సాక్షి, సిటీబ్యూరో: జిహ్వకో రుచి.. పుర్రెకో బుద్ధి అని నానుడి.. ప్రతి ఒక్కరికీ ఏదో ఒక హాబీ ఉంటుంది. కొందరికి కాయిన్స్‌ సేకరించడం అలవాటు అయితే మరికొందరికి స్టాంప్స్‌ సేకరించడం అలవాటు. కానీ అందరికీ భిన్నంగా ఫ్రిడ్జ్‌ లకు అంటించే బొమ్మల మ్యాగ్నెట్స్‌ సేకరించడం ఆయనకు అలవాటు. ఆయన వృత్తి కంటి వైద్యం.. ఆయన ప్రవృత్తి ట్రావెలింగ్‌. అందరి లాగా ఏదో వెళ్లామా.. వచ్చామా అన్నట్టు కాకుండా ఆ ప్రదేశం చరిత్రను అందరికీ తెలియజేసేలా మ్యాగ్నెట్స్‌ సేకరించడం హాబీగా మలుచుకున్నాడు. అతడి పేరే డాక్టర్‌ అంథోనీ విపిన్‌ దాస్‌.ట్రావెల్లింగ్‌ ప్రాణం..విపిన్‌ దాస్‌ వృత్తి రీత్యా ఎంత బిజీ అయినా కూడా ఖాళీ సమయాల్లో ట్రావెలింగ్‌ చేయడం ఇష్టం. ట్రావెలింగ్‌తో ఎన్నో అనుభవాలు, సంస్కృతి, సంప్రదాయాల గురించి ఎంతో తెలుసుకున్నానని విపిన్‌ చెబుతున్నాడు. అయితే ఏదైనా విభిన్నంగా చేయాలనే తలంపుతో కొత్తగా మ్యాగ్నెట్స్‌ సేకరించడం ప్రారంభించాడు.అలా దాదాపు ఏకంగా 500లకు పైగా మ్యాగ్నెట్స్‌ సేకరించాడు. అలా ఒక్కో ప్రదేశం చరిత్రను ఒక్కో మ్యాగ్నెట్‌ రూపంలో ఉండేలా చూసుకున్నాడు. అలా ఎన్నో దేశాలు, ప్రదేశాల చరిత్ర, సంప్రదాయాల గురించి ప్రజలకు తెలియజేసే ప్రయత్నం చేశాడు. ట్రావెలర్స్‌ కోసం ప్రత్యేకంగా ట్రావెరి్నయా ఫెస్ట్‌ను నవంబర్‌ 15న హైటెక్స్‌లో అంగరంగ వైభవంగా జరుపనున్నారు.తెలంగాణ చరిత్ర తెలుసుకునేలా.. సాధారణంగా ఒక్కో దేశం గురించి మ్యాగ్నెట్స్‌ సేకరించడం విపిన్‌ కు అలవాటు. కానీ తెలంగాణపై మక్కువతో తెలంగాణ పర్యాటక ప్రదేశాలపై వినూత్నంగా మ్యాగ్నెట్స్‌ రూపొందించాడు విపిన్‌. అంతే కాకుండా తెలంగాణ సంస్కృతిపై మ్యాగ్నెట్స్‌ తో పాటు.. త్రీడీ బొమ్మలు కూడా రూపొందించారు. దీంతోపాటు అరౌండ్‌ ది వరల్డ్‌ పేరుతో తన అనుభవాలతో ఒక పుస్తకాన్ని కూడా రూపొందించాడు.

రిలయన్స్‌ ఇండస్ట్రీస్‌ అధినేత ముఖేశ్‌ అంబానీ భార్య నీతా అంబానీ గురించి ప్రత్యేకంగా చెప్పాల్సిన పనిలేదు. ఆమె రిలయన్స్‌ ఫౌండేషన్‌ చైర్‌పర్సన్‌ కూడా. చాలా వరకు ముఖేశ్‌ అంబానీ వంశం గురించి అందరికీ తెలసు గానీ నీతా అంబానీ నేపథ్యం గురించి అంతగా తెలియదు. ముఖ్యంగా ఆమెకు ఒక తోబుట్టువు ఉన్నారనే విషయం చాలమందికి తెలియదు. ఆమె నీతా ఇంట్లో జరిగే ప్రతీ ఈవెంట్‌కి, ఫంక్షన్లకి హాజరవుతారు. కానీ మీడియాకు దూరంగానే ఉంటారు. ఆమె ఎవరంటే..నీతా చిన్న చెల్లెలు మమతా దలాల్‌. ఆమె ఎక్కువ తన తల్లి పూర్ణిమ దలాల్‌తో కలిసి ఉంటారు. గుజరాతీ కుటుంబంలో జన్మించిన ఈ సోదరిమణుల మధ్య వయో భేదం నాలుగేళ్ల అంతరం ఉంది. 2014లో తండ్రి రవీంద్రభాయ్‌ దాలాను కోల్పోయారు. మమతా దలాల్‌ సోదరి నీతా అంబానీ స్థాపించిన ధీరూభాయ్‌ అంబానీ ఇంటర్నేషనల్‌ స్కూల్‌లో ప్రైమరీ టీచర్‌గా పనిచేస్తున్నారు. ప్రాథమిక పాఠశాల విద్యార్థులకు పాఠాలు బోధిస్తుంది. ముఖ్యంగా నటుడు షారూఖ్‌ ఖాన్‌ కుమార్తె, సచిన్‌ టెండూల్కర్‌ కుమార్తె సారా టెండూల్కర్‌తో సహా కొంతమంది ప్రముఖుల పిల్లలకు పాఠాలు బోధించారు. అంతేగాదు స్కూల్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ టీమ్‌లో కూడా భాగమే. అయితే ఆమె మీడియాకు మాత్రం చాలా దూరంగా ఉంటారు. ఒక్కసారి మనీష్‌ మల్హోత్ర ఫ్యాషన్‌ ‌ షోలో మాత్రం మమతా దలాల్‌ మెరిశారు. అయితే మామాలు ష్యాషన్‌ షో కాదు. క్యాన్సర్‌ బాధితుల్లో కొత్త ఆశను రేకెత్తించేలా వారితో చేయించిన ష్యాషన్‌ షో. ఆమె ఇలాంటి ఎన్నో సేవాకార్యక్రమాలు, భోధనకు సంబంధించిన వర్క్‌షాప్‌ల్లోనూ ఎక్కువగా పాల్గొంటారు.ఇటీవల నీతా అంబానీ కొడుడు అనంత అంబానీ రెండో ఫ్రీ వెడ్డింగ్ క్రూయిజ్‌ వేడుకలో కూడా పాల్గొన్నారు. ఇక నీతా అంబానీనే ఒకానొక ఇంటర్వ్యూలో తన సోదరి మమతాతో ఉన్న సాన్నిహిత్యం గురించి చెప్పుకొచ్చారు. తాను, తన చెల్లెలు, తొమ్మిది మంది కజిన్‌ సోదరీమణులతో కలిసి ఉమ్మడి కుటుంబంలో పెరిగా. మహిళలకు విద్య, సమానత్వం, సాధికారత అత్యంల ముఖ్యమని ప్రగాడంగా నమ్మం, ఆ దిశగానే పెరిగాం అని చెప్పుకొచ్చారు. (చదవండి: ప్రధాని మోదీకి ఇష్టమైన సాత్విక ఆహారాలివే..!)

  ‘గొడ్ల చావిడిలో పశువుల ఆలనా పాలనా స్త్రీలు చూసినప్పుడు వాటికి వైద్యం మేమెందుకు చేయలేము’ అంటున్నారు నేటి యువతులు.శ్రీ వెంకటేశ్వర పశు వైద్యశాల 12వ స్నాతకోత్సవంలో ‘బ్యాచులర్‌ ఆఫ్‌ వెటర్నరీ సైన్స్‌’ చదివిన లొగుడు ప్రత్యూష  ఏకంగా 7 గోల్డ్‌ మెడల్స్‌ సాధిస్తే, తీర్థాల హేమనయని 5 గోల్డ్‌ మెడల్స్‌సాధించింది.వెటర్నరీ రంగంలో 60 శాతం సీట్లు అమ్మాయిలే సొంతం చేసుకుంటున్నారని పశు వైద్యరంగంలో తమ సామర్థ్యం చూపి ఉపా ధి అవకాశాలు అందుకుంటున్నామని వారు అంటున్నారు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పశువైద్యానికి సంబంధించిన ఏకైక యూనివర్సిటీ– శ్రీ వేంకటేశ్వర పశు వైద్య విశ్వవిద్యాలయంలో విద్యార్థినులు అద్భుత ప్రతిభ చూపిస్తున్నారు. జూలై 22న జరిగిన 12వ స్నాతకోత్సవంలో ‘బ్యాచులర్‌ ఆఫ్‌ వెటర్నరీ సైన్స్‌’ (బి.వి.ఎస్‌.సి) కోర్సులో ఒకరు ఏడు స్వర్ణాలు, మరొకరు ఐదు స్వర్ణాలు సాధించి గవర్నర్‌ అబ్దుల్‌ నజీర్‌ ప్రశంసలు అందుకున్నారు. ఒకప్పుడు పశు వైద్యంలో మగవారే 90 శాతం ఉండేవారు. నేడు అరవై నుంచి డెబ్బయి శాతం అమ్మాయిలే ఉంటున్నారు. బి.వి.ఎస్‌.సిలో  రాష్ట్రవ్యాప్తంగా కేవలం 200 పై చిలుకు సీట్లు ఉంటే వాటిలో ప్రతి ఏటా అమ్మాయిలే ఎక్కువ సీట్లు ΄పొందుతున్నారు. తిరుపతి, పోద్దుటూరు, గన్నవరం, గరివిడిలలో ఉన్న నాలుగు కాలేజీలు శ్రీ వేంకటేశ్వర పశువైద్య విశ్వవిద్యాలయం కిందకే వస్తాయి. సీట్లు తక్కువే అయినా వాటిని ΄పొందుతున్న అమ్మాయిలు ఎక్కువ. ‘ఈ రంగంలో మాకు ఆసక్తి ఉంది. చేయగల సామర్థ్యం ఉంది. అవకాశాల పట్ల ఎరుక ఉంది’ అంటున్నారు వాళ్లు. 7 స్వర్ణాలు సాధించిన ప్రత్యూష, 5 స్వర్ణాలు సాధించిన హేమనయని అంతరంగాలు... ఆంధ్రా నుంచి అమెరికా వరకు అవకాశాలు మనుషులకు వైద్యం చేసే డాక్టర్లు మనుషులకు మాత్రమే చేస్తారు. కాని మేము భిన్న జంతు జీవాలకు వైద్యం చేస్తాం. కుక్క, పిల్లి, ఆవు, గేదె, గుర్రం, గొర్రె... ఒక్కోదానికి ఒక్కో రీతిన వైద్యం చేయాలి. నేడు పశువైద్యం చదివితే తెలుగు రాష్ట్రాల్లో ఉద్యోగ భద్రత ఉంది. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో డిగ్రీలో వచ్చిన మార్కుల ఆధారంగా ప్రభుత్వ ఉద్యోగం వస్తుంది. లేదంటే కొద్దిపా టి పెట్టుబడితో పెట్‌ క్లినిక్‌ పెట్టుకుంటే మంచి ఉపా ధి. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ నుంచి అమెరికా వరకు ఎన్నో ఉపా ధి అవకాశాలు వెటర్నరీ డాక్టర్లకు ఉండటం వల్ల, రిజర్వేషన్‌ ప్రయోజనం అదనంగా జతై నేడు  ఎక్కువమంది అమ్మాయిలు పశువైద్యం చదువుతున్నారు. నేను కూడా ఆ అవగాహనతోనే పోద్దుటూరు వెటర్నరీ కాలేజీలో బి.వి.ఎస్‌.సి చేశాను. నాకు 5 గోల్డ్‌ మెడల్స్, 1 సిల్వర్‌ మెడల్‌ రావడం చాలా సంతోషంగా ఉంది. మాది పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా ఆచంట మండలం కొండమంచిలి గ్రామం. నాన్న నా చిన్న వయస్సు నుంచే గల్ఫ్‌ దేశాలకు వెళ్లారు. నేను బాగా చదవడానికి మా అక్క, అమ్మ ముఖ్య కారకులు. అక్కయ్య సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఉద్యోగాన్ని సైతం వదులుకొని నాకు అండగా ఉంటోంది. ఇంటర్‌ వరకు పా లకొల్లులో చదివాను. ఇంటర్‌ బై.పి.సిలో 987 మార్కులు సాధించి ప్రతిభా పురస్కారాన్ని అందుకున్నాను. జంతువుల పట్ల ప్రేమతో ఎలాగైనా వెటర్నరీ డాక్టర్‌ కావాలని ఎంసెట్‌ రాసి 1499 ర్యాంకును సాధించాను. ఎలాగైనా గోల్డ్‌ మెడల్‌ సాధించాలని తపన పడేదానిని. రోజుకు సుమారు 4 నుంచి 6 గంటలు చదివాను. సెలవురోజులలో కళాశాలలో ఉన్న లైబ్రరీలను, ల్యాబ్‌లను సందర్శించి ప్రాక్టికల్‌గా సబ్జెక్ట్‌ను అర్ధం చేసుకుని చదివాను. కళాశాల అధ్యాపకుల ప్రోత్సాహం మరువలేనిది. ప్రస్తుతం వెటర్నరీ పీజి చేయాలని ప్రవేశ పరీక్ష రాశాను. భవిష్యత్తులో పశువైద్య అధ్యాపకురాలుగా రాణించాలని ఉంది.  – తీర్థాల హేమనయని, బి.వి.ఎస్‌.సి, 5 బంగారు పతకాల గ్రహీత,  కాలేజ్‌ ఆఫ్‌ వెటర్నరీ,ప్రోద్దుటూరు. పశు వ్యాధులను శోధించే సైంటిస్ట్‌ అవుతాను నేనిప్పుడు ఉత్తర్‌ ప్రదేశ్‌లోని బరేలీలో ‘ఇండియన్‌ వెటర్నరీ రీసెర్చ్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌’లో పిజి సీటు సాధించి వెటర్నరీ మైక్రోబయాలజీ చేస్తుండటం వల్ల మొన్నటి స్నాతకోత్సవానికి హాజరు కాలేకపోయాను. కాని 7 గోల్డ్‌ మెడల్స్‌ సాధించడం మాత్రం సంతోషంగా ఉంది. చదువులో బాగా రాణించాలని రోజుకు ఆరు గంటలు చదివాను. సీనియర్లు, అధ్యాపకులు బాగాప్రోత్సహించారు. బి.వి.ఎస్‌.సిలో ఐదు సంవత్సరాల్లో 18 సబ్జెక్ట్స్‌ చదువుతాము. వాటిలో దాదాపు 17 గోల్డ్‌మెడల్స్‌ ఉంటే నాకు 7 వచ్చాయి. మాది అనంతపురం. మా నాన్న గవర్నమెంట్‌ టీచర్‌. నేను తిరుపతి కాలేజీలో బి.వి.ఎస్‌.సి చేశాను.  ఎం.బి.బి.ఎస్‌ డాక్టర్‌ కావాలని ఇంటర్‌లో బై.పి.సి చదివి 969 మార్కులు సాధించాను. నీట్‌లో సీట్‌ రాకపోయినా బాధపడలేదు. ఎంసెట్‌లో 1248వ ర్యాంకు సాధించి వెటర్నరీ కళాశాలలో బి.వి.ఎస్‌.సి డిగ్రీలో చేరాను. మనుషులకు వైద్యం చేసే డాక్టరైనా పశువులకు వైద్యం చేసే డాక్టరైనా డాక్టరే. చిన్నప్పటి నుంచి నాకు మూగజీవాలంటే ఇష్టం. ఆడవాళ్లు పశువుల ఆలనా పా లనా బాగా చూస్తారు. వైద్యం కూడా బాగా చేయగలరని నా నమ్మకం.   అభివృద్ధి చెందిన దేశాలతో పోల్చితే మన దేశంలో పశు వైద్యానికి సంబంధించిన ఇన్‌ఫ్రా తక్కువే ఉంది. కాని ఇటీవల పెట్స్‌కు డిమాండ్‌ పెరిగింది. అయితే రేబిస్‌ వంటి ఏ ఒకటి రెండు వ్యాక్సిన్ల గురించి మాత్రమే కాకుండా పశువులకు సంబంధించిన ఎన్నో వ్యాక్సిన్ల గురించి తగినంత చైతన్యం రావాలి. నాకైతే పశువులకు వచ్చే వ్యాధుల గురించి పరిశోధించే సైంటిస్ట్‌ కావాలని ఉంది. వైరస్, ఫంగస్, బ్యాక్టీరియా ఇవి పశువులకు ఎలా జబ్బులు కలిగిస్తాయో పరిశోధనలు కొనసాగుతూ ఉంటే పశువులను కాపా డటమే కాదు వాటి వల్ల మనుషులకు వచ్చే జబ్బులను కూడా నిరోధించి మనుషులనూ కాపా డవచ్చు.  – లొడుగు ప్రత్యూష, బి.వి.ఎస్‌.సి, ఏడు బంగారు పతకాల గ్రహీత,  ఎస్‌.వి. వెటర్నరీ కళాశాల, తిరుపతి  

