మా అమ్మాయికి నాలుగేళ్ల వయసున్నప్పుడు నా భార్య చనిపోయింది. అప్పటినుంచి అన్నీ నేనే అయి మా అమ్మాయిని గారాబంగా పెంచుకున్నాను. ఇప్పుడు మా అమ్మాయికి 19 ఏళ్లు. హైదరాబాద్‌లో హాస్టల్‌లో ఉంటూ ఇంజినీరింగ్‌ చేస్తోంది. అక్కడ తను చదువుకునే కాలేజీ లెక్చరర్‌తో రెండు సంవత్సరాలుగా ప్రేమలో ఉందని, ఆ లెక్చరర్‌కి ఇప్పటికే పెళ్లయి ఇద్దరు పిల్లలున్నారని, అతను తన భార్యకు విడాకులు ఇచ్చి నా కూతుర్ని పెళ్లి చేసుకుంటానని చెబుతున్నాడని తెలిసింది. అంతేకాదు, నేను కనక తన మాట కాదంటే ఆత్మహత్య చేసుకుంటానని చెబుతోందని కూడా తెలిసింది. నాకు నా కూతురు తప్ప వేరే లోకం లేదు. ఈ పరిస్థితులలో నేను ఏం చేయాలో అర్థం కావడం లేదు. దయచేసి సలహా చెప్పగలరు.– రామరాజు, భీమవరంమీ సమస్య చదువుతుంటే మనసు కలచి వేస్తోంది. మీరు వయసులో ఉన్నప్పుడే భార్య చనిపోయినా మళ్లీ పెళ్లి చేసుకోకుండా మీ కూతురే ప్రపంచంగా బతికారు. అలాంటి అమ్మాయి ఈ రోజు ఇలా ప్రవర్తిస్తుంటే జీర్ణించుకోవడం కష్టమే. అయితే ముందుగా మీరు తెలుసుకోవాల్సింది ఏమిటంటే ఇటువంటి సందర్భాలలో మీరు భావోద్వేగానికి లోనై అమ్మాయి మీద అరవడం, కోప్పడి మీవైపు లాక్కోవాలనుకోవడం సరైన పద్ధతి కాదు. మీరు ఎంత బలంగా తనని మీవైపు లాక్కోవాలనుకంటే తను అంతకన్నా బలంగా మీకు దూరంగా జరిగే ప్రమాదం ఉంది. ఆ వయసులో ఆకర్షణలు, ప్రేమ భావాలు సహజం. కానీ ఇప్పటికే వివాహమై, కుటుంబ బాధ్యతలతో ఉన్న వ్యక్తితో జీవితం ప్రారంభించాలనుకోవడం ఆమె అపరిపక్వతను సూచిస్తుంది. మందుగా మీ కుమార్తెను నిందించకుండా ఒత్తిడి లేకుండా ఫ్రశాంతంగా మాట్లాడండి. ఆమెను మీరు అర్థం చేసుకున్నారు అన్న భావన కలిగేలా నెమ్మదిగా విషయాలను వివరించండి. సాధ్యమైనంత వరకు మూడోవ్యక్తి ద్వారా ప్రాఫెషనల్‌ కౌన్సెలింగ్‌ చేయించడం మంచిది. క్లినికల్‌ సైకాలజిస్టులు ఎలాంటి పక్షపాతం లేకుండా వాస్తవాలు చూపించి ఆమెకు స్వతంత్రంగా ఆలోచించడానికి దారి చూపగలరు. అదే సమయంలో మీరు మీ అమ్మాయి ప్రేమించిన వ్యక్తి చెడ్డవాడని ఆమెతో పదే పదే అనడం వల్ల ఆమె మిమ్మల్ని అ΄ార్థం చేసుకుని మీకు మరింత దూరం అవుతుంది. వీలయితే ఆ కాలేజీ యాజమాన్యంతో మాట్లాడండి. ఒకవైపు ఇవన్నీ చేస్తూనే మీ అమ్మాయిని జాగ్రత్తగా చూసుకోండి. తను ఆత్మహత్య ఆలోచనలు చేస్తోంది కాబట్టి అసలు ఒంటరిగా వదలకండి. జీవితంలో ఒకోసారి అన్ని సమస్యలకు పరిష్కారాలు మన చేతిలో ఉండచకపోవచ్చు. కాలాన్ని మించిన వైద్యుడు, అనుభవాన్ని మించిన గురువు లేడనే సత్యాన్ని గ్రహించండి. మనసు కవి ఆత్రేయ గారన్నట్టు ‘‘అనుకున్నామని జరగవు అన్నీ.. అనుకోలే దని ఆగవు కొన్ని. జరిగేవన్నీ మంచికని అనుకోవడమే మనిషి పని’’ అన్న తాత్త్విక ధోరణి ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో తప్పనిసరి అనిపిస్తుంది. మీరు మనసు గట్టి చేసుకుని ధైర్యంగా ఉండండి. డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

డాక్టర్‌ గారూ, నేనొక చిత్రమైన సమస్యతో బాధపడుతున్నాను. అదేమంటే, రాత్రి నేను ఎంతసేపు పడుకున్నా. రోజంతా మగత గానే ఉంటుంది. కంప్యూటర్‌ ముందు కూర్చున్నా టీ.వి చూస్తున్నా. చివరకు భోజనం చేస్తూ చేస్తూ అలాగే పడుకుని ΄ోతాను. డ్రైవింగ్‌ చేస్తూ నిద్రపోతానేమో అని ఈ మధ్య డ్రైవింగ్‌ చేయడం కూడా మానేశాను. అలాగే బాగా భయపడ్డా, గట్టిగా నవ్వినా కుప్పకూలిపోతాను. నేను కావాలనే ఇదంతా చేస్తున్నాననుకుని మా ఇంట్లో వాళ్లు నన్ను హాస్పిటల్‌కి తీసుకెళ్ళడం లేదు. నేను సాక్షిలో మీ కాలమ్‌ రెగ్యులర్‌గా చదువుతాను. కనీసం మీ సమాధానం చూసైనా ఇంట్లో వాళ్ళు నన్ను డాక్టర్‌కి చూపిస్తారనే నమ్మకంతో, నా సమస్యను మీకు మెయిల్‌ చేస్తున్నాను! – స్వాతి,ప్రొద్దుటూరుమీ సమస్య చాలా ఇబ్బందికరమైనది, మీ పరిస్థితికి బాధ కూడా కలుగుతోంది. కేవలం అవగాహనా లోపం వలన సరియైన చికిత్స అందుబాటులో ఉన్న సమస్యలని కూడా పట్టించుకోక పోవడం వల్ల ఎలా జరుగుతోందో మీ విషయాన్ని బట్టి అర్థం అవుతుంది. మీరు చెబుతున్న లక్షణాలని బట్టి మీరు ‘నార్కోలెప్సీ’ అనే సమస్యతో బాధపడుతున్నారని అనిపిస్తోంది. ఇది మెదడులోని ‘హైపోథాలమస్‌ అనే భాగం పని విధానంలో మార్పుల వలన వచ్చే ఒక న్యూరో.. సైకియాట్రిక్‌ డిజార్డర్‌. ఈ సమస్యలో నిద్రకి సంబంధించిన సాధారణ లయ దెబ్బతింటుంది. నిద్రలో వచ్చే REM & NREM అనే రెండు నిద్ర దశల క్రమ పద్ధతిలో మార్పులు ఈ సమస్యకి ప్రధాన కారణం. దాని వలన పడుకునే ముందు, నిద్రలేచే ముందు వివిధ రకాల భ్రాంతులు కలుగుతాయి. విపరీతమైన కలలు వస్తాయి. నిద్ర లేచే ముందు శరీరం పక్షవాతానికి గురైనట్లు అనిపిస్తుంది. కాళ్లూ చేతులు కదిలించలేరు. అన్నీ వినబడతాయి, కనబడతాయి, కానీ సమాధానం చెప్పలేరు. దీని వలన విపరీతమైన భయానికి, అసౌకర్యానికీ గురౌతారు. అలాగే బాగా ఎమోషనల్‌ అయినప్పుడు మెలకువ స్థితిలోనే, మెదడు REM స్థితిలోకి వెళ్ళిపోతుంది. దీనివలన ఒక్కసారిగా కుప్పకూలిపోతారు. ఈ అనుభవం కూడా అత్యంత భయానకంగా ఉంటుంది. ఒక్కొక్కసారి ఈ కండిషన్‌ను ‘ఫిట్స్‌’ అనుకొని తప్పుగా వైద్యం కూడా చేసే కేసులు కూడా చూస్తూంటాను. కొంతమంది కావాలనే ఇలా చేస్తున్నారనే అసలు చికిత్సే ఇప్పించరు. పాలిమ్నోగ్రఫీ అనే పరీక్ష ద్వారా ఈ సమస్యను నిర్ధారించవచ్చు. అలాగే ‘స్టిమ్యులెంట్సు, కొన్ని రకాల ‘యాంటీ డిప్రెసెంట్‌’ మందులు వాడితే ఈ సమస్య నియంత్రణలో ఉంటుంది. ఎక్కువగా ఎమోషన్స్‌కి గురికాకుండా కౌన్సెలింగ్‌ కూడా తీసుకోవాలి. ఉదయంపూట కొంచెంసేపు నిద్రపోవడం కూడా ఈ సమస్యలోంచి బయట పడేందుకు దోహదం చేస్తుంది. మీరు నిరాశకు గురికాకుండా మీ ఇంట్లో వాళ్ళకి ‘సాక్షి’లో నా సలహా చూపించండి. అర్థం చేసుకొని మీకు వైద్య సహాయం అందిస్తారని నా నమ్మకం. ఆల్‌ ది బెస్ట్‌! డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

