అణ్వస్త్ర పరీక్షల సమగ్ర నిషేధ ఒప్పందం (సీటీబీ టీ)లో భారత్‌ భాగస్వామి కావాల్సిన తరుణం ఆస న్నమైందా? ఒప్పందంపై సంతకం చేయకున్నా కనీసం పరిశీలకుడి హోదాలోనైనా భారత్‌ కంప్రహె న్సివ్‌ టెస్ట్‌బ్యాన్‌ ట్రీటీ ఆర్గనైజేషన్‌ కార్యకలాపాల్లో భాగస్వామి కావాలా? అవునంటున్నారు ఈ సంస్థ ఎగ్జిక్యూటివ్‌ కార్యదర్శి లాసినా జెర్బో! దీనివల్ల భార త్‌కు లాభమే తప్ప నష్టమంటూ ఏమీ ఉండదని ఆయన విస్పష్టంగా చెప్పారు. ‘సాక్షి’తో పాటు కొంతమంది భారతీయ విలేకరులు ఇటీవల ఆస్ట్రియా రాజధాని వియన్నాలోని సీటీబీటీవో ప్రధాన కార్యాల యాన్ని సందర్శించారు. ఆ సందర్భంగా లాసినా జెర్బో మాట్లాడుతూ సీటీబీటీ ఉద్దేశాలు.. పరిశీలకుడి హోదాలో భారత్‌కు వచ్చే లాభాల గురించి విపులంగా వివరించారు.  అణ్వస్త్ర పరీక్షలతో భూ వాతావరణం మరింత కలుషితం కాకుండా ఉండే లక్ష్యంతో ఐక్యరాజ్య సమితి 1996లో సీటీబీటీ ఒప్పందాన్ని అందుబాటులోకి తెచ్చిన విషయం తెలిసిందే. అమెరికా, రష్యాల మధ్య ప్రచ్ఛన్నయుద్ధం జోరుగా సాగుతున్న కాలంలో అణ్వస్త్ర పరీక్షలు విచ్చలవిడిగా జరిగేవి. ఫలితంగా భూ వాతావరణంలోకి ప్రవేశించిన రేడియో ధార్మిక పదార్థాలు వాతావరణానికి చేటు చేసే స్థితికి చేరాయి. పరిస్థితి ఇలాగే కొనసాగితే ముప్పు తప్పదన్న అంచ నాతో ఐక్యరాజ్య సమితి ముందుగా అణ్వస్త్ర పరీక్షల పాక్షిక నిషేధ ఒప్పందం (పీటీబీటీ)ని అందుబాటు లోకి తెచ్చింది. అయితే ఆ తరువాత కూడా పరీక్షల పరంపర ఏమాత్రం తగ్గకపోవడంతో పూర్తిస్థాయి నిషే ధానికి రంగం సిద్ధం చేసింది. ఫలితంగా పుట్టుకొ చ్చిందే ఈ సీటీబీటీ.  ఈ ఒప్పందానికి అంగీకరిస్తూ ఇప్పటివరకూ 184 దేశాలు సంతకాలు చేశాయి. వీటిల్లో కనీసం 44 దేశాల ఆమోద ముద్ర పడితే ఒప్పందం అమల్లోకి వస్తుంది. అయితే భారత్‌ సహా దాదాపు ఎనిమిది దేశాలు ఇప్పటివరకూ ఈ ఒప్పందంపై సంతకాలు పెట్టలేదు. 1967కు ముందు పరీక్షలు నిర్వహించిన దేశాలకు మాత్రమే అణ్వస్త్ర దేశాల హోదా కల్పించే ఈ ఒప్పందం పక్షపాత ధోరణితో కూడి ఉందన్నది భారత్‌ అభ్యంతరం. అదే సమయంలో భౌగోళిక భద్రత అంశాలను కూడా పరిగణనలోకి తీసుకున్న భారత్‌ 20 ఏళ్లుగా సీటీబీటీపై సంతకానికి ససేమిరా అంటోంది. ఈ నేపథ్యంలో లాసినో జెర్బో ప్రతిపాదన ఆసక్తిక రంగా మారింది. పరిశీలకుడి హోదాతో లాభం ఏమిటి? సీటీబీటీ ఒప్పందంపై సంతకం పెడితేనే సీటీబీటీవో కార్యకలాపాల్లో పాల్గొనవచ్చు అనే నిబంధన ఏదీ లేదని.. పరిశీలకుడి