బి.కొత్తకోట(అన్నమయ్య జిల్లా): సాధారణంగా చిన్న పదవికే డాబు, దర్పం ప్రదర్శించేవాళ్లను చూస్తుంటాం. ఆ పదవితో చేస్తున్న వృత్తిని వదిలేసి పూర్తిస్థాయి రాజకీయ నాయకుని అవతారం ఎత్తేస్తారు. అయితే గ్రామానికి ప్రథమపౌరులై ఉండి, మన దేశంలో ప్రధానికైనా లేని చెక్‌పవర్‌ కలిగిన సర్పంచులు సాదాసీదాగా, చేస్తున్న వృత్తికే అంకితమై ఆదర్శంగా నిలుస్తున్నారు. తాము సర్పంచులం, మనకొక హోదా, గుర్తింపు, సమాజంలో, అధికారుల వద్ద ప్రత్యేక గుర్తింపు, గౌరవం ఉందన్న అహం కొందరిలో మచ్చుకైనా కనిపించడం లేదు. సర్పంచులు కాక ముందు ఏ వృత్తిలో ఉండి జీవనం సాగించేవాళ్లో ఇప్పుడూ వాటినే కొనసాగిస్తూ పంచాయతీ ప్రజల్లో మన్ననలు పొందుతున్నారు. సర్పంచు అయ్యాక మనోడు మారలేదు అనుకునేలా అందరితో కలిసిపోతూ మమేకమవుతున్నారు. అలాంటి సర్పంచుల్లో కొందరి గురించి...  మోటర్‌ మెకానిక్‌గానే...  అన్నమయ్య జిల్లా బి.కొత్తకోట మండలం గుట్టపాళెంకు చెందిన సి.జయరామిరెడ్డి వైఎస్సార్‌సీపీ మద్దతుతో నాయనబావి సర్పంచుగా పోటీ చేసి అధిక మెజార్టితో గెలుపొందారు. అప్పటివరకు వ్యవసాయ మోటార్లకు రిపేర్లు చేసే మెకానిక్‌గా గ్రామస్తులకు పరిచయం. సర్పంచు పదవితో రాజకీయాల్లో బీజీ అయిపోతాడని గ్రామస్తులు భావించారు. డిగ్రీ ఫైయిల్‌ అయిన జయరామిరెడ్డి భిన్నంగా ఉన్నాడు. సర్పంచు పదవి ఇప్పుడొచ్చింది, నాకు జీవితాన్నిచ్చిన వృత్తిని వదిలేదిలేదని నిక్కచ్చిగా చెప్పేశాడు. సర్పంచుగా అధికారుల సమావేశాలకు హజరువుతూ, ప్రభుత్వ, పార్టీ కార్యక్రమాల్లో పాల్గొంటూనే మోటార్ల రిపేరు పనిని కొనసాగిస్తున్నాడు.  వ్యవసాయ  పనుల్లో నిమగ్నం   పెద్దమండ్యం మండలం కోటకాడపల్లె సర్పంచు కే.భూదేవి చదివింది ఐదో తరగతి. ఎస్సీ రిజర్వేషన్‌ కోటాలో ఆమె సర్పంచు అయింది. భర్త పెద్దరెడ్డెప్పకి ఒకటిన్నర ఎకరా పొలం, అందులో బోరు ఉంది. మొదటినుంచి మహిళా రైతుగా వ్యవసాయం చేస్తోంది. కోటకాడపల్లె సర్పంచు పదవికి పోటీచేసి గెలుపొందినా ఆమె రైతు జీవితాన్ని వీడలేదు. సర్పంచుగా తన బాధ్యతలను నిర్వర్తిస్తూనే రోజూ వ్యవసాయ పనుల్లో నిమగ్నమవుతారు. తాను గ్రామానికి ప్రథమ పౌరురాలిని అన్న దర్పం చూపకుండా టమాట, వేరుశెనగ పంటల సాగు పనులు చేస్తున్నారు. మహిళా సర్పంచు అయినప్పటికి మహిళా రైతు జీవితాన్ని వీడలేదు.   పదవిలో రాణిస్తూ.. వృత్తిలో కొనసాగుతూ..  తంబళ్లపల్లె మండలం గుండ్లపల్లె సర్పంచుగా పదో తరగతి చదివిన ఓ సాధారణ బోర్‌ మెకానిక్‌ ఎస్‌.మౌలాలి ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికయ్యాడు. పైసా ఖర్చు లేకుండా ఏకగ్రీవమంటే ఆ సర్పంచు డాబు చూపాల్సిందే. అయితే  ఈయన సర్పంచుగా కంటే బోర్‌ మెకానిక్‌గానే గుర్తింపు కోరుకొంటున్నాడు. పాపిరెడ్డిగారిపల్లెకు చెందిన ఈయన  ఈ ప్రాంతంలో బోర్లలో మోటార్లను వెలికితీయడం, కాలిపోయిన మోటార్లకు వైండింగ్‌ పనులు చేస్తున్నారు. సర్పంచుగా విధులు నిర్వర్తిస్తూనే మెకానిక్‌ పని  చేస్తున్నాడు. తన వృత్తికి సర్పంచు పదవి అడ్డంకికాదని, అందరూ తనను మెకానిక్‌గానే అభిమానిస్తారని అంటున్నాడు మౌలాలి.   సమస్యలు పరిష్కరిస్తూ.. దుకాణం నడుపుతూ..  బి.కొత్తకోట మండలం కనికలతోపుకు చెందిన ఆర్‌.రుక్మిణి ఇంటర్‌ ఫెయిల్‌. తుమ్మణంగుట్ట సర్పంచు పదవి జనరల్‌ మహిళ కావడంతో ఎన్నికల్లో పోటీచేసి గెలుపొందారు. భర్త అమరనాథరెడ్డితో కలిసి చిల్లర దుకాణం, చికెన్‌ సెంటర్‌ నడుపుతూ వస్తున్నారు. సర్పంచుగా గెలుపొందినా వృతిని వీడలేదు. సర్పంచుగా సమావేశాలకు హజరవుతూ, పల్లెల్లో పర్యటిస్తూ, సమస్యల పరిష్కారం కోసం కృషి చేస్తున్నారు. అయినప్పటికి సాధారణ గృహిణిలా, దుకాణంలో పనులు చేసుకుంటూ కనిపిస్తారు. (క్లిక్‌: ఆ నిబంధనతో పేద విద్యార్థులకు ఉచితంగా కార్పొరేట్‌ విద్య..)

