ఎడారి దేశం యునైటెడ్‌ అరబ్‌ ఎమిరేట్స్‌(యూఏఈ)లోని ఏడు నగరాల్లోకెల్లా అత్యధిక జనసాంద్రత గల నగరం దుబాయ్‌. అద్భుతమైన నిర్మాణ కౌశలానికి ఇది మారుపేరు. దుబాయ్‌ అంటే చప్పున గుర్తొచ్చేది బుర్జ్‌ ఖలీఫా (భమ్మీద అత్యంత ఎత్తయిన 830 మీటర్ల భవనం) వంటి ఆకాశ హర్మ్యాలు, విలాసవంతమైన జీవనశైలే తప్ప.. వ్యవసాయం అసలు కాదు. అయితే, అది పాత సంగతి. ఇప్పుడు దుబాయ్‌ సిగలో ‘రూఫ్‌టాప్‌ సేద్యం’ తళుక్కుమంటోంది. పచ్చదనం, పర్యావరణ హితమైన జీవనం వైపు ఈ ప్రత్యేక ఉద్యమం దుబాయ్‌ పట్టణ వాతావరణాన్ని క్రమంగా పునర్నిర్మిస్తోంది. కాంక్రీటు అరణ్యానికి ఆకుపచ్చని సొబగులు అద్దుతోంది. ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, ఔషధ మొక్కలను భవనాల పైకప్పులపైనే నగరవాసులు పండించుకుంటున్నారు. అర్బన్‌ అగ్రికల్చర్‌ భావన అనేక ప్రయోజనాలను అందిస్తోంది. ఆకుపచ్చని పంటలతో నిండిన సుస్థిరమైన జీవనాకాంక్షను నెరవేర్చటం, వీలైనంత వరకు ఆహార భద్రతకు తోడ్పడడంతో పాటు.. నగరపు రొద మధ్యలో మనోల్లాస వాతావరణాన్ని కల్పిస్తోంది. రఫ్‌టాప్‌ కిచెన్‌ గార్డెనింగ్‌ ఎంత పాపులర్‌ అయ్యిందంటే.. ఇంటిపైన ఆహారాన్ని పండించుకునే సదుపాయాన్ని కల్పించే భవన నిర్మాణ ప్రాజెక్టుల కోసమే వెతుకుతున్నారంటే ఆశ్చర్యం లేదు! తీవ్రమైన ఎడారి వాతావరణం కారణంగా యూఏఈ.. ఆహారం మొత్తాన్నీ విదేశాల నుంచే దిగుమతి చేసుకుంటూ ఉంటుంది. ఇప్పుడు తామరతంపరగా విస్తరిస్తున్న మిద్దె తోటల వల్ల ఆహార దిగుమతి కొంతమేరకైనా తగ్గే అవకాశం కనపడుతోంది. ఈ ట్రెండ్‌ వెనుక.. పర్యావరణానికి మేలు చేసే పనులను ప్రభుత్వం ఇతోధికంగా ప్రోత్సహిస్త విధాన నిర్ణయాలు తీసుకుంటున్నది. 2050 నాటికి సుస్థిర జీవనం విషయంలో ప్రపంచానికే ఆదర్శంగా మారాలనే ప్రతిష్ఠాత్మక లక్ష్యంతో యూఏఈ ముందడుగేస్తోంది. ఆహారాన్ని స్థానికంగా పండించుకోవటం, కాంక్రీటు భవనాల ద్వారా విడుదలయ్యే వేడిని తగ్గించుకోవడం వంటి పనులకు లభిస్తున్న ప్రభుత్వ తోడ్పాటుతో దుబాయ్‌ వాసుల్లో మిద్దె తోటలపై అవగాహన, ఆసక్తి నానాటికీ ఇనుమడిస్తోంది. రఫ్‌టాప్‌ సేద్యం అంటే కేవలం పరిసరాలను పచ్చగా వర్చడం లేదా పంటలు పండించడం మాత్రమే కాదు. నలుగురూ కలసికట్టుగా పనిచేసే సంస్కృతికి నారు పొయ్యటం కూడా. నగరవాసులు విశ్రాంతి తీసుకోవడానికి, ప్రకృతితో మమేకం కావడానికి మిద్దె తోటలు నిర్మలమైన వాతావరణాన్ని అందిస్తున్నాయని దుబాయ్‌ వాసులు సంతోషపడుతున్నారు. ఎడారిలో సాధ్యమేనా? ఎడారి పరిస్థితులు ఉన్నప్పటికీ మిద్దెపైన ప్రత్యేక నిర్మాణాల ద్వారా కూరగాయలు, ఔషధ మొక్కలు సాగు చేసుకునేందుకు హైడ్రోపోనిక్స్, ఏరోపోనిక్స్‌ వంటి అత్యాధునిక వ్యవసాయ సాంకేతికతలు దోహదం చేస్తున్నాయి. తులసి, కలబంద వంటి ఔషధ మొక్కలు.. పాలకూర, చార్డ్, లెట్యూస్‌ వంటి పంటలను సులభంగా పండిస్తున్నారు. సంప్రదాయ వ్యవసాయ పద్ధతుల కంటే ఈ పద్ధతులతో పోల్చితే అతి తక్కువ నీరే ఖర్చవుతోంది. నీటి కొరత పెద్ద సమస్యగా ఉన్న దుబాయ్‌ వంటి ప్రాంతంలో ఈ సాగు పద్ధతులు ఉపయోగకరం. నివాస భవనాలపై ప్రత్యేక శ్రద్ధతో రఫ్‌గార్డెన్లు నిర్మిస్తున్నందు వల్ల ‘అర్బన్‌ హీట్‌ ఐలాండ్‌ ఎఫెక్ట్‌’ను తగ్గించడంలో తోడ్పడుతోంది. శీతలీకరణ అవసరాలు తగ్గుతున్నాయని భవన నిర్మాణ సంస్థలు చెబుతున్నాయి. సొంత రఫ్‌టాప్‌ ఫామ్‌ను ఏర్పాటు చేసుకునే ఆసక్తి ఉన్నవారికి వర్గనిర్దేశం చేయడానికి ప్రభుత్వం అమలు చేస్తున్న కార్యక్రమాలు, ప్రోత్సాహకాలు సత్ఫలితాలనిస్తున్నాయి. ‘రియల్‌’ ఆకర్షణ... నూతన సాంకేతిక ఆవిష్కరణలు, భవన నిర్మాణంలో జరుగుతున్న మార్పులు, ప్రభుత్వ మద్దతు, వాతావరణ మార్పుల నేపథ్యంలో సుస్థిర జీవనశైలిపై పెరుగుతున్న సామాజిక అవగాహన.. దుబాయ్‌లో రఫ్‌టాప్‌ ఫార్మింగ్‌ విస్తరణకు దోహదపడుతున్నాయి. దీని వల్ల పట్టణ జీవవైవిధ్యం మెరుగుపడుతుంది. కాలుష్య కారకాలను గ్రహించి ఆక్సిజన్‌ను విడుదల చేయడంతో గాలి నాణ్యత మెరుగవుతోంది. రఫ్‌టాప్‌ ఫార్మింగ్‌ సదుపాయాన్ని జోడించే రియల్‌ ఎస్టేట్‌ ప్రాజెక్టులు పర్యావరణ స్పృహతో ఉన్న కొనుగోలుదారులను, ఆరోగ్యకరమైన జీవనానికి విలువనిచ్చే అద్దెదారులను ఆకర్షిస్తున్నాయి. ఈ ట్రెండ్‌ కేవలం రెసిడెన్షియల్‌ భవనాలకే పరిమితం కాలేదు. వాణిజ్య భవనాలపై కప్పులపై కూడా పంటల సాగు ఏర్పాట్లు నిర్మించటం సామాజిక బాధ్యతగా బిల్డర్లు భావిస్తున్నారు. ఇది సానుకల ప్రభావాన్ని కలిగిస్తోంది. స్మార్ట్‌ ఇరిగేషన్, సెన్సర్లు, డేటా అనలిటిక్స్‌ ద్వారా రఫ్‌టాప్‌ ఫార్మింగ్‌ మెరుగైన ఫలితాలను ఇవ్వడమే కాక, నేర్చుకునే వారికి ఆకర్షణీయంగా వరింది. విలాసాలను త్యాగం చేయకుండా నగరాలు ఆహార స్వావలంబన, సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలను ఎలా స్వీకరించవచ్చో చెప్పడానికి దుబాయ్‌లో పెరుగుతున్న మిద్దె తోటల ధోరణి నిదర్శనంగా నిలుస్తుందని చెప్పొచ్చు. (చదవండి: 14 పందులతో మొదలు నేడు 150కి సంఖ్య.. కిలోకు 280 చొప్పున అమ్మకం)

