దొండపర్తి (విశాఖ దక్షిణ): ఖైదీలను దండించడానికే రూపొందించిన బ్రిటిష్‌ కాలం నాటి చట్టాల్లో మార్పులు తీసుకురావాల్సిన ఆవశ్యకత ఉందని, కేంద్రం ఆ దిశ­గా అడుగులు వేస్తోందని కేంద్ర హోం శాఖ సహాయ మంత్రి అజయ్‌కు­మార్‌ మిశ్రా తెలిపారు. విశాఖలో సాయిప్రియ రిసార్ట్‌­లో రెండు రోజుల పాటు జరిగే అన్ని రాష్ట్రా­ల జైళ్ల అధిపతుల 8వ జాతీయ సదస్సుకు సోమవారం ప్రారంభమైంది. ముఖ్యఅతిథిగా హాజరైన కేంద్రమంత్రి మాట్లాడుతూ.. దేశంలో జైళ్ల సామర్థ్యం కంటే 25 శాతం అధికంగా ఖైదీలు ఉన్న­ట్టు చెప్పారు. అందులో 80 శాతం మంది అండర్‌ ట్రయిల్‌ ఖైదీలేనని వెల్లడించారు. పూర్వకాలం నాటి చట్టాల కారణంగా ఈ సమస్య తలెత్తుతోందన్నారు. జైళ్లు దండించడానికి కాదని, ఖైదీలలో పరివర్తన తీసుకువచ్చి వారికి పునరావాసం కల్పించడమే లక్ష్యంగా చర్యలు తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఉందన్నారు. బ్రిటిషర్ల ఆలోచనా ధోరణితో రూపుదిద్దుకున్న చట్టాల్లో మార్పులు తీసుకువచ్చేందుకు కేంద్రం అవసరమైన చర్యలు తీసుకుంటోందని చెప్పారు. ఇందుకు సంబంధించి పార్లమెంట్‌లో బిల్లును ప్రవేశపెట్టినట్టు తెలిపారు. కేసు దర్యాప్తు నుంచి విచారణ వర­కు అన్నీ వేగ­వంతంగా జరిగేలా మార్పు­లు చేస్తున్నట్టు వివరించారు. కొత్త బిల్లు­తో దీర్ఘకాలంగా పెండింగ్‌లో ఉన్న కేసు­లు సత్వరమే పరిష్కారమవుతాయని ఆశా­భా­వం వ్యక్తం చేశారు. దేశంలో జైళ్ల ఆధునికీకరణకు రూ.950 కోట్లు మంజూరు చేసి­నట్టు కేంద్రమంత్రి వెల్లడించా­రు. రూ.100 కోట్లతో చేపట్టిన జైళ్ల కంప్యూ­టరీకరణ ప్రక్రియ కూడా వేగవంతంగా జరు­గుతోందన్నారు. ఇప్పటికే 1,100 జైళ్లలో కంప్యూటరీకరణ పూర్తయిందన్నారు. కేంద్ర కారాగారాల్లో నైపుణ్య కేంద్రాలు  సదస్సుకు హాజరైన రాష్ట్ర హోం శాఖ మంత్రి తానేటి వనిత మాట్లాడుతూ.. సీఎం వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి అధ్యక్షతన జైలు అభివృద్ధి నిధి ఏర్పాటు చేసినట్టు తెలిపారు. పారిశ్రామిక కార్యకలాపాల ద్వారా వచ్చిన ఆదాయాలు జైలు అభివృద్ధి నిధి ఖాతాలోకి వెళ్తాయని చెప్పారు. ఆ నిధి ఖైదీల సంక్షేమానికి వినియోగిస్తున్నట్టు చెప్పారు. అన్ని కేంద్ర కారాగారాల్లో నైపుణ్యాభివృద్ధి కేంద్రాలు ఏర్పా­టు చేసినట్టు వివరించారు. గర్భిణి ఖైదీలకు, వారి పిల్లలకు, వృద్ధ మహిళా ఖైదీలకు ప్రత్యేక ఆహారాన్ని అందజేస్తున్నామని వెల్లడించారు. సదస్సులో బీపీఆర్‌ అండ్‌ డీ డైరెక్టర్‌ జనరల్‌ బాలాజీ శ్రీవాస్తవ్, రాష్ట్ర హోం శాఖ ప్రిన్సిపల్‌ సెక్రటరీ హరీష్కుమార్‌ గుప్తా పాల్గొన్నారు.

