5 సెకన్లలో 2 పేలుళ్లు

సాక్షి, విశాఖపట్నం : అనకాపల్లి జిల్లా అచ్చుతాపురం సెజ్‌లోని ఎసైన్షియా అడ్వాన్స్‌డ్‌ సైన్స్‌ ప్రైవేట్‌ లిమిటెడ్‌ ఫార్మా కంపెనీలో నిర్లక్ష్యం కారణంగానే పెను ప్రమాదం సంభవించిందని, ప్రాణ నష్టం ఎక్కువగా ఉందని ప్రభుత్వం నియమించిన ఉన్నతస్థాయి కమిటీ వెల్లడించింది. తొలి పేలుడు జరిగిన 5 సెకన్లలోనే మరో పేలుడు సంభవించిందని తెలిపింది. భారీ పేలుళ్ల ధాటికి పెద్ద ఎత్తున మంటలు చెలరేగడం, గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్‌ గోడలు, మొదటి అంతస్తు శ్లాబు కొంత భాగం కూలడం, ఈ సంస్థ భవనాలకు అత్యవసర మార్గాలు, అత్యవసర మెట్లు లేకపోవడంతో కార్మికులు తప్పించుకోలేక ప్రాణ నష్టం అధికంగా ఉందని వెల్లడించింది.

ఎసైన్షియా ఫార్మా కంపెనీలో ఈ నెల 21న జరిగిన ఘోర ప్రమాదంలో 17 మంది మృత్యువాత పడగా 39 మంది తీవ్రంగా గాయపడ్డారు. ఈ దారుణంపై విచారణకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పరిశ్రమల శాఖ, బాయిలింగ్, ఫైర్‌ సేఫ్టీ, ఏపీపీసీబీ అధికారులు, నిపుణులతో ఉన్నతస్థాయి కమిటీని నియమించింది. ఈ కమిటీ ఇంత ఘోర ప్రమాదం జరగడానికి ముందు ఏం జరిగింది, కారణాలేమిటో క్షుణ్ణంగా విచారణ జరిపి ప్రాథమిక నివేదిక రూపొందించింది. వారం రోజుల్లో మరో నివేదిక ఇవ్వనున్నట్లు అధికారవర్గాలు తెలిపాయి.

నివేదికలోని ప్రధానాంశాలు..
⇒ కొత్త డ్రగ్స్‌ తయారీకి ప్రయోగాలు ఇక్కడే జరుగుతుంటాయి. బ్యాచ్‌ల వారీగా పరిశోధనలు చేస్తుంటారు. మూడు నెలల విరామం తర్వాత ఫస్ట్‌ బ్యాచ్‌ పరిశోధన ప్రారంభించింది. 
⇒ఆ రోజు రియాక్టర్‌లో 500 లీటర్ల మిౖథెల్‌ టెర్ట్‌ బ్యూటైల్‌ ఈథర్‌ (ఎంటీబీఈ) ద్రావకం తయారీకి వ్యాక్యూమ్‌ డిస్టిలేషన్‌ ప్రారంభించారు. 

⇒ ఇక్కడ తయారయ్యే వ్యాక్యూమ్‌ డిస్టిలేషన్‌ని నైట్రోజన్‌ ప్రెజర్‌ ద్వారా రెండో ఫ్లోర్‌లో ఉన్న 5 వేల లీటర్ల స్టోరేజ్‌ ట్యాంక్‌కు పంపింగ్‌ చేస్తున్నారు. 
⇒మధ్యాహ్నం ఒంటిగంట సమయంలో రెండో అంతస్తులో ఎంటీబీఈ లీకై ఘాటైన వాసన వస్తుండటాన్ని ప్రొడక్షన్‌ టీమ్‌ గుర్తించింది. ఇది క్రమంగా మొదటి అంతస్తుకూ వ్యాపించింది. 

