Top 5 Health Tips For Women: ఇంట్లో అందరికీ అన్నీ అమర్చాలి. ఈ బాధ్యత ఎప్పుడూ మహిళ మీదనే ఉంటుంది. ఆ మహిళ ఉద్యోగిని అయినా సరే ఇంట్లో వాళ్ల ఆహారం, ఆరోగ్యం అనే రెండు కీలక బాధ్యతలను కూడా తన భుజాల మీదనే మోస్తూ ఉంటుంది. ఇంటిని, ఉద్యోగాన్ని సమన్వయం చేసుకునే క్రమంలో తన జీవితంలో అనేక ప్రాధాన్యాలు వెనుకబడిపోతుంటాయి. వాటిలో ముఖ్యమైనవి తాను తీసుకునే ఆహారం, తన ఆరోగ్యం. ఉన్నత విద్యావంతులైన మహిళలను కూడా వదలకుండా పట్టి పీడిస్తున్న సమస్యలివి. తీవ్రమైన అలసట, అంతకు మించి మానసిక ఒత్తిడి... ఈ రెండూ దేహాన్ని తమ ఆధీనంలోకి తీసుకుంటాయి. అప్పుడు పరీక్షించుకుంటే దేహంలో పోషకాలు, సూక్ష్మపోషకాలు గణనీయంగా పడిపోయి ఉంటాయి. ఈ స్థితికి చేరకుండా ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోవడం కోసం రొటీన్‌ డైట్‌ ప్లాన్‌లో వీటిని చేర్చుకోవాలి. ► ఉదయం ఒక గ్లాసు తాజా పళ్లరసం చక్కెర వేయకుండా తీసుకోవాలి.  ► మధ్యాహ్న భోజనంలో తప్పనిసరిగా ఒక కప్పు ఆకుకూర ఉండాలి. ►రోజూ ఒక కప్పు పెరుగు తీసుకోవాలి. ఇది దేహాన్ని చల్లబరుస్తుంది. భోజనం తర్వాత ఐస్‌క్రీమ్‌ వంటి డెజర్ట్‌ తినాలనే కోరికను తగ్గిస్తుంది. ►రాత్రి పడుకునే ముందు ఒక గ్లాసు గోరువెచ్చటి పాలు తాగాలి.  ►ఈ మార్పు వల్ల అవసరమైన క్యాల్షియం అందుతుంది, ఐరన్, ప్రొటీన్‌ లోపం తలెత్తకుండా ఉంటుంది. చదవండి: Legs Swelling- Health Tips: ధనియాలను నీటిలో మరిగించి తాగారంటే...

హైదరాబాద్‌ కుషాయగూడలో లత, కృష్ణమూర్తి వృద్ధ దంపతులు రెండేళ్ల నుంచి తాము నివాసం ఉంటున్న బంధువుల ఇంటిపైన సేంద్రియ ఇంటిపంటలు పండించుకొని తింటూ ఆరోగ్యంగా, సంతోషంగా గడుపుతున్నారు. కృష్ణమూర్తి ప్రభుత్వ రంగ సంస్థలో డిప్యూటీ మేనేజర్‌గా రిటైరైన తర్వాత కుషాయగూడలోని బావ గారి ఇంటి మొదటి అంతస్థులో నివాసం ఉంటున్నారు. ఆకుకూరలు, కూరగాయలను కలుషిత జలాలతో పండిస్తున్నారన్న వార్తలు చదివిన తర్వాత తమ ఆరోగ్యం కోసం మిద్దె తోటలో కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్లు పండించుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నామని లత కృష్ణమూర్తి తెలిపారు. బరువు తక్కువగా ఉంటుందని గ్రోబాగ్స్‌లోనే ఎక్కువ భాగం ఇంటిపంటలు సాగు చేస్తున్నారు. ప్రస్తుతం వారి మిద్దెపై 300–400 గ్రోబాగ్స్‌లో పచ్చని పంటలు పండుతున్నాయి. ఆకుకూరలు, కూరగాయలతోపాటు పండ్ల మొక్కలు కూడా ఇందులో ఉన్నాయి. బోరు లేదు. నీటి అవసరాలకు కుళాయి నీరే ఆధారం కాబట్టి డ్రిప్‌ను ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. గ్రోబాగ్స్‌లో కొయ్య తోటకూర, మెంతికూర, చుక్క కూరలతో ఇంటిపంటల సాగుకు శ్రీకారం చుట్టానని లత తెలిపారు. మొదట్లో చాలా సమస్యలు వచ్చినా అనుభవం నుంచి నేర్చుకున్నారు. చౌహన్‌ క్యు, పాలేకర్‌ బాటలో... ఎర్రమట్టి 20 శాతం, కొబ్బరిపొట్టు 25 శాతం, 55 శాతం పశువుల ఎరువు+వర్మీకంపోస్టుతోపాటు గుప్పెడు వేపపిండి కలిపి మట్టి మిశ్రమాన్ని తయారు చేసుకొని గ్రోబాగ్స్‌లో నింపి ఇంటిపంటలను దిగ్విజయంగా సాగు చేస్తున్నారు లత కృష్ణమూర్తి. సౌత్‌ కొరియా ప్రకృతి వ్యవసాయ నిపుణుడు చౌహన్‌క్యు చూపిన బాటలో ఇంటిలో లభించే ముడి సరుకులతోనే పోషకద్రావణాలను తయారు చేసుకొని పంటలకు ప్రతి వారం, పది రోజులకోసారి పిచికారీ చేయడం, మొక్కల మొదళ్లలో పోయడం ద్వారా మంచి దిగుబడులు సాధిస్తున్నారామె. జీవామృతం స్వయంగా తయారు చేసుకొని ప్రతి 15 రోజులకోసారి పంటలకు అందిస్తున్నారు. మునగాకు లేదా వేపాకు బరువుతో సమానంగా బెల్లం కలిపి 20 రోజుల తర్వాత లీటరుకు 1–2 మిల్లీలీటర్ల చొప్పున కలిపి పిచికారీ చేయడం, మట్టిలో పోయడం ద్వారా అధిక దిగుబడి పొందుతున్నామని, చీడపీడల బెడద లేకుండా చక్కని ఆరోగ్యదాయకమైన కూరగాయలు పండుతున్నాయని లత సంతృప్తిగా చెప్పారు. ఈ ఏడాది జూలై నుంచి గత వారం వరకు అసలు కూరగాయలు కొనాల్సిన అవసరం లేకుండా పూర్తిగా తమకు ఇంటిపంటలే సరిపోయాయని ఆమె తెలిపారు. అందరూ ఇంటిపంటలు పండించాలి కలుషితనీరు, విషరసాయనాలతో పండించే కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్లకు బదులు నగరవాసులు అందరూ తమ ఇళ్లమీద పండించుకోవడం మంచిది. వారానికి కనీసం 3–4 రోజులైనా తాము పండించిన సేంద్రియ, తాజా కూరగాయలు తింటే ఆరోగ్యంగా ఉంటారు. వాకింగ్‌కు వెళ్లేబదులు ఉదయం గంట, సాయంత్రం గంట పాటు ఇంటిపంటల్లో పనులు చేసుకుంటే మేలు. ఇంటిపంటల పనుల్లో నిమగ్నం అయితే టైం కూడా తెలవదు. మనసు ఎంతో ఆహ్లాదంగా ఉంటుంది. ఆరోగ్యం బాగుంటుంది. మేము మంచి ఆహారం తీసుకోవడంతోపాటు విదేశాల్లో ఉన్న మా పిల్లలకు కూడా పొన్నగంటి కూర వంటి ముఖ్యమైన ఆకుకూరలను నీడలో ఆరబెట్టి పంపుతున్నందుకు ఆనందంగా ఉంది.   – లత కృష్ణమూర్తి, ఇంటిపంటల సాగుదారు, కుషాయగూడ, హైదరాబాద్‌ కాకర కాయను చూపుతున్న లత కృష్ణమూర్తి లత కృష్ణమూర్తి మిద్దెతోటలో పండిన కూరగాయలు

మచిలీపట్నం రాజుపేటకు చెందిన యువకుడు అన్నా మణిరత్నం తమ ఇంటిపైన  ఔషధ, ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, పండ్ల మొక్కల వనాన్ని సృష్టించారు. మేడపైన కుండీలు, టబ్‌లలో జీవామృతంతో సేంద్రియ ఇంటిపంటలు సాగు చేస్తున్నారు. మేడపైకి అడుగుపెడితే సువాసనలు  వెదజల్లుతాయి. నాటిన ప్రతీ మొక్క ఆయర్వేద వైద్యంలో ఉపయోగపడేదే. అక్కడ ఉన్న మొక్కలతో తయారు చేసే మందులతో చాలా రకాలైన వ్యాధులను నయం చేయవచ్చని చెబుతున్నారు మణిరత్నం. అక్కడ కనిపించే ప్రతీ మొక్కలోనూ ఓ పరమార్థం కనిపిస్తోంది. వాయు కాలుష్యాన్ని పారదోలి ఆరోగ్యదాయకమైన గాలిని పొందడంతోపాటు ఔషధ మొక్కల ఆకులతో ఇంటిల్లి్లపాదీ రోజుకో రకం కషాయం సేవిస్తూ ఆరోగ్యంగా ఉన్నామని మణిరత్నం అన్నారు. రసాయనిక అవశేషాల్లేని ఆకుకూరలు, కూరగాయలతోపాటు పండ్లను సైతం 2017 నవంబర్‌ నుంచి సాగు చేస్తున్నారు. సీఏ చదివిన మణిరత్నం ఆరోగ్యపరిరక్షణకు అవసరమయ్యే వివిధ రకాల ఆయుర్వేద మొక్కలను పెంచుతుండడంతో అమ్మ కృష్ణవేణి, నాన్న ఆంజనేయులు ప్రోత్సహించారు. వారూ మొక్కల పెంపకంలో భాగస్వాములు కావటంతో వారి ఇంటి పరిసరాలు ఔషధ మొక్కల సువాసనలతో నిండిపోతోంది. ప్లాస్టిక్‌ డబ్బాలు, మట్టి కుండలు, బక్కెట్లలో మట్టి, సేంద్రియ ఎరువు నింపి మొక్కలు పెంచుతున్నారు. 675 చదరపు అడుగుల డాబాపైన సుమారుగా 70కు పైగానే వివిధ రకాల ఆయుర్వేద మొక్కలను పెంచుతున్నారు. అడ్డసరం, మల్టీవిటమిన్‌ప్లాంట్, ఇన్సులిన్‌ ప్లాంట్, పొడపత్రి, గుగ్గులు, గలిజేరు, అవిశ, రణపాల, కొండపిండి ఆకు, కాడ జెముడు, నిమ్మగడ్డి, సిట్రోనెల్ల, నేల ఉసిరి, తుర్కవేప, వాము ఆకు, వావిలి ఆకు, గుంటగలకరాకు, వెన్న ముద్దాకు, నేలవేము, కలబంద, నల్లేరు, తుంగమస్తులు, సిందూరం, కుందేటి చెవి వంటి ఆయుర్వేద మొక్కలే కాకుండా పండ్ల మొక్కలు, సుగంధాలను వెదజల్లే మొక్కలను అక్కడ పెంచుతున్నారు. వీటì తో తయారు చేసే ఔషధాలతో దీర్ఘకాలిక వ్యాధులను సైతం నయం చేయవచ్చని, అవగాహన కోసం అధ్యయనం చేస్తున్నానని మణిరత్నం అంటున్నారు. జీవామృతం ప్రతి 15 రోజులకోసారి పిచికారీ చేయడం, నీటిలో కలిపి కుండీల్లో పోయడం వల్ల మొక్కలు ఏపుగా పెరుగుతున్నాయి. రాలిన ఆకులు, చెత్తను డ్రమ్ములో వేసి ఎరువు తయారు చేస్తున్నారు.    – కోవెల కాశీ విశ్వనాథం, సాక్షి, మచిలీపట్నం    ఆరోగ్యం.. ఆహ్లాదం.. మొక్కలంటే ఇష్టం. వాటిని ప్రేమతో చూసుకుంటున్నాను. ఉదయపు నీరెండకు మిద్దె తోట పనులు చేసుకుంటే చాలు. వాకింగ్‌కు వెళ్లాల్సిన అవసరం లేదు. రసాయనిక అవశేషాల్లేకుండా ఇంటిపట్టున పెంచుకునే ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, పండ్లతోపాటు ఔష«ధాలు, కషాయాలు ఆరోగ్యవంతమైన సమాజానికి దోహదం చేస్తాయి. ఇంటిల్లపాదికీ ఆరోగ్యాన్ని, ఆహ్లాదాన్ని అందించే ఇంటిపంటల సాగుపై ప్రతి ఒక్కరూ అవగాహన పెంచుకొని ఆచరించాలి.   – మణిరత్నం (88853 82341), రాజుపేట, మచిలీపట్నం రణపాల మొక్కతో...

