది. కంప్యూటర్‌లో ఉర్దూ బ్రెయిలీని టైప్ చేసి, ఆ తర్వాత ప్రింట్స్ తీసి, బైండింగ్ చేసే దగ్గరకు పంపిస్తుంటాను’’అని తెలియజేశారు సయ్యద్.
  
 - నిర్మలారెడ్డి


 మిణుగురులు
 సమాజానికి దివిటీలు
  
 తంగిరాల శారద హైదరాబాద్ ఆబిడ్స్‌లోని స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ హైదరాబాద్‌లో పనిచేస్తున్నారు. ఈ నెలాఖరులో విధుల నుంచి విరమణ పొందనున్నారు. ఆఫీస్ పనిలో బిజీగా ఉన్నప్పుడు శారదను చూస్తే అసలేమాత్రం ఆమె అంధురాలనిపించరు! మరి ఇన్నేళ్లుగా ఉద్యోగినిగా కొనసాగుతూ బ్యాంకు అధికారులు, సహోద్యోగుల మన్ననలు పొందడం శారదకు ఎలా సాధ్యమైంది?! ఆమె మాటల్లోనే
  తెలుసుకుందాం.
  
 ‘‘పాతికేళ్ల క్రితం కంట్లో పిగ్మెంటేషన్ మొదలైంది. ‘చూపు ఎన్నాళ్లుంటుందో చెప్పలేం’అన్నారు డాక్టర్. మసక చూపుతో పనిలో తప్పులు దొర్లితే నాకు చెడ్డపేరు రావడం అంటుంచి, బ్యాంకు పరువు ఏం కానూ? అందుకే... మూడు నెలల పాటు ఎలాంటి వివరణా ఇవ్వకుండానే ఉద్యోగం మానేశాను. కానీ, ఇల్లు గడవడం చాలా కష్టమయ్యేది. నా భర్త ఒక్కరే ఉద్యోగం చేస్తే గడిచేలా లేని జీవితం. మళ్లీ ఉద్యోగం చెయ్యడం తప్పలేదు. అదృష్టవశాత్తూ, అధికారులు నన్ను ఉద్యోగంలో నుంచి తీసేయలేదు. చేస్తున్న ఉద్యోగాన్నే కంటిన్యూ చెయ్యమన్నారు.
 
 ఎప్పుడు ఊపిరి తీసుకున్నానో తెలీదు!
 
 పెళ్లికి ముందే నాకు ఎస్.బి.హెచ్‌లో (ఖమ్మంలో) టైపిస్టుగా ఉద్యోగం వచ్చింది. మావారు ఉద్యోగరీత్యా ముంబయ్‌కు ట్రాన్స్‌ఫర్ కావడంతో నేనూ వెళ్లక తప్పలేదు. ముంబయ్‌లో కాపురం. ఉండేది ఐదో అంతస్తులో. ఉదయం తొమ్మిది గంటలకు బ్యాంకుకు బయల్దేరితే, తిరిగి ఇంటికి చేరేది రాత్రి తొమ్మిది గంటలకే. నేను వచ్చిన గంటకు మా వారు డ్యూటీకెళ్లేవారు. అర్ధరాత్రి నీళ్లు వచ్చేవి. ఈ మధ్యలో పిల్లవాడి బాగోగులు. తిరిగి మూడు గంటలకు లేచి, రెడీ అయితే తప్ప సమయానికి ఆఫీస్‌కు చేరుకునేదాన్ని కాదు. ఆ పదిహేనేళ్లు ఎప్పుడు ఊపిరి తీసుకున్నానో కూడా తెలియదు. చూపు బాగుండి... మసకబారి...  పూర్తిగా చూపుకోల్పోయే దశలో మావారి ట్రాన్స్‌ఫర్ కారణంగా హైదరాబాద్ చేరుకున్నాను.
 