ప్రపంచవ్యాప్తంగా భవనాల పైకప్పులు ఆకుపచ్చగా మారుతున్నాయి. నగరాలను మరింత నివాసయోగ్యంగా మార్చుకునే ప్రయత్నాల్లో భాగంగా ఇళ్లు, వాణిజ్య భవనాల పైకప్పులు ‘గ్రీన్‌ రూఫ్‌’లుగా మారుతున్నాయి. అవి పూల మొక్కలు కావచ్చు లేదా కూరగాయ మొక్కలు కావచ్చు.. గ్రీన్‌ రూఫ్‌ల వల్ల ఒకటికి పది ప్రయోజనాలున్నాయని ప్రపంచం కోడై కూస్తోంది. ‘ప్రపంచ నగరాల దినోత్సవం’ సందర్భంగా గ్రీన్‌ రూఫ్‌లు అందించే పర్యావరణ, ఆరోగ్య, ఆహార ప్రయోజనాలను గమనిస్తే ఆశ్చర్యం కలగక మానదు! సగం మంది ప్రజలు పట్టణాలు, నగరాల్లోనే నివాసం ఉంటున్నారు. 2030 నాటికి ఈ శాతం మరింత పెరుగుతుంది. భూతాపోన్నతి వల్ల వాతావరణంలో ప్రతికూల మార్పులు అంతకంతకూ పెరుగుతున్నాయి. పగటి, రాత్రి ఉష్ణోగ్రతలు అనూహ్యంగా హెచ్చు తగ్గుల పాలవుతూ ప్రజల జీవనాన్ని అస్తవ్యస్థం చేస్తున్నాయి. అతి వేడి, అతి చలి ప్రజలను ఇక్కట్ల పాలు చేస్తున్నాయి. వాయు కాలుష్యానికి నగరాలే కేంద్ర బిందువులుగా మారాయి. ఇటీవలికాలంలో నగరాలు ఎదుర్కొంటున్న మరో ఉపద్రవం ఆకస్మిక కుండపోత వర్షాలు–వరదలు. ఇవి ప్రజల జీవన నాణ్యతను దెబ్బతీయటమే కాకుండా వారి శారీరక, మానసిక ఆరోగ్యాలనూ ప్రభావితం చేస్తున్నాయి. నగరాలు ఎదుర్కొంటున్న ఈ పర్యావరణ, సామాజిక, ఆరోగ్య సమస్యలకు గ్రీన్‌ రూఫ్‌లు పరిష్కారంగా కనిపిస్తున్నాయి. గ్రీన్‌ రూఫ్‌ గార్డెన్లు పచ్చదనాన్ని నగరాల్లోకి తిరిగి తీసుకొస్తున్నాయి.  గ్రీన్‌ రూఫ్‌ గార్డెన్‌ అంటే?  గ్రీన్‌ రూఫ్‌టాప్‌ గార్డెన్‌ (మిద్దె తోట) అంటే.. ఇంటి పైకప్పు మీద ఉండే ఆకుపచ్చని తోట. మెసొపొటేమియా జిగ్గురాట్ల కాలం నుంచే భవనాల పైకప్పులపై తోటలు పెంచుతున్నారు. గ్రీన్‌ రూఫ్‌లు ఆధునిక రూపాన్ని సంతరించుకోవటం జర్మనీలో 50 ఏళ్ళ క్రితమే ప్రారంభమైంది. అప్పట్లో ఇది విడ్డూరంగా చెప్పుకునేవారు. అదే జర్మనీ ఇప్పుడు ‘ఐరోపా గ్రీన్‌ రూఫ్‌ క్యాపిటల్‌’గా పేరుగాంచింది. గ్రీన్‌ గార్డెన్‌... కంటికి ఆహ్లాదాన్నిస్తూనే, వేసవిలో చల్లదనాన్నీ/శీతాకాలంలో వెచ్చదనాన్నీ పంచుతూ విద్యుత్తును ఆదా చేస్తోంది. మిద్దెతోట... పూలు, కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్లు వంటి ఆహారాన్ని, మూలికలను అందిస్తున్నాయి. ఇక విద్యుత్తును అందించే సౌర ఫలకాలూ గ్రీన్‌ రూఫ్‌ గార్డెన్‌కు కొత్త సొబగులను అద్దుతున్నాయి.   రూఫ్‌ గార్డెన్‌ ఖర్చెంత?  గ్రీన్‌ రూఫ్‌ గార్డెన్లను ఏర్పాటు చేయటం కొంచెం ఖర్చుతో కూడిన పనే. భవనం స్లాబ్‌ దెబ్బ తినకుండా ఉండేందుకు, నీటిని ఒడిసి పట్టేందుకు, మొక్కలు/చెట్ల వేర్లు స్లాబ్‌లోకి చొరబడకుండా నివారించడానికి, ఇన్సులేషన్‌ కోసం అనేక దొంతర్లు వేసిన తర్వాత.. ఆపైన మొక్కలు/చెట్లు పెంచేందుకు రూఫ్‌ పైభాగంలో మట్టి మిశ్రమాన్ని 6 నుంచి 12 అంగుళాల మందంతో వేస్తారు. ఆ తర్వాత పచ్చని మొక్కలు లేదా పంటలు వేస్తారు. ఇదంతా చెయ్యటానికి చదరపు అడుగుకు 15 నుంచి 20 డాలర్లు ఖర్చు అవుతుందని ఒక అమెరికా సంస్థ అంచనా. గ్రీన్‌ రూఫ్‌టాప్‌ గార్డెన్లకు జర్మనీ, అమెరికా, జపాన్, కెనడా, సింగపూర్‌ అతిపెద్ద మార్కెట్లుగా మారాయి. ఈ మార్కెట్‌ 2025 నాటికి 880 కోట్ల డాలర్లకు పెరగనుందని పరిశోధనా సంస్థ టెక్నావియో అంచనా.  అయితే.. సేంద్రియ ఇంటి పంటలు సాగు చేసుకోవటం వరకే అయితే పెద్దగా ఖర్చు అవసరం లేదు. కంటైనర్లు, కుండీలు, ఎత్తు మడుల్లో వేసుకోవచ్చు. రూఫ్‌ మొత్తాన్నీ కప్పి ఉంచేలా అనేక దొంతర్లుగా గార్డెన్‌ను నిర్మించాలనుకుంటేనే ఖర్చు ఎక్కువ అవుతుంది.   ఇంటిపంటలతో ప్రాణవాయువు   10 అడుగుల వెడల్పు, 10 అడుగులు పొడవు వుండే స్థలంలో పెరిగే మొక్కలు 13 అడుగులఎత్తయిన చెట్టుతో సమానంగా బొగ్గుపులుసు వాయువును పీల్చుకొని ప్రాణవాయువును విడుదల చేస్తాయని అంచనా. గ్రీన్‌ రూఫ్‌ మన దేశానికీ కొత్త కాన్సెప్ట్‌ అయినప్పటికీ, దేశవ్యాప్తంగా సానుకూల స్పందన కనిపిస్తోంది. పెద్ద నగరాల్లో గ్రీన్‌ రూఫ్‌ల సంఖ్య క్రమంగా పెరుగుతోంది. సుస్థిర జీవనం, పర్యావరణ స్పృహ కలిగిన నగరవాసులు సేంద్రియ ఆహారం ప్రాముఖ్యతను, సేంద్రియ ఇంటిపంటల సాగు ఆవశ్యకతను గ్రహిస్తున్నారు.   కొసమెరుపు     హైదరాబాద్‌ నగరంలో భవనాల పైకప్పుల విస్తీర్ణం కనీసం 50 వేల ఎకరాలకు పైగా ఉండొచ్చని ఒక అంచనా. దాదాపుగా ఈ రూఫ్‌లన్నీ ఖాళీగానే వున్నాయి. వీటిని గ్రీన్‌ రూఫ్‌ గార్డెన్లు గానో లేదా సేంద్రియ ఇంటిపంటల తోటలుగానో (సౌర ఫలకాలను కూడా వీటిలోనే పెట్టుకోవచ్చు) మార్చితే..? ఇదే మాదిరిగా ఇతర నగరాలూ, పట్టణాలను మార్చితే? పర్యావరణ పరంగా, ఆహార భద్రతా పరంగా, ప్రజారోగ్యపరంగా మహా అద్భుతమే ఆవిష్కృతమవుతుంది!  – సాక్షి, సాగుబడి డెస్క్‌     నగరాలను చల్లబరిచే మార్గం  పట్టణ ప్రాంతాల్లో భవనాల పైకప్పుల విస్తీర్ణం సాధారణంగా పట్టణ భూభాగంలో 5–35 శాతం వరకు ఉంటుంది. అమెరికాలో 90 శాతానికి పైగా భవనాల పైకప్పులు ఖాళీగా ఉన్నాయని ఎన్విరాన్‌మెంటల్‌ ప్రొటెక్షన్‌ ఏజెన్సీ అంచనా.   చుట్టుపక్కల ఉన్న గ్రామీణ ప్రాంతాల కంటే నగర వాతావరణంలో 5.6 డిగ్రీల సెంటీగ్రేడ్‌ అధిక వేడి ఉంటుంది. దీన్నే ‘అర్బన్‌ హీట్‌ ఐలాండ్‌‘ అని పిలుస్తారు. గాలి కూడా సాధారణం కంటే వేడిగా ఉంటుంది. పైకప్పులు వేడిగా ఉన్నప్పుడు, భవనాల లోపలి గదులను చల్లబరచడం కష్టం. ఇది నగర విద్యుత్‌ గ్రిడ్‌పై అధిక భారాన్ని మోపుతుంది. అర్బన్‌ హీట్‌ ఐలాండ్‌ ప్రభావం వల్ల నగరంలో వాయు కాలుష్యం కూడా తీవ్రమవుతుంది. ఉదాహరణకు, నగరాల్లో అధిక ఉష్ణోగ్రతల వల్ల గాలిలో ఓజోన్‌ వాయువు సాంద్రత పెరుగుతుంది. ఇది శ్వాసకోశ సమస్యలను కలిగిస్తుంది.  అయితే.. భవనాల పైకప్పులపై కనీసం 30% విస్తీర్ణంలో మొక్కలు, చెట్లు పెంచినప్పుడు దాదాపు 1 డిగ్రీ సెల్సియస్‌ వరకు వాతావరణం చల్లబడిందని బాల్టిమోర్‌–వాషింగ్టన్‌ మెట్రోపాలిటన్‌లో  జరిగిన ఒక అధ్యయనంలో వెల్లడైంది.  

పారిస్‌.. ఫ్రాన్స్‌ రాజధాని. అత్యంత జనసాంద్రత కలిగిన యూరోపియన్‌ రాజధానులలో ఒకటి. కాంక్రీటు అరణ్యంగా మారిపోవటంతో పచ్చని ప్రదేశాల విస్తీర్ణం బాగా తగ్గిపోయింది. అన్నే హిడాల్గో అనే మహిళ 2014లో మేయర్‌గా ఎన్నికైన తర్వాత పారిస్‌ పచ్చదనాన్ని పెంపొందించేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నారు. సాధారణ పచ్చదనంతో అన్నే సంతృప్తి చెందలేదు. విస్తారమైన వాణిజ్య సముదాయాల పైకప్పులను పచ్చని సేంద్రియ పంట పొలాలుగా మార్చాలని ఆమె సంకల్పించారు. అర్బన్‌ కిచెన్‌ గార్డెన్స్‌ నిర్మించే సంస్థలను ప్రోత్సహించడానికి నిర్మాణాత్మక కార్యాచరణ చేపట్టి సఫలీకృతులవుతున్నారు. పారిస్‌లో అర్బన్‌ అగ్రికల్చర్‌ విస్తీర్ణాన్ని 100 హెక్టార్లకు విస్తరించాలన్న లక్ష్యానికి చేరువలో ఉన్నారు మేయర్‌ అన్నే హిడాల్గో.  పారిస్‌కల్చర్‌ రూఫ్‌టాప్‌లపైన, పాత రైల్వే ట్రాక్‌ పొడవునా, భూగర్భ కార్ల పార్కింగ్‌ ప్రదేశాల్లోనూ, ఖాళీ ప్రదేశాల్లో సేంద్రియ పంటలు, పుట్టగొడుగుల సాగును ప్రోత్సహిస్తు న్నారు. ‘ద పారిస్‌కల్చర్స్‌’ పేరిట అర్బన్‌ అగ్రికల్చర్‌ ప్రాజెక్ట్‌లకు ప్రోత్సాహం ఇచ్చే పథకానికి మేయర్‌ శ్రీకారం చుట్టారు. అప్పటి నుంచి అత్యాధునిక మిద్దె (రూఫ్‌టాప్‌) పొలాలు నగరం అంతటా వెలుస్తున్నాయి. వాటిల్లో ‘నేచర్‌ అర్బైన్‌’ అతి పెద్దది. దక్షిణ పారిస్‌లో అద్భుతమైన కొత్త ఎగ్జిబిషన్‌ హాల్‌ భవనం పైన 14,000 చదరపు మీటర్ల (3.45 ఎకరాల) విస్తీర్ణంలో ఈ రూఫ్‌టాప్‌ ఫామ్‌ ఏర్పాటైంది. రోజుకు వెయ్యి కిలోల సేంద్రియ కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, సలాడ్‌ గ్రీన్స్, స్ట్రాబెర్రీ తదితర పండ్లను ఉత్పత్తి చేస్తున్న ‘నేచర్‌ అర్బైన్‌’లో 20 మంది పనిచేస్తున్నారు. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద రూఫ్‌టాప్‌ క్షేత్రంగా ఇది పేరుగాంచింది. పారిస్‌ వాసులకు లెట్యూస్, టొమాటోలు, స్ట్రాబెర్రీలు, దుంపలు, తులసి, పుదీనా, ఇతర తాజా 35 రకాల సేంద్రియ పండ్లు, కూరగాయ లతో పాటు ఔషధ, సుగంధ మొక్కలను ‘నేచర్‌ అర్బైన్‌’ అందిస్తోంది. కరోనా మహమ్మారి మొదటి దఫా లాక్‌డౌన్‌ ముగిసిన తర్వాత .. నగరాల్లోనే సాధ్యమైనంత వరకు సేంద్రియ ఆహారోత్పత్తుల ఆవశ్యకతను చాటిచెబుతూ ‘నేచర్‌ అర్బైన్‌’ ప్రారంభమైంది.  ఆక్వాపోనిక్స్‌.. హైడ్రోపోనిక్స్‌.. రూఫ్‌టాప్‌ పొలంలో రసాయన ఎరువులు, పురుగుమందులు, శిలీంద్రనాశినులు వాడరు. ఆక్వాపోనిక్స్, హైడ్రోపోనిక్స్‌ పద్ధతిలో పంటలను సాగు చేస్తున్నారు. మట్టిని వాడరు. పోషకాలు, ఖనిజాలు, జీవన ఎరువులతో కూడిన పోషక ద్రావణం కలిపిన నీటిని మొక్కల వేర్లకు అందిస్తూ పంటలను 10% నీటితోనే సాగు చేస్తున్నారు. నిలువు ప్లాస్టిక్‌ స్తంభాలలో లెట్యూస్, తులసి, పుదీనా మొక్కలు ఏరోపోనిక్స్‌ పద్ధతిలో ఏపుగా పెరుగుతుంటాయి. (క్లిక్ చేయండి: పేదల ఆకలి తీర్చే ఆర్గానిక్‌ గార్డెన్స్‌!) వీటికి ఎదురుగా, సన్నగా, అడ్డంగా ఉండే ట్రేలలో కొబ్బరి పొట్టులో నోరూరించే దేశవాళీ చెర్రీ టొమాటోలు, నాటు వంకాయలు, టొమాటోలు, కీర దోస తదితర కూరగాయలను పెంచుతున్నారు. పారిస్‌ వాసులు స్వయంగా తామే ఈ రూఫ్‌టాప్‌ పొలంలో పంటలు పండించుకోవడానికి ఎత్తు మడులతో కూడిన ప్లాట్లను ఏడాదికోసారి అద్దెకిస్తారు. 140 కూరగాయల ప్లాట్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి. నగరవాసులకు సాగు నేర్పడానికి పారిస్‌ నగరపాలక సంస్థ ఒక ప్రత్యేకమైన స్కూల్‌ను కూడా ప్రారంభించింది. పారిస్‌ నగరపాలకుల ప్రయత్నాల వల్ల స్థానికుల ఆహారపు అవసరాలు తీరేది కొద్ది మేరకే అయినప్పటికీ, తద్వారా ప్రజారోగ్యానికి, పర్యావరణానికి ఒనగూరే బహుళ ప్రయోజనాలు మాత్రం అమూల్యమైనవి! – పంతంగి రాంబాబు