శ్రీగిరి విజయ్‌కుమార్‌రెడ్డి, సాక్షి, ప్రత్యేక ప్రతినిధి  తరతరాల వృత్తిపై మమకారం.. వదులుకోలేని, కొనసాగించలేని దైన్యం. మూరెడు బట్ట నేసినా.. జానెడు పొట్ట నిండని దౌర్భాగ్యం. అరకొర సాయం మినహా ప్రఖ్యాతిగాంచిన కళలు బతికి ‘బట్ట’ కట్టేలా కొరవడిన ప్రోత్సాహం..వెరసి చేనేత మనుగడను ప్రశ్నార్థకం చేస్తున్నాయి. ఆరు తరాలుగా వస్తోన్న అరుదైన చేనేత రంగుల కళ, కళ్ల ముందే చెదిరిపోతోంది. తెలంగాణాలో రెండు దశాబ్దాల క్రితం లక్ష మగ్గాలపై పడుగూ, పేకలతో అద్భుతాలు సృష్టించి అబ్బుర పరిచిన నేతన్నల సంఖ్య ఇప్పుడు ఇరవై రెండువేలకు పడిపోయిందంటేనే పరిస్థితి అర్ధమవుతోంది. మార్కెట్‌తో పోటీ పడే స్థితి లేక,  నేసిన బట్టకు ధర గిట్టుబాటు కాక ఇతర ఉపాధి అవకాశాలను చూసుకుంటున్న వారి సంఖ్య క్రమంగా పెరుగుతోంది. ఒకరు, ఇద్దరు తప్ప కొత్త తరం ఈ వృత్తి వైపే కన్నెత్తి చూడటం లేదు. దీంతో చేనేతకు సంబంధించి ఇదే చివరి తరం అవుతుందనే ఆందోళన వ్యక్తమవుతోంది.  నైపుణ్యం ఉన్నా.. చేయూత సరిపోక   యాదాద్రి భువనగిరి, సిద్దిపేట, నారాయణపేట, గద్వాల, జనగామ జిల్లాల్లో చేనేత కళాకారులు తమ నైపుణ్యంతో గుప్పిట్లో పట్టే చీరలను సైతం నేసి ఔరా అనిపించారు. నూలు దారాలకు రబ్బర్‌ ట్యూబ్‌ను బిగించి (టై), సహజ రంగులద్ది (డై) మగ్గాలపై 3,384 పోగుల పడుగు (పొడవు), 17,000 పోగుల పేక (వెడల్పు)తో నేసిన ‘పోచంపల్లి ఇక్కత్‌’ పట్టుచీర ఇప్పటికీ ప్రపంచాన్ని అబ్బురపరుస్తోంది. తలపై పాలకుండతో వయ్యారి నడకలకు తమ పోగులతో ప్రాణం పోసి గొల్లభామ బ్రాండ్‌తో మార్కెట్‌లో మగువలను ఆకట్టుకుంది సిద్దిపేట నేతన్న కళ. దశాబ్దాల క్రితమే అంతరించిన పీతాంబరి పట్టుకు సైతం సిద్దిపేట కళాకారులు మళ్లీ ప్రాణం పోశారు. జకాడ మగ్గంపై వెండి జరీ ఉపయోగించి నేయటం పీతాంబరం ప్రత్యేకత. చీర అంచులు, డిజైన్లకు ప్రత్యేక పోగులను వాడుతారు. ఈ చీర ధర రూ.30 నుండి రూ.40 వేల వరకు ఉంటుంది. చేనేత కళాకారులు తమ మేథోసంపత్తితో రూపొందిస్తున్న ఇలాంటి చీరల డిజైన్లకు.. చేనేత రిజర్వేషన్‌ చట్టాన్ని అమలు చేయలేని వైఫల్యంతో, కొందరు వారం వ్యవధిలో నకళ్లు తయారు చేస్తున్నారు. పవర్‌లూమ్స్‌పై ప్రింట్‌ చేసి చేనేత బ్రాండ్‌గా తక్కువ ధరలతో మార్కెట్‌లోకి వదులుతున్నారు. ఈ ప్రింటెడ్‌ చీరలతో పోటీ పడలేక నేత చీర చతికిల పడుతోంది. దీనికి తోడు పోటీ ప్రపంచంలో మారుతున్న అభిరుచులకు అనుగుణంగా డిజైన్లు రూపొందించే శక్తి, సామర్థ్యాలు సహకార సంఘాలు, మాస్టర్‌ వీవర్లకు ఉండటం లేదు. మరోవైపు తమదైన శైలిలో రూపొందించిన వస్త్రాలను మార్కెట్‌ చేసుకోవటంలో వారు విఫలమవుతున్నారు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం కొద్దిమేర వస్త్ర ఉత్పత్తులు కొనుగోలు చేయడంతో పాటు కార్మికులకు పొదుపు, భద్రతా పథకం అమలు చేస్తూ రసాయనాలపై సబ్సిడీలు ఇస్తున్నా అవి ఏ మూలకు సరిపోవడం లేదు. పోటీని తట్టుకునేలా పాతవారితో పాటు కొత్త తరం వారికి తగిన శిక్షణ ఇవ్వడంతో పాటు, అంతరించే పోయే పరిస్థితుల్లో ఉన్న కళలను కాపాడేలా అనేక రూపాల్లో మరిన్ని ప్రోత్సాహకాలు అవసరమనే అభిప్రాయం వ్యక్తమవుతోంది.  కింకర్తవ్యం ఏమిటి?  ►ఐదేళ్లుగా ఎన్నికలు లేని, ఐదు మాసాలుగా కొనుగోళ్లు చేయని చేనేత సహకార సంఘాలన్నింటిలో కార్యాచరణ ప్రారంభించి రాజకీయాలకు సంబంధం లేకుండా మగ్గం నేసే వారికి సభ్యత్వం ఇవ్వాలి. సహకార సంఘాలకు కార్పొరేట్‌ హంగులద్ది ప్రతి నెలా తప్పనిసరిగా వస్త్రాలను కొనుగోలు చేయాలి   ►మాస్టర్‌ వీవర్లకు ఆర్థిక పరిపుష్టినిచ్చేలా ప్యాకేజీలు ప్రకటించాలి. పరిశోధన, అభివృద్ధిలో భాగస్వామ్యం కల్పించాలి.  ►నూలు, రంగులు, రసాయనాలపై ప్రస్తుతం ఇస్తున్న సబ్సిడీని పెంచాలి. మాల్స్, షాపింగ్‌ కాంప్లెక్సుల్లో చేనేత షోరూమ్‌లను తప్పనిసరి చేయాలి.  ►ఇళ్లల్లో మగ్గం నేసే కార్మికులకు గృహ విద్యుత్‌ వినియోగంలో సబ్సిడీ ఇవ్వాలి. చేనేత బీమా వయో పరిమితి పెంచాలి.  ►చేనేత వస్త్ర ఉత్పత్తులన్నింటిపై నకిలీకి తావులేకుండా ప్రత్యేక హోలోగ్రామ్‌ ముద్రించాలి. 1985 చేనేత రిజర్వేషన్‌ చట్టాన్ని కఠినంగా అమలు చేయాలి.   ►ప్రస్తుతం చేష్టలుడిగిన కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల ఎన్‌ఫోర్స్‌మెంట్‌ను పటిష్టం చేసి నకిలీ ఉత్పత్తులు అమ్ముతున్న వ్యాపారులపై కఠిన చర్యలు తీసుకోవాలి.  ►అన్ని రకాల చేనేత వస్త్రాలపై జీఎస్టీని తొలగించాలి. చేనేత వస్త్రాలు ఆరోగ్యానికి మంచిదని, తెలంగాణ ఖ్యాతికి నిదర్శనమనే ప్రచారాన్ని విస్తృతంగా చేయాలి.  ►ప్రభుత్వం ఇస్తున్న కల్యాణలక్ష్మీ, షాదీ ముబారక్‌ కానుకల్లో చేనేత పట్టుచీర, ధోవతిని చేర్చాలి. బతుకమ్మ చీరల్లోనూ కొంత వాటా చేనేతకు కేటాయించాలి.  రిజర్వేషన్‌ చట్టం ఏం చెబుతోంది  చేనేత రిజర్వేన్‌ చట్టం 1985 ప్రకారం.. 11 రకాల ఉత్పత్తులు..అంటే  కాటన్‌.. పట్టు చీరలు, ధోతి, టవల్స్, లుంగీలు, బెడ్‌షీట్స్, జంపఖానాలు, డ్రెస్‌ మెటీరియల్, బ్యారక్‌ బ్లాంకెట్స్, ఉన్ని శాలువలు, మఫ్లర్లు, చద్దర్లు పూర్తిగా చేనేత (కొన్ని మినహాయింపులతో) ద్వారానే ఉత్పత్తి చేయాలి. పవర్‌లూమ్స్‌ నిబంధనలు ఉల్లంఘించి ఉత్పత్తి, విక్రయాలు చేస్తే.. క్రిమినల్‌ చర్యలు చేపట్టి జరిమానాతో పాటు జైలుశిక్ష సైతం విధించవచ్చు.   సంఘం సామగ్రి, పని ఇవ్వడం లేదు  నేను చేనేత సహకార సంఘంలో ఎప్పటి నుండో సభ్యుడిని. కానీ సంఘం.. సామగ్రి, పని ఇవ్వడం లేదు. నాకు నేత తప్ప మరో పని రాదు. అందుకే ఓ మాస్టర్‌ వీవర్‌ వద్ద కూలీ పని చేస్తున్న. పోచంపల్లి నేత ఖ్యాతి క్రమంగా మసకబారుతోంది. కొత్తతరం రావడం లేదు. కళ్ల ముందే అరుదైన కళ కనుమరుగవుతుంటే బాధగా ఉంది.          –చిట్టి ఐలయ్య, నేత కార్మికుడు, పోచంపల్లి తక్షణ కార్యాచరణ అవసరం  చేనేత ఒక వృత్తి కాదు నాగరికత. అందులో పోచంపల్లి చేనేత కళ దేశంలోనే మరీ ప్రత్యేకమైనది. ప్రస్తుత పరిస్థితిలో మార్పు రాకుంటే అతి త్వరలో చేనేత కళ కనుమరుగు కావడం ఖాయం. ముందు తరాలకు అందించడం, మన ప్రత్యేకతను ప్రపంచవ్యాప్తం చేయాలంటే తక్షణ కార్యాచరణ అవసరం. కొత్త టెక్నాలజీ, డిజైన్లు, మార్కెటింగ్‌ అంశాలపై శిక్షణ ఇవ్వాలి. మరిన్ని ప్రోత్సాహకాలు కల్పించాలి.  – చింతకింది మల్లేశం, ఆసు యంత్రం రూపకర్త  ఇదే చివరి తరం అనుకుంటున్న చేనేత మాతోనే అంతం అయ్యేలా ఉంది. కొత్త తరం రాకపోతే గొప్ప కళను సమాజం కోల్పోతుంది. పొద్దంతా చీర నేస్తే రోజుకు రూ.200 నుంచి రూ.220 కూలీయే లభిస్తోంది. ఏదైనా షాప్‌లో పనికి  వెళ్తే కనీసం రోజుకు రూ 300 ఇస్తున్నారు. నేను 53 ఏళ్లుగా మగ్గం నేస్తున్నా. వేరే పనికి వెళ్లలేక ఈ వృత్తిలో కొనసాగుతున్న. నాకు ఇప్పుడు 65 ఏళ్లు.. ప్రభుత్వం అమలు చేస్తున్న చేనేత బీమా వర్తించడం లేదు. చేనేత బీమాకు వయసుతో నిమిత్తం లేకుండా అందరికీ అమలు చేయాలి.  – గంజి లింగం, లింగారెడ్డిపల్లి, సిద్దిపేట  పీతాంబరానికి ‘ప్రాణం’ పోశారు  తుమ్మ గాలయ్య సిద్దిపేటకు చెందిన చేనేత కార్మికుడు. అధికారులు చెప్పారని కనుమరుగైన పీతాంబరం పట్టు చీరకు పునర్వైభవం తెచ్చే దిశగా కృషి చేశాడు. ఇతర నేత కార్మికులతో కలిసి అనేక వ్యయ ప్రయాసలతో 270 వరకు పీతాంబరం పట్టు చీరలు నేశాడు. ప్రభుత్వం, టీఎస్‌సీఓ 60 చీరలను కొనుగోలు చేయగా మరో 60 వరకు చీరలు ప్రైవేటులో విక్రయించాడు. అయితే తగిన ప్రచారం లేకపోవడంతో పూర్తిస్థాయిలో చీరలు అమ్మలేకపోయాడు. ఇంకా 150 చీరల వరకు స్టాక్‌ ఉంది. భారీ పెట్టుబడితో నేసిన వస్త్రాల నిల్వ చూస్తుంటే నిద్ర పట్టడం లేదని, ప్రభుత్వం స్పందించి త్వరగా కొనుగోలు చేయకపోతే, భవిష్యత్తులో పీతాంబరం వెరైటీని తీసుకురాలేమని అంటున్నాడు.    – తుమ్మ గాలయ్య, చేనేత కార్మికుడు, సిద్దిపేట  పోచంపల్లికి.. కొత్త హంగులద్దాలని ఉంది    ప్రపంచ ఖ్యాతి ఉన్న పోచంపల్లి చేనేతకు కొత్తహంగులు అద్దాలని ఉంది. అనేక ఉన్నత ఉద్యోగాలను వదులుకుని చేనేత పనినే ఎంచుకున్నా. సొంత ఖర్చులతో అనేక ప్రయోగాలు, కొత్త డిజైన్లు రూపొందించి మార్కెట్‌ చేస్తున్నా. అనేక సవాళ్లు ఎదురవుతున్నాయి. ప్రభుత్వానికి చేనేతను బతికించే ప్రతిపాదన ఇచ్చా.. ఏమవుతుందో చూడాలి.      –సాయిని భరత్, పీహెచ్‌డీ స్కాలర్, పోచంపల్లి  నావంతుగా..  నా నియోజకవర్గంలో కల్యాణలక్ష్మీ, షాదీ ముబారక్‌ కానుకలతో పాటు నా వంతుగా వధూవరులకు పోచంపల్లి చేనేత పట్టుచీర, జాకెట్, పంచె, టవల్‌ సొంత ఖర్చులతో ఇస్తున్నా. నేతన్నను ప్రోత్సహించే దిశగా నా వంతు ప్రయత్నం ఇది.  – పైళ్ల శేఖర్‌రెడ్డి, ఎమ్మెల్యే, భువనగిరి