నా వయస్సు 72 సంవత్సరాలు. ఉద్యోగం నుంచి రిటైరై దాదాపు 14 ఏళ్లయింది. నేను చాలా సంవత్సరాల నుండి ఒక సమస్యతో బాధపడుతున్నాను. అదేమిటంటే ప్రతి చిన్న విషయం గురించి ఎక్కువగా ఆలోచించటం. ఎప్పుడూ మనసులో గందరగోళంగా ఉంటుంది. ఈ ఆలోచన వలన చేసే పనిలో ధ్యాస ఉండదు. రాత్రి పడుకున్న తర్వాత విపరీతంగా కలలు వస్తుంటాయి. దీనివల్ల ప్రశాంతంగా నిద్ర కూడా ఉండడం లేదు. ఈ సమస్య ఎప్పుడు మొదలైందో గుర్తు లేదు కానీ, రిటైర్మెంట్‌ తర్వాత నన్ను మరింతగా బాధిస్తోంది. నాకు షుగర్, బీపీ కూడా ఉన్నాయి. నా సమస్యకు పరిష్కారం చూడగలరు. –కె.ఎల్‌.వి ప్రసాద్, హైదరాబాద్‌మీరు రాసిన లక్షణాలను బట్టి మీకున్న సమస్యను ‘యాంక్సైటీ డిజార్డర్‌‘ (నిరంతర ఆందోళన రుగ్మత) అంటారు. యాంగై్జటీ లేదా భయం అనేవి ప్రమాదాలనుండి మనల్ని మనం కాపాడుకోవడానికి ప్రకృతి ఏర్పరచిన, ఒక ర క్షణ వ్యవస్థ. మనుషులతో పాటు జంతువుల్లో కూడా ఈ వ్యవస్థ ఉంటుంది. అయితే కొన్ని సార్లు మెదడు రసాయనాల్లో మార్పులు, చిన్న వయసులో ఎదుర్కొన్న ఇబ్బందుల వల్ల, ఈ రక్షణ వ్యవస్థలో లోపం ఏర్పడుతుంది. ఆ కారణంగానే మెదడు ఆందోళనకు గురవుతూ ఉంటుంది. రోజూవారి వ్యవహారాలు, చిన్నచిన్న సమస్యలని కూడా మెదడు భూతద్దంలో చూస్తూ ఎప్పుడూ వాటి గురించే ఆలోచిస్తూ ఉంటుంది. దీని వల్ల ప్రశాంతత ఉండదు. చేసే పని మీద ధ్యాస ఉండదు. ఎప్పుడూ కంగారు కంగారుగా భయంగా ఉంటుంది. రాత్రిపూట కూడా మెదడు ఇలా ఆతిగా ఆలోచనలు చేయడం వల్ల నిద్ర కూడా పట్టదు. ఇది యుక్తవయసులోనే మొదలైతే చాలా సంవత్సరాలు ఇబ్బంది పడవలసి ఉంటుంది. తర్వాతి కాలంలో ఇది తీవ్రమైన డిప్రెషన్‌కు దారి తీయొచ్చు. దీనికి ఆధునిక వైద్య విధానంలో చక్కని పరిష్కారం ఉంది. కొన్ని ప్రత్యేకమైన మందులు, చికిత్స పద్ధతులను మానసిక వైద్యుల సూచన మేరకు కొంతకాలం వాడాల్సి ఉంటుంది. అలాగే కాగ్నిటివ్‌ బిహేవియర్‌ థెరపీ, సైకోడైనమిక్‌ థెరపీ, ఎక్స్‌΄ోజర్‌ థెరపీ వంటి కౌన్సెలింగ్‌ పద్దతుల ద్వారా క్లినికల్‌ సైకాలజిస్టులు ఈ సమస్య తీవ్రతని తగ్గించగలరు. మీరు దగ్గరలోని మానసిక వైద్యుని కలిసి ఖచ్చితంగా ఈ సమస్య నుండి పూర్తిగా విముక్తి పొందగలరు. ఆల్‌ ది బెస్ట్‌!డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

అంతర్ముఖత్వం.. బహిర్ముఖత్వం.. ఈ రెండూ ఉండే ఉభయముఖత్వం.. మొత్తం ఈ మూడింటి గురించీ, ఈ తరహా వ్యక్తుల గురించీ అందరూ వినే ఉంటారు. సమాజంలో ఉండే వాళ్లంతా ఈ మూడు కేటగిరీల్లో ఏదో ఒక దాన్లో ఉంటారు అని అందరూ అనుకుంటారు. కానీ, కాదట. కొత్త తరహా వ్యక్తిత్వం ఉన్న వ్యక్తులు కూడా ఉన్నారట. ఈ వ్యక్తులకు ‘ఆట్రోవర్ట్‌’ అనే పేరును ఖరారు చేశారు అమెరికాకు చెందిన ప్రముఖ సైకియాట్రిస్ట్‌ రామి కమిన్‌స్కి. ఆల్బర్ట్‌ ఐన్‌స్టీన్‌ వంటి మేధావులు ఈ కోవకు చెందుతారట. – సాక్షి, స్పెషల్‌ డెస్క్‌లండన్‌కు చెందిన ప్రసిద్ధ సైన్స్‌ మ్యాగజైన్‌ ‘న్యూ సైంటిస్ట్‌’లో ప్రముఖ సైకియాట్రిస్ట్‌ రామి కమిన్‌స్కి ‘ఆట్రోవర్ట్‌’ గురించి ప్రస్తావించారు. అంతేకాదు, దీనిపై ఏకంగా ‘ద గిఫ్ట్‌ ఆఫ్‌ నాట్‌ బిలాంగింగ్‌’ అనే పుస్తకమే రాశారు. ‘మనలో కొంతమంది అంతర్ముఖులు ఉంటే, మరికొందరు బహిర్ముఖత్వంతో ఉంటారు. ఈ రెండు వ్యక్తిత్వ లక్షణాలూ ఉన్నవాళ్లూ ఉంటారు. కానీ, ఆట్రోవర్ట్‌లు అలా కాదు, వీరు చాలా ప్రత్యేకం’ అంటారు కమిన్‌స్కి.భావోద్వేగాల నియంత్రణఏదైనా సమస్య వచ్చినప్పుడు ఇతరుల మీద ఆధారపడరు. తమ సమస్యను నలుగురిలో పెట్టరు. అలాగని ఒక్కళ్లూ కూర్చుని మథనమూ చేయరు. వ్యక్తిగతంగా తాము నమ్మినవాళ్లతో లోతుగా చర్చించి విశ్లేషణ చేయడానికి, సమస్య పరిష్కారానికి ఎక్కువగా ఆలోచిస్తుంటారు.ఈ మూడూ తెలిసినవేఇంట్రావర్టులు లేదా అంతర్ముఖులు.. నలుగురితో కలవడానికి ఇష్టపడరు. ఏదైనా నిర్ణయం తీసుకోవాలంటే చాలాసేపు ఆలోచిస్తారు. బయటి వ్యక్తుల నుంచి ప్రేరణ పొందరు. తమకు తామే ప్రేరణ. ఎక్స్‌ట్రావర్టులు లేదా బహిర్ముఖులు ఇందుకు పూర్తి విరుద్ధంగా ఉంటారు. నలుగురితో కలివిడిగా ఉంటారు. ఎక్కువగా మాట్లాడతారు. త్వరగా నిర్ణయాలు తీసుకుంటారు. యాంబివర్ట్‌ లేదా ఉభయముఖత్వం ఉన్నవాళ్లు. ఈ రెండు లక్షణాలూ కలిసి ఉంటాయి. కొన్నిసార్లు ఒంటరితనాన్ని, మరికొన్నిసార్లు నలుగురితో కలవడాన్ని ఇష్టపడతారు.భిన్నమైన ఆలోచనా విధానం‘నలుగురికీ నచ్చినది.. నాకసలే ఇక నచ్చదులే’ అనే టైపు ఈ ఆట్రోవర్ట్‌లు. వీరు నలుగురూ ఆలోచించే పద్ధతికి భిన్నంగా, స్వతంత్రంగా ఆలోచిస్తారు. ఏంటి తేడా?యాంబివర్ట్‌కీ ఆట్రోవర్ట్‌కీ ఏంటి తేడా అని చాలామందికి అనిపించవచ్చు. చాలా తేడా ఉంది. సమయం, సందర్భాన్ని బట్టి యాంబివర్ట్‌లు అంతర్ముఖులుగానో, బహిర్ముఖులుగానో ప్రవర్తిస్తుంటారు. కొన్నిసార్లు నలుగురితో కలిసినప్పుడు చురుగ్గా ఉంటే.. కొన్నిసార్లు ఎవ్వరూ లేకపోయినా ఉత్సాహంగా పనిచేసుకుపోతారు. కానీ ఆట్రోవర్ట్‌లు అలాకాదు. సమయం, సందర్భం బట్టి మారిపోయే వ్యక్తిత్వం కాదు వీళ్లది.సామాజిక సంబంధాలువీళ్లు పార్టీల వంటి వేడుకలకు హాజరవుతారు. కానీ, అందరి దగ్గరకూ వెళ్లిపోరు. వచ్చిన ప్రతి ఒక్కరితోనూ అంత వేగంగా కలిసిపోరు. వ్యక్తులను అంచనావేసి, కొద్దిమందితోనే మాట్లాడతారు.» ఏదో ఒక సమూహానికి చెందిన వ్యక్తులుగా ముద్ర వేయించుకోవడానికంటే వ్యక్తిగత సంబంధాలు, పనితీరును ఇష్టపడతారు.» వ్యక్తులతో సంభాషణల్లో పాలుపంచుకోవడానికంటే వాటిని పరిశీలించడానికి ఆసక్తి చూపుతారు.» సమూహంలో ఉంటేనే మెదడు యాక్టివ్‌గా పనిచేయడం, శక్తిని పొందడం ఉండదు.నాయకత్వ లక్షణాలుస్థిరత్వం, ధైర్యానికి వీరు ప్రతీకలు. ఎలాంటి దెబ్బ తగిలినా లేదా సమస్య వచ్చి కిందపడినా తమంతట తామే తొందరగా పైకి లేవగలరు.» వీళ్ల దృష్టిలో నాయకత్వం అంటే అజమాయిషీ కాదు. ఎదుటివాళ్లు చెప్పేది శ్రద్ధగా వింటారు. ఎదుటివారి పరిస్థితినీ అర్థం చేసుకుంటారు.బలమైన,నమ్మకమైన బంధాలుప్రముఖ శాస్త్రవేత్త ఆల్బర్ట్‌ ఐన్‌స్టీన్, రచయిత్రి వర్జీనియా ఉల్ఫ్‌ వంటి వాళ్లు ఈ ఆట్రోవర్ట్‌ వ్యక్తిత్వం ఉన్నవాళ్లు. వీళ్లు స్వతంత్ర భావాలతో ఉంటారు. సృజనాత్మకత వీరి సొంతం. సంప్రదాయ ధోరణిలో పోరు. భావోద్వేగాలను అదుపులో ఉంచుకోగలరు. నా దగ్గరకు వచ్చే వారిలో ఇంట్రావర్ట్‌లు, ఎక్స్‌ట్రావర్ట్‌లు, యాంబివర్ట్‌లు.. ఈ మూడు రకాల వ్యక్తిత్వాలూ కానివారిని నేను గమనించాను. వీళ్ల దృష్టిలో ఎక్కువమందితో సంబంధాలు ముఖ్యం కాదు. ఉన్నవి కొన్నయినా.. అవి బలంగా, నమ్మకంగా ఉండేలా చూసుకుంటారు. సామాజిక సంబంధాల విషయంలో ఆచితూచి వ్యవహరిస్తారు. ఎలాంటి పరిస్థితులనైనా ఇట్టే ఆకళింపు చేసుకుంటారు. తమ భావోద్వేగాలను అదుపులో ఉంచుకోవడమే కాదు, ఎదుటివారి భావోద్వేగాలనూ అర్థం చేసుకోవడం వీరి ప్రత్యేకత. – రామి కమిన్‌స్కి, సైకియాట్రిస్ట్‌

