ఓ మనిషి ప్రయాణం

ఓ మనిషి ప్రయాణం

క్లాసిక్ కథ

మనిషి... పుట్టుక... బలహీనత... వీటి పరస్పర సంబంధాల్ని ఆలోచిస్తూ బలరాం మరింత బలహీనంగా తయారయ్యాడు. బలరాం గురించి ఆ వీధిలో ప్రత్యేకంగా ఎవరూ ఏమీ చెప్పుకోరు. చెప్పుకోవాల్సిందేమీ లేదు కూడా. ముప్ఫై ఏళ్లు దాటిన మనిషని ఎవరూ అనుకోరు. వయస్సుని అతని విషయంలో అంచనా కూడా వేయలేరు. బలహీనతకి ఎముకలతో ఓ ఆకారం కూర్చి, ఓ పల్చటి పొర కప్పినట్టుంటాడు.

 
రోజూలాగే నిద్రలేచాడు బలరాం, కిటికీలోంచి వచ్చే వెలుగుకి. గదికి ఉన్న ఆ ఒక్క కిటికీ అంటే బలరాంకి చాలా ఇష్టం. అతని సుషుప్తికి, జాగ్రదావస్తకి సరిహద్దు ఆ కిటికీ... కళ్లు తెరవగానే అలమారులో పచ్చ డబ్బా... ఈ రోజు ఇంకొంచం మెరుస్తూ కనపడింది. ఈ మధ్య ప్రతి ఉదయం బలరాంకి అలా అనిపిస్తూనే ఉంది. సాయంత్రానికి మామూలుగానే ఉంటుంది. మామూలంటే ఆ డబ్బాని అలమారులో ఉంచిన రోజు తోచినట్టు.

ఆ డబ్బాని చూస్తూ నవ్వాడు. రోజు రోజుకీ బలరాం మనసులో బరువు పెరుగుతోంది. అది సంతోషమో, విచారమో... తెలియని బరువు. చింకి చాపమీంచి లేవకుండా ‘ఇది ఆనందమే...’ అనుకుంటాడు. లేచింతర్వాత సందేహం మామూలే. కాలు తిన్నగా సాగలేదు. చలికి చర్మం బిగుసుకుని, పుండుమీద గట్టిన గూడు నొప్పి... చిరాగ్గా కాలు లాగటం వల్ల పుండు రేగింది. రసి... చీము... నెత్తురు...

 
‘ఇంక ఇది తగ్గదు...’
సూదులు గుచ్చినట్టు పుండు సలుపు. నెమ్మదిగా లేచాడు. దొడ్లో అక్కడో చితుకు... ఇక్కడో చితుకు... వో కొబ్బరి మట్ట... మరో తాటాకు... కుంటుతూనే ఏరి మంట వేశాడు. ఎండ బాగా వేడెక్కే వరకూ అదే కార్యక్రమం బలరాంకి. కాలు సలుపుకి సవనగా ఉంటుంది. ఆ ఎర్రని మంటల్లో... దూరంగా ఏనాటివో నీలి మంటలు... చిటపట చప్పుళ్లు... కళ్ల ముందు కదుల్తాయి బలరాంకి. అదో వోదార్పు... స్మృతుల అవలోకన...

‘నేను కాబట్టే తల్లి చితి కాల్చుతుంటే గొప్ప పని చేసినవాడిలా మురిసి పోయాను’ మంటలోని తాటాకు కదుపుతూ అనుకున్నాడు. మంట వేడి... కళ్లల్లో నీరు తిరిగింది. నెమ్మదిగా లేచి మళ్లీ గదిలోకి. మామూలే... చూరుమీద అక్కడక్కడ చెదరిన పెంకులు... ఒక్కటే కిటికీ... అలమారు... అలమారులో ఒక్కటే డబ్బా...  ఆ డబ్బాని అలా లోపల పెడుతూ గట్టిగా పకాపకా, సినిమాలో వికృత విజయం సాధించినవాడిలా నవ్వాలనిపించింది బలరాంకి ఆ రోజు... కాని మామూలుగా కూడా నవ్వలేకపోయాడు. ముప్ఫై ఏళ్ల జీవితంలో బలరాం ఏ ఒకటి రెండుసార్లో చూశాడు సినిమా... చూసిన ఆ ఒకటి రెండుసార్లు ఆశ్చర్యం తప్ప ఆనందం కలుగలేదు. బలరాం జీవితం సినిమాతో పొసిగే జీవితం కాదు.