చైనాతో మనకున్న తూర్పు, పశ్చిమ సరిహద్దుల వివాదం విషయమై భారతదేశ అనిశ్చయాత్మకత గురించి ఎ.ఎస్‌. భాసిన్‌ రాసిన పుస్తకం కలవరపరిచే అనేక ప్రశ్నలను రేకెత్తించింది. బ్రిటిష్‌ కాలం నుంచి 1954 వరకు సర్వే ఆఫ్‌ ఇండియా వారి ప్రపంచ పటాలలో చైనాతో భారత్‌ పశ్చిమ సరిహద్దు కచ్చితమైన కొలతలు లేకుండానే ఉండిపోయింది. భౌగోళిక కచ్చితత్వం కోసమని నెహ్రూ ఎలాంటి కారణం గానీ, చైనా అంగీకరిస్తుందన్న నమ్మకం గానీ లేకుండా ఏకపక్షంగా భారత్‌లో కలిపేయడానికి అక్సాయ్‌చిన్‌ ప్రాంతాన్ని ఎంపిక చేసుకున్నారు. మ్యాపులో ఉన్నా, లేకున్నా భారత్‌ సరిహద్దు భూభాగాలు భారత్‌వే అనే నెహ్రూ మంకుపట్టు దేశానికీ, ఆయనకూ వినాశకరంగా పరిణమించాయి. కరోనా ప్రబలత గొప్ప పఠనావకాశాన్ని కలిగించింది. దురదృష్టం, ఆ చీకటి రోజుల్లో ప్రచురణతో వెలుగును చూసిన ఎన్నో పుస్తకాలు యోగ్యతను కలిగి ఉండి కూడా పాఠకుల దృష్టి ధ్యాసల్ని తమ వైపునకు మరల్చుకోలేక పోయాయి. అవతార్‌ సింగ్‌ భాసిన్‌ రాసిన ‘నెహ్రూ, టిబెట్‌ అండ్‌ ఇండియా’ ఇందుకొక ప్రముఖమైన ఉదాహరణ. చైనాతో మనకున్న తూర్పు, పశ్చిమ సరిహద్దుల వివాదం విషయమై భారతదేశ అనిశ్చ యాత్మకత గురించి ఆ పుస్తకం కలవరపరిచే అనేక ప్రశ్నలను రేకెత్తిం చింది. సమస్యను పరిష్కరించడంలో జవహర్‌లాల్‌ నెహ్రూ ఎలా తన బాధ్యతారాహిత్యాన్ని కనబరిచిందీ సంకేతపరచింది. విదేశీ వ్యవహా రాల మంత్రిత్వశాఖలోని చరిత్ర విభాగానికి ముప్పై ఏళ్ల పాటు అధిపతిగా ఉన్న తర్వాత భాసిన్‌ రాసిన పుస్తకం కనుక ఇందులో పొందుపరచిన అంశాలతో వివాదించడం కష్టమే. ముఖ్యంగా తన వెల్లడింపులకు ఆయన అనేక వాస్తవాలను జోడించినప్పుడు. పుస్త కంలో ఆయనేం రాసిందీ క్లుప్తంగా చెబుతాను.   బ్రిటిష్‌  కాలం నుంచి 1954 వరకు సర్వే ఆఫ్‌ ఇండియా వారి ప్రపంచ పటాలలో చైనాతో భారత్‌ పశ్చిమ సరిహద్దు కచ్చితమైన కొలతలు లేకుండానే ఉండిపోయింది. భౌగోళిక కచ్చితత్వం కోసమని నెహ్రూ ఎలాంటి కారణం గానీ, చైనా అంగీకరిస్తుందన్న నమ్మకం గానీ లేకుండా ఏకపక్షంగా భారత్‌లో కలిపేయడానికి అక్సాయ్‌చిన్‌ ప్రాంతాన్ని ఎంపిక చేసుకున్నారు. ఆ ఎంపిక పట్ల ఆనాటి మన విదే శాంగ కార్యదర్శులిద్దరూ ఆర్‌.కె. నెహ్రూ, సుబిమల్‌ దత్‌ ఉదాసీనంగా ఉండిపోయారు. ఆర్‌.కె. నెహ్రూ అనడం...‘అక్సాయ్‌చిన్‌ మాది’ అనేందుకు మన దగ్గర బలమైన వాదన లేదని నిపుణులు అంటున్నా రని. సుబిమల్‌ దత్‌ కూడా అదే మాటను ఇంకోలా చెప్పారు. ‘పశ్చిమ సరిహద్దు’ల నిర్ణయం నిర్దిష్టంగా లేదని! అయితే నెహ్రూ తను అను కున్నదానిపైనే ఉండిపోయారు. అక్సాయ్‌చిన్‌ భూభాగంలో మన వాడకమే ఎక్కువ కనుక, పైగా అక్కడున్నవి అధికంగా మన ఆచారాలే కనుక అది మనదే అవుతుందని నెహ్రూ అభిప్రాయం. ఆయన చెప్పిన వాడుకకూ, ఆచారాలకూ తగిన రుజువులు లేవని భాసిన్‌ తన పుస్త కంలో రాశారు. ‘‘అధ్వాన్నం ఏమిటంటే, అక్సాయ్‌చిన్‌ను తన భూభాగంగా నిలబెట్టుకునే ప్రయత్నం ఏదీ భారత్‌ గట్టిగా చేయక పోవడం! 1954లోనే అక్సాయ్‌చిన్‌ను కలుపుకొంటూ సరిహద్దుల్ని మార్చిన భారత్‌ ఆ ప్రాంతంలో సైనిక, రాజకీయ, పాలనా పరమైన ఉనికిని చాటుకునేందుకు ఎలాంటి చర్యా తీసుకోలేదు. అక్కడ ఒక చెక్‌ పోస్ట్‌ లేదు. సార్వభౌమాధికారాన్ని ప్రకటించే విధంగా ఒక పతా కాన్ని ఎగరేసింది లేదు. హక్కును పొందేందుకు మ్యాప్‌పై ఒక గీత గీసుకుంటే చాలు అని భారత్‌ భావించినట్లుంది’’ అని భాసిన్‌ వ్యాఖ్యా నించారు. ఇంకా ఘోరం ఏంటంటే, అక్సాయ్‌చిన్‌ ప్రాంతంలో చైనా 120 కిలోమీటర్ల రహదారి నిర్మించుకుంటూ వచ్చిన ఏడేళ్ల కాలంలో ఆ సంగతి భారత్‌కు తెలియకపోవడం! 1957లో ఆ సంగతిని కనిపెట్టినా భారత్‌ నిరసన కేవలం అనధికారికంగానే ఉండిపోయింది. పైగా మన అభ్యంతరం ఎలా ఉందో చూడండి... అక్సాయ్‌చిన్‌లో రహదారిని నిర్మించిన చైనా కార్మికులకు ఇండియా వీసా లేదని మన ఫిర్యాదు. మరీ హాస్యాస్పదం... సరిహద్దు గస్తీ విధుల్లో ఉండగా అదృశ్యం అయిన భారత సైనికుల ఆచూకీ తెలుసుకోవడం కోసం చైనా సహా యాన్ని భారత్‌ కోరడం. ‘తెలిస్తే మేమే తరిమికొడతాం’ అని చైనా అన్నప్పుడు భారత్‌ ఇచ్చిన సమాధానమైతే... అక్సాయ్‌చిన్‌ అసలు ఇండియాదేనా అనే సందేహాలను ధ్రువీకరించేలా ఉంది. ‘‘ఆ నిర్దిష్ట ప్రాంతం భారతదేశంలో ఉందా లేక చైనాలో ఉందా అనే విషయం వివాదాస్పదంగా ఉంది. దానిని వేరుగా పరిష్కరించుకోవాలి’’ అని భారత్‌ తన ప్రతిష్ఠను తనే దెబ్బతీసుకునేలా మాట్లాడింది.  ఇప్పుడిక తూర్పు సరిహద్దుకు వద్దాం. 1914 నాటి సిమ్లా ఒప్పందంలో భాగంగా టిబెట్‌–బ్రిటిష్‌ ఇండియాల మధ్య ఏర్పరచిన మెక్‌మహాన్‌ విభజన రేఖ ఒక్కటే అక్కడి భూభాగం తనది అని భారత్‌ చెప్పుకోడానికి ఆధారం. అయితే సిమ్లా ఒప్పందంలో చైనా భాగ స్వామి కాదు కనుక అక్కడి సరిహద్దు ప్రాంతంపై భారత్‌ హక్కును చైనా గుర్తించలేదు. ఆ సంగతి నెహ్రూకు తెలుసు. 1935లో మెక్‌ మహానే స్వయంగా 1914 నాటి విభజన రేఖను ప్రశ్నించారు! ఆ రేఖను ఆయన ‘‘టిబెట్‌–భారత్‌ల మధ్య ఒక మాటగా కుదిరిన సరిహ ద్దుల విభజన మాత్రమే’’నని అన్నారు. ఆ మాటను ఉదహరిస్తూ... ‘‘దీనర్థం.. సర్వేలు లేకుండా, హద్దు రాళ్లు లేకుండా మ్యాపులో మెక్‌ మహాన్‌ రేఖను గీశారని...’’ అని భాసిన్‌ రాశారు. ‘‘సర్వే జరగాలి. హద్దుల్ని గుర్తించాలి. నిర్ణయించాలి’’ అంటారు భాసిన్‌.  ఇక్కడ నాలుగు వాస్తవాలు ముఖ్యమైనవి. మొదటిది.. బ్రిటిషర్లు ఆ కాలపు ఉత్తర, తూర్పు సరిహద్దుల మధ్య ఉన్న మొత్తం భూభా గాన్ని గానీ, మెక్‌మహాన్‌ గీతకు ఇరువైపుల ఉన్న ప్రదేశాన్ని గానీ ఏనాడూ అక్రమించుకోలేదు. రెండు.. మెక్‌మహాన్‌ చెప్పిన ప్రకారం తవాంగ్‌.. ఇండియాలో భాగమే అయినప్పటికీ అది టిబెట్‌ ఆక్రమణ లోనే ఉంది. మూడు.. భారత్‌ భూభాగంగా ఉన్న వివాద రహిత టిబెట్‌ ప్రాంతాలను తిరిగి టిబెట్‌లోకి సర్దుబాటు చేస్తూ విభజన రేఖను గీయవలసిందిగా టిబెట్‌ మెక్‌మహాన్‌ను కోరింది. నాలుగు.. అలా విభజించేందుకు బ్రిటన్‌ సుముఖతను వ్యక్తం చేసింది. దీనిని బట్టి మెక్‌మహాన్‌ రేఖ పరమ ప్రామాణికమైనది కాదని తెలియడం లేదా? నిజానికి 1951 వరకు తవాంగ్‌ టిబెట్‌ చేతుల్లోనే ఉంది. టిబెట్‌ చైనా నియంత్రణలోకి వెళ్లడం మొదలయ్యాక ఇండియానే తవాంగ్‌ని ఆక్రమించింది. ఎందుకంటే తవాంగ్, టిబెట్‌తో ఉంటే కనుక అప్పు డది టిబెట్‌తో పాటుగా చైనా అధీనంలోకి వెళుతుంది. ‘‘పర్యవసా నంగా భారత్‌ సరిహద్దు అస్సాంలోని మైదాన ప్రాంతాల వరకు కుదించుకుపోతుంది’’ అంటారు భాసిన్‌.  చివరిగా భాసిన్‌ ముగింపు ఇది: సరిహద్దుల అంశాన్ని నాటి ప్రధాని జవహర్‌లాల్‌ నెహ్రూ తేలిగ్గా తీసుకున్నారు. మ్యాపులో ఉన్నా, లేకున్నా భారత్‌ సరిహద్దు భూభాగాలు భారత్‌వే అనే నెహ్రూ మంకుపట్టు దేశానికీ, ఆయనకూ వినాశకరంగా పరిణమించిందన్నది రుజువైంది... అని! పుస్తకంలోని ఈ విషయాలన్నీ కలవరపరిచేవీ, భారత్‌ వాదనలోని కొలబద్దతలను ప్రశ్నించడానికి అర్హమైనవీ. భాసిన్‌ తప్పయితే కనుక అతడిని నిలదీయాలి. తప్పు కాకుంటే కనుక అతడు ఎత్తి చూపిన వాస్తవాలను మనం అంగీకరించాలి.  కరణ్‌ థాపర్‌  వ్యాసకర్త ప్రముఖ పాత్రికేయులు 