⇒ మొదటి అంతస్తులోని కార్మికులు ఆ వాసనను గుర్తించారు. వెంటనే అప్రమత్తమై అక్కడి నుంచి రెండో అంతస్తుకు వెళ్తున్న ఎంటీబీఈ పైప్‌లైన్‌ను పరిశీలించారు. ట్రాన్స్‌ఫర్‌ లైన్‌లో ఎంటీబీఈ వ్యాక్యూమ్‌ లీకవుతున్నట్లు గుర్తించారు. 
⇒ఈ కెమికల్‌ పైపుల నుంచి ఫస్ట్‌ ఫ్లోర్‌లో ఉన్న విద్యుత్‌ కేబుల్స్‌ వెళ్తున్న కటౌట్స్‌ పైన పడి గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్‌లో ఉన్న మైక్రో క్రిస్టలైన్‌ సెల్యులోజ్‌ (ఎంసీసీ) ప్యానెల్‌పై పడుతున్నట్లు గుర్తించారు. 

⇒  వెంటనే ఇంజినీరింగ్‌ అండ్‌ ప్రొడక్షన్‌ సిబ్బందికి కార్మికులు సమాచారమిచ్చారు. లంచ్‌ టైమ్‌ కావడంతో ఆ సమయంలో ఆ సిబ్బంది అందరూ భోజనం చేస్తున్నారు. దీంతో లీకేజీని అరికట్టేందుకు ఎవ్వరూ రాలేదు. 
⇒ బిల్డింగ్‌లో ప్రతి ఫ్లోర్‌ను అనుసంధానం చేసేలా ఎయిర్‌ హ్యాండ్లింగ్‌ యూనిట్స్‌ (ఏహెచ్‌యూ) ఉన్నాయి. ఏహెచ్‌యూ ప్రధాన యూనిట్‌ గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్‌లో ఉంది. ఏవైనా వాయువులు లీకైతే ఏహెచ్‌యూ ద్వారా బయటకు వెళ్లిపోతుంటాయి. కానీ.. ఆ రోజు లీకైన ఎంటీబీఈ రసాయనం ఆవిరి ఏహెచ్‌యూ ద్వారా ప్రాసెస్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ (పీడీ) ల్యాబ్, కార్యాలయం గదులు, క్వాలిటీ కంట్రోల్, క్వాలిటీ ఎస్యూరెన్స్‌ గదులు, యుటిలిటీ అండ్‌ మెటీరియల్‌ నిల్వ ప్రాంతాలకు వ్యాపించింది.

⇒ మధ్యాహ్నం 2.30 గంటల సమయంలో భోజనం అనంతరం వచి్చన బృందాలు లీకేజీని అరికట్టే ప్రక్రియ ప్రారంభించాయి.  
⇒ కానీ.. అప్పటికే ఏహెచ్‌యూల ద్వారా కమ్ముకున్న ఆవిరి లోవర్‌ ఎక్స్‌ప్లోజివ్‌ లిమిట్‌ (ఎల్‌ఈఎల్‌) స్థాయికి చేరుకుంది. దీంతో హఠాత్తుగా గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్లోని ఎంసీసీ ప్యానెల్‌లో భారీ శబ్దంతో పేలుడు సంభవించింది. ఈ పేలుడు ధాటికి గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్‌ ప్లెయిన్‌ సిమెంట్, కాంక్రీట్‌ (పీసీసీ) గోడలు కూలిపోయాయి. మొదటి అంతస్తు శ్లాబులో కొంత భాగం కుప్పకూలింది. 

⇒ వెంటనే కార్మికులు, సిబ్బంది బయటకు వెళ్లిపోయేందుకు ప్రయతి్నంచారు.  
⇒ 5 సెకెన్లలోనే గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్‌లో ఉన్న ఏహెచ్‌యూ మెయిన్‌ ప్యానల్‌లో రెండో పేలుడు సంభవించింది. దీంతో.. ఎయిర్‌ హ్యాండ్లింగ్‌ యూనిట్స్‌ ఉన్న మొదటి, రెండో అంతస్తుల్లోని అన్ని రూములూ తీవ్ర ప్రభావానికి గురయ్యాయి. 

⇒ ఈ పేలుడు తీవ్రత పీడీ ల్యాబ్, యుటిలిటీ, ప్రొడక్షన్‌ ఏరియాలోనూ తీవ్ర ప్రభావం చూపింది. 
⇒ వెంటవెంటనే పేలుళ్లు సంభవించడంతో అత్యవసర మార్గాలు లేక కార్మికులు తప్పించుకోవడానికి అవకాశం లేకుండాపోయింది. 
⇒ ఎంటీబీఈ 28 డిగ్రీల ఉష్ణోగ్రత వద్ద లోవర్‌ ఎక్స్‌ప్లోజివ్‌ లిమిట్‌ (ఎల్‌ఈఎల్‌) 1.6 శాతం, అప్పర్‌ ఎక్స్‌ప్లోజివ్‌ లిమిట్‌ (యూఈఎల్‌) 15.1 శాతం ఉంది. ఈ ఎంటీబీఈ ఆవిరి అన్ని ప్రాంతా­లకూ తీవ్రస్థాయిలో విస్తరించడమే ప్రమాదానికి ప్రధాన కారణం.

