– పశువ్యాధి నిర్ధారణ కేంద్రం ఏడీ రామచంద్ర
 అనంతపురం అగ్రికల్చర్‌ : గాలికుంటు వ్యాధి నిరోధక టీకాల కార్యక్రమం మరో 11 రోజులు గడువు పొడిగించినందున పశువులు, ఎద్దులకు టీకాలు వేయించుకోవాలని స్థానిక పశువ్యాధి నిర్ధారణ కేంద్రం (అనిమల్‌ డిసీసెస్‌ డయాగ్నస్టిక్‌ ల్యాబ్‌–ఏడీడీఎల్‌) సహాయ సంచాలకులు డాక్టర్‌ ఎన్‌.రామచంద్ర తెలిపారు. గత నెల 20న ప్రారంభమైన ఫ్రూట్‌ అండ్‌ మౌత్‌ డిసీసెస్‌– ఎఫ్‌ఎండీ) టీకాల కార్యక్రమం 19న (నేడు) ముగియాల్సివుండగా మరో 11 రోజులు అంటే నెలాఖరు వరకు పొడిగించినట్లు తెలిపారు. ఇంకా పశువులకు వ్యాధి నిరోధక టీకాలు వేయించని రైతులు ఎక్కడికక్కడ పశువైద్యులు, ఇతర పారావెటర్నరీ సిబ్బందిని సంప్రదించాలని సూచించారు. వ్యాధి వ్యాపించిన తర్వాత చికిత్స చేయించడం కన్నా ముందస్తు చర్యలతో సమర్థంగా నివారించుకోవచ్చని తెలిపారు.
 
 గాలికుంటు లక్షణాలు
 వైరస్‌ వల్ల సోకే అంటువ్యాధి కావడంతో మరణాలు తక్కువైనా ఆవులు, గేదెల్లో పాల ఉత్పత్తులు తగ్గిపోవడం, ఎద్దులు బలహీనంగా తయారై పనిచేసే సామర్థ్యం తగ్గిపోతుంది. వ్యాధి నిరోధక శక్తి తక్కువగానూ, బలహీనంగా ఉండే యుక్తవయస్సు పశువుల్లో వ్యాధి వేగంగా వ్యాపిస్తుంది. 104 నుంచి 106 డిగ్రీల జ్వరం ఉంటుంది. గిట్టల మధ్య పుండ్లు ఏర్పడుతాయి. నోటిలోపల, నాలుక మీద, ముట్టె లోపల భాగంలో బొబ్బలు ఏర్పడుతాయి.
 
 24 గంటల్లోగా చిక్కిపోయి అల్సర్‌కు గురవుతాయి. మేత మేయవు. చొంగ కారుస్తాయి. గిట్టల మధ్య పుండ్ల కారణంగా సరిగా నడవలేవు. గర్భంతో ఉన్న పశువులు ఆబార్షన్‌కు గురవుతాయి. ఒక్కోసారి పొదుగుపై కూడా బొబ్బలు రావడం వల్ల పొదుగువాపు వ్యాధి వస్తుంది. బ్యాక్టీరియా చేరి చీము వస్తుంది. చీము కారడం వల్ల ఇతరత్రా రోగాలు వ్యాపించే అవకాశం ఉంటుంది. అలాగే చీముపై ఈగలు వాలి గుడ్లు పెట్టడం, వాటి నుంచి వచ్చిన లార్వాలు కండరాలకు చేరి మాంసాన్ని తినడం వల్ల పెద్ద పెద్ద గాయాలు ఏర్పడే అవకాశాలు ఎక్కువ.  వ్యాధి సోకిన పశువుల పాలను తాగడం వల్ల దూడలు మరణిస్తాయి.  
 
 ఇలా నివారించుకోవాలి
 వ్యాధి సోకిన పశువులను పొటాషియం పర్మాంగనేట్‌ ద్రావణంతో గిట్టలు, పుండ్లను శుభ్రం చేయాలి. బోరోగ్లిజరిన్‌ పూత పూయాలి. ఈగలు వాలకుండా వేపనూనె, నిమ్లెంట్, లారాజెంట్‌ లాంటి మందులు వాడాలి. పశువైద్యాధికారి సిఫారసు మేరకు యాంటీబయాటిక్‌ మందులు తాపించాలి. వ్యాధి సోకిన పశువులకు రోజూ 50 గ్రాములు అయొడైజ్డ్‌ ఉప్పు దాణాతో ఇస్తే కొంత ఉపశమనం. అలాగే 30 గ్రాములు ఎముకలపొడి పచ్చిమేతతో కలిసి రోజూ ఇస్తే త్వరగా కోలుకుంటాయి. పశుశాఖ ద్వారా ఉచితంగా వ్యాధి నిరోధక టీకాలు వేయించుకోవాలి.