హోదాలో సంస్థ కార్య కలాపాల్లో పాల్గొనడం ద్వారా భారత్‌కు సరికొత్త టెక్నాలజీలు అందుబాటులోకి రావడంతోపాటు అనేక ఇతర లాభాలు కూడా ఉంటాయని లాసినా జెర్బో ‘సాక్షి’కి తెలిపారు. భారత్‌ పరిస్థితిని, అభ్యంతరాలను తాము పూర్తిగా అర్థం చేసుకోగలమని అందుకే తాము ఒప్పం దంపై సంతకం పెట్టమని ఒత్తిడి చేయడం లేదని ఆయన స్పష్టం చేశారు. ‘‘భారత్‌ ఒక స్వతంత్ర, సార్వ భౌమ దేశం. సీటీబీటీ వంటి అంతర్జాతీయ ఒప్పం దంపై తనదైన నిర్ణయం తీసుకునే హక్కు ఆ దేశానికి ఉంది. అయితే పరిశీలకుడిగా చేరితే సంస్థలో జరిగే అన్ని సమావేశాలకు హాజరయ్యేందుకు అవకాశం ఉంటుంది. సీటీబీటీవో ఏం చేస్తోందో అర్థం చేసు కునేందుకూ వీలవుతుంది. ఆ తరువాత భవి ష్యత్తులో భారత్‌ సీటీబీటీలో చేరాలా? వద్దా? అన్నది నిర్ణయిం చుకోవచ్చు’’ అని ఆయన వివరించారు. భూమ్మీద ఎక్కడ అణు పరీక్షలు జరిగినా గుర్తిం చేందుకు వీలుగా తాము ఎన్నో టెక్నాలజీలను అభి వృద్ధి చేశామని.. అంతర్జాతీయ పర్యవేక్షణ వ్యవస్థ ఆధ్వర్యంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా మూడు వందలకు పైగా కేంద్రాలు భూకంపాలతోపాటు వాతావరణ సంబంధిత సమాచారాన్ని సేకరిస్తూంటాయన్న జెర్బో.. ఈ టెక్నాలజీలు, సమాచారం మొత్తం పరిశీల కులకు అందు బాటులో ఉంటాయని తెలిపారు. పాకిస్తాన్‌ ఇప్పటికే పరిశీలకుడి హోదాను స్వీక రించేందుకు తమ సమ్మతి తెలిపిందని.. భారత్‌ కూడా అంగీకరిస్తే... అంతర్జాతీయ సమాజానికి పెద్ద మేలు జరుగుతుందని జెర్బో చెప్పారు. వచ్చే నెల 24 నుంచి వియన్నాలోని హాఫ్‌బర్గ్‌ ప్యాలెస్‌లో జరిగే ఎస్‌ఎన్‌టీ 2019 సదస్సుకు హాజరు కావాలని సీటీబీటీవో ఎగ్జి క్యూటివ్‌ కార్యదర్శి లాసినా జెర్బో భారత్‌ను ఆహ్వానిం చారు. ప్రపంచవ్యాప్తంగా 120 దేశాలకు చెందిన వెయ్యిమంది శాస్త్రవేత్తలు ఈ సదస్సులో పాల్గొం టారని ఆయన చెప్పారు. గిళియార్‌ గోపాలకృష్ణ మయ్యా, సాక్షి ప్రతినిధి


 మలేషియా విమానం ఎక్కడకి పోయింది?
 మా గగనతలం మీదుగా పోలేదు గాక పోలేదు అని భారత పాకిస్తాన్ లు ఢంకా బజాయించి చెబుతున్నాయి.
 సముద్రంలో శకలాలేవీ కనిపించడం లేదని సాటిలైట్లు చెబుతున్నాయి. సమగ్ర పరమాణు పరీక్షా నిషేద ఒప్పంద సంస్థ (సీటీబీటీఓ) అధ్యయనాల్లో గత పది పన్నెండు రోజుల్లో రికార్డు అయేంత గగన విస్ఫోటనం జరగనేలేదని చెబుతోంది. దీన్ని యూఎన్ సెక్రటరీ జనరల్ బాన్ కీ మూన్ ప్రతినిధఙ స్టిఫాన్ డుజారిక్ ధ్రువీకరిస్తున్నారు.