సిటీ ఫార్మింగ్‌.. నగరవాసులు ఇప్పుడు అమితంగా ఇష్టపడుతున్న హెల్దీ గ్రీన్‌ యాక్టివిటీ! అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు, అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలన్న తేడా లేదు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా నగరాలు, పట్టణాలు తామర తంపరగా విస్తరిస్తున్న నేపథ్యంలో సిటీ ఫార్మింగ్‌ ఊపందుకుంది. కాంక్రీటు అడవిలో మనోల్లాసాన్నిచ్చే పచ్చదనం ఉంటే చాలని గతంలో అనుకునే వారు. రసాయన అవశేషాల్లేని ఆహారం కూడా నగరంలోనే పండించుకొని తాజా తాజాగా వండుకు తినటం అలవాటు చేసుకుంటున్నారు. పర్యావరణ స్పృహతో పాటు అమృతాహార స్పృహ తోడైందన్నమాట! సిటీ ఫార్మింగ్‌ అనేది ఒక పట్టణ/నగరంలో ఖాళీ స్థలాల్లో, మేడలపైన కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్లను పెంచడం. సాధారణంగా పెరటి తోటలు, కంటైనర్‌ గార్డెనింగ్, వర్టికల్‌ గార్డెనింగ్, హైడ్రోపోనిక్స్, ఆక్వాపోనిక్స్‌ ద్వారా పండించి.. ఇంటిపట్టున వండుకోవటం లేదా ఆ దగ్గర్లో వారికి అందించటం దీని లక్ష్యం. అయితే, న్యూయార్క్‌ నగరంలో సిటీ ఫార్మింగ్‌ కొత్త పుంతలు తొక్కుతోంది. ఆరోగ్యాభిలాషులు వేలాదిగా తమ సొంత మేడల పైన, ప్రభుత్వ/ప్రైవేటు ఖాళీ స్థలాల్లో సేంద్రియ ఇంటి పంటలు పండించుకుంటున్నారు. న్యూయార్క్‌ నగరపాలకులు నాలుగేళ్ల క్రితమే ఈ ట్రెండ్‌ను పసిగట్టి ప్రోత్సాహానికి చట్టాలు చేశారు. ప్రత్యేక వెబ్‌సైట్‌ను ఏర్పాటు చేసి ఔత్సాహికులకు అన్ని రకాలుగా చేయూతనిస్తున్నారు. వేలాది వ్యక్తిగత, కమ్యూనిటీ కిచెన్‌ గార్డెన్స్‌ పుట్టుకురావడానికి ఈ చర్యలు దోహదపడ్డాయి. అంతేకాదు.. సిటీ ఫార్మింగ్‌ ద్వారా అమృతాహారోత్పత్తి భారీ వ్యాపారావకాశంగా మారిపోయింది. భారీ వాణిజ్య సముదాయ విస్తారమైన బహుళ అంతస్తుల సువిశాల భవనాలపైన ఎకరాలకు ఎకరాల్లోనే ‘అత్యాధునిక అర్బన్‌ పొలాలు’ మట్టితో సహా ప్రత్యక్షమవుతున్నాయి. ఎడాపెడా కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్లను సైతం సేంద్రియంగా పండించేసి.. అక్కడికక్కడే ఖరీదైన రెస్టారెంట్లు, హోటళ్లలో వండి వార్చుతున్నారు. చిల్లర దుకాణదారులకు విక్రయిస్తున్నారు. మేడల మీద మట్టి పొలాలను సృష్టించే సర్వీస్‌ ప్రొవైడర్లూ పుట్టుకొచ్చాయి. అటువంటి సంస్థల్లో ముఖ్యమైనది ‘బ్రూక్లిన్‌ గ్రేంజ్‌ రూఫ్‌టాప్‌ ఫామ్‌’. ఎంతో గౌరవం.. థ్రిల్‌ కూడా! నగరాల్లో నివసిస్తున్నప్పటికీ ప్రకృతితో సంబంధాన్ని కొనసాగించడం చాలా ముఖ్యం. వాతావరణ మార్పులు విసిరే పెను సవాళ్లను ఎదుర్కోవడంలో.. మన ఆరోగ్యాన్ని పెంపొందించడంలో పట్టణంలోని ఆకుపచ్చని ప్రదేశాలు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి. కర్బన ఉద్గారాలు, అధిక ఉష్ణోగ్రతలు, మురుగు నీరు వంటి సమస్యలతో సతమతమవుతున్న మన నగరాలకు సిటీ ఫామ్స్‌ ఊరటనిస్తాయి. అంతేకాదు, మనుషుల శారీరక, మానసిక ఆరోగ్యం మెరుగవుతుంది. ఈ పనిచేయడం మాకు ఎంతో గౌరవం, థ్రిల్‌ కూడా! – గ్వెన్‌ షాంట్జ్, సహ వ్యవస్థాపకురాలు, క్రియేటివ్‌ డైరెక్టర్, బ్రూక్లిన్‌ గ్రేంజ్‌ రూఫ్‌టాప్‌ ఫామ్స్, న్యూయార్క్‌   బ్రూక్లిన్‌ గ్రేంజ్‌ ద గ్రేట్‌! బ్రూక్లిన్‌ గ్రేంజ్‌ సంస్థ బ్రూక్లిన్, క్వీన్స్‌లో గత పన్నెండేళ్లలో మూడు భారీ వాణిజ్య భవనాలపైన రూఫ్‌టాప్‌ ఫామ్‌లను నెలకొల్పి కూరగాయలు, ఆకుకూరలను పండిస్తోంది. ఇవి చిన్నా చితకా ఫామ్స్‌ కాదండోయ్‌.. మూడూ కలిపి 5.7 ఎకరాలు! బ్రూక్లిన్‌ గ్రేంజ్‌ సంస్థ ఆరంతస్థుల ‘లాంగ్‌ ఐలాండ్‌ సిటీ’ వాణిజ్య భవనంపై ఎకరం విస్తీర్ణంలో 2010లో తొలి సిటీ ఫామ్‌ను నిర్మించింది. ప్రత్యేకంగా తయారు చేసుకున్న టన్నులకొద్దీ సేంద్రియ మట్టి మిశ్రమాన్ని భవనం శ్లాబ్‌పై పరిచి.. ఎత్తుమడులపై ఉద్యాన పంటలు పండిస్తోంది. వాన నీటి మొత్తాన్నీ వొడిసిపట్టుకొని, ఆ నీటితోనే పంటలు పండిస్తున్నారు. 2012లో 12 అంతస్తుల బ్రూక్లిన్‌ నేవీ యార్డ్‌ భవనంపై 1.5 ఎకరాల్లో సిటీ ఫామ్‌ను నెలకొల్పింది. 2019లో విస్తారమైన సన్‌సెట్‌ పార్క్‌ భవనంపై ఏకంగా 3.2 ఎకరాల్లో మట్టి పోసి పంటలు పండిస్తోంది. ఏటా 22,000 కిలోల సేంద్రియ కూరగాయల దిగుబడి పొందటం విశేషం. న్యూయార్క్‌  మాదిరిగానే అనేక ప్రపంచ నగరాలు నవతరం  ఆహారోత్పత్తి కేంద్రాలుగా విలసిల్లుతున్నాయి! – పంతంగి రాంబాబు prambabu.35@gmail.com చదవండి: భారీ వర్షాలు.. ఇంటి పంటలు.. ఎత్తు మడులు ఎంతో మేలు! 