కందుకూరు రూరల్‌: కందుకూరు రెవెన్యూ కార్యాలయం ప్రాంతం చరిత్రకు ఆనవాళ్లుగా నిలుస్తోంది. మొదటి, రెండో ప్రపంచ యుద్ధాల జరిగిన మధ్య కాలంలో ఈ భవనాల నిర్మాణం, మొక్కలు నాటినట్లు పెద్దలు చెబుతారు. అప్పట్లో ఈ ప్రాంతలో నిర్మించిన భవనాలు కూలిపోయినా ఇక్కడ మాత్రం భవన అనవాళ్లు కనిపిస్తున్నాయి. రెవెన్యూ కార్యాలయం ప్రస్తుతం తహసీల్దార్‌ కార్యాలయం ఆవరణం పెద్ద పెద్ద వేప చెట్లతో నిండి ఉంటుంది. చెట్లను చూస్తే చాలా చరిత్రను గుర్తు చేసుకోవాల్సిందే. బ్రిటిష్‌ వారి పరిపాలనలో ఈ చెట్లు నాటబట్టే ఇప్పుడు ఇక్కడ ఇంత నీడ ఉందని ప్రజలు చెప్పుకుంటారు. (చదవండి: ఇల్లరికం అల్లుడు.. అత్తారింట్లో ఏం చేశాడంటే..!) సహజంగా కార్యాలయానికి రావాలంటే ఏదో ఒక పని ఉంటేనే వస్తుంటారు. కాని కందుకూరు తహసీల్దార్‌ కార్యాలయం ఎప్పుడు ప్రజలతో కళకళలాడుతుంది. దీనికి కారణంగా చల్లటి నీడనిచ్చే వేపచెట్లు ఉండటం. గ్రామీణ ప్రాంతాల నుంచి వచ్చిన ప్రజలు  పట్టణంతో పనులు చూసుకొని కాసేపు స్వేద తీరాలంటే ఈ చెట్ల కిందకు రావాల్సిందే. పట్టణంలో ఏ కార్యాలయం ముందు ఇంత ఖాళీ స్థలం, చెట్లు లేవు. ప్రధాన ఓవీ రోడ్డులో పక్కనే పట్టణ నడిబొడ్డులో ఈ కార్యాలయం ఉండడం ప్రజలు ఎక్కువగా ఈ చెట్ల కిందే కనిపిస్తుంటారు. అదే విధంగా తహసీల్దార్‌ కార్యాలయం భవనం  శిథిలావస్థకు చేరినప్పటికి రూపం మాత్రం చెక్కు చెదరలేదు.  ఇప్పటికి ఈ గదిలో పాత రెవెన్యూ రికార్డులు భద్రపరిచి ఉన్నాయి. దీంతో రెవెన్యూ కార్యాలయం ఆవరణం చరిత్రకు ఆనవాళ్లుగా నిలుస్తుంది.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: బ్రిటిష్‌ కాలం నాటి విధానాలు ఇంకా ఎందుకంటూ సీఎం కేసీఆర్‌ ప్రభుత్వ శాఖలను సంస్కరించేందుకు కసరత్తు చేస్తున్నారు. ప్రస్తుత పరిస్థితులకు తగ్గట్టుగా వాటిని మార్చే ప్రయ త్నంలో ఉన్నారు. కానీ, ఉన్నతాధికారులు మాత్రం పాత విధానాలను వీడక అభివృద్ధి పనులకు ఆటంకంగా మారుతున్నారు. ఒక్క ఫోన్‌ కాల్‌తో పరిష్కారమయ్యే అంశాలను కూడా ఏళ్లతరబడి ముందుకు సాగనీయకుండా అడ్డుపడుతున్నారు. వీరి నిర్లక్ష్యానికి..  ఆరొందల ఏళ్ల క్రితం నాటి అద్భుత ఆలయమే సజీవ సాక్ష్యం. ప్రపంచానికి పెద్దగా తెలియని ఈ ఆలయ ప్రత్యేకతలను ఏడాదిన్నర క్రితం అమెరికా పరిశోధకుడు వెలుగులోకి తెచ్చారు. అంతకుముందు పురావస్తుశాఖ అధికారులు దీన్ని ప్రత్యేక నిర్మాణంగా గుర్తించినా, దేశంలో మరెక్కడా ఈ తరహా ఆల యాలు లేవన్న సంగతిని మాత్రం అమెరికా పరిశోధకుడు తేల్చాడు. శిథిలావస్థకు చేరుతున్న ఆలయానికి పూర్వ వైభవం కల్పించేందుకు నాటి శాసనసభాపతి మధుసూదనాచారి రూ.3 కోట్ల నిధులు విడుదల చేశారు. అయితే అధికారులు మాత్రం వివిధ కారణా లు చూపి ఇప్పటికీ పనులు సాగనివ్వడం లేదు. నిధు లుండి, పనిచేసే విభాగాలు ఆసక్తిగా ఉన్నా, ఉన్నతాధికారులు ఫైలును దగ్గర పెట్టుకుని, మన పాలన విధానాల డొల్లతనాన్ని చాటి చెబుతున్నారు. వీరి తీరుకు నిరసన వ్యక్తం చేస్తూ.. ఈ ఆలయ ప్రత్యేకతను జనం ముందుకు తీసుకెళ్లే ఉద్దేశంతో.. ‘ఇంటాక్‌’సంస్థ సభ్యులు గురువారం ఆ ఆలయం వద్ద ప్రపంచ వారసత్వ దినోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తున్నారు.   గుట్ట రాయి గుడిగా మారి..  భూపాలపల్లి జిల్లా చిట్యాల మండలం నయన్‌పాక గ్రామ శివారులో ఉందీ దేవాలయం. దాదాపు 50 అడుగుల ఎత్తుతో గుట్ట రాయి మీద భారీ గర్భాలయం ఒక్కటే నిర్మితమై ఉంది. ముందు ఎలాంటి మండపాలు లేవు. ఎవరి హయాంలో నిర్మించారో స్పష్టమైన ఆధారాలు తెలిపే శాసనాలు అందుబాటులో లేవు. దీనికి నాలుగు వైపులా నాలుగు ద్వారాలున్నాయి. ఆలయం మధ్యలో.. అదే గుట్టరాయికి మూలవిరాట్టు చెక్కి ఉంది. ఆ విగ్రహాలు విడిపోయి కాకుండా గుట్టలో భాగంగానే ఉండటం విశేషం. దాదాపు నాలుగున్నర అడుగుల ఎత్తుండే ఆ మూల విరాట్టు నాలుగు వైపులా నాలుగు రూపాల్లో ఉంది. తూర్పు ద్వారం నుంచే వెళ్తే లక్ష్మీ సమేత నారసింహుడు, పశ్చిమం వైపు ద్వారం నుంచే చూస్తే నాగలి ధరించిన బలరాముడు, ఉత్తర ద్వారం నుంచి చూస్తే సీతారామలక్ష్మణులు, దక్షిణం ద్వారం నుంచి వేణుగోపాల స్వామి రూపాలు కనిపిస్తాయి. ఇలా నాలుగు ద్వారాలు, ఒకే రాయికి నాలుగు వైపులా నాలుగు రూపాల్లో విగ్రహాలు ఉండటం సర్వతోభద్ర ఆలయంగా పేర్కొంటారు. ఇలాంటి భారీ దేవాలయం ఇప్పటివరకు ఎక్కడా వెలుగు చూసిన దాఖలాలు లేవని 2017 నవంబర్‌లో ఈ ఆలయాన్ని గుర్తించిన అమెరికా పరిశోధకుడు ఫిలిప్‌ బి.వ్యాగనార్‌ పేర్కొన్నారు. అప్పట్లో ఈ మొత్తం విశేషాలను ‘సాక్షి’వెలుగులోకి తెచ్చింది. దీంతో నాటి స్పీకర్‌ మధుసూదనాచారి ఆలయ పరిరక్షణ, అభివృద్ధికి రూ.3 కోట్లు విడుదల చేశారు. అది ఆలయం కావటంతో దేవాదాయశాఖకు నిధులు ఇచ్చారు. కానీ, చారిత్రక నిర్మాణం అన్న స్పృహ, అవగాహన లేని దేవాదాయ శాఖ అధికారులు, ఆ రాతి నిర్మాణాన్ని కొంతమేర తొలగించి సిమెంటుతో పునర్నిర్మించటం, దిగువ ఉన్న గుట్ట రాయిని తొలిచి అంతా సిమెంటు చేయటం, ఆలయానికి ఆనుకుని కాంక్రీటు మండపం నిర్మించేందుకు సిద్ధమై పనులు ప్రారంభించారు. విషయం తెలిసిన పురావస్తు శాఖ అధికారులు తీవ్ర అభ్యంతరం చెప్పటంతో ఆపేశారు. చాలా గొప్ప నిర్మాణం అయినందున కాంక్రీటు లేకుండా రాతి నిర్మాణమే జరపాలని పేర్కొనటంతో నాటి స్పీకర్‌ మధుసూదనాచారి ఆ పనులు పురావస్తుశాఖనే చేపట్టాలని సూచించారు. ఇక అంతే, అధికారుల్లో వేళ్లూనుకున్న నిర్లక్ష్యం బయటపడింది. అప్పుడు ఆగిపోయిన పనులు ఇక మళ్లీ మొదలు కాలేదు.   నారసింహుడు, వేణుగోపాలస్వామి ఓ ఫోన్‌ కాల్‌తో అయిపోయే దానికి...  ఆ నిధులు తమకు అప్పగిస్తే పనులు చేపడతామని పురావస్తుశాఖ అధికారులు దేవాదాయ శాఖను కోరారు. దీనికి వారు సమ్మతించారు. కానీ, అప్పటికే తాము టెండర్‌ పిలిచి నిర్మాణ సంస్థను గుర్తించామని పేర్కొన్నారు. ఇప్పుడు ఆ సంస్ధ ఆధ్వర్యంలోనే పనులు చేపట్టాలా, కొత్తగా టెండర్లు పిలవాలా అన్న విషయంలో పురావస్తు శాఖకు స్పష్టత రాలేదు. దీంతో విషయం తేల్చాలంటూ సచివాలయానికి అధికారులు లేఖ రాశారు. అక్కడి అధికారులు దేవాదాయశాఖ అధికారులతో మాట్లాడి దీనిపై నిర్ణయం తీసుకుని పురావస్తు శాఖ అధికారులకు స్పష్టత ఇవ్వాలి. కానీ, దేవాదాయ శాఖ నుంచి లిఖితపూర్వకంగా ఎలాంటి సమాచారం రాలేదని పేర్కొంటూ ఏ నిర్ణయం తీసుకోకుండా ఫైలును అటకెక్కించి చోద్యం చూస్తున్నారు. అప్పట్లోనే పనులు మొదలై ఉంటే ఈ పాటికి పూర్తయి అద్భుత దేవాలయానికి శిథిలావస్థ బెడత తప్పి ఉండేది. ఆలయ శిఖరం వద్ద ఉన్న ఇటుకలు దెబ్బతినటంతో వానలు కురిస్తే నీళ్లు లోనికి చేరి కట్టడం క్రమంగా పాడవుతోంది. రాళ్లు కూడా కదిలిపోతున్నాయి. వెంటనే పనులు చేపట్టకపోతే ప్రధాన నిర్మాణం దెబ్బతినే ప్రమాదం ఉందని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. గతంలో రూ.13 లక్షలతో ఆలయానికి ప్రహరీగోడ, రూ.45 లక్షలతో సీసీ రోడ్డు నిర్మించారని ఆలయ పూజారి పెండ్యాల ప్రభాకర్‌ పేర్కొన్నారు. ఇక పనుల్లో జాప్యం చేయకుండా వెంటనే మొదలుపెట్టాలని పురావస్తుశాఖ విశ్రాంత అధికారి రంగాచార్యులు పేర్కొన్నారు.  