⇒ దాదాపు బిల్డింగ్‌లోని అన్ని ప్రాసెసింగ్‌ ప్రాంతాలకూ ఏహెచ్‌యూల ద్వారా ఎంటీబీటీఈ వ్యాక్యూమ్‌ చేరుకుంది. దీనివల్ల పేలుడు తీవ్రత ఎక్కువైంది. 
⇒ బిల్డింగ్‌ నిర్మాణంలో లోపాలు కూడా ప్రమాద తీవ్రతకు ప్రధాన కారణం. పీడీ ల్యాబ్, ఆఫీస్‌ బిల్డింగ్, మ్యాన్యుఫాక్చరింగ్‌ యూనిట్‌ పక్కపక్కనే ఉండకూడదు. కానీ.. అన్నీ ఒకేచోట ఏర్పాటు చేశారు. 

⇒ అంతేకాకుండా ఈ భవనాలన్నింటినీ ఏహెచ్‌యూతో అనుసంధానం చేశారు. ప్రాసెసింగ్‌ ప్రక్రియ చేయని రూమ్‌లకూ వీటిని అనుసంధానం చేయడం కూడా ప్రధాన లోపమే. 
⇒ ముఖ్యంగా.. గ్రౌండ్‌ ఫ్లోర్, ఫస్ట్, సెకండ్‌ ఫ్లోర్లకు ఒక్కటే మెట్ల మార్గం ఉంది. ఎలాంటి అత్యవసర మార్గాలు, అత్యవసర మెట్లు లేవు. ఉన్న ఒక్క మార్గం మొదటి పేలుడు ధాటికే కూలిపోయింది. 

⇒  భవనం చుట్టూ ఎక్స్‌టర్నల్‌ కారిడార్లు లేవు. అనుసంధానించే మెట్లు కూడా లేవు. దీనివల్ల కొందరు దూకేందుకు 
ప్రయతి్నంచినా.. భవన శిథిలాల కింద పడి నలిగిపోయారు. 
⇒ ప్రతి ఫార్మా కంపెనీలోనూ ఉత్పత్తి ప్రారంభించే ముందు ప్రతి విభాగాన్ని క్షణ్ణంగా పరిశీలిస్తారు. దీన్నే ప్రీ స్టార్టప్‌ చెక్స్‌ (పీఎస్‌ఎస్‌ఆర్‌) అంటారు. ఈ పరిశ్రమలో అది కూడా చెయ్యడం లేదు. 

⇒ రసాయన మిశ్రమాలు, రసాయనిక ఆవిరి వెళ్లే లైన్లు సరిగ్గా విద్యుత్‌ కేబుల్స్‌ పైనే వేశారు. దీనివల్ల ఏ చిన్న సాల్వెంట్‌ లీకేజీ జరిగినా నేరుగా విద్యుత్‌ కేబుల్‌ కటౌట్స్‌పై పడటంతో పాటు ఎంసీసీ ప్యానెల్స్‌ దెబ్బతినేలా వ్యవస్థ ఉంది. 
⇒ ఎంటీబీఈ లీకేజీని గమనించిన తర్వాత తక్షణమే స్పందించేందుకు ఎవ్వరూ లేకపోవడం వల్ల.. ఈ సాల్వెంట్‌ ఆవిరి వాసన పీల్చి ఉద్యోగులు, కార్మికులు ఇబ్బంది పడ్డారు. అయినా..  ఈ ప్రమాదం జరుగుతుందని ఎవ్వరూ ఊహించకపోవడంతో బయటకు వెళ్లకుండా పనిలోనే నిమగ్నమయ్యారు. ఫలితంగా ప్రాణనష్టం ఎక్కువగా సంభవించిందని ఉన్నతస్థాయి విచారణ కమిటీ నివేదికలో స్పష్టం చేసింది.