సాక్షి, ముంబై: బాలీవుడ్‌లో మంచి టాలెంట్‌ ఉన్న యువ కళాకారులకు అవకాశాలు లభించడం లేదనీ,  పెద్ద మ్యూజిక్‌ మాఫియా నడుస్తోందంటూ గతంలో సంచలనం రేపిన ప్రముఖ గాయకుడు సోనూ నిగమ్ (47) మరోసారి కీలక వ్యాఖ్యలు చేశారు. తన కుమారుడు నీవన్ తన వృత్తిలో (గాయకుడిగా) ఉండాలని కోరుకోవడం లేదన్నారు. అంతేకాదు అదీ భారతదేశంలో నీవన్‌ను సింగర్‌గా చూడాలని తాను కోరుకోవడం లేదన్నారు. ప్రస్తుతం అతను దుబాయ్‌లో ఉంటున్నప్పటికీ  ఇండియాలో గాయకుడిగా చెలామణి కావాలని తాను భావించడం లేదంటూ టైమ్స్ నౌకి ఇచ్చిన ఇంటర్వ్యూలో సోనూ ఈ వ్యాఖ్యలు చేశారు.  (ఆ మాఫియా ఇంకా పెద్దది: సోనూ నిగమ్‌) గాయకుడిగా మంచి నైపుణ్యం ఉన్నప్పటికీ, తన కుమారుడు గాయకుడిగా ఉండాలని కోరుకోవడం లేదని సోనూ తెగేసి చెప్పారు.  చాలా తెలివైనవాడు, మంచి గాత్రంతో పాటు గేమింగ్‌ రంగంలో మంచి టాలెంట్‌ ఉన్న నీవన్ ప్రస్తుతం గేమింగ్‌ రంగంలో రాణిస్తున్నాడని చెప్పారు. ప్రస్తుతం యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ (యుఏఈ) లో టామ్‌ గేమర్‌లలో ఒకడిగా కొనసాగుతున్నాడని  తెలిపారు.  అలాగే  పిల్లలు భవిష​త్తులో ఏం కావాలో  శాసించడం తనకిష్టం ఉండదనీ, తనకు తానుగా ఎలా రాణిస్తాడో చూద్దాం.. అని ఆయన పేర్కొన్నారు.    కాగా తన తండ్రితో అనేక వేదికలపైనా, స్టూడియోలలలో తన ముద్దు ముద్దు ప్రదర్శనలతో ఆకట్టుకున్నాడు నీవన్‌. దీంతోపాటు ఇటీవల ఆన్‌లైన్ కన్సర్ట్‌లో సోనూతో కలిసి ఒక షో కూడా చేశాడు.  సోనూ నిగమ్ ప్రస్తుతం తన కొత్త పాట ‘ఈశ్వర్ కా వో సచ్చా బాందా ’ విడుదలతో బిజీగా ఉన్న సంగతి తెలిసిందే.  

రాజాం సిటీ /రూరల్‌: సాంస్కృతిక నాగరికతలో అత్యంత ప్రాధాన్యం ఉన్న రంగస్థల కళకు కళాకారులు వన్నె తెస్తే.. వేదిక వెనుకనే ఉంటూ రూపకల్పన చేసే వారు ఎంతోమంది ఉంటారు. ఆహార్యం, వస్త్రధారణ విషయంలో కీలకభూమిక పోషించే రంగస్థల నటులు ధరించే వ్రస్తాలను నైపుణ్యంతో కుట్టడంలో దర్జీల పాత్ర ఎంతైనా ఉంది. ఈ అరుదైన వృత్తిని చేపట్టి గతంలో రాష్ట్రస్థాయి అవార్డు గ్రహీతలకు వస్త్రాలను కుట్టి ఇచ్చిన దివంగత బాదిరెడ్డి పాపారావు తన వారసత్వాన్ని కుమారుడు బాదిరెడ్డి సీతారాంకు అప్పగించి కళారంగ అభిమానాన్ని చాటుకున్నారు. రాజాం మండలం కొండంపేటకు చెందిన ఈయన తండ్రి చూపిన బాటలోనే నడుస్తూ అంతరించిపోతున్న కళల్లో ప్రథమ స్థానంలో ఉన్న రంగస్థల కళాకారులకు దుస్తులను కుట్టే బాధ్యతను స్వీకరించి పలువురి మన్ననలు అందుకుంటున్నాడు. రంగస్థల దిగ్గజం, బళ్లారి రాఘవ అవార్డు గ్రహీత దివంగత అమరపు సత్యనారాయణ నుంచి లోలుగు ఆచారి, యడ్ల గోపాలం, డాక్టర్‌ మీగడ రామలింగస్వామి, మొలకారెడ్డి వంటి మహామహులకు సైతం దుస్తులు సమకూర్చిన పాపారావు 2018 పరమపదించారు. అత్యంత కఠినమైన ఈ విద్యను తన పెద్ద కుమారుడికి అప్పగించారు. అప్పటికే దర్జీ పనిలో ఉన్న సీతారాం తండ్రి అప్పగించిన బాధ్యతను కష్టనష్టాలకోర్చి నేటికీ కొనసాగిస్తున్నాడు.   ఆదరణ కరువైనా..  నానాటికీ పౌరాణిక కళ అంతరించిపోతుండడంతో ఈ రంగంలోకి వచ్చేవారే కరువయ్యారు. దీంతో డ్రామాడ్రస్సులు కుట్టించేవారు లేక పలు ఇబ్బందులు పడాల్సి వస్తోంది. దీనికితోడు రెండు నెలలకో, ఆరు మాసాలకో వచ్చే ఆర్డర్లతో సరిపెట్టుకోవాల్సిన పరిస్థితి. పాఠశాలల్లో సాంప్రదాయ నృత్యాలు, బుర్రకథలు తదితర వస్త్రాలు అవసరమైనప్పుడు పని ఉంటుంది. ఒకసారి కుట్టిన వస్త్రం సుమారు 5 నుంచి 10 సంవత్సరాల వరకు ఉపయోగించేలా ప్రత్యేక శైలిలో కుట్టి ఇస్తామని, దీనికి విపరీతమైన ఖర్చు ఉన్నప్పటికీ సాదకబాదకాలను భరించి కుట్టి ఇవ్వడంలో సంతృప్తి మిగులుతుందని ఆయన తెలిపారు.      ఎక్కడెక్కడి నుంచో..  డ్రామాడ్రస్సులు కుట్టడంలో ఎవరూ లేకపోవడంతో ఎక్కడెక్కడి నుంచో వస్తున్నారు. డ్రామా డ్రస్సులతోపాటు పంచె చిలకట్టులు కూడా కుట్టడంతో హైదరాబాద్, బెంగళూరు, రాయలసీమ, వైజాగ్, విజయవాడ తదితర ప్రాంతాల నుంచి ఎంతో మంది వచ్చి ఆర్డర్లు ఇస్తున్నారు. ఓ డ్రామా పంచె కుట్టేందుకు రెండు రోజులు సమయం పడుతుందని సీతారాం తెలిపారు. ఎంతో మంది రాజకీయ నాయకులకు పంచెలు కుట్టినట్లు పేర్కొన్నారు.  ప్రోత్సహించాలి..  నా చిన్నతనం నుంచి స్కూల్‌ ముగియగానే నాన్న వద్ద బట్టలు కుట్టడం నేర్చుకున్నాను. డ్రామా డ్రస్సులు కుట్టే పని అరుదుగా లభిస్తుందని చెప్పడంతో మక్కువ పెంచుకున్నాను. ప్రస్తుతం దర్జీ వృత్తి కూడా రడీమేడ్‌ వ్రస్తాల రాకతో సంక్షోభంలో పడింది. అరుదైన డ్రామా డ్రస్సులు కుట్టే వృత్తిని గుర్తించి ప్రభుత్వం, దాతలు ప్రోత్సహిస్తే రంగస్థల కళకు పునరుజ్జీవం పోసేందుకు అవకాశం ఉంటుంది.   – బాదిరెడ్డి సీతారాం  

