మన ఇంట్లో ఎక్కువగా వాడే నిమ్మపండు లాంటి సిట్రస్‌ జాతి పళ్లను ఎక్కువ రోజులు తాజగా ఉంచడం కాస్త సమస్యగా ఉంటుంది. అలాగే పాయాసం, లేదా కిచిడీలో డేకరేషన్‌కి లేదా రుచి కోసం ఉపయోగించే సగ్గుబియ్యం లాంటివి హడావిగా ఆఫీస్‌కి వెళ్లేటప్పడూ వీటిని ఉపయోగించలేక ఇబ్బంది పడుతుంటారు. ఎందుకంటే వాడటానికి ముందు ఆ సగ్గబియ్యాన్ని కొంచెంసేపు నీటిలో నాననివ్వాల్సి ఉంటుంది. బిజీబీజీ లేఫ్‌లో ఇలాంటి వాటి ఎన్నింటికో మంచి ఇంటి చిట్కాలు ఉన్నాయి వెంటనే ఫాలోకండి సత్వరమే ఆ ఇబ్బంది నుంచి బయటపడండి. సులువుగా వండేసుకోండి, కూరగాయాలు కూడా మంచిగా నిల్వ చేసుకోండి. ఈజీ చిట్కాలు శుభ్రంగా కడిగి తుడిచిన నిమ్మకాయలకు కొద్దిగా నూనె రాసి టిష్యూపేపర్‌ వేసిన బాక్స్‌లో పెట్టి రిఫ్రిజిరేటర్‌లో పెడితే ఎక్కువ రోజులపాటు తాజాగా ఉంటాయి. గ్లాసు నీళ్లలో కొద్దిగా వెనిగర్‌ వేసి టూత్‌బ్రష్‌లను నానబెట్టాలి. అరగంట తరువాత గోరువెచ్చని నీటితో కడిగితే టూత్‌బ్రష్‌లు శుభ్రపడతాయి. సగ్గుబియ్యం చక్కగా నానిన తరువాత నీటిని వడగట్టి ఎయిర్‌ టైట్‌ కంటైనర్‌లో వేసి రిఫ్రిజిరేటర్‌లో పెట్టాలి. ఇవి నాలుగైదు రోజులపాటు తాజాగా ఉంటాయి. అప్పటికప్పుడు సగ్గుబియ్యం నానపెట్టుకోకుండా ఇలా నిల్వచేసిన సగ్గుబియ్యాన్ని తీసుకుని వెంటనే కిచిడి, పాయసం, ఇడ్లీ, దోశల్లోకి వాడుకోవచ్చు.  (చదవండి: ప్లాస్టిక్‌ మంచిదికాదని స్టీల్‌ వాటర్‌ బాటిల్స్‌ వాడుతున్నారా?)

చైనాలో ఆంక్షలు సడలించగానే ఒక్కసారిగా అనూహ్యంగా కేసులు పెరిగిపోతున్న సంగతి తెలిసిందే. ఇది చాలదన్నట్లు మరో ముప్పు ఉందని, మరి కొద్దిరోజుల్లో ప్రపంచంపై మరోసారి కరోనా వైరస్‌ పంజా విసురుతుందని నిపుణలు సైతం హెచ్చరిస్తున్నారు. ఈ తరుణంలో ఒక్కసారిగా చైనాలో నిమ్మకాయలకు అమాంతంగా డిమాండ్‌ పెరిగిపోయింది. అక్కడ ప్రజలంతా నిమ్మకాయలు కొనేందుకు దుకాణాల వద్దకు ఎగబడటంతో ధరలు సైతం అమాంతంగా పెరిగినట్లు సమాచారం. కరోనా భారి నుంచి బయటపడేందుకు రోగనిరోధక శక్తి కోసం చైనీయులు  విటమిన్‌ సీ అధికంగా ఉండే నిమ్మకాలయను కొనుగోలు చేసేందుకు బారులు తీరుతున్నారు. దీంతో నిమ్మ రైతుల వ్యాపారాలు అకస్మాత్తుగా పుంజుకున్నాయి. ఈ మేరకు నైరుతీ ప్రావిన్స్‌ కౌంటీ ఎన్యూలో ఒక నిమ్మ రైతు తాను సుమారు 130 ఎకరాల్లో నిమ్మాకాయలు పండిస్తున్నానని, తన విక్రయాలు రోజుకు 20 నుంచి 30 టన్నులు పెరిగాయని చెబుతున్నాడు. పైగా గతంలో కేవలం 5 నుంచి 6 టన్నులుగా మాత్రమే తన విక్రయాలు ఉండేవని తెలిపాడు. అదీగాక  గత మూడేళ్లుగా జీరో కోవిడ్‌ పాలసీ పేరుతో కఠిన ఆంక్షలు విధించి ప్రజలను నానా ఇబ్బందులకు గురిచేసిన చైనా ప్రభుత్వమే ప్రజల కోసం తన తీరుని మార్చుకుంది. దీంతో ప్రజలు ఈ కరోనా మహమ్మారితో పోరాడేందుకు సహజసిద్ధమైన వాటిపై దృష్టి పెట్టారు. అందులో భాగంగానే విటమిన్‌ సీ అధికంగా ఉండే నిమ్మ జ్యూస్‌లు తాగి రోగ నిరోధక శక్తి పెంపొందించుకునేందుకు రెడీ అవుతున్నారు. గత నాలుగు ఐదు రోజుల నుంచి నిమ్మ ధరలు రెట్టింపు అయినట్లు మరో రైతు లియు యాంజింగ్‌ చెబుతున్నారు. తాను మొన్నటి వరకు అరకిలో నిమ్మకాయలు రూ. 22 నుంచి 35 రూలు వరకు అమ్మానని, ఇప్పుడూ ఏకంగా రూ. 61కి అమ్ముతున్నట్లు తెలిపాడు. గత కొద్దిరోజులుగా ఈ కరోనా ఆంక్షలతో ఎగుమతులు లేక కూరగాయాలు, పళ్ల వ్యాపారులు నష్లపోయినట్లు చెబుతున్నారు. ఇప్పుడూ ప్రజలు తాజా పళ్లు మంచివని, అందులోని నిమ్మరసం సేవించడంతో ఈ వైరస్‌ నుంచి బయటపడవచ్చిన ప్రజలు నమ్మడంతో వీటికి డిమాండ్‌ పెరిగిందని చెబుతున్నారు. అదీగాక ఈ కరోనా కేసులు పెరుగుతున్న వేళ ప్రజలు తాజా కూరగాయాలు, ఇతర పళ్లు బేరీ, నారింజ, పీచెస్‌ వంటివి తెగ కొంటున్నారని, విక్రయాలు కూడా అమాంతంగా పెరిగాయని రైతులు తెలిపారు.  (చదవండి: బాప్‌రే! ఒకటి, రెండు కాదు.. ఏకంగా 11 వేలకు పైగా హత్యలు చేసిన 97 ఏళ్ల వృద్ధురాలు)

How To Get Rid of Blackheads: ఎన్ని జాగ్రత్తలు పాటిస్తున్నప్పటికీ బ్లాక్‌హెడ్స్‌ వస్తూనే ఉంటాయి. వీటివల్ల ముఖం డల్‌గా, కళావిహీనంగా కనిపిస్తుంది. వీటిని తీయించుకోవడం ఖర్చుతో కూడుకున్నదేగాక, సమయం కూడా వెచ్చించాల్సి ఉంటుంది. అయితే ఇంట్లో ఉండే దాల్చిన చెక్క, నిమ్మకాయ, పప్పు, పాలు, పంచదార, కొబ్బరి నూనె, ఉప్పుతో సులభంగా తొలగించుకోవచ్చని నిపుణులు చెబుతున్నారు. అవేంటో చూద్దాం... కొల్లాజెన్‌ విడుదలలో.. ►చర్మంలో అతిముఖ్యమైన ప్రోటిన్‌ కొల్లాజెన్‌ విడుదలను మెరుగుపరచడంలో దాల్చిన చెక్క ప్రముఖ పాత్ర పోషిస్తుంది. చర్మం మీద ఏర్పడే రంధ్రాలను దాల్చిని తగ్గిస్తుంది. నిమ్మరసంలోని యాంటీ ఆక్సిడెంట్స్‌ చర్మంమీద రంధ్రాలను లోతుగా శుభ్రం చేస్తాయి. ►అందువల్ల అరచెక్క నిమ్మరసంలో టీస్పూను దాల్చిన చెక్కపొడి వేసి కలపాలి. ఈ మిశ్రమాన్ని బ్లాక్‌హెడ్స్‌ ఉన్న ప్రాంతంలో పూతలా వేసి పదిహేను నిమిషాలపాటు మర్దనా చేయాలి. తరువాత చల్లటి నీటితో కడిగేయాలి. వారానికి రెండుసార్లు ఇలా చేస్తే బ్లాక్‌హెడ్స్‌ తగ్గుముఖం పడతాయి. ఎర్రకందిపప్పు ఉంటే.. ►పాలు చర్మానికి పోషణ అందిస్తే పప్పు దినుసులు బ్లాక్‌హెడ్స్‌ను వేళ్లతోసహా పీకేస్తాయి. ఎర్రకందిపప్పుని ఒక టేబుల్‌ స్పూను తీసుకుని నాలుగు గంటలపాటు నానబెట్టాలి. నానినపప్పులో నీటిని తీసేసి రెండు స్పూన్ల పాలు పోసి మెత్తగా రుబ్బుకోవాలి. ►ఈ మిశ్రమాన్ని ముఖానికి పూతలా వేసి పదిహేను నిమిషాలపాటు మర్దన చేసి తరువాత కడిగేయాలి. ఇలా చేయడం వల్ల పప్పులోని యాంటిఆక్సిడెంట్స్‌ చర్మానికి అందుతాయి. మర్దనతో బ్లాక్‌ హెడ్స్‌ పోతాయి. సున్నిత చర్మతత్వం కలిగిన వారికి ఈ స్క్రబ్‌ చక్కగా పనిచేస్తుంది. మృతకణాలను తొలగిస్తుంది ►స్పూను పంచదారలో రెండు టేబుల్‌ స్పూన్ల కొబ్బరి నూనె కలపాలి. ఈ మిశ్రమాన్ని ముఖానికి అప్లై చేసి ఇరవై నిమిషాలపాటు మర్దన చేసి తరువాత కడిగేయాలి. పంచదార లోతుగా శుభ్రంచేసి మూసుకుపోయిన రంధ్రాలను తెరవడంతోపాటు, మృతకణాలను తొలగిస్తుంది. కొబ్బరి నూనెలోని యాంటీ బ్యాక్టీరియల్, యాంటీ ఇన్‌ఫ్లమేటరీ గుణాలు చర్మాన్ని ఆరోగ్యంగా ఉంచడంతోపాటు, మృదువుగా మారుస్తాయి. చర్మాన్ని బిగుతుగా మారుస్తుంది! అరచెక్క నిమ్మరసంలో అరటీస్పూను సాల్ట్‌వేసి కలపాలి. ఈ మిశ్రమాన్ని ముఖానికి అప్లై చేసి పదినిమిషాలపాటు మర్దన చేసి చల్లని నీటితో కడిగేయాలి. ఈ స్క్రబ్‌ వదులుగా ఉన్న చర్మాన్ని బిగుతుగా మార్చడంతోపాటు, బ్లాక్‌హెడ్స్‌ను తొలగించి చర్మం కాంతిమంతంగా మెరిసేలా చేస్తుంది.  చదవండి: Radhika Madan: నా చర్మ సౌందర్య రహస్యం ఇదే.. వారానికోసారి ఇలా చేశారంటే..