 2,185 పశువులు మృత్యువాత
  = 19 జిల్లాల్లోని 1,368 గ్రామాల్లో వ్యాధి లక్షణాలు   
  = మొద్దు నిద్ర వీడని ప్రభుత్వం
  = పశు సంవర్ధక శాఖలో సిబ్బంది కొరత  
  = పాడి రైతులు లబోదిబో
  =  తొలుత చింతామణి తాలూకాలో వ్యాధి గుర్తింపు  
  = రైతుల్లో అవగాహన లేమి
  
 సాక్షి ప్రతినిధి, బెంగళూరు : రాష్ట్ర వ్యాప్తంగా విస్తరిస్తున్న గాలికుంటు వ్యాధి పశు సంపదను కబళిస్తోంది. పోలియో చుక్కల్లాగా దీనికీ వ్యాధి నిరోధక చుక్కలున్నప్పటికీ పశు సంవర్ధక శాఖలో సిబ్బంది కొరత వల్ల ఈ కార్యక్రమం చురుకుగా సాగడం లేదు. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పశు వైద్య కేంద్రాలున్నప్పటికీ వైద్యులు, కంపౌండర్ల పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నాయి. మొత్తం 2,500 పోస్టులను భర్తీ చేయాల్సి ఉంది. దీంతో ప్రభుత్వం వ్యాధి తీవ్రత లేని జిల్లాల సిబ్బందిని వ్యాధి పీడిత జిల్లాలకు తరలించాలని నిర్ణయించింది.
 
 రాష్ట్రంలో చాలా ఏళ్లుగా గాలికుంటు వ్యాధి లక్షణాలు లేవు. 2010 నుంచి చుక్కల మందుల ద్వారా దీనిని అదుపులో ఉంచుతూ వచ్చారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ నుంచి ఈ వ్యాధి వ్యాపించి ఉండవచ్చని పశు సంవర్ధక శాఖ అధికారులు అభిప్రాయపడుతున్నారు. తొలుత చిక్కబళ్లాపురం జిల్లా చింతామణిలో ఈ వ్యాధి బయటపడింది. తర్వాత కోలారు జిల్లా నుంచి 19 జిల్లాల్లోని 1,368 గ్రామాలకు వ్యాపించింది. సెప్టెంబరు ఒకటి నుంచి ఇప్పటి దాకా సుమారు 17,500 పశువులకు వ్యాధి సోకింది. వీటిలో 2,185 మరణించాయి.
 
 దాదాపు 20 రోజులుగా దీనిపై పత్రికల్లో పుంఖాను పంఖాలుగా కథనాలు వస్తున్నప్పటికీ ప్రభుత్వం మొద్దు నిద్ర పోయిందనే విమర్శలు వినిపిస్తున్నాయి. మూడు రోజుల కిందట పశు సంవర్ధక శాఖ మంత్రి టీబీ. జయచంద్ర దీనిపై అధికారులతో సమీక్షించి, నిపుణల కమిటీని నియమించారు. రోగానికి మూల కారణాలను తెలుసుకుని, పరిష్కార మార్గాలను సూచిస్తూ నివేదికను సమర్పించాల్సిందిగా కమిటీ సభ్యులను కోరారు.
  
 రైతుల్లో అవగాహనా రాహిత్యం
 
 వ్యాధి పీడిత పశువులకు ఏ విధంగా చికిత్సలు చేయించాలనే అవగాహన రైతుల్లో కొరవడింది. వ్యాధి విజృంభిస్తున్న ప్రస్తుత తరుణంలో పశువుల్లో రోగ నిరోధక శక్తిని పెంపొందించడానికి యుద్ధ ప్రాతిపదికన చుక్కల మందులు వేయించాలి. ఈ చుక్క లమందును కేంద్ర ప్రభుత్వం సరఫరా చేస్తోంది. రాష్ట్రం పైసా కూడా ఖర్చు పెట్టాల్సిన అవసరం లేదు. మరో వైపు చుక్కల మందు వేయిస్తే పాల దిగుబడి తగ్గిపోతుందని రైతుల్లో తప్పుడు అభిప్రాయం ఉంది. చుక్కల మందు వేసిన తర్వాత రెండు రోజుల పాటు పశువులకు జ్వరం వస్తుంది. దాని వల్ల ఆహారం తీసుకోవు. దరిమిలా పాల దిగుబడి తగ్గిపోతుంది. ఈ కారణం వల్ల చాలా మంది రైతులు  మందు వేయించడానికి ముందుకు రాకుండా, ఆఖరికి పశు సంపదనే పోగొట్టుకుంటున్నారు. ఇప్పటి వరకు చిక్కబళ్లాపురం జిల్లాలో 215, రామనగరలో 664, కోలారులో 512, మండ్యలో 325,  తుమకూరు, చామరాజ నగర జిల్లాల్లో చెరో 50, బెంగళూరు నగరంలో 94 పశువులు మృత్యు వాత పడ్డాయి.
  
 రోగ లక్షణాలు
 
  పశువుల నోటి నుంచి జొల్లు కారడం. నోరు, నాలుక, దవడలపై పుండ్లు ఏర్పడడం. కాలి గిట్టల మధ్య పుండ్లు రావడం. మేతను నిరాకరించడం. పాల దిగుబడి తగ్గడం. దీనిని నివారించడానికి వ్యాధి పీడిత పశువులను వేరుగా ఉంచాలి. వెంటనే చుక్కల మందు వేయించాలి. వ్యాధి పీడిత పశువుకు వేసిన గడ్డిని ఇతర పశువులకు వేయకూడదు. వాటికి ప్రత్యేక పాత్రల్లోనే కుడితి లేదా నీరు ఇవ్వాలి. వ్యాధి నివారణకు నోటిలోని పుండ్లను గ్లిసరిన్‌తో శుభ్రం చేయాలి. రోజూ యాంటీ బయాటిక్ ఇంజెక్షన్లు ఇవ్వాలి. తేలికగా జీర్ణమయ్యే ఆహారాన్నే ఇవ్వాలి. ముఖ్యంగా అరటి పండ్లు, రాగి అంబలి ఇస్తూ ఉండాలి.