కాంక్రీటు జంగిల్‌లా మారిన మహానగరంలో నివాసం ఉంటూ రసాయనిక అవశేషాల్లేని సేంద్రియ ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, పండ్లను తమ మేడ మీదే పండించుకోవడానికి మించిన సేఫ్‌ ఫుడ్‌ ఉద్యమం మరొకటి ఉండదు. ఎందుకంటే.. ఆహారంతో పాటు కడుపులోకి వెళ్లే రసాయనాలు ఎన్నో జబ్బులకు కారణమవుతూ జీవితానందాన్ని ఏ విధంగా హరించివేస్తున్నాయో తెలియజెప్పే నివేదికలు రోజుకొకటి వెలువడుతూనే ఉన్నాయి కదా..! అటువంటి ఉత్తమాభిరుచి కలిగిన అరుదైన సేంద్రియ ఇంటిపంటల సాగుదారులే ప్రభుత్వ ఉద్యోగి శ్రీనివాసరెడ్డి, లత దంపతులు. హైదరాబాద్‌ బీరంగూడ రాఘవేంద్ర కాలనీ (బీహెచ్‌ఈఎల్‌ దగ్గర)లో తమ స్వగృహంపై నాలుగేళ్లుగా సేంద్రియ ఇంటిపంటలను మక్కువతో సాగు చేస్తూ.. మొక్కలతో ఆత్మీయస్నేహం చేస్తూ, ప్రకృతితో మమేకం అవుతున్నారు! 1800 చదరపు గజాల టెర్రస్‌ను పూర్తిగా కూరగాయ మొక్కలు, పూలమొక్కలతో నింపేశారు. ప్రేమతో పండించుకునే సేంద్రియ కూరగాయలను ఆరగించడంలోనే కాదు ఇతరులతో పంచుకోవడంలోనూ అమితానందాన్ని పొందుతున్నారు లత. తల్లిదండ్రులు, తమ్ముడు, చెల్లెలు ఇతర బంధువుల కుటుంబాలకు పండిన పంటలో సగం మేరకు పంచుతుండటం విశేషం. టెర్రస్‌ పైన పిట్టగోడలకు అనుక్ముని 3 వైపులా హాలో బ్రిక్స్‌ను ఏర్పాటు చేసుకుని మట్టి మిశ్రమం పోసి మొక్కలు పెట్టారు. 300కు పైగా కుండీలు, మూడు సిమెంటు రింగ్స్‌లో రకరకాల మొక్కలు పెంచుతుండటంతో జీవవైవిధ్యం ఉట్టిపడుతోంది. చిక్కుడు కాయలు, వంకాయలు, టమాటోలు, మిరపకాయలు, సొర, నేతిబీర, బీర, కాకరకాయలు ఇప్పుడు పుష్కలంగా వస్తున్నాయి. చేమ మొక్కలను దుంపల కోసమే కాకుండా ఆకుకూరగా కూడా వాడుతున్నారు. పాలకూర, చుక్కకూర, తోటకూర, మెంతికూర, కొత్తిమీర, పుదీన వంటి ఆకుకూరలకు కొదవ లేదు. అంజీర, సపోట, జామ, నిమ్మ (5 రకాలు), బత్తాయి, ఆరెంజ్, దానిమ్మ, స్టార్‌ ఫ్రూట్, మామిడి (4 రకాలు) వంటి పండ్ల మొక్కలు చక్కగా పెరుగుతూ దిగుబడినిస్తున్నాయి. నాలుగేళ్లుగా ఇంటిపంటలు సాగు చేస్తున్న లత ఎండాకాలంలోనూ చాలా జాగ్రత్త తీసుకుంటుంటారు. షేడ్‌నెట్‌ వేయకుండానే ఇంటిపంటలను కంటికి రెప్పలా కాపాడుకుంటుండటం విశేషం. ఈ ఏడాది ఎండలు ఎక్కువగానే ఉంటాయని నిపుణులు చెబుతున్న నేపథ్యంలో చాలా మంది ఇంటిపంటల సాగుదారులు ఇప్పటికే షేడ్‌నెట్‌లు వేసుకున్నారు. అయితే, ఈ ఏడాదీ షేడ్‌నెట్‌ వేయకుండానే పంటలను జాగ్రత్తగా కాపాడుకుంటానని లత  అంటున్నారు. సమ్మర్‌లో రెండుపూటలా మొక్కలకు నీరు ఇస్తానని, అది కూడా తగుమాత్రంగా కొద్ది కొద్దిగానేనని ఆమె అంటున్నారు. కుండీలు, మడుల్లో మట్టి బీటలు వారకుండా చూసుకుంటూ తగుమాత్రంగా రెండు పూటలా నీరు అందించాలని ఆమె సూచిస్తున్నారు. పోషకాలు తగ్గకుండా అప్పుడప్పుడూ వర్మీ కంపోస్టును/ సొంతంగా తయారు చేసుకున్న కంపోస్టును మొక్కలకు అందిస్తూ.. జీవామృతాన్ని వాడుతూ ఉంటే ఎండలకు భయపడాల్సిందేమీ లేదని లత చెబుతున్నారు. ఇంటిపంటలను జీవనశైలిలో భాగంగా మార్చుకున్న ఆదర్శ గృహిణి లత (96032 32114) గారికి జేజేలు!

మేడ మీద నాలుగు పూల మొక్కలు పెంచుకునే ఒక సాధారణ గృహిణి.. ఏకంగా ముప్పై రకాల పండ్లు, కూరగాయలు, ఆకుకూరలతోపాటు నాటు కోళ్లను సైతం సునాయాసంగా సాగు చేసుకునే సేంద్రియ ఇంటిపంటల నిపుణురాలిగా మారిపోయారు! ‘సాక్షి’ ఏడేళ్ల క్రితం ప్రారంభించిన ‘ఇంటిపంట’ ప్రచారోద్యమంతోపాటు ఫేస్‌బుక్‌లో ఇంటిపంట గ్రూప్‌ ఆమెకు ప్రేరణ, మార్గదర్శి కావటం విశేషం!! ఆమె పేరు వి. ఎం. నళిని, మెహదీపట్నం(హైదరాబాద్‌). తమ రెండంతస్తుల మేడ పైన 1300 చదరపు అడుగుల విస్తీర్ణంలో పూర్తిస్థాయి ఇంటిపంటల జీవవైవిధ్య క్షేత్రాన్ని నిర్మించుకున్నారు. బాల్యం నుంచీ పూల మొక్కలపై మక్కువ కలిగిన నళిని.. మెట్టినింటి మేడ మీద పూల మొక్కలను పెంచుకుంటూ ఉండేవారు. ఆ దశలో సాక్షిలో సేంద్రియ ఇంటిపంట కాలమ్‌ గురించి, ఫేస్‌బుక్‌లో ఇంటిపంట గ్రూప్‌ గురించి తెలుసుకొని పండ్లు, కూరగాయలు, ఆకుకూరలు సాగుపై దృష్టిపెట్టారు. ఇనుప స్టాండ్లపై 300 గ్రోబాగ్స్, కుండీలు.. తండ్రి న్యాయవాది, భర్త ఇంజనీరు. వ్యవసాయ నేపథ్యం లేకపోయినప్పటికీ, కంపోస్టు నుంచి చీడపీడల యాజమాన్యం వరకు ఒక్కో విషయం నేర్చుకున్నానని నళిని తెలిపారు. ఇంటిపంట మిత్రబృందం అడపా దడపా కలుసుకొని విత్తనాలు, మొక్కలు పంచుకోవడం, అనుభవాలు కలబోసుకోవడం ద్వారా ఆమె తన గార్డెన్‌ను పరిపూర్ణమైన మోడల్‌ టెర్రస్‌ కిచెన్‌ గార్డెన్‌గా ఆహ్లాదకరంగా, ముచ్చటగా తీర్చిదిద్దుకోవడం విశేషం. చిన్నా పెద్దా అన్నీ కలిపి 300కు పైగా సిల్పాలిన్‌ గ్రోబాగ్స్, టబ్‌లలో 22 రకాల పండ్ల మొక్కలు, 10 రకాల ఆకుకూరలు, 8 రకాల కూరగాయలు, ఐదారు రకాల తీగ జాతి కూరగాయలు సాగు చేస్తున్నారు. ఇనుప స్టాండ్లపైన గ్రోబాగ్స్‌ను ఏర్పాటు చేయడంతో.. టెర్రస్‌పై పడిన నీరు, ఆకులు అలములను సులభంగా శుభ్రం చేసుకోవడానికి వీలుగా ఉంది. మూడు వైపులా కొంత భాగంలో షేడ్‌నెట్‌ వేశారు. నీడను ఇష్టపడే మొక్కలు, తీగజాతి పాదులను దీనికింద పెంచుతున్నారు. గత ఏడాది నుంచి రెండు గూళ్లలో కింద నాటు కోళ్లను, పైన లవ్‌బర్డ్స్‌ను పెంచుతున్నారు. అరుదైన జాతులు.. అనేక రకాలు.. ఒకే జాతి పండ్లు/కూరగాయల్లో అనేక రకాల మొక్కలను నళిని శ్రద్ధగా సేకరించి సాగు చేస్తున్నారు. వంగలో ఏడు రకాలు.. ముల్లు వంగ(గుండ్రం/పొడవు), వైట్‌ (రౌండ్‌/లాంగ్‌), వెంగోరి బ్రింజాల్, సన్న వంకాయ, ముసుగు(తొడిమతోపాటు ఉండే పొర కాయను చాలా వరకు కప్పి ఉంచుతుంది) వంకాయ, భర్తా బేంగన్‌ రకాలున్నాయి. తమ్మ (చమ్మ) కాయల తీగతోపాటు చెట్టు కూడా ఉంది. ‘365 డేస్‌’ చిక్కుడు ఉంది.సాధారణ చిక్కుడు కన్నా 2 నెలలు ముందు నుంచి కాపునివ్వడంతోపాటు.. సాధారణ చిక్కుడు కాపు ముగిసిన తర్వాత నెల అదనంగా చిక్కుడు కాయలను అందిస్తుంది. ఇప్పటికే రెండు నెలలుగా కాస్తున్నదని నళిని తెలిపారు. పొట్టి పొట్ల, చిట్టి కాకర, రెగ్యులర్‌ కాకర, టమాటా, తెల్లకాకర, ముల్లంగి, రెడ్‌ బెండ, దొండ పాదులున్నాయి. కాప్సికం గ్రీన్, రెడ్, ఎల్లో రకాలున్నాయి. మిర్చిలో రౌండ్, బ్లాక్, ఉజ్వల(గుత్తులుగా ఆకాశం వైపు తిరిగి ఉండే) రకాలున్నాయి. టమాటా ఎల్లో/రెడ్‌/బ్లాక్‌/మదనపల్లి/బెంగళూరు రకాలున్నాయి. మలేషియన్‌ జామ, బ్లాక్‌ గాల్, అలహాబాద్‌ సఫేద్,లక్నో 49 రకాల జామ మొక్కలున్నాయి. ద్రాక్ష, దానిమ్మ, ఆపిల్‌ బెర్, సీతాఫలం, బొప్పాయి, మల్బరీ, ఫాల్స ఫ్రూట్, అరటి, ఆరెంజ్, సీడ్‌నిమ్మ, సీడ్‌ లెస్‌ నిమ్మ, అంజీర, డ్రాగన్‌ ఫ్రూట్, పునాస మామిడి, వాటర్‌ ఆపిల్‌ (వైట్‌/పింక్‌), ఆల్‌బకర (3 ఏళ్ల నుంచీ కాపు రాలేదు), చైనీస్‌ లెమన్, లక్ష్మణ ఫలం మొక్కలున్నాయి. చేమ ఆకు, మునగాకు, పాలకూర, చుక్కకూర, గోంగూర, పెరుగుతోటకూర, ఎర్ర తోటకూర, సిలోన్‌ బచ్చలి, ఎర్ర బచ్చలి, గ్రీన్‌ బచ్చలి తదితర ఆకుకూరలున్నాయి. కూరగాయలు, పండ్లు 70% మావే ఒకే రకం కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్ల మొక్కలు ఎన్ని ఉన్నా.. వాటిని పక్క పక్కనే పెట్టకుండా వేర్వేరు చోట్ల పెట్టడం ద్వారా చీడపీడల బెడదను చాలా వరకు నివారించవచ్చునని నళిని తెలిపారు. ఒకే కుండీలో కొన్ని రకాల మొక్కలను కలిపి పెంచుతున్నారు. వంగ+మిర్చి, టమాటా+తులసి+ఉల్లి, మామిడి+టమాట+ముల్లంగి.. కలిపి పెంచుతున్నారు. పురుగుల రాకను గుర్తించి తొలిదశలోనే చేతులతో తీసేయడం ముఖ్యమైన విషయమని నళిని అంటారు. ఆవ, బంతి మొక్కలను గార్డెన్‌లో అక్కడక్కడా పెంచుతున్నారు. పురుగులు తొలుత ఈ రెండు మొక్కలను ఆశిస్తాయి. కనిపించిన రోజే పురుగులను ఏరి నాశనం చేస్తామన్నారు. కాబట్టి పురుగుల బెడద మొక్కలకు ఉండదన్నారు. టమాటా మొక్కను బక్కెట్‌కు అడుగున బెజ్జం పెట్టి నాటి.. తల్లకిందులుగా పెంచుతున్నారు. టమాటాకు అలా పెరగడమే ఇష్టమని నళిని అంటారు. తమ ఇంట్లో ఐదుగురు పెద్దవాళ్లుంటామని, కిచెన్‌ గార్డెన్‌ నుంచి పండ్లు, కూరగాయలను 70 శాతం వరకు సమకూర్చుకుంటున్నామని ఆమె సంతృప్తిగా చెప్పారు.   కంపోస్టు.. జీవామృతం.. కోళ్ల ఎరువు, పశువుల ఎరువు, గొర్రెల ఎరువుకు ఎండు ఆకులు, అలములతోపాటు వంటింటి వ్యర్థాలు కలిపి స్వయంగా తయారు చేసుకున్న కంపోస్టుతోపాటు.. స్వయంగా తయారు చేసుకునే జీవామృతాన్ని 15 రోజులకోసారి మొక్కలకు ఇస్తూ నళిని చక్కని దిగుబడులు సాధిస్తున్నారు. గ్రాఫ్టెడ్‌ పండ్ల మొక్కలను నాటడం, ఒకసారి తెచ్చిన కూరగాయ/ఆకుకూర మొక్కల నుంచి విత్తనాలను స్వయంగా తయారు చేసుకొని వాడుకోవడం ఆమె ప్రత్యేకత. ఇంటిపంట ఫేస్‌బుక్‌ గ్రూప్‌ నుంచే తాను అన్ని విషయాలూ నేర్చుకున్నానంటున్న నళిని.. గ్రూప్‌లో ఏదైనా అంశంపై సాధికారంగా, శాస్త్రీయంగా సమాధానాలు ఇస్తూ ఇతరులకు లోతైన అవగాహన కల్పిస్తుండటం ప్రశంసనీయం. నగరంలో పుట్టి పెరుగుతూ.. గడప దాటెళ్లే పని లేకుండా.. రోజుకు కేవలం ఓ గంట సమయాన్ని కేటాయించడం ద్వారా తన కుటుంబానికి కావాల్సిన వైవిధ్యభరితమైన, అమూల్యమైన సేంద్రియ పౌష్టికాహారాన్ని సమర్థవంతంగా సమకూర్చుకుంటున్న ఆదర్శప్రాయురాలైన గృహిణి నళిని గారికి ‘సాక్షి’ జేజేలు పలుకుతోంది! ముసుగు వంగ,  పునాస మామిడి, టమాటో, చెట్టు తమ్మ (చెమ్మ) ఉజ్వల మిరప, నాటు కోళ్లు, ఆపిల్‌ బెర్‌