న్యూఢిల్లీ: భారత్‌ 2022 నాటికి 175 గిగావాట్ల పునరుత్పాదక ఇంధన సామర్థ్యాన్ని చేరుకునేందుకు రూఫ్‌టాప్‌ సోలార్‌ ప్రాజెక్టులను (భవనాల పైకప్పులపైన ఏర్పాటు చేసే ప్లాంట్లు) యుద్ధ ప్రాతిపదికన ఏర్పాటు చేయాల్సిన అవసరం ఉందని ఇనిస్టిట్యూట్‌ ఫర్‌ ఎనర్జీ ఎకనమిక్స్‌ అండ్‌ ఫైనాన్షియల్‌ అనలైసిస్‌ (ఐఈఈఎఫ్‌ఏ) పేర్కొంది. 2022 నాటికి సోలార్‌ రూపంలో 100 గిగావాట్లు, పవన విద్యుత్‌ విభాగంలో 60 గిగావాట్లు, బయోపవర్‌ 10 గిగావాట్లు, చిన్న జల విద్యుత్‌ ప్రాజెక్టుల ద్వారా 5 గిగావాట్ల చొప్పున మొత్తం 175 గిగావాట్ల పునరుత్పాదక విద్యుత్‌ సామర్థ్యం సమకూర్చుకోవాలనే లక్ష్యాన్ని కేంద్ర ప్రభుత్వం విధించుకున్న విషయం గమనార్హం. 100 గిగావాట్ల సోలార్‌ విద్యుత్‌ సామర్థ్యంలో 40 గిగావాట్ల మేర సోలార్‌ రూఫ్‌టాప్‌ ప్రాజెక్టుల రూపంలో ఏర్పాటు కావాల్సి ఉంది. ‘‘రూఫ్‌టాప్‌ సోలార్‌  భారత్‌లో వేగంగా వృద్ధి చెందుతున్న ఇంధన ఉప విభాగం. కానీ, భారత్‌ 2022 నాటికి లక్ష్యాన్ని చేరుకోవాలంటే ఈ ప్రాజెక్టుల ఏర్పాటును చాలా వేగవంతం చేయాలి’’ అని ఐఈఈఎఫ్‌ఏ తన నివేదికలో పేర్కొంది. భారత్‌లో 28 గిగావాట్ల సో లార్‌ విద్యుత్‌ సామర్థ్యం ప్రస్తుతం ఉందని, కేవలం మూడేళ్లలోనే నాలుగు రెట్లు పెరిగినట్టు ఐఈఈఎఫ్‌ఏ ఎనర్జీ అనలిస్ట్‌ విభూతి గార్గ్‌ తెలిపారు. ఆయన ఈ నివేదికకు సహ రచయితగా పనిచేశారు. ‘‘అయితే, భారత్‌ ఇంత బలమైన వృద్ధి సాధించినప్పటికీ 40 గిగావాట్ల రూఫ్‌టాప్‌ సోలార్‌ లక్ష్యంలో ఇప్పటికీ కేవలం 10 శాతాన్నే చేరుకుంది. ప్రభుత్వ అంచనాల కంటే ఇది చాలా తక్కువ. 2022కి అనుకున్న లక్ష్యాన్ని సాధించేందుకు నూతన సోలార్‌ రూఫ్‌టాప్‌ ప్రాజెక్టుల ఏర్పాటును వేగవంతం చేయాల్సి ఉంది’’ అని గార్గ్‌ తెలిపారు.  ప్రభుత్వ సహకారం అవసరం   వచ్చే మూడేళ్ల పాటు సోలార్‌ రూఫ్‌టాప్‌ ప్రాజెక్టుల ఏర్పాటు వార్షికంగా 50 శాతం చొప్పున ప్రగతి సాధించాల్సిన అవసరం ఉందని ఐఈఈఎఫ్‌ఏ నివేదిక అంచనా వేసింది. ‘‘విధానాల్లో స్పష్టత, ఆర్థిక సహకారం, వినియోగదారుల్లో అవగాహన పెంచడం వంటివి సోలార్‌ రూఫ్‌టాప్‌ ప్రాజెక్టుల ఏర్పాటును వేగవంతం చేయగలవు’’ అని ఈ నివేదిక సూచించింది.    పవన విద్యుత్‌కు సుస్థిర విధానాలు కావాలి  టర్బైన్‌ తయారీదారుల సంఘం సూచన న్యూఢిల్లీ: దేశంలో 2022 నాటికి 175 గిగావాట్ల పునరుత్పాదక ఇంధన లక్ష్యాన్ని సాధించాలంటే భాగస్వాములు అందరి మధ్య మెరుగైన సహకారం, విధానాల్లో స్థిరత్వం అవసరమని భారత పవన విద్యుత్‌ తయారీదారుల సంఘం (ఐడబ్ల్యూటీఎంఏ) కేంద్రానికి సూచించింది. ‘‘పవన విద్యుత్‌ రంగం ఈ రోజు ఎంతో ఒత్తిడిలో ఉంది. ఫీడ్‌ ఇన్‌ టారిఫ్‌ (ఫిట్‌) నుంచి పోటీ ఆదారిత బిడ్డింగ్‌ విధానానికి మళ్లడం వల్ల సమస్యలను ఎదుర్కొంటోంది. కేవలం టారిప్‌ తగ్గించడంపైనే దృష్టి సారించడం వల్ల పరిశ్రమలో వృద్ధి నిదానించింది. 2018–19లో కేవలం 1,523 మెగావాట్ల మేరే కొత్త సామర్థ్యమే జతకూరింది’’ అని ఐడబ్ల్యూటీఎంఏ చైర్మన్‌ తులసి తంతి పేర్కొన్నారు. సంప్రదాయేతర, పునరుత్పాదక ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖ నిర్వహించిన మేథోమధన సదస్సుకు హాజరైన సందర్భంగా కేంద్రానికి అసోసియేషన్‌ పలు సిఫారసులు చేసింది. పవన విద్యుత్‌కు టారిఫ్‌ను జాతీయ టారిఫ్‌ విధానం మాదిరే నిర్ణయించాలని, 25 మెగావాట్లలోపు ప్రాజెక్టులకు ఫిట్‌ టారిఫ్‌ను వర్తింపజేయాలని తదితర సిఫారసులను చేసింది.   