 
నెమ్మదిగా చింకిచాప చుడుతుంటే, మూల చిరుగుల బొంత కనిపించింది.  ‘అమ్మది...’ బలరాం మనసు అనుకుంటుందా బొంతనెప్పుడు చూసినా.  ‘ఇలాగే ఆ చాప పక్కనే బొంత వేసుకుని పడుకునేది అమ్మ’ గుర్తు తెచ్చుకున్నాడు బలరాం.  తల్లిని తలుచుకున్నప్పుడల్లా శ్మశానం... మంటలే గుర్తొస్తాయి బలరాంకి.

రోజూ పెట్టే రెండు ముద్దల అన్నం... వేసే చింకిగుడ్డల పక్క... ఆ ఆప్యాయపు చూపులు... ఆ గది నాలుగు మూలలా ఉన్నట్టే ఉంటాయి బలరాంకి. కాని అవి బలరాంని చేరుకోవటం లేదు: ఎర్రటి మంటల్లో కాలిపోతున్నాయి. తల్లి తలపులకి, బలరాంకి మధ్య ఎర్రటి మంటలడ్డు. అప్పుడప్పుడు వాటిని దాటుతుంటాడు బలరాం. అప్పుడే తల్లి మాటల్ని మననం చేసుకోగలడు. ‘నలుగురి తర్వాత నాకు మిగిలిన వెర్రి బాబువి... అసలే అంతంతమాత్రం మనిషివి. పట్టుమని పదడుగులేయలేవు. కడుపు నిండా తిండైనా పెట్టలేక పోతున్నాను. నా మూలానే నువ్విలా అయ్యావు. ముందెలా బతుకుతావో వెట్టిబాబువి.’

ఆ ముందు బతుకంటే అర్థం తెలియడం లేదు బలరాంకి ఆనాడు. అంత దూరం ఆలోచించే చైతన్యం లేదు. తల్లి అస్తమానం అన్నం అన్నం అంటే ఆలోచించేవాడు. అన్నం కొంచమే ఎందుకు దొరుకుతోందా అని.  తల్లినడిగితే... ‘అదైనా వాళ్ల దయే కదు బాబు... నా వయస్సెంత... నేను చేసే పనెంత?’ అంది.

 
బలరాంకి కూడా నిజమే అనిపించింది. సుదర్శనంగారు నిజంగా ధర్మాత్ముడే. తల్లి ఏ పనీ చేయలేదని తెలుసు. ఎన్నో ఏళ్ల నుంచి ఉన్నందుకు గాను పొమ్మనలేక, పేరుకి రెండు గదులు ఊడ్పించుకుంటూ... మిగిలిందో... మిగిల్చిందో... రెండు కరుళ్లు అన్నం పెడుతున్నా రంటే... దొడ్లో ఇంట్లో తలదాచుకో నిస్తున్నారంటే, తల్లిమీద అభిమానమే.

గడచిన రోజుకి గడవబోయే రోజుకి పెద్ద తేడా కనిపించేది కాదు బలరాంకి దైనందిన కార్యక్రమంలో... దొడ్లో తిరగటం... పెంకుల వేపు చూడటం... రాలిన చింతకాయలు తినటం... రోజులో ఎక్కువసేపు కిటికీ దగ్గర కూర్చుని వచ్చేపోయే వాళ్లని చూడటం... ఎన్నో ఆలోచనలొచ్చేవి. కిటికీలోంచి చూస్తూ ఎన్నో కలలు... కాని ఏదీ స్థిరంగా నిలిచి తన సంపూర్ణ స్వరూపాన్ని చూపలేదు.ఈనాడు జీవితం అంతా గుర్తు తెచ్చుకుంటే... అక్కడో రోజు... అక్కడో రోజు... వేళ్లమీద లెక్కపెట్టగలిగినన్ని మాత్రం గుర్తొస్తాయి బలరాంకి. తల్లి కొత్త చొక్కా తొడిగిన రోజు... కొత్తదనం అంటే ఏమిటో తెలిసిన మురిపెం.

