రుజుమార్గం
 మానవుడు ఈ ప్రపంచంలో అనేక వాటిని ప్రేమిస్తాడు. కొన్నింటిని చాలా ప్రియమైనవిగా కూడా భావిస్తాడు. తల్లిదండ్రుల్ని, భార్యాబిడ్డల్ని, బంధుమిత్రుల్ని ప్రేమిస్తాడు. తనఇంటిని, ఊరును, దేశాన్ని, జీవనసామగ్రిని, పెంపుడు జంతువుల్ని, కొన్నివస్తువుల్ని, కొన్నిజ్ఞాపకాలను ప్రేమిస్తాడు. ఇది మానవ సహజం. ఆయా పరిధుల్లో ధర్మసమ్మతం. అయితే ఇవన్నీ దేవుని ప్రేమకు, ఆయన ప్రవక్తపై ప్రేమకు లోబడి ఉండాలి. దీన్నే ఈమాన్‌ (విశ్వాసం) అంటారు. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే, ఎప్పుడైనా ఈ రెండింటి మధ్య ఎదురుబొదురు వ్యవహారం సంభవిస్తే దేవుడు, ప్రవక్త ప్రేమ మాత్రమే ఆధిక్యం పొందాలి.
 
 ఒకవ్యక్తి దేవుని ప్రేమలో నిమగ్నమైనప్పుడు,  దైవ స్మరణ, చింతనలో లీనమైనప్పుడు, ఆరాధనలో, సేవలో రేయింబవళ్ళు గడిపినప్పుడు, కృతజ్ఞతా భావంతో అతని ఆత్మ తన్మయత్వం చెందుతున్నప్పుడు, దైవ మార్గంలో కష్టాలు కడగండ్లు భరిస్తున్నప్పుడు దేవుని కరుణా కటాక్షవీక్షణాలు అతనిపై ప్రసరి స్తాయి. దైవం అతణ్ణి తన ప్రత్యేక అనుగ్రహానికి పాత్రుణ్ణి చేస్తాడు. ఈవిధంగా ఒక బలహీనుడైన మనిషి తనచిరు ప్రయత్నంతో దేవుని ప్రేమను పొందగలుగుతాడు. ఆయన కారుణ్యం అతనిపై కుండపోతగా వర్షిస్తుంది. అంటే సర్వకాల సర్వావస్థల్లో దైవ ప్రేమ, దైవ ప్రవక్త ప్రేమ ఉఛ్చ్వాస నిశ్వాసలుగా ఉండాలి. ప్రవక్త ఇలా చెప్పారు ‘ఎవరైతే అల్లాహ్‌ కొరకే ప్రేమిస్తారో, అల్లాహ్‌ కొరకే ద్వేషిస్తారో, ఇచ్చినా ఆయన కోసమే, ఇవ్వకున్నా, నిరాకరించినా ఆయన కోసమే చేస్తారో అలాంటి వారు తమ విశ్వాసాన్ని పరిపూర్ణం చేసుకున్నవారవుతారు’.  
 
 ఎవరిపట్లనైనా ప్రేమానురాగాలు కలిగిఉన్నామంటే, లేక ఎవరితోనైనా విభేదిస్తున్నామంటే దైవ సంతోషమే దానికి పునాది కావాలి. ఎవరికైనా ఏదైనా ఇచ్చినా అది కూడా దైవంకోసమే కావాలి. ఒక నిరుపేదకు ఫలానా సాయం చేయడం వల్ల దేవుడు నన్ను ప్రేమిస్తాడు అన్నభావనే పునాదిగా ఉండాలి. ఎంతగొప్ప పని చేసినా, ఎంతమంచి పని చేసినా దైవ ప్రసన్నత కోసం మాత్రమే చేయాలి. దాని వెనుక మరే ప్రయోజనమూ ఉండకూడదు. నలుగురూ చూడాలని, తనను పొగడాలని ప్రదర్శనా బుధ్ధితో చేస్తే అది ఎంత గొప్ప సత్కార్యమైనా బూడిదలో పోసిన పన్నీరే. అందుకే నీ కుడిచేయి చేసిన దానం నీ ఎడమ చేతికి తెలియకూడదన్నారు మహమ్మద్‌ ప్రవక్త(స). ప్రదర్శనా బుధ్ధి మనిషిని ఇహలోకంలోనూ, పరలోకంలోనూ పరాభవం పాలు చేస్తుంది. ప్రతిఫల దినాన దైవం, నువ్వు పేరు ప్రఖ్యాతుల కోసం పాకులాడావు గనుక అవి నీకు ఇహలోకంలోనే ప్రసాదించాము. ఇక్కడ నీకెలాంటి వాటా లేదు అంటాడు. దైవం పట్ల, దైవ ప్రవక్త పట్ల అచంచలమైన ప్రేమ ఉన్నట్లయితే మానవుడి మనసు విశ్వాసం, విధేయత, భయభక్తులకు నిలయమవుతుంది. అదే అతడి ఇహపర సాఫల్యాలకు జామీనుగా నిలుస్తుంది.
  – యండి.ఉస్మాన్‌ ఖాన్‌


 దైవం తరువాత మానవుడికి అత్యంత ఆదరణీ యులు, గౌరవనీయులు తల్లిదండ్రులే. తల్లిదండ్రుల పట్ల ప్రేమ, సేవాభావం లేని మానవ జన్మ నిరర్థకం. కాని దురదృష్టవశాత్తు ఈనాడు తల్లిదండ్రుల్ని సంతా నం పట్టించుకోవడం లేదన్న ఫిర్యాదులు తరచుగా వినబడుతున్నాయి. నవమాసాలు మోసి, కని పెంచిన తల్లి, రక్తాన్ని చెమటను ఏకం చేసి అహర్నిశలూ శ్రమ పడి, ప్రతి అవసరాన్ని తీర్చి ప్రయోజకుడిగా చేసిన నాన్న ఈనాడు సంతానానికి భారమైపోతున్నారు. కొంతమంది దౌర్భాగ్యులు కన్నవారిని వృద్ధాప్యంలో ఆశ్రమాల్లో చేర్చడం, వంతులేసుకొని తల్లినొక దగ్గర, తండ్రినొక దగ్గర ఉంచడం, ‘తలా ఒక నెల’ అని పంచుకోవడం లాంటి దురదృష్టకర చేష్టలకు పాల్పడడం మనం చూస్తున్నాం.
 
 వృద్ధాప్యంలో ఒకరికొకరు తోడుగా ఉండాల్సిన సమయంలో వంతుల పేర ఆ వృద్ధ దంపతుల్ని భౌతికంగా విడదీసి, వారిని మానసిక క్షోభకు గురి చేస్తున్న సంతానాన్నీ మనం చూస్తున్నాం. బాగా చదువుకున్నవాళ్లు, ఉన్నత హోదాలు వెలగబెడుతున్నవాళ్లు, హితబోధలు వల్లె వేసేవాళ్లు కూడా వృద్ధ తల్లిదండ్రుల మానసిక స్థితిని పట్టించుకోకుండా, నిర్దాక్షిణ్యంగా, అమానవీయంగా ప్రవర్తిస్తున్నారంటే అలాంటి వారిని ఏమనాలి? కొంత మంది, తల్లిదండ్రులు బ్రతికున్నప్పుడు వారిని పట్టించు కోరు. ప్రేమగా చూడరు, పట్టెడన్నం పెట్టరు. వారి ఆరోగ్యం పట్టించుకోరు. కాని చనిపోయిన తరువాత వేలు, లక్షలు ఖర్చుచేసి విందు భోజనాలు ఏర్పాటు చేస్తారు. ఖరీదైన సమాధులు కట్టిస్తారు. వాటిపై పరిచే పూలకే వేల రూపాయలు వెచ్చిస్తారు. దీనివల్ల ప్రయో జనం? వారి జీవితకాలంలో ఆప్యాయంగా ప్రేమగా చూసుకోకుండా తదనంతరం ఎన్ని చేసినా వ్యర్థమే.
 