ఆకు కూరలు రకరకాలు. ఒకే ఆకు కూరను ఒక్కొక్క ప్రాంతంలో ఒక్కొక్క పేరుతో పిలుస్తారు. ఉదాహణకు... గోంగూరనే పుంటి కూర  అని కూడా అంటారు. పేరును బట్టి పోల్చకపోయినా, ఆకుల్ని కంటితో చూస్తే, ‘ఓహో’ ఇదేనా! అనిపిస్తుంది. ఒకే ఆకు కూరలో చిన్న చిన్న అంతర్భేదాలు కూడా ఉండొచ్చు. ఉదా: చిన్న మెంతి, పెద్ద మెంతి, గోంగూర – తెలుపు/ఎరుపు. ఆకు కూరలన్నింటిలోనూ ఎంతో కొంత పోషక విలువలు ఉంటాయి. చాలా వాటిలో ఔషధ విలువలు కూడా నిక్షిప్తమై ఉంటాయి. ప్రాంతీయపు అలవాట్లను బట్టి కొన్ని ఆకు కూరలను నిత్యం ఆహారంలో తింటుంటాం. కొన్నింటిని అవసరాన్ని బట్టి ఔషధాలుగా మాత్రమే వినియోగిస్తాం. సామాజిక స్పృహతో సక్రమ ప్రచారం చే స్తే, పోషకానికైనా, ఔషధానికైనా ఇవి పేదలపాలిట వరప్రసాదాలని చెప్పక తప్పదు. 1. మత్సా్యక్షి (పొన్నగంటి కూర) మేధ్య రసాయనం (మెదడుకి బలం), నేత్య్రం (కంటికి మంచిది). ‘‘కుమారాణాం వపుర్మేధా బలబుద్ధి వివర్ధనాః’’ అన్నాడు సుశ్రుతాచార్యుడు. 2. మూషిక (ఆజ) పర్ణి  (ఎలుక చెవి కూర) జ్వరాలకు, కడుపులోని నులి పురుగులకు మంచిది. దీని మొత్తం మొక్క కషాయంగా గాని, ఆకుల పసరుగా గాని సేవించవచ్చు. దీని వేరును స్త్రీ గర్భకోశ రోగాలలో వాడతారు. 3. అపామార్గ (ఉత్తరేణు) పైల్స్, అజీర్ణం, చర్మ రోగాలు, విరేచనాలు, మూత్ర విసర్జనలో మంట మరియు క్లిష్టత, స్త్రీలలో తెల్ల బట్ట, నిద్ర లేమి, జంతువుల విష రోగాలు మొదలగు వాటిలో చక్కటి గుణకారి. అపామార్గ క్షారం క్లిష్టమైన వ్రణాలను మాన్పుతుంది. అపామార్గపు ‘వేరు’ ను యోనిలో ఉంచితే స్త్రీలలో కష్ట ప్రసవం జరగకుండా సుఖ ప్రసవమౌతుంది. వేరును దంచి ముద్దగా చేసి ప్రసవ సమయంలో ఉదర, జననాంగాల వెలుపల లేపనం చేసినా సుఖప్రసవమౌతుంది.‘‘అపామార్గ శిఫాం యోని మధ్యే నిక్షిప్య ధారయేత్‌ సుఖం ప్రసూయతే నారీ భేషజస్యాస్య యోగతః’’ గమనిక: అకాలంలో మొలిచినవి, దూషితమైనవి, పాతవిౖయెనవి తినరాదు. పాత. లూత. దూష్య, పరువంబు కానట్టి కలుష ధరణియందు మొలచినట్టి అపరిశుభ్రమైన ఆకుకూరలెపుడు తినగవలదు సుమ్మి! మనగ నరుడ! – డా. వృద్ధుల లక్ష్మీనరసింహ శాస్త్రి, ప్రముఖ ఆయుర్వేద వైద్యులు మీ వంటలకు ఆహ్వానం మీరూ గొప్ప చెఫ్‌ అయి ఉండొచ్చు. కిచెన్‌లో రుచికరమైన ప్రయోగాలు చేస్తుండవచ్చు. మీ వంట తిన్నవారు ఏదో ఒక సాకుతో మీ ఇంటికి పదేపదే వస్తుండవచ్చు. ఆ రుచిని పాఠకులకు పంచండి. ఒకే రకమైన పదార్థంతో ఆరు రకాల వంటకాలను తయారు చేయండి. మీరు చేసిన వంటల ఫొటోలను, రెసిపీలను మీ ఫొటో జతచేసి మాకు పంపండి. వంటకు స్త్రీ పురుష భేదం లేదు. నాన్నా, బాబాయ్, అబ్బాయ్‌... ఎవరైనా వంట చేసి లొట్టలేయిం చవచ్చు. మీకిదే ఘుమఘుమల వెల్‌కమ్‌. mail: familyvantakalu@ gmail.com లేదా పోస్టు ద్వారా పంపండి.  మా చిరునామా:  సాక్షి వంటలు, సాక్షి ఫ్యామిలీ,  సాక్షి టవర్స్, రోడ్‌ నంబరు 1, బంజారాహిల్స్,

హైదరాబాద్‌ నగరంలో పుట్టిపెరిగిన ఈమని వెంకటకృష్ణ మెహదీపట్నం కాంతినగర్‌ కాలనీలోని తమ సొంత ఇంటి టెర్రస్‌పై సేంద్రియ ఇంటిపంటలు పండించుకుంటూ రసాయనిక అవశేషాల్లేని ఆకుకూరలు, కూరగాయలు తింటూ ఇంటిల్లి పాదీ ఆరోగ్యంగా ఉన్నారు. వెంకటకృష్ణ బీటెక్‌ అనంతరం అహ్మదాబాద్‌ ఐఐఎంలో ఎంబీఏ పూర్తిచేసి బహుళజాతి కంపెనీల్లో పనిచేసిన తర్వాత ఫ్రీలాన్స్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌ కన్సల్టెంట్‌గా ఉన్నారు. 7గురు పెద్దలు, ఇద్దరు పిల్లలున్న ఉమ్మడి కుటుంబం వారిది. 1500 ఎస్‌.ఎఫ్‌.టి. టెర్రస్‌పై 200 పైచిలుకు టబ్‌లు, గ్రోబాగ్స్‌లో ఇంటిపంటలు పండిస్తున్నారు. గత ఏడాదిగా ఆకుకూరలు కొనలేదు. 200 లీటర్ల ప్లాస్టిక్‌ పీపాలను కొనుగోలు చేసి మధ్యకు కత్తిరించిన వందకుపైగా టబ్‌లు.. అడుగు ఎత్తు–2 అడుగుల వెడల్పు ఉండే వాష్‌ టబ్స్‌.. అడుగు ఎత్తుండే గ్రోబాగ్స్‌ వాడుతున్నారు. వంటింటి వ్యర్థాలు, మొక్కల ఆకులు అలములతో సొంతంగా తయారు చేసుకున్న కంపోస్టునే ఉపయోగిస్తున్నారు. ఏ టబ్‌లోనైనా.. కొబ్బరి పీచు+చెరకు గడల వ్యర్థాలను అడుగున 20% ఎత్తు మేరకు వేసి.. ఆ పైన 30% ఎర్రమట్టి వేసి.. ఆ పైన సొంతంగా తయారు చేసుకున్న కంపోస్టును 30% మేరకు వేస్తారు. తర్వాత అప్పుడప్పుడూ కొద్దికొద్దిగా కంపోస్టు వేసుకుంటూ.. ఇంటిపంటలు పోషకాల లోపం, చీడపీడలకు గురికాకుండా మంచి ఉత్పాదకతను సాధిస్తున్నారు.  తోటకూర, పాలకూర, పొన్నగంటి, బచ్చలి, గోంగూరలతోపాటు వంగ, బీర, నేతిబీర, చిక్కుడు, గోరుచిక్కుడు, పిచ్చుకపొట్ల, పచ్చిమిరప, కంద.. సాగు చేస్తున్నారు. ప్రస్తుతానికి వారానికి 3 రోజులపాటు ఇంటి కూరగాయలనే తింటున్నారు. త్వరలో వారానికి 5 రోజులు సరిపోయే అంతగా ఇంటిపంటల సాంద్రతను పెంచామని అంటూ.. నూటికి నూరు శాతం వీటికే పరిమితం కావడం సాధ్యం కాదని వెంకటకృష్ణ(90001 03046) అభిప్రాయపడుతున్నారు. చెత్తను బయటపడేయకుండా కంపోస్టు తయారు చేసుకుంటూ.. సేంద్రియ కూరగాయలు, ఆకుకూరలను ఇంటిపైనే పండించుకుంటున్న వెంకటకృష్ణ కుటుంబానికి జేజేలు!       వెంకటకృష్ణ

