ఊర్వశి: ఏం చేశావు ఇన్నేళ్లు? పురూరవుడు: యుద్ధాలు చేశాను. రాజ్యపరిపాలన చేశాను. ఊర్వశి: ప్రేమించావా? చలం రాసిన పురూరవ నాటకాన్ని మూడు ముక్కల్లో పరిచయం చేయాల్సివస్తే... ఇంతే.  మనుషులు అధికారం కోసం ఏదేదో చేస్తారు. ‘ఏదీ చేసీ ఏది చెయ్యకా పోయిందేమీ లేదని గ్రహించరు’. అనవసరమైన దానికోసం బాధపడుతారు. ‘అసలు బాధలో అంత బాధ లే’దని తెలుసుకోరు. అసలైనది అందివచ్చినప్పుడు పోల్చుకోరు. ‘ఎన్నాళ్ళు? ఎప్పుడు? ఏం జరుగుతుంది? ఇట్లా ఆలోచిం’చి, ప్రశ్నలతో బుర్ర పాడుచేసుకుంటారు. ‘యోచనంత నిష్ఫలం ఏదీ లేదు’. లౌకిక ఆడంబరాలను వస్త్రాలుగా ధరిస్తారు. జ్ఞానం, పాండిత్యం అనుకునేవి ‘బుద్ధిహీనత’గా గ్రహించరు. భయం, రోగం, మృత్యువు, ఆకలి... వీటన్నింటినీ జయించగలిగే మార్గం ప్రేమ మాత్రమే. ప్రేమకు మించిన ఐశ్వర్యం లేదు. ప్రేమకు మించిన సత్యం లేదు. ప్రేమకు మించిన సౌందర్యం లేదు. ‘నేనే నీ లోకం. నేనే నీ అన్వేషణ. నేనే నీ అనుభవం. నానుంచే నీకు సమస్త సృష్టి రహస్యాలూ బోధపడుతాయి’ అంటుంది శాపవశాన భూమ్మీదకు వచ్చిన ఊర్వశి. ఇంకొకరు చెప్పడం వల్ల ఇది అర్థమయ్యేది కాదు. ‘మాటలతో నేర్చుకునేవి చాలా అల్పమైన విషయాలు’. కానీ ప్రేమ వూరికే వాంఛిస్తే వస్తుందా? ప్రేమ ముందు మోకరిల్లడం తెలియాలి. ప్రేమించడం ఒకరికి చేసే ఉపకారం కాదని తెలియాలి. ఆ యోగ్యత సంపాదించలేక, తన అహంకారపు చక్రవర్తితనాన్ని వదులుకోలేక, జీవితాన్ని ముక్కలుగా కాక మొత్తంగా చూడలేక, రంగులూ కాంతులూ లోకాలూ శ్రావ్యగాన మాధుర్యాలూ పరిమళాలూ అన్నీ తానైవున్న ఊర్వశిని అర్థం చేసుకోలేక, తనలో ఉన్న తననే తెలుసుకోలేక, ఊర్వశిని దూరం చేసుకుని విరహంతో కుమిలిపోయే పురూరవుడి వ్యథ ఇది. ‘వెళితే వెతుకుతావ్‌ వెయ్యేళ్లు’ అని ముందే హెచ్చరిస్తుంది ఊర్వశి.  అసలైన శాంతికీ స్వేచ్ఛకూ ప్రతీక ఊర్వశి. దాన్ని అందుకోలేని క్షుద్రత్వానికీ అల్పత్వానికీ సూచిక పురూరవుడు. నాటకమంతా రెండు పాత్రల సంభాషణగానే సాగుతుంది. వాక్యాలన్నింటా కొత్త వెలుగూ గొప్ప చింతనా కనబడుతుంది. ప్రకృతి వర్ణన సున్నితంగా మనసును తాకుతుంది. చివర్లో శాపవిముక్తి అయిన ఊర్వశి దేవలోకానికి వెళ్లిపోతుంది. అసలైన శాపగ్రస్థుడిలాగా పురూరవుడు భూమ్మీద మిగిలిపోతాడు. చలం సృజించిన మొత్తం సాహిత్యానికి ఒక ముందుమాటగా ఉంటుంది ‘పురూరవ’. చలం సాహిత్యంతో పరిచయం లేనివారు దీనితో మొదలుపెట్టొచ్చు. 