 అందుకే మమతల మూర్తి ముహమ్మద్‌ (స) ‘తల్లి    పాదాల చెంత స్వర్గమున్నదని, తండ్రి స్వర్గానికి సింహ ద్వారమని, వారిసేవ చేసి వారి ప్రేమను, వారి ఆశీర్వా దాలను పొంది, వారిని ప్రసన్నం చేసుకోకపోతే స్వర్గప్రవేశం అసాధ్యమని’ ఉపదేశించారు. కాబట్టి బాల్యంలో వారు మనల్ని ఎంత కరుణతో, వాత్స ల్యంతో పెంచి పోషించారో, వారి వృద్ధాప్యంలో మనం వారిని అంతకంటే ఎక్కువ ప్రేమానురాగాలతో సేవలు చేయాలి. వారి బాగోగుల్ని, వారి ఆరోగ్యాన్ని, వారి మానసిక స్థితిగతుల్ని పట్టించుకోవాలి. వారిని ఎప్పుడూ ఆనందంగా ఉంచడానికి ప్రయత్నించాలి. వారు నొచ్చుకునే విధంగా, వారి మనసుకు కష్టం కలిగే విధంగా ఎట్టి పరిస్థితిలోనూ ప్రవర్తించకూడదు.  దైవం మనందరికీ తల్లిదండ్రుల సేవ చేసి, వారి ప్రేమ ఆశీర్వాదాలు పొంది తన కృపకు పాత్రులయ్యే భాగ్యం ప్రసాదించాలని కోరుకుందాం.
 – యండి. ఉస్మాన్‌ ఖాన్‌


  రుజుమార్గం
  
  గర్వం, అహంకారం అన్నవి బహు చెడ్డ దుర్గుణాలు. మానవులకు ఏ విధంగానూ శోభించని లక్షణాలు. నిజానికి ఇవి సైతాన్ గుణాలు. దైవం మానవుణ్ణి సృష్టించిన తరువాత అందరూ అతనికి సజ్దా (సా ష్టాంగ ప్రణామం) చెయ్యాలని ఆదేశించాడు. ఫరిష్తా లతో సహా అందరూ ఆదిమానవుడికి సాష్టాంగ అభి వాదం చేశారు. కాని సైతాన్ చెయ్యలేదు. దైవాదేశాన్ని ధిక్కరించాడు. దీనిక్కారణం వాడిలోని అహమే అం టోంది పవిత్ర ఖురాన్.
 
  అహం అంటే ఏమిటి? తానే గొప్పవాడినని భావించడం. ఇతరులను తక్కువగా, హీనంగా చూడ డం. సైతాన్ ఇక్కడ రెండు తప్పులు చేశాడు. ఒకటి: దైవాదేశాన్ని తిరస్కరించాడు. రెండు: ఆదిమానవుణ్ణి తన కన్నా తక్కువ వాడుగా, నీచుడిగా చూశాడు. అంటే తన సృజన అగ్నితో జరిగింది కాబట్టి మట్టితో సృష్టించబడిన వాడి కంటే తానే గొప్పవాడినన్న అహం అతడి సత్య తిరస్కారానికి కారణమైంది. ఈ విధంగా వాడు తన వినాశనాన్ని తానే కొని తెచ్చుకున్నాడు.
 
  ఎవరి మనసులోనైతే ఇలాంటి ‘అహం’ ఉంటుం దో అలాంటి వారి మనస్తత్వం దేవుని విధేయతకు, సత్యాంగీకారానికి సిద్ధమవ్వడం అసంభవం. సత్యా న్ని సత్యంగా అంగీకరించాలంటే, ఇతరులను  గౌరవ దృష్టితో చూడగలగాలంటే, ‘అందరి’ కన్నా గొప్పవాడయిన సృష్టికర్త ఆదే శాలను పాలించగలగాలి. కాని అత నిలోని అహం మరెవ్వరినీ తన కన్నా గొప్పవాడుగా అంగీకరించడానికి ఒప్పుకోదు.
  ఈ విధంగా అహంకారి సమాజంలో తనకో గొప్ప స్థానం ప్రాప్తం కావాలని కోరుకుంటాడు. మరెవరూ తన స్థాయికి, కనీసం తన దరిదాపుల్లోకి రావడాన్నీ అతడు సహించలేడు. అంతా తన పెత్తనమే సాగాలని అభిలషిస్తాడు. ఈ వైఖరి సరయినది కానప్పటికీ ఎదురు దెబ్బలు తగులుతున్నప్పటికీ అతనిలోని ‘అహం’ తప్పుడు వైఖరి గురించి ఆలోచించే అవకాశమే ఇవ్వదు. మంచి అనేది ఉంటే అది తనలోనే ఉందని, ఇతరులు చేరుకోక  ముందే  తాను దాన్ని అందిపుచ్చుకుంటానని భావిస్తాడు. ఎదు టివారిలోని ఏ నైతిక సుగుణాన్నీ అతను అంగీ కరించడు.
 
  ఇలాంటి వారిని ఎవరైనా సంస్కరించడానికి ప్రయత్నిస్తే లేక ఎవరైనా తమ తప్పులు ఎత్తిచూపితే సహించలేరు. తమను తాము సంస్కరించుకోడానికి ఏ మాత్రం ఒప్పుకోరు. ఇలాంటి వారు తమ అహంకా రవైఖరి కారణంగా తమను తామే నష్టపరుచుకుం టారు తప్ప మరొకటి కాదు. ఇదంతా దైవాదేశాలను కాదన్న ఫలితం. ఇలాంటి వారిని గురించి పవిత్ర ఖురాన్ ఇలా అంటోంది. కొందరు  తమ వద్ద ఎలాం టి ప్రమాణం లేకపోయినా దేవుని సూక్తుల విషయం లో వితండవాదం చేస్తారు. వారి మనసులో తామేదో గొప్పవాళ్లమన్న అహంకారం తిష్టవేసుకొని ఉంటుం ది. కాని ఆ గొప్పదనానికి వారు ఎన్నటికీ చేరుకోలేరు. కనుక నీవు అల్లాహ్ శరణు వేడుకో. ఆయన అన్నీ విం టున్నాడు, చూస్త్తున్నాడు. (41-56).
  గర్వం, అహంకారం లాంటి దుర్లక్షణాల నుండి దైవం అందరినీ కాపాడాలని కోరుకుందాం.
 