సుదర్శనంగారి దగ్గర నాలుగక్షరాలు నేర్చుకుంటున్న కొత్తలో సరదా... అలా... వాటిల్లో ఆనాడు... అదోరోజు... కిటికీలోంచి చూస్తుంటే... వెడుతూ వెడుతూ ఆగిపోయింది. మాసిన చిరుగుల చీర... ఎత్తయిన గుండెల్ని పూర్తిగా కప్పలేని జీవితం... అడుక్కునేది. బలరాంని రెండు క్షణాలు అలా చూస్తూ నవ్వింది. అది అందం నవ్విన నవ్వు కాదు. స్త్రీత్వంలోని జాలి, లాలన నవ్విన నవ్వది. ఆడతనం నవ్విన నవ్వది.   ఆ రోజు కిటికీలోంచి ఎన్నో రంగులు, ఇదివరకు కనపడనివి  ఎన్నెన్నో కనిపించాయి బలరాంకి. సూటిగా సాగి గబుక్కుని విరిగిపోయే బలరాం ఊహలు ఆ రోజు కొద్దిగా మలుపు తిరిగి కొత్త చైతన్యం వేపు చూశాయి... మరి బలరాం జీవితమే మలుపు తిరిగిందేమో...

రోజుకి రోజుకి తేడా కనిపించని బలరాంకి ఆ రోజు పెద్ద తేడా కనిపించింది.ఆలోచనో... బాధో... ఏమిటో తెలియని స్థితి... ఆ క్షణాన తెలిసిందొక్కటే బలరాంకి తల్లి చచ్చిపోయిందని... అందరిలాగే తన తల్లి పోతుందనే ఆలోచనెప్పుడూ లేదు బలరాంకి. సుదర్శనంగారు భుజం తట్టేవరకు ఏమీ తెలియలేదు. ఆయన్ని చూడగానే గుండెల్లో... నిశ్శబ్దంలో... ఏడుపు ఒక్కసారిగా పగిలింది. ‘ఊరుకో బలరాం... ఏదోనాడు అందరం అంతే... ఇంకా నయం మూలపడలేదు. కాలు చెయ్యి వంగకుండా దాటిపోయింది. మూల పడితే మందు మాకూ చూడగలిగేవాడివా చెప్పు. ముందు జరగాల్సిందేమిటో చూడు.’ ‘ముందు జరగాల్సిందంటే...’ సుదర్శనంగారు చెప్పేవరకు తోచలేదు బలరాంకి. జీవి రూపు ఏర్పరచుకున్న క్షణం నుంచి ఆ రూపం నశించే వరకూ ముడిపడిన అవసరం... డబ్బు.

 
ఆనాడు అభిమానం అడ్డు రాలేదు. వివరించలేని ఆ స్థితిలో... ఆనాడు అలా అంతమందిని ఎలా అర్థించగలిగానో అనుకుంటాడు బలరాం. ‘మా వాళ్ల తద్దినాలే పెట్టలేక చస్తుంటే... ఊళ్లో వాళ్ల గొడవొకటి’... ఓ ఇంటావిడ పావలా ఇస్తూ అన్నమాట. ‘అడుక్కోటంలో అనేక రకాలు...’ ఇంకో ఇంటావిడ చీదరింపు. ‘మనిషి బతగ్గానే సరా... జీవితం ఏమిటి ఎందుకు అనే ఇంగితం ఉండఖర్లా... అంత గతి లేకపోతే ఏ కార్పొరేషన్ వాళ్లనో బతిమాలితే లాక్కుపోతారుగా’... ఇంకో ఇంటావిడ. వాళ్లందరూ కలిసి ముద్దగా ముఖం మీద విసిరిన అసహ్యం... బాధ కలిగించలేదానాడు. తల్లికి అంత్యక్రియలు చేయాలి. తల్లి పోయిందన్న బాధ కన్నా తల్లికి అంత్యక్రియలు చేయలేకపోతానేమో అన్న బాధ ఎక్కువైంది బలరాంకి. ఆఖరికెలాగైతేనేం... ఆ చితి మంటల్ని చూడగలిగాడు. గర్వంగా ఏడ్చాడు.

 
అందుకనే తల్లి గుర్తొచ్చినప్పుడల్లా అడ్డొస్తాయి, ఆ మంటలు ఆలోచనకి. ఆనాడనుకుంది... తర్వాత బలపడింది. ఈ పచ్చ డబ్బా రూపు...ముందెలా బతుకుతావో వెర్రిబాబువి అన్న తల్లి మాటలకి ‘మామూలుగానే’ అనాలనిపించేది బలరాంకి. ఆ మాటే నిజమైంది. తల్లి ఊడ్చే రెండు గదులు తనే ఊడుస్తున్నాడు... అదే గమనం... అదే జీవనం. బలరాం పోయాడన్న వార్త అందరూ చాలా సహజంగానే విన్నారు, ఒక్క సుదర్శనంగారు తప్ప. వీలున్నవాళ్లు చూటానికి వచ్చారు.
 