 తాళ్లపూడి :మండలంలోని వేగేశ్వరపురం ఛాయా సోమేశ్వరస్వామి ఆలయంలో ధ్వజ స్తంభం క్రింది భాగంలో అతి పురాతనమైన బ్రిటీష్‌ కాలం నాటి నాణేలు బయట పడ్డాయి. ధ్వజస్తంభ ప్రతిష్ఠాపన పూజలకు ఏర్పాట్లు చేస్తున్న సమయంలో ఈ నాణేలు బయటపడగా జాగ్రత్తగా సేకరించారు. 1832 నుంచి 1910 మధ్య కాలానికి చెందిన వెండి, రాగి, ఇత్తడి  నాణేలుగా వీటిని స్థానికులు గుర్తించారు. బ్రిటీష్‌ వారి హయాంలో ఈస్ట్‌ ఇండియా కంపెనీ వారు ముద్రించినవిగా తెలుస్తున్నాయి. కింగ్‌ జార్జి, క్వీన్‌ విక్టోరియా, ఎడ్వర్డ్‌ చిత్రాలు వీటిపై ముద్రించి ఉన్నాయి. నాణేలపై ఒన్‌ క్వార్టర్‌ రూపి, ఒన్‌ ఫోర్త్‌ రూపీ అని కూడా ముద్రించి ఉంది. వీటిని మళ్లీ ధ్వజస్తంభం కింద వేయనున్నట్టు నిర్వాహకులు చెప్పారు.  
  