నాకు 62 ఏళ్లు. నేనొక రిటైర్డ్‌ ప్రభుత్వ ఉద్యోగిని. నా భార్యకి క్యాన్సర్‌ ఉండేది. ఐదు సంవత్సరాల క్రితం కోవిడ్‌ సమయంలో చనిపోయింది. పిల్లలిద్దరూ వాళ్ళ భర్తలతో వేరే దేశాలలో స్థిరపడ్డారు. నా భార్యకి సహాయం చేయడం కోసం, ఇంట్లో వంట చేయడం కోసం ఒక ఆవిడ పది సంవత్సరాల నుండి మా ఇంట్లో పని చేస్తోంది. ఆవిడ భర్త తాగుబోతు, ఆమెని వదిలేశాడు. ఆమెకు ఒక పెళ్లీడు వచ్చిన అమ్మాయి ఉంది. నా భార్య చనిపోయాక తను నాకు తోడుగా ఉంటోంది. మేమిద్దరం పెళ్ళి చేసుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నాము. తాను నా నుంచి ఏమీ ఆశించకపోయినా, తన కూతురి పెళ్లి కోసం ఒక 5 లక్షలు ఇవ్వాలని నిర్ణయించుకున్నాను. కానీ నా పిల్లలు ఆవిడని పెళ్ళి చేసుకోవడానికి, ఆవిడకి ఆర్థిక సహాయం చేయడానికి ఒప్పుకోవట్లేదు. నన్ను ఏదైనా వృద్ధాశ్రమంలో ఉండమని చెప్తున్నారు. నాకు పెన్షన్‌ వస్తుంది. నేను ఇప్పుడు ఆరోగ్యంగానే ఉన్నాను. నేను ఇష్టంగా కట్టుకున్న ఇంట్లో నా అన్న వాళ్ళతో చివరిదాకా ఉండి, కన్నుమూయాలని కోరిక – పిల్లలు వచ్చి నాతో ఉండలేరు. అలా అని నన్ను వాళ్ళ దగ్గరికి తీసుకెళ్లి వాళ్లతో ఉంచుకోలేరు. ఈ వయసులో నాకు కావలసింది ఒక తోడు, నాకు వేరే ఎలాంటి ఉద్దేశాలు లేవు. కానీ పిల్లలు మా చుట్టాలకు ఫోన్‌ చేసి చాలా ఘోరంగా మాట్లాడుతున్నారు. ఈయనకి ఈ వయసులో ఇదేం పాడు ఆలోచన అని. ఈ వయసులో ఒంటరితనాన్ని దూరం చేసుకోవడం కోసం ఒక తోడు కావాలని అనుకోవడం తపా? నా పిల్లల కోసం నా ఆలోచన మార్చుకుని వృద్ధాశ్రమంలో ఉండమంటారా, నాకు సరైన సలహా ఇవ్వగలరు! – సత్యనారాయణ, హిందూపూర్‌ ముందుగా మీసమస్యని ధైర్యంగా మాతో పంచుకున్నందుకు అభినందనలు, బంటరితనం మనిషిని ఎంతో కుంగదీస్తుంది ఈ వయసులో మీరు ఒంటరిగా ఉండకుండా, ఒక తోడుంటే బాగుంటుందని అనుకోవడం తప్పేం కాదు! ఓ భర్తగా, తండ్రిగా, మీ బాధ్యతలన్నీ ఏ లోటూ లేకుండా నిర్వర్తించారు.. రిటైర్మెంట్‌ తర్వాత ప్రశాంతంగా ఉండాలని అనుకుంటున్నారు. మీరు చెప్పిన దాని ప్రకారం మీ పిల్లలు తమ జీవితాల్లో బిజీగా ఉండటం వల్ల వాళ్లు మిమ్మల్ని చూసుకోలేరు. అదే సమయంలో మిమ్మల్ని వృద్ధాశ్రమంలో ఉండాలని చెప్పే అధికారం వాళ్ళకి లేదు. మీరు చెప్పినావిడ మిమ్మల్ని బాగా చూసుకుంటుంది, మీరు ఆమెని మీ జీవిత భాగస్వామిగా కోరుకోవడం. తనకి ఎంతో కొంత ఆర్థికంగా సహాయం చేయాలని అనుకోవడం ఇవన్నీ మంచి విషయాలే. అయితే ఇదే సమయంలో పిల్లలనుండి వ్యతిరేకత లేకుండా వీలైనంత సామరస్యంగా ఈ సమస్యని పరిష్కరించుకోవడం ముఖ్యం. బహుశా తమ తల్లి స్థానాన్ని ఇంకొకరికి ఇవ్వడం వాళ్ళకి ఇష్టం ఉన్నట్లుగా లేదు. అలాగే వాళ్ళకి ఆర్థికపరమైన అభద్రతా భావం కూడా ఉండి ఉండవచ్చు. పెళ్ళి తర్వాత మీరు వాళ్ళకి దూరం అపుతారనే అలోచన కూడా ఉండొచ్చు. మీ చుట్టాల్లో ఒక తటస్థ వ్యక్తిని మధ్యవర్తిగా ఉంచి, వాళ్ళకున్న ఇబ్బంది ఏంటో స్పష్టంగా కనుక్కోండి. మీ పిల్లలకు ఆమోద యోగ్యంగా ఉండేలా ఒక వీలునామా రాయండి. మీరు వివాహం చేసుకునే అవిడ మీ నుండి ఏమీ ఆశించలేదంటున్నారు కాబట్టి ఆవిడ అభ్యంతరం చెప్తుంది అని నేను అనుకోవట్లేదు. ఒకవేళ ఆవిడ ఏదైనా పేచీ పెడితే మీకు అక్కడే ఆవిడ ఉద్దేశ్యం అర్థం అవుతుంది. అప్పుడు మీరు మీ నిర్ణయాన్నీ పునరాలోచన చేయవచ్చు. ఆమె మీ నిర్ణయాన్ని సంతోషంగా ఒప్పుకుంటే ఆమెను నిరభ్యంతరంగా వివాహం చేసుకోవచ్చు. మీ వివాహాన్ని రిజిస్టర్‌ చేయించుకోండి. తద్వారా ఆమె భవిష్యత్తుకి కూడా కొంత భరోసా కల్పించిన వారవుతారు. ప్రతి యేటా కొంతకాలం మీ పిల్లలతో గడిపేలా ఏర్పాట్లు చేసుకోండి.. మీ జీవితంలో మీ పిల్లల స్థానం పదిలంగా ఉందన్న అశ, నమ్మకం వారికి కలుగుతాయి.. ఇవన్నీ చేసినా కూడా మీ పిల్లలు మిమ్మల్ని ఇంకా ఇబ్బంది పెడుతుంటే, ఇంక మీరు వాళ్ళ గురించి పట్టించుకోవాల్సిన అవసరం లేదు. వృద్ధాప్యంలో ఒక గౌరవ ప్రదమైన జీవితం గడ΄ాలనుకోవడం మీకున్న హక్కు. సమాజం కోసమో, మీ పిల్లలు బాధపడతారనో దాన్ని మీరు త్యాగం చేయాల్సిన అవసరం లేదు. కాబట్టి మీరు తీసుకునే నిర్ణయం గురించి ఎలాంటి అపరాధనా భావన లేకుండా ముందుకు వెళ్ళండి. ఆల్‌ ది బెస్ట్‌! డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ.మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

జిల్లాలో జూనియర్‌ కాలేజీలో ఇంటర్మీడియట్‌ తరగతులు ప్రారంభమయ్యాయి. చాలా మంది తమ పిల్లలను విజయవాడ, గుంటూరు, తిరుపతి, కడప వంటి నగరాల్లోని కార్పొరేట్‌, రెసిడెన్షియల్‌ కాలేజీల్లో చేర్పిస్తున్నారు. అక్కడ హాస్టళ్లలో ఉండలేక చాలా మంది ఇంటి బాటపడుతున్నారు. మరి కొందరు తల్లిదండ్రులు బలవంతంగా అక్కడే ఉండమని నచ్చచెబుతున్నారు. దీంతో విద్యార్థులు ఒంటరితనంతో నిత్యం మానసిక సంఘర్షణ పడుతున్నారు. ఇలాంటి సంఘటనలు జిల్లాలో పలువురు విద్యార్థుల తల్లిదండ్రులకు ఎదురవుతున్నాయి. ‘అమ్మా, నాన్న నేను ఇంటిలో ఉండి చదువుకుంటాను. ఇంట్లో వాళ్లను వదిలి ఒక్క క్షణం కూడా ఉండలేను. చదువు పేరుతో నన్ను ఇంటి నుంచి దూరం చేయాలని చూడవద్దు. నాకు మీ ప్రేమానురాగాలు కావాలి. బాగా చదువుకుని టీచరై పిల్లలకు మంచి విద్యాబుద్ధులు నేర్పుతాను’ ఓ కుమార్తె అభ్యర్థన. నువ్వు హాస్టల్లో ఉండి చదవాల్సిందే. మంచి మార్కులు, ర్యాంకులు సాధించి డాక్టర్‌ కావాలి. తల్లిదండ్రుల సమాధానం. ఇదీ నేడు కొందరు తల్లిదండ్రులు పిల్లల పట్ల వ్యవహరిస్తున్న తీరు. పిల్లల ఆలోచన, వారి అభిరుచులకు భిన్నంగా స్పందిస్తున్న విధానం. దీంతో పిల్లలు ఒంటరిగా హాస్టళ్లలో ఉండలేకపోతున్నారు. కొందరు ఆత్మన్యూనతా భావంతో పెరిగి పెద్దవారై ఒంటరితనానికి అలవాటు పడుతున్నారు.మదనపల్లె సిటీ: బాల్యం పిల్లలకు దేవుడిచ్చిన వరం. తల్లిదండ్రుల ప్రేమానురాగాల మధ్య ఆడుతూ పాడుతూ, చిరునవ్వులు చిందిస్తూ బాల్యాన్ని ఆస్వాదించాలి. అప్పుడే బాల్యానికి సాకారం. ప్రపంచాన్ని అర్థం చేసుకునే విధానం కుటుంబం నుంచి రావాలి. నేటి పోటీ ప్రపంచం, ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో కొందరు తల్లిదండ్రులు పిల్లల బాల్యాన్ని హరిస్తూ యాంత్రిక జీవనానికి అలవాటు చేస్తున్నారు. బాల్యంలోని మధురానుభూతులకు దూరం చేస్తున్నారు. పిల్లలను మార్కులు, ర్యాంకులను తయారు చేసే యంత్రాలుగా చేస్తున్నారు. దీని కోసం వారి ఇంటి నుంచి దూరంగా కార్పొరేట్‌ పాఠశాలల్లో బలవంతంగా చేర్పిస్తున్నారు. పాఠశాల స్నేహితుల సాన్నిహిత్యం ఉన్నా అమ్మ పంచే ప్రేమకు ఏదీ సాటిరాదు. నాన్న చూపే ఆదరణ ఏవీ సరితూగవు. దీంతో పిల్లలు తమలో తాము సంఘర్షణ పడుతూ జీవితాన్ని గడపాల్సిన దుస్థితి ఏర్పడింది. ఎప్పుడూ మార్కులు, ర్యాంకులే కాకుండా వారి కోసం కాస్త సమయాన్ని కూడా కేటాయించి ప్రేమను పంచాలని పిల్లలు తల్లిదండ్రుల నుంచి ఆశిస్తున్నారు. ఇదే విషయాన్ని మనోవ్యక్తిత్వ వికాస నిపుణులు కూడా అంటున్నారు. లేనిపక్షంలో పిల్లల్లో భావవ్యక్తీకరణ నైపుణ్యం తగ్గడంతో పాటు అభద్రతా భావం పెరుగుతుందని చెబుతున్నారు. కౌమార దశలోని పిల్లలకు తల్లిదండ్రుల నుంచి సరైన ప్రేమానురాగాలు లభించకపోతే వారిలో మానసిక రుగ్మతలు చోటు చేసుకుంటాయని వెల్లడిస్తున్నారు. ఆయా వయస్సులో వచ్చే శారీరక, మానసిక మార్పులను సరిచేయక, సరైన మార్గదర్శనం చేయకపోతే పిల్లల భవిష్యత్తు అంధకారమవుతుందని సూచిస్తున్నారు. కొందరు పిల్లలు తప్పటడుగులు వేసే ప్రమాదం కూడా లేకపోలేనది హెచ్చరిస్తున్నారు. మరికొందరైతే ఏ చిన్న సమస్య ఎదురైనా అఘాయిత్యాలకు పాల్పడే అవకాశం ఉందని పేర్కొంటున్నారు.కనుమరుగవుతున్నఉమ్మడి కుటుంబ వ్యవస్థగతంలో అవ్వా,తాతలు, అమ్మానాన్నలు, చిన్నాన్న, పెద్దనాన్న, వారి పిల్లలతో కూడిన ఉమ్మడి కుటుంబాలు ఉండేవి. కాలానుగుణంగా చోటు చేసుకుంటున్న మార్పులతో ఉమ్మడి కుటుంబ వ్యవస్థ కనుమరుగైంది. నేటి కొందరు తల్లిదండ్రుల ఆలోచనా విధానంతో కనీసం కన్న బిడ్డలతో కూడిన సమిష్టి కుటుంబ వ్యవస్థ కూడా మాయమైపోతోంది. పిల్లలను వసతిగృహాలు, రెసిడెన్షియల్‌ పాఠశాలల్లో చేర్పించి ఒంటరి జీవన విధానాన్ని అలవాటు చేసుకుంటున్నారు. సమాజంలో అనుబంధం, ప్రేమ, వాత్సల్యం అనే పదాలకు అర్థాలు కూడా మరచిపోతున్నారు.ఇదీ చదవండి: డిజిటల్‌ యాప్స్‌ బంద్‌, జీపే కూడా తీసేసా: సానియా మీర్జా సోదరి సంచలన పోస్ట్‌తల్లిదండ్రుల ధోరణి మారాలిఆధునిక జీవన విధానంలో అమ్మానాన్నల ఆలోచనా ధోరణి మారాలి. శారీరక, మానసిక పెరుగుదల వేగంగా జరిగే కౌ మార దశలో పిల్లలకు కుటుంబంలోని ప్రత్యక్షానుభవాలు ఎంతో అవసరం. ఈ దశలో పిల్లలు ఎదుర్కొనే సంఘర్షణలను అమ్మానాన్నలు మాత్రమే అర్థం చేసుకోగలరు. పిల్లల కోసం సమయాన్ని కేటాయించి.. ప్రేమానురాగాలు పంచాలి. –ఎస్‌.రెడ్డప్పరెడ్డి, అధ్యాపకులు, బాలికల జూనియర్‌ కాలేజీ, మదనపల్లెచదవండి: మూడు నెలల ముందే పదేళ్ల జీవితానికి ప్లాన్‌ : కానీ అంతలోనే! తల్లిదండ్రుల అనురాగం అవసరంబాల్యంలో చిన్నపిల్లలకు తల్లిదండ్రుల ప్రేమానురాగాలు చాలా అవసరం. తల్లిదండ్రు లు ఎంత ఉద్యోగులైనా పిల్లల కోసం రోజూ కొంత సమయాన్ని కేటాయించాలి. ఒక వయస్సు వచ్చే వరకు పిల్లలు తల్లిదండ్రులతో కలిసి ఉండేలా చూడాలి. చదువంటే మార్కులు, ర్యాంకులు మాత్రమే కాదనే విషయాన్ని గ్రహించాలి. పిల్లల అభిరుచి మేరకు వారిని ఎదగనివ్వాలి. వారికి ఇష్టమైన రంగాల్లో ప్రోత్సహించాలి. - టీఎఎస్‌ఏ క్రిష్ణమూర్తి, ప్రముఖ నవలా రచయిత, మదనపల్లెమానసిక ఒత్తిడితో అనర్థాలు..చిన్నప్పటి నుంచే పిల్లలు తల్లిదండ్రుల ప్రేమకు దూరమైతే మానసిక ఒత్తిడి పెరిగి అనేక అనర్థాలకు దారి తీస్తాయి. ఆస్పత్రులకు వైద్య పరీక్షల కోసం వచ్చే విద్యార్థుల్లో అనేక మంది మానసిక ఒత్తిడితో పాటు మనోవేదనకు గురైన వారే ఉంటున్నారు. ఇంటికి, తల్లిదండ్రులకు దూరంగా ఉన్నందున ఆహారం సరిగ్గా తీసుకోకపోవడం, పోషక విలువలు కలిగిన ఆహారం అందకపోవడంతో వ్యాధులకు గురవుతున్నారు.– చాముండేశ్వరి, సైకాలజిస్టు, మదనపల్లె