కోల్‌కతా : వేసవి తాపంతో ఉక్కిరిబిక్కిరవుతున్న క్రమంలో కోల్‌కతాలో ఓ ఆటో డ్రైవర్‌ వినూత్న ఆలోచనతో ముందుకొచ్చాడు. తన ఆటో పైన ఏకంగా ఓ గార్డెన్‌నే ఏర్పాటు చేశాడు. కోల్‌కతాకు చెందిన విజయ్‌ పాల్‌ తన ఆటో టాప్‌పై పచ్చని గడ్డిని పరిచి దానిపై పలు రకాల మొక్కలను పెంచాడు. తన ఆకుపచ్చని ఆటోపై రూఫ్‌టాప్‌ గార్డెన్‌తో విజయ్‌ పాల్‌ వెళుతున్న చిత్రాలు ట్విటర్‌లో వైరల్‌ అవుతున్నాయి. ఈ ఆటో ఆకుపచ్చని రంగులో ఉండటమే కాకుండా పర్యావరణ హితమైన ఎల్‌పీజీతో దీన్ని నడిపిస్తున్నానని పాల్‌ చెబుతున్నాడు. రూఫ్‌టాప్ గార్డెన్‌లో ‘చెట్లను కాపాడండి...జీవితాలను కాపాడండి’ అనే నినాదాలను గార్డెన్‌ మధ్యలో బెంగాలీలో ఆయన రాయించాడు. ఆటోపైన ఏర్పాటు చేసిన గార్డెన్‌పై పాల్‌ ప్రత్యేక శ్రద్ధ కనబరుస్తాడు..గార్డెన్‌కు రోజూ నీరు పెట్టడంతో పాటు తన సంపాదనలో ఎక్కువ మొత్తం దీనిపై వెచ్చిస్తున్నాడు. తన ఆటోను వినూత్నంగా ప్రజల్లోకి తేవడం ద్వారా ప్రయాణీకులకు పాల్‌ అమూల్యమైన సందేశాన్నీ అందిస్తున్నాడంటూ పలువురు ప్రశంసిస్తున్నారు.

ఆమిర్‌ ఖాన్‌, ఆర్‌ మాధవన్‌, శర్మన్‌ జోషి, కరీనా కపూర్‌ ప్రధాన పాత్రల్, రాజ్‌ కుమార్‌ హిరాణీ దర్శకత్వంలో వచ్చిన త్రీ ఇడియట్స్‌ సినిమా ఎంతటి విజయాన్ని సాధించిందో తెలిసిన సంగతి.  విద్యావ్యవస్థలోని లోపాలను, ఇంజనీరింగ్‌ పట్ల మనకున్న వ్యామోహాన్ని తప్పు పడుతూ.. చదువుకు అసలైన నిర్వచనం చెప్పింది ఈ సినిమా. ఈ సినిమాలో ఆమిర్‌ నటించిన ‘పున్సుక్‌ వాంగ్డు’ పాత్రకు ప్రేరణనిచ్చిని వ్యక్తి సోనమ్‌ వాంగ్చుక్‌. లడఖ్‌కు చెందిన వాంగ్చుక్‌.. ‘ఎడ్యుకేషనల్‌ అండ్‌ కల్చరల్‌ మూవ్‌మెంట్‌ ఆప్‌ లడఖ్‌’ అనే సంస్థను స్థాపించి జీవితాలకు పనికి వచ్చే విద్యను నేర్పించేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నారు. ఈ క్రమంలో వాంగ్చుక్‌ చేసిన ఓ ప్రయోగం జనాలను విపరీతంగా ఆకట్టుకుంటుంది. కార్‌ను రీసైకిల్‌ చేసి ఇంటి కప్పుగా మార్చిన వైనం ఆశ్చర్యపరుస్తోంది. వాంగ్చుక్‌ తన ట్విట్టర్‌లో పోస్ట్‌ చేసిన ఈ ఫోటో మహీంద్ర గ్రూప్‌ చైర్మెన్‌ ఆనంద్‌ మహీంద్రను తెగ ఆకర్షించింది. దాంతో ఆయన వాంగ్చుక్‌ను ప్రశంసిస్తూ ట్వీట్‌ చేశారు. ‘ఓ స్నేహితుడు పంపించిన ఈ ఫోటో ద్వారా వాంగ్చుక్‌ సృజనాత్మకత నాకు తెలిసింది. మహీంద్ర కారును ఇంటి పై కప్పుగా మార్చిన మీ ఆలోచన నిజంగా సూపర్బ్‌. మీ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో పనికిరానిదంటూ దేన్ని వదిలేయరు కదా. ఇది మా ఆటో షెడ్డింగ్‌ వెంచర్‌తో పోటీ పడుతోంది. కానీ మీ ఆలోచన ఎంతో సృజనాత్మకంగా ఉందం’టూ అభినందిస్తూ ట్వీట్‌ చేశారు.  A friend sent these pics from Sonam Wangchuk’s Himalayan Institute of Alternatives,Ladakh.Recycling a Mahindra car into a home roof.A way of life at the Institute, where nothing gets discarded.Well this will compete with our auto-shredding venture but it’s far more creative! pic.twitter.com/p7UwgOvtxD — anand mahindra (@anandmahindra) December 14, 2018 వాంగ్చుక్‌ ఈ ట్వీట్‌కు బదులిస్తూ.. ‘ఆనంద్‌ మహీంద్ర మీరు మంచి స్టోరిని షేర్‌ చేశారు. 1997 - 2007 వరకూ ఈ కార్‌ మా దగ్గర చాలా విశ్వసనీయంగా పని చేసింది. ఎడ్యూకేషనల్‌ క్యాంపెయిన్‌ నిర్వహించడంలో ఈ కార్‌ మాకెంతో ఉపయోగపడింది. ఫలితంగా కేవలం 5 శాతంగా ఉన్నా మెట్రిక్యులేషన్‌ ఫలితాలు ఇప్పుడు 75 శాతానికి పెరిగాయి’ అంటూ రీట్వీట్‌ చేశారు. Dear Mr @anandmahindra the Jeep you tweeted has a lovely story. It was instrumental in educational campaigns in the remotest frontiers of Ladakh... which finally took the matriculation results from 5% to 75%. It served us faithfully between 1997 to 2007 before taking new avatara. pic.twitter.com/N9ejsphOjQ — Sonam Wangchuk (@Wangchuk66) December 17, 2018 దీనికి బదులిస్తూ ఆనంద్‌ మహీంద్ర ‘సోనమ్‌ మీరు చెప్పింది వాస్తవం. మీ ఎడ్యుకేషనల్‌ క్యాంపెయిన్‌ గురించి మరిన్ని వివరాలు తెలుసుకోవాలనుకుంటున్నాను.. ఒక వేళ మీ క్యాంపెయిన్‌ ఇంకా వేటినైనా పూర్తి చేయలేదని భావిస్తే.. అందుకు నేను ఎలాంటి సాయం చేయగలనో తెలపండి’ అంటూ రీట్వీట్‌ చేశారు. వాంగ్చుక్‌, ఆనంద్‌ మహీంద్రల మధ్య జరిగిన ట్విట్టర్‌ సంభాషణ జనాలను విపరీతంగా ఆకట్టుకుంటుంది. నెటిజన్లు వీరిని ప్రశంసలతో ముంచెత్తుతున్నారు.  Sonam you’re absolutely right—that IS a lovely story. How do I find out more about the educational campaign you referred to? And how we can support the campaign if the job is unfinished? @Wangchuk66 @manoj_naandi https://t.co/JgidIlv5qU — anand mahindra (@anandmahindra) December 19, 2018

సాక్షి, న్యూఢిల్లీ : ముంబై నగరం, కమలామిల్స్‌లోని రూఫ్‌టాప్‌ రెస్టారెంట్‌లో గురువారం జరిగిన ఘోర అగ్ని ప్రమాదంలో పుట్టిన రోజు జరుపుకుంటున్నఅమ్మాయితో పాటు ఆ వేడుకలకు హాజరైన అతిథుల్లో 14 మంది దుర్మరణం చెందిన విషయం తెల్సిందే. పక్క భవనంలో పనిచేస్తున్న ఇద్దరు సెక్యూరిటీ గార్డులు సకాలంలో అప్రమత్తమై సహాయ సహకారాలు అందించకపోతే ప్రాణ నష్టం భారీగా జరిగేదని తెల్సింది. పక్క భవనంలోని టైమ్స్‌నౌ కార్యాలయంలో సర్వర్‌ గదిలో సెక్యూరిటీ గార్డులుగా పనిచేస్తున్న మహేశ్‌ సాబ్లీ, సురజ్‌ గిరి అగ్ని ప్రమాదం నుంచి దాదాపు 150 మందిని రక్షించారు.   రూఫ్‌టాప్‌ రెస్టారెంట్‌ కలిగిన నాలుగంతస్తుల భవనంలో మంటలు రాజుకోవడం దాదాపు అర్థరాత్రి సమయంలో ఈ ఇద్దరు సెక్యూరిటీ గార్డులు గమనించారు. సూరజ్‌ తక్షణమే అగ్నిమాపక దళానికి ఫోన్‌ చేయగా, మహేశ్‌ నాలుగో అంతస్తు వరకు పైపులు పట్టుకొని ఎక్కి అక్కడి ఎగ్జిట్‌ డోర్‌ను పగులగొట్టి మంటల్లో చిక్కుకున్నవారు రక్షించుకోవడానికి దోహదపడ్డారు. ఈలోగా అగ్నిమాపక దళానికి ఫోన్‌చేసిన సూరజ్‌ గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్‌కు వెళ్లి భవనం నుంచి బయటకు వెళ్లే దారులను తెరిచి తొక్కిసలాట జరుక్కుండా బాధితులకు దారిచూపారు. దట్టమైన పొగతో ఒకరికొకరు కనిపించని స్థితిలో ఈ ఇద్దరు సెక్యూరిటీ గార్డులు చేసిన సహాయం ఎంతో ఉపయోగపడింది. అనంతరం ప్రాణాలతో బయటపడిన బాధితులు వారిరువుకి కృతజ్ఞతలు తెలియజేశారు. వారి కృషిని అగ్నిమాపక సిబ్బంది, మీడియా ప్రశంసించింది. 