అమృత్‌సర్‌: ఈ ఏడాది వేసవిలో ఎండలే కాదు నిమ్మకాయల ధరలు కూడా మండుతున్నాయి. వేసవి తాపాన్ని తగ్గించుకునేందుకు నిమ్మ రసం తాగడానికి కూడా సామాన్యులు జంకుతున్నారు. ఎందుకంటే నిమ్మ మునుపెన్నడూ లేనంత ధర పలుకుతోంది. ఈ అవకాశాన్ని క్యాష్‌ చేసుకుందామని అనుకుని ప్రయత్నించి సస్పెండ్‌ అయ్యాడు ఓ జైలు అధికారి. ఈ ఘటన పంజాబ్‌లో చోటు చేసుకుంది. వివరాల ప్రకారం..గుర్నమ్‌ లాల్‌ అనే ఐపీఎస్‌ అధికారి కపుర్తలా మోడర్న్‌ జైలు సూపరింటెండెంట్‌గా విధులు నిర్వహిస్తున్నారు. ఏప్రిల్ 15 నుంచి 30 మధ్య రూ. 10,000 విలువ చేసే 50కిలోల నిమ్మకాయలను కిలో రూ.200 చొప్పున కొనుగోలు చేసినట్లు బిల్లులు ప్రభుత్వానికి సమర్పించాడు. అయితే జైలు సూపరింటెండెంట్ నకిలీ రేషన్ బిల్లులను సృష్టిస్తున్నారని, బిల్లుల్లో చూపిన వస్తువులు తమకు ఇవ్వడం లేదని జైలులోని ఖైదీలు పంజాబ్ జైళ్లు, మైనింగ్, పర్యాటక శాఖ మంత్రి హర్జోత్ సింగ్ బైన్స్‌కు ఫిర్యాదు చేయడంతో అసలు నిజాలు బయట పడ్డాయి. ఫిర్యాదుపై స్పందించిన మంత్రి ఈ వ్యవహారంపై విచారణ జరపాలని అధికారులను ఆదేశించారు. విచారణలో.. నిమ్మకాయల బిల్లులు నకిలీవని జైలు సీనియర్ అధికారులు వెరిఫికేషన్‌లో తేలింది. దీంతో పాటు తమకు నిమ్మకాయలు అందజేయలేదని జైలు ఖైదీలు కూడా అధికారులకు చెప్పారు. అంతేకాకుండా రేషన్‌, కూరగాయల నిల్వల క్రాస్‌ వెరిఫికేషన్‌ చేయగా అందులోనూ అక్రమాలు వెలుగు చూశాయి. ఇలా తీగ లాగితే డొంక కదిలినట్లు ఆ జైలు సూపరింటెండెంట్‌ బండారం బయటపడింది. దీంతో ప్రభుత్వం జైలు సూపరింటెండెంట్‌ గుర్నమ్‌ను సస్పెండ్‌ చేయడంతో పాటు అతనిపై చర్యలు తీసుకోవాలని అధికారులను ఆదేశించింది.

మార్కెట్‌లో దూసుకెళ్లడం కోసం కస్టమర్ల దృష్టిని ఆకర్షించేందుకు రకరకాల ఎత్తుడగలు వేస్తుంటారు వ్యాపారులు. కార్పోరేట్‌ కంపెనీల నుంచి గల్లీ కొట్టు వరకు వారి వారి స్థాయిల్లో వివిధ పద్దతుల్లో ప్రచారం చేస్తుంటారు. ఫెస్టివల్‌ సీజన్‌, స్టాక్‌ క్లియరెన్స్‌ పేరుతో ఇప్పటి వరకు చాలా ఆఫర్లు వచ్చాయి. కానీ వారణాసికి చెందని ఓ మొబైల్‌ స్టోర్‌ యజమాని ప్రజల దృష్టిని ఆకర్షించేందుకు సరికొత్త ప్రచారానికి తెర తీశాడు.  వారణాసిలోని మొబి వరల్డ్‌ షాప్‌ సమ్మర్‌ స్పెషల్‌ ఆఫర్లు ప్రకటించింది. ఈ స్టోర్‌లో పది వేల రూపాయలకు పైగా విలువైన ఫోన్‌ను కొనుగోలు చేస్తే లీటరు పెట్రోలు ఉచితంగా అందిస్తామంటూ ప్రకటించింది. అంతేకాదు మొబైల్‌ ఫోన్‌ యాక్సెసరీస్‌పై ఐదు నిమ్మకాయలు కూడా ఉచితంగా ఇస్తామంటూ ప్రకటించింది. మిగిలిన మొబైల్‌ స్టోర్లకు భిన్నంగా మొబి వరల్డ్‌ ప్రకటించిన ఆఫర్‌ అందరి దృష్టిని ఆకర్షిస్తోంది. మండుటెండలో కూడా ఈ ఆఫర్‌ ఏంటా అని తెలుసుకునేందుకు స్టోర్‌కి వస్తున్న వారి సంఖ్య పెరుగుతోంది. ఫలితంగా అమ్మకాలు కూడా బాగున్నాయంటున్నారు స్టోర్‌ నిర్వాహకులు. మార్కెట్‌లో పెట్రోల్‌, నిమ్మకాయల రేట్లు మండిపోతుండటంతో వాటిని ఉచితంగా అందిస్తామంటూ ఆఫర్‌ ప్రకటించడం తమకు కలిసి వచ్చిందంటున్నారు స్టోర్‌ నిర్వాహకులు. చదవండి: యాడ్స్‌పై ఒక్క రూపాయి పెట్టలేదు.. కానీ కంపెనీ విలువ రూ.76.21 లక్షల కోట్లు

శ్రీపొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లాలో ఈ ఏడాది ఉద్యాన పంటలు రైతు ఇంట సిరులు కురిపిస్తున్నాయి. జిల్లాలో ఉద్యాన పంటలుగా అత్యధిక విస్తీర్ణంలో నిమ్మ, బత్తాయి, బొప్పాయి, మిరప, మల్లె తదితర పంటలు సాగులో ఉన్నాయి. మెట్ట రైతుల బెట్ట తీరేలా దిగుబడులకు తోడు ధరలు సైతం ఆశా జనకంగా ఉన్నాయి. గతంలో ఎన్నడూ లేనంతగా ఈ దఫా రికార్డు స్థాయిలో రేటు దక్కుతోంది. కనీవినీ ఎరుగని స్థాయిలో నిమ్మ రేట్లు బాగా ఉండడంతో  నిమ్మ రైతుల ఆనందానికి అవధుల్లేకుండా పోయాయి సాక్షి ప్రతినిధి, నెల్లూరు: ఉద్యాన రైతుల ఇళ్లల్లో సిరులు దొర్లుతున్నాయి. నిమ్మతో పాటు మిరప, బత్తాయి, బొప్పాయి, మల్లె పంటల ధరలు ఈ ఏడాది ఆశాజనకంగా ఉన్నాయి. నిమ్మ ధరలు అయితే చరిత్రలో ఎన్నడూ పలకని విధంగా పసిడి ధరతో పోటీపడుతున్నాయి.  నిమ్మ లూజు బస్తా కనిష్టంగా రూ.13 వేల నుంచి గరిష్టంగా రూ.15 వేల వరకు స్థానిక మార్కెట్‌లో పలుకుతోంది. కిలో రూ.150 నుంచి రూ.200 వరకూ ధర ఉంది. ముంబయి, బెంగళూరు మార్కెట్లలో సైతం నిమ్మ ధరలు ఆకాశాన్ని అంటాయి. అవే ధరలు మార్కెట్‌లో నిలకడగా ఉండడంతో నిమ్మ రైతుల ఆనందానికి అవధుల్లేవు.  ఎండలు ముదరడంతో..   ఎండలు ముదరడంతో నిమ్మ ధరలు వేగంగా పుంజుకున్నాయి. ఉమ్మడి జిల్లాలో పొదలకూరు, గూడూరు నిమ్మ మార్కెట్ల నుంచి దేశ రాజధాని ఢిల్లీ, ముంబయి, బెంగళూరుకు ఎగుమతి అవుతాయి. తాజాగా ఆయా మెట్రో సిటీల్లో «నిమ్మకాయలకు డిమాండ్‌ బాగా పెరిగింది. దీంతో మార్కెట్‌లో ఊపు వచ్చింది. కిలో ఆపిల్‌ కంటే కిలో నిమ్మధర అధికంగా ఉంది. తాజా సీజన్‌లో మహారాష్ట్రలోని బీజాపూర్, ఏపీలో రాజమండ్రి, ఏలూరు, తెనాలిలో దిగుబడి ఆశించిన మేరకు లేకపోవడం, రాయలసీమతో పాటు నెల్లూరు, ప్రకాశం జిల్లాల్లో నిమ్మ కాపు బాగా ఉండడంతో మార్కెట్‌లో మంచి ధర లభిస్తోందని వ్యాపారులు వివరిస్తున్నారు.    బత్తాయి.. మిరప ధరలు జోష్‌  బత్తాయి, మిరప, మల్లెల ధరలు సైతం జోష్‌లో ఉన్నాయి. టన్ను బత్తాయిలు మేలైనవి రూ.60 వేలు పలుకుతుంటే.. కాయ నాణ్యతను బట్టి రూ.40 వేలకు తక్కువ లేకుండా ధర ఉంది. మిరపలో ఆకాష్‌ రకం కాయలు ధరలు బాగా ఉన్నాయి. బెంగళూరు బ్రీడ్‌ అయిన ఈ రకం నాలుగు రెట్లు అధికంగా కారం ఉంటుంది. దీంతో మెట్ట ప్రాంత రైతులు అధికంగా సాగు చేశారు. ప్రస్తుతం కిలో రూ.120 తక్కువ లేకుండా ధర పలుకుతోంది. ధరలు బాగా ఉండడంతో ఎకరానికి రూ. 5 లక్షల నుంచి రూ.10 లక్షలు లాభాలు దక్కుతున్నాయి. మల్లెపూలు మార్చి నుంచి దిగుబడి ప్రారంభమైంది. ప్రస్తుతం మార్కెట్‌లో కిలో రూ.300 తగ్గడం లేదు. అక్టోబర్‌ వరకు దిగుబడి రానుంది. ఉద్యాన పంటల ధరలు నిలకడగా ఉండడంతో రైతులు ఇంట సిరులు కురుస్తున్నాయి. జిల్లాలో సర్వేపల్లి, ఆత్మకూరు, కావలి, ఉదయగిరి, కోవూరు, కందుకూరు నియోజకవర్గాల్లో ఉద్యాన పంటలు సాగులో ఉన్నాయి. తిరుపతి జిల్లాలో కలిసిన గూడూరు, వెంకటగిరి నియోజకవర్గాల్లో కూడా అధికంగా ఉన్నాయి. జిల్లా వ్యాప్తంగా దాదాపు 50 వేల హెక్టార్లల్లో ఉద్యాన పంటలు సాగులో ఉండడం విశేషం. ఈ ఏడాది సకాలంలో వర్షాలు కురవడంతో ఉద్యాన పంట ఉత్పత్తులు నాణ్యతగా ఉన్నాయి. దీనికి తోడు మార్కెట్లో ధరలు కూడా బాగుండటం, ప్రభుత్వం ఉద్యాన రాయితీలు ప్రకటించడంతో రైతులు సంతోషం వ్యక్తం చేస్తున్నారు.    ప్రభుత్వ ప్రోత్సాహం  జిల్లాలో ఉద్యాన పంటల సాగును ప్రోత్సహించేందుకు ప్రభుత్వం అనేక రాయితీలు ప్రకటించింది. ఆధునిక పద్ధతుల్లో సాగు చేసేందుకు అవసరమైన మెటీరియల్‌ రాయితీతో అందిస్తోంది. ప్రధానంగా మెట్ట ప్రాంతాల్లో నీటి కొరతను అధిగమించేందుకు బిందు సేద్యంతో పాటు మల్చింగ్‌ విధానం సాగుకు రైతులకు ప్రోత్సాహకాలు ఇస్తోంది. నేరుగా రైతుల ఖాతాల్లో ప్రోత్సాహక నగదు జమ చేస్తోంది. హెక్టారుకు రూ.16 వేల రాయితీ అందిస్తోంది. బత్తాయి ధరలు బాగున్నాయి  ఈ ఏడాది బత్తాయి ధరలు అశాజనకంగా ఉన్నాయి. కొన్నేళ్లుగా ధరలు లేక రైతులు ఇబ్బంది పడ్డారు. గతేడాది వర్షాలు పుష్కలంగా కురిసి దిగుబడులు బాగా వచ్చాయి. గిట్టుబాటు ధరలు లభించాయి. ఈ ఏడాది మంచి వర్షాలు పడటంతో దిగుబడితో పాటు కాయ నాణ్యత కూడా చాలా బాగుంది. టన్ను ధర కాయ నాణ్యతను బట్టి రూ.45 వేల నుంచి రూ.60 వేలకు పైగా ధరలు పలుకుతున్నాయి. దివంగత వైఎస్సార్‌ హయాంలో బత్తాయి రైతు ఇంట ఆనందం కనిపించింది. ఇప్పుడు ఆయన తనయుడు జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి పాలనలో బత్తాయి ధరలు గిట్టుబాటుగా ఉన్నాయి.    –  సయ్యద్‌ గౌస్‌మొయిద్దీన్, బత్తాయి రైతు, దాసరి పల్లి, ఉదయగిరి మండంలం   