వరంగల్‌లో వ్యవసాయ కుటుంబంలో పుట్టిన రేగూరి సింధూజ ఇంజనీరింగ్‌ చదువుకొని హైదరాబాద్‌ టీసీఎస్‌లో సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఇంజనీర్‌గా ఉద్యోగం చేస్తున్నారు. రసాయనిక అవశేషాలు లేని ప్రకృతిసిద్ధమైన ఆహారం విలువ గుర్తెరిగిన ఆమె.. సిటీలో ఫ్లాట్‌కు బదులు (బీహెచ్‌ఈఎల్‌ దగ్గర) నగర శివారు ప్రాంతం అమీన్‌పూర్‌ నరేంద్ర నగర్‌ కాలనీలో ఇండిపెండెంట్‌ హౌస్‌ నిర్మించుకున్నారు. 200 గజాల టెర్రస్‌లో సగభాగంలో వందకు పైగా గ్రోబాగ్స్, కుండీలలో గత ఏడాదిగా ఇంటిపంటలు పండించుకుంటున్నారు. తెలంగాణ ఉద్యాన శాఖ నుంచి 4 పెద్ద వృత్తాకారపు గ్రీన్‌ గ్రోబాగ్స్‌తో కూడిన సబ్సిడీ కిట్‌ను తీసుకున్నారు. శిక్షణా శిబిరాలకు హాజరై అవగాహన పెంచుకున్నారు. వీటితోపాటు  తెల్లని గ్రోబాగ్స్‌ను, కొబ్బరిపొట్టు తదితర పరికరాలను సేకరించుకున్నారు. 30%మట్టి, 30%పశువుల ఎరువు, 30% శుద్ధి చేసిన కొబ్బరిపొట్టు, వంటింటి వ్యర్థాలతో తయారు చేసిన ఇంటి కంపోస్టు+వేపపిండితో కలిపిన మట్టి మిశ్రమాన్ని గ్రోబాగ్స్, కుండీలలో నింపారు. వేసవి ఎండ తీవ్రత నుంచి ఇంటిపంటలను కాపాడుకోవడానికి ఇనుప ఫ్రేమ్‌తో షేడ్‌నెట్‌ వేసుకున్నారు. సింధూజ కుటుంబంలో నలుగురు పెద్దవారు ఉంటారు. పాలకూర, చుక్కకూర, గోంగూర, తోటకూర, కొత్తిమీర, బచ్చలి కూర పెంచుకొని తింటున్నారు. గత ఏడాదిగా ఆకుకూరలను బయట కొనటం లేదు. తీగజాతి కూరగాయలను పాకించడానికి కొబ్బరి తాళ్లతో పందిరి అల్లారు. బెండ, బీర, గోరుచిక్కుడు, కాప్సికం, సొర తదితర కూరగాయలు సాగులో ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం వారంలో 2,3 రోజులు ఈ కూరగాయలు తింటున్నామని, కొద్ది రోజుల్లో పూర్తిస్థాయిలో ఇంటి కూరగాయలే తమకు సరిపోతాయని సింధూజ(98857 61707) సంతోషంగా చెప్పారు. ఫేస్‌బుక్, వాట్సాప్, టెలిగ్రామ్‌ గ్రూపుల ద్వారా నిపుణుల సలహాలను తెలుసుకుంటున్నానన్నారు.

బలమైన సంకల్పం ఉంటే రైతు కుటుంబంలోని సాధారణ గృహిణి కూడా ఇతరులకూ వెలుగుబాట చూపగలిగేంత ఎత్తుకు ఎదుగుతుందనడానికి రాజ్‌కుమార్‌ దేవి జీవితమే నిలువుటద్దం. బీహార్‌లోని ముజఫర్‌పుర్‌ జిల్లాలోని కుగ్రామం ఆనంద్‌పుర్‌ వాస్తవ్యురాలు. వ్యవసాయం గురించి ఏ కాలేజీలోనూ ఆమె చదువుకోలేదు. తన అత్తింటి వారికి ఉన్న ఎకరం పొలంలో 1980లలో ఒక రోజు స్వయంగా పారను చేతబట్టి స్వేదాన్ని చిందించే క్రమంలోనే ఆ నేల స్వభావాన్ని, ఏయే పంటలు సాగు చేస్తే బతుకులు బాగుపడతాయో అధ్యయనం చేసింది. ఆమె 30 ఏళ్ల క్రితం పొలంలో కాలు మోపే నాటికి వరి, గోధుమ, నాటు పొగాకు తప్ప వేరే పంటలు అక్కడి వారికి తెలియవు. పండించిన నాటు పొగాకును ఊరూరా తిరిగి అమ్మడానికి భర్త బయలుదేరడంతో ఆమె వ్యవసాయంపై దృష్టి పెట్టడం ప్రారంభించింది. పొగాకు ఒక్కటే పండించడం ఎందుకు? కూరగాయలు, పండ్లు తదితర అనేక పంటలు కలిపి ఎందుకు పండించకూడదని ప్రశ్నించుకుంది. తమ ఎకరం పొలాన్ని మడులుగా విభజించి.. ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, పండ్ల మొక్కలు.. వేర్వేరు పంటలు సాగు చేయడం ప్రారంభించింది. కొన్నాళ్లు గడిచే సరికి రాజ్‌కుమార్‌ దేవి ఒకటికి నాలుగు పంటలు పండించడంలో ప్రయోజనాలను ఆ ఊళ్లో మహిళా రైతులంతా గమనించారు. ఆమెను అనుసరించారు. వ్యవసాయోత్పత్తులకు విలువను జోడించి పట్టణాలకు పంపడంపై ఆమె దృష్టి పెట్టింది. ఇందుకోసం పదేసి మంది మహిళలతో స్వయం సహాయక బృందాలను ఏర్పాటు చేసింది. వారు తయారు చేసిన ఉత్పత్తులను సేకరించి పట్టణాలకు తరలించి విక్రయించేందుకు తానే ఒక సంస్థను ప్రారంభించింది. ఇంటిపట్టున ఉండి నెలకు రూ. 3 వేల వరకు మహిళలు సంపాయించుకునే దారి చూపింది. తమ గ్రామంతోపాటు ఇరుగుపొరుగు గ్రామాలకు కూడా సైకిల్‌పైనే వెళ్లి మహిళా రైతుల జీవితాల్లో వెలుగులు నింపుతున్న రాజ్‌కుమార్‌ దేవిని ‘రైతు పెద్దమ్మ’ అని ఆప్యాయంగా పిలుస్తున్నారు. బహుళ పంటల సాగుతోపాటు వ్యవసాయ ఉత్పత్తులకు విలువ జోడించి విక్రయించడం ద్వారా గ్రామీణ మహిళల జీవితాలలో మార్పు తేవచ్చని లోకానికి చాటిచెబుతున్న ఈ ‘రైతు పెద్దమ్మ’కు ఎవరైనా జేజేలు పలకవలసిందే! నిర్వహణ: పంతంగి రాంబాబు, సాగుబడి డెస్క్‌ 

జీవిత బీమా సంస్థ ఉద్యోగులైన మేడేపల్లి సాయిశ్రీ, అనంత్‌ దంపతులు తమ ఇంటిపైన రెండేళ్లుగా కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్లతోపాటు పూలమొక్కలను పెంచుకుంటున్నారు. హైదరాబాద్‌ గుడిమల్కా పూర్‌లోని జయనగర్‌ ఎల్‌.ఐ.సి. కాలనీలో రెండంతస్తుల సొంతిల్లు నిర్మించుకున్న తర్వాత టెర్రస్‌ కిచెన్‌ గార్డెనింగ్‌పై దృష్టిసారించారు. ఇంటిపంటల సాగుపై ముందస్తు ప్రణాళికతో టెర్రస్‌పైన లీక్‌ ప్రూఫింగ్‌ చేయించారు. ఐరన్‌ బెంచ్‌లు చేయించి, వాటిపై ఎత్తుల వారీగా కుండీలను అందంగా అమర్చారు. చిన్నసైజు సిల్పాలిన్‌ బ్యాగ్‌లలో టమాటా, కొత్తిమీర, పాలకూర సాగు చేస్తున్నారు. ఎర్రమట్టి, పశువుల ఎరువు కలిపి మొక్కలు పెట్టుకున్న తర్వాత అడపాదడపా కోకోపిట్, వర్మీకంపోస్టు వేస్తూ.. జీవామృతం కొనుగోలు చేసి, పది రెట్లు నీరు కలిపి మొక్కల పోషణకు ఉపయోగిస్తున్నారు. గతంలో ఇబ్బడిముబ్బడిగా పండిన తెల్ల వంకాయలు, పచ్చి మిరపకాయలను తమ సహోద్యోగులకు, తెలిసినవారికి కూడా పంచిపెట్టడం చాలా సంతోషాన్నిచ్చిందని వారు తెలిపారు. ఇంటి కూరగాయలు, ఆకుకూరలు ఆరోగ్యకరమైనవి కావడంతో పాటు.. వీటితో వండిన కూరలకు.. బయట కొన్న కూరగాయలతో వండిన కూరలకు రుచిలో స్పష్టమైన తేడా ఉందన్నారు. పిల్లలు సైతం ఈ తేడాను స్పష్టంగా గుర్తించగలరని వారన్నారు. ఎండలు ముదురుతున్నందున షేడ్‌నెట్‌ ఏర్పాటు చేసి.. మరింతగా ఆకుకూరల సాగుపై దృష్టిపెట్టనున్నామని సాయిశ్రీ(93480 28228) అన్నారు.   

సింహాచలం అప్పన్న గోశాలకు కూత వేటు దూరంలో విశాఖపట్నం కార్పొరేషన్‌ పరిధిలోని దారపాలెంలో సొంత ఇల్లు నిర్మించుకున్న దాట్ల వర్మ, శ్రీదేవి దంపతులు సేంద్రియ ఇంటిపంటల సాగులో ఆదర్శవంతమైన కృషి చేస్తున్నారు. వర్మ ప్రస్తుతం విజయనగరం ఆర్‌ అండ్‌ బి డిపార్ట్‌మెంట్‌లో టెక్నికల్‌ అధికారిగా పనిచేస్తున్నారు. నాలుగేళ్ల క్రితం సొంతిల్లు నిర్మించుకొని టెర్రస్‌ కిచెన్‌/మెడిసినల్‌ గార్డెన్‌ను ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. 150కి పైగా ఖాళీ రంగు డబ్బాలలో మొక్కలు పెంచుతున్నారు. ఇంటిపంటల జీవవైవిధ్యానికి నిదర్శనం: ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, ఔషధ మొక్కలు, పూలమొక్కలతో పచ్చగా కళకళలాడే వారి టెర్రస్‌ గార్డెన్‌ జీవవైవిధ్యంతో సుసంపన్నంగా ఉంటుంది. ఘనజీవామృతం, జీవామృతం, పశువుల ఎరువు(గెత్తం), వర్మీకంపోస్టు, అవసరం మేరకు కషాయాలను వాడుతూ వర్మ దంపతులు మక్కువతో ఇంటిపంటలు సాగు చేస్తున్నారు.  ఇంటి చుట్టూ నేలపైన, దగ్గర్లో తెలిసిన వారి ఖాళీ ఇంటి స్థలాల్లో కూరగాయలు, కందులు, పండ్ల మొక్కలను సాగు చేస్తూ.. పూర్తిగా ఇంటిపంటల ఆహారాన్నే తింటున్నారు. మేడపైన పుదీన, కొత్తిమీర, తోటకూర, పాలకూర తదితర ఆకుకూరలతోపాటు బీర, ఆనపకాయ, చిక్కుళ్లు, కంది,అరటి, వంకాయలు, బెండకాయలు, క్యాబేజి, టమోటా సాగు చేస్తున్నారు. ఇంటి చుట్టూ పెరట్లో పది రకాల పండ్ల చెట్లను పెంచుతున్నారు. హైదరాబాద్‌లోని ఇంటిపంట సాగుదారులు ఏర్పాటు చేసుకున్న ఫేస్‌బుక్‌ బృందం స్ఫూర్తితో ప్రధానంగా విశాఖ ప్రాంత ఇంటిపంట సాగుదారులకు సహాయ పడటానికి కొత్తవలసకి చెందిన కర్రి రాంబాబుతో కలిసి ఫేస్‌బుక్‌లో రైతుమిత్ర పేరిట బృందాన్ని ప్రారంభించారు. ఇంటిపంటలపై అవగాహన: సేంద్రియ ఇంటిపంటల పెంపకంపై ఆసక్తి ఉన్న విశాఖనగరవాసులు సెలవు రోజుల్లో మా ఇంటిని సందర్శిస్తూ ఉంటారు. వారికి తగిన సలహాలు, సూచనలు ఇచ్చి అవగాహన కల్పించడంతోపాటు కొన్ని మొక్కలు, విత్తనాలను కూడా ఇస్తున్నామని వర్మ, శ్రీదేవి(98661 38129) తెలిపారు. సింహాచలం అప్పన్న ఆలయ గోశాలలో జీవామృతాన్ని తయారు చేయించి, మనిషికి 5 లీటర్ల చొప్పున ఉచితంగా పంపిణీ చేయిస్తున్నారు. మరింత మందికి ఈ విధానాన్ని తెలియజేసేందుకు ఎప్పుడూ సిద్ధంగా ఉంటామని చెబుతున్నారు.  – అవసరాల గోపాలరావు, సాక్షి, సింహాచలం, విశాఖ జిల్లా