   - యండి. ఉస్మాన్ ఖాన్


  రుజుమార్గం
  నందవ్రజంలో ఒక గోపిక కొత్త ఇల్లు కట్టుకుంది. గృహప్రవేశానికి ఎందరో ఆత్మీయులు, బంధువులు, సన్నిహితులు వచ్చారు. ఆ గోపికకు ఎంతో ప్రియమైన ఇష్టసఖి కూడా బహుదూరం నుంచి వచ్చింది. గృహప్ర వేశానంతరం వాళ్లిద్దరూ యమునా నదీ స్నానానికి వెళ్లారు. నదీ జలాల్లో జలకాలాడుతూ ఇష్టసఖి గోపి కతో ‘చెలీ! మీరంతా ఎంతో అదృష్టవంతులు. శ్రీకృ ష్ణునితో రాసలీలలో పాల్గొనే మహదవకాశం మీకు ప్రా ప్తించింది కదా అన్నది. ‘నిజమేనేమో’ అన్నది గోపిక.
  ‘చెలీ! రాసలీల జరిగిన ఆ ఒక్క రాత్రీ ఆరు నెలల సాధారణ రాత్రులతో సమానం అని అంటారు కదా! అంత సుదీర్ఘ సమయంలో శ్రీకృష్ణుడు ఎన్నిమార్లు నీ తనువుపై తన అధరాల ముద్రల్ని అంకితం చేశాడో, మరి ఎన్నిమార్లు తన బాహువల్లరిలో నిన్ను లాలిం చాడో? చెప్పవా?’ అన్నది కుతూహలంగా ఇష్టసఖి.
 
  గోపిక విలాసంగా నవ్వుతూ ‘సఖీ! రాసలీల ఒక తరగతి గది కాదు కదా, లెక్కల్నీ ఎక్కాల్నీ వల్లించటా నికి! అది ఒక దుకాణం కాదుకదా, లెక్కలు సరిచూసు కోవటానికి! శ్రీకృష్ణ ప్రేమ గణాంకాలకు అందేది కాదు. అది ఒక అనిర్వచనీయమైన రసానుభూతి. స్వామి సన్నిధి చేరగానే స్వామి స్పర్శానుభూతిని పొం దగానే, నాకు శరీరస్పృహ నశించింది. స్వామి ధ్యానం లో నా అంతరంగం అంతరించిపో యింది. నేను నేనుగా మిగలలేదు. నేను అంతరించగానే, ఇంక మిగి లింది పరమానంద స్ఫూర్తియే! సత్ చిత్ ఆనంద చైతన్యమే!’ అన్నది పర వశంగా. ‘అదృష్టవంతురాలివే చెలీ! ఈ దశకు చేరటా నికి నువ్వు ఎంత జపాన్ని చేశావో? ఎన్ని వ్రతాల్ని అనుష్టించావో? కదా అని అన్నది ఇష్టసఖి.
  ‘సఖీ! నేనింత జపించాను. నేనింత ధ్యానించా ను. అన్న లెక్కల్లో ‘అహమ్’ ఉంటుంది. అహం ఉన్నం త కాలం స్వామి సన్నిధి దక్కదు. స్వామి విరహంలో ఎంతగా జ్వలించావు? స్వామి సన్నిధికై ఎంతగా తపిం చావు? అన్నదే ప్రధానం. సన్నిధికి పూర్వం దర్శనాన్ని పొందకుండా ‘నేను’ ఉండలేను, అన్న స్థితి కలగాలి. అప్పుడే స్వామి దర్శనం!’ అన్నది గోపిక.
 
  ఆ యమునా నదీ తీరంలోని చెట్ల పొదల్లో కూర్చొ ని ఒక సాధకుడు కొంత కాలంగా కృష్ణమంత్రాన్ని జపి స్తున్నాడు. శరీరం శుష్కించిందే కానీ, తలపై జటలు కట్టాయే కానీ, శ్రీకృష్ణ సాక్షాత్కారం సంప్రాప్తించ లేదు. నిరాశలో ఉన్న ఆ సాధకునికి ఈ కాంతల సంభాషణ వినిపించింది. వెంటనే ఆ సాధకుడు తన తప్పు తెలుసుకొని, జపమాలను యమునలోకి విసిరి వేశాడు. ప్రేమోపాసనకు ఉద్యుక్తుడైనాడు.
  చేతిలో మాల ప్రధానం కాదు. చిత్తంలో ప్రేమ జ్వాల ప్రధానం. భగవంతుణ్ణి ప్రేమించాలి. విరహం లో తపించాలి. హృదయం ద్రవించాలి. అశ్రువులు స్రవించాలి. జన్మ మృత్యు పరంపర నుంచి విముక్తి పొందాలని మనస్సు పరితపించాలి. మహదానంద స్వరూపులమై ప్రేమ స్వరూపులమై నిలవాలని జ్వలించాలి. అదే వినిర్మలభక్తి. మనమూ వినిర్మల భక్తులమై ప్రేమోసాకులమై సాధనను కొనసాగిద్దాం.
  పరమాత్ముని


  రుజుమార్గం
  
  గతంతో పోల్చుకుంటే ఈనాడు మానవుడు బాగా అభివృద్ధి సాధించాడు. ఆధునిక పరిజ్ఞానాన్ని ఔపోసన పట్టి, అనేక నూతన ఆవిష్కరణలకు నాంది పలికాడు. ఎన్నో కొత్త విషయాలు కనిపెడుతూ, భౌతికంగా ఎం తో ప్రగతి సాధించాడు. అయినా నైతికంగా, విలువల పరంగా తిరోగమనంలోనే ఉన్నాడన్నది జీర్ణించుకో లేని వాస్తవం.
 
  పైకి ఎన్ని గొప్పలు చెప్పుకుంటున్నప్పటికీ ఈనా డు మానవ సమాజం ఎంతగానో దిగజారి పోయింది. ఏ రంగంలోనూ నైతికత, విలువలు కనిపించడం లేదు. కుటుంబం, సమాజం, విద్యా, ఉద్యోగం, వ్యాపా రం, ఆర్థికం, ఆధ్యాత్మికం, రాజకీయం, ఇలా అన్ని రంగాలూ కలుషితమై పోయాయి. కుటుంబ వ్యవస్థను గమనిస్తే గుండె తరుక్కుపోతుంది. ఎందుకంటే, మాన వ సమాజ సౌధానికి కుటుంబమే మూలస్తంభం. ఆలు మగల అనుబంధంతో కుటుంబం ఏర్పడి కౌటుంబిక వ్యవస్థ పునాదులను పటిష్టం చేస్తుంది. కాని ఈనాడు ఆలుమగల మధ్య ప్రారంభమయ్యే అనుబంధ లేమి కుటుంబ వ్యవస్థ పునాదులను బలహీనపరుస్తోంది. బంధాలు, అనుబంధాలు అపహాస్యం పాలవుతు న్నాయి. ఈ విధంగా కుటుంబంలో, సమాజంలో ఆత్మీ య, మానవీయ విలువలు మృగ్యమైపోతున్నాయి.
 
  ఇక విద్యా, ఉద్యోగ, వ్యాపార రంగాల్లోనూ నీతినిజాయితీ, విశ్వస నీయత లోపించాయి. తమ విద్యుక్త ధర్మాలను ఏ ఒక్కరూ నిర్వర్తించడం లేదు.అందిన కాడికి దండుకోవడమే తెలివైన పనిగా పరిగణించే దుస్థితి దాపురించింది. ఈ రంగాల్లోని ఎక్కువ మందికి ఈ సూత్రం వర్తిస్తుంది. ఏదో ఒకటి చేసి సంపాదించడమే నీతి అయిపోయింది. ఇక రాజకీయాల సంగతి సరేసరి. బాధ్యత, జవాబు దారీతనం మచ్చుకైనా కనిపించవు. ప్రజాసేవ అనేది ప్రజల్ని మోసం చేయడానికి వాడే పదం మాత్రమే.
 
