స్పేస్‌ఎక్స్‌ ఎంతో ప్రతిష్టాత్మకంగా భావిస్తున్న ప్రయోగంలో అనూహ్య ఘటన చోటు చేసుకుంది. సూపర్‌ హెవీ బూస్టర్‌ రాకెట్‌ ఒక్కసారిగా పేలిపోయింది. అమెరికాకు కాబోయే అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ ఈ ప్రయోగాన్ని వీక్షించగా.. సాఫ్ట్‌ ల్యాండ్‌ అయిన క్షణాల్లోనే ఈ పరిణామం చేసుకోవడం గమనార్హం!.బుధవారం ఉదయం సౌత్‌ టెక్సాస్‌ ‘స్టార్‌బేస్‌’ సెంటర్‌ నుంచి స్పేస్‌ ఎక్స్‌ ఈ ప్రయోగం నిర్వహించింది. అయితే రాకెట్‌ గాల్లోకి దూసుకెళ్లడం, అప్పర్‌ స్టేజ్‌ నుంచి స్టార్‌షిప్‌ సెపరేషన్‌ లాంటి ప్రక్రియలు విజయవంతంగానే జరిగాయి. కానీ, స్టేజ్‌లో లోపం కారణంగా లాంచ్‌ప్యాడ్‌కు తిరిగి రావడానికి బదులుగా ఆ భారీ రాకెట్‌ పేలిపోయింది. తిరిగి ల్యాండ్‌ అయ్యే టైంలో గల్ఫ్‌ ఆఫ్‌ మెక్సికో తీరంలో ఒక్కసారిగా పేలిపోయి సముద్రంలో శకలాలు పడ్డాయి. అయినప్పటికీ..Booster 13 splashdown in the Gulf of Mexico. Tower was go, but booster was not. pic.twitter.com/RwhZDxPaQU— Chris Bergin - NSF (@NASASpaceflight) November 19, 2024ఈ భారీ రాకెట్‌ మాత్రం కీలక మైలురాయిని అధిగమించిందని స్పేస్‌ఎక్స్‌ ప్రకటించుకుంది. తాము అనుకున్నట్లే స్టార్‌షిప్‌ అప్పర్‌ స్టేజ్‌ నుంచి విడిపోయిందని, 65 నిమిషాల తర్వాత ఫసిఫిక్‌ మహాసముద్రంలో దిగిందని తెలిపింది. కాగా, ఈ జెయింట్‌ రాకెట్‌తో ఆరుసార్లు ప్రయోగం నిర్వహించగా.. స్టార్‌షిప్‌ వెహికిల్‌ సురక్షితంగా ల్యాండ్‌ కావడం ఇది రెండోసారి.Starship preparing to splash down in the Indian Ocean pic.twitter.com/EN9jibr07l— SpaceX (@SpaceX) November 19, 2024గత నెలలో స్పేస్‌ఎక్స్‌ సంస్థ భారీ స్టార్‌షిప్‌ రాకెట్‌ బూస్టర్‌ను విజయవంతంగా ప్రయోగించింది. ఆ స్టార్‌షిప్‌ నింగిలోకి దూసుకెళ్లడంతో పాటు లాంచ్‌ప్యాడ్‌ సురక్షితంగా చేరుకుంది. దీంతో ఇది ఓ ఇంజినీరింగ్‌ అద్భుతంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రశంసలు అందాయి.స్వయంగా వీక్షించిన ట్రంప్‌అమెరికా అధ్యక్ష ఎన్నికల్లో రిపబ్లికన్ అభ్యర్థి డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ విజయంలో మస్క్‌ కీలకపాత్ర పోషించింది తెలిసిందే. ఈ దోస్తీ కారణంగా మస్క్‌కు తన ప్రభుత్వంలో డిపార్ట్‌మెంట్‌ ఆఫ్‌ గవర్నమెంట్‌ ఎఫిషియెన్సీ(డోజ్‌) శాఖ బాధ్యతలు అప్పగించారు ట్రంప్‌. అందుకే ఇవాళ స్వయంగా.. దాదాపు 400 అడుగుల ఎత్తైన రాకెట్ ప్రయోగాన్ని డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ వీక్షించారు. ఈ ప్రయోగానికి ముందు తాను స్పేస్‌ఎక్స్‌ రాకెట్‌ ప్రయోగం వీక్షించేందుకు వెళ్తున్నట్లు ట్రంప్‌ సోషల్‌మీడియా వేదికగా తెలిపారు. ‘నేను గ్రేట్‌ స్టేట్‌ ఆఫ్‌ టెక్సాస్‌లో స్పేస్‌ఎక్స్‌ సంస్థ ప్రయోగిస్తున్న రాకెట్‌ ప్రయోగాన్ని చూడటానికి వెళుతున్నాను. మస్క్‌కు మంచి జరగాలని ఆకాంక్షిస్తున్నా’ అని రాసుకొచ్చారు. ఈ ప్రయోగాన్ని డొనాల్డ్‌ ట్రంప్‌ జూనియర్‌తో సహా పలువురు రిపబ్లికన్‌ నాయకులు ప్రత్యక్షంగా వీక్షించారు.చంద్రుడిపైకి వ్యోమగాములను, అంగారక గ్రహంపైకి ఫెర్రీ క్రూను చేర్చే లక్ష్యంతో స్పేస్‌ఎక్స్‌ ఈ రాకెట్‌ను డిజైన్‌ చేసింది. నాసా సైతం తమ రాకెట్‌ను ఉపయోగించుకోవాలన్నదే స్పేస్‌ఎక్స్‌ అభిమతం.