డాక్టర్‌! మా చెల్లెలి వయస్సు 28 ఏళ్లు. డిగ్రీ పాసయ్యింది. ఐదేళ్లుగా మానసిక వ్యాధికి మందులు ఇప్పిస్తున్నాం. తనలో తాను నవ్వుకోవడం, గొణుక్కోవడం, ఎవరేది అంటున్నా తన గురించేననడం. చెవిలో ఎవరివో మాటలు వినబడుతున్నాయనడం... పనేమీ చేయదు. సైకియాట్రిస్ట్‌ పర్యవేక్షణలో వైద్యం చేయించిన తర్వాత చాలా మెరుగైంది. కానీ పూర్తిగా మామూలు మనిషి కాలేదు. మా నాన్న లేరు. చెల్లికి పెళ్ళి చేయాలని అమ్మ తాపత్రయం. చెల్లి మానసిక స్థితి గురించి చెప్పకుండా చేస్తే తర్వాత సమస్యలొస్తాయని భయం. ఇలాంటి వారికి పెళ్ళి చెయ్యొచ్చంటారా? దీనికి పరిష్కారం ఉందా? – ఉదయరాణి, హైదరాబాద్‌మీరు చెప్పినదాన్ని బట్టి మీ చెల్లెలు...‘స్కిజోఫ్రీనియా’ అనే మానసిక వ్యాధితో బాధపడుతున్నట్లు తెలుస్తోంది. ఈ వ్యాధి వచ్చినవారు చాలా సంవత్సరాలపాటు డాక్టరు పర్యవేక్షణలో మందులు వాడాల్సి ఉంటుంది. ఈ వ్యాధి పూర్తిగా నయం కాకపోవచ్చు. షుగర్, బి.పి. లాగా స్కిజోఫ్రీనియాని కూడా మందులతో అదుపు చేయవచ్చే తప్ప, పూర్తిగా నయం చేయడం కష్టమే! ఇలాంటి వారికి కేవలం మందులే కాకుండా, కొంతకాలం ‘రిహాబిలిటేషన్‌’ సెంటర్‌లో ఉంచితే, ఆమె యాక్టివ్‌గా, నలుగురిలో కలిసేటట్లుగా తన పనులే కాకుండా, ఇంటిపని, వంటపని, పిల్లలను చూసుకోవడం లాంటి లక్షణాలు ఆమెలో పెంపోదించేట్లుగా శిక్షణ ఇస్తారు.ఇలా చేసిన తర్వాతే అవతలివారికి విషయం చెప్పి వారు ఒప్పుకుంటే వివాహానికి అభ్యంతరం లేదు. చెప్పకుండా చేయడం అనర్థదాయకం. అన్ని విషయాలు చెబితే కొందరు ఒప్పుకోవచ్చు. అవసరమైతే డాక్టరు దగ్గరికి కూడా అవతలి పార్టీని తీసుకొచ్చి వారి అనుమానాలు నివృత్తి చేయడం మంచిది. అన్నీ చెప్పి వాళ్ల సమ్మతి మీద పెళ్లి చేసిన సందర్భాలలో భవిష్యత్తులో ఏమైనా తేడాలే వచ్చినప్పుడు ఒకవేళ వారు విడాకుల కేసు వేసినా కోర్టు అంత సులభంగా విడాకులు మంజూరు చేయదు.ఎందుకంటే గతంలో ఒకరు తన భార్యకు స్కిజోఫ్రీనియా ఉంది కాబట్టి విడాకులివ్వాలని కోర్టుకెక్కాడు. అయితే స్కిజోఫ్రీనియా జబ్బు వచ్చినంత మాత్రాన విడాకులు ఇవ్వలేం, కానీ ఆ వ్యాధి వలన ఆ భర్త, పిల్లలు, కుటుంబం ఏమేరకు నష్టపోయిందనే విషయాలను నిర్ధారించగలిగితేనే అలాంటి కేసుల విషయంలో విడాకులు ఇవ్వాలా, వద్దా... అనే దాన్ని నిర్ణయించవలసి ఉంటుందని గతంలో సుప్రీం కోర్టు తీర్పు చెప్పింది. ఈ జడ్జిమెంట్‌ను ఇప్పటికీ మన దేశంలో ప్రామాణికంగా పాటిస్తూ ఉన్నారు.డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

కర్ణాటక: బెంగళూరులో హైప్రొఫైల్‌ పసికందు కిడ్నాప్‌ కేసులో దోషికి కోర్టు 10 ఏళ్ల జైలుశిక్ష, లక్ష రూపాయల జరిమానా విధించింది. వివరాలు.. సైకియాట్రిస్టుగా పనిచేసే బెంగళూరు విజయనగరవాసి డా.రశ్మి నిందితురాలు. 2020 మే 29న వాణివిలాస్‌ ఆసుపత్రిలో ఓ జంటకు పుట్టిన మగబిడ్డను కొన్ని గంటలలోపే రశ్మి అపహరించింది. వార్డు కాపలాదారు ద్వారా తల్లికి నిద్రమాత్రలు కలిపిన పాలను తాగించింది, ఆమె నిద్రలోకి జారుకోగానే శిశువును ఎత్తుకుని పరారైంది. తరువాత కొప్పళలో ఓ రైతు కుటుంబానికి అప్పగించింది. మీరు గతంలో సరోగసి కోసం ప్రయత్నించారు కదా, ఆ బిడ్డే ఈ శిశువు అని చెప్పి వారి నుంచి రూ. 14 లక్షలను వసూలు చేసింది. ఏడాదిన్నర తరువాత ఆచూకీ బాధితుల ఫిర్యాదు మేరకు బసవనగుడి, చామరాజపేటే పోలీసులు దర్యాప్తు చేపట్టారు. సుమారు ఏడాదిన్నర తరువాత చిన్నారి ఆచూకీని గుర్తించారు. కానీ అసలైన తల్లిదండ్రులు తామంటే, తామని రెండు జంటలు గొడవకు దిగాయి. దీంతో కోర్టు అనుతితో డీఎన్‌ఏ టెస్టులు చేయించి, బెంగళూరుకు చెందిన జంటే అసలైన తల్లిదండ్రులని నిర్ధారించారు. నిందితురాలు రశ్మిని అరెస్టు చేసి కోర్టులో చార్జిషీట్ వేశారు. సులభంగా డబ్బు సంపాదనకు ఈ పనికి పాల్పడినట్లు తెలిపింది. బుధవారం తుది విచారణ జరిపిన నగర సీసీహెచ్‌ 51వ కోర్టు, నిందితురాలు రశ్మి నేరం రుజువు కావడంతో పై మేరకు తీర్పు వెలువరించింది.