సాక్షి, అమరావతి: కేజీ నిమ్మకాయల ధర రూ.2కు పడిపోయింది. రైతుకు కనీసం కోత ఖర్చులు కూడా రాని దుస్థితి ఏర్పడింది. ఈ విషయం తెలిసి ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌ తక్షణమే మార్కెటింగ్‌ శాఖను రంగంలోకి దించారు. కొనుగోళ్లలో జోక్యం చేసుకుని రైతులకు కనీస మద్దతు ధర లభించేలా చర్యలు చేపట్టాలని ఆదేశించారు. దీంతో మార్కెటింగ్‌ శాఖ నిమ్మకాయల కొనుగోలు చేపట్టింది. దీంతో కిలో రూ.2 ఉన్న నిమ్మ ధర ఇప్పుడు రూ.40కి పెరిగింది. దీంతో నిమ్మ రైతులకు మేలు కలుగుతోంది. నిమ్మ మార్కెట్‌లో తాజా పరిస్థితి ఎలా ఉందనే దానిపై సీఎం కార్యాలయ ముఖ్య కార్యదర్శి ప్రవీణ్‌ప్రకాష్, మార్కెటింగ్‌ శాఖ కమిషనర్‌ ప్రద్యుమ్నతో సీఎం వైఎస్‌ జగన్‌ సోమవారం సమీక్షించారు. మార్కెట్లలో తాజా పరిస్థితులు, నిమ్మ ధరలు ఎంతవరకు పెరిగాయి, పొరుగు రాష్ట్రాల్లో మార్కెట్ల స్థితిగతులేమిటనే అంశాలపై సీఎం ఆరా తీశారు.  ధరలు ఎందుకు పతనమయ్యాయంటే..  ► పొరుగు రాష్ట్రాల్లో మార్కెట్లు మూతపడటంతో నిమ్మ ఎగుమతులు నిలిచిపోయాయి.  రాష్ట్రంలో ఒక్కసారిగా నిమ్మకాయల ధరలు పడిపోయాయి. ఏపీలోని ప్రధాన మార్కెటైన ఏలూరులో ఈ నెల 24న కేజీ ధర రూ.2కు పడిపోవడంతో  రైతుల పరిస్థితి అగమ్యగోచరంగా మారింది.  ప్రభుత్వం ఏం చేసింది..  ► ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి ఆదేశాలతో నిమ్మ మార్కెట్లలో జో క్యం చేసుకున్న అధికారులు ప్రభుత్వం తరఫున కొనుగోళ్లు జరిపారు.  ► మార్కెటింగ్‌ కమిషనర్‌ పీఎస్‌ ప్రద్యు మ్న బెంగాల్‌ వంటి తూర్పు రాష్ట్రాల అధికారులతో మాట్లాడి అక్కడి మార్కెట్లు తెరుచుకునేలా చూశారు.   ► అక్కడి మార్కెట్లకు ఎగుమతులు మొదలు కావడంతో నిమ్మ ధరలు తిరిగి పుంజుకున్నాయి.  ► గత శుక్రవారం ఏలూరు మార్కెట్‌లో కిలో నిమ్మకాయల ధర కనిష్టం రూ.2 నుంచి గరిష్టంగా రూ.5 వరకు పలకగా.. మార్కెటింగ్‌ శాఖ జోక్యంతో ఏలూరుతో పాటు, దెందులూరు మార్కెట్‌లో శనివారం కిలో ధర గరిష్టంగా రూ.9 పలికింది.  ► ఏలూరు మార్కెట్‌లో సోమవారం కిలో కాయలను రూ.40 వరకు కొనుగోలు చేశారు. దెందులూరు మార్కెట్‌లోనూ కిలో రూ.30, ప్రైవేట్‌ రంగంలో పని చేస్తున్న గూడూరు మార్కెట్‌లో రూ.11.50 వరకు కొనుగోలు చేశారు. ఎంత కొన్నారంటే..  ► సీఎం జగన్‌ ఆదేశాలతో మార్కెటింగ్‌ శాఖ అధికారులు గత శనివారం నుంచే నిమ్మ మార్కెట్‌లో కొనుగోళ్లు మొదలు పెట్టారు.   ► కేజీ కాయల కనీస ధర రూ.9గా నిర్ణయించిన మార్కెటింగ్‌ శాఖ అధికారులు ఏలూరు మార్కెట్‌లో కొనుగోళ్లు చేపట్టడంతో ధరల్లో భారీ పెరుగుదల కొనసాగుతోంది.  ► సోమవారం వరకు 2.1 టన్నుల నిమ్మకాయలను మార్కెటింగ్‌ శాఖ కొనుగోలు చేసింది. ఇందుకోసం ధరల స్థిరీకరణ నిధి నుంచి సొమ్మును వెచ్చించింది.  ఫలితమిచ్చిన ‘ఎంఐఎస్‌’  ► పంటలకు కనీస గిట్టుబాటు ధర లేనప్పుడు రైతులను ఆదుకునేందుకు వీలుగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం రూ.3 వేల కోట్లతో ధరల స్థిరీకరణ నిధి ఏర్పాటు చేసింది.   ► ధరలు పతనమైనప్పుడల్లా మార్కెటింగ్‌ శాఖ అధికారులు రంగంలోకి దిగి మార్కెట్‌ ఇంటర్‌వెన్షన్‌ ప్రైస్‌ స్కీమ్‌ (ఎంఐఎస్‌) కింద మార్కెట్ల లో ప్రభుత్వం తరఫున జోక్యం చేసు కుని ధరల స్థిరీకరణ నిధిని వినియోగించి కొనుగోళ్లు జరుపుతున్నారు.   ► తాజాగా అదే విధానంలో పెద్ద ఎత్తున నిమ్మకాయల్ని కొనుగోలు చేసిన ప్రభుత్వం.. ఆ రైతులకు కొండంత అండగా నిలబడింది.  అరటి, బత్తాయి, టమాటా రైతుల విషయంలోనూ..  ► ఏ రాష్ట్రంలోనూ లేనివిధంగా మన రాష్ట్రంలో పంటలకు కనీస గిట్టుబాటు ధర కల్పించేందుకు రూ. 3 వేల కోట్లతో ధరల స్ధిరీకరణ నిధిని సీఎం వైఎస్‌ జగన్‌ ఏర్పాటు చేశారు.  ► ఏ పంటకైనా కనీస గిట్టుబాటు ధర రాక రైతులు ఇబ్బందులు పడుతుంటే అధికారులను రంగంలోకి దించి ఆ పంటలను మార్కెటింగ్‌ శాఖ ద్వారా కొనుగోలు చేయిస్తున్నారు.   ► అరటి, బత్తాయి, ఉల్లి, టమాటాలు ప్రభుత్వమే కొనుగోలు చేయటం వల్ల పోటీతత్వం పెరిగి రైతులకు కనీన గిట్టుబాటు ధర లభించింది.  