సాక్షి, ముంబై: అది ముంబై, లోయర్‌పరేల్‌ ప్రాంతంలోని కమలామిల్స్‌ కాంపౌండ్‌లో ఉన్న ఓ భవనంలోని రూఫ్‌టాప్‌ పబ్‌ ‘1 అబవ్‌’.. సమయం రాత్రి 12 గంటలు దాటింది. అక్కడంతా సందడిగా ఉంది. ఓ బర్త్‌డే పార్టీ సందర్భంగా పండగ వాతావరణం నెలకొని ఉంది. బర్త్‌డే గర్ల్‌ ఖుష్బూ బన్సాలీ అప్పుడే కేక్‌ కట్‌ చేసి ఆత్మీయులతో పంచుకుంటోంది. క్షణాల్లో పరిస్థితి మారింది. అకస్మాత్తుగా ఎక్కడో చిన్నగా ప్రారంభమైన మంటలు.. క్షణాల్లో పబ్‌ అంతా వ్యాపించాయి. చూస్తుండగానే భవనాన్ని చుట్టుముట్టాయి.. ఓవైపు మంటలు, మరోవైపు కమ్ముకుంటున్న పొగతో పబ్‌లో భీతావహ వాతావరణం నెలకొంది. ప్రాణభయం.. హాహాకారాలు.. ప్రాణాలు కాపాడుకునేందుకు బయటకు వెళ్లే ఇరుకైన మార్గాల వద్ద తొక్కిసలాట. మంటల నుంచి తప్పించుకునేందుకు వాష్‌రూమ్‌ల్లో దాక్కున్న వారికి పొగతో ఊపిరాడని పరిస్థితి నెలకొంది. ఈ దుర్ఘటనలో అప్పుడే పుట్టిన రోజు వేడుకలు జరుపుకున్న ఖుష్బూ సహా 14 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. వీరిలో 11 మంది మహిళలున్నారు. మరో 21 మంది తీవ్ర గాయాలపాలయ్యారు. ఈ ఘటనపై రాష్ట్రపతి రామ్‌నాథ్‌ కోవింద్, ప్రధాని మోదీ తీవ్ర దిగ్భ్రాంతి వ్యక్తం చేశారు. ఘటనపై మహారాష్ట్ర సీఎం ఫడ్నవిస్‌ విచారణకు ఆదేశించారు. తప్పుచేసినవారు ఎంతవారైనా వదిలిపెట్టబోమన్నారు. నలుగురు అగ్నిమాపక సిబ్బందిని సస్పెండ్‌ చేశారు. ఇదే భవనంలో ఉన్న పలు చానెళ్ల కార్యాలయ ఉద్యోగులు ప్రాణాలతో బయటపడ్డారు. అసలేం జరిగింది? లోయర్‌ పరేల్‌లోని కమలా మిల్స్‌ కాంపౌండ్‌లోని ఓ భవనం పై అంతస్తు రూఫ్‌టాప్‌లో 1 అబవ్‌ అనే పబ్‌ ఉంది. గురువారం రాత్రి ఖుష్బూ బన్సాలీ అనే యువతి తన 29వ పుట్టినరోజు జరుపుకునేందుకు 10 మంది స్నేహితురాళ్లతో కలిసి వచ్చారు. వేరే వాళ్లు కూడా ఇదే సమయంలో పబ్‌లో ఎంజాయ్‌ చేస్తున్నారు. సంగీతం హోరు.. అదే భవంతిలో కింద ఉన్న సంస్థల్లోకి వినబడుతోంది. ఇంతలోనే పబ్‌లో మంటలంటుకుని క్షణాల్లోనే విస్తరించాయి. మంటలు ఎగిసిపడటం, దట్టమైన పొగ వ్యాపించటంతో అక్కడున్న వారికి ఏం జరిగిందో అర్థంకాలేదు. ప్రాణాలు కాపాడుకునేందుకు తలోదిక్కు పరుగులు తీశారు. మెట్లకు దగ్గరగా ఉన్న వారు ప్రాణాలతో బయటపడ్డారు. మిగిలిన వారు పరుగులు తీస్తుండగానే.. అగ్నికీలలు ఎగిసి పడ్డాయి. వెంటనే మూడో అంతస్తులో ఉన్న మోజో పబ్‌కూ ఈ మంటలు విస్తరించాయి. ప్రమాదం నుంచి తప్పించుకునే సమయంలో చాలా మంది అక్కడే ఉన్న టాయిలెట్స్‌లోకి వెళ్లారు. బాధితుల్లో చాలా మంది కాలిన గాయాలకంటే ఊపిరాడకే చనిపోయారని.. బాధితులను తరలించిన కింగ్‌ ఎడ్వర్డ్‌ మెమోరియల్‌ ఆసుపత్రి వర్గాలు వెల్లడించాయి. ఖుష్బూ స్నేహితురాళ్లతోపాటు ఈ వేడుకకు వచ్చిన అమెరికాకు చెందిన భారత సంతతి సోదరులిద్దరు, వారి బంధువు కూడా అగ్నికి ఆహుతయ్యారు. పబ్‌లోని వెదురుతో నిర్మించిన కనోపీ వద్ద ఘటన జరగటంతో మంటలు వేగంగా విస్తరించినట్లు తెలుస్తోంది. ప్రాణాలు కాపాడుకునేందుకు మెట్లవైపు పరుగులు తీసే క్రమంలో తొక్కిసలాట జరిగింది. నిలువెల్లా నిర్లక్ష్యం! ఈ భవనం మొత్తంమీద సరైన భద్రతా ప్రమాణాల్లేవు. దీనికి తోడు.. మూడు, నాలుగు అంతస్తుల్లో ఉన్న మోజో, 1 అబవ్‌ పబ్బుల నిర్వాహకులు పూర్తి నిర్లక్ష్యంతో వ్యవహరించినట్లు స్పష్టమవుతోంది. మంటలను ఆర్పే పరికరాలు లేకపోవటంతోనే ప్రమాదం తీవ్రత పెరిగింది. కిందకు వెళ్లే అత్యవసరమార్గాలన్నీ మూసే ఉన్నట్లు తెలిసింది. ఇద్దరు సెక్యూరిటీ సిబ్బంది మరో మార్గంలో కొందరిని తరలించి ఉండకపోతే మృతుల సంఖ్య మరింత ఎక్కువగా ఉండేది. అటు ఇలాంటి పబ్బులపై కఠినమైన చర్యలు తీసుకోవటంలో బీఎంసీ వైఫల్యం కూడా కొట్టొచ్చినట్లు కనబడుతోంది. 