  ఇదీ... నైతికత, ఆధ్యాత్మికతలను పక్కన పెట్టి ఆధునికత, భౌతికత సాధించిన ప్రగతి. కాబట్టి ఈ దుస్థితి దూరం కావాలంటే, దైవం నిర్దేశించిన జీవన విధానాన్ని అవలంబించాలి. ఆయన ఏర్పరచిన కార్యాచరణ పరిధుల్ని అతిక్రమించకుండా నిర్దేశిత హద్దులో్ల జీవితం గడపాలి. ఇష్టానుసారంగా వ్యవహ రిస్తే, ఈ ప్రపంచంలో ఎవరూ అడిగేవారు లేకపో యినా దైవం మాత్రం వదిలి పెట్టడని, తప్పకుండా ప్రశ్ని స్తాడని విశ్వసించాలి.
 
  మానవుడు పుట్టింది మొదలు మరణించేవరకు జీవితంలోని అన్ని దశల్లో, అన్ని రంగాల్లో అల్లాహ్ మానవుడికి మార్గదర్శకం అందించాడు. ముహమ్మద్ (స)ను యావత్ మానవాళికి ఆచరణాత్మక నమూనా గా ప్రభవింపజేశాడు. కనుక ప్రవక్త మార్గదర్శకంలో నడుచుకుంటే జీవితంలోని అన్నిరంగాల్లో విలువలు తొణికిసలాడతాయి. అవినీతి, అన్యాయం, ఐనైతికత లాంటి అనేక దుర్మార్గాలు అంతమైపోతాయి. మానవీ య విలువలతో కూడిన సత్సమాజం ఉనికిలోకొస్తుం ది. దైవం సమస్త మానవాళికీ విలువలతో కూడిన జీవి తం గడిపే సద్బుద్ధిని ప్రసాదించాలని కోరుకుందాం.
  యండి.ఉస్మాన్ ఖాన్


 రుజుమార్గం
  సమాజ సేవలో ప్రధానమైనది మానవ సేవ. ఏరూపం లో అయినా సాటి మానవులకు చేసే ఉపకారాన్ని సేవ అనవచ్చు. సమాజంలో ప్రతినిత్యం మనకు రకరకాల మనుషులు తారసపడుతూ ఉంటారు. ఒక్కొక్కరిది ఒక్కొక్క అవసరం. ఒకరిది చిన్న అవసరం కావచ్చు, మరొకరిది పెద్ద అవసరం కావచ్చు. కాని అందరికీ అందరితో అవసరాలు ఉంటాయి. ఎవరికీ ఎవరి తోనూ అవసరాల్లేకుండా మానవ మనుగడ సాగడం అసాధ్యం. ఒకరి అవసరాలు ఒకరు తీర్చుకోవడం, కష్టసుఖాల్లో పాలుపంచుకోవడం తప్పనిసరి. ఈ పర స్పర సహకార భావనలో  సేవా భావమే తప్ప, స్వార్థ భావన ఉండకూడదు.
 
  కానీ ఇవాళ ప్రతిదీ వ్యాపారమే. నేటి మానవులు ప్రతి విషయంలోనూ స్వలాభమే తప్ప, ఎదుటి వారి ప్రయోజనాలను పట్టించుకోవడం లేదు. ‘సేవ’ అన్న పదానికి అర్థాన్నే మార్చేసి ఆ ముసుగులో స్వప్రయోజ నాలను కాపాడుకుంటూ ప్రజలను వంచిస్తున్నారు. త్యాగం, పరోపకారం లాంటి భావనలు అడుగంటి పోయాయి. ఈ సుగుణాలు లేని  సేవాభావం స్వార్థ ప్రయోజనాలకే తప్ప, మరి దేనికీ కాదు.
  ఈ రుగ్మత దూరం కావాలంటే మానవుల హృదయాల్లో ఆధ్యాత్మిక కుసుమాలు విరబూయాలి. మానవీయ పరిమ ళాలు వెల్లివిరియాలి. ప్రతి ఒక్కరూ తాము ఎవరికి ఏరూపంలో సహా యం అందించినా కేవలం దైవ  ప్రస న్నత కోసమే అని భావించాలి. ఎలాంటి స్వార్థం, స్వలాభం ఆశించని నిస్వార్థ, నిష్కల్మష సేవను మాత్రమే దైవం అంగీకరిస్తాడు. మనసులో ఏమాత్రం మాలిన్యమున్నా దానిని స్వీకరించడు. దైవం మాన వుల బాహ్య ఆచరణలతోపాటు, ప్రధానంగా అంత రంగాన్ని చూస్తాడు.
 
  అందుకే, ముహమ్మద్ ప్రవక్త (స) అల్లాహ్ మీ రూపురేఖల్ని చూడడు. ఆంతర్యాలను చూస్తాడు. ఎవరు ఏ ఉద్దేశంతో ఏపని చేస్తారో ఆ  ప్రకారమే దైవం వారికి పుణ్యఫలం ప్రసాదిస్తాడు అని ప్రవచించారు. అంతేకాదు, ‘మీరు ఆచరించే కర్మల ప్రతిఫలం మీ సంకల్పాలపై ఆధారపడి ఉంద’ ని కూడా పేర్కొన్నారు.
 
  అందుకని మనం చేసే ప్రతి పనిలో దైవ ప్రసన్నత ప్రధాన ప్రేరణగా ఉండాలి. అంటే ఎవరికి ఏరూపంలో సహాయం చేసినా, దైవం సంతోషిస్తే చాలని, ఆయన ప్రసన్నత కోసమే పని చేస్త్తున్నామన్న భావన ఉండాలి. అంతేగాని, ఈ సేవా కార్యక్రమాల వల్ల ఎంత ప్రాచు ర్యం వస్తుంది? ఎంత లాభం చేకూరుతుంది? అన్న ఆలోచన ఉండకూడదు. మంచి ఆలోచనా విధానం వల్లనే మానవుల మధ్య పరస్పర సహకారాలకు సార్థ కత ఉంటుంది. నిస్వార్థ సేవా భావనలకు బలమైన పునాది ఏర్పడి, సాటి మానవుల అవసరాలను తమ అవసరాలుగా భావించే సహృదయత కలుగుతుంది. ఇలాంటి నిజమైన సేవకే అల్లాహ్ వద్ద విలువా, గౌరవం. సమాజంలోనూ ఆదరణ. దైవం మనందరి హృదయాల్లో నిస్వార్థ సేవాభావాన్ని జనింపజేయాలి.
 
  యం.డి. ఉస్మాన్ ఖాన్


  రుజుమార్గం
  ప్రాపంచిక జీవితం తాత్కాలికం. పుట్టిన ప్రతి ప్రాణీ గిట్టవలసిందే. అందుకని తాత్కాలికమైన ఈ ప్రాపం చిక జీవితంలో శాశ్వత జీవితానికి పనికొచ్చే కర్మ లను ఆచరించాలి. నీతి, నిజాయితీతో ఆచరించిన సత్కర్మలే పరలోకంలో పనికొస్తాయి. ఇహలోక జీవన సుఖసంతోషాల కోసం అడ్డదారులు తొక్కితే తీవ్ర పరిణామాలు ఎదుర్కోవలసి ఉంటుంది.
 