పండగ హడావుడి ముగిసింది. అయినవాళ్ల మధ్య, ఆత్మీయుల మధ్య విందులు హెవీగా సాగి ఉంటాయి. గారెలు, బూరెలు, చికెన్, మటన్‌... ఒకటికి నాలుగు ముద్దలు పొట్టకు ఎక్స్‌ట్రా పని పెట్టి ఉంటాయి. ఇక చాలు... ఒకటి రెండు రోజులు డైనింగ్‌ టేబుల్‌ని తేలిగ్గా ఉంచుదాం. జీర్ణాశయానికి విశ్రాంతినిద్దాం. అందుకు మార్గం? చారును శరణు కోరడమే. మిరియాలు, జీలకర్ర, నిమ్మకాయ, కొత్తిమీర, టొమాటో వీటన్నిటితో పొగలుగక్కే చారు చేయండి. రసంతో అజీర్తికి విరసం పలకండి. నిమ్మరసం – కొత్తిమీర రసం కావలసినవి: కంది పప్పు – పావు కప్పు (తగినన్ని నీళ్లు జతచేసి ఉడికించాలి); పసుపు – పావు టీ స్పూను. పొడి కోసం: కొత్తిమీర – అర కప్పు; జీలకర్ర – 2 టీ స్పూన్లు; మిరియాలు – అర టీ స్పూను; పచ్చి మిర్చి – 2; అల్లం తురుము – పావు టీ స్పూను; వెల్లుల్లి రెబ్బలు – 5 పోపు కోసం: నువ్వుల నూనె – ఒక టేబుల్‌ స్పూను; ఆవాలు – అర టీ స్పూను; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; ఎండు మిర్చి – 2; ఇంగువ – అర టీ స్పూను; పసుపు – పావు టీ స్పూను; నీళ్లు – ఒకటిన్నర కప్పులు; నిమ్మ రసం – 3 టేబుల్‌ స్పూన్లు; ఉప్పు – తగినంత; కొత్తిమీర – కొద్దిగా. తయారీ: ►ఉడికించిన పప్పును పప్పు గుత్తితో మెత్తగా చేయాలి ►మిక్సీలో అర కప్పు కొత్తిమీర, రెండు టీ స్పూన్ల జీలకర్ర, అర టీ స్పూను మిరియాలు, రెండు పచ్చి మిర్చి, అల్లం తురుము, వెల్లుల్లి రెబ్బలు వేసి కచ్చాపచ్చాగా చేసి, పక్కన ఉంచాలి ►స్టౌ మీద బాణలిలో ఒక టేబుల్‌ స్పూను నూనె వేసి కాగాక, అర టీ స్పూను ఆవాలు వేసి చిటపటలాడించాలి ►కరివేపాకు, ఎండు మిర్చి జత చేసి మరోమారు వేయించాలి ►కొత్తిమీర మిశ్రమం జత చేయాలి ∙ఇంగువ, పసుపు జత చేసి మరోమారు కలపాలి ►పప్పు, ఒకటిన్నర కప్పుల నీళ్లు జత చేసి బాగా కలియబెట్టి, ఉప్పు జత చేసి మరోమారు కలపాలి ►సన్నని మంట మీద పది నిమిషాలు మరిగించాక, దింపేయాలి ►నిమ్మ రసం జత చేసి కలియబెట్టాలి ►కొత్తిమీరతో అలంకరించాలి. మైసూర్‌ రసం కావలసినవి: పొడి కోసం: ధనియాలు – 2 టీ స్పూన్లు; ఎండు మిర్చి – 2; జీలకర్ర – అర టీ స్పూను; మిరియాలు – అర టీ స్పూను; పచ్చి సెనగ పప్పు – రెండు టేబుల్‌ స్పూన్లు ; పచ్చి కొబ్బరి తురుము – పావు కప్పు, టొమాటో తరుగు – అర కప్పు; చింతపండు రసం – ఒక కప్పు (పల్చగా ఉండాలి); కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; పసుపు – పావు టీ స్పూను; బెల్లం పొడి – అర టీ స్పూను; ఉప్పు – తగినంత; ఉడికించిన కంది పప్పు – ఒక కప్పు; నీళ్లు – 2 కప్పులు; పోపు కోసం: నూనె – 2 టీ స్పూన్లు; ఆవాలు – ముప్పావు టీ స్పూను; ఇంగువ – పావు టీ స్పూను; ఎండు మిర్చి – 2; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; కొత్తిమీర – 2 టేబుల్‌ స్పూన్లు. తయారీ: ►స్టౌ మీద బాణలి వేడయ్యాక ధనియాలు, జీలకర్ర, పచ్చి సెనగ పప్పు, మిరియాలు, ఎండు మిర్చి వేసి వేయించాలి ►మంట బాగా తగ్గించి మరోమారు వేయించాలి ►కొబ్బరి తురుము జత చేసి మరి కాసేపు వేయించి దింపేయాలి ►చల్లారాక మిక్సీలో వేసి మెత్తగా పొడి చేయాలి ∙అదే బాణలిలో ముందుగా టొమాటో గుజ్జు, చింతపండు రసం వేసి ఉడికించాలి ►కరివేపాకు, పసుపు, ఉప్పు, బెల్లం పొడి జతచేసి బాగా కలిపి మరిగించాలి ►ఉడికించిన కందిపప్పు, నీళ్లు జత చేసి కొద్దిసేపు మరిగించాలి ►తయారుచేసి ఉంచుకున్న మైసూర్‌ రసం పొడి జత చేయాలి ►స్టౌ మీద చిన్న బాణలి ఉంచి వేడయ్యాక, నూనె వేసి కాగాక, ఆవాలు, ఇంగువ, ఎండు మిర్చి, కరివేపాకు వేసి దోరగా వేయించి, మరుగుతున్న రసంలో వేసి కలపాలి ►చివరగా కొత్తిమీర వేసి బాగా కలిపి దింపేయాలి. మిరియాలు జీలకర్ర రసం కావలసినవి: మిరియాలు – అర టేబుల్‌ స్పూను; జీలకర్ర – అర టేబుల్‌ స్పూను; ఎండు మిర్చి – 2 (ముక్కలు చేయాలి); వెల్లుల్లి రెబ్బలు – 7. చింతపండు – అర టేబుల్‌ స్పూను (అర కప్పు గోరువెచ్చని నీళ్లలో నానబెట్టాలి); టొమాటో తరుగు – అర కప్పు; కొత్తిమీర తరుగు – పావు కప్పు; నీళ్లు – ఒకటిన్నర కప్పులు; ఉప్పు – తగినంత. పోపు కోసం: ఆవాలు – ఒక టీ స్పూను; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; పసుపు –పావు టీ స్పూను; ఇంగువ – అర టీ స్పూను; నూనె – ఒకటిన్నర టేబుల్‌ స్పూన్లు. తయారీ: ►చింతపండు రసం తీసి పక్కన ఉంచాలి ►మిక్సీలో వెల్లుల్లి రెబ్బలు, ఎండు మిర్చి, మిరియాలు, జీలకర్ర వేసి కచ్చాపచ్చాగా పొడి చేయాలి ►స్టౌ మీద బాణలిలో నూనె వేసి కాగాక ఆవాలు, కరివేపాకు, పసుపు, ఇంగువ వేసి వేయించాలి ►కరివేపాకు, మిరియాల పొడి మిశ్రమం జత చేసి మరోమారు కలపాలి ►చింతపండు రసం, నీళ్లు, ఉప్పు జత చేసి, బాగా కలియబెట్టి, మంట బాగా తగ్గించాలి ►సుమారు పావు గంట సేపు మరిగించాక దింపేయాలి. పైనాపిల్‌ రసం కావలసినవి: కంది పప్పు – పావు కప్పు; నీళ్లు – ఒక కప్పు; పసుపు – పావు టీ స్పూను; పైనా పిల్‌ తరుగు – ఒక కప్పు; టొమాటో తరుగు – అర కప్పు; నీళ్లు – ఒకటిన్నర కప్పులు; రసం పొడి – 2 టీ స్పూన్లు; ఉప్పు – తగినంత. పొడి కోసం: జీలకర్ర – 2 టీ స్పూన్లు; మిరియాలు –ఒక టీ స్పూను; వెల్లుల్లి రెబ్బలు – 6 పోపు కోసం: నూనె – ఒకటిన్నర టేబుల్‌ స్పూన్లు; ఆవాలు – అర టీ స్పూను; ఎండు మిర్చి – 3; కరివేపాకు – 4 రెమ్మలు; ఇంగువ – పావు టీ స్పూను; కొత్తిమీర – కొద్దిగా తయారీ: ►కంది పప్పుకు తగినన్ని నీళ్లు జత చేసి కుకర్‌లో ఉంచి ఆరు విజిల్స్‌ వచ్చేవరకు ఉడికించి, దింపి, పప్పు గుత్తితో మెత్తగా చేసి, పక్కన ఉంచాలి ►మిక్సీలో జీలకర్ర, మిరియాలు, వెల్లుల్లి రెబ్బలు (పొడి కోసం చెప్పిన వస్తువులు) వేసి కచ్చాపచ్చాగా పొడి చేసి, తీసి పక్కన ఉంచాలి ►అర కప్పు పైనాపిల్‌ ముక్కలను మిక్సీలో వేసి మెత్తగా చేసి, తీసి పక్కన ఉంచాలి ►పావు కప్పు టొమాటో ముక్కలు మిక్సీలో వేసి మెత్తగా గుజ్జు చేసి, తీసి పక్కనుంచాలి ►స్టౌ మీద బాణలిలో ఒకటిన్నర టేబుల్‌స్పూన్ల నూనె వేసి కాగాక, ఆవాలు వేసి చిటపటలాడేవరకు వేయించాలి ►మిరియాల పొడి మిశ్రమం జత చేసి కొద్దిసేపు వేయించాలి ►కరివేపాకు, ఇంగువ జత చేసి మరోమారు వేయించాలి ►టొమాటో గుజ్జు జత చేసి బాగా వేయించాలి ►పైనాపిల్‌ గుజ్జు జత చేసి రెండు నిమిషాల పాటు వేయించాక, ఉడికించిన పప్పు జతచేసి బాగా కలపాలి ►పైనాపిల్‌ తరుగు, టొమాటో తరుగు, ఉప్పు, ఒకటిన్నర కప్పుల నీళ్లు జత చేసి, బాగా కలపాలి ►రెండు టీ స్పూన్ల రసం పొడి వేసి బాగా కలియబెట్టాలి ►పదినిమిషాల పాటు మరిగించాక, కొత్తిమీర తరుగు వేసి కలిపి దింపేయాలి. పన్నీర్‌ రసం కావలసినవి: చింత పండు – నిమ్మకాయంత; నీళ్లు – 3 కప్పులు; రోజ్‌ వాటర్‌ (పన్నీరు) – 2 టేబుల్‌ స్పూన్లు; పచ్చి మిర్చి – 3; జీలకర్ర పొడి – ఒక టీ స్పూను; మిరియాల పొడి – ఒక టీ స్పూను; కొత్తిమీర – కొద్దిగా; రోజ్‌ పెటల్స్‌ – కొన్ని ; ఉప్పు – తగినంత; పంచదార – తగినంత; నెయ్యి – ఒక టేబుల్‌ స్పూను; ఆవాలు – అర టీ స్పూను. తయారీ: ►చింతపండును తగినన్ని నీళ్లలో నానబెట్టి, రసం తీసి పక్కన ఉంచాక, ఉడికించిన పప్పు నీళ్లు జత చేయాలి ►తగినంత ఉప్పు, పంచదార వేసి కలియబెట్టాలి ►స్టౌ మీద బాణలిలో నూనె/నెయ్యి వేసి కాగాక ఆవాలు, పచ్చి మిర్చి, జీలకర్ర, మిరియాల పొడి ఒకదాని తరవాత ఒకటి వేసి వేయించాలి ►చింతపండు రసం జత చేయాలి ►రెండు నిమిషాల పాటు మరిగాక దింపేసి, రోజ్‌ వాటర్‌ జత చేయాలి ►కొత్తిమీర, గులాబీ రేకలతో అలంకరించి వేడివేడిగా వడ్డించాలి. టొమాటో చారు చారుకావలసినవి: బాగా పండిన టొమాటో తరుగు – 2 కప్పులు (మిక్సీలో వేసి మెత్తగా గుజ్జు చేయాలి); నీళ్లు – 2 కప్పులు; నెయ్యి – ఒకటిన్నర టేబుల్‌ స్పూన్లు; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; ఆవాలు – అర టీ స్పూను; జీలకర్ర – అర టీ స్పూను; మెంతులు – పావు టీ స్పూను; ఇంగువ – అర టీ స్పూను; ఎండు మిర్చి – 1 (ముక్కలు చేయాలి); వెల్లుల్లి రెబ్బలు – 4; పసుపు – పావు టీ స్పూను; కొత్తిమీర – పావు కప్పు; బెల్లం పొడి – అర టేబుల్‌ స్పూను; చింతపండు గుజ్జు – ఒక టీ స్పూను పొడి కోసం: ఎండు మిర్చి – 2; జీలకర్ర – ఒక టీ స్పూను; మిరియాలు – అర టీ స్పూను; మెంతులు – పావు టీ స్పూను; ధనియాలు – ఒక టేబుల్‌ స్పూను; పచ్చి సెనగ పప్పు – ఒకటిన్నర టేబుల్‌ స్పూన్లు తయారీ: ►స్టౌ మీద బాణలి వేడయ్యాక పచ్చి సెనగ పప్పు వేసి బంగారు రంగులోకి మారేవరకు వేయించాలి ►ధనియాలు, మెంతులు, ఎండు మిర్చి, మిరియాలు జత చేసి బాగా వేయించాక, జీలకర్ర జత చేసి మరోమారు వేయించి దింపేయాలి ►చల్లారాక మిక్సీలో వేసి మెత్తగా పొడి చేస్తే, చారు పొడి సిద్ధమైనట్లే. ►స్టౌ మీద బాణలిలో నూనె వేడయ్యాక ఆవాలు, మెంతులు వేసి చిటపటలాడం మొదలయ్యాక, ఎండు మిర్చి ముక్కలు, ఇంగువ జత చేయాలి ►కరివేపాకు జత చేసి ఒక నిమిషం వేయించాక, టొమాటో గుజ్జు, పసుపు, ఉప్పు జత చేసి కొద్దిసేపు వేయించాలి ►టొమాటో గుజ్జు బాగా మెత్తబడ్డాక, వెల్లుల్లి తరుగు, చింత పండు గుజ్జు, బెల్లం పొడి జత చేసి బాగా కలియబెట్టాలి ►నీళ్లు పోసి మరిగించాక, మంట బాగా తగ్గించి, రసం పొడి జత చేయాలి ►కొత్తిమీర వేసి బాగా కలిపి దింపి, మూత ఉంచాలి ►వేడి వేడి అన్నంలోకి వేడి వేడి చారు జత చేసుకుని తింటే రుచిగా ఉంటుంది ►సూప్‌లా తాగినా కూడా రుచిగానే ఉంటుంది.