వాషింగ్టన్‌: అంతరిక్ష ప్రయోగాల్లో మరో కీలక ఘట్టం మరి కొద్ది రోజుల్లో ఆవిష్కృతం కానుంది. సూర్యుడి వాతావరణాన్ని శోధించేందుకు గాను ‘పార్కర్‌ సోలార్‌ ప్రోబ్‌’అంతరిక్ష నౌకను వచ్చే నెల 6వ తేదీలోపు ప్రయోగించేందుకు నాసా ఏర్పాట్లు పూర్తి చేస్తోంది. ఇప్పటివరకు ఎవరూ చేపట్టని ఈ ప్రయోగాన్ని విజయవంతం చేసేందుకు నాసా కృషి చేస్తోంది. ఫ్లోరిడాలోని కెన్నడీ స్పేస్‌ సెంటర్‌ డెల్టా–4 హెవీ లాంచింగ్‌ వెహికల్‌ ద్వారా ఈ ప్రయోగాన్ని చేపట్టనుంది. ఇప్పటివరకు ఏ అంతరిక్ష నౌక కూడా ప్రవేశించని సూర్యుడి కరోనా కక్ష్యలో ఈ నౌక పరిభ్రమించనుంది. ఆ ప్రాంతంలో ఉండే వేడి, రేడియేషన్‌ను తట్టుకుని సౌర గాలులు ఏర్పడటానికి గల ప్రాథమిక కారణాన్ని కనుగొననుంది. సంపూర్ణ సూర్య గ్రహణ సమయంలో సూర్యుడిని చంద్రుడు పూర్తిగా కప్పడంతో వృత్తాకారంగా కనిపించే సూర్యుడి రూపమే ఈ కరోనా. మరో విధంగా చెప్పాలంటే సూర్యుడి బాహ్యవలయం. ఏళ్లుగా శాస్త్రవేత్తల మెదళ్లను తొలుస్తున్న అనేక ప్రశ్నలకు కొత్త ప్రయోగం ద్వారా ఈ కరోనా ప్రాంతంలో సమాధానాలు దొరికే అవకాశం ఉందని భావిస్తున్నారు.


 ► ఇస్రో చరిత్రలోనే అత్యంత బరువైన రాకెట్‌
 ► షార్‌ నుంచి ప్రయోగం..
 
 శ్రీహరికోట(సూళ్లూరుపేట): భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ(ఇస్రో) బాహుబలిగా అభివర్ణిస్తున్న జీఎస్‌ఎల్‌వీ మార్క్‌–3డీ1 రాకెట్‌ నేడు నింగిలోకి దూసుకుపోనుంది. శ్రీపొట్టిశ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా∙శ్రీహరికోటలోని సతీష్‌ ధవన్‌ అంతరిక్ష కేంద్రం(షార్‌) రెండో ప్రయోగ వేదిక నుంచి దీన్ని సోమవారం సాయంత్రం 5.28 గంటలకు ప్రయోగించనున్నారు.
 దీని ద్వారా జీశాట్‌–19 సమాచార ఉపగ్రహాన్ని కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టనున్నారు. మార్క్‌–3డీ1 ప్రయోగానికి సంబంధించి కౌంట్‌డౌన్‌ను ఆదివారం సాయంత్రం 3.58 గంటలకు ప్రారంభించారు. 25.30 గంటలపాటు కౌంట్‌డౌన్‌ కొనసాగనుంది.కౌంట్‌డౌన్‌ ప్రారంభించాక రెండోదశ(ఎల్‌–110)లో 110 టన్నుల ద్రవ ఇంధనాన్ని నింపే పని ఆదివారం రాత్రికి పూర్తి చేశారు. సోమవారం ఉదయం రాకెట్‌లో హీలియం, నైట్రోజన్‌ గ్యాస్‌లు నింపడం, ఎలక్ట్రికల్, ఎలక్ట్రానిక్స్‌ వ్యవస్థలను అప్రమత్తం చేసే ప్రక్రియను  చేపడతారు. ప్రయోగం నేపథ్యంలో షార్‌లో  భద్రతను కట్టుదిట్టం చేశారు.
 
