1952లో దేశ జనాభా 36 కోట్ల 90 లక్షలకు చేరుకున్నప్పుడు కుటుంబ నియంత్రణ పథకాన్ని ప్రారంభించారు. అప్పుడు ప్రతి కుటుంబానికీ ఇద్దరు లేక ముగ్గురు పిల్లలు చాలనే ఎర్ర త్రికోణం గుర్తు ఎక్కడ పడితే అక్కడ కనిపించి అధిక ప్రాచుర్యం పొందింది. అయితే అత్యయిక పరిస్థితి కాలంలో సంజయ్‌ గాంధీ నిర్బంధ కుటుంబ నియంత్రణలు చేయించడంతో కుటుంబ నియంత్రణ అనేది ఒక చెడ్డ మాటగా ప్రచారం అయింది.  1977 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో ఇందిరా గాంధీ ఘోర పరాజయానికి దారి తీసిన కారణాలలో ఇది కూడా ఒకటనే ప్రచారం జరిగింది. కానీ, దక్షిణాది రాష్ట్రాలు అనుసరించిన నవ్య వ్యూహాలు, పథకాల ఫలితంగా జనాభా పెరుగుదల నియంత్రణలో చెప్పుకోదగిన అభివృద్ధి కనిపించింది.  1951లో 6శాతం ఉన్న సంతానోత్పత్తి రేటు 1999 నాటికి 2.5కి తగ్గింది. ప్రస్తుతం అయితే దాదాపు 140 కోట్ల జనాభా కలిగి, ప్రతి ఏడాదీ కోట్ల మంది అదనంగా జమ అవుతున్న భారతదేశంలో కుటుంబ సంక్షేమ పథకాలు, జనాభా నియంత్రణ చర్యలు విజయవంతం అవుతాయని ఆశించడానికి కొన్ని సందర్భాలలో  సంశయం కలుగుతుంది. (చదవండి: పొట్టి శ్రీరాములు ప్రాణ త్యాగం)


 బీజింగ్: సామాజిక సంస్కరణల దిశగా పయనిస్తున్న జన చైనా గొప్ప మార్పునకు నాంది పలికింది. దశాబ్దాలుగా కొనసాగిస్తున్న వివాదాస్పద ‘ఒక బిడ్డ’ విధానానికి స్వస్తి పలకనుంది. అలాగే అమానవీయమైన కార్మిక శిబిరాల పద్ధతినీ రద్దు చేసింది. ఈ విషయాలను అధికారిక కమ్యూనిస్టు పార్టీ (సీపీసీ) శుక్రవారం ప్రకటించింది. చైనా అధ్యక్షుడు, సీపీసీ ప్రధాన కార్యదర్శి జీ జిన్‌పింగ్ నేతృత్వంలో ఈనెల 9 నుంచి నాలుగు రోజుల పాటు జరిగిన ప్లీనరీలో చర్చల మేరకు ఈ నిర్ణయాలు తీసుకుంది.
  
 పార్టీ కేంద్ర కమిటీ సభ్యులు 376 మందికిపైగా పాల్గొన్న ఆ ప్లీనరీలో దేశంలో సమకాలీన పరిణామాలపై చర్చించారు. జనాభా పెరుగుదలను నియంత్రించడానికి దాదాపు మూడు దశాబ్దాల నుంచి అమలుచేస్తున్న ‘ఒకే బిడ్డ’ విధానంలో మార్పు చేసి, ఇద్దరు సంతానం ఉండటానికి అనుమతించాలని నిర్ణయించారు. అలాగే ఇప్పటివరకు కఠినంగా అమలుచేసిన కుటుంబ నియంత్రణ విధానంలో ఒక బిడ్డకే పరిమితమైన లక్షలాది మంది దంపతులు మరో బిడ్డకు జన్మనివ్వడానికి కొత్త నిబంధన సమ్మతిస్తుంది. ఈ మార్పునకు కారణం... ఒకే బిడ్డ విధానం వల్ల చైనాలో వృద్ధుల సంఖ్య గణనీయంగా పెరుగుతుండటమే. గత ఏడాది గణాంకాల ప్రకారం... 18.5 కోట్ల మంది (జనాభాలో 13.7 శాతం) మంది 60 ఏళ్లకు మించి వయసు ఉన్నవారే.