బతుకమ్మ అంటే బతుకునిచ్చే తల్లి. సల్లంగా చూసే తల్లి. సకల శుభాలనిచ్చే తల్లి. ఆ తల్లికి ప్రీతైన సద్దులు పెట్టడం భక్తుల ఆనవాయితీ. సద్ది పెడదాము. శరణు కోరుదాము. పెరుగు సద్ది కావలసినవి: అన్నం – 1 గ్లాసు; పెరుగు – 1 గ్లాసు; పాలు – 1/2 గ్లాసు; ఎండు మిరపకాయలు – 3; మినప్పప్పు – 1 టీ స్పూను; సెనగ పప్పు – 2 టీ స్పూన్లు; ఆవాలు, జీలకర్ర – టీ స్పూను చొప్పున; ఇంగువ – చిటికెడు; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; నూనె – 3 టీ స్పూన్లు; నెయ్యి – 2 టీ స్పూన్లు; ఉప్పు – తగినంత. తయారీ: ►అన్నం మెత్తగా వండి మెదిపి పెట్టుకోవాలి ►పెరుగు, తగినంత ఉప్పు వేసి కలపాలి ►ఒక చిన్న గిన్నెలో నూనె, నెయ్యి కలిపి వేడి చేసి ఇంగువ, ఆవాలు, జీలకర్ర, ఎండు మిర్చి వేయాలి ►తర్వాత మినప్పప్పు, సెనగపప్పు వేసి కాస్త వేగాక కరివేపాకు వేసి దింపి, కలిపి ఉంచుకున్న పెరుగన్నంలో కలపాలి ►ఇందులో గోరువెచ్చని పాలు వేసి కలిపి మూతపెట్టి పది నిమిషాల తర్వాత వడ్డించాలి ►పాలు కలపడం వల్ల అన్నం పులుపెక్కకుండా కమ్మగా ఉంటుంది. మలీద కావలసినవి: గోధుమ పిండి – 1 కప్పు; ఉప్పు – చిటికెడు; బెల్లం తురుము – 1/2 కప్పు; ఏలకుల పొడి – 1/2 టీ స్పూను; నెయ్యి – 4 టీ స్పూన్లు. తయారీ: ►గోధుమ పిండిలో చిటికెడు ఉప్పు వేసి కలిపి తగినన్ని నీళ్లు పోస్తూ చపాతీ పిండిలా కలిపి మూతపెట్టి ఉంచాలి ►తర్వాత ఉండలు చేసుకుని చపాతీలు చేసి కొద్దిగా నూనె వేసి కాల్చుకోవాలి ►వేడిగా ఉన్నప్పుడే చిన్న చిన్న ముక్కలుగా చేసుకుని బెల్లం తురుము కలిపి మెత్తగా దంచుకోవాలి లేదా మిక్సీలో వేసి తిప్పాలి ►బయటకు తీసి నెయ్యి, ఏలకుల పొడితో పాటు, ఇష్టముంటే నేతిలో వేయించిన డ్రై ఫ్రూట్స్‌ వేసి కలిపి నచ్చిన సైజులో ఉండలు కట్టుకోవాలి ►ఆరిన తర్వాత డబ్బాల్లో నిల్వ చేసుకోవాలి. కొబ్బరి సద్ది కావలసినవి: బియ్యం  – 100 గ్రా.; పచ్చి కొబ్బరి పొడి – 100 గ్రా.; ఎండు మిరపకాయలు – 3; జీలకర్ర – 1/4 టీ స్పూను; ఆవాలు –  1/4 టీ స్పూను; మినప్పప్పు– 1 టీ స్పూను; సెనగపప్పు – 1 టీ స్పూను; ఇంగువ  – చిటికెడు; ఉప్పు – తగినంత; పల్లీలు – 50 గ్రా.; కరివేపాకు –  2 రెమ్మలు; నూనె  –  5 టీ స్పూన్లు. తయారీ: ►అన్నం కాస్త బిరుసుగా వండి వెడల్పాటి పళ్ళెంలో వేసి తగినంత ఉప్పు కలిపి చల్లారనివ్వాలి ►ఒక గిన్నెలో నూనె వేడి చేసి పల్లీలు వేసి కాస్త వేగాక ఇంగువ, ఆవాలు, జీలకర్ర వేసి చిటపటలాడాక కరివేపాకు వేసి కొద్దిగా వేగాక, కొబ్బరి పొడి వేసి కొద్దిసేపు వేయించాలి ►ఈ పోపునంతా అన్నంలో వేసి కలిపి పది నిమిషాలు మూతపెట్టి ఉంచాక తినాలి (పోపు, కొబ్బరి... దోరగా వేగాలి, ఎర్రబడకూడదు). నిమ్మ సద్ది కావలసినవి: బియ్యం – 2 కప్పులు; నిమ్మకాయలు – 2; ఎండు మిరపకాయలు – 2; పచ్చి మిరపకాయలు – 2; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; పసుపు – పావు టీ స్పూను; ఆవాలు, జీలకర్ర – టీ స్పూన్‌ చొప్పున; మినప్పప్పు – 1 టీ స్పూన్‌; సెనగ పప్పు – 2 టీ స్పూన్లు; పల్లీలు – పావు కప్పు; ఇంగువ – చిటికెడు; ఉప్పు – తగినంత; నూనె – 3 టీ స్పూన్లు. తయారి: ►అన్నం పొడిపొడిగా వండి చల్లారాక, తగినంత ఉప్పు వేసి కలిపి పక్కన పెట్టుకోవాలి ►బాణలిలో నూనె వేడి చేసి పల్లీలు, ఎండుమిరపకాయలు, ఆవాలు, జీలకర్ర వేసి కొద్దిగా వేగిన తర్వాత సెనగ పప్పు, మినప్పప్పు వేసి దోరగా వేయించాలి ►ఇందులో నిలువుగా చీల్చిన  పచ్చి మిరపకాయలు, కరివేపాకు, పసుపు వేసి కలిపి దింపేసి నిమ్మ రసం పిండాలి ►మొత్తం కలిపి అన్నంలో వేసి బాగా కలియబెట్టి మూత పెట్టాలి ►పది నిమిషాల్లో తినడానికి రెడీగా ఉంటుంది. నువ్వుల సద్ది కావలసినవి: బియ్యం – 4 కప్పులు; నువ్వులు – 1/2  కప్పు; ఎండు మిరపకాయలు – 4; పచ్చి మిర్చి – 4; కరివేపాకు – 2 రెబ్బలు; సెనగ పప్పు – 2 టీ స్పూన్లు; ఆవాలు, జీలకర్ర – 1/2 టీ స్పూను చొప్పున; పసుపు – 1/4 టీ స్పూను; ఇంగువ – చిటికెడు; ఉప్పు – తగినంత; నూనె – 5 టీ స్పూన్లు. తయారి: ►బియ్యం కడిగి అరగంట నానిన తరవాత కొద్దిగా పలుకుగా (పొడిపొడిగా ఉండేలా) వండి చల్లార్చుకోవాలి ►బాణలిలో ఎండు మిర్చి, నువ్వులు దోరగా వేయించి చల్లారిన తర్వాత పొడి చేసుకోవాలి ►వెడల్పాటి గిన్నెలో అన్నం తీసుకుని పొడిపొడిగా చేసుకుని చెంచాడు నూనె, పసుపు, తగినంత ఉప్పు, నువ్వుల పొడి వేసి బాగా కలియబెట్టి మూతపెట్టి ఉంచాలి ►మరో గిన్నెలో మిగిలిన నూనె వేడి చేసి ఇంగువ వేయాలి ►ఆవాలు, జీలకర్ర, నిలువుగా చీల్చిన పచ్చిమిర్చి వేయాలి ►పచ్చి సెనగ పప్పు, కరివేపాకు వేసి దోరగా వేగిన తర్వాత దింపేసి అన్నంలో వేసి కలపాలి ►మొత్తం బాగా కలిపి మూత పెట్టి అరగంట తర్వాత తినొచ్చు చింతపండు సద్ది కావలసినవి: బియ్యం – 2 కప్పులు; చింతపండు పులుసు – సగం కప్పు; ఎండు మిర్చి  – 5; జీలకర్ర, ఆవాలు – 1/4 టీ స్పూను; మినప్పప్పు – 1 టీ స్పూను; సెనగ పప్పు – 1 టీ స్పూను; ఇంగువ – చిటికెడు; పసుపు – 1/4 టీ స్పూను; ఉప్పు – తగినంత; కరివేపాకు – 2 రెబ్బలు; నూనె – 5 టీ స్పూన్లు. తయారి: ►బియ్యం కడిగి తగినన్ని నీళ్లు పోసి అరగంట నానిన తర్వాత కొద్దిగా పలుకుగా వండి చల్లార్చుకోవాలి ►ఒక వెడల్పాటి గిన్నెలో అన్నం చల్లారబెట్టి పసుపు, తగినంత ఉప్పు వేసి బాగా కలపాలి ►మరో చిన్న గిన్నెలో నూనె వేడి చేసి ఇంగువ వేయాలి ►అది కరిగిన తర్వాత  ఆవాలు, జీలకర్ర, ఎండు మిర్చి వేసి చిటపటలాడాక పల్లీలు, మినప్పప్పు, సెనగ పప్పు, కరివేపాకు వేసి వేగిన చింతపండు పులుసు వేసి చిక్కబడేవరకు ఉడికించాలి ►చివరలో కరివేపాకు, కొంచెం బెల్లం వేసి రెండు నిమిషాలు ఉంచి దింపేయాలి ►కలిపి ఉంచుకున్న  అన్నంలో వేసి బాగా కలియబెట్టి  పది నిమిషాలు ఉంచితే చాలు. కర్టెసీ: జ్యోతి వలబోజు, హైదరాబాద్‌ నాన్‌–వెజ్‌ నాటు కోడి ఫ్రై కావలసినవి:నాటుకోడి – అర కేజీ; అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద – 2 టీ స్పూన్లు; నూనె – 3 టీ స్పూన్లు; ఉల్లి తరుగు–పావు కప్పు; తరిగిన పచ్చి మిర్చి – 6; మిరియాల పొడి – అర టీ స్పూను; జాజికాయ–చిన్న ముక్క; గరం మసాలా – టీ స్పూను; జీలకర్ర పొడి – టీ స్పూను; ధనియాల పొడి – 2 టీ స్పూన్లు; కారం – 2 టీ స్పూన్లు; ఉప్పు – తగినంత, జీడిపప్పులు – 50 గ్రా.; టొమాటో తరుగు – కప్పు; పుదీనా – ఒక కట్ట; కొత్తిమీర – చిన్న కట్ట; నిమ్మ రసం–ఒక టీ స్పూను; కరివేపాకు–రెండు రెమ్మలు; జీలకర్ర – అర టీ స్పూను. తయారీ: ►నాటుకోడి ముక్కలను శుభ్రం చేసి నీళ్లతో కడగాలి ►స్టౌ మీద కుకర్‌ ఉంచి, కొద్దిగా నూనె వేసి కాగాక జీలకర్ర, గరం మసాలా, కరివేపాకు, ఉల్లి తరుగు, పచ్చి మిర్చి తరుగు, టొమాటో తరుగు, జీడి పప్పులు ఒకదాని తరవాత ఒకటి వేసి దోరగా వేయించాలి ►చికెన్‌ ముక్కలను కూడా వేసి వేయించాలి. ►ఉప్పు, మిరప కారం, జీలకర్ర పొడి, ధనియాల పొడి, మిరియాల పొడి వేసి బాగా కలపాలి ►ఉడికించిన ముక్కలకు మసాలా అంతా బాగా పట్టేలా బాగా కలియబెట్టాలి ►చివరగా నిమ్మ రసం, కొత్తిమీర, పుదీనా తరుగుతో అలంకరించి దింపి, వేడి వేడిగా అందించాలి. పాయా షోర్వా కావలసినవి: పాయా – 4; ఉల్లి తరుగు – అర కప్పు; తరిగిన పచ్చి మిర్చి – 6; టొమాటో తరుగు – అర కప్పు; పసుపు – అర టీ స్పూను; ఉప్పు – తగినంత; మిరప కారం – 2 టీ స్పూన్లు; బిర్యానీ ఆకు – 1; గరం మసాలా – టేబుల్‌ స్పూను; జీలకర్ర పొడి – టీæ స్పూను; ధనియాల పొడి – టీ స్పూను; నూనె – 3 టీ స్పూన్లు; అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద – 2 టీ స్పూన్లు; మిరియాల పొడి – టీ స్పూను; గరం మసాలా – అర టీ స్పూను; పుట్నాల పప్పు – 50 గ్రా.; ఎండు కొబ్బరి తురుము – అర కప్పు; కొత్తిమీర – చిన్న కట్ట; నిమ్మ రసం – ఒక