సేంద్రియ ఇంటిపంటల సాగుపై మక్కువ పెంచుకుంటే ఆయురారోగ్యాలు, ఆనందోత్సాహాలను పొందడంతోపాటు.. మహానగరంలో సొంత ఇల్లున్న బాధ్యతాయుతమైన పౌరులుగా విశ్రాంత జీవితాన్ని అర్థవంతంగా గడపవచ్చని నిరూపిస్తున్నారు.. పిన్నాక శ్రీనివాస్, పద్మ దంపతులు. హైదరాబాద్‌ మియాపూర్‌లోని దీప్తిశ్రీనగర్‌ వాసులైన ఈ ఆదర్శ దంపతులు తమ సొంత ఇంట్లో నివాసం ఉంటున్నారు. ఇద్దరు కుమారులు అమెరికాలో స్థిరపడ్డారు. దుబాయ్‌లో ఉద్యోగ విరమణ అనంతరం నగరంలో పద్మ, శ్రీనివాస్‌ స్థిరనివాసం ఏర్పరచుకున్నారు. విశ్రాంత జీవితంలో ఇంటిపంటల సాగును ప్రధాన వ్యాపకంగా మార్చుకున్నారు. ఇంటిపైన గల వెయ్యి చదరపు అడుగుల స్థలాన్ని పూల మొక్కలు, సుసంపన్నమైన ఉద్యాన పంటల జీవవైవిధ్యానికి చిరునామాగా రూపుదిద్దారు. వంటింటి వ్యర్థాలు, ఆకులు అలములను తగుల బెట్టకుండా.. బయట పడేయకుండా.. ఇంట్లోనే కంపోస్టు తయారు చేసుకుంటూ ఆరోగ్యదాయకమైన, రుచికరమైన సేంద్రియ కూరగాయలు, ఆకుకూరలు, పండ్లు ఏడాది పొడవునా పండించుకొని తింటున్నారు. వీరి కృషికి మెచ్చిన గ్రేటర్‌ హైదరాబాద్‌ మున్సిపల్‌ కార్పొరేషన్‌ ‘టెర్రస్‌ హార్టీకల్చర్‌’ విభాగంలో మంత్రి కేటీఆర్‌ చేతుల మీదుగా ఇటీవల సత్కరించడం విశేషం. బోన్సాయ్, పూల మొక్కలపై ఉన్న ఆసక్తిని పద్మ, శ్రీనివాస్‌ దంపతులు మూడేళ్ల క్రితం నుంచి టెర్రస్‌పై సేంద్రియ ఇంటిపంటల వైపు మళ్లించారు. దాదాపుగా ఏమీ కొనడం లేదు. ఎక్కువ దిగుబడి ఉన్నప్పుడు ఇరుగుపొరుగు వారికి పంచిపెడుతున్నారు. సాక్షిలో ఇంటిపంట, సాగుబడి కథనాలు, ఇతర పుస్తకాలు చదువుతూ.. యూట్యూబ్‌లో వీడియోలు చూస్తూ ఎప్పటికప్పుడు పరిజ్ఞానాన్ని పెంచుకుంటున్నామని పద్మ తెలిపారు. ఎక్కువ అవసరం అనుకున్న ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, పండ్ల మొక్కలను రకానికి ఐదేసి కుండీల్లో పెంచుకోవడం ద్వారా ఏడాది పొడవునా దిగుబడి వచ్చేలా ప్రణాళికా బద్ధంగా ఇంటిపంటలను సాగు చేస్తున్నారు. అన్ని రకాల ఆకుకూరలు, వంగ, టమాటా, దొండ, దోస, కాకర.. తదితర కూరగాయలు.. బొప్పాయి, అంజూర, కమలాలు, నారింజ, నిమ్మ, స్టార్‌ ఫ్రూట్, స్ట్రాబెర్రీ, యాపిల్‌ బెర్‌ తదితర పండ్ల చెట్లు పెంచుతున్నారు.. ఇక పూల చెట్లకు లెక్కే లేదు. వెలగ, రావి, జువ్వి.. వంటి ఇతర చెట్లూ ఉన్నాయి.  చీడపీడలు చాలా తక్కువ. ఏదైనా పురుగు కనిపిస్తే చేతులతోనే తీసేస్తున్నారు. అపుడప్పుడూ వేపనూనె, గంజి ద్రావణం వాడుతున్నారు. సొంత విత్తనాలనే వాడుతున్నారు. ఇతరులకూ పంచుతున్నారు. లిచీ, యాపిల్‌ పండ్ల నుంచి విత్తనాలు తీసి.. మొక్కలు పెంచుతున్నారు. నిమ్మకాయలతో ఊరగాయ పచ్చడి పెట్టుకుంటున్నారు. ఎండాకాలంలోనూ షేడ్‌నెట్‌ అవసరం లేదని, రోజుకు 3 సార్లు నీరు ఇస్తే చాలన్నారు.   సేంద్రియ ఫలం రుచే వేరు..! మా ఇంటి మీద పండిన పండ్లు, కూరగాయలు, ఆకుకూరల రుచి చాలా బాగుంటుంది. తింటేనే ఆ తేడా తెలుస్తుంది. ముఖ్యంగా బొప్పాయిని రుచి చూస్తే.. సేంద్రియ ఫలం గొప్పతనం తెలుస్తుంది. ఉదయం, సాయంత్రం చెట్లను కనిపెట్టుకొని ఉంటున్నాం. విశ్రాంత జీవితంలో ఇంటిపంటలే మా లోకం, ఆనందం, ఆరోగ్యం కూడా. ఇంటిపంటల సాగును ఉచితంగా నేర్పిస్తాం. ఎప్పుడైనా ఫోన్‌ చేయవచ్చు. ముందుగా చెప్పి.. స్వయంగా వచ్చి చూడొచ్చు. – పిన్నాక శ్రీనివాస్‌ (87900 73518), పద్మ(94406 43065), దీప్తిశ్రీనగర్, మియాపూర్, హైదరాబాద్‌ – పట్టోళ్ల గోవర్థన్‌రెడ్డి, సాక్షి, మియాపూర్, హైదరాబాద్‌

ఆకు కూరలతో బుర్రకు పదును! ఆకు కూరలు తింటే ఆరోగ్యం బాగుపడుతుందని చాలాసార్లు విని ఉంటాం. ఇందులో గొప్ప విశేషమేమీ లేకపోవచ్చు. కాకపోతే ఇవే ఆకు కూరలు ప్రతిరోజూ తింటూ ఉంటే... వయసుతో పాటు మెదడు పనితీరు మందగించడానన్నీ తగ్గిస్తుందని అంటున్నారు రూథ్‌ యూనివర్శిటీ మెడికల్‌ సెంటర్‌ శాస్త్రవేత్తలు. ఇంకా కచ్చితంగా చెప్పాలంటే పదకొండేళ్లలో మెదడుకు జరిగే నష్టాన్ని ఒక్క రోజు ఆకుకూరలు తినడం ద్వారా పరిహరించవచ్చు. షికాగో ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న దాదాపు వెయ్యిమంది వృద్ధులు (81 ఏళ్ల సగటు వయసు) పై పదేళ్లపాటు జరిపిన పరిశోధనల ద్వారా తాము ఈ అంచనాకు వచ్చినట్టు మార్థా క్లెయిర్‌ మోరిస్‌ అనే శాస్త్రవేత్త తెలిపారు. మతిమరపు వంటి లక్షణాలేవీ లేని సమయంలో పరిశోధన మొదలుపెట్టామని, జ్ఞాపకశక్తి, ఆలోచనలకు సంబంధించి ఏటా పరీక్షలు పెట్టి చూశామని వివరించారు. వీటితోపాటు వారు ఎంత తరచుగా ఆకుకూరలు తింటూండేవారో తెలుసుకున్నామని మార్థా వివరించారు. ఈ అంశం ఆధారంగా వారిని ఐదు గుంపులుగా విభజించి పరిశీలనలు జరిపామని, రోజూ ఒక కప్పు కంటే ఎక్కువ ఆకుకూరలు తినే వారి మెదడు పని తీరుతో పోలిస్తే తక్కువ తినే వారి పని తీరు తక్కువగా ఉన్నట్లు గుర్తించామని తెలిపారు. ఈ ఐదు గుంపుల మధ్య ఉన్న తేడాల ఆధారంగా ఒక కప్పు ఆకు కూరలతో 11 ఏళ్ల నష్టాన్ని నివారించవచ్చునన్న అంచనాకు వచ్చినట్లు చెప్పారు. గ్లూకోజ్‌ ఎంతుందో చెప్పేస్తుంది.. మధుమేహులకు రక్తంలో చక్కెర మోతాదు ఎంతుందో తెలుసుకోవడం రోజువారీ పని. అయితే ఇందుకోసం సూదులతో గుచ్చుకోవడమంటే ఎవరికైనా కష్టమే. ఇన్ఫెక్షన్ల ప్రమాదం ఉండనే ఉంది. ఇన్ని కష్టాలు ఉండటం వల్లనే చాలామంది మధుమేహులు రోజువారీ పరీక్షలకు వెనుకాడుతూ ఉంటారు. అయితే ఇకపై ఈ సమస్యలు దూరం కానున్నాయి. ఎలాగంటారా? షింగుహువా విశ్వవిద్యాలయ శాస్త్రవేత్తలు సరికొత్త ప్యాచ్‌ సిద్ధం చేశారు మరి. రెండు దశల్లో  పని చేసే ఈ ప్యాచ్‌తో సూది గుచ్చుకోకుండానే రక్తంలోని చక్కెర శాతం ఎంత అన్నది చెప్పేస్తుంది. ఈ ప్యాచ్‌ను చర్మంపై అతికించుకునే ముందు అక్కడ కొంచెం హైయాలోరొనిక్‌ యాసిడ్‌ను వేసుకోవాల్సి ఉంటుంది. ఆ తరువాత ప్యాచ్‌పై ఓ కాగితం బ్యాటరీని ఉంచుతారు. ఫలితంగా యాసిడ్‌ కాస్తా కరిగి చర్మం లోపలికి వెళ్లి అక్కడ ఉన్న గ్లూకోజ్‌ను ఉపరితలంపైకి తెస్తుంది. దాదాపు 20 నిమిషాల తరువాత ప్యాచ్‌పై ఓ బయో సెన్సర్‌ను ఉంచితే చక్కెర మోతాదు ఎంతో తెలుపుతుంది. తాము ఇప్పటికే ఈ ప్యాచ్‌ను చైనాలోని కొన్ని ఆసుపత్రుల్లో మనుషులపై ప్రయోగించి చూశామని ప్యాచ్‌ ద్వారా వచ్చిన ఫలితాలు మెరుగ్గానే ఉన్నాయని, పరీక్షలు చేయించుకున్న కార్యకర్తలు కూడా ఎలాంటి బాధ అనుభవించలేదని ఈ పరిశోధనల్లో పాల్గొన్న శాస్త్రవేత్త తెలిపారు. ఒంటరితనంతో ఆయువుకు హానికరం ఆహారంలో మితిమీరిన కొవ్వు, ఎడాపెడా తగలేసే సిగరెట్లు, మోతాదుకు మించిన మద్యం ఆరోగ్యానికి హానికరమని అందరికీ తెలిసిన విషయమే. ఈ జాబితాలోకి ఒంటరితనాన్ని కూడా చేర్చాలంటున్నారు శాస్త్రవేత్తలు. మితమీరిన కొవ్వు, ధూమపానం, మద్యపానం మాదిరిగానే ఒంటరితనం కూడా మనుషుల ఆయువును హరించేస్తుందని హెచ్చరిస్తున్నారు. రోజుకు పదిహేను సిగరెట్లు తాగడం వల్ల ఆరోగ్యానికి ఎంత చేటు జరుగుతుందో కుటుంబంలో అయిన వారి తోడు లేకుండా, సామాజిక సంబంధాలు కూడా పెద్దగా లేకుండా ఒంటరి జీవితం గడపడం వల్ల కూడా దాదాపు అంతే చేటు జరుగుతుందని శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు. ప్యూయెర్టో రికోలోని ఎక్సెటర్‌ యూనివర్సిటీ, అమెరికాలోని పెన్సిల్వేనియా యూనివర్సిటీలకు చెందిన శాస్త్రవేత్తలు ఒంటరి వ్యక్తులపై జరిపిన పరిశోధనల్లో పలు అంశాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి. ఒంటరితనం వల్ల గుండెకు, మెదడుకు చాలా హాని జరుగుతుందని, దీర్ఘకాలిక ఒంటరితనం ఆయువును హరించేస్తుందని ఈ శాస్త్రవేత్తలు వివరిస్తున్నారు.