 సీటీబీటీఓ తాలూకు అంతర్జాతీయ మానిటరింగ్ వ్యవస్థ ఎలాంటి భారీ పేలుడునూ రికార్డు చేయలేదు. కాబట్లి విమానం పేలిపోయి ఉండకపోవచ్చునని ఆయన అంటున్నారు.
 మలేషియా సహా దాదాపు పన్నెండు దేశాల విమానాలు, యుద్ధ నౌకలు ఎడతెగకుండా గాలిస్తూనే ఉన్నాయి.  ఇప్పుడు అన్వేషణ అంతాకజాకిస్తాన్, కిర్గిజిస్తాన్ ల నుంచి ఇండోనీషియా దాకా జరుగుతోంది. విమానాన్ని అయిదు వేల అడుగుల కన్నా తక్కువ ఎత్తున తీసుకువెళ్తే తప్ప రాడార్లను తప్పించుకోవడం సాధ్యం కాదంటున్నారు ఏవియేషన్ రంగ నిపుణులు.
 
 అనువైన చోటే ట్రాన్స్ పాండర్ స్విచాఫ్ చేశారా?
 మలేషియన్ అదికారులు మాత్రం విమానం సిబ్బంది, ముఖ్యంగా కాప్టెన్ జహారీ అహ్మద్ షా, కో పైల్ ఫరీక్ అబ్దుల్ హమీద్ ల పైనే అనుమానాలు వ్యక్తం చేస్తున్నారు. వాళ్ల ఇళ్లలో సోదాలు జరిగాయి. ముఖ్యంగా మలేషియా, వియత్నాం దేశాల మధ్య ఉన్న బఫర్ ప్రాంతంలో ట్రాన్స్ పాండర్లను పైలట్లు స్విచాఫ్ చేయడం జరిగింది. దీంతో మలేషియా వియత్నాం విమానం కోసం వెతుకుతోందని, వియత్నాం మలేషియా వెతుకుతుందని భ్రమలో ఉన్నాయి. ఇరు దేశాలు మేల్కొనేసరికి ఆలస్యం అయిపోయింది.
 పైలట్లు ఒక పక్కా ప్రణాళికతోనే ఇదంతా చేశారని అనుమానాలు వ్యక్తమైఔతున్నాయి. అందుకే ఆల్ రైట్ గుడ్ నైట్ అని చెప్పి ట్రాన్స్ పాండర్ ను స్విచాఫ్ చేసి ఉంటారని నిపుణులు చెబుతున్నారు.
 విమానం కాప్టెన్, కో పైలట్ లు విమానం ఎక్కే ముందు బోర్డింగ్ పాస్ లు చెక్ చేస్తున్న క్లిప్పింగ్ లు కూడా యూట్యూబ్ లో దర్శనమిస్తున్నాయి.
 
 మాకే ఆ విమానం దొరికుంటేనా... అంటున్న తాలిబాన్లు
 మరో వైపు చాలా మంది ఈ విమానం తాలిబాన్ల ఇష్టారాజ్యమైన ఖైబర్ ఫక్తూన్ ఖ్వాకో లేక భారతీయ విమానాన్ని తీసుకెళ్లిన కాందహార్ కో తీసుకువెళ్లి ఉండవచ్చునని కూడా భావిస్తున్నారు. పాక్-అఫ్గన్ సరిహద్దుల్లో ఎక్కడో ఒకక్కడ విమానం ఉండొచ్చునని కూడా అంచనాలు వేస్తున్నారు.
 అయితే 'అలాంటి విమానమేదీ మా ప్రభావ క్షేత్రంలో లేదు. ఈ విమానానికీ మాకూ ఎలాంటి సంబంధమూ లేదు'  అని పాక్ తాలిబాన్ కమాండర్ జబీహుల్లా ముజాహిద్ చెబుతున్నారు. 'మేమెలాంటి ఆపరేషన్ చేయలేదు' అని ఆయన తేల్చి చెప్పారు.
 అక్కడితో ఆగకుండా ముజాహిద్ 'అసలు అలాంటి విమానమే కనుక మాకే కనుక దొరికి ఉంటే ....' అని కూడా అనేశారు. 'ఈ సంఘటన మా ఏరియాలో జరగలేదు. ఇది బయట జరిగింది. చాలా సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ఉన్న దేశాలు గాలిస్తున్నాయి.' అన్నారు ముజాహిద్.