  మానవుడి శ్వాస ఆగిన మరుక్షణమే అతని కర్మల క్రమం తెగిపోతుంది. ఫలితం కనిపించకుండా పోతుంది. కాని మూడు రకాల కర్మలకు సంబంధిం చిన ఫలితాలు మాత్రం సదా అతని ఖాతాలో జమ అవుతూనే ఉంటాయి. వాటి పుణ్యఫలం నిరంతరం అందుతూనే ఉంటుంది. అవే ప్రజలకు ప్రయోజనం చేకూర్చే సత్కార్యాలు. అంటే, మంచినీటి బావి తవ్విం చడం, పాఠశాల నిర్మాణం, మసీదు నిర్మాణం, సత్రం కట్టించడం, వాగులు, వంకల మీద వంతెన నిర్మిం చడం, మరే విధంగానైనా ప్రజలకు దీర్ఘకాలిక, శాశ్వ త ప్రయోజనం కలిగే పనులు చేయాలి. మరొకటి, ధార్మిక విద్యా విజ్ఞానాలు. ప్రజలను నైతికంగా, ఆధ్యా త్మికంగా తీర్చిదిద్దే విద్యాబోధన. ముఖ్యంగా ఖురాన్ ప్రవచనాలు; ప్రవక్త వారి హితవచ నాలు, ఉత్తమ సాహిత్య సృజన, వా టి ప్రచురణ, పంపిణీ. ఇవి కూడా సత్కార్యాలే. ప్రజలు ఈ బోధనల ద్వారా, సాహిత్యం ద్వారా ప్రయోజ నం పొందుతున్నంత కాలం తరతరాల పుణ్య ఫల మంతా వారి కర్మల చిట్టాలో చేరుతూనే ఉంటుంది.
   ఉత్తమ సంతానం. తల్లిదండ్రులు జీవించి ఉన్నం తకాలం వారికి ఏ విధమైన లోటు రాకుండా ప్రేమతో సేవలు చేస్తూ, వారి పర్యవేక్షణలో, శిక్షణలో ఉత్తము డిగా, దైవభక్తి పరాయణునిగా ఉంటారో, అలాంటి వారి కర్మల పుణ్యం కూడా నిరంతరం వారి తల్లిదం డ్రులకు లభిస్తూనే ఉంటుంది. అంటే, తమ పర్యవే క్షణలో సంతానం ఉత్తములుగా తయారై సత్కార్యాలు ఆచరిస్తే ఆ పుణ్యఫలం వారితోపాటు వీరికీ లభిస్తూనే ఉంటుంది.
 
  అందుకని, ప్రజల తాత్కాలిక అవసరాలు తీర్చ డంతో పాటు, దీర్ఘకాలిక, శాశ్వత సంక్షేమ కార్యకలా పాలలో అధికంగా పాల్గొనాలి. పవిత్ర గ్రంథ బోధ నలు, ప్రవక్త ప్రవచనాలను ప్రజలకు పరిచయం చేసి, నైతికంగా, ఆధ్యాత్మికంగా ఎదిగేలా ప్రోత్సహించాలి. మానవీయ విలువలు ప్రజా బాహుళ్యంలో ప్రోది చేయ డానికి శక్తివంచన లేకుండా కృషి చేయాలి. తల్లిదం డ్రులను కంటికి రెప్పలా చూసుకుంటూ, వారిసేవలో తరించాలి. వారికోసం తరచుగా ప్రార్థిస్తూ ఉండాలి.
 
  మరణం ఒక పచ్చి నిజం. దీనికి ఎవరూ అతీ తులు కాదు. అది ఎప్పుడొస్తుందో, ఎలా వస్తుందో ఎవ రికీ తెలియదు. కాబట్టి, తాత్కాలికమైన ఈ చిన్న జీవి తంలో నీతినిజాయితీలతో బతకాలి. ధర్మబద్ధమైన జీవనవిధానం అవలంబించాలి. అప్పుడే మానవ జీవి తం సార్థకమవుతుంది.
 
  యండి.ఉస్మాన్ ఖాన్


  రుజుమార్గం
  ఈనాడు సమాజంలో నైరాశ్యం రాజ్య మేలుతోంది. ప్రతి ఒక్కరిలో ఏదో ఒక విధమైన అసంతృప్తి, ఎంత ఉన్నా ఇంకేదో లేదన్న బాధ, మరేదో కావాలన్న ఆశ వారిని ఊపిరి సలపనివ్వడం లేదు. దీనికి కారణం దైవం తమకు ప్రసాదించిన వరాల పట్ల సరైన అవ గాహన, కృతజ్ఞతా భావం లేక పోవడమే.
  ఒకసారి షేక్ సాది (ర) అనే పండితుడు కాలి నడకన ప్రయాణం చేస్తూ ఓ ఊరికి చేరుకున్నాడు. ఈలోపు ఆయనగారి కాలి జోళ్లు తెగిపోయాయి. కొత్తవి కొనుక్కుందా మంటే జేబులో డబ్బులు ఖాళీ.. ఊరు కాని ఊరిలో కాళ్లకు చెప్పులు కూడా లేకుండా బోసి కాళ్లతో ఎలా నడవడం, ఎంత పనైపోయిందీ...? అని పెద్దాయన చాలా బాధపడ్డాడు. అంతలోనే అస లు కాళ్లే లేని ఓ యాచకుడు నేలపై దేకుతూ వెళుతు న్నాడు. ఆ దృశ్యాన్ని చూసిన షేక్ గారికి జ్ఞానోదయమ యింది. తన కాళ్లకు చెప్పులు లేకపోతేనేం, సలక్షణ మైన రెండు కాళ్లను దైవం తనకు ప్రసాదించాడు. కళ్లు, కాళ్లు, ముక్కు, చెవులు, నోరు తదితర అన్ని అవ యవాలను ఎలాంటి లోపం లేకుండా తయారు చేశా డు. అందమైన ఆకృతితోపాటు, చక్కని ఆరోగ్యాన్నీ అనుగ్రహించాడు.
 
  ఈ భావన మదిలో కదలగానే అంతకు ముందు కాళ్లకు చెప్పుల్లే వని బాధ పడ్డందుకు షేక్ సాబ్ సిగ్గుతో చితికిపొయ్యాడు. దైవం పట్ల కృతజ్ఞతతో ఆయన మనసు పొంగిపోయింది, విన మ్రతతో శిరస్సు వంగిపోయింది.
  మానవుడి మనస్సు చాలా సంకుచితమైనది. ఎంత ఉన్నా ఇంకా ఏదో లేదన్న వెలితి అతని మన సును కెలుకుతూనే ఉంటుంది. ఒక్కసారి మనం మన చుట్టూ ఉన్న సమాజంపై దృష్టి సారిస్తే, కళ్లులేని వాళ్లు, కాళ్లులేని వాళ్లు, రకరకాల అంగవైకల్యాలతో బాధ పడేవారు, మానసికస్థితి బాగా లేనివాళ్లు, కనీసం ఒక్కపూట తిండికీ నోచుకోని అభాగ్యులు, ఒంటినిం డా బట్టలు, తలదాచుకోడానికి గూడూ లేని వాళ్లు ఎంతటి దీనస్థితిలో బతుకులు వెళ్లదీస్తున్నారో మనకు అర్థమవుతుంది. అలాంటి వారితో పోల్చుకుంటే మనం ఎంత అదృష్టవంతులమో తెలిసివస్తుంది.
 