 ఏ రకమైనా 3 కట్టలు రూ.10లు  
 వినియోగదారులు విలవిల
  
 హైదరాబాద్ మహా నగరంలో మండుతున్న ఎండలకు తోడు ఆకు కూరల ధరలు కూడా భగ్గుమంటున్నాయి. మార్కెట్లో ఏరకం కూరను కొందామన్నా నాలుగు రెమ్మల ధర రూ.10లకు పైమాటే పలుకుతోంది.  ప్రత్యేకించి నాన్‌వెజ్ (మాంసాహారం) తినేవారు  కొత్తిమీర, పుదీనా వంటివాటిని వినియోగించడం తప్పనిసరి.  వెజిటేరియన్స్ కూడా అన్నిరకాల కూరగాయలతో పాటు కొత్తిమీర, పుదీనాలను విధిగా కొనుగోలు చేస్తారు. చికెన్, మటన్, ఫిష్, రొయ్యలు ఇలా ఏ రకం వంటకానికైనా మషాలా వినియోగం తప్పనిసరి. దీనికి అదనంగా కొత్తిమీర, పుదీనాలను జత చేస్తే ఆ వంటకం ఘుమ ఘుమలాడాల్సిందే. అయితే... అన్ని రకాల కూరల్లో సువాసనకు ముడిసరుకుగా వినియోగించే కొత్తిమీర, పుదీనా ధరలు వినగానే వినియోగదారుడి జేబులను కాళీ చేస్తున్నాయి. 
 
 శనివారం మార్కెట్లో చిటికెన వేలంత మందమున్న 3 చిన్న సైజ్ కొత్తిమీర కట్టలు రూ.10లు ధర పలికాయి. ఒక కట్ట కొంటే మాత్రం రూ.5లు వసూలు చేశారు. ‘కనీసం రూ.10లకు కొంటేనే కొత్తిమీుర ఇస్తాం... లేదంటే వెళ్లండి’ అంటూ వ్యాపారులు ఖచ్చితంగా చెప్పేస్తున్నారు. మార్కెట్‌కు కొత్తిమీర తక్కువగా వస్తుండటమే ఇందుకు కారణంగా కన్పిస్తోంది. గుడిమల్కాపూర్, బోయిన్‌పల్లి, మాదన్నపేట్ మార్కెట్లకు ఉదయాన్నే రైతులు తీసుకొచ్చే సరుకును వ్యాపారులు హాట్‌కేకుల్లా ఎగరేసుకు పోతున్నారు. హోల్‌సేల్ మార్కెట్లో 4 కట్టలు రూ.10ల ప్రకారం విక్రయిస్తున్నారు. అయితే... వ్యాపారులు వాటిని తిరిగి చిన్నకట్టలుగా కట్టి 3 కట్టలు రూ.10-12ల ప్రకారం అమ్ముతున్నారు. తోపుడు బండ్లపై అమ్మేవారు ఇళ్ల వద్దకే తెస్తున్నామంటూ చిన్నకట్టకు రూ.6ల ప్రకారం వసూలు చేస్తున్నారు. పుదీనా ధర కూడా కొత్తిమీర ధరనే ఫాలో అవుతోంది. పాలకూర, తోటకూర, గోంగూర, బచ్చలకూర, గంగవాయిల్ కూర, చుక్కకూర, మెంతికూర ధరలు కూడా ఇదే వరుసలో ఉండటంతో సగటు వినియోగదారుడిని హడలెత్తిస్తోంది. వీటిలో ఏది కావాలన్నా 3-4 చిన్నకట్టలు రూ.10ల ప్రకారం ఇస్తున్నారు. వేసవిలో విరివిగా పండే ములక్కాడలు కూడా రూ.10లకు 4 చొప్పున విక్రయిస్తున్నారు.
 
 వీటిలో సైజ్‌ను బట్టి ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కో రకంగా ధర పలుకుతున్నాయి. వేసవిలో బోర్లు, బావులు ఎండిపోవడంతో ఆకుకూరల సాగు గణనీయంగా పడిపోయిందని రైతులు చెబుతున్నారు. ఈ కారణంగానే నగర డిమాండ్‌కు తగ్గట్టు ఆకుకూరలు సరఫరా  కావట్లేదని, ఆ కొరతే ధరల పెరుగుదలకు దారితీసిందటున్నారు. ఆకుకూరలు త్వరగా పాడయ్యే ప్రమాదం ఉండటంతో ఇతర ప్రాంతాల నుంచి దిగుమతి చేసుకొనే పరిస్థితి లేదు. స్థానిక ఉత్పత్తులపైనే ఆధారపడాల్సి రావడంతో అదీ ఇదీ అని కాకుండా అన్ని రకాల ఆకుకూరల ధరలు ఇప్పుడు హడలెత్తిస్తున్నాయి. జూన్‌లో వర్షాలుపడి కొత్తసాగు దిగుబడి వచ్చే వరకు ఆకు కూరల ధరలు ఇలాగే ఉంటాయనివ్యాపారులు చెబుతున్నారు.  
  
  ఆకు కూరల ధరలు
  
 కొత్తిమీర (3కట్టలు)    రూ.10-12
 పుదీనా (3-4కట్టలు)    రూ.10
 గోంగూర(4 కట్టలు)    రూ.10
 తోటకూర    ’’    రూ.10
 పాలకూర    ’’    రూ.10
 బచ్చలకూర  ’’    రూ.10
 చుక్కకూర   ’’     రూ.10
 మెంతికూర  ’’    రూ.10
 గంగబాయిల్‌కూర ’’    రూ.10
  


 సేంద్రియ కూరగాయల కన్నా సులభం
 గ్రీన్‌హౌస్‌లో ఏడాది పొడవునా పెంచుకోవచ్చు  శుభారంభానికి ఇదే తరుణం
  
 టై మీద ఆకుకూరలు, కూరగాయలే కాదు  పౌష్టికాహారమైన పుట్టగొడుగులను కూడా సేంద్రియ పద్ధతుల్లో నిక్షేపంగా పెంచుకోవచ్చు. పుట్టగొడుగుల సాగు కష్టమేమో అనుకోకండి. నిజానికి కూరగాయలకన్నా వీటిని పెంచడమే సులభం అంటున్నారు పవిత్ర ప్రియదర్శిని.
  
 ‘ఇంటిపంట’ ఫేస్‌బుక్ గ్రూప్ సభ్యురాలైన పవిత్ర కోయంబత్తూరు నివాసి. రసాయనాలు వాడి పెంచిన పుట్టగొడుగులు కొని తినడం ఇష్టం లేక.. తన ఇంటిపైనే చిన్న గ్రీన్‌హౌస్ ఏర్పాటు చేసి సేంద్రియ పద్ధతుల్లో పుట్టగొడుగులు పెంచుతున్నారామె.. ‘కాస్త మనసు పెట్టి ప్రణాళికతో పనిచేస్తే చాలు.. ఉష్ణోగ్రత ఎక్కువగా ఉండే ప్రాంతాల్లోనూ ఇంటిపట్టునే పుట్టగొడుగుల పెంపకం చేపట్టవచ్చు. ఇంటర్‌నెట్ ద్వారా అధ్యయనం చేసిన జ్ఞానంతో.. ఆయిస్టర్ పుట్టగొడుగుల పెంపకం ప్రారంభించా. బటన్ పుట్టగొడుగుల కంటే ఆయిస్టర్ పుట్టగొడుగులు పెంచడం తేలిక...’ అంటున్నారామె. తెల్ల, లేత ఎరుపు పుట్టగొడుగులను ఆమె పెంచుతుండడం విశేషం.
  టైపై సేంద్రియ పుట్టగొడుగుల పెంపకానికి కావాల్సినవి
 
 1. వరి గడ్డి 2. ఆయిస్టర్ మష్రూమ్ స్పాన్(విత్తనం) 3. ప్లాస్టిక్ బ్యాగ్‌లు
 గడ్డి బ్యాగ్‌ల తయారీ ఇలా...
 వరి గడ్డిని చిన్న ముక్కలు చేయాలి. వాటిని పెద్ద పాత్రలో వేసి నీరుపోసి మూతపెట్టి.. చిన్న మంట మీద గంట సేపు ఉడకబెట్టాలి. చల్లారిన తర్వాత న్యూస్‌పేపర్ నేలపై పరచి.. దానిపై గడ్డిని వేసి.. నీరు పూర్తిగా కారిపోయే వరకు ఆరబెట్టాలి. ప్లాస్టిక్ బ్యాగ్‌లు తీసుకొని 3 అంగుళాల ఎత్తు వరకు గడ్డిని నొక్కి పెట్టాలి.   గుప్పెడు స్పాన్‌ను తీసుకొని.. గడ్డి బ్యాగ్ అంచుల్లో వేయండి. ఆపైన 2 అంగుళాల మందాన మళ్లీ గడ్డిని నింపండి. గడ్డిపైన అంచుల్లో మళ్లీ స్పాన్ వేయండి... ఈ విధంగా 3 పొరలుగా వేయండి. చివ రన గడ్డి పొర వేసి ప్లాస్టిక్ బ్యాగ్ మూతిని బిగుతుగా కట్టేయాలి.ప్లాస్టిక్ బ్యాగ్‌పైన, చుట్టూతా, అడుగున కొన్ని బెజ్జాలు పెడితే గడ్డికి గాలి తగులుతుంది.
  
 పుట్టగొడుగుల పెంపకం ఇలా...
      
 మీ ఇంట్లో ఒక మూలన చీకటిగా, చల్లగా ఉండే చోటులో.. అది కాంక్రీటు షెల్ఫ్ కావచ్చు, కప్‌బోర్డు కావచ్చు లేదా మంచం కింద పెట్టె కావచ్చు.దాని శుభ్రం చేసి, దాని లోపల అంతటా డెటాల్ నీటితో శుభ్రం చేసి.. తడి ఆరనివ్వండి. గడ్డి బ్యాగ్‌లను అందులో పెట్టి... నల్లని వస్త్రం లేదా గోనెసంచితో కప్పండి.వాతావరణం వేడిగా ఉన్నట్లయితే.. ఆ వస్త్రం లేదా గోనెసంచిపై రోజుకు రెండుసార్లు నీటిని చిలకరించి తడిగా ఉండేలా చూడండి. 3,4 రోజుల్లో స్పాన్ ఉన్న చోట తెల్లని బూజులాంటిది(మైసీలియం) కనిపిస్తుంది. బ్యాగ్‌లో ఏమైనా ఆకుపచ్చని బుడిపెల్లాంటివి ఏమైనా కనిపిస్తున్నాయేమో చూడండి. అలాంటివి ఉంటే చెడిపోయినట్లు లెక్క. అటువంటి బ్యాగ్‌ను తీసి పక్కకు పెట్టేసి.. ఆకుపచ్చగా ఉన్న చోట బ్యాగును కత్తిరించి చిటికెడు ఉప్పును చల్లండి. అంతా సవ్యంగా ఉంటే.. 2 వారాల్లో బ్యాగ్ మొత్తం తెల్లగా పొరతో నిండిపోతుంది.
 
 అప్పుడు బ్యాగులను బయటకు తీసి, శుభ్రమైన కత్తి మొనతో బ్యాగ్‌పై ఎక్స్ ఆకారంలో గాట్లు పెట్టి.. ఇంట్లోనే నీడపట్టున కొంచెం వెలుతురుగా ఉండే చోట పెట్టాలి. రోజుకు 3-5 సార్లు నీటిని చిలకరించాలి.నేనైతే మేడ మీద గ్రీన్ షేడ్‌నెట్‌తో షెడ్డు వేశాను. షెడ్డులో ముందువైపు చాలా ఖాళీ వదిలేసి, ఒక మూలకు గ్రీన్‌షేడ్‌నెట్‌తో చిన్న గదిలాగా ఏర్పాటు చేశాను. దాని పైన, బయటి వైపు కొబ్బరి ఆకులు కప్పాను. లోపల గోనె సంచులను వేలాడదీశాను. గోనె సంచులను చల్లదనం కోసం మధ్యాహ్న వేళల్లో నీటితో తడుపుతూ ఉంటాను.
 
 బ్యాగ్‌లకు గాట్లు పెట్టిన చోట్ల బుడిపెలు పెరుగుతూ ఉంటాయి. అవి తేమ ఆరిపోకుండా రోజుకు 5 సార్లు నీటిని చల్లుతుండాలి. 3 నుంచి 5 రోజుల్లో ఈ బుడిపెలు పుట్టగొడుగులుగా విస్తరిస్తాయి.{Xన్‌హౌస్‌లో 28-30 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రత ఉండేలా చూడాలి. వేడి వాతావరణంలోనూ పుట్టగొడుగులు పెంచవచ్చు. గ్రీన్‌హౌస్‌లో నేల మీద ఇసుకపోసి తడుపుతూ ఉంటే చల్లగా ఉంటుంది.  
      