కవిత హైదరాబాద్‌లోని ఒక కార్పొరేట్‌ సంస్థలో ఎగ్జిక్యూటివ్‌గా పనిచేస్తోంది. కుమార్‌తో పెళ్లయి రెండేళ్లవుతోంది. కవిత కలుపుగోలు మనిషి, కుమార్‌ కొంచెం రిజర్వ్‌డ్‌గా ఉంటాడు. దీంతో ‘నీ పని నువ్వు చూసుకోక అందరితో మాట్లాడతావెందుకు?’ అని దెప్పుతుంటాడు. చిన్న చిన్న పనులకు కూడా తప్పు పడుతుండేవాడు. ‘యు ఆర్‌ నాట్‌ రైట్‌. నీకేదో సైకలాజికల్‌ ప్రాబ్లమ్‌ ఉన్నట్టుంది, ఒకసారి సైకియాట్రిస్ట్‌ను కలువు’ అని తరచు అనేవాడు. కొన్నాళ్లకు కవిత కూడా కుమార్‌ మాటలు నిజమేనేమో అనుకోవడం మొదలుపెట్టింది. ‘నిజంగానే నాకేమైనా మానసిక సమస్య ఉందేమో, లేదంటే కుమార్‌ ఎందుకలా అంటాడు’ అని అనుకునేది. తనకేదో సమస్య ఉందనే ఆలోచనలతో ఆమె ఆత్మవిశ్వాసం దెబ్బతింది. నిరంతరం ఆందోళనగా ఉంటోంది. ఒంటరితనం, భయం, నిస్సహాయత. ఎవరితోనూ మాట్లాడాలనిపించడంలేదు. నిద్ర పట్టడంలేదు. తలనొప్పి, కడుపు నొప్పి, ఇతర శారీరక సమస్యలు. డాక్టర్‌ దగ్గరకు వెళ్లి అన్నిరకాల టెస్టులు చేయించుకుంది. శారీరకంగా ఎలాంటి సమస్య లేదని, ఒకసారి సైకాలజిస్ట్‌ను కలవమని సూచించారు. దాంతో కౌన్సెలింగ్‌ కోసం వచ్చింది. తన ఇంటి వాతావరణం గురించి, భర్త ప్రవర్తన గురించి వివరంగా చెప్పింది. మెల్లగా మంటపెడతారు... కవిత చెప్పిందంతా విన్నాక ఆమె గ్యాస్‌ లైటింగ్‌కు గురవుతుందని అర్థమైంది. మాటలు, ప్రవర్తన ద్వారా మరోవ్యక్తి భావోద్వేగాలను కంట్రోల్‌లో పెట్టుకోవడానికి కొందరు చేసే మానిప్యులేషన్‌ను ‘గ్యాస్‌ లైటింగ్‌’ అంటారు. నార్సిసిస్టిక్‌ పర్సనాలిటీ, యాంటీ సోషల్‌ పర్సనాలిటీ డిజార్డర్స్‌ ఉన్నవారిలో ఈ ప్రవర్తన ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది. కానీ తాము గ్యాస్‌ లైటింగ్‌కు గురవుతున్న విషయాన్ని బాధితులు గుర్తించలేరు. అసలా దిశగా ఆలోచించలేరు. అందుకే భర్త మానిప్యులేషన్‌ గురించి కవితకేం చెప్పలేదు.మూడునెలల్లో పరిష్కారం... మొదట కాగ్నిటివ్‌ బిహేవియర్‌ థెరపీ ద్వారా తన ఆందోళన తగ్గించుకునేలా సహాయం అందించాను. ఆ తర్వాత గ్యాస్‌ లైటింగ్‌ గురించి, గ్యాస్‌ లైటర్‌ వాడే స్ట్రాటజీస్‌ గురించి వివరించాను. తాను గ్యాస్‌ లైటింగ్‌కు గురవుతున్నానని అప్పుడు అర్థం చేసుకుంది. తన బలాలు, సానుకూల లక్షణాలను గుర్తించి ఆత్మగౌరవంతో ప్రవర్తించేందుకు ఎక్సర్‌సైజ్‌లు నేర్పించాను. గ్యాస్‌ లైటింగ్‌ను ఎలా ఎదుర్కోవాలో, ఒత్తిడిని, ఆందోళనను ఎలా మేనేజ్‌ చేసుకోవాలో వివరించాను.స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యుల మద్దతు తీసుకోమని ప్రోత్సహించాను. క్రమేపీ కవిత తన కెరీర్‌ పై దృష్టి పెట్టింది. కుమార్‌ మాటలను పట్టించుకోవడం మానేసింది. కవిత ఇంతకు ముందులా లేదన్న విషయం అర్థం చేసుకున్న కుమార్‌ కూడా తన ప్రవర్తనను మార్చుకున్నాడు. మూడు నెలల్లో సమస్య పరిష్కారమైంది. గ్యాస్‌ లైటర్లు తరచూ వాడే వాక్యాలు» నువ్వు ప్రతిదానికీ ఓవర్‌గా రియాక్ట్‌ అవుతున్నావ్‌. » అందుకే నీకెవ్వరూ ఫ్రెండ్స్‌ లేరు. · నీకోసమే అలా చేశాను. » నీకోసం అంత చేస్తే నన్నే అనుమానిస్తావా?» నేను నీకు చెప్పాను, గుర్తులేదా? » అలా ఏం జరగలేదు, నువ్వే ఊహించుకుంటున్నావ్‌. » నీపట్ల నాకెప్పుడూ నెగటివ్‌ ఒపీనియన్‌ లేదు. నువ్వే నన్ను నెగటివ్‌ గా చూస్తున్నావ్‌.మాయ మాటలు నమ్మొద్దు» గ్యాస్‌ లైటర్లతో వాదనలకు దూరంగా ఉండాలి. లేదంటే మీ మాటలే మీపై ప్రయోగిస్తారు. » గ్యాస్‌ లైటర్లు చెప్పేదొకటి, చేసేదొకటి కాబట్టి వాళ్లు చెప్పేదానిపై కాకుండా, చేసే పనులపై దృష్టి పెట్టాలి. » ‘నీకు పిచ్చి’ అని మిమ్మల్ని మీరే అనుమానించుకునేలా చేసేవారి మాటలు పట్టించుకోకూడదు. » ‘నేను చెప్పాను, నీకే గుర్తులేదు’ అనే మాటలు నమ్మకూడదు. మీకెంత వరకు గుర్తుందో అదే నిజమని గుర్తించాలి. »గ్యాస్‌ లైటర్లు ముందుగా మీ కుటుంబ సభ్యులను, స్నేహితులను బుట్టలో వేసుకుంటారు. కాబట్టి గ్యాస్‌ లైటర్‌కు మద్దతుగా వాళ్లు చెప్పే మాటలు పట్టించుకోకూడదు. » గ్యాస్‌ లైటర్‌తో ఉండే బంధం కన్నా మీరు సురక్షితంగా ఉండటం ముఖ్యమని గుర్తించాలి. » మీ భద్రతకు ప్రమాదమని భావిస్తే ఏమాత్రం ఆలస్యం చేయకుండా ఆ బంధం నుంచి బయటకు వచ్చేయాలి.

నాకు పెళ్ళయి 3 నెలలు అవుతోంది. నా భార్య బాగా చదువుకుంది. ఉద్యోగం చేస్తుంది. పెళ్ళి చేసుకుంటే సంతోషంగా ఉండొచ్చు అని ఇద్దరం ఇష్టపడి పెద్దలను ఒప్పించి పెళ్ళి చేసుకున్నాం. పెళ్ళి సమయంలో మా అత్త, మామ వాళ్ళు ఇష్టపూర్వకంగానే నాకు కొంత కట్నం కూడా ఇచ్చారు. పెళ్ళైన ఒక నెల వరకూ చాలా బాగుంది. కానీ అంతలోనే బాగా మారిపోయింది. ప్రతిదానికి అలక, ఏ విషయాన్నైనా సాగదీయడం, నా జీతం నీకు ఇవ్వను, నా ఇష్టం వచ్చినట్టు ఖర్చు పెట్టుకుంటాననడం, మా అమ్మానాన్నకు డబ్బులు ఇవ్వొద్దు అనడం, వాళ్ళు మన ఇంట్లో ఉండకూడదు అని తరచూ గొడవలు చేయడం, గొడవ అయిన ప్రతిసారి తన కట్నం డబ్బులు తనకు ఇచ్చేయమని రచ్చ చేస్తుంది. గంటలు గంటలు మేకప్‌ వేసుకోవడం, తయారయి ఫోటోలు దిగడం, వాటిని సోషల్‌ మీడియాలో పోస్ట్‌ చేయడం, తెలియని వాళ్ళతో కూడా గంటలు గంటలు చాటింగ్‌ చేయడం... వద్దంటే ఏడుస్తోంది. తల గోడకేసి కొట్టుకుంటుంది. మమ్మల్ని బెదిరించడం కోసం తనకు తానే చిన్న చిన్న గాయాలు చేసుకుంటుంది. నేను తనతో ఎంతోమంచి జీవితాన్ని ఊహించుకున్నాను. నా కలల ప్రపంచం ఒక్కసారిగా కూలిపోయింది. ఏం చెయ్యాలో అర్థం కావట్లేదు. నన్ను ఈ సమస్య నుంచి బయటకు తీసుకువచ్చే సలహా ఇవ్వగలరు.– ఆదినారాయణ, హైదరాబాద్‌ముందుగా మీరు ఒక విషయం గ్రహించాలి. ప్రపంచంలో ఏ ఇద్దరు వ్యక్తులు ఒకేలా ఆలోచించరు. అలాగే కలహాలు లేని కాపురాలు కూడా ఉండవు. తల్లిదండ్రుల నుండి వచ్చే వారసత్వ లక్షణాలు, పెరిగిన వాతావరణం ఒక మనిషి వ్యక్తిత్వాన్ని, ప్రవర్తనను ప్రభావితం చేస్తాయి. అతిగా అలగడం, మొండితనం, ఓర్వలేనితనం, తరచు మానసిక సంయమనం కోల్పోవడం, విపరీతమైన కోపం, తమని తాము గాయపరచుకోవడం అనేవి సాధారణంగా ‘బార్డర్‌లైన్‌ పర్సనాలిటీ’ అనే ఒక ప్రత్యేకమైన మనస్తత్వం ఉన్న వాళ్ళలో చూస్తాం. ఈ సమస్యతో బాధపడే వాళ్ళు ఇతరులతో అంత సులభంగా సర్దుకుపోలేరు. తమ చుట్టూ ఉన్న వాళ్ళని ఏదో ఒకరకంగా కంట్రోల్‌ చేయాలని అనుకుంటారు. మీ అత్తమామల సహాయం తీసుకుని మీ భార్యాభర్తలిద్దరూ, మంచి సైకియాట్రిస్ట్‌ లేదా క్లినికల్‌ సైకాలజిస్ట్‌ని సంప్రదించండి. మీ ఇద్దరితో వివరంగా మాట్లాడి అవసరమైన సలహాలు, సూచనలు మానసిక వైద్యులు అందిస్తారు. ఆమె మనస్తత్వాన్ని ముందు మీరు అర్థం చేసుకోవడానికి ఇది ఉపయోగపడుతుంది. తన పరిస్థితి గురించి మీకు అవగాహన వస్తే, తనతో ఎలా మసులుకోవాలో తెలిసే అవకాశం కూడా ఉంటుంది. అలాగే మీరూ మానసికంగా చాలా ఒత్తిడిలో ఉన్నారు కాబట్టి మీరు కూడా కౌన్సెలింగ్‌ తీసుకుంటే మంచిది. మీరు తొందరపడి ఎలాంటి తీవ్ర నిర్ణయమూ తీసుకోకండి. మీ బంధాన్ని తెంచుకోవటం సులభం కావచ్చు. దాన్ని జాగ్రత్తగా పదికాలాల పాటు నిలబెట్టుకోవాలంటే ఇరువైపుల నుండి కొంత సర్దుబాటు, సహనం, నిరీక్షణ, త్యాగం అవసరం. మీరు విడాకులు తీసుకున్నా ఇంతకంటే మంచి జీవిత భాగస్వామి దొరుకుతుందన్న గ్యారెంటీ కూడా ఉండకపోవచ్చు. ఆల్‌ ది బెస్ట్‌!డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