స్టెతస్కోప్‌కి జెండర్‌ ఉండదు. తను పరీక్షిస్తున్నది పురుషుడినా, స్త్రీనా స్టెత్‌ వివక్ష చూపదు. మరి స్టెత్‌ని పట్టుకున్న లేడీ డాక్టర్‌పై ఎందుకింత వివక్ష?! సమాజం ఆమెలో డాక్టర్‌నే చూస్తున్నా.. డాక్టర్‌ల సమాజం ఆమెను ఎందుకు స్త్రీగా మాత్రమే చూస్తుంది. అర్థంలేని అలాంటి వివక్షను ఎదుర్కొని నిలిచిన వైద్యురాలే కృష్ణ ప్రశాంతి. స్టెత్‌తో ఆమె వృత్తి బంధానికి ముప్పై ఏళ్లు నిండాయి. ‘ఆడవాళ్లు గైనకాలజీ తీసుకోకుండా జనరల్‌ ఫిజీషియన్‌ అవడం ఏంటి’ అని నవ్వింది పురుష సమాజం. డాక్టర్‌ అంటే దైవంతో సమానం. అయితే డాక్టర్స్‌ సొసైటీ కూడా ఆడ – మగ స్పష్టమైన విభజన రేఖ గీసి చూస్తుందని అప్పుడే తెలిసింది డాక్టర్‌ కృష్ణ ప్రశాంతికి.  వివక్షలో అది అఆల దశేనని తెలియని ప్రశాంతికి అసలైన వివక్ష ఎంత కరడు గట్టుకుని ఉంటుందో ఆమె మెడికల్‌ అసోసియేషన్‌కు పోటీ చేసినప్పుడు అర్థమైంది. ఆమె ఐఎంఏ ప్రెసిడెంట్‌ పదవికి నామినేషన్‌ వేసినప్పుడు బెదిరింపు కాల్స్‌ వచ్చాయి. ఐఎంఏ ప్రెసిడెంట్‌గా గెలిచిన తర్వాత కూడా ఆమెకు అప్రతిష్ఠ తీసుకురావడానికి శతవిధాలా ప్రయత్నించారు ప్రత్యర్థులు. ఆమెను భయపెట్టడానికి ఒక రోజు ఆమె క్లినిక్‌ ముందు దేహం నుంచి నరికేసిన ఒక కాలిని పడేశారు. వైద్యులంటే అంటే ప్రాణం పోసేవాడని మెడిసిన్‌లో తాము నేర్చుకున్నదేమిటి, హోదాల కోసం పోటీలు పడుతున్న కొందరు వైద్యులు చేస్తున్నదేమిటి? ఈ ప్రశ్నలు ఆమెను వేధిస్తున్నాయి. ఐఎంఏ ఎన్నికల్లో తనతో పోటీ చేసిన వాళ్లే ఈ దారుణానికి పాల్పడ్డారని కొన్ని ఆధారాలైతే దొరుకుతున్నాయి. కానీ వాటి ఆధారంగా నిరూపించే ప్రయత్నం చేసుకుంటూ పోతే స్టెత్‌ను పక్కన పెట్టి దర్యాప్తు బాట పట్టాల్సి వస్తుంది. పైగా వాళ్లూ డాక్టర్లే. వైద్యవృత్తి వ్యాపారమయమైందని ఒక వైపు తీవ్రమైన విమర్శలు వస్తున్న ఈ రోజుల్లో డాక్టర్ల మధ్య ఎన్నికలు ఇంత భయానకంగా ఉంటాయని సమాజానికి పని గట్టుకుని చెప్పడం అవసరమా అని ఆలోచించి.. వైద్య వృత్తికి ఉన్న గౌరవాన్ని పలుచబరచకూడదని, తన వంతు ప్రయత్నంగా వైద్యవృత్తి మీద సామాన్యుల్లో గౌరవం పెరిగేలా పని చేయాలని ఆమె గట్టిగా అనుకున్నారు. ఆటుపోట్లమయం ప్రస్తుతం ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ఫిజీషియన్స్‌ అసోసియేషన్‌ వైస్‌ చైర్‌పర్సన్‌ గా బాధ్యతలు నిర్వర్తిస్తున్న డాక్టర్‌ పెన్నా కృష్ణప్రశాంతికి జీవితం వడ్డించిన విస్తరి ఏమీ కాదు. పుట్టేటప్పటికి మాత్రం ఆమెది రెడ్‌కార్పెట్‌ జీవితమే. నాన్న ఇంజనీర్, అమ్మ డాక్టర్‌. ప్రశాంతి తొలి ప్రయత్నంలోనే 121వ ర్యాంకుతో మెడిసిన్‌లో సీటు తెచ్చుకున్నప్పటి వరకు ఆమెకు కష్టం అనే పదానికి నిర్వచనం తెలియలేదు. తిరుపతి ఎస్వీయూ మెడికల్‌ కాలేజ్‌లో ఎంబీబీఎస్‌ పూర్తయింది. పీజీలో చేరినప్పుడు తొలిసారి ‘నువ్వు స్త్రీవి, నీకు ఈ కోర్సులే తగును’ అనే మైండ్‌ సెట్‌ను చూసింది. ఆమె పీజీలో చేరగానే ‘మీ అమ్మాయిని మా అబ్బాయికి చేసుకుంటాం, మా అబ్బాయి కూడా డాక్టరే’ అంటూ పెళ్లి సంబంధాల తాకిడి మొదలైంది. నాకిప్పుడే పెళ్లి వద్దన్నా సరే, నచ్చచెప్పి పెళ్లి చేసేశారు అమ్మానాన్నలు. ‘ఆడపిల్ల అయినందుకు సర్దుకుపోవాలి’ అనే సమాజం రచించిన రాజ్యాంగం ఒకటి ఆమె మీద అదృశ్యంగా స్వారీ చేసింది. అప్పటి నుంచి అటు కుటుంబ జీవితంలోనూ, ఇటు ప్రొఫెషన్‌లోనూ ఒడిదొడుకులు మొదలయ్యాయి. పుట్టింటి వాళ్లకు – అత్తింటి వాళ్లకు మధ్య విభేదాలొచ్చాయి. ఆ ప్రకంపనలు ప్రశాంతి జీవితంలో ప్రతిధ్వనించాయి. ‘మీ బతుకు మీరే బతకండి’ అన్నారు అత్తింటివాళ్లు. పుస్తకాలు కొనుక్కోవడానికి డబ్బుల్లేని పరిస్థితి ఎదురైంది. కలలో కూడా ఊహించని పరిస్థితి అది. అమ్మ ఫియట్‌ కారు డ్రైవ్‌ చేస్తూ ఉంటే, తాను పక్కన కూర్చుని ప్రయాణించిన తన జీవితం నుంచి రూపాయి రూపాయి చూసుకుని ఖర్చు పెట్టుకోవాల్సిన స్థితికి వచ్చింది. అన్ని కష్టాల్లోనూ చదువుని నిర్లక్ష్యం చేయలేదామె. తమిళనాడులోని వేలూరు క్రిస్టియన్‌ మెడికల్‌ కాలేజ్‌లో డయాబెటాలజీలో ఫెలోషిప్‌ కోర్సు కూడా చేశారు ప్రశాంతి. ఆ తర్వాత తాను చదివిన ఎస్వీ మెడికల్‌ కాలేజ్‌లోనే అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌గా ఉద్యోగం వచ్చింది. ఇష్టంగా చదువుకునే వాళ్లకు చదువు చెప్పడం కూడా ఇష్టమైన వ్యాపకంగానే ఉంటుంది. అలా టీచింగ్‌ని ఎంజాయ్‌ చేస్తూ పాఠాలు చెప్పారు డాక్టర్‌ ప్రశాంతి. ‘భార్యాభర్తలిద్దరమూ సంపాదనలోకి వచ్చేశాం, కాబట్టి ఆర్థిక కష్టాలను ఇట్టే గట్టెక్కవచ్చు’ అని కూడా స్థిమిత పడ్డారామె. ఇక అప్పుడు ఆటుపోట్లు ఉద్యోగంలో మొదలయ్యాయి. ప్రశాంతి పాఠాలతోపాటు ఆమెను కూడా ఇష్టపడే స్టూడెంట్స్‌ ఖాళీ టైమ్‌లో ఆమె చుట్టూ చేరేవాళ్లు. దాంతో సీనియర్‌ల దృష్టి పడింది. ప్రశాంతిని టీచింగ్‌ నుంచి తప్పించారు. ఆమెకు ప్రొటోకాల్‌ డ్యూటీలు, తిరుమల క్యాంప్‌ డ్యూటీలు పడ్డాయి. అప్పటికి ఇద్దరు పిల్లలు. క్యాంప్‌ డ్యూటీలకు వెళ్తే పిల్లల్ని చూసుకునేదెవరు? భర్తది కూడా సెలవులు లేని వైద్య వృత్తే. నా పిల్లల్ని సాకి పెట్టమని అత్తింటి వారిని, పుట్టింటి వారిని అడగ గలిగేట్లు పరిస్థితులు చక్కబడలేదు. దాంతో ఆమె  ఉద్యోగానికి రాజీనామా చేయవలసి వచ్చింది. స్టెత్‌ మళ్లీ చేతికొచ్చిన వేళ! పిల్లలు, ఖర్చులు పోటీ పడి పెరిగిపోతుంటే తాను ఇంట్లో కూర్చుంటే గడిచేదెలా? ప్రశాంతికి జీవితం వేసిన మరో ప్రశ్న అది. ఈ ప్రశ్నకు సమాధానంగా ఓ చిన్న క్లినిక్‌ తెరిచారామె. రెండు నెలల్లోనే డాక్టర్‌ ప్రశాంతిగా అందరికీ తెలిసారు. ‘‘ఒక మగవాడు తన ఉద్యోగమో, వ్యాపారమో చేసుకుంటూ ఉంటే.. అతడిని తన బతుకేదో తనని బతకనిస్తుంది సమాజం. ఒక స్త్రీ ఇల్లు దాటి బయటకు వస్తే.. సవాలక్ష ప్రశ్నార్థకపు చూపులు ఆమెను వెంటాడుతుంటాయి. బయటకు వచ్చిన మహిళ కూడా గుంపులో గోవిందమ్మలాగ ఉంటే అంత తీక్షణంగా పట్టించుకోరు. కానీ కొందరిలో ఒకరిగా ఎదుగుతుంటే మాత్రం సహించడం కష్టమే. ఎన్ని రకాలుగా బురద జల్లాలో అన్ని రకాలుగానూ బురద చల్లుతారు. అందుకే చాలామంది మహిళలు బయటకు రావడానికి భయపడుతుంటారు. బయటకు వచ్చినా కూడా అప్పటికే ఆ రంగంలో ఉన్న సవాలక్షలో ఒకరిగా ఉండిపోవడానికే ఇష్టపడుతున్నారు. ఈ పరిస్థితిని అధిగమించాలంటే ఆమెకు ఇంటినుంచి సపోర్టు ఉండాలి. ఇంట్లో వాళ్ల మద్దతు ఉంటే సమాజం బురద చల్లడానికి సాహసించదు’’ అన్నారు కృష్ణ ప్రశాంతి. ఫ్యామిలీ డాక్టర్‌ ‘‘నాకు ఇష్టమైన టీచింగ్‌ ప్రొఫెషన్‌లో స్థిరపడాలనుకున్నాను. కానీ కుదరలేదు. కార్డియాలజీలో డీఎం చేయాలనుకున్నా. అదీ కలగానే మిగిలిపోయింది. ఆసియాలోనే తొలిసారిగా డీఎం న్యూరాలజీ, ఎంసీ హెచ్‌న్యూరో సర్జన్‌ చేసిన సూపర్‌స్పెషాలిటీ మహిళ డాక్టర్‌ ప్రీతికాచారి. నేను ఆ స్థాయిలో పేరు తెచ్చుకోవాలనుకున్నాను, కానీ వీలుపడలేదు. ఆ కొరతను చూసి బాధపడడం కంటే నేను సాధించిన లక్ష్యాలను చూసుకుని సంతృప్తి చెందుతున్నాను. నేనిప్పుడు వేలాది కుటుంబాలకు ఫ్యామిలీ డాక్టర్‌ని మాత్రమే కాదు వాళ్ల ఫ్యామిలీ మెంబర్‌ని కూడా. వాళ్ల అనారోగ్యాలతోపాటు ఇంటి సమస్యలు కూడా చెప్పుకుని సలహా అడుగుతుంటారు. తిరుపతిలో స్టేజీ మీద వీణ వాయించిన తొలి డాక్టర్‌ని నేనే’’ అని కూడా అన్నారామె సంతోషంగా. నేనైతే వందసార్లు చనిపోయి ఉండాలి విద్యార్థులకు ఆమె చెప్పే సూచన ఒక్కటే.. ‘‘ఎన్ని సవాళ్లు ఎదురైనా సరే, జీవితం నుంచి పారిపోకూడదు. ఎదురీదాలి, ఎదురీదడం నేర్చుకోవాలి. కోర్సు నచ్చలేదనో, ర్యాగింగ్‌ చేశారనో, ఏడిపించారనో, వేధించారనో.. ఇంకో కారణం చేతనో ఆత్మహత్యలకు పాల్పడద్దు.. కష్టాలకు భయపడి వుంటే నేను వంద సార్లు చనిపోయి వుండాలి. ఎన్ని కష్టాలొచ్చినా ప్రాణం వదులు కోవద్దు. చనిపోయాక ఏమీ సాధించలేరు. ఏదైనా బతికే సాధించండి. నా జీవితంలో నేను అనుకున్నవేవీ జరగలేదు. ఇష్టమైన ఎన్నింటినో వదులుకున్నా. ఇష్టం లేకపోయినా కొన్ని పనులు చేయాల్సి వచ్చింది. చేపట్టిన పనిలో నూటికి నూరు శాతం మనవంతు బాధ్యత నిర్వర్తించడం ఒక్కటే మనం చేయాల్సింది. ఏది జరిగినా మన మంచికోసమే అనుకుని ముందుకుపోవాలి అదే జీవితం’’ అని చెప్తుంటారు డాక్టర్‌ ప్రశాంతి. బాలచంద్ర పున్నాగు, సాక్షి, తిరుపతి ఫొటోలు: మహమ్మద్‌ రఫీ సంపాదన కోసం రావద్దు మా వారు సిద్ధా హరినాథరెడ్డి జనరల్, ల్యాప్రోస్కోపిక్‌ సర్జన్‌. అమ్మాయి కేదార హర్షిత కోలార్‌లో మెడిసిన్‌ చేస్తోంది. అబ్బాయి నూతన్‌ సాయి ప్రణీత్‌ మద్రాస్‌ మెడికల్‌ కళాశాలలో ఫస్టియర్‌. పిల్లల్ని మెడిసిన్‌ చదవమని మేము ఒత్తిడి చేయలేదు. వాళ్లే  వైద్యవృత్తిని ఎంచుకున్నారు. మొత్తానికి మా కుటుంబమంతా వైద్య వృత్తికే అంకితం. వైద్యవృత్తి మీద పరుచుకుంటున్న నీలి నీడల్ని చెరిపేసి, పూర్వ గౌరవాలు తీసుకురావాలనేదే నా కోరిక. సంపాదన కోసమే అయితే ఎన్నో వ్యాపారాలున్నాయి, డబ్బు కోసం ఈ ప్రొఫెషన్‌లోకి రావద్దని నా పిల్లలకూ చెప్పాను. డాక్టర్‌ కృష్ణ ప్రశాంతి, వైస్‌ చైర్‌పర్సన్, అసోసియేషన్‌ ఆఫ్‌ ఫిజీషియన్స్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా, ఆంధ్రప్రదేశ్‌