టీ స్పూను; పుదీనాఆకులు – ఒక కట్ట. తయారీ: ►పాయా ముక్కలను ఉప్పు, నిమ్మ రసంతో శుభ్రంగా కడగాలి ►కొద్దిగా ఉప్పు, పసుపు చేసి బాగా కలిపి, మూత పెట్టి కొద్దిసేపు పక్కన ఉంచాలి ►మిక్సీలో పుట్నాల పప్పు, ఎండు కొబ్బరి తురుము వేసి మెత్తగా ముద్దలా చేసి పక్కన ఉంచాలి ►స్టౌ మీద కుకర్‌ ఉంచి వేడయ్యాక నూనె వేసి కాగిన తరవాత, గరం మసాలా, బిర్యానీ ఆకు, ఉల్లి తరుగు, పచ్చి మిర్చి తరుగు, అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద ఒకదాని తరవాత ఒకటి వేసి పచ్చి వాసన పోయేవరకు వేయించాలి ►జీలకర్ర పొడి, ధనియాల పొడి, పసుపు, కారం, ఉప్పు, మిరియాల పొడి వేసి మరోమారు కలియబెట్టాలి ►టొమాటో తరుగు వేసి బాగా కలిపిన తరవాత, మిక్సీ పట్టిన కొబ్బరి మిశ్రమం జత చేయాలి ►ఊరబెట్టిన పాయాను జత చేసి బాగా కలియబెట్టి, తగినన్ని నీళ్లు పోయాలి ►సుమారు అరగంట సేపు ఉడికించిన తరవాత దింపేసి తరిగిన పుదీనా ఆకులతో అలంకరించాలి. రొయ్యల పులావ్‌ కావలసినవి: రొయ్యలు – పావు కేజీ; బాస్మతి బియ్యం – అర కేజీ; నెయ్యి – 100 గ్రా.; ఉల్లి తరుగు – అర కప్పు; తరిగిన పచ్చి మిర్చి – 5; గరం మసాలా – ఒక టీ  స్పూను; పెరుగు – అర కప్పు; టొమాటో తరుగు – ఒక కప్పు;  కారం – ఒక టీ స్పూను; ఉప్పు– తగినంత, ధనియాల పొడి – ఒక టీ స్పూను; జీలకర్ర పొడి – అర టీ స్పూను; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; కొత్తిమీర – చిన్న కట్ట; పుదీనా – చిన్న కట్ట; బిర్యానీ ఆకు – 1; షాజీరా – అర టీ స్పూను; జీడిపప్పులు – 50 గ్రా.; కిస్‌మిస్‌ – 50 గ్రా.; అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద – ఒక టేబుల్‌ స్పూను. తయారీ: ►బాస్మతి బియ్యాన్ని శుభ్రంగా కడిగి తగినన్ని నీళ్లు జత చేసి సుమారు గంట సేపు నానబెట్టాలి ►రొయ్యలను శుభ్రం చేసి, ఉప్పు, నిమ్మరసంతో కడగాలి ►మిక్సీలో ఉల్లి తరుగు, పచ్చి మిర్చి వేసి మెత్తగా ముద్ద చేసి పక్కన ఉంచాలి ►టొమాటోలను మిక్సీలో వేసి మెత్తగా చేసి పక్కనుంచాలి ►స్టౌ మీద కుకర్‌ ఉంచి వేడయ్యాక నెయ్యి వేసి కాగాక, జీడిపప్పులు, కిస్‌మిస్‌ వేసి దోరగా వేయించి ఒక పాత్రలోకి తీసుకోవాలి ►మిగిలిన నేతిలో... షాజీరా, బిర్యానీ ఆకు, గరం మసాలా, ఉల్లి + పచ్చి మిర్చి ముద్ద, అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద వేసి బాగా కలియబెట్టాలి ►రొయ్యలను జత చేసి బాగా కలిపి మిరప కారం, ధనియాల పొడి, జీలకర్ర పొడి, ఉప్పు, టొమాటో ముద్ద వేసి బాగా కలిపి తగినన్ని నీళ్లు జత చేయాలి ►నీళ్లు బాగా మరిగాక నానబెట్టి ఉంచుకున్న బాస్మతి బియ్యాన్ని వేసి కలియబెట్టాలి ►మూడు వంతులు ఉడికిన తరవాత, మంట బాగా తగ్గించి ఉడికిన తరవాత దింపేసి, ఒక బౌల్‌లోకి తీసుకుని, జీడిపప్పు, కిస్‌మిస్, కొత్తిమీర, పుదీనా ఆకులతో అలంకరించాలి. తెలంగాణ చేపల పులుసు కావలసినవి: చేపముక్కలు – అర కేజీ; ఉల్లి తరుగు – అర కప్పు; టొమాటో తరుగు – అర కప్పు; తరిగిన పచ్చి మిర్చి – 6; కరివేపాకు – 2 రెమ్మలు; కొత్తిమీర – ఒక కట్ట; నూనె – 2 టేబుల్‌ స్పూన్లు; జీలకర్ర – అర టీ స్పూను; ఆవాలు – అర టీ స్పూను; మిరప కారం – 3 టీ స్పూన్లు; పసుపు – ఒక టీ స్పూను; ఉప్పు – తగినంత; వేయించిన మెంతులు – ఒక టేబుల్‌ స్పూను; చింతపండు గుజ్జు – ఒక కప్పు; నిమ్మ రసం – ఒక టీ స్పూను; అల్లం వెల్లుల్లి పేస్ట్‌ – ఒక టేబుల్‌ స్పూను. తయారీ: ►చేప ముక్కలను బాగు చేసి కడిగి పక్కన ఉంచాలి ►ఉప్పు, పసుపు,  కారం జత చేసి, కలిపి మూత ఉంచాలి ►స్టౌ మీద బాణలి ఉంచి వేడయ్యాక కొద్దిగా నూనె వేసి కాగాక, ఊర బెట్టిన చేపముక్కలను వేసి వేయించి పక్కన ఉంచాలి ►స్టౌ మీద ఒక పాత్రలో కొద్దిగా నూనె వేసి వేడయ్యాక జీలకర్ర, ఆవాలు వేసి చిటపటలాడించాలి ►కరివేపాకు, ఉల్లి తరుగు, పచ్చి మిర్చి తరుగు వేసి వేయించాలి ►అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద వేసి బంగారు రంగులోకి వచ్చేవరకు వేయించాలి ►జీలకర్ర పొడి, మెంతుల పొడి, మిరప కారం, పసుపు, ఉప్పు జత చేసి బాగా కలియబెట్టాలి ►టొమాటో తరుగు వేసి ఒకసారి కలిపిన తరవాత చింత పండు పులుసు, తగినన్ని నీళ్లు పోయాలి ►చేప ముక్కలను వేసి కలిపి, పైన మూత ఉంచాలి ►ముక్కలను ఉడికిన తరవాత మంట తీసేయాలి ►పైన సన్నగా తరిగిన కొత్తిమీరను చల్లి మూత ఉంచాలి ►వేడి వేడి అన్నంలోకి వడ్డించాలి. తవ్వ గ్రిల్డ్‌ చికెన్‌ కావలసినవి: బోన్‌లెస్‌ చికెన్‌ – అర కేజీ (పెద్ద ముక్కలు); నూనె – కొద్దిగా; ఉప్పు – తగినంత; పసుపు – అర టీ స్పూను; మిరప కారం – ఒక టీ స్పూను; మిరియాల పొడి – ఒకటిన్నర టీ స్పూన్లు; అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద – 2 టేబుల్‌ స్పూన్లు; ఏలకుల పొడి – కొద్దిగా; పచ్చి మిర్చి ముద్ద – ఒక టేబుల్‌ స్పూను; ఆవ నూనె – 2 టీ స్పూన్లు; వాము – అర టీ స్పూను; చాట్‌ మసాలా – కొద్దిగా; చీజ్‌ తురుము – కొద్దిగా; సతాయ్‌ స్టిక్స్‌ – ఒక ప్యాకెట్‌; ఉల్లి తరుగు – అర కప్పు; టొమాటో తరుగు – ఒక కప్పు; క్యాప్సికమ్‌ తరుగు – ఒక కప్పు; జీలకర్ర పొడి – ఒక టీ స్పూను; నిమ్మ రసం – ఒక టీ స్పూను; కొత్తిమీర – కొద్దిగా. తయారీ: ►చికెన్‌ను శుభ్రంగా కడిగి పక్కనుంచాలి ►ఒక పెద్ద పాత్రలో చికెన్‌ ముక్కలు, టొమాటో తరుగు, ఉల్లి తరుగు, క్యాప్సికమ్‌ తరుగు వేసి బాగా కలపాలి ►ఉప్పు, పచ్చి మిర్చి ముద్ద, అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద, పసుపు జత చేసి మరోమారు కలిపి మూత పెట్టి సుమారు అర గంట సేపు పక్కన ఉంచాక, మూత తీసి కారం, మిరియాల పొడి, ఏలకుల పొడి, ఇంగువ, ►జీలకర్ర పొడి, నిమ్మ రసం, చీజ్‌ తురుము, ఆవ నూనె, కొత్తిమీర వేసి బాగా కలియబెట్టి పక్కన ఉంచాలి ►సతాయ్‌ స్టిక్స్‌ తీసుకుని చికెన్‌ ముక్కలను ఒకదాని తరవాత ఒకటి గుచ్చాలి ►స్టౌ మీద తవ్వ ఉంచి వేడి చేయాలి ►కొద్దిగా నూనె వేసి బాగా కాగాక చికెన్‌ ముక్కలను ఒకదాని పక్కన ఒకటి అమర్చాలి ►బాగా మెత్తబడే వరకు కాలనివ్వాలి (గ్రిల్‌ మీద ఉంచినప్పుడు మంట సిమ్‌లో మాత్రమే ఉండాలి) ►బాగా కాలిన తరవాత వాటిని ప్లేట్‌లోకి తీసుకుని, అమర్చాలి ►కొత్తిమీరతో అలంకరించి అందించాలి. చింత చిగురు మాంసం కూర కావలసినవి: మటన్‌ – అర కేజీ; చింత చిగురు – 150 గ్రా.; ఉల్లి  తరుగు – పావు కప్పు; టొమాటో తరుగు – పావు కప్పు; తరిగిన పచ్చి మిర్చి – 5; కరివేపాకు – రెండు రెమ్మలు; అల్లం వెల్లుల్లి పేస్ట్‌ – 2 టేబుల్‌ స్పూన్లు; ఎండు మిర్చి – 5; నూనె – 50 మి. లీ.; జీలకర్ర – ఒక టీ స్పూను; కారం – 3 టీ స్పూన్లు; పసుపు – అర టీ స్పూను; ఉప్పు – తగినంత; ధనియాల పొడి – ఒక టీ స్పూను; జీలకర్ర పొడి – ఒక టీ స్పూను; కొత్తిమీర తరుగు – తగినంత; నీళ్లు – సరిపడా. తయారీ: ►మటన్‌ను శుభ్రంగా కడిగి పక్కన ఉంచాలి ►చింత చిగురును శుభ్రంగా కడిగి, సన్నగా తరగాలి ►స్టౌ మీద కుకర్‌ ఉంచి వేడయ్యాక నూనె వేసి కాగాక, జీలకర్ర, ఉల్లి తరుగు, పచ్చి మిర్చి తరుగు, ఎండు మిర్చి, కరివేపాకు ఒక దాని తరవాత ఒకటి వేసి వేయించాలి ►అల్లం వెల్లుల్లి ముద్ద జత చేసి మరోమారు వేయించాలి ►సిద్ధంగా ఉంచిన మటన్‌ జత చేసి బాగా కలియబెట్టాలి ►పసుపు, జీలకర్ర పొడి, ధనియాల పొడి, ఉప్పు, కారం వేసి గరిటెతో కలపాలి ►టొమాటో తరుగు వేసి బాగా కలిపి, చింత చిగురు కూడా జత చేసి బాగా కలిపి, తగినన్ని నీళ్లు పోసి కుకర్‌ మూత ఉంచి ఆరేడు విజిల్స్‌ వచ్చాక దింపేయాలి ►చివరగా సిద్ధంగా ఉంచిన కొత్తిమీరను పైన అలంకరించాలి ►అన్నంలోకి, రోటీలలోకి ఈ కూర రుచిగా ఉంటుంది. – కర్టెసీ: స్వజన్, అసిస్టెంట్‌ ప్రొఫెసర్‌ ఇండియన్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ టూరిజమ్‌ అండ్‌ ట్రావెల్‌ మేనేజ్‌మెంట్, భువనేశ్వర్‌