మా పెళ్ళయి 15 సంవత్సరాలయింది. ఇద్దరు పిల్లలు. మొదటి నుంచి మా ఆయన నన్నెంతో ప్రేమించేవారు. కానీ ఇటీవల 2 సంవత్సరాల నుండి అనుమానంతో వేధిస్తున్నాడు. ప్రత చిన్న విషయానికీ ఆయనకు నాపైన అనుమానమే! చివరకు నా అన్నా తమ్ముడితో మాట్లాడినా అనుమానమే! ఒకప్పుడు తరచు సినిమాకో, హోటల్‌కో తీసుకెళ్ళే ఆయన, ఇపుడు అవన్నీ పూర్తిగా మానేశారు. నన్ను ఒక విధంగా హౌస్‌ అరెస్ట్‌ చేసి, బయట లోకమే లేకుండా చేశారు. చివరకు ఇంట్లో మగ దేవుళ్ళ పటాలు కూడా తీసివేసి, పూజలు కూడా చేసుకోనివ్వడం లేదు. ప్రమాణంగా చెప్తున్నాను. నాకసలు అలాంటి ఆలోచనలే లేవు. ఈ విషయాలు ఎవరితో చెప్పుకోలేక ఆయన బాధలు పడలేక ఒక్కోసారి చచ్చిపోదామనిపిస్తోంది. నన్ను బయటకు కదలనివ్వడం లేదు. దయచేసి నా సమస్యకు పరిష్కారం చూపిస్తారనే ఆశిస్తున్నాను.– ఒక సోదరి విజయవాడజ. మీ మనోవేదనను అర్థం చేసుకున్నాను. మగవారినే కాదు, మగ దేవుళ్ళను కూడా చూడొద్దు, పూజించొద్దు అనే స్థాయికి వెళ్ళాడంటే అది ఖచ్చితంగా మానసిక జబ్బే! ‘డెల్యూజనల్‌ డిసాస్టర్‌’ లేదా ‘΄ారనాయిడ్‌ సైకోసిస్‌’ అనే ఈ తీవ్రమైన మానసిక రుగ్మతతో బాధపడుతున్నట్లు తెలుస్తోంది. మెదడులోని సెరటోనిన్‌ అనే ఒక ప్రత్యేక రసాయనిక పదార్థం సమతుల్యంలో తేడాలొచ్చినప్పుడు లేదా వారసత్వంగా కూడా కొందరికి ఇలాంటి మానసిక జబ్బు వచ్చే అవకాశముంది. ఇలాంటి ప్రవర్తన కూడా ఒక మానసిక రుగ్మతేనన్న విషయం తెలియక కొందరు మానసిక వ్యాధి అంటే ‘పిచ్చి’ పట్టిందని అంటారనే భయంతో బయటకు చెప్పుకోలేకపోవడం లేదా ఆ వ్యక్తి డాక్టరు దగ్గరకు చికిత్సకు వచ్చేందుకు సహకరించకపోవడం వల్ల జబ్బు ముదిరిపోయి, తీవ్రస్థాయికి వెళ్ళే ప్రమాదముంది. మీ దగ్గరి బంధువుల సహాయం తీసుకొని, ఏదో ఒకవిధంగా ఒకసారి మీరు హాస్పిటల్‌కి రాగలిగితే పూర్తి వివరాలు తీసుకుని, ఇలాంటి వారికి ఎలాంటి వైద్యం చేయాలో మీతో వివరంగా చర్చించడానికి వీలవుతుంది. కొత్త మానసిక ఆరోగ్య సంరక్షణ చట్టం ప్రకారం అయన ఒప్పుకోకపోయినా వైద్యం చేసే అవకాశముంది. ఆలస్యం చేయకుండా ముందుకెళ్ళండి!డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

నా వయస్సు 30. నా భర్తకు 35 ఏళ్లు. ఆయన ఈ మధ్య తీవ్రమైన పోర్నోగ్రఫీ వ్యసనానికి గురయ్యాడు. ఇది మా కుటుంబ జీవితంతోపాటు అతని పనితీరునూ ప్రభావితం చేస్తోంది. అతను తన మొబైల్‌లో పోర్నో వీడియోలు స్క్రోల్‌ చేయడంలో గంటల తరబడి గడుపుతున్నాడు. నన్ను, మా ఇద్దరు పిల్లల్ని నిర్లక్ష్యం చేస్తున్నాడు. ఆస్‌లైన్‌ సెక్స్‌ చాట్‌లకు డబ్బు కూడా చెల్లిస్తున్నాడని ఈ మధ్యే తెలిసింది. ఆయన బాస్‌తో తరచూ ఘర్షణలు జరుగుతున్నాయి. నా మీద కూడా ఏమీ ఆసక్తి చూపడం లేదు. ఈ సమస్యను ఎలా పరిష్కరించాలో మా వివాహబంధాన్ని ఎలా రక్షించుకోవాలో సలహా ఇవ్వగలరు.– అరుణకుమారి, చెన్నైమీ ఆందోళన మీ మాటల్లోనే అర్థమవుతోంది. పోర్నోగ్రఫీ వ్యసనం అనేది కుటుంబ జీవితం, వృత్తిపరమైన పనితీరుపై తీవ్రమైన ప్రభావాలను కలిగించే సంక్లిష్టమైన సమస్య. అతని ప్రవర్తన, మీ కుటుంబంపై దాని ప్రభావం గురించి అతనితో మాట్లాడే ప్రయత్నం (అతన్ని నిందించేటట్లు లేకుండా) చేయండి. మీ ఆందోళనలు, భావాలను ప్రశాంతంగా వ్యక్తపరుస్తూ అతని చర్యలు మీపైన, మీ పిల్లలపైనా ఎంత ప్రభావం చూపుతున్నాయో వివరంగా మాట్లాడి చూడండి. ఒక మంచి సైకియాట్రిస్ట్‌ లేదా థెరపిస్ట్‌ సలహాతో కాగ్నిటివ్‌ బిహేవియర్‌ థెరపీ, ఇతర చికిత్సా విధానాలతో అతన్ని ఈ వ్యసనానికి దూరం చేయవచ్చు.ఇద్దరూ కలిసి కపుల్‌ థెరపీకి హాజరు కావడం వల్ల కూడా మరింత మెరుగైన ఫలితాలుంటాయి. ఇది మీ సమస్యలను పరిష్కరించడానికి, మీ మధ్య సాన్నిహిత్యం పెంచడానికి కూడా దోహదపడుతుంది. ఇంట్లో ఇంటర్నెట్‌ వినియోగం గురించి స్పష్టమైన హద్దులను ఏర్పాటు చేసుకోండి. మీరు ఈ సమస్యల నుండి ధైర్యంగా సమర్థంగా బయటపడేందుకు వ్యక్తిగత కౌన్సెలింగ్‌ సహాయపడుతుంది. ఇక ఆయన ఈ వ్యసనం నుండి బయట పడటం, మీరు ఆ పరిస్థితుల ప్రభావం నుంచి కోలుకోవడం చాలా సమయం ఓర్పు, క్రమశిక్షణతో కూడుకున్న ప్రక్రియ అని గుర్తుంచుకోండి. ధైర్యంగా ఉండండి. ఈ క్లిష్ట పరిస్థితుల నుండి బయట పడడానికి నమ్మకమైన బంధుమిత్రులు లేదా నిపుణుల సహకారం తీసుకోవడానికి వెనుకాడకండి. మీ భర్త తన వ్యసనాన్ని అంగీకరించడానికి లేదా దాని నుంచి బయట పడడానికి ఇష్టపడకపోతే మీరు మీ శ్రేయస్సు, మీ పిల్లల భవిష్యత్తును దృష్టిలో పెట్టుకుని న్యాయనిపుణుడిని సంప్రదించడం అవసరం కావచ్చు.డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