పుట్టిన బిడ్డను ఆకాశంలోకి ఎత్తి గర్వంగా ప్రపంచానికిచూపించుకుంటుంది తల్లి.అలాంటప్పుడు..బిడ్డ పుట్టాక, కడుపు మీద పడిన చారలు మాత్రంగర్వకారణం కాకుండా ఎలా ఉంటాయి?!జీవితంలోని కొన్ని మచ్చలు.. ఒక్కోసారి కొన్ని గాయాలు..అవి వదలే గుర్తులు, ఆనవాళ్లు.. గర్వించదగ్గవే అయి ఉంటాయి.ఒక మొటిమ.. ఒక మచ్చ.. ఒక చార..ఏదైనా మన ఆత్మవిశ్వాసానికే ఆనవాలు కావాలి.బిడ్డ పులిబిడ్డ అయితే.. తల్లి మీద ఉన్న చారలు పులిచారలే కదా!అప్పుడు.. ఏ బిడ్డ అనుకోదూ.. ‘మా అమ్మ పులి’ అని! టీన్స్‌లోకి అడుగుపెట్టిన అమ్మాయికి ఉదయం నిద్రలోంచి లేవగానే అద్దం చూసుకోవాలంటే భయం! బుగ్గ మీద కొత్త మొటిమ ముత్యంలా మెరుస్తూ ఎక్కడ కనపడ్తుందోనని!ఇరవై ఏళ్ల అమ్మాయి పార్టీకి రెడీ అయ్యి... విరబోసుకున్న జుట్టుతో  చెంపల మీది యాక్నేను దాచేందుకు నానా తంటాలు పడ్తూంటుంది!నెలరోజుల్లో మొహాన్ని తెల్లగా మార్చేసే క్రీమ్‌లతో కుస్తీ పడ్తూంటుంది ఓ నల్ల కలువ!చీర కుచ్చిళ్లు దోపుకుంటున్న ఓ బిడ్డ తల్లికి తన నాభి మీది స్ట్రెచ్‌ మార్క్స్‌ నిలువుటద్దంలో ప్రస్ఫుటంగా కనిపించేసరికి ఆందోళన ఆవహించేస్తుంది.మొటిమలు.. యాక్నే.. నలుపు రంగు.. స్ట్రెచ్‌ మార్క్స్‌.. ఎట్‌సెట్రా.. స్త్రీకి అవమానాన్ని, ఆత్మన్యూనతను కలిగించేలా తమ బ్యూటీ ప్రొడక్ట్స్‌ను మార్కెట్‌ చేస్తుంటాయి. కాస్మోటిక్స్‌ను ఉత్పత్తి సంస్థలు! ఇది ఎవరికి తెలియని విషయమేమీ కాదు.. ‘కాస్మోటిక్‌ ఇండస్ట్రీస్‌ మార్కెటింగ్‌ కాన్సిపరసీస్‌లో ఇదీ ఒకటి’ అని!  అందుకే..క్రీమ్స్‌ కన్నా అత్యుత్తమ ప్రొడక్ట్‌ మన ఆత్మవిశ్వాసమే అని చాటిన మహిళల గురించి తెలుసుకోవాలి. సెల్ఫ్‌కాన్ఫిడెన్స్‌ మ్యాటర్స్‌ కాబట్టి!  స్ట్రెచ్‌ మార్క్స్‌ను పైటతో కప్పేసుకోకుండా.. కుచ్చిళ్లతో దోపేయకుండా.. తన బిడ్డ జ్ఞాపకంగా గర్వంగా భావిస్తూన్న ఓ తల్లిని ఇప్పుడు పరిచయం చేసుకుందాం! తను సాధించిన విజయంతో ఈ స్ట్రెచ్‌మార్క్స్‌ను ప్రైడ్‌గా భావించే క్యాంపెయిన్‌లాంటిది ఆ మహిళ మొదలుపెట్టారు. ఆమె పేరు మమతా సనత్‌కుమార్‌. వయసు 27 ఏళ్లు. బెంగళూరు నివాసి. బాడీ బిల్డర్‌. ఆమెకు అయిదేళ్ల కూతురు. పూర్విక. బాధ్యతల బరువు మమతది సాధారణ మధ్యతరగతి కుటుంబం. భర్త ఉద్యోగి. తను ఇంటి బాధ్యతలు చూసుకునేది. ప్రెగ్నెన్సీ ఆమెను తొంభై కిలోల బరువుకు చేర్చింది. డెలివరీ తర్వాత కూడా తగ్గలేదు. బిడ్డకు మూడో యేడు వచ్చాక.. పాపను నర్సరీలో జాయిన్‌ చేసి తను జిమ్‌లో చేరింది. ఆ వర్కవుట్స్‌తో 62 కేజీలకు తగ్గింది. అది ఆమె ఆత్మవిశ్వాసాన్ని మరింత పెంచింది. వర్కవుట్స్‌ను మరింత పెంచింది. ఈ క్రమంలోనే భర్త ఉద్యోగం పోయింది. ఆ కోపం, బాధతో చీటికిమాటికి మమతతో గొడవపడేవాడు. ఇంట్లో అశాంతి బిడ్డ మీద పడకుండా చాలా సహనంగా ఉండేది మమత. తను ఉద్యోగం చేయాలనే నిర్ణయాన్నీ తీసుకుంది. జిమ్‌లో వర్కవుట్లు ఆమెకు కొత్త అవకాశాన్ని చూపించాయి. బాడీబిల్డర్‌గా. కసరత్తు..! బాడీ బిల్డింగ్‌లో శిక్షణ తీసుకోవడం ప్రారంభించింది మమత. అయితే ఇంట్లో వాళ్లంతా.. ఆమె తల్లిదండ్రులు సహా  మమతను  వ్యతిరేకించారు. బయట కూడా సానుకూల వాతావరణమేమీ కనిపించలేదు ఆమెకు. బాడీబిల్డింగ్‌ పూర్తిగా పురుషుల రంగం అవడం, మమతది గ్రామీణ (బసవపుర గ్రామం) నేపథ్యం కావడం వంటివన్నీ ఆమెకు అడ్డంకులుగానే మారాయి. అయినా పట్టు వీడలేదు.  బాడీ బిల్డింగ్‌ పోటీలకు హాజరవడం, పాల్గొనడం స్టార్ట్‌ చేసింది. బాడీ బిల్డర్‌గా తన ఫోటోలను ఇన్‌స్టాగ్రామ్‌లో పోస్ట్‌ చేసేది. దాంతో  ఆ ఫోటోలు తీసేయమని ఇంట్లో వాళ్ల దగ్గర్నుంచి ఒత్తిడి, హెచ్చరికలు కూడా! కాని ఆమె సాహసానికి  ఇన్‌స్టాగ్రామ్‌లో ఫాలోవర్స్‌ పెరిగారు. అడ్మైర్‌ అవుతూ కామెంట్లు పెట్టేవారు.  ‘‘గృహిణి నుంచి  బాడీబిల్డింగ్‌కు మళ్లారు.. ఫ్యామిలీ సపోర్ట్‌ చేస్తోందా?’’ అని ప్రశ్నలు. ఇంట్లోవాళ్ల సపోర్ట్‌ లేకుంటే వచ్చేదాన్నే కాను.. వాళ్లు నాకెప్పుడూ నో చెప్పలేదు’’ అంటూ సమాధానాలు ఇచ్చేది. ఇవన్నీ చదివిన భర్త.. వారించడం మానేశాడు. తల్లిదండ్రులూ మిన్నకుండిపోయారు. అదే ఆమె తొలి గెలుపు అయింది. రెట్టించిన ఉత్సాహంతో ముందుకెళ్లింది. బరిలో.. జాతీయ స్థాయిలో జరిగే పోటీల్లో పాల్గొనేందుకు ఆమెకు స్పాన్సర్స్‌ దొరకలేదు. అలా అనేకంటే స్పాన్సర్‌షిప్‌ ఇచ్చేందుకు ముందుకు రాలేదు అనడం సబబేమో! ధైర్యం ఆమె గుణం. కాబట్టి బెంబేలెత్తలేదు. సొంతంగా జిమ్‌ పెట్టుకుంది. ట్రైనర్‌గా కొలువు తీసుకుంది. బాడీబిల్డింగ్‌లో అమ్మాయిలను ట్రైన్‌ చేయడం మొదలుపెట్టింది. బిడ్డ తల్లులూ రావడం ప్రారంభించారు. అప్పుడే తల్లులు తమ స్ట్రెచ్‌ మార్క్స్‌ పట్ల ఇబ్బందిగా ఫీలవడం గమనించింది మమత. ఆ టాబూని తుడిచేయాలనుకుంది. తన బాడీబిల్డింగ్‌ పోజులను.. స్ట్రెచ్‌ మార్క్స్‌ స్పష్టంగా కనపడేలా ఫోటోలు తీసి..  ‘‘స్ట్రెచ్‌ మార్క్స్‌.. వట్టి చారలు కావు. ఎక్స్‌ట్రా స్కిన్‌ అంతకన్నా కాదు! మనల్ని నిర్వచించే గీతలు! మనలో ఆత్మవిశ్వాసాన్ని నింపి విజయం వైపు నెట్టే స్ట్రింగ్స్‌! ఇంత పాజిటివ్‌గా చూడలేకపోతే.. అవి ఏర్పడ్డానికి పడ్డ కష్టాన్ని, వెంట్‌ త్రూ అయిన వైనాన్ని గుర్తుపెట్టుకుందాం, మనలో భాగంగా సొంతం చేసుకుందాం! వేలాడే చర్మం మీది చారలుగా చూసి కుంగిపోకుండా.. శారీరక ధృడత్వంతో మానసికంగా బలపడి.. ఆత్మవిశ్వాసంతో ముందుకు సాగడమే! మనల్ని మనం ప్రేమించుకోవాలి.. సొంతం చేసుకోవాలి.. స్ట్రెచ్‌మార్క్స్‌తో సహా!’’ అంటూ కామెంట్‌ రాసి మరీ ఆ ఫోటోలను ఇన్‌స్ట్రాగ్రామ్‌లో పోస్ట్‌ చేయడం ప్రారంభించింది మమత. మజిల్‌ మామ్‌..! ఈ పోస్ట్‌లు ఎంత ప్రాచుర్యం పొందాయంటే.. స్ట్రెచ్‌మార్క్స్‌ను ఓన్‌ చేసుకునే ఓ ప్రచారంలా భావించేంతగా! దాంతో మమతా చాలా ఫేమస్‌ అయిపోయింది ‘‘మజిల్‌ మామ్‌’’గా! ఇప్పటికీ రోజుకు పది గంటలు జిమ్‌లో చెమటోడుస్తుంది. ట్రైన్‌ అవుతూ.. ట్రైన్‌ చేస్తూ! గుడ్‌ న్యూస్‌ ఏంటంటే.. 2017లో ఆరంభమైన ఆమె ఈ ప్రయాణానికి ఇప్పుడు స్పాన్సరర్స్‌ వచ్చారు. ఓ పోటీలో.. గెలిచి ట్రోఫీ అందుకుంటున్నప్పుడు.. ఆడియెన్స్‌లోంచి తన అయిదేళ్ల (ఇప్పుడు పూర్విక వయసు) కూతురు ‘‘మమ్మీ.. ’’ అంటూ స్టేజ్‌ మీదకు వచ్చి ఆమె మెడకు అల్లుకుపోతుంటే ఆడియెన్స్‌ అంతా ‘‘మజిల్‌ మామ్‌ (సంతూర్‌ మామ్‌ స్టయిల్లో)’’ అంటూ చప్పట్లు కొట్టారట. ‘‘నా ఇన్సిపిరేషన్, నాకు ప్రేరణ  లడ్డూ (కూతురి ముద్దు పేరు)నే. నా తపనంతా నేనూ తనకు ఇన్సిపిరేషన్‌గా నిలబడాలనే. నా ప్రొఫెషన్‌ విషయంలో చాలా స్ట్రిక్ట్‌గా ఉంటాను. ఇంట్లో మాత్రం నా బిడ్డకు బానిసనే. తనే నా బలం.. బలహీనత’’ అంటుంది మమత.  ఒక్కో గెలుపుతో  ఇంట్లో వాళ్ల పూర్తి సపోర్ట్‌ను సాధించింది. ఇప్పుడు భర్తకూ ఉద్యోగం దొరికింది.  ట్రైనింగ్‌.. పోటీలు.. బిడ్డ పెంపకం.. స్ట్రెచ్‌ మార్క్స్‌ క్యాంపెయిన్‌తో క్షణం తీరకలేకుండా సాగిపోతోంది ఈ మజిల్‌ మామ్‌. – శరాది