  
  
  


 ♦ బ్రిటీష్ కాలంనాటి రైల్వేట్రాక్‌లే దిక్కు
 ♦ ఫలించని ఏళ్ల పోరాటం
 ♦ రైల్వే బడ్జెట్‌పై జిల్లావాసుల గంపెడాశలు..
  కొత్తగూడెం : స్వాతంత్య్రం సిద్ధించి ఆరు దశాబ్దాలైంది. బ్రిటీష్ పాలన నుంచి విముక్తి లభించింది. కానీ, బ్రిటీష్‌వారు వేసిన రైల్వే లైన్లే ఇప్పటికీ దర్శనమిస్తున్నాయి. అరవై ఏళ్లుగా మన పాలకులు దేశంలో రైల్వే లైన్లు వేసినవి కొన్నే. కొత్తగూడెం నుంచి కొవ్వూరుకు రైల్వే లైన్ వేయాలని చాలా ఏళ్లుగా పోరాటం జరుగుతోంది. ఏ ఒక్క ప్రభుత్వం పైసా ఇవ్వకపోవడంతో కొత్త ట్రాక్‌ల ఊసేలేదు. భద్రాచలం రోడ్-కొవ్వూరు లైన్, సత్తుపల్లి-కొత్తగూడెం లైన్, పాండురంగాపురం-సారపాక లైన్లు ముందుకు సాగడం లేదు. ప్రస్తుతం ఉన్న రైల్వేలైన్ల ద్వారా కోట్లాది రూపాయల మేరకు ఆదాయం వస్తునప్పటికీ కొత్తలైన్లను నిర్మించడానికి, వాటిని అభివృద్ధి చేయడానికి ఇప్పటి వరకు పాలించిన కేంద్ర ప్రభుత్వాలు నిధులు విడుదల చేయలేదు. సింగరేణి బొగ్గు సరఫరాపైనే ఎక్కువగా జిల్లా నుంచి రైల్వే శాఖకు ప్రతి ఏటా రూ.800 కోట్ల మేరకు ఆదాయం లభిస్తోంది. దీంతోపాటు పర్యావరణశాఖ బొగ్గు రవాణా కేవలం రైల్వే ద్వారానే చేయాలని, రోడ్డు మార్గం ద్వారా చేయవద్దని నిబంధనలు విధించింది. ఈ నేపథ్యంలో సత్తుపల్లి-కొత్తగూడేనికి కొత్త మార్గం ఏర్పాటు చేసేందుకు సింగరేణి సంస్థ ముందుకు వచ్చినప్పటికీ భూ సేకరణ విషయం జఠిలంగా మారడంతో ఇప్పుడు అదికాస్తా పెండింగ్‌లోనే ఉంది.
  సర్వేకే పరిమితం
 భద్రాచలం రోడ్ (కొత్తగూడెం) నుంచి తూర్పుగోదావరి జిల్లాలోని కొవ్వూరు వరకు రైల్వేలైన్ నిర్మాణం చేపట్టాలని ఐదు దశాబ్దాలుగా ప్రజలు కోరుతు న్నా ఫలితం లేదు. ఏటా బడ్జెట్‌లో కొవ్వూరు లైన్ సర్వేలకు మాత్రమే పరిమితమవుతోంది. ఈ రైల్వేలైన్ నిర్మిస్తే హైదరాబాద్ నుంచి విశాఖ వెళ్లేందుకు 149 కిలోమీటర్ల దూరం తగ్గనుంది. దీంతోపాటు జిల్లాలో ఉత్పత్తి అయిన బొగ్గును విశాఖపట్నం తదితర ప్రాంతాలకు రవాణా చేయొచ్చు. సుమారు 150 గిరిజన గ్రామాలకు రైలుమార్గం అందుతుంది. 1969 నుంచి కొవ్వూరు రైల్వే లైన్ ఏర్పాటు చేయాలని ఆందోళన కొనసాగుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో 2012లో కొవ్వూరు లైన్‌ను మంజూరు చేస్తూ కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్ణయం తీసుకున్నప్పటికీ నాలుగు బడ్జెట్ సమావేశాలు ముగిసినా ఇప్పటికీ రూపాయి కూడా విడుదల కాలేదు.
  పెరిగిన సత్తుపల్లి లైన్ వ్యయం..
 సత్తుపల్లిలోని జేవీఆర్ ఓసీపీ, కిష్టాపురం ఓసీపీల ద్వారా ఏటా 2 మిలియన్ టన్నుల మేరకు బొగ్గు సరఫరా చేస్తోంది. పర్యావరణశాఖ నిబంధనల నేపథ్యంలో కొత్తగూడెం నుంచి సత్తుపల్లి వరకు 60 కిలోమీటర్ల మేరకు నిర్మించనున్న లైన్‌కు సింగరేణి సంస్థ నిధులు విడుదల చేసేందుకు ముందుకు వచ్చింది. ఫైనల్ సర్వే పూర్తి చేసేందుకు గాను రెండేళ్ల క్రితమే రూ.6 కోట్లు రైల్వే శాఖకు అందించగా సర్వే కూడా పూర్తయింది. రెండేళ్ల క్రితం కేవలం రూ.337.5 కోట్ల మేరకు అంచనా వేసినప్పటికీ జాప్యం కారణంగా సుమారు రూ.900 కోట్ల మేర వ్యయానికి చేరుకుందని అధికారులు అంచనా వేస్తున్నారు. 
  పెండింగ్‌లోనే ప్రాజెక్టులు..
 భద్రాచలం పుణ్యక్షేత్రానికి రైలుమార్గం నిర్మించేందుకు పాండురంగాపురం నుంచి సారపాక వరకు ఏర్పాటు చేయతలపెట్టిన లైన్ కేవలం కాగితాలకే పరిమితమైంది. సింగరేణి సంస్థ ఏర్పాటు చేయనున్న కోల్ కారిడార్‌లో భాగంగా మణుగూరు-రామగుండం లైన్, సత్తుపల్లి లైన్ పూర్తయితే దానిని అనుసంధానం చేసుకుని కొండపల్లి నుంచి కొత్తగూడెం వరకు రైల్వే లైన్‌ను నిర్మించే అవకాశాలున్నాయి. గురువారం కేంద్ర ప్రభుత్వం రైల్వే బడ్జెట్ ప్రవేశపెట్టనున్న నేపథ్యంలో కొత్తగూడెం-కొవ్వూరు, కొత్తగూడెం-సత్తుపల్లి, పాండురంగాపురం-సారపాక, మణుగూరు-రామగుండం రైల్వే లైన్ల నిర్మాణాలకు నిధులు కేటాయిస్తారా? లేదా? అని ప్రజలు ఎదురు చూస్తున్నారు.