అరుణ్‌కుమార్‌ ఓ సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఉద్యోగి. డ్యూటీకి వెళ్లిన తర్వాత నిమిషం కూడా ఖాళీ ఉండేది కాదు. కనీసం టాయిలెట్‌కు వెళ్లేందుకు కూడా సమయం దొరికేది కాదు. దీంతో మానసికంగా ఒత్తిడికి లోనయ్యాడు. క్రమేణా అతని పనిపై ప్రభావం చూపింది. అధిక సమయం కార్యాలయంలోనే ఉంటున్నా తాను చేయాల్సిన పనులను పూర్తి చేయలేక పోతున్నాడు. ఇలా ఎంతో మంది కార్పోరేట్‌ ఉద్యోగులు పనిచేసే ప్రాంతంలో తీవ్రమైన మానసిక ఒత్తిళ్లకు గురవుతున్నట్లు నిపుణులు చెబుతున్నారు. వీటిని తొలిదశలో గుర్తించకపోవడంతో రాను రాను తీవ్రమైన డిప్రెషన్‌కు దారి తీస్తున్నట్లు పేర్కొంటున్నారు.రమేష్‌ విజయవాడ నగరంలోని ఓ కార్పొరేట్‌ సంస్థలో అసిస్టెంట్‌ మేనేజర్‌గా పనిచేస్తున్నాడు. ఆయన పనితీరును మెచ్చిన యాజమాన్యం ఏడాది కిందట మేనేజర్‌గా పదోన్నతి కల్పించారు. అప్పటి నుంచి కొన్ని టార్గెట్‌లు అప్పగించి వాటిని రీచ్‌ అవ్వాలనే ఆదేశాలు ఇచ్చారు. దీంతో తన టీమ్‌తో పనిచేయించేందుకు నిమిషం ఖాళీ లేకుండా బిజీగా ఉండేవారు. ఈ తరుణంలో తీవ్రమైన మానసిక ఒత్తిడికి లోను కావడంతో ఆ ప్రభావం పనిపై పడింది. యాజమాన్యం ఇచ్చిన టార్గెట్‌లు రీచ్‌ కాలేకపోయాడు. దీంతో డిప్రెషన్‌కు లోనయ్యారు.లబ్బీపేట(విజయవాడతూర్పు): కార్పొరేట్‌ ఉద్యోగులు తీవ్రమైన మానసిక ఒత్తిళ్లను ఎదుర్కొంటున్నారు. తమకు తెలియకుండానే డిప్రెషన్‌కు లోనవుతున్నారు. ఆ ఫలితంగా ఎక్కువ సేపు కార్యాలయంలోనే ఉన్నా ఉత్పాదక శక్తి తగ్గిపోతున్నట్లు నిపుణులు అంచనా వేస్తున్నారు. నేటి పోటీ ప్రపంచంలో మనిషి యంత్రంలా మారిపోయాడు. తాము పనిచేసే సంస్థ ఇచ్చిన, తాము ఎంచుకున్న టార్గెట్‌ను రీచ్‌ అయ్యేందుకు ఉదయం నుంచి సాయంత్రం వరకూ ఉరుకుల పరుగుల జీవనానికి అలవాటు పడ్డారు. విధులు ముగించుకుని ఇంటికి వచ్చేదాకా సెల్‌ఫోన్‌లలో మాట్లాడటానికే కాలం సరిపోతుంది. నలుగురిలో కలిసి చెప్పుకునే ముచ్చట్లు లేవు, కుటుంబ సభ్యులంతా కలిసి ఒకేసారి భోజనం చేసే పరిస్థితులు అంతకంటే లేవు. రోజు రోజుకు మానసిక పరిస్థితి దిగజారడం, ఉత్పాదక శక్తి తగ్గిపోతుండటంతో ఈ ఏడాది ప్రపంచ ఆరోగ్య దినోత్సవం సందర్భంగా పనిచేసే ప్రాంతంలో మానసిక ఆరోగ్యంపై దృష్టి పెట్టాలనే నినాదంతో జరుపుకోనున్నారు.రిలాక్సేషన్‌పై దృష్టి పెట్టాలి....👉 పనిచేసే చోట ఉద్యోగులు మానసిక ఒత్తిడికి లోను కాకుండా రిలాక్సేషన్‌పై దృష్టి పెట్టాలి👉 ప్రతి రెండు గంటలకు ఒకసారి రిలాక్స్‌ అయ్యేందుకు సమయం ఇవ్వాలి.👉 పనిలో ఒత్తిడిని ఎదుర్కొనే ఉద్యోగులు వ్యాయామం యోగా, మెడిటేషన్‌ వంటి వాటిపై దృష్టి పెట్టాలి.👉 కార్యాలయాల్లో ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణం కల్పించాలి.👉 కొన్ని చోట్ల టాయిలెట్‌కు వెళ్లెందుకు కూడా సమయం ఉండటం లేదని ఇటీవల సర్వేలు చెప్పాయి. అలాంటి పరిస్థితులు లేకుండా చూడాలి.👉 మానసిక ఉల్లాసాన్ని పెంపొందించేలా కార్యాలయాల్లో చర్యలు తీసుకోవాలి.👉 పది నిమిషాలు మనస్సుకు రిలాక్సేషన్‌ ఇస్తే అది ఉత్పాదకత పెరిగేందుకు దోహదపడుతుందనే విషయాన్ని గ్రహించాలి.👉 వారానికి ఒకసారైనా రిలాక్సేషన్‌ కోసం ఆత్మీయ బంధువులు, మిత్రులను కలవడం ద్వారా మానసిక ఉల్లాసం పెంపొందుతుంది.👉 చేసే పనిని ప్రణాళిక బద్దంగా విభజించి చేసుకుంటూ ఒత్తిడిని తగ్గించుకోవచ్చు.మానసిక ఆరోగ్యంపై దృష్టి పెట్టాలిశారీరకంగా దృఢంగా ఉండటంతో పాటు, మానసిక ఆరోగ్యంపై కూడా ప్రతి ఒక్కరూ దృష్టి సారించాలి. ముఖ్యంగా పనిచేసే ప్రాంతంలో మానసిక ఒత్తిళ్లు కారణంగా ఉత్పాదకతపై ప్రభా వం చూపుతుంది. డ్యూటీ సమయంలో ఉద్యోగుల రిలాక్సేషన్‌పై యాజమాన్యాలు దృష్టి పెట్టాలి. పని చేసేటప్పుడు రిలాక్సేషన్‌ కోసం కొంత సమయం కేటాయించాలి. మనస్సు ప్రశాంతంగా ఉండేలా వాతావరణం కల్పించాలి.–డాక్టర్‌ పర్వతనేని కృష్ణమోహన్‌, మానసిక వైద్య నిపుణులుపర్సనల్‌ లైఫ్‌పై ప్రభావంపనిచేసే చోట ఎదుర్కొంటున్న మానసిక ఒత్తిళ్లు పర్సనల్‌ లైఫ్‌పై ప్రభావం చూపుతున్నాయి. ఉద్యోగానికి, కుటుంబాన్ని బ్యా లెన్స్‌ చేసుకోలేక పోతున్నారు. దాంపత్య జీవితంపై కూడా తీవ్రమైన ప్రభావం చూపుతున్నట్లు ఇటీవల సర్వేల్లో తేలింది. ముఖ్యంగా కార్పొరేట్‌ ఉద్యోగులు ఎక్కువగా మానసిక ఒత్తిళ్లకు లోనవుతున్నారు. వారు మనుషుల్లా కాకుండా నిర్దేశించిన పనిని పూర్తి చేసే రోబోల్లా మారుతున్నారు.– డాక్టర్‌ గర్రే శంకరావు, కౌన్సెలింగ్‌ సైకాలజిస్ట్‌

మా అబ్బాయికి 12 సం‘‘లు. వేదపాఠశాలలో చదువుతున్నాడు. క్లాసులో నిద్రపోతున్నాడని టీచర్ల కంప్లైంట్‌. బాబు ఇష్టం మీదే వేదపాఠశాలలో చేరాడు. సెలవులకు వచ్చినప్పుడు కూడా సమయం దొరికితే నిద్రపోతున్నాడు. ఎన్నిసార్లు మందలించినా నిద్రపోవడం మానడం లేదు. మా బాబు అతి నిద్ర తగ్గించి, బాగా చదివేటట్లు ఏదైనా సలహా చెబుతారా? – రాజేశ్వరి, తిరుపతివాస్తవానికి పిల్లలకు తమకిష్టంలేని సబ్జెక్టు చదువుతున్నప్పుడు బోర్‌ కొట్టి నిద్ర రావడం సహజమే! కానీ మీ అబ్బాయి తన ఇష్టంతోనే వేద΄ాఠశాలలో చేరాడంటే, అతని అతి నిద్రకు వేరే ఆరోగ్య కారణాలు ఉండవచ్చు. క్లాసులు లేప్పుడు, సెలవుల్లో కూడా అతిగా నిద్ర΄ోతున్నాడని రాశారు. ఇలాంటి అతి నిద్ర సమస్యను ‘హైపర్‌ సోమ్నియా’ అంటారు. నార్కొలెప్సి, స్లీప్‌ ఆప్నియా లాంటి ఆరోగ్య సమస్యలున్నవారు, ఇలా అతిగా నిద్రపోతుంటారు. మీరు బాబును మందలించడం వల్ల పిల్లవాడు ఆత్మవిశ్వాసం కోల్పోయి, సమస్య మరింత పెద్దది అయే ప్రమాదముంది. ఆధునిక వైద్యశాస్త్రంలో అతి నిద్రను తగ్గించేందుకు అద్భుతమైన ఔషధాలు ఉన్నాయి. ఒకసారి అబ్బాయిని సైకియాట్రిస్టుకు చూపించి, తగిన వైద్యం చేయిస్తే, మీ బాబు అతి నిద్రను తగ్గించి, మళ్లీ మామూలుగా చదివేటట్లు చేయవచ్చు.– డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

మధురవాడ(విశాఖ): ఇద్దరు బాలికల పట్ల అసభ్యంగా ప్రవరించిన మధురవాడ మిథి లా పురి వుడా కాలనీలోని మానసిక ఆస్పత్రికి చెందిన ఓ వైద్యునిపై పీఎంపాలెం పోలీసులు పోక్సో కేసు నమోదు చేశారు. సీతమ్మధారలో ఉంటున్న ఓ సివిల్‌ కాంట్రాక్టర్‌కు ఇద్దరమ్మాయిలు. చిన్న కుమార్తె (15) ఇంటర్‌ ప్రథమ సంవత్సరం, పెద్ద కుమార్తె (16) రెండో సంవత్సరం చదువుతున్నారు. చిన్న కుమార్తె ప్రతి విషయానికి భయపడుతుండడంతో మానసిక వైద్యునికి చూపించాలని భావించారు.దీంతో మధురవాడ మిథిలాపురి వుడా కాలనీలో ఉంటున్న మానసిక వైద్యుడు సతీష్‌కుమార్‌ను సంప్రదించారు. ఈనెల 8వ తేదీన అసభ్యకర బొమ్మలతో క్లాస్‌ చెబుతున్న క్రమంలో బాలికల పట్ల సతీష్‌కుమార్‌ అసభ్యకరంగా ప్రవర్తించాడు. ఇంటికి వెళ్లి జరిగిన విషయాన్ని చెప్పారు. దీంతో ఈనెల 12వ తేదీన పీఎం పాలెం పోలీస్‌ స్టేషన్‌లో ఫిర్యాదు చేశారు.

మా పెళ్ళయి పదేళ్ళయింది. ఇద్దరు పిల్లలు. మొదట్లో కొంతకాలం బాగున్నాం కానీ, తర్వాత నుంచి నా భర్తకు అనుమానం జబ్బు పట్టుకుని నన్ను మానసికంగా వేధిస్తున్నాడు. ప్రతివాళ్లతోనూ నాకు సంబంధం అంటగట్టి అనరాని మాటలతో చిత్రవధ చేస్తున్నాడు. సినిమాలకు, ఫంక్షన్‌లకు వెళ్ళినపుడు ఈ బాధ మరీ ఎక్కువవుతోంది. ఏం చేయాలో అర్థం కావడంలేదు. దయచేసి సలహా ఇవ్వగలరు. – ఒక సోదరి, తెనాలిమీరనుభవిస్తున్న మానసిక క్షోభను అర్థం చేసుకోగలను. వాస్తవం గాకున్నా... ఎలాంటి ఆధారం లేకున్నా ఇలా భార్యాభర్తలు ఒకరినొకరి శీలాన్ని శంకించే మానసిక రుగ్మతను ‘డెల్యూజనల్‌ డిజాస్ట్టర్‌ లేదా కాంజుగల్‌ ΄ారనోయియా’ అంటారు. మిగతా అన్ని విషయాల్లో వీరు మామూలుగానే ఉంటారు. ఏవేవో ఊహించుకుని ఇలాంటి భ్రమలు– భ్రాంతులకు లోనవుతూ, కేవలం జీవిత భాగస్వామిని మాత్రమే ఇలా అనుమానిస్తూ, వేధిస్తూ ఉంటారు. మానసిక రుగ్మత ఉందంటే ఒప్పుకోరు. మీరు మీ బంధువులు, ఇతర పెద్దల సహకారంతో ఆయన్ని ఏదో ఒక విధంగా ఒప్పించి, వైద్యుల దగ్గరకు వెళ్లగలిగితే, ‘యాంటీ సైకోటిక్స్‌’అనే మందులు, కౌన్సెలింగ్‌ ద్వారా చికిత్స చేసి, ఈ అనుమానాల ఊబి నుంచి పూర్తిగా బయటపడేస్తారు. మళ్ళీ మీరు ప్రశాంతంగా, సంతోషంగా జీవితాన్ని గడపగలరు. మా చుట్టాలబ్బాయి చిన్నప్పటినుంచి చదువులో టాప్‌! రెండు పీహెచ్‌డీలు చేశాడు. ఒక పెద్ద కంపెనీలో మంచి జీతంతో ఆఫర్‌ కూడా వచ్చింది. అయితే ఇటీవల ఉన్నట్టుండి అతని ప్రవర్తనలో బాగా మార్పు వచ్చింది. ఎవ్వరితోనూ మాట్లాడడు. ఒక్కడూ గదిలో తలుపులు వేసుకుని కూచుంటాడు. రోజుల తరబడి స్నానం చేయడు. తన లో తాను నవ్వుకోవడం... మాట్లాడుకోవడం. మా బంధువులందరూ చదువు ఎక్కువ అవడం వల్ల ఈ పిచ్చి వచ్చిందంటున్నారు. నిజమేనా?– కుమార్, కర్నూలుచదువుకు, తెలివితేటలకు, మానసిక జబ్బు రావడానికీ ఎలాంటి సంబంధం లేదు. ఇది కేవలం అ΄ోహ మాత్రమే. ఎక్కువ చదివిన వారందరికీ మెంటల్‌ రావాలని లేదు. అలాగే తెలివితేటలు లేనివారికి, ఎక్కువ చదువుకోనివారికీ మానసిక జబ్బులు రావని ఏమీ లేదు. మానసిక వ్యాధులకు వారసత్వ కారణాలు కొన్నయితే, పరిస్థితుల ప్రభావం, దిగ్భ్రాంతి కలిగించే సంఘటనలు జరగడం, ఆల్కహాల్, డ్రగ్స్‌ తీసుకోవడం, తీవ్రమైన ఒత్తిడులకు గురికావడం వంటివి ఇతర కారణాలు. ఆలస్యం చేయకుండా అతణ్ణి ఒకసారి సైకియాట్రిస్ట్‌కు చూపించమని చెప్పండి. స్కిజోఫ్రినియా అనే మానసిక జబ్బుకు లోను కావడం వల్ల వారికి మీరు పేర్కొన్న లక్షణాలుండే అవకాశం ఉంది. తొలిదశలోనే గుర్తించి, సరయిన చికిత్స చేయిస్తే, తొందరగా కోలుకుని తిరిగి మంచి జీవితాన్ని గడపగలడు.– డా. ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్, విజయవాడ. మీ సమస్యలు, సందేహాలు పంపవలసిన మెయిల్‌ ఐడీ: sakshifamily3@gmail.com