  బుద్ధిజీవులమైన మనం ఈ విషయాలను గురిం చి ఆలోచించగలిగితే, సమాజంలోని నిరుపేదలు, నిస్సహాయులు, నిత్యదారిద్య్రంలో భారంగా జీవితాలు వెళ్లదీస్తున్న అభాగ్యుల పట్ల మన బాధ్యత ఏమిటో కూడా తెలుస్తుంది. అందుకని, లేనిదాని కోసం అర్రు లు చాచకుండా, దైవం మనకు ప్రసాదించిన అను గ్రహాలను సద్వినియోగం చేసుకుంటూ, ఆయన పట్ల కృతజ్ఞతతో ఉండాలి. నైతిక, ఆధ్యాత్మిక విషయాల్లో మనకంటే పైవారిని, ప్రాపంచిక విషయాల్లో మన కంటే కిందిస్థాయిలో ఉన్నవారిని చూడాలన్న ప్రవక్త హితోపదేశాన్ని గమనంలో ఉంచుకోవాలి. మనం గనక ఈ విధమైన మంచి ఆలోచనా దృక్పధాన్ని అల వరచుకోగలిగితే ఇహలోక జీవితమూ ధన్యమవుతుం ది, పరలోక జీవితంలోనూ సాఫల్యం సిద్ధిస్తుంది.
  ఎం.డి.ఉస్మాన్ ఖాన్


  రుజు మార్గం
  విద్య విలువైన భూషణం, అమూల్యమైన వరం. మానవుడికి ఎన్ని ఉన్నా విద్య లేకపోతే అన్నీ వ్యర్థం. విద్య లేని వాడు వింత పశువు అన్న నానుడి మనకు తెలిసిందే. అందుకే విద్య, విజ్ఞానాలకు పెద్ద పీట వేసింది దైవధర్మం. దైవవాణి అయిన పవిత్ర ఖురాన్ అవతరణ ‘ఇఖ్ రా’ అంటే, ‘చదువు’ అన్న వాక్యంతో ప్రారంభమైంది. విద్యాభ్యాసం స్త్రీ, పురుషులందరికీ విధి అన్నారు ముహమ్మద్ ప్రవక్త(స). విద్యార్జన నిమిత్తం, విజ్ఞాన అన్వేషణలో ఎంత దూరమైనా వెళ్లండి, భూమి చివరి అంచుల వరకైనా వెళ్లండి అని ప్రోత్సహించారు. జ్ఞానం జీవితం, అజ్ఞానం మరణం అన్నారాయన. ఈ వాక్యాలూ, ప్రవచనాల ద్వారా విద్య విజ్ఞానాలకు ఎంత ప్రాముఖ్యం ఉందో మనం అంచనా వేయవచ్చు.
  ఒకసారి ముహమ్మద్ ప్రవక్త(స) మదీనాలో మసీదు ముందు నుండి వెళుతున్నారు. అప్పుడక్కడ పక్కపక్కనే రెండు సమావేశాలు జరుగుతున్నాయి. ప్రవక్త అది చూసి, ‘ఇవి రెండూ మంచి సమావేశాలే. ఇరు సమావేశాల్లోని వారూ చాలా మంచి పనే చేస్తున్నారు. కాని ఒకరు చేస్తున్న దాని కంటే, మరొకరు చేస్తున్నది ఇంకా మంచి పని. ఒక సమావేశంలోని వారు దైవధ్యానంలో, దైవారాధనలో నిమగ్నమై ఉన్నారు. క్షణకాలం కూడా వృథా చేయకుండా దైవాన్ని స్మరిస్తున్నారు.
 
  మరో సమావేశంలోని వారు విద్యా బోధ చేస్తున్నారు. ప్రజలకు మంచీచెడుల విచక్షణ నేర్పుతున్నారు. కనుక మొదటి వారు చేస్తున్న దానికంటే వీరు చేస్తున్న పని చాలా గొప్పది, ఉత్తమమైనది. నేను కూడా బోధకుడిగానే వచ్చాను’ అని చెబుతూ, ఆయన కూడా విద్యాబోధన సమావేశంలోనే కూర్చున్నారు.
 
  ఒక సందర్భంలో ప్రవక్త... గురువు లేదా బోధకుడి ప్రాముఖ్యతను చెబుతూ, ప్రజలకు మంచిని బోధించి, విద్యాగంధాన్ని పంచేవాడి కోసం దైవ దూతలతో సహా భూమ్యాకాశాలలో ఉన్న సమస్త సృష్టిరాసులు - చివరికి రంధ్రాల్లో నివసించే చీమలు, సముద్ర గర్భాల్లో ఉండే చేపలు, ఇతర జలచరాలన్నీ ప్రార్థిస్తాయని సెలవిచ్చారు. కనుక విద్యా విజ్ఞానాల ప్రాముఖ్యతను తెలుసుకొని, నైతిక, మానవీయ, ప్రేమామృత విలువలు వికసింపజేసే విద్యను ఆర్జించడానికి, తమ సంతానానికి అలాంటి ఉత్తమ విద్యను అందించడానికి ప్రతి ఒక్కరూ కృషి చేయాలి.
  తల్లిదండ్రులు తమ సంతానానికి ఇచ్చే కానుకలన్నిటిలో ఉత్తమ విద్యకు మించిన కానుక మరొకటి లేదని ముహమ్మద్ ప్రవక్త(స) సూచించారు. నైతిక విలువలకు తిలోదకాలిచ్చి, వ్యాపార దృక్ప థంతో కూడిన ప్రాపంచిక విద్య ఈనాడు మన సమా జాన్ని కలుషితం చేస్తున్న స్థితిని మనం చూస్తున్నాం. కాబట్టి, ప్రాపంచిక విద్యతోపాటు, నైతిక, మానవీయ విలువలు బోధించే విద్య ఈ తరానికి నేర్పించాల్సిన అవసరం ఉంది. విద్యా ప్రవీణులు, ధార్మిక విద్వాం సులు ఈ దిశగా ఆలోచిస్తే మంచి ఫలితాలు వచ్చే అవకాశం ఉంది.
  ఎం.డి.ఉస్మాన్‌ఖాన్


  రుజుమార్గం
  ఈనాడు ప్రపంచాన్ని పట్టి పీడిస్తున్న అనేక సమస్యల్లో అగ్రతాంబూలం ఉగ్రవాదానిది. అకస్మాత్తుగా, ఎవరూ ఊహించని విధంగా జరిగే హింసాత్మక దాడిని ‘ఉగ్రవాదం’ అం టారు. శతృవుల్లో మానసిక భయోత్పాతాన్ని సృష్టించి, వారి ధైర్యాన్ని జావగారి పోయేలా చేయడం దీని ముఖ్య ఉద్దేశం. ఉగ్రవాద చర్య లన్నీ నేర స్వభావంతో మారణహోమం, హిం సాత్మక బెదిరింపులే లక్ష్యంగా ఉంటాయి. దీని ప్రత్యక్ష ప్రభావం నిరపరాధులు, నిరా యుధులు, సాధారణ ప్రజలపైనే ఉంటుంది.
 