 మద్రాస్ ప్రెసిడెన్సీలోని రాయలసీమ, ఆం ధ్ర ప్రాంతాలలోని తెలుగువారు, నిజాం ఏలుబడిలోని తెలంగాణ ప్రాంత తెలుగు వారు ఐక్యంగా ఉండి సర్వతోముఖాభివృద్ధి చెందాలని నాటి స్వాతంత్య్ర సమరయోధులు ఆకాంక్షించారు. 1956లో ఈ కల నెర వేరడానికి ముందునుంచే గ్రేటర్ రాయల సీమ వాసులను ఒక భయం వెంటాడుతూ ఉండేది. ఆంధ్రప్రాంతంతో కలిస్తే సీమకు న్యాయం జరగదన్నదే ఆ భయం. ఈ భయాలను నివృత్తి చేయడానికి జరిగిన ప్రయత్నాలలో ఒకటే శ్రీబాగ్ ఒడంబడిక. మద్రాస్‌లో దేశోద్ధారక కాశీనాథుని నాగేశ్వరరావుగారింట ఈ ఒప్పందం జరిగి (నవంబర్ 16, 1937) నేటికి 77 ఏళ్లు. మళ్లీ అనేక పరిణామాల నేపథ్యంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ చీలిపోయింది. తెలంగాణ రాష్ట్రం ఆవిర్భవించింది. నవ్యాంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ వైఖరి చూస్తే  శ్రీబాగ్ ఒడంబడిక గురించి పట్టించుకునే దాఖలాలు కనిపించడం లేదు. సీమకు మళ్లీ అన్యాయమే జరు గుతోందన్న భావన బలపడుతోంది.  
 
 బ్రిటిష్ కాలం నుంచి రాయలసీమ ప్రాంతం కోసం ప్రతిపాదిం చిన పథకాలేవీ మోక్షం సాధించలేదు. దాని ఫలితమే సీమవాసుల భయాలు. వీటిని నివృత్తి చేస్తే తప్ప తెలుగువారి మధ్య సఖ్యత సాధ్యం కాదని నాటి పెద్దలు గుర్తించారు. అందుకే శ్రీబాగ్ ఒడం బడిక మీద సంతకాలు చేశారు. ఇవీ అందులో ముఖ్యాంశాలు:
 
 ఆంధ్రులలో సంస్కృతి, సాంఘిక ఐకమత్యం పెంపొందించేం దుకు, వైజ్ఞానిక కేంద్రాలను ఆంధ్రదేశానికంతటికీ ఉపయోగిం చడానికి ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం వాల్తేరులో ఒక కేంద్రాన్ని, అనంతపురంలో ఒక కేంద్రాన్ని అభివృద్ధి పరచాలని, ఇతర కళా శాలలను తత్సంబంధమైన విషయపరిజ్ఞానానికి అనువైన చోట్ల నెలకొల్పవలసినదని ఈ కమిటీవారు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
 
 రాయలసీమ, నెల్లూరు జిల్లాలలో వ్యవసాయ, ఆర్థికాభివృద్ధి కోస్తా జిల్లాలతో సరిసమానంగా కలిగించేందుకు పదేళ్ల వరకు అవసరమైతే అంతకంటే ఎక్కువకాలం నీటి పారుదల స్కీము లకు ముఖ్యంగా తుంగభద్ర, కృష్ణా, పినాకిని నీటిని గుర్తించడా నికి పైన పేర్కొన్న జిల్లాల మేలు కోసం ప్రాధాన్యమీయవల సిందని, మేజరు ప్రాజెక్టుల విషయమున కూడా పదేళ్లకాలం ఈ జిల్లాల అభివృద్ధి కోసమే ప్రభుత్వం దృష్టి కేంద్రీకరించాలని, ఎప్పుడైనా పై నదులతోటి పంపకం విషయమై సమస్య తలెత్తి నపుడు, పైన పేర్కొన్న ఈ జిల్లాల అవసరాన్నే మొదట తీర్చా లని, నేటి నుంచి ప్రభుత్వం ఈ విధానం  అమలుకు ప్రయత్నిం చాలని ఈ కమిటీవారు తీర్మానించుచున్నారు.
 