 ఆత్రేయ అంటే విద్యార్థి దశనుంచీ అభిమానం పెంచుకున్న పి.ఎస్.రెడ్డి, ఆయనను అనుకరిస్తూ పైడిపాల అనే గోత్రనామాన్ని తన కలంపేరుగా నిర్ణయించుకున్నారు. ‘ఆత్రేయ అభిమానిగా ఆయన నాటక సాహిత్యంపై వచ్చిన అపవ్యాఖ్యలనూ, అసత్యాలనూ ఖండిస్తూ, ఎత్తిపోతల పరిశోధనల్ని నిరసిస్తూ, సాధ్యమైనంతలో ఒక నిర్దుష్టమైన పుస్తకాన్ని వెలువరించాలనే తపన ఈ రచనకు ప్రేరణ’ అని ముందుమాటలో తెలియజేశారు. గ్రీకు చరిత్రకారుడు తూసిడైడస్ ‘చరిత్ర రచనకు సత్యశోధన ప్రాణం’ అంటాడు. ఆత్రేయ గురించి అవాస్తవాలతోనూ, అపోహలతోనూ కూడిన గొల్లపూడి మారుతిరావులాంటి ప్రముఖుల రచనలలోని డొల్లతనాన్ని నిర్ద్వంద్వంగా బయటపెట్టిన పైడిపాల కృషి అభినందనీయం.
 
 ఈ పుస్తకంలో ఆత్రేయ రచించిన పది నాటకాలూ, పదిహేను నాటికలలోని ఇతివృత్తాలనూ, పాత్రలనూ, సన్నివేశాలనూ క్లుప్తంగా వివరించారు. ఆధునిక తెలుగు నాటక స్వరూప, స్వభావాలను ఎంతగానో ప్రభావితం చేసిన ‘ఎన్.జి.ఓ.’, రకరకాల భయాలతో కూడిన వ్యక్తుల మనస్తత్వ చిత్రణతో కొత్తపోకడలు పోయిన ‘భయం’, మతకలహాల నేపథ్యంలో గాంధీజీ హత్యను ముందుగానే ఊహించిన ‘ఈనాడు’ మొదలైన నాటకాలను విశ్లేషించిన తీరు సమగ్రంగా ఉంది. కేవలం దురభిమానంతో నిండిన స్తోత్రపాఠాలు పాఠకులను పక్కదారి పట్టిస్తాయి. అలా కాకుండా ఈ గ్రంథకర్త తనకు నచ్చని విషయాలను నిర్మొహమాటంగా ఖండించారు. ఆత్రేయ ఓ పట్టాన అంగీకరించలేకపోయినా, ఆయన రాసిన ‘కప్పలు’ నాటకం జె.బి.ప్రీస్ట్‌లీ రచించిన ‘లెబర్నమ్ గ్రోవ్’ నాటకానికి అనుసృజన అనే విషయాన్ని తులనాత్మకమైన పరిశీలనతో చక్కగా నిరూపించారు.
 
 ఆత్రేయ ప్రాథమికంగా నటుడూ, దర్శకుడూ కావడం వల్ల రంగస్థలానుభవం ఆయన నాటక రచయితగా రాణించడానికి బాగా తోడ్పడింది. సార్వజనీనమైన ఇతివృత్తాలను ఎన్నుకోవడం కూడా ఆత్రేయ విజయాలకు మూలకారణమైంది. సుదీర్ఘమైన ఉపన్యాసాలతో విసుగు పుట్టించకుండా పాత్రోచితమైన, క్లుప్తమైన సంభాషణలతో సన్నివేశాన్ని రక్తికట్టించడం ఆత్రేయ ప్రత్యేకత! అంతవరకూ వచ్చిన సంస్కరణవాద నాటకాల నుంచి విముక్తి కలిగించి ఆధునిక తెలుగు నాటకానికి ఆత్రేయ సామాజిక స్పృహను సంతరింపజేశారు. ఇలాంటి అనేక విశేషాలతోపాటు ఆత్రేయను ప్రభావితం చేసిన నలభైలనాటి తెలుగు నాటకరంగం తీరుతెన్నులను రచయిత సందర్భోచితంగానూ, సవివరంగానూ పొందుపరిచారు.
 
 ఇంత చక్కని పుస్తకంలో ఎదురైన అచ్చుతప్పులు మాత్రం మంచి భోజనంలో పంటికింద రాళ్లలా తగులుతూ చిరాకు కలిగించాయి.    
 అదృష్టదీపక్, 94405 28155