 నిమ్మకాయలు ఎండిపోయి గట్టిపడితే, కొద్దిగా వేడినీళ్లలో అయిదు నిమిషాలు ఉంచి తీస్తే మెత్తగా అవుతాయి. గంటసేపు డ్రై ఫ్రూట్స్‌ని ఫ్రిడ్జ్‌లో ఉంచి, చాకుని వేడి నీటిలో ముంచి డ్రై ఫ్రూట్స్‌ని కట్ చెయ్యాలి.కూరగాయలను ఉడకబెట్టిన నీటిని వంపేయకుండా గ్రేవీలో గాని, సూప్‌లో గాని, సాంబార్‌లో జత చేయాలి. ఇలాచేస్తే టేస్ట్‌తోపాటుగా విటమిన్స్ కూడా అందుతాయి.
 
 పాలు కాచే పాత్రలో ఒక స్పూన్‌ని ఉంచి, చిన్న మంట మీద పాలు కాస్తే పొంగకుండా ఉంటాయి.ఆకు కూరలను నేరుగా కవర్లలో భద్రపరచకుండా న్యూస్ పేపర్‌లో చుట్టి ఫ్రిజ్‌లో పెడితే  ఎక్కువ రోజులు తాజాగా ఉంటాయి. పచ్చిమిర్చి తొడిమలు తుంపి, ఫ్రిడ్జ్‌లో ఉంచితే త్వరగా పాడవ్వకుండా ఎక్కువ కాలం తాజాగా ఉంటాయి.
  
  


 తిండి  గోల
 నిమ్మలో ఎండార్ఫిన్స్ అనే రసాయనాలు ఎక్కువ. ఈ ఎండార్ఫిన్‌లో యాంగ్జైటీ తగ్గించే గుణం ఉంటుంది. మనం బాగా వ్యాయామం చేసిన తర్వాత ఒక సంతోషకరమైన భావన ఉంటుంది. అది ఈ ఎండార్ఫిన్ స్రావాల వల్లనే. ఇది ఎక్కువగా లభ్యం కావాలంటే నిమ్మ జాతి పండ్లు బాగా తోడ్పడతాయి. మందులతో కాకుండా నిమ్మ స్వాభావికంగానే యాంగ్జైటీనీ నిమ్మళింపజేస్తుందన్నమాట. పైగా సంతోషకరమైన భావనను పెంపొందిస్తుంది.
 