 ప్రయోగమిలా.. జీఎస్‌ఎల్‌వీ మార్క్‌–3డీ1  పొడవు 43.43 మీటర్లు.  బరువు  640 టన్నులు. మొత్తం మూడు దశల్లో ఈ ప్రయోగాన్ని 16.20 నిమిషాల్లో పూర్తి చేసేందుకు శాస్త్రవేత్తలు సంకల్పించారు. కౌంట్‌డౌన్‌ ముగిసిన వెంటనే మొదటిదశలో రెండు వైపులున్న 200 టన్నుల ఘన ఇంధన బూస్టర్ల(ఎస్‌–200)ను మండించటంతో రాకెట్‌ ప్రయాణం ప్రారంభమవుతుంది. తర్వాత 1.54 నిమిషాలకు రెండో దశలోని 110 టన్నుల ద్రవ ఇంధనాన్ని (ఎల్‌–110) మండించి రాకెట్‌ ప్రయాణ స్పీడ్‌ను పెంచుతారు. 2.20 నిమిషాలకు ఎస్‌–200 రెండు బూస్టర్లు విడిపోయి మొదటిదశను పూర్తి చేస్తాయి. 5.20 నిమిషాలకు రెండో దశ పూర్తవుతుంది.
 25 టన్నుల క్రయోజనిక్‌ ఇంధనంతో మూడోదశను ప్రారంభించి 16.20 నిమిషాలకు రాకెట్‌కు శిఖర భాగంలో అమర్చిన 3,136 కిలోల బరువైన జీశాట్‌–19 సమాచార ఉపగ్రహాన్ని భూమికి దగ్గరగా(పెరిజీ) 170 కి.మీ. భూమికి దూరంగా(అపోజి) 35,975 కి.మీ. ఎత్తులోని జియో ట్రాన్స్‌ఫర్‌ ఆర్బిట్‌(భూ బదిలీ కక్ష్య)లో ప్రవేశపెడతారు. ఆ తర్వాత బెంగళూరు హసన్‌లోని ఉపగ్రహాల నియంత్రణ కేంద్రం ఉపగ్రహాన్ని అదుపులోకి తీసుకుని.. ఉపగ్రహంలో నింపిన అపోజీ మోటార్లను మండించి భూమికి 36 కిలోమీటర్ల ఎత్తులోని భూస్థిర కక్ష్యలో ఉపగ్రహాన్ని స్థిరపరుస్తారు.
 
 తిరుమలలోఇస్రో పూజలు
 సాక్షి, తిరుమల: తిరుమల శ్రీవారి ఆలయంలో ఆదివారం ఇస్రో సైంటిఫిక్‌ సెక్రటరీ పీజీ దివాకర్, డైరెక్టర్లు జయరామన్, ఎస్‌కే కనుంగో, సేతురామన్‌.. నమూనా రాకెట్‌తో  పూజలు నిర్వహించారు.  
 
 జీశాట్‌–19తో ఉపయోగాలివీ..
 జీశాట్‌–19 సమాచార ఉపగ్రహం బరువు 3,136 కిలోలు. ఇది దేశంలో టెలివిజన్‌ ప్రసారాలు, టెలికం రంగంలో విస్తృతసేవలు, ఇంటర్నెట్‌ వేగవంతంగా పనిచేయడమేగాక అధునాతనమైన కమ్యూనికేషన్‌ వ్యవస్థ అందుబాటులోకి తెస్తుంది.  ఆండ్రాయిడ్‌ మొబైల్స్‌లో ఇంటర్నెట్‌ను వేగవంతం చేయడానికి ఎంతో ఉపకరిస్తుంది.  ఉపగ్రహంలో  కేయూ బాండ్‌ హై ఫ్రీక్వెన్సీ ట్రాన్స్‌పాండర్స్‌తోపాటు జియో స్టేషనరీ రేడియేషన్‌ స్పెక్ట్రోమీటర్‌ పేలోడ్స్‌ను అమర్చి పంపుతున్నారు. 3,136 కిలోల ఉపగ్రహంలో 1,742 కిలోల ఇంధనం నింపారు. పేలోడ్స్‌ బరువు 1,394 కిలోలు.   జీశాట్‌–9 ఉపగ్రహం పదేళ్లపాటు సేవలు అందిస్తుంది.