 సహ సిబ్బంది సహకారం
 
 సీతాఫల్‌మండిలో నివాసం. ఆబిడ్స్‌లో ఉద్యోగం. అక్షరాలు పూర్తిగా కనపడటమే మానేశాయి. ఇక టైపింగ్ పనులు చేయలేను అని నిర్ధారించుకున్నాక డ్యూటీని టెలీఫోన్ ఎక్స్ఛేంజ్‌కి మార్పించుకున్నాను. 1991లో క్లర్క్‌గా ఉన్నవారు టెలీఫోన్ ఆపరేటర్‌గా చేరొచ్చు అనే ప్రకటన వెలువడింది. దాంతో పూర్తిస్థాయి టెలీఫోన్ ఆపరేటర్‌గా రికార్డుల్లో చేరాను. ఈ క్రమంలో బ్యాంకు అధికారులు, సిబ్బంది నాకెంతో అండగా నిలిచారు. వారి మేలు మరువలేను.
 
  పద్నాలుగు రకాల పనులు  
 
 అంధుల కోసం ప్రత్యేక సాఫ్ట్‌వేర్ (జాస్) ఉందని తెలుసుకొని, దానిని నేర్చుకున్నాను. ఆ తర్వాత నాలాగా చూపు లేని వారు చేసుకోదగిన పనులు బ్యాంకులలో ఏమున్నాయో శోధించాను. అలా చూపుతో పనిలేకుండా ‘రిస్క్ ఫ్యాక్టర్’ లేని 14 పనుల గురించి తెలిసింది. వీటిని అధికారుల దృష్టికి తీసుకెళ్లాను. చూపులేని ఉద్యోగులు దేశమంతటా ఎంతమంది ఉన్నారో తెలుసుకొని, వారందరికీ పెరంబదూర్‌లో నా పర్యవేక్షణలోనే జాస్ శిక్షణ ఇప్పించారు.
 
 పద్దెనిమిదేళ్ల సోదర బంధం
 
 1998 నాటికి... చీకటి పడగానే కళ్లముందు పూర్తిగా కాంతి మాయమయ్యేది. అందుకని, చీకటి పడకుండానే ఇల్లు చేరేదాన్ని. కానీ, ఆ తర్వాత పగలు కూడా అదే స్థితి. ఓ రోజు సయ్యద్ సుల్తాన్ ఆటో ఎక్కాను. నా పరిస్థితి గమనించి, రోజూ నన్ను ఆఫీస్‌లో దిగబెట్టి, తిరిగి ఇంటికి చేర్చే బాధ్యతను ఒప్పుకున్నాడు. ఇప్పటికి 18 ఏళ్లు. నాటి నుంచి నేటివరకు తమ్ముడిలా నాకు రథసారథ్యం వహిస్తూనే ఉన్నాడు (కృతజ్ఞతగా). ఇక మా అబ్బాయి.  ముంబయ్‌లో ఐఐటి చేసి, పెళ్లి చేసుకొని, ఇప్పుడు అమెరికాలో స్థిరపడ్డాడు. ‘అమ్మ చాలా కాన్ఫిడెంట్’ అంటుంటాడు. నవ్వుతూనే ఆ ప్రశంసలు అందుకుంటాను’’... అంటూ తన జీవితం నిండా చోటుచేసుకున్న మలుపులను, వాటిని ఎదుర్కొన్న తీరును వివరించారు శారద. ఉద్యోగినిగానే కాదు కవయిత్రిగానూ పలువురి ప్రశంసలు పొందుతున్నారు శారద. సంకల్ప బలం ఉంటే చూపులేకపోయినా సాధనతో విజయం సాధించవచ్చు అనేందుకు శారద చక్కని నిదర్శనం.
  
  శారదమ్మే సాయం చేసింది  నాకు మొదట్లో అద్దె ఆటో ఉండేది.  శారదమ్మ ప్రోత్సాహంతో బ్యాంకు లోను తీసుకొని సొంత ఆటో కొనుక్కున్నాను. నాకు ముగ్గురు ఆడబిడ్డలు. ఇద్దరు బిడ్డల పెళ్లిళ్లకీ శారదమ్మ సాయం చేసింది.
  - సయ్యద్ సుల్తాన్,  ఆటో డ్రైవర్