‘అయ్యో పాపం’ అన్నారు. నిశ్చలంగా పడున్న బలరాంని చూస్తూ తనకి ఈ తద్దినం తప్పదనుకున్నారు సుదర్శనంగారు. మరి ఎందుకో తెలియదు కాని నాలుగు వేపులా కలయ చూశాడు. అలమారులో పచ్చ డబ్బా ఆకర్షణీయంగా ఉంది. అందుకున్నారు. బరువుగా ఉంది. మూత తీస్తే... సుదర్శనంగారి కళ్లు చెదిరాయి... ఏదో కాయితం... కళ్లజోడు లేదు.
 

పక్క కుర్రాడెవరో అందుకున్నాడు... ‘‘ఇది ఎవరూ చదవాలని రాయలేదు. నన్ను నేను దాచుకోలేక రాసుకుంటున్నాను. ఎవరో ఒకళ్లు చదవాలన్న ఆశ లేకనూ పోలేదు. నా జీవితం మీ అందరికీ తెలిసున్నదే. శారీరకంగా పూర్తి బలహీనుణ్ని... కష్టపడి ఏ పనిచేసే శక్తి లేనివాణ్ని. చేయాలన్న ఉద్దేశం కలిగినా అమ్మ సాగనివ్వలేదు. మనిషికి మనిషెంత బరువో... మనిషి జీవితం విలువెంతో, అమ్మ పోయిననాడు తెలిసింది. ఆనాడు అమ్మ చితికి నిప్పంటిస్తూ ఎంతో గర్వపడ్డాను, కొడుకును కాబట్టి... నన్నలా తగలేస్తూ ఎవరూ గర్వపడరని తెలుసు.’’
 

‘మనిషి బతగ్గానే సరా... జీవితం ఎందుకు, ఏమిటనే ఇంగితం ఉండఖర్లా...’ అన్నారొకరు ఆనాడు. జీవితం ఎందుకు అనే ప్రశ్నకి సమాధానం దొరకలేదు. ఏమిటి అన్నదానికీ అంతే. చిన్నప్పుడు అమ్మ ఒకసారి ‘రేపు ఊరు వెడదాం’ అంది. ఏ ఊరో తెలియదు. ప్రయాణం ఎందుకో తెలియదు. కాని ఎంతో సరదా వేసింది ఏదేదో ఉంటుందని. ఆ ప్రయాణం చేయనేలేదు. కాని అది చాలా మురిపించింది. నా జీవితం గురించి ఆలోచిస్తే ఇదీ ప్రయాణమే అనిపిస్తోంది. స్థాన చలనం లేని ప్రయాణం.
 

ఎంతో ఇరుకుగా గడిపిన జీవితంలో చైతన్యానికి తావే లేకపోయింది... ఆ ఒక్కరోజు తప్ప... ఆ ఒక్క చూపు తప్ప... ఎన్నో ఊహలు, కదలికలు నిండిన రంగులు కళ్లముందు నిలిచాయి. ఇంచు మించుగా అమ్మ అప్పుడే పోయింది. నా హీన స్థితికి లోకం విసిరిన అసహ్యపు ముద్ద ఆ రంగుల్ని మళ్లీ కనపడనివ్వలేదు. ఆనాటి నుంచి మిగిలిన ఆలోచన ఇదొక్కటే. సంఘంలో ఆ ఏర్పాటుందని తెలుసు... అనాథ ప్రేతాన్ని లాగేయకపోరు. కాని అదీ ఉద్యోగ ధర్మమే... మళ్లీ అసహ్యం... చీదరింపులు... ఆ స్థితి నాకు కలగకూడదనే ఈ శ్రమపడ్డాను. ఈ పచ్చ డబ్బాలోది అరవై రూపాయలు కాదు, నా రక్తం... ఏనాడూ శ్రమించి ఎరుగని నా బలహీన దేహపు శ్రమ. చావు తరువాత... ఆత్మ... నాకయోమయం. ఆలోచన అంత దూరం సాగినా అర్థం చేసుకుని నిర్ణయించుకోగల శక్తి నాలో లేదు.  ఈ ప్రయాణంలో, మనిషి తనంతగా తాను దాటలేని ఆఖరి మజిలీని ‘దాటించే ఈ ఖర్చు’ని. ఎవరి నెత్తిమీదైనా వేసుకుని అసహ్యించుకుంటారేమోనని బాధ.ఈ డబ్బు దానికి వినియోగించండి... ఇలా నాకు నేనుగా... ఈ ఏర్పాటు.           

 బాధో... ఆన