 అందుకే నిమ్మను ఎక్కువగా వాడటం వల్ల రోగనిరోధకశక్తిని పెంపొందించే విటమిన్-సి సమకూరడమే కాకుండా, సంతోషమూ కలుగుతుంది. నిమ్మలోనే గాక... నిమ్మజాతి పండ్లయిన నారింజ, బత్తాయిలలోనూ ఇదే గుణం ఉంది.


 రంగారెడ్డి: గుప్తనిధుల కోసం తవ్వకాలు జరిపిన ప్రజలను భయభ్రాంతులకు గురిచేసిన సంఘటన మండలంలోని రుద్రారం గ్రామంలో శుక్రవారం రాత్రి చోటుచేసుకుంది. గ్రామస్తులు తెలిపిన వివరాల ప్రకారం.. అదే గ్రామానికి చెందిన జెట్టని కుమార్ ఇంట్లో గుప్త నిధుల కోసం తవ్వకాలు జరిపి ఓ వృద్ధురాలిని బలి ఇచ్చినట్లు తెలిసింది. అయితే రెండు రోజులుగా ఇంట్లో పసుపు, కుంకుమ, కొబ్బరికాయలు, నిమ్మకాయలు, గుమ్మడికాయలు కొట్టి జరిపినట్లు తెలిసింది. గుర్తుతెలియని ఓ వృద్ధురాలిని బలి ఇచ్చి అందులో పాతిపెట్టినట్లు పుకార్లు వినిపిస్తున్నాయి. విషయం తెలుసుకున్న పోలీసులు సంఘటనా స్థలానికి వెళ్లి పరిశీలించారు. జెట్టని కుమార్‌తోపాటు ఆరుగురిపై కేసులు నమోదు చేసినట్లు ఎస్‌ఐలు శ్రీధర్‌రెడ్డి, చంద్రకాంత్ తెలిపారు. శనివారం ఉదయం గ్రామానికి వెళ్లి తవ్వకాలు జరుపుతామని చెప్పారు.
 (షాబాద్)


  ‘‘నాకెందుకో క్షుద్రదేవతలక్కూడా నిమ్మకాయలు ఇష్టమేమో అనిపిస్తోందిరా’’ అన్నాడు మా రాంబాబు. వాడు బిర్యానీ పార్టీ ఇస్తానన్నప్పట్నుంచే నాకెందుకో గుండె పీచుపీచుమంటోంది. అయినా బగారా పట్ల నాకున్న మక్కువ కొద్దీ రిస్క్ తీసుకున్నా. రిజల్ట్ కనిపించడం మొదలైపోయింది. అయినా అడిగా, ‘‘క్షుద్రదేవతలకూ నిమ్మకాయలతో సంబంధం ఏమిట్రా?’’ అని.
  ‘‘గమనించావా? క్షుద్రదేవతోపాసన చేశాక నైవేద్యాన్ని  కూడలిలో పెడుతుంటారు. వాటితో పాటు నిమ్మకాయలు కోసి ఉంచుతుంటారు.  దీన్ని బట్టి తెలిసేదేమిటి? క్షుద్రదేవతలు తమ నైవేద్యాలను తింటూ రుచి కోసం నిమ్మకాయలు పిండుకుంటారన్న మాట’’
  ‘‘దెయ్యాల కథలు మళ్లీ మళ్లీ చెప్పకు. బోరుకొడుతుంది’’ అన్నాన్నేను.
  ‘‘ఛ...ఛ...  మొన్న దెయ్యాలగురించి  చెప్పినందుకే నన్ను చాటుగా నరరూపదెయ్యం అంటున్నారట. నేను చెప్పేదల్లా ఒకటే.  క్షుద్రదేవతలకూ మనుషులకూ అనుసంధానమైనదీ... నిమ్మకాయ. ఇలా రెండు వర్గాలను ఏకకాలంలో మెప్పించిందంటే నిమ్మకాయ గొప్పదనే కదా అర్థం’’
  ‘‘నీ పిచ్చిగాకపోతే రోజూ వాడే నిమ్మకాయకు గొప్పదనమేమిట్రా?’’
  ‘‘మామూలు కాయలెన్నున్నా నిమ్మకాయ గొప్పదనం నిమ్మకాయదేరా! భూదేవికి లాగే దానికి ఓర్పు చాలా ఎక్కువ’’
  ‘‘నిమ్మకాయకు ఓర్పేమిట్రా నా ముఖం!’’
  ‘‘నువ్వు కొత్తకారు కొంటావా. వెంటనే పెట్రోలు పోయించడమైనా ఆలస్యం చేస్తావేమోగానీ... ముందుగా రెండుమూడు నిమ్మకాయలు కలిపి కారు ముందు కట్టేస్తావు. ఎందుకనీ... నీ కారుపైన పడే చెడు దృష్టినంతా అవి స్వీకరించాలని. అంతటితో ఆగుతావా? నాలుగు చక్రాల కిందా నాలుగు నిమ్మకాయలు పెట్టి తొక్కిస్తావు. నీ కారు నిక్షేపంగా ఉండాలనే నీ స్వార్థానికీ, నరదిష్టికి నీకారు బేకారు కాకూడదనే నీ నమ్మకానికీ నిశ్శబ్దంగా నలిగిపోతుంటాయిరా నిమ్మకాయలు. అంతే కాదు... వాటిని అడ్డంగా కోసేస్తున్నా, పీకపట్టుకు పిసికేస్తున్నా, ఒళ్లంతా పిండేస్తున్నా రసభరితమైన రుచితో మాంసాహారివైతే నీ బగారాబిర్యానీలనూ, శాకాహారివైతే నీ నిమ్మకాయపులిహోరలనూ మరింత టేస్టీగా చేసే త్యాగబుద్ధి నిమ్మదేరా. అపకారికి ఉపకారము నెపమెన్నక చేసే నిమ్మకాయకిదే నా నివాళి’’ అంటూ కాస్త నిమ్మకాయ పిండిన ఉల్లిపాయను బగారా రైస్ ముద్దతో పాటూ నోట్లో పెట్టుకుంటూ ఆవేశపడ్డాడు మా రాంబాబుగాడు.
  ‘‘నువ్వు చెబుతుంటే నిజమేననిపిస్తోందిరా. నిజంగా నిమ్మ చాలా ఘనమైనదే’’. వాడు మరింత రెచ్చిపోకుండా అక్కడితో ఆగిపోయేందుకు పోన్లే అంటూ సపోర్టుగా ఓ మాట అన్నా. అంతే... వాడు మళ్లీ రెచ్చిపోయాడు.
  ‘‘ఘన అన్న పదం తప్పురా... గజ అన్న పదం వాడాలి. ఎందుకంటే... ‘గజదొంగ’లాగే ‘గజనిమ్మ’ అనే మాటే తెలుగులో ఉంది. పోన్లే నువ్విప్పుడు ఘననిమ్మ అంటూ కొత్త పదం కాయిన్ చేసినా నేనేం బాధపడను. ఎందుకంటే ఎటు చూసినా ఒకటేలా చదవగలిగే ‘వికటకవి’ అన్నమాట అంటుంటే అందులో కాస్త చిలిపిదనమే ధ్వనిస్తుంటుంది. కానీ నిమ్మగింజను పట్టుకుని ‘జంబీరబీజం’ అని అంటే అందులో పదాల గంభీరనైజమే ధ్వనిస్తుంటుంది’’ అన్నాడు వాడు.
  ‘‘అరే... నువ్వు నిమ్మకాయను పట్టుకుని అలా పొగిడేయకు. నిమ్మకాయ కొందరికి నెమ్ముకాయరా. అది వాడగానే వాళ్లకు జలుబు చేస్తుంది కాబట్టే నేను దాన్ని నెమ్ముకాయ అంటా’’ కాస్త తెగించి కాస్త విమర్శ కోసం ఓ మాట అన్నా.
  ‘‘హుం... నీకేమి తెలుసురా నిమ్మకాయ సైన్సు విజ్ఞానం! అందులో ఉండే సి విటమిన్ నిజానికి జలుబునూ, నెమ్మునూ, దమ్మునూ తగ్గిస్తుందట. అంతటి దమ్మున్నకాయ అది. అందరి దిష్టి తీసీ, తీసీ దానికి దిష్టి తగలడం వల్లనేమో దానికీ అపకీర్తి వచ్చింది. కానీ నిజానికి ‘ఎ నిమ్మకాయ ఎవ్రీడే... కీప్స్ ద జలుబు అవే’ తెల్సా. అంతెందుకు నిమ్మకాయ మగతనానికి గుర్తురా బాబూ’’
  ‘‘నిమ్మకాయకూ, మగతనానికీ సంబంధమేంట్రా. ఇదేదో కొత్త విషయం చెబుతున్నావు’’ అంటూ ఆశ్చర్యపడ్డా.
  ‘‘అంతేరా... ఎవడైనా తమ మగతనానికి చిహ్నమైన మీసాల గురించి మాట్లాడాల్సి వస్తే... వాటిమీద నిమ్మకాయలనే పెట్టాలంటారుగానీ... లోకంలో మరెన్నో కాయలున్నా వాటి గురించి మాట్లాడరెందుకు? క్షుద్రదేవతలకూ మనుషులకూ  అనుసంధానమైనదిలాగే.. మీసాలకూ, మగతనపు పవరుకూ అనుసంధానమైనదీ నిమ్మకాయ. అందుకోసమేనేమో... ఒకసారి వీణావాద్యంలో తన నైపుణ్యాన్ని చాటిచెప్పేందుకు వాసా అప్పయ్యగారనే విద్వాంసులు మీసాలమీదేం ఖర్మ ఏకంగా నెత్తి మీది జుత్తుమీదే నిమ్మకాయ నిలబెట్టి వీణవాయించారట. నువ్వు నా మాటెందుకు నమ్ముతావుగానీ... ఇది తనికెళ్ల భరణిగారు చెప్పిన విషయం తెల్సా’’ అంటూ తన మాటకు తిరుగులేని సాక్ష్యాన్ని తోడు తెచ్చుకున్నాడు.
  ఇంకా మాట్లాడితే ఇంకేమేం అంటాడో అని... వాడు కాస్త ‘నిమ్మ’ళించడానికి నేనిక నిమ్మకు నీరెత్తినట్టు ఉండిపోయా.
  - యాసీన్