కన్నడ బుల్లితెర మీద వెలుగుతూ తమిళంలో తన దైన ముద్ర వేసుకున్న ఐశ్వర్య తెలుగు చిన్న తెరమీదా గుర్తింపు తెచ్చుకుంటున్న నటి. స్టార్‌ మాటీవీ  ‘అగ్నిసాక్షి’ సీరియల్‌లోని ‘గౌరి’ పాత్రలో అందంగా ఇమిడిపోయిన ఐశ్వర్య చెబుతున్న విషయాలు.. తెలుగు ‘అగ్నిసాక్షి’ సీరియల్‌ కన్నడలో ‘సర్వమంగళ మాంగల్యే’పేరుతో వస్తుంది. ఈ రెండు సీరియల్స్‌లో ‘గౌరి’ పాత్ర నాదే. ఏడాదిన్నరగా ఈ సీరియల్స్‌లో నటిస్తున్నా. గౌరి పాత్రకు న్యాయం చేస్తున్నాను అని చాలా హ్యాపీగా ఉంది. గౌరీ–శంకర్‌ల రొమాన్స్‌ సీన్లు కూడా ఇందులో ఉంటాయి. భైరవి అల్లరిపిల్ల అనిపించుకుంటూనే ఏదైనా ఒక విషయం తన దృష్టికి వచ్చిందంటే వదిలేయని తత్వం గలదానిగా ఉంటుంది. అల్లరితో పాటు నేర్పు కూడా ఉంటుంది. ఉమన్‌ ఎంపవర్‌మెంట్‌ గురించి ఈ సీరియల్‌లో నేర్చుకోవాల్సింది చాలా ఉంటుంది. ఈ క్యారెక్టర్‌ నుంచి చాలా నేర్చుకున్నాను.  నాటకం నుంచి టీవీకి ఉండేది బెంగుళూరు. బాచిలర్‌ ఆఫ్‌ బిజినెస్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ చేశాను. అమ్మ పుష్పాంజలి హౌజ్‌వైఫ్‌. మా అమ్మ వల్లే ఈ ఫీల్డ్‌కి వచ్చాను. నాన్నగారు అశ్వనికుమార్‌ అడ్వకేట్‌. అమ్మనాన్నలకు ఒక్కతే కూతురును. టెన్త్‌ క్లాస్‌లో ఉన్నప్పుడు ఒకసారి థియేటర్‌ క్లాస్‌కి వెళ్లాను. అంతకుముందు నాకు ఈ ఫీల్డ్‌ అంటే ఐడియా లేదు. అయితే, టీవీలో సీరియల్స్‌ చూసేదాన్ని. అందులోని క్యారెక్టర్స్‌ని ఇమిటేట్‌ చేస్తుండేదాన్ని. థియేటర్‌ ఆర్ట్స్‌ వల్ల కన్నడ సీరియల్‌ ‘అనురూప’లో అవకాశం వచ్చింది.’ తర్వాత రెండు కన్నడ సినిమాలోనూ నటించాను. ‘గిరిజా కళ్యాణ్‌’ అర్క మీడియాలో చేయడంతో ఇటు తెలుగుకు పరిచయం అయ్యాను.  తప్పులే మాట్లాడా! ఇక్కడ భాష రాక మొదట్లో మాట్లాడడం కష్టం అనిపించేది. కానీ, త్వరగానే నేర్చేసుకున్నాను. భాష రాదు అనుకుంటే అస్సలు రాదు. తప్పులైనా పర్వాలేదు ఇక్కడ వాళ్లే కరెక్ట్‌ చేస్తారు అని మాట్లాడుతూ ఉండేదాన్ని. అలా తెలుగు నేర్చేసుకున్నా. తమిళ సీరియల్‌ చేసినప్పుడు అక్కడ తమిళ్‌ నేర్చుకున్నాను.  మంచి ప్లాట్‌ ఫామ్‌ ఇక్కడి ఆడియన్స్‌ బాగా సపోర్ట్‌ చేస్తుంటారు. ‘అగ్నిసాక్షి’లోని గౌరి క్యారెక్టర్‌ గురించి ఇన్‌స్టాగ్రామ్, ఫేస్‌బుక్‌లో నాకు సలహాలు, సూచనలు ఇస్తుంటారు. మంచి ప్లాట్‌ఫామ్‌ దొరికింది. చక్కగా ఉపయోగించుకోవాలని అనుకుంటాను. బిజినెస్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ చదివినప్పటికీ వ్యాపార ఆలోచనలేవీ లేవు. నా భవిష్యత్తు టీవీ ఇండస్ట్రీనే. సపోర్ట్‌ చేస్తే చాలు మన ప్రతి అడుగు దేవుడే డిసైడ్‌ చేస్తాడు అని నమ్ముతాను. సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరస్వామిని పూజిస్తాను. నాకు కాబోయే భర్తలో నా ప్రొఫెషన్‌ని సపోర్ట్‌ చేయడంతో పాటు ఇది ఎందుకు చేశావు అనకుండా ఉంటే చాలు అనుకుంటున్నాను. ఖాళీ సమయం దొరికితే షాపింగ్‌లో దూరిపోతాను. బట్టలను కొనుగోలు చేయడం అంటే చాలా ఇష్టం. ఇంకాస్త ఖాళీ దొరికితే నిద్ర పోతాను.   స్పష్టత ముఖ్యం ఈ రంగంలో నిలదొక్కుకోవాలంటే ‘ఎవరి ద్వారా వస్తున్నాం’ అనే స్పష్టత ఉండాలి. ఏం వర్క్‌ చేస్తున్నారో ఆ పని మాత్రమే చూసుకోవాలి. వర్క్‌లో ఎంత ఇన్‌వాల్వ్‌ అయి చేస్తామో అది అంతగా భవిష్యత్తుకు పనికి వస్తుంది. ముఖ్యంగా పొగరు చూపించకుండా ఉంటే ఇక్కడ మంచి ఫ్యూచర్‌ ఉంటుంది. ఇక్కడ ఒక వారం, బెంగుళూరులో ఒక వారం  సీరియల్‌ ప్రాజెక్ట్స్‌లో పాల్గొంటూ ఉంటాను. నాకు అవకాశాలు ఇచ్చిన ప్రతి ఒక్కరికీ ధన్యవాదాలు. 

సిటీలో మన జీవితాలు సౌకర్యంగా ఉండటానికి ఎంతోమందిపగలూ రాత్రి పని చేస్తుంటారు... ఎండలో వానలో చలిలో పని చేస్తుంటారు.మనకి వాళ్లందరు అనామకులుకానీ వాళ్లకీ ఒక ఇల్లూ కుటుంబం మమతలూ మమకారాలూ ఉంటాయి.త్యాగంలో పెద్దాచిన్నా ఉండదేమో. ఒక జవాను ప్రాణానికి ఎంత విలువ ఉంటుందో  ఈ ప్రాణానికీ అంత విలువ ఉంటుంది. కార్వాన్‌ సత్యనారాయణపురంలోని ఆ ఇరుకు గల్లీలో ఆ రెండు గదుల రేకుల ఇంట్లో కరెంటు లేదు. లైటు వెలుగుతూ ఉంది. ఫ్యాన్‌ తిరుగుతూ ఉంది. కాని కరెంటు లేదు. అవును... ఆ ఇంటికి విద్యుత్తు వంటి, ప్రాణ ప్రవాహం లాంటి మగదిక్కు పది రోజుల క్రితం తన వృత్తికి తన ప్రాణం అర్పించాడు. నిన్న వరకూ ఉన్న మనిషి ఇవాళ లేడంటే ఆ ఇల్లాలి పరిస్థితి ఏమిటి? పిల్లల పరిస్థితి ఏమిటి? ఆ వెలితి పూడే మాట ఏమిటి?‘నమస్తే’ అంది ఒక రకమైన బిడియంతో సంగీత. ఆమె పూర్తి పేరు పోగుల సంగీత. భర్త పేరు పోగుల భూమయ్య. నలభై లోపు వయసు. ఇప్పుడు లేడు. చనిపోయాడు.‘సైనికులు చనిపోతే గొప్ప పేరొస్తుంది. పోలీసులు చనిపోతే కూడా గొప్ప పేరొస్తుంది. మా ఆయన కరెంట్‌ మనిషి. కరెంటు మనిషి చనిపోతే ఎక్కడైనా పేరొస్తుందా?’ అందామె భర్తను తలుచుకుంటూ.ఏప్రిల్‌ 3, 2018న భూమయ్య చనిపోయాడు. కరెంట్‌ పోల్‌ మీద అక్కడికక్కడే చనిపోయాడు. అతడు గన్‌ఫౌండ్రీ సెక్షన్‌లోని హైదరగూడ సబ్‌డివిజన్‌లో విద్యుత్‌ పంపిణీ సంస్థ కాంట్రాక్ట్‌ వర్కర్‌. అతడు చనిపోయిన సంగతి పత్రికలలో చిన్న వార్తగా వచ్చింది. దానిని ఎంతమంది చదివారో తెలియదు. ‘చూశారా మా ఇల్లు. ఆయన లేడు. పిల్లలు లేరు. ఒక ఆడదాని బతుక్కు ఇంతకు మించిన శాపం ఏముంది?’ అంది. ఆ క్షణంలో ఆమె గొంతు దు:ఖంతో వణికింది. సంగీతకు ఇద్దరు పిల్లలు. కొడుకు ఆకాశ్‌ 6వ తరగతి చదువుతున్నాడు. కుమార్తె వెన్నెల 4వ తరగతి చదువుతోంది. తండ్రి లేని ఇంట్లో వాళ్లు ఉండలేకపోతున్నారు. గాలి మార్పు కోసం వాళ్లను ఊరికి పంపింది సంగీత. ‘పెళ్లయ్యాక ఆయన వెంట నడిచా. ఇక్కడే ఉంటున్నాం. చనిపోయాక నష్టపరిహారం చెక్‌ ఇప్పించారు కార్మిక నాయకులు. అది చెల్లుబాటు కావాలంటే ఆధార్‌లో పేర్లు సరిగా ఉండాలట. నా పేరులో తప్పు ఉంది. దానిని మార్పించుకోవడానికి తిరుగుతున్నాను. అదెప్పుడవుతుందో’ అందామె.సిక్స్‌›్తసెన్స్‌ అంటుంటారు. మనిషి చనిపోయేముందు ఆ సంగతి తెలుస్తుందా? భూమయ్య రెండు నెలల క్రితమే ఆ రెండు గదుల ఇంట్లో భార్య చేత చిన్న కిరాణా షాపు పెట్టించాడు. అంటే కొంచెం ఉప్పు, చింతపండు, బిస్కెట్‌ ప్యాకెట్లు... ‘నాకొచ్చే పద్నాలుగు వేలు ఏం సరిపోతాయి. ఇలాంటి షాపుంటే నువ్వు బతకొచ్చు... నేను ఉన్నా లేకున్నా’ అన్నాడు. అప్పట్లో ఆ సంగతి సంగీత పట్టించుకోలేదు. ఇప్పుడు ఆ చిన్న కిరాణా షాపును చూస్తుంటే ఆమెకు భర్తే గుర్తుకు వస్తున్నాడు. ముందురోజు రాత్రి.. ఒక మనిషితో ఎంత కాలం జీవించినా చనిపోయే ముందురోజు మాత్రం బాగా గుర్తుండిపోతుంది. ఆ రోజు పదే పదే గుర్తుకు వస్తుంటుంది. భర్త చివరిరోజు సంగీతకు బాగా గుర్తుంది.‘మా అమ్మాయి వెన్నెల అంటే ఆయనకు చాలా ఇష్టం. ఏం అడిగినా కాదనకుండా తెచ్చి ఇచ్చేవాడు. 2వ తారీఖు రాత్రి 9 గంటల ప్రాంతంలో వెన్నెలను ఒడిలోకి తీసుకుని కిందకు దించలేదు. సరదాగా గడుపుతూ ముద్దులాడాడు. డాడీ ఉన్నంత వరకు నీకు ఏమీ కాదురా.. నువ్వు పెద్ద చదువులు చదువుకుని పెద్ద ఉద్యోగం చెయ్యాలి అన్నాడు. నేను లేనప్పుడు అమ్మని విసిగించవద్దు, అమ్మ చెప్పినట్లు వినాలి సరేనా.. అంటూ ముద్దాడుతూ ఒట్టు ఏపించుకున్నాడు. డాడీ ఎక్కడ ఉన్నా మీతోనే ఉంటాడు.. మీరు మాత్రం అమ్మని ఏడిపించొద్దు అని పదే పదే అన్నాడు. ఎప్పుడూ లేనిది ఇయ్యాల ఆయనేంటీ కొత్తగా మాట్లాడుతున్నాడనుకున్నాను.మరుసటి రోజే దుర్వార్త వినాల్సి వస్తుందని కలలో కూడా ఉహించలేకపోయాను’ బోరున విలపించింది సంగీత. ‘అమ్మా.. నాన్న ఏడమ్మా? నాన్న మళ్లీ రాడా..?? మొన్న మాతో కలసి అన్నం తిన్నాడు కదా..! మళ్లీ మనందరం అలా అన్నం ఎప్పుడు తింటామమ్మా అని పిల్లలు అంటుంటే వాళ్లకు ఎలా నచ్చజెప్పాలో అర్థం కాలేదు. వాళ్లకు తెలుసు వాళ్ల నాన్న చనిపోయాడు అని. కానీవాళ్లు అలా అడుగుతుంటే నా గుండె బరువెక్కిపోతోంది’ అంటున్న ఆమె కన్నీటి పాట ఎవరికీ వినిపించనిది. ఈ రణగొణ ధ్వనులలో ఎవరూ వినలేనిది.  పని పిచ్చోడు ‘ఆయనకు పనంటే పిచ్చి.  ఒక ఎండ లేదు, వాన లేదు, చలి లేదు. పండుగలప్పుడు కూడా ఇంట్లో ఉండేవాడు కాదు. కరెంట్‌ లేకపోతే మనం ఒక్క నిమిషం ఇంట్లో ఉండలేం కదా. వేరే వాళ్లు ఎలా ఉంటారు? నేను వెళ్లి వాళ్లకు కరెంట్‌ తెప్పిస్తే మన పేరు చెప్పుకుంటారు అని అంటుండేవాడు. వర్షాకాలంలో అయితే నాకు మెతుకు గొంతు దిగేది కాదు. రోజుకు మూడు డ్యూటీలు చేస్తున్నట్టుగా తిరిగేవాడు. వైర్లు తెగినాయంట అంటూ వెళ్లి పోయేవాడు. ఆయన క్షేమంగా ఇంటికి తిరిగొచ్చే వరకు నా గుండెల్లో రైళ్లు పరిగెడుతూ ఉండేవి. ఎంత టైం అయినా సరే ఆయన ఇంటికి క్షేమంగా తిరిగొచ్చాకనే తిండి తినేదాన్ని. కరెంటు వాళ్లది కనపడని కష్టం’ అంది సంగీత.  ఆ రోజు ఏం జరిగిందంటే... భూమయ్య తన తోటి ఉద్యోగి రంగారెడ్డితో డ్యూటీలో ఉన్నాడు.  కింగ్‌కోఠి సమీపంలోని పర్దాగేట్‌ నుంచి ఫోన్‌ కాల్‌ వచ్చింది. మీటర్‌ బిగించాల్సి ఉంది వెళ్దాం పదా అంటూ భూమయ్య బయలుదేరి వెళ్లాడు. స్తంబం పైకి ఎక్కి సర్వీస్‌ వైర్‌ కలుపుతున్నాడు. ఆ సమయంలో లెఫ్ట్‌సైడ్‌ సర్క్యూట్‌లో నుంచి కరెంట్‌ పాస్‌ అయ్యింది. క్షణాల్లో షాక్‌ తగిలింది. పోల్‌ మీద భూమయ్య శరీరం కంపించింది. సాయం అందించే సమయం లేదు. చూస్తుండగానే పోల్‌ మీదే మాడిపోయాడు. ఆ తర్వాత గాంధీ ఆస్పత్రికి తీసుకెళ్లినా ప్రయోజనం లేకపోయింది.‘ఆ రోజు ఆయన పనికి వెళ్లినప్పటి నుంచి మనసెందుకో కీడు శంకిస్తోంది. అయినా పట్టించుకోకుండా నా పని నేను చేసుకుంటున్నా. పోలీసులు ఫోన్‌ చేసి ఆసుపత్రికి రమ్మనగానే గుండెల్లో రైళ్లు పరిగెత్తాయి. ఏమైంది సారూ అని అడిగినా. ఏమీ కాలేదమ్మా.. నువ్వు ముందు ఆసుపత్రికి రా అన్నారు. భయం భయంతోనే ఆసుపత్రికి వెళ్లాను. వాళ్లు నన్ను వెంట పెట్టుకుని శవాలు ఉండే చోటుకు తీసికెళ్లారు. అక్కడ నా భర్త ప్రాణం లేకుండా పడి ఉన్నాడు’ అంది సంగీత.   – చైతన్య వంపుగాని, సాక్షి ప్రతినిధి, హైదరాబాద్‌