 పుట్టగొడుగుల అంచులు కిందికి వంగి ఉండగానే.. కోసి కూరవండుకుంటే రుచిగా ఉంటాయి. ముదిరితే అంచులు పైకి ముడుచుకుంటాయి. అప్పుడు రుచి తగ్గుతుంది. పుట్టగొడుగుల పెంపకంలో పరిశుభ్రత చాలా ముఖ్యం. పుట్టగొడుగుల పెంపకం ప్రారంభానికి అనువైనది శీతాకాలమే. ఇంకెందుకు ఆలస్యం..!(పుట్టగొడుగుల పెంపకంపై సందేహాలుంటే పవిత్ర ప్రియదర్శిను      099941 20017 నంబరులో  ఏ రోజైనా మధ్యాహ్నం 2 గంటల తర్వాత ఆంగ్లంలో మాత్రమే సంప్రదించగలరు.)
 
  - సేకరణ: ఇంటిపంట డెస్క్


 వేరుశనగలు
  వేరుశనగల్లో విటమిన్ ఇ, బి3 పుష్కలంగా ఉంటాయి. మోనోశాచ్యురేటెడ్ ఫ్యాట్లు సమృద్ధిగా ఉంటాయి. ఇవి గుండెకు మేలు చేస్తాయి. వేరు శన గగింజల్లో నూనె శాతం ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఇది శరీరంలో తేమను పెంచి పొడిబారకుండా కాపాడుతుంది.
 
  పాలకూర
  ఆకు కూరలు చలికాలంలో ఎంతో మేలు చేస్తాయి. వీటిలో యాంటీ ఆక్సిడెంట్‌లు పుష్కలంగా ఉంటాయి. పాలకూరలో ఇనుము, కాల్షియం సమృద్ధిగా లభిస్తాయి. ప్రతి రోజు పాలకూరను ఉడికించి లేదా సూపు, రసం రూపంలో తీస్జుకుంటే ఎంతో మంచిది. ఎముకల పటిష్టానికి దోహదం చేస్తుంది.
 
  నువ్వులు
  నువ్వులు తగిన మోతాదులో తీసుకుంటే శరీరానికి చక్కటి వేడి లభిస్తుంది. నువ్వుల్లో కాల్షియం, ఖనిజ లవణాలు, మాంగనీసు, ఇనుము, మెగ్నీషియం వంటివి సమృద్ధిగా ఉంటాయి. భోజనం తరువాత నువ్వులతో చేసిన పదార్థాలను తీసుకోవడంవల్ల  ఆహారం సులువుగా జీర్ణమవుతుంది. నువ్వులవల్ల చర్మం పొడిబారకుండా తేమగా ఉంటుంది.
 
  జొన్నలు
  వారానికి ఒక్క సారైనా జొన్నతో చేసిన ఆహారం తీసుకోవాలి. జొన్నలో కాల్షియం పుష్కలంగా ఉంటుంది. కండరాల కదలికలకు బాగా ఉపకరిస్తుంది. జొన్నతో చేసిన పదార్థాలను అల్లం చట్నీతో కలిపి తీసుకుంటే రోగనిరోధక శక్తి పెరుగుతుంది. సీజనల్ వ్యాధుల నుంచి రక్షణ.
 
  డ్రైఫ్రూట్స్
  డ్రైఫ్రూట్స్‌ను చలికాలంలో తప్పనిసరిగా తీసుకోవాలి. అన్ని రకాల డ్రైఫ్రూట్స్‌లోనూ పోషకాలు మెండుగా ఉంటాయి. చలికాలంలో కావలసిన శక్తి వీటివల్ల లభిస్తుంది. జీర్ణశక్తిని అధికం చేస్తాయి. రక్తాన్ని బాగా శుద్ధి చేస్తాయి. డ్రైఫ్రూట్స్ సహజంగానైనా, ఆహారంలో భాగంగానైనా తీసుకోవచ్చు.
 
  దానిమ్మ
  సకల పోషకాల నిధి దానిమ్మ. రక్తకణాల వృద్ధికి దోహదం చేస్తుంది. ఇందులో యాంటీఆక్సిడెంట్‌లు, ఖనిజ లవణాలు, ఫాస్పరస్ కావలసినంత లభిస్తాయి. ఇవి రోగనిరోధకశక్తిని పెంచి శరీరం అనారోగ్యం బారినపడకుండా కాపాడుతాయి.
 
  చిలగడ దుంపలు
  చక్కటి పోషకాహారం. ఈ దుంపలు శరీరానికి కావలిసిన వేడిని అందిస్తాయి. పిల్లలు, వయోధికులకు ఇది ఎంతో అవసరం. ఈ దుంపల్లో ఉండే పీచు, కార్బోహైడ్రేట్స్, విటమిన్ ఏ, సీతో పాటు ఖనిజ లవణాల్ని శరీరానికి అందిస్తాయి. చిలగడ దుంపలను ఉడికించి కొద్దిగా ఉప్పు, మిరియాల పొడి జల్లుకొని తింటే ఆ మజాయే వేరు. దీంతో చలికాలంలో ఎదురయ్యే చాలా రకాల సమస్యలను నివారించవచ్చు.


 అక్టోబర్-1శాకాహార దినోత్సవం
  
 ఇటీవల ఆరోగ్యరీత్యా కొందరు... జీవకారుణ్య దృష్టితో చాలా మంది ఇప్పుడు శాకాహారాన్ని స్వీకరించడమే కాదు... దాని ప్రాధాన్యాన్ని ప్రచారం చేస్తున్నారు.
  
  శాకాహారంలోనూ ఎన్నో తేడాలు
  చాలామంది కూరగాయలు, ఆకుకూరలు తినడంతో పాటు జంతువుల నుంచి వచ్చే ఉత్సాదనలైన పాలు, పెరుగు, వెన్న, నెయ్యి వంటి వాటిని తీసుకుంటారు. మొదటి నుంచి అమల్లో ఉన్న సాంస్కృతిక ఆహారపు అలవాట్ల కారణంగా వారు తమను తాము శాకాహారులుగానే పరిగణిస్తారు. శాకాహారం తీసుకుంటూ, జంతు ఉత్పాదనలైన పాలు, పెరుగు వాడేవారిని ‘లాక్టో వెజిటేరియన్స్’గా పరిగణిస్తారు.
  
  ఇక మరికొందరు ఇటీవల లభ్యమయ్యే గుడ్లలో పొదిగిస్తే ఎదిగే పిండం ఉండదు కాబట్టి వాటిని శాకాహారంగా పరిగణిస్తారు. వీరిని ‘లాక్టో-ఓవో వెజిటేరియన్స్’గా పిలుస్తారు. అయితే మొదటి నుంచీ ఉన్న సాంస్కృతిక అలవాటు కారణంగా కొందరు పిండం లేని గుడ్డును కూడా మాంసాహారంగానే పరిగణిస్తారు. ఇక మరికొందరు చేపలను పూర్తిగా శాకాహారంగా పరిగణిస్తారుగానీ... మిగతా జీవరాశులను మాంసాహారంగా చూస్తారు. ఇక మరికొందరైతే పాలు, పెరుగు, గుడ్లు... ఇలా జంతుసంబంధమైన ఏ ఉత్పాదననైనా మాంసాహారంగానే పరిగణిస్తారు. వీరు జంతు ఉత్పాదనలు ఏవైనా సరే వాటిని ఆహారంగా తీసుకోరు. ఇలాంటి వారిని ‘వేగన్స్’ అని అంటారు. వీరు తీసుకునే శుద్ధశాకాహారాన్ని వైగన్ డైట్ అంటారు. ఈ వేగన్ డైట్ తీసుకునే వారు ఎంత కఠినంగా ఉంటారంటే... తేనెను తేనెటీగలు తయారు చేస్తాయి కాబట్టి మకరందం వాటి ఆహారం కాబట్టి తేనెను కూడా జంతుసంబంధమైన ఉత్పత్తిగానే పరిగణించి శాకాహారంలో దానికి స్థానమివ్వరు.
  
  ఫ్లెక్సిటేరియన్ డైట్ : పై కారణాల వల్ల ఫలానాదే నిర్దిష్టంగా శాకాహారంగా చెప్పడం కష్టం. దాంతో చాలామంది జీవకారుణ్యంతో జంతువుల ప్రాణాలకు గాని లేదా వాటి ఉనికికి గాని ఎలాంటి హానీ లేకుండా వచ్చే జంతు ఉత్పాదనలను ఆహారంగా స్వీకరిస్తూ, వాటిని చంపి మాంసం తీసుకోవడాన్నే వ్యతిరేకిస్తారు. అందుకే వీళ్లు తీసుకునే ఆహారాన్ని ‘ఫ్లెక్సిటేరియన్ డైట్’గా పేర్కొంటారు. వాదనలు ఎలా ఉన్నాప్పటికీ ఆహారం పట్ల అభిరుచి అన్నది వ్యక్తిగత అంశంగా కొందరు ఇలాంటి వివాదాల జోలికి వెళ్లరు. తేనెను కూడా వ్యతిరేకించేంత వేగనిజమ్‌ను కలిగి ఉండటమూ తప్పేననీ, అలాగే జీవహింసనూ చేయడమూ సరికాదనేది ఫ్లెక్సిటేరియన్స్ దృక్పథం.
  
  మాంసాహారంతో అనర్థాలెన్నో...
  శాకాహారాన్ని నిర్వచించే తీరుతెన్నులు ఎన్ని ఉన్నా... మనం సాధారణంగా శాకాహారంగా పరిగణించే ఆకుకూరలు, కూరగాయలు, పాలు, పండ్లతో సమకూరే ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు ఎక్కువే. మాంసాహారంతో మన శరీరంలోకి కొన్ని అవాంఛిత సూక్ష్మజీవులు చేరే అవకాశాలున్నాయి.  
  
  ఉదాహరణకు సరిగా ఉడకని పోర్క్ తినేవారిలో ‘టేప్ వార్మ్స్’ పెరుగుతాయి.
  
  సీఫుడ్స్‌తో అలర్జీలు ఎక్కువే ఉంటాయి.  
  
  మాంసాహారంలోని అధిక కొవ్వుల వల్ల కొలెస్ట్రాల్ స్థాయులు పెరిగి గుండెజబ్బులు, పక్షవాతం, హైబీపీ వంటి వాటికి దారితీస్తున్నాయి.  
  
  మాంసాహారం జీర్ణమయ్యేందుకు పట్టే సమయం ఎక్కువ.  
  
  మాంసాహారాన్ని జీర్ణం చేయడానికి అవసరమైన హైడ్రోక్లోరిక్ యాసిడ్ ఉత్పాదన పెరగడం వల్ల  అల్సర్లు వచ్చే అవకాశాలు ఎక్కువ.
  
  శాకాహారంతో చేకూరే ప్రయోజనాలెన్నో ...
  శాకాహారం తీసుకునే వారికి అనేక ఆరోగ్యకరమైన ప్రయోనాలు చేకూరుతాయి. వాటిలో కొన్ని...
      
  శాకాహారం మన శరీరంలో పేరుకునే చాలా విషపదార్థాలను స్వాభావికంగా బయటకు పంపుతుంది. అందుకే వీటిని ‘డీ-టాక్స్’ డైట్ అని కూడా చెబుతుంటారు.     
 
  శాకాహారంలో పీచుపదార్థాలు (డయటరీ ఫైబర్) ఎక్కువ. దాంతో అది తేలిగ్గా జీర్ణమవుతుంది. కొలోన్ క్యాన్సరు నివారితమవుతాయి.     
  
  శాకాహారంలోని పీచు వల్ల మొలలు, స్థూలకాయం, డయాబెటిస్, మలబద్దకం, హయటస్ హెర్నియా, డైవర్టిక్యులైటిస్, ఇరిటబుల్ బవెల్ సిండ్రోమ్, పిత్తాశయంలో రాళ్లు వంటి అనేక వ్యాధుల నివారణ సాధ్యం.
  
  దీంతో లభ్యమయ్యే ఫోలేట్స్, ఫైటోన్యూట్రియెంట్స్, యాంటీ ఆక్సిడెంట్స్ వల్ల చర్మానికి ఎప్పటికప్పుడు మంచి పోషణ, విటమిన్స్ లభిస్తాయి కాబట్టి వాళ్లలో మేని మెరుపు చాలా బాగుంటుంది.
      
  శాకాహారంతో తేలిగ్గా బరువును నియంత్రించుకోవచ్చు. ఫలితంగా బీపీ నియంత్రణలో ఉండటం, గుండెజబ్బులకు ఆస్కారం లేకపోవడం వంటివి ప్రయోజనాలు చేకూరతాయి.
      