  ఉగ్రవాద కార్యకలాపాలకు పాల్పడే వారు వ్యక్తిగత సైనికులు కాదు. తాత్కాలి కంగా ఉగ్రవాద శిబిరాల్లో చేరిన వారే అయి ఉంటారు. అయితే ఒక సంఘటిత ముఠాగా, దృఢసంకల్పంతో, భయాందోళనల వాతావ రణాన్ని కల్పించి ప్రభుత్వాలను అస్థిరపర చడం, ప్రజలను దిగ్భ్రాంతికి గురిచేయడం వీరి ధ్యేయం. ఉగ్రవాదానికి కులం, మతం ఉండవు. దాని మతమే ఉగ్రవాదం. అమాయ కుల ప్రాణాలను మట్టుబెట్టడమే దాని అభిమ తం. ఉగ్రవాదాన్ని ఏదో ఒక మతంతో ముడి పెట్టడం అవివేకం. ప్రపంచంలోని ఏ మత మూ ఉగ్రవాదాన్ని, ప్రబో ధించదు, ప్రేరేపించదు. ఒక వేళ ఏ మతమైనా ఉగ్రవాదాన్ని బోధిస్తుందీ అంటే, అది మతం ఎంత మాత్రం కాదు. అసలు మతమంటేనే మతిని సంస్కరించేది, మనిషిని సన్మార్గంలో నడిపించేది. అన్నిరకాల రాగద్వే షాలకు, హింసా దౌర్జన్యాలకు అతీతంగా మనిషిలో ఉన్నత మానవీయ గుణాలను జనింపజేసేది, అతని హృదయంలో ప్రేమాను రాగాలను, స్నేహ, సౌహార్ద్రసోదర భావాలను నింపేదే మతం.ఇంతటి సుగుణ సంపదలు కలిగిన మతాన్ని ఉగ్రవాదంలో, తీవ్రవాదం తో ముడి పెట్టడం సమంజసం కాదు. ఉగ్ర వాది, తీవ్రవాది ఏ మతానికి, ఏ కులానికి చెందిన వాడైనా కావచ్చు. ఉగ్రవాది ఉగ్ర వాదే. ముంబై ఘాతుకానికి ఒడిగట్టిన దుర్మా ర్గులను ముస్లిం, ఇస్లాం ఉగ్రవాదులని సంబో ధించి, మాలెగావ్ ముష్కరులను హిందూ ఉగ్రవాదులని, వారిది హిందుత్వ ఉగ్రవాద మని అందామా? ప్రపంచమంతా వ్యతిరే కిస్తూ, నెత్తి నోరు బాదుకున్నా వినకుండా తనకు నచ్చని, తనమాట వినని దేశాలపై బాంబుల వర్షం కురిపిస్తున్న అమెరికాను, దాని అధ్యక్షులను క్రైస్తవ ఉగ్రవాదులని, వారిది క్రైస్తవ ఉగ్రవాదమనడం సబబా?
 
  ‘సర్వే జనాస్సుఖినోభవంతు’ అన్నది హిందూ ధర్మం. ‘నిన్ను వలె నీ పొరుగు వారిని ప్రేమించ’న్నది క్రైస్తవ మతం. ‘కనీసం నీ మాట ద్వారా కూడా పరుల మనసు గాయ పడకూడద’న్నది ఇస్లాం ధర్మం. ‘నీ కోసం ఏ స్థితిని కోరుకుంటావో, పరుల కోసం కూడా దాన్నే కోరుకో. నువ్వు తిని, నీ పొరుగు వారు పస్తులుంటే, నీలో విశ్వాసం, మానవత్వం లేవు’ అన్నారు ముహ మ్మద్ ప్రవక్త (స).
 
  ‘నిష్కారణంగా ఒక మనిషిని చంపితే, మొత్తం మానవ జాతిని చంపిన పాపం చుట్టుకుంటుందని ప్రవచించింది. పవిత్ర ఖురాన్. సాటి మనిషి మనసు కష్టపెడితేనే సహించని ధర్మం, ఏకంగా మానవ ప్రాణాలు తీయమని చెబుతుందా? శాంతి, ప్రేమ, కరు ణ, త్యాగం, పరోపకారం తదితర సుగుణాల ను బోధించే ధర్మం ఉన్మాదాన్ని ప్రోత్సహిస్తుం దని ఊహించడం కూడా తప్పే. కనుక ఉగ్ర వాదానికి కులమతాలు లేవు. హిందువు అయినా, ముస్లిం అయినా, క్రైస్త్తవుడైనా, లేక మరెవరైనా - వారి దుర్మార్గాల కారణంగా ఆయా మత ధర్మాలను నిందించడం, ఆ ముష్కరుల చర్యలను ఆయా మతాలకు అంటగట్టడం పూర్తిగా తప్పు. ఉగ్రవాదానికి మతం లేదు.
  ఎం.డి. ఉస్మాన్‌ఖాన్


  రుజు మార్గం
  సంతోషం మానవ నైజంలో ఉన్న సహజ గుణం. సంతోష సమయాల్లో కొత్త వస్త్రాలు ధరించడం, రుచి కరమైన వంటలు ఆరగించడం, నిషిద్ధాలకు దూరంగా ఇతర పద్ధతుల్లో కూడా సంతోషకర భావాలను వ్యక్తం చేయడం తప్పుకాదు. ధర్మం మానవుల సహజ అవస రాలను గుర్తించి, కొన్ని ధర్మసమ్మతమైన మార్గాల్లో వాటిని తీర్చుకునే విధంగా ప్రోత్సహిస్తుంది. కృత్రిమ త్వాన్ని, లేని గాంభీర్యాన్ని తెచ్చి పెట్టుకొని, ఆనందానికి దూరంగా ఉండమని ధర్మం చెప్పదు. అలా అని, హద్దు ల్ని అతిక్రమించి, అధర్మ, అవాంఛనీయ కార్యకలాపా లకు పాల్పడటాన్నీ అది సమ్మతించదు. ఎందుకంటే ధర్మంలో ప్రతిదానికి ఒక హద్దు, పరిధి ఉన్నాయి.
 
  ఉదాహరణకు ఒక పండుగనే తీసుకుందాం. ఆనందతరంగాల్లో తేలియాడుతూ సంబరం చేసుకునే సందర్భం. అయితే ఆ సమయాన తాగితందనాలాడ తానంటే, జూదంలో మునిగి తేలతానంటే కుదరదు. ధర్మం సమ్మతించదు. ధార్మికంగానే కాకుండా, సామాజికంగా కూడా ఇది నేరమే. దైవిక చట్టాలేకాదు, ప్రపంచంలోని శాసనాలు కూడా ఇలాంటి చేష్టలను హర్షించవు. కనుక ధార్మిక పరిధుల్ని అతిక్రమించకుండా, ధర్మసమ్మతమై న మార్గాల్లో సంబరాలు జరుపుకోవ డం సమ్మతమే. దైవధర్మం మానవు ల్ని సంతోషంగా, నూతనోత్సాహంతో, ప్రపుల్ల భావాలతో ఉంచాలని అభిలషిస్తుంది. అందుకే అది ఒక పరిధి మేర మానవులకు స్వేచ్ఛను, స్వయం నిర్ణయాధికారాలను ప్రసాదించింది.
 