 జిల్లాకి ఇంతమంది అని సమాన సంఖ్య కల ప్రాతినిధ్యం శాసన సభలో ఉండాలని ఈ కమిటీవారు అంగీకరిస్తున్నారు.విశ్వవిద్యాలయం, హైకోర్టు, ముఖ్యనగరం- ఈ మూడును ఒక చోటనే చేర్చి ఒక ప్రదేశానికే ప్రాముఖ్యం కల్పించడం కంటే, వేరు వేరు ప్రదేశాలలో అవి ఉండడం బాగుంటుందని ఈ కమిటీవారు తలపోస్తున్నారు. కాబట్టి విశ్వవిద్యాలయం ఉన్న చోటనే ఉండవ చ్చుననీ, హైకోర్టు, ముఖ్య నగరం (రాజధాని) కోస్తాజిల్లా లోనూ, రాయలసీమలోనూ ఉచిత ప్రదేశాలలో ఉండాలని, ఇం దులో తమకు ఏది కావాలో రాయలసీమ వారే కోరుకోవాలని ఈ కమిటీ అభిప్రాయం.
 
 నీరు, రాజధాని విషయంలో సీమవాసుల అభిమతం ముఖ్య మని శ్రీబాగ్ ఒడంబడికలో గుర్తించిన మాటవాస్తవం. కానీ గడచిన 63 ఏళ్లుగా సీమ సేద్యపు నీటి హక్కుల సాధనకు ఉద్యమాలు జరు గుతూనే ఉన్నాయి. డాక్టర్ వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి నాయకత్వంలో నీటి పథకాల సాధనకు అనేక పోరాటాలు జరిగాయి. ఆయన ముఖ్య మంత్రి అయినాక జలయజ్ఞం ద్వారా ఈ లోటును, అన్యాయాన్ని సవరించాలని శతథా ప్రయత్నించారు. ఆయన అకాల మరణంతో ఇవన్నీ అటకెక్కాయి. ఇప్పుడు  ఉమ్మడి రాష్ట్రం బద్దలైంది కానీ, సీమ నీటి సమస్యలు పరిష్కారం కాలేదు.కృష్ణా జలాలలో రాయలసీ మకు హక్కు ఎక్కడిదని తెలంగాణ నాయకులు అంటున్నారు. శ్రీశై లం ఎడమగట్టున మహబూబ్‌నగర్, నల్లగొండ జిల్లాల్లో ప్రాజెక్టు లకు, ప్రత్యేకించి పాలమూరు ప్రాజెక్టుకు నీరు తీసుకువెళతామని తెలంగాణ సీఎం దబాయిస్తున్నారు. శ్రీశైలం నీటి సామర్థ్యం 854 అడుగులు ఉండాలని వైఎస్ జీవో విడుదల చేసినపుడు  కోస్తాంధ్ర నేతలు, కాంగ్రెస్ వాదులు కృష్ణా బ్యారేజి దగ్గర రైతులతో కలసి ధర్ణా చేశారు. శ్రీశైలం నీటిని ఎగువన రాయలసీమ ప్రాజెక్టుల ద్వారా వినియోగించుకుంటే కృష్ణా డెల్టా ఎడారి అవుతుందని వీరి వాదన. ఇందులో నేటి సీఎం చంద్రబాబు కూడా పాల్గొన్నారు. ఈ మద్దెల దరువును సీమవాసులు భరించలేకుండా ఉన్నారు.
 
 శ్రీబాగ్ ఒడంబడిక మేరకు ఇప్పుడు రాజధానిని సీమలోనే ఏర్పాటు చేయాలి. కృష్ణాజలాలలో సీమకు తగినవాటా ఇవ్వాలి. కానీ జరుగుతున్నదేమిటి? రాజధాని, విద్య, పరిశ్రమలు కోస్తాంధ్ర లోనే కేంద్రీకరిస్తున్నారు. సోనియా శ్రీకృష్ణ కమిషన్‌ను గౌరవించ కుండా ఆంధ్రప్రదేశ్‌ను విడగొట్టారు. చంద్రబాబు శివరామకృష్ణన్ కమిటీ నివేదికను గాలికి వదిలి అభివృద్ధి చెందిన ప్రాంతంలోనే రాజధాని నిర్మాణం చేపట్టేందుకు మంకు పట్టుపట్టారు. ఇప్పటికైనా శ్రీబాగ్ స్ఫూర్తిని గౌరవించకుంటే, కొత్త ఉద్యమాలు తప్పవు.
  
 (వ్యాసకర్త ‘కదలిక’ పత్రిక సంపాదకులు)   ఇమామ్
  
  
  


 ఒంగోలు కలెక్టరేట్ : ‘ప్రస్తుతం ఉన్న సిబ్బంది సంఖ్య బ్రిటీష్ కాలం నాటిదే. ఒకవైపు జనాభా పెరుగుతున్నా అందుకు అనుగుణంగా కార్యాలయాలు పెంచడం లేదు. సిబ్బందిని పెంచడంలేదు. పైగా, ప్రస్తుతం ఉన్న వారిని దిగకోస్తూ మానసిక ఆందోళనకు గురిచేస్తున్నారు. నవ్యాంధ్రప్రదేశ్‌లో ఏర్పడిన నూతన ప్రభుత్వమైనా ఈ సమస్యపై దృష్టి సారించి పరిష్కరించాలి’ అని ఆంధ్రప్రదేశ్ రెవెన్యూ సర్వీసెస్ అసోసియేషన్ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు బొప్పరాజు వెంకటేశ్వర్లు కోరారు. శుక్రవారం ఒంగోలు వచ్చిన సందర్భంగా స్థానిక రెవెన్యూ సర్వీసెస్ అసోసియేషన్ హాలులో ఏర్పాటు చేసిన విలేకరుల సమావేశంలో ఆయన మాట్లాడారు.
  
  1983 తరువాత అప్పటి ముఖ్యమంత్రి ఎన్‌టీ రామారావు 25 నుంచి 50 వేలలోపు జనాభా ఉంటే మండలాన్ని ఏర్పాటు చేశారన్నారు. ప్రస్తుతం లక్షలాది జనాభా పెరిగినా అదే సిబ్బంది పనిచేస్తున్నారని తెలిపారు. రాష్ట్రంలోని కలెక్టరేట్లలో కూడా ఇదే పరిస్థితి నెలకొందన్నారు. 432 మంది సూపరింటెండెంట్లకు సంబంధించి 167 కోట్ల రూపాయల బడ్జెట్‌తో గత ప్రభుత్వానికి నివేదిక అందించినప్పటికీ పట్టించుకోలేదన్నారు. నూతనంగా 20 డివిజన్లు ఏర్పాటు చేయాలని సీసీఎల్‌ఏ ప్రభుత్వానికి నివేదిస్తే కేవలం 10 డివిజన్లతో సరిపెట్టిందన్నారు. జలయజ్ఞంలో భాగంగా రాష్ట్రంలో 78 భూసేకరణ యూనిట్లు స్పెషల్ డిప్యూటీ కలెక్టర్ల ఆధీనంలో ఉన్నాయని, అందులో 35 మంది సిబ్బంది ఉన్నారని, వాటిలో 28 యూనిట్ల ను రద్దు చేశారని ఆయన పేర్కొన్నారు.
  