  ఆకుకూరలు, పండ్లలో కాపర్, మెగ్నీషియమ్ వంటి ఖనిజాలు, లవణాలు ఉంటాయి. ఆరోగ్యానికి మేలు చేసే ఫ్లేవనాయిడ్స్ లభిస్తాయి.
  
  అంతా మేలేనా... మరి పరిమితులు లేవా?
  శాకాహారం వల్ల అంతా మేలేననీ, పరిమితులేవీ లేవని చెప్పడం కూడా వైద్యశాస్త్రపరంగా సరికాదు. అయితే వాటిని కొన్ని శాకాహార ప్రత్యామ్నాయాలతో అధిగమించవచ్చు. ఉదా:  
      
  ప్రోటీన్లు : శాకాహారం కంటే మాంసాహారంలో ప్రోటీన్లు ఎక్కువ. అయితే మాంసాహారం నుంచి దూరంగా ఉండి కేవలం శాకాహారంతోనే ప్రోటీన్లు పొందడం కూడా సాధ్యమే. అందుకోసం చిక్కుళ్లు, సోయా ఉత్పాదనలు బాగా ఉపకరిస్తాయి. శాకాహారం ద్వారానే ప్రొటీన్ కోరుకునేవారు తమ ఆహారంలో ఈ కింది పదార్ధాలు ఎక్కువగా ఉండేలా చూసుకోవాలి. అవి:  
  గుమ్మడి గింజలు
  బ్లాక్ బీన్స్  సోయామిల్క్
  పీనట్ బటర్
  బాదం  
  రాజ్మా
  
  క్యాల్షియమ్ : యుక్తవయసులో ఉన్నవారు మొదలుకొని యాభైలలో పడ్డ వారి వరకూ... ప్రతి ఒక్కరికీ ఎముకల ఆరోగ్యం, పటిష్టత, నిర్వహణ కోసం క్యాల్షియమ్ పుష్కలంగా అందాలి. సాధారణంగా పాల ఉత్పాదనల్లో క్యాల్షియమ్ ఎక్కువ. కానీ వెజిటేరియనిజమ్ కారణాలతో క్యాల్షియమ్‌ను శాకాహారం నుంచి పొందాలనుకుంటే ఆకుకూరలైన పాలకూర వంటివీ, బ్రకోలీ, పొద్దుతిరుగుడు గింజలు, సోయా మిల్స్ ఉత్పాదనలను రోజూ తీసుకోవాలి.
  
  విటమిన్ డి : మన శరీరంలోకి క్యాల్షియమ్ చక్కగా ఇంకిపోవాలంటే విటమిన్-డి అవసరం. ఇది పాల ఉత్పాదన్లో, సూర్యకాంతిలో లభ్యమవుతుంది. సాధారణ ఆరోగ్యం కోసం ప్రతి ఒక్కరికీ ప్రతిరోజూ 2000 ఇంటర్నేషనల్ యూనిట్స్ (ఐయూ)ల విటమిన్-డి అవసరం. ఒకవేళ జంతువుల నుంచి కాకుండా కేవలం శాకాహారం నుంచి మాత్రమే లభ్యం కావాలనుకుంటే సోయా మిల్క్ ఉత్పాదనలు వాటిని భర్తీ చేస్తాయి.
  
  ఐరన్ : మనలో రక్తహీనత రాకుండా ఉండటానికి ఐరన్ చాలా అవసరం. ఇది మాంసాహారంలో తక్షణం లభిస్తుంది. అయితే శాకాహారం ద్వారానే ఇది లభ్యం కావాలంటే ముదురు ఆకుపచ్చరంగులో ఉండే ఆకుకూరలు (పాలకూర, బ్రకోలీ), డ్రైఫ్రూట్స్, గుమ్మడి గింజలు, నువ్వులు, సోయాబిన్ నట్స్ వంటివి పుష్కలంగా తీసుకోవాలి. విటమిన్-సి ఎక్కువగా ఉండే నిమ్మజాతి పండ్లు టమాటాలు తినడం వల్ల కూడా ఐరన్ తేలిగ్గా శరీరంలోకి ఇంకుతుంది.
  
 విటమిన్ బి12 : ఇది మాంసాహారంలోనే పుష్కలంగా లభిస్తుంది. ఆ తర్వాత పాలలో అధికంగా ఉంటుంది. ఇక శాకాహారం నుంచే దీన్ని తీసుకోవాలంటే సోయామీల్ వంటి వాటిపై ఆధారపడాలి. దీని లోపం వల్ల మెదడు నరాల నుంచి అవయవాలకు ఆదేశాలు అందడంలో ఆటంకాలు, స్పృహతప్పడం వంటి సమస్యలు ఎదురవుతున్నాయి. ఎండలో తగినంతగా తిరగకుండా ఇన్‌డోర్స్‌లో కార్యకలాపాలు నిర్వహిస్తూ, కేవలం శాకాహారాన్ని మాత్రమే తీసుకునే వారిలో విటమిన్-డి, విటమిన్-బి12 లోపంతో వచ్చే నరాల సమస్యలు ఇటీవల చాలా పెరిగాయి. అందుకే కేవలం వెజిటేరియన్ ఆహారంపైనే ఆధారపడే వారు, విటమిన్-డి, విటమిన్-బి12, ఐరన్ వంటి కీలకమైన పోషకాల కోసం ప్రత్యామ్నాయాలపై మరింత ఎక్కువ దృష్టిపెట్టాలి.
  
  ఇలా ప్రత్యామ్నాయ ఆహారం ద్వారా జంతువుల నుంచి లభ్యమయ్యే వాటిని శాకాహారంతోనే పొంది జీవహింసను నివారించడంలోని తృప్తినీ, ఆరోగ్యాన్నీ ఏకకాలంలో పొందవచ్చు.
  


 వేరుశనగ, ఇతర పంటలు వేసి తీవ్రంగా నష్టపోయిన సన్న, చిన్న కారు రైతులు ఆకు కూరల సాగు వైపు దృష్టి సారించారు. పెట్టుబడి తక్కువ.. లాభాలు ఎక్కువగా వస్తుండటమే ఇందుకు కారణం. తీరప్రాంతమంతా ఇసుక నేలలు కావడంతో కూరగాయల సాగుకు ఎంతో అనువుగా ఉంటున్నాయి. రెండు సార్లు భూమిని దుక్కి దున్నితే చాలు కూరగాయల విత్తనాలు నాటుకోవచ్చు. పైగా ఆకుకూరలకు మార్కెట్‌లో మంచి గిరాకీ ఉంది. వ్యాపారులైతే నేరుగా పొలాల వద్దకు వెళ్లి ఆకు కూరలు కొనుగోలు చేస్తున్నారు.
 
  సీజన్ ను బట్టి ధర
  సుక్కకూర, పాలకూర కట్ట రూ.5-రూ.10 వరకు, గొంగూర కట్టలు రూ.6-రూ.7 వరకు ధర పలుకుతోంది. ప్రస్తుతం వర్షాభావ పరిస్థితులు నెలకొనడంతో ఆకు కూరలకు డిమాండ్ ఏర్పడింది. పెరిగిన కూరగాయల ధరలతో బెంబేలెత్తుతున్న ప్రజలు ఆకుకూరలు కొనేందుకు మొగ్గుచూపుతున్నారు. ఆకుకూరలను నిత్యం సంక్షేమ వసతి గృహాలు, ఆశ్రమాలకు సరఫరా చేస్తుండటంతో డిమాండ్  పడిపోవడం లేదు. తీరప్రాంతంలో రైతులు తాము పండించిన ఆకు కూరలను ఒంగోలు, మార్టూరు మార్కెట్‌కు తరలించి గిట్టుబాటు ధరకు విక్రయిస్తున్నారు.


 ‘అర ఎకరంలో ఒక కుటుంబానికి కావలసిన అన్ని రకాల ఆకుకూరలు, కాయగూరలు, పండ్లు, పప్పులు, నూనెగింజలు, ధాన్యాలు అన్నపూర్ణ పంటల పద్ధతి ద్వారా పండించుకోవచ్చని ‘సాక్షి-సాగుబడి’లో ప్రచురితమవుతున్న వ్యాసాల ద్వారా మాకు భరోసా కలిగింది. కానీ, మామిడి వంటి పండ్ల మొక్కలు ఏటేటా పెరుగుతున్న కొలదీ కొమ్మలు విస్తరించి మట్టి పరుపులన్నిటికీ నీడ వ్యాపిస్తుంది. దీని వలన అప్పటి వరకు మట్టి పరుపుల్లో సాగవుతున్న కూరగాయల నుంచి, ఇతర పంటల నుంచి వస్తున్న దిగుబడులు తగ్గి, ఆ మేరకు ఫలసాయం.. ఆదాయం తగ్గుతుంది. అప్పుడు కుటుంబ ఆహార భద్రత ఎలా సాధ్యపడుతుంది? వందలాది మంది రైతు సోదరులు, సోదరీమణులు ఈ సందేహాన్ని వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
  
 ఈ ప్రశ్నలో చాలా వాస్తవముంది. అయితే, పంటలకు కావలసిన సూర్యరశ్మిని బట్టి, పండ్ల చెట్లకు కత్తిరింపు పద్ధతులను అనుసరిస్తూ సాగు చేయడం వలన ఇది వరకు పండిస్తున్న పంటలను కొనసాగిస్తూనే పండ్ల మొక్కల నుంచి కూడా అధిక దిగుబడులను సాధించవచ్చు. పండ్ల చెట్ల నీడ విస్తరించడం వలన అధిక సూర్యరశ్మి అవసరమయ్యే కూరగాయల దిగుబడి ఏటేటా తగ్గుతూ వస్తూంటుంది. అందు వలన చెట్ల కింద పెరిగే పసుపు, అల్లం, చేమదుంపలను సాగు చేసుకోవాలి. అయితే, వీటి పంట కాలం 6 నెలల నుంచి 9 నెలల దీర్ఘకాలం ఉండడం వలన కూరగాయల నుంచి వచ్చినంత ఆదాయం వీటి ద్వారా రాదు.
  
 కానీ, మొదటి సంవత్సరంలో 9 అడుగుల దూరంలో వేసుకున్న అరటి, బొప్పాయి వంటి పండ్ల మొక్కల నుంచి అదనపు ఆదాయం రావడం మొదలవుతుంది. రెండు, మూడో సంవత్సరాల నుంచి 18 అడుగుల దూరంలో వేసుకున్న జామ, సపోటా, బత్తాయి, నిమ్మ చెట్ల నుంచి కూడా ఫలసాయం.. ఆదాయం రావడం మొదలవుతుంది. 4-5 సంవత్సరాల వయసు వచ్చే సరికి ప్రధాన పండ్ల జాతికి చెందిన మామిడి చెట్ల నుంచి ఫలసాయం.. ఆదాయం రావడం మొదలవుతుంది. ఇది కూరగాయల పంటల నుంచి తగ్గిన ఫలసాయం.. ఆదాయం కంటే ఎక్కువే.   
  
 - డి. పారినాయుడు (9440164289),
  అన్నపూర్ణ ప్రకృతి  వ్యవసాయ పంటల నమూనా రూపశిల్పి


  బళ్లారి అర్బన్, న్యూస్‌లైన్ :
  ప్రతి రోజు ఆకుకూరలు, కూరగాయలు వంటి పౌష్టికాహారం తీసుకోవడం వల్ల సంపూర్ణ ఆరోగ్యం పొందవచ్చని రాయచూరు, బళ్లారి, కొప్పళ పాల సమాఖ్య వ్యవస్థాపక నిర్దేశకులు సురేష్‌కుమార్ అన్నారు. మంగళవారం స్థానిక డబుల్ రోడ్డు ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాలలో రాబకొ  సమాఖ్య నుంచి పౌష్టిక పాలపై ఏర్పాటు చేసిన కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించి మాట్లాడారు. చిన్ననాటి నుంచే నిత్యం ఉదయం గ్లాసు పాలు తాగడం, పౌష్టికాహారం తీసుకోవడం వల్ల ఉత్తమ ఆరోగ్యం పొందవచ్చన్నారు. గతంలో పెద్దలు పౌష్టికాహారం తీసుకోవడంతో సంపూర్ణ ఆరోగ్యంతో జీవించారని అన్నారు.
  
    ప్రస్తుత సమాజంలో సరైన ఆహారం తీసుకోకపోవడంతో అనారోగ్యానికి గురవుతున్నారని విద్యార్థులకు వివరించారు. కార్యక్రమంలో రాబకొ సమాఖ్య మార్కెటింగ్ అధికారులు వెంకటేశ్‌రెడ్డి, ఎర్రిస్వామి, మురళీధర్, నాగరాజ్ శర్మ, మల్లికార్జున, పాఠశాల ప్రధానోపాధ్యాయురాలు సవితాకుమారి తదితరులు పాల్గొన్నారు.