  Banks Special
  Reasoning
  
 Model Questions
  
 Directions(Q. 1-5): Study the follo-wing information carefully and ans-wer the questions given below it.
  In a certain code, 'he is waiting there' is written as 'la pa ro ta', 'there is the train' is written as 'zo ro ji la', 'waiting at the station' is written as' ma ta fu ji' and 'is this a station' is written as 'fu bi ro vi'
 
  1.    What is the code for 'he'?
      1) la     2) pa    3) ro    4) ta    5) Either la or zo    
  
 2.    What does 'la' stands for?
      1) is      2) train     3) waiting    4) the      5) there
 
  3.    Which of the following represent 'the train station'?
      1) zo la na    2) fu ji ta
      3) fu ji zo    4) ro zo fu    5) Can't be determined
 
  4.    What is the code for 'at'?        1) ma       2) ji    3) fu    
      4) ta       5)  Can't be determined
  
 5.    Which of the following may represent 'guard is waiting'?
      1) ro ta zo    2) ta ki ro    
      3) fu zo ki    4) ta ro ji    
      5) lo ma ra
      
  Direction (Q.6-10): In each que-stion below are two statements followed by two conclusions I, II and III. You have to take the two given statements to be true even if they seem to be at variance from commonly known facts and decide which of the given conclusions logically follows from the given two statements disregarding commonly known facts.
  
 6.    Statements:
      All matches are cups
      Some fields are not viewers
      All viewers are fans
      Some matches are not fans
      Conclusions:    
      I.    some cups which are fans are not viewers
      II.    some matches which are not viewers are cups.
      III. some fields which are fans ar e not matches
      1) I and III follows        2) Only II follows
      3) II and III follows
      4) Only III follows        5) None
  (Q.7-9)
 
  7.    Statements:    
      All boys are intelligent    
      Very few girls are intelligent
      None of girl is leader
      Some professors are leaders as well as boys.    
      Conclusions:
      I. 36% of girls are intelligent
      II. 2% girls are intelligent
      III. Some boys can never
           be a girl
      1) Only II follows
      2) Only III follows
      3) Both I and II follow
      4) None follows    5) All follow
  
 8.    Conclusions:
      I. All leaders are professors
      II.    There is a possibility that every girl can be professor
      III. All professors can be leaders
      1)  None follows  
      2) Only II follows
      3) Both II and III follow
      4) Only III follows
      5) None of these
  
 9.    Conclusions:
      I. Al least some professors
        are girls
      II. No professor is intelligent
      III. 5% professors are leaders
      1) Only I follows
      2) Only II follows
      3) Only III follows
      4) Both II and III follow
      5) None of these
  
 10.    Statements:
      Some reds are crows
      All crows are yellows
      All yellows are rabbits    
      Conclusions:
      I. All crows are rabbits
      II. Some yellows are reds
      III. Some reds are rabbits
      1) All follow    2) Only I follows
      3) I  and II follows
      4) Either I or II follows
      5) None
  
  Directions (Q.11-15): Read the following passage carefully and answer the questions given below it.
  A group of friends having seven members, A, B, C, D, E, F and G contains four men and three women. Each one of them has a different profession, stock broker, lawyer, do-ctor, professor, engineer, busine-ssman and banker and each one has passed out of a different  colleges P, S, V, W, X, Y and Z not necessarily in the same order. None of the women is a businessman or a stock broker. C is a doctor and she has passed out from 'College X'. A is 'College Y' pass out. B is not a professor E is banker and 'College S' passed out. F is a stock broker and has not studied in 'College P'. G is a businessman and has studied in 'College Y'. The professor is 'College Z' passed out. The lawyer has studied in 'College P'. None of the ladies has studied in 'College R' or 'College S'.
  
 11.    Which of the following combi-nation is correct?
      1) B - Doctor - female
      2) C - W- male
      3) A - Businessman - Y
      4) D - Professor - male    
      5) None of the above    
  
 12.    Which of the following groups represents ladies in the group of friends ?
      1) A, B, C    2) E, F, G    
      3) B, C, D    4) B, E, G    5) None of these    
 
  13.    Who among the following is a Lawyer ?
      1) A      2) B    3) E    4) G    5) None of these
  
 14.    What is the profession of D?    1) Doctor    2) Stock broker    3) Engineer    4) Professor    5) None of these    
  
 15.    From which of the following colleges has the stock broker?    1) W       2) Y    3) S    4) X    5) None of these
  
  Direction (Q.16-20): Read the follo-wing passage carefully and answer the questions given below it.
  Eight people E, F, G, H, J, K, L and M are sitting around a circular table facing the centre. Each of them is of a different profession Charted Accountant, Columnist, Doctor, En-gineer, Financial Analyst, Lawyer, Professor and Scientist but not necessarily in the same order. F is sitting second to the left of K. The Scientist is immediate neighbor of K. There are only three people between the Scientist and E. The Columnist is to immediate right of the Engineer. M is second to the right of K. H is the Scientist G and J are immediate neighbours of each other. Neither G nor J is an Engineer. The Financial Analyst is immediate left of F. The Lawyer is second to the right of the Columnist. The Professor is an immediate neighbor of the Engineer G is second to the right of the Charted Accountant.
  
 16.    Who is sitting second to the right of E?    
      1) The lawyer         2) G
      3) The Engineer      4) F    
      5) K    
  
 17.    Who amongst the following is the professor?
      1) F        2) L    3) M    
      4) K        5) J    
 
  18.    Four of the following five one alike in a certain way based on the given arrangement and hence form a group. Which of the following does not  belong to that group?
      1) Chartered Accountant - J
      2) M-doctor    
      3) J - Engineer
      4) Financial Analyst -L
      5) Lawyer - K
  
 19.    What is the profession of L with respect to the Scientist?    
      1) Third to the left        2) Second to the right
      3) Second to the left
      4) Third to the right
      5) Immediate right
 
  20.    Which of the following state-ments is true according to the given statements?
      1)    The Lawyer is second to the left of the Doctor
      2)    E is an immediate neighbour of  Financial Analyst
      3)    H sits exactly between F and Financial Analyst
      4)    Only four people sits between Columnist and F
      5)    All are true
      
  Direction (Q.21-25): Read each statement carefully and answer the following questions.
  
 21.    Which of the following ex-pressions will be true, if the expression R  > O = A > S < T is definitely true?
      1) O > T     2) S < R    
      3) T > A     4) S = O
      5) T < R    
 
  22.    Which of the following symbols should replace the question mark (?) in the given expression in order to make the expression 'P > A' as well as 'T < L' definitely true?
      1) £       2) >         3) <       4) ³
      5) Either (1) or (2)    
 
  23.    Which of the following symbols should be placed in the blank spaces respectively (in the same order from left to right) in order to complete the given expression in such a manner that make the expression B > N as well as
      D £ L definitely true?        
      B _ L _ O _ N _ D
      1)  =, =, ³ , ³    2) >, ³, =, >    3) >, <, =, £    4) ³, =, =, ³    5) >, =, ³, <    
  
 24.    Which of the following should be placed in the blank spaces respectively (in the same order from left to right) in order to complete the given expression in such a manner that makes the expression A < P definitely false?    _  £  _  <  _  >  _
      1) L, N, P, A    2) L, A, P, N    3) A, L, P, N    4) N, A, P, L    5) P, N, A, L    
 
  25.    Which of the following symbols should be placed in the blank spaces respectively (in the same order from left to right) in order to complete the given expression in such a manner that makes the expression 'F > N' and U > D' definitely false?        
      F _ O _ U _ N _ D
      1) <, <, >, =    2) <, =, =, >    3) <, =, =, <    4) ³, =, =, >    5) >, >, =, <
  Directions (Q.26&27): In each ques-tion below is given statement follo-wed by two conclusions numbered I and II You have to assume every-thing in the statement to be true then consider the two conclusions together and decide which of them logically follows beyond a reason-able doubt from the information given in the statement    .
  Give answer (1)
      If only conclusion I follows.
  Give answer (2)
      If only conclusion II follows.    
  Give answer (3)
      If either I or II follows.
  Give answer (4)
      If neither I nor II follows, and
  Give answer (5)
      If both I and II follow.
  
 26.    Statement: The cabinet of State 'X' took certain steps to tackle the milk glut in the state as the co-operatives and Government dai-ries failed to use the available milk As news report        Conclusions:            
      I.    The milk production of State 'X' is more than its need.
      II.    The Government and co-op-erative dairies in State 'X' are not equipped in terms of re-sources and technology to handle such excess milk.
  
 27.    Statement: It has been decided by the Government to withdraw 33% of the subsidy on cooking gas from Die beginning of next month-A spokesman of the Go-vernment.        Conclusions:    
      I.    People now no more desire of need such subsidy from Go-vernment as  they can afford  increased price of the cooking gas.
      II.    The price of the cooking gas will increase at least by 33% from the next month.
  
  KEY
  
    1) 2      2) 5    3) 3      4) 1
  5) 2    6) 2    7) 3    8) 3
  9) 3    10) 1    11) 5    12) 3
  13) 2    14) 4    15) 1    16) 2
  17) 4    18) 3    19) 2    20) 1
  21) 2    22) 2    23) 4    24) 5
  25) 3    26) 5    27) 4