  నూతన సంవత్సర వేడుకైనా ఇంతే. ఇది ఒక నిరంతర ప్రక్రియ. కాల ప్రవాహంలో కొత్త వత్సరాలు వస్తూనే ఉంటాయి, పోతూనే ఉంటాయి. క్యాలెండర్లు మారుతూనే ఉంటాయి. కాలం ఎవరి కోసం ఆగదు. దాని వెంట పరుగెత్తలేని వారు మరుగున పడిపోతారు. రాజులు, రారాజులు, మాన్యులు, సామాన్యులు, పండి తులు, పామరులు- అందరూ కాలగర్భంలో కలసిపో వలసినవారే. కొత్త సంవత్సరానికి స్వాగతం పలికేట ప్పుడు ఈ వాస్తవాలను గమనంలో ఉంచుకోవాలి. గత కాలం నుండి గుణపాఠం నేర్చుకుంటూ, భవిష్యత్తుకు స్వాగతం పలకాలి. నిస్సందేహంగా కొత్త సంవత్స రాన్ని సంతోషంగా స్వాగతించవలసిందే. కాని ఆ సం తోషంలో హద్దుల అతిక్రమణ జరగకుండా చూసుకో వాలి. మందు, చిందు ఇంకా ఇతరేతర నిషిద్ధ కార్యా లతో నూతన సంవత్సరాన్ని ఆహ్వానించడం ఎంత వరకు సమంజసం అన్న స్పృహ జాగృతం కావాలి. గత ఏడాది ఏమేమి చేశామన్నది ఆత్మపరిశీలన చేసుకో వాలి. మంచిపనులు చేసి ఉంటే, ఈ ఏడాది వాటిని ఇంకా అధికంగా, ఉత్తమంగా చేయాలని సంకల్పిం చుకోవాలి. తప్పులు, పాపాలు దొర్లి ఉంటే, వాటి పట్ల పశ్చాత్తాపం చెంది, భవిష్యత్తులో వాటి జోలికి పోనని నిజాయితీగా ప్రతిజ్ఞ చేసిన వారిని అల్లాహ్ అమితంగా ప్రేమించి, గత పాపాలను క్షమిస్తాడని ముహమ్మద్ ప్రవక్త(స) ప్రవచించారు. ఎవరి జీవితం ఎప్పుడు సమా ప్తమో ఎవరికీ తెలియదు కనుక, ఆనంద సమయమని హద్దుల్ని అతిక్రమించక, ధర్మబద్ధంగా సంతోష, సంబ రాలు జరుపుకుంటే ఇహలోక జీవితమూ ఆనందమ యమవుతుంది. పరలోక జీవితమూ సఫలమవుతుంది.
  యం.డి.ఉస్మాన్‌ఖాన్


 పూర్వకాలంలో మానవులమధ్య సత్సంబంధాలు, ఆప్యాయత, ప్రేమానురాగాలు మెండుగా ఉండేవి. ఇప్పుడు లేవనికాదు, గతంతో పోల్చుకుంటే సన్నగిల్లా యి. ఆ రోజుల్లో ఎవరైనా అతిథి వస్తే సంతోషించేవారు. ఆప్యాయంగా స్వాగతం పలికేవారు. సాధ్యమైనంత ఎక్కువ సమయం వారి కోసం కేటాయించేవారు. ఆహారం విషయంలోనూ ప్రత్యేక శ్రద్ధ కనబరిచేవారు.
 
  అతిథి మర్యాద ఇస్లామియ సంస్కృతిలో ఎంతో ప్రాముఖ్యం కలిగిన అంశం. ఒకసారి దైవప్రవక్త ముహ మ్మద్ (స) సన్నిధిలో ఒక వ్యక్తి హాజరై, ‘అయ్యా! నేను నిరుపేదను. ఆకలి దహించివేస్తోంది’ అని అభ్యర్థిం చాడు. ఆ రోజు ప్రవక్త వారి ఇంట కూడా పచ్చి మంచి నీళ్లు తప్ప మరేమీలేదు. అందుకని, ప్రవక్త మహనీ యులు అక్కడున్న సహచరులతో, ‘ఈ పూట ఇతని కెవరైనా ఆతిథ్యం ఇవ్వగలరా?’ అని అడిగారు. ఓ సహ చరుడు స్పందించి, ‘దైవ ప్రవక్తా! నేనిస్తాను’ అన్నాడు. అతిథిని వెంట బెట్టుకొని ఇంటికి వెళ్లాడు. ‘ఈ రోజు మన ఇంటికి ఓ అతిథి వచ్చారు. తినడానికి ఏమైనా ఉందా?’ అని శ్రీమతిని సంప్రదించారు. ‘పిల్లల కోసమని ఉంచిన కాస్తంత భోజనమే తప్ప మరేమీ లేదు. అది కూడా వచ్చిన అతిథి ఒక్కరికైతేనే సరిపోతుందేమో!’ అని బదులిచ్చారామె. ‘అతిథిని గౌర వించడం మన విధి. పిల్లలకు ఏదో ఒక సాకు చెప్పి నిద్రపుచ్చు. పిల్లలు నిద్రపోగానే భోజనం వడ్డించు. మేము భోజనానికి కూర్చున్న తరువాత, వడ్డన సమయంలో దీపాన్ని సరిచేస్తున్నట్టు నటించి, ఆర్పి వెయ్యి. చీకట్లో అతిథితోపాటు మనం కూడా తింటున్నట్లే నటిద్దాం’ అని చెప్పారాయన.
 
  అనుకున్నట్లుగానే ఆ ఇల్లాలు పిల్లలను నిద్ర పుచ్చి, భోజనం వడ్డించింది. అందరూ కూర్చున్నారు గాని, అతిథి మాత్రమే భోజనం చేశాడు. తాము కూడా తింటున్నట్లే నటించిన ఆ దంపతులిద్దరూ, పిల్లలతో సహా పస్తులే ఉన్నారు.
 
  మరునాడుదయం ఆతిథ్యం ఇచ్చిన సహచరుడు ప్రవక్త మహనీయుల వారి సన్నిధిలో హాజరైనప్పుడు, ప్రవక్త వారు ‘అబూతల్హా’ అంటూ ఆయన పేరును, ఆయన సతీమణి పేరునూ ఉచ్ఛరిస్తూ, ‘దైవానికి తన ఫలానా భక్తుడు, భక్తురాలి తీరు నచ్చింది. అతిథి పట్ల వారు చూపిన మర్యాద, త్యాగభావనకు అల్లాహ్ అమి తంగా సంతోషించాడు’ అని శుభవార్త వినిపించారు.
 
  ‘వారు స్వయంగా అగత్యపరులైనప్పటికీ, తమ కంటే ఇతరులకే ఎక్కువ ప్రాధాన్యమిస్తారు’ అని పవిత్ర ఖురాన్ ఈ త్యాగగుణాన్ని అభివర్ణించింది. తమ అవస రాల కంటే ఇతరుల అవసరాలకు ప్రాధాన్యమివ్వడం, వారి కష్టసుఖాల్లో పాలుపంచుకోవడం, అతిథులను గౌరవించడం అత్యున్నత పుణ్యకార్యాలు. కాని ఈనాడు అతిథి పట్ల మొహమాటపు పలకరింతలే కాని, ఆప్యాయత ఉట్టి పడటంలేదు. ఈ ఉరుకులు, పరుగుల మధ్య ఒకర్ని గురించి ఒకరు పట్టించుకునేంత తీరిక లభించడం లేదు. ఇలాంటి సుగుణాలు లోపించబట్టే శాంతి లేకుండా పోతోంది. అందుకని సాధ్యమైనంత ఎక్కువగా సత్సంబంధాలు నెరపడానికి, స్నేహధర్మా న్ని, అతిథి మర్యాదను గౌరవించడానికి ప్రాధాన్యతని వ్వాలి. అప్పుడే  దైవ ప్రసన్నతా భాగ్యం కలుగుతుంది.
 
 - యం.డి.ఉస్మాన్‌ఖాన్