1 అబవ్‌ పబ్‌కు మూడుసార్లు హెచ్చరికలు జారీ చేశామని అధికారులు చెబుతున్నారు. అధికారులకు మామూళ్లు ముడుతున్నందునే వీరిపై చర్యలు తీసుకోలేదని ముంబై వాసులు ఆగ్రహం వ్యక్తం చేస్తున్నారు. ఆలస్యంగా మేల్కొన్న అగ్నిమాపక దళాలు తేరుకుని 10 ఫైరింజన్లు, 18 ట్యాంకర్లతో మంటలార్పేందుకు నాలుగు గంటలు పట్టింది. ప్రత్యక్ష సాక్షుల కథనం ప్రకారం.. ‘నేను రాత్రి షిప్టులో ఉన్నాను. పబ్‌ ఫ్లోర్‌ నుంచి అరుపులు వినిపించాయి. బయటకు వచ్చి చూడగానే 1 అబవ్‌ ఫ్లోర్‌ పూర్తిగా కాలిపోయింది. మంటల కారణంగా మా కార్యాలయం ప్రధాన ద్వారాన్ని మూసేశారు’ అని చానెల్‌ ఉద్యోగి ఒకరు తెలిపారు. ప్రమాదం జరిగిన సమయంలో 1 అబవ్‌ రెస్టారెంట్లో ఉన్న డాక్టర్‌ సులభా అరోరా.. ఇంకా షాక్‌నుంచి తేరుకోలేదు. తను ప్రాణాలతో బయటపడతాననుకోలేదని ఘటనను గుర్తుచేసుకుంటూ కన్నీళ్ల పర్యంతమయ్యారు.   నిర్వాహకులపై కేసులు 1 అబవ్‌ యజమానులు హ్రతేశ్‌ సంఘ్వీ, జిగర్‌ సంఘ్వీ, అభిజిత్‌ మకా సహా పలువురిపై ఐసీపీ 337 (ఇతరుల భద్రతను, ప్రాణాలను ప్రమాదంలోకి నెట్టడం), 338 (తీవ్ర నష్టాన్ని కలిగిస్తూ ప్రాణాలకు హాని కల్గించటం) సెక్షన్ల కింద కేసులు నమోదు చేశారు. కేసు నమోదైన వారిలో ఇద్దరిని అదుపులోకి తీసుకున్నారు. ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ, రాష్ట్రపతి రామ్‌నాథ్‌ కోవింద్‌ ఈ ఘటనపై తీవ్ర విచారం వ్యక్తం చేశారు. కలసిరాని ‘29’ ముంబై: దేశ ఆర్థిక రాజధానికి 29వ తేదీ కలిసిరాలేదు. ఈ ఏడాదిలో 29వ తేదీన మూడు ఘోర ప్రమాదాలు ముంబైని వణికించాయి. ఆగస్టు 29న కుండపోత వర్షం కురవడంతో ముంబైలోని రవాణా మార్గాలన్నీ స్తంభించిపోయాయి. ఈ వర్షాలకు దాదాపు 10 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. నెలరోజుల తర్వాత మళ్లీ 29వ తేదీనే ముంబైలోని ఎల్ఫిన్‌స్టోన్‌ రోడ్డు– పరేల్‌ రైల్వేస్టేషన్‌లను కలిపే పాదచారుల బ్రిడ్జీపై జరిగిన తొక్కిసలాటలో 23 మంది చనిపోయారు. తాజాగా డిసెంబర్‌ 29న 1 అబవ్‌ పబ్‌ అగ్ని ప్రమాదంలో 14 మంది దుర్మరణం చెందారు. 29న 29 ఏళ్లకే.. 1 అబవ్‌ పబ్‌లో సంగీతాన్ని ఆస్వాదిస్తూ కుటుంబ సభ్యులు, స్నేహితుల సమక్షంలో ఖుష్బూ చాకోలెట్‌ కేక్‌ను కట్‌చేసింది. ఖుష్బూ వీడియాను ఆమె స్నేహితులు ఫేస్‌బుక్‌లో ఉంచారు. ‘హ్యాపియెస్ట్‌ బర్త్‌డే ఖుష్బూ’ అని క్యాప్షన్‌ జతచేశారు. కానీ విధి వక్రించింది. కొన్ని క్షణాలకే పబ్‌ను మంటలు చుట్టుముట్టాయి. ఇందులో ఖుష్బూ సహా 14 మంది చనిపోయారు. సెల్ఫీలు, మద్యంతో పెరిగిన తీవ్రత పబ్‌లో మంటలు చెలరేగినప్పుడు అతిథుల్లో కొందరు సెల్ఫీలు తీసుకుంటూ, మరికొందరు తప్పతాగి ఉండటంతో సహాయక చర్యలు ఆలస్యమయ్యాయని ప్రత్యక్షసాక్షులు తెలిపారు. ఈ భవన సెక్యూరిటీగాఉన్న  మహేశ్‌ సబ్లే మాట్లాడుతూ..‘రాత్రి 12.30 సమయంలో పెద్దఎత్తున గందరగోళం చెలరేగడంలో నేను టెర్రస్‌పైనున్న ఆఫీస్‌ నుంచి బయటికొచ్చాను. తీవ్ర ఆందోళనలతో ఉన్న ప్రజలు నావైపు పెద్దసంఖ్యలో దూసుకొచ్చారు. దీంతో 150 నుంచి 200 మందికి కిందకు వెళ్లడానికి దారిచూపించాను. వీరందర్ని కిందకు పంపాక టాయిలెట్లలో ఉండిపోయిన మరో 10 మందిని బయటకు తీసుకొచ్చాను. వీరందరికీ స్వల్పంగా కాలిన గాయాలయ్యాయి. మంటలు ఎక్కువ కావడంతో మరోసారి నేను లోపలకు వెళ్లలేకపోయాను’ అని తెలిపారు.


 హైదరాబాద్, బిజినెస్‌ బ్యూరో: సౌర విద్యుత్‌ రంగంలో ఉన్న ఫోర్‌ సోలార్‌ రూఫ్‌టాప్‌ విభాగంలో విస్తరిస్తోంది. కంపెనీ ఇప్పటికే 2 మెగావాట్ల ప్రాజెక్టులను పూర్తి చేసింది. హైదరాబాద్‌లోని జహనుమా వద్ద ఉన్న బాయ్స్‌ టౌన్‌ పాఠశాలలో నెలకొల్పిన 100 కిలోవాట్స్‌ రూఫ్‌టాప్‌ సోలార్‌ పవర్‌ ప్లాంట్‌ సోమవారం (నేడు) ప్రారంభం అవుతోంది. 1.5 మెగావాట్ల సామర్థ్యంతో చేపట్టిన కమర్షియల్‌ రూఫ్‌టాప్‌ ప్రాజెక్టు ఒకటి నాలుగు నెలల్లో పూర్తి చేయనున్నట్టు ఫోర్‌ సోలార్‌ ఫౌండర్‌ ఇంద్రసేన్‌ బొల్లంపల్లి సాక్షి బిజినెస్‌ బ్యూరోకు తెలిపారు. ‘పలు విద్యా సంస్థల వద్ద ఏర్పాటవుతున్న 800 కిలోవాట్ల ప్లాంట్లు మార్చిలోగా సిద్ధమవుతాయి. పవర్‌ పర్చేజ్‌ అగ్రిమెంట్‌ విభాగంలోకి ప్రవేశించాం. ఇందులో భాగంగా 500 కిలోవాట్ల రూఫ్‌టాప్‌ సోలార్‌ పవర్‌ ప్లాంట్‌ను రెండు నెలల్లో పూర్తి చేస్తున్నాం. ప్రాజెక్టుకయ్యే వ్యయాన్ని కంపెనీ భరిస్తోంది. రూఫ్‌టాప్‌ ప్లాంట్లకుగాను గృహ, విద్యా సంస్థలు, ఆసుపత్రులకు కేంద్ర ప్రభుత్వం 30 శాతం సబ్సిడీ ఇస్తోంది. కస్టమర్లు నాలుగైదేళ్లలో పెట్టుబడులపై రాబడి అందుకో వచ్చు’ అని ఆయన వివరించారు.