  ఆక్రమణలు తొలగించిన వారిపై క్రిమినల్ కేసులు అన్యాయం...
  ఆక్రమణలు తొలగించిన రెవెన్యూ అధికారులు, సిబ్బందిపై క్రిమినల్ కేసులు నమోదు చేయడం అన్యాయమని బొప్పరాజు ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. ఆక్రమణలు తొలగించే సమయంలో ఒకవర్గం వారు రెచ్చగొట్టి మరో వర్గంచేత సంబంధిత తహసీల్దార్, ఆర్‌ఐపై కేసులు పెట్టిస్తున్నారని, చివరకు ఎస్సీ, ఎస్టీ అట్రాసిటీ కేసులు కూడా నమోదు చేయిస్తున్నారని తెలిపారు. అమాయకులైన ప్రజలను రెచ్చగొట్టి దళారులు కేసులు పెట్టిస్తున్నారని, ఇలాంటి కేసులపై జిల్లా అధికారులు, పోలీసు యంత్రాంగం స్పందించాలని ఆయన కోరారు.
  
  తూతూమంత్రంగా హెల్త్‌కార్డులు...
  ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు హెల్త్ కార్డులు ఇవ్వాలని నాలుగేళ్ల నుంచి కోరుతుంటే గత ప్రభుత్వం చివరి దశలో తూతూమంత్రంగా ఇచ్చిందని బొప్పరాజు అసంతృప్తి వ్యక్తం చేశారు. 30 రకాల వ్యాధులకు ఓపీ ట్రీట్‌మెంట్ ఇవ్వాలని కోరినప్పటికీ ఫలితం లేకుండా పోయిందన్నారు. రెగ్యులర్‌గా ఆస్పత్రుల చుట్టూ తిరగాల్సిన పరిస్థితి నెలకొందన్నారు. ప్రభుత్వ వైద్యశాలల్లో పూర్తిస్థాయిలో సౌకర్యాలు కల్పిస్తే కొంతమేర ప్రయోజనం ఉంటుందన్నారు. ప్రతి ఉద్యోగికి రెండు లక్షల రూపాయల రీయింబర్స్‌మెంట్ ఉన్నందున నూతనంగా ఏర్పడిన ప్రభుత్వం హెల్త్‌కార్డుల విషయంలో మరింత ప్రయోజనకరంగా ఉండేలా చర్యలు తీసుకోవాలని కోరారు.
  
  కాంట్రాక్టు, ఔట్‌సోర్సింగ్ ఉద్యోగులనుకొనసాగించాలి...
  ప్రభుత్వ శాఖల్లో విధులు నిర్వర్తిస్తున్న కాంట్రాక్టు, ఔట్‌సోర్సింగ్ ఉద్యోగులను కొనసాగించాలని బొప్పరాజు కోరారు. జూన్ నెలాఖరుకు కాంట్రాక్టు ముగిసి రోడ్డున పడతామన్న ఆందోళన ఎక్కువ మంది ఉద్యోగుల్లో ఉందన్నారు. ప్రభుత్వ కార్యాలయాల్లో కాంట్రాక్టు, ఔట్ సోర్సింగ్ ఉద్యోగులు లేకుండా పనిజరిగే పరిస్థితులు లేవన్నారు. ఇదే విషయాన్ని ఇటీవల ముఖ్యమంత్రి చంద్రబాబునాయుడును కలిసి విన్నవించడం జరిగిందన్నారు.
  
 ఆయనతో పాటు ఆర్థిక శాఖామంత్రి యనమల రామకృష్ణుడు కూడా సానుకూలంగా స్పందించారన్నారు. జిల్లాస్థాయిల్లో పదోన్నతులు, బదిలీలు, కారుణ్య నియామకాలు చేపట్టాలని బొప్పరాజు వెంకటేశ్వర్లు కోరారు. విలేకరుల సమావేశంలో ఏపీఎన్‌జీవో అసోసియేషన్ జిల్లా అధ్యక్ష, కార్యదర్శులు బండి శ్రీనివాసరావు, శరత్‌బాబు, ఏపీఆర్‌ఎస్‌ఏ జిల్లా అధ్యక్ష, కార్యదర్శులు కేఎల్ నరసింహారావు, ఆర్.వాసుదేవరావు, ప్రభుత్వ నాలుగో తరగతి ఉద్యోగుల సంఘ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు కోయ కోటేశ్వరరావు పాల్గొన్నారు.


 సాక్షి, ముంబై: భూగర్భంలో నీటిపైపుల లీకేజీని గుర్తించే అత్యాధునిక యంత్రాలు కొనుగోలు చేయాలని బృహన్ ముంబై మున్సిపల్ కార్పొరేషన్(బీఎంసీ) యోచిస్తోంది. ఈ యంత్రాలు అందుబాటులోకి వస్తే భూమిలో కలసిపోతున్న లక్షల లీటర్ల తాగు నీరు ఆదా కానుంది. నగర రహదారుల కింద ఏర్పాటుచేసిన నీటి పైపులు బ్రిటిష్ కాలంలో వేసినవే. తరచూ మరమ్మతులు చేపడుతున్నా రోజూ ఎక్కడో ఒకచోట లీకేజీ అవుతూనే ఉంది. దీంతో లక్షల లీటర్ల నీరు వృథా అవుతోంది.
 
  ఇలా లీకైన నీరు భూమిలో ఇంకిపోవడంవల్ల తరచూ భూమి కుంగిపోవడం లాంటి సంఘటనలు చోటుచేసుకుంటున్నాయి. భూగర్భంలో అవి ఎక్కడెక్కడ విస్తరించి ఉన్నాయి..? వాటి వాల్వులు ఎక్కడెక్కడున్నాయో ఇప్పటి ఇంజనీర్లకు స్పష్టంగా తెలియదు. లీకేజీ గుర్తించడానికి బీఎంసీ పరిపాల నా విభాగం వద్ద ఆధునిక యంత్ర పరికరాలు లేవు. భూమిని తవ్వితే తప్ప లీకేజీలు బయటపడటంలేదు. భూమిని తవ్వడమంటే అది వ్యయ ప్రయాసలతో కూడుకున్న వ్యవహారం..దాంతోపాటు ట్రాఫిక్ సమస్యలు ఉత్పన్నమయ్యే అవకాశాలున్నాయి.
 
  దీంతో లీకేజీని గుర్తించడమంటే బీఎంసీ నీటి సరఫరా శాఖ ఇంజనీర్లకు తలప్రాణం తోకకు వస్తోంది. నీటి లీకేజీని గుర్తించేందుకు లీక్ డిటెక్షన్ మెషిన్, పైప్‌లైన్ లొకేటర్, వాల్వ్ లొకేటర్, డిజిటల్ సౌండ్ స్టిక్ యంత్రాలున్నాయని అధికారులు తెలిపారు.
  వీటిని కొనుగోలు చేయడానికి దాదాపు రూ.40 లక్షల వరకు ఖర్చవుతాయని నీటి సరఫరా శాఖ అధికారి ఒకరు వెల్లడించారు. వీటి సాయంతో భూగర్భంలో జరుగుతున్న లీకేజీని వెంటనే అరికట్టవచ్చని వివరించారు.