సుజిత బీటెక్‌ విద్యార్థిని. మూడో సంవత్సరానికి 10 బ్యాక్‌లాగ్స్‌ ఉన్నాయి. దాంతో మానసికంగా చాలా ఒత్తిడికి లోనైంది. దాన్నుంచి తప్పించుకోవడానికి చేతికి అందింది తినడం అలవాటు చేసుకుంది. క్రమంగా బరువు పెరిగింది. వద్దనుకున్నా తినడం ఆపుకోలేక పోతోంది. దాంతో మరింత బరువు పెరుగుతోంది. జీరోసైజ్‌లో ఉండే తాను లావుగా మారడం పట్ల గిల్టీగా ఫీలవుతోంది. ఎవరితోనూ మాట్లాడకుండా తన గదికే పరిమితమై బాధపడుతోంది. కూతురి సమస్యను తల్లిదండ్రులు అర్థం చేసుకున్నారు. సైకాలజీ కౌన్సెలర్‌ని కలిశారు. సుజిత తల్లిదండ్రులు చెప్పింది విన్నాక, సుజితతో మాట్లాడాక.. నెగటివ్‌ ఎమోష్స నుంచి తప్పించుకోవడానికి ఎక్కువ తినడం చిన్నప్పటినుంచీ ఆమెకున్న అలవాటని అర్థమైంది. తిండిపై కంట్రోల్‌ కోల్పోయాననే విషయం తనను తీవ్ర ఆందోళనకు గురిచేస్తోందని, దాన్ని తగ్గించుకునేందుకు మరింత తింటోందని ఆమె మాటల ద్వారా తెలిసింది.  క్లినికల్‌ ఇంటర్వ్యూ, సైకలాజికల్‌ టెస్ట్స్, సైకో డయాగ్నసిస్‌ అనంతరం ఆమె బింజ్‌ ఈటింగ్‌ డిజార్డర్‌ (బెడ్‌)తో బాధపడుతోందని నిర్ధారణైంది. అతిగాతినేఈ వ్యాధి సుజితలా చాలామంది జీవితాలపై దీర్ఘకాలిక ప్రభావాన్ని చూపుతుంది. ఇది శారీరక, మానసిక ఆరోగ్యాన్ని గణనీయంగా ప్రభావితం చేస్తుంది. దీన్ని సకాలంలో గుర్తించి చికిత్సను అందించడం అవసరం. అలా గుర్తించి సైకోథెరపీ తీసుకున్న 20 సెషన్లలో తన రుగ్మత నుంచి సుజిత బయటపడింది. లైఫ్‌ స్టైల్‌ మార్పులు, సైకోథెరపీతో చెక్‌ అతిగా తినే వ్యాధికి సైకోథెరపీ అవసరమైనా ఎవరికి వారు తమను తాము నియంత్రించుకోవడం, లైఫ్‌ స్టయిల్లో మార్పులు చేసుకోవడం ద్వారా కొంతవరకు మెరుగుపరచుకోవచ్చు. అందుకోసం ఏం చేయాలో తెలుసుకుందాం రక్తంలో చక్కెర స్థాయిని నిలకడగా ఉంచడానికి, బింజ్‌ చేయాలనే కోరికను తగ్గించడానికి స్నాక్స్, భోజనం విషయంలో ఒక షెడ్యూల్‌ను సిద్ధం చేసుకుని ఫాలో అవ్వడం. భోజన సమయంలో శ్రద్ధను మరల్చే వాటిని నివారించడం, ప్రతి బైట్‌నూ ఆస్వాదించడం, ఆకలి తగ్గడం, పొట్ట నిండిన సంకేతాలపై దృష్టి పెట్టడం. బింజ్‌ ఈటింగ్‌ను ట్రిగ్గర్‌ చేసే పరిస్థితులు, ఎమోష్స, ఆహారాలను గుర్తించి.. వాటిని నివారించడానికి మార్గాలను సిద్ధం చేసుకోవడం. ప్రతిరోజూ వ్యాయామం చేయడం ఒత్తిడిని తగ్గిస్తుంది, మానసిక స్థితిని మెరుగుపరస్తుంది, పాజిటివ్‌ బాడీ ఇమేజ్‌ను ప్రమోట్‌ చేస్తుంది. సమస్యను అర్థం చేసుకుని సహాయం అందించగల స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యుల మద్దతు తీసుకోవడం. స్వీయ విమర్శ స్థానంలో తనను తాను అంగీకరించుకోవడం. పైవన్నీ చేశాక కూడా ఎలాంటి ఫలితం కనిపించకపోతే ఆలస్యం చేయకుండా సైకాలజిస్ట్‌ను సంప్రదించండి. ఆహారం, తిండికి సంబంధమున్న నెగటివ్‌ ఆలోచనలను, ప్రవర్తనలను గుర్తించడంలో, మార్చడంలో కాగ్నిటివ్‌ బిహేవియర్‌ థెరపీ (సీబీటీ) సహాయపడుతుంది. ఆరోగ్యకరమైన నియంత్రణను ప్రోత్సహిస్తుంది. ఇంటర్‌ పర్సనల్‌ రిలేష్సను మెరుగుపరచడం, భావోద్వేగ ఒత్తిడిని తగ్గించడంలో ఇంటర్‌ పర్సనల్‌ థెరపీ సహాయపడుతుంది. అతిగా తినే వ్యాధితో ఎదురయ్యే యాంగ్జయిటీ, డిప్రెషన్‌ లాంటి రుగ్మతలను తగ్గించడానికి మందులు కూడా అవసరం కావచ్చు. · వ్యక్తి అవసరాలను, అభిరుచులను గుర్తించి ఆరోగ్యకరమైన తిండి అలవాట్లను తయారుచేయడంలో న్యూట్రిషనిస్ట్‌ సహాయపడతారు.  రసాయన, మానసిక, సామాజిక కారకాలు... ఈ వ్యాధికి కచ్చితమైన కారణమేమిటో ఇంకా తెలియకపోయినప్పటికీ దాని అభివృద్ధికి దోహదపడే ఆనువంశిక, రసాయన, మానసిక, సామాజిక కారకాలున్నాయి.  అతిగా తినే వ్యాధి రావడంలో కుటుంబ చరిత్ర ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది.మెదడులో ఆకలి, రివార్డ్‌ను నియంత్రించే రసాయనాల అసమతుల్యత కూడా ఈ వ్యాధికి దారితీయవచ్చు. నిరాశ, ఆందోళన, లో సెల్ఫ్‌ ఎస్టీమ్, ట్రామా లాంటి మానసిక సమస్యలు కూడా కారణమవుతాయి. తీవ్ర డైటింగ్‌ లేదా ఆహారంపై నియంత్రణకు తిరుగుబాటుగా కూడా బింజ్‌ ఈటింగ్‌కు దారితీయవచ్చు. జీరోసైజ్‌ ఉంటేనే అందమనే సోషల్‌ ప్రెజర్, ప్రాసెస్డ్‌ ఫుడ్‌ అందుబాటులో ఉండటం కూడా అతిగా తినే ప్రమాదాన్ని పెంచుతుంది. గుర్తించడం సులభమే... అతిగా తినే వ్యాధిని ఎవరికి వారు గుర్తించలేకపోయినా కుటుంబ సభ్యులు సులువుగా గుర్తించవచ్చు. ఈ రుగ్మత లక్షణాలు...  తక్కువ వ్యవధిలో ఎక్కువ పరిమాణంలో ఆహారం తినడాన్ని నియంత్రించుకో లేకపోవడం. భారీగా తినడానికి సిగ్గుపడి ఎవరికీ తెలియకుండా దాచుకుని తినడం. కడుపు నిండిందని తెలిసినా తినడం ఆపలేకపోవడం. తినే పదార్థాన్ని ఆస్వాదించకుండా అసాధారణవేగంతో తినడం. అతిగా తింటున్న విషయం గుర్తించి తనను తానే అసహ్యించుకోవడం. ఆహారం, తిండిపైనే మనసు నిలపడం వల్ల పనిలో ఏకాగ్రత కోల్పోవడం, మానవ సంబంధాలు నిర్వహించడంలో ఇబ్బంది పడటం.

మీరు ఆరోగ్యంగా ఉన్నారా? అని ప్రశ్నిస్తే కొంతమంది తమ ఆరోగ్య సమస్యల గురించి ఏకరువు పెడతారు. మరికొందరు ‘నాకేమండీ, ఏ జబ్బూ లేదు’ అని ధీమాగా చెప్తారు. కానీ ఆరోగ్యంగా ఉండటమంటే జబ్బు లేకపోవడం మాత్రమే కాదు. ఆరోగ్యంగా ఉండటమంటే శారీరకంగా, మానసికంగా, సామాజికంగా క్షేమంగా ఉండటమని ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ చెప్తోంది. అలాగే మానసిక ఆరోగ్యం లేకుండా శారీరక ఆరోగ్యం ఉండదని హెచ్చరిస్తోంది.  కానీ మనం శారీరక సమస్యల గురించి మాట్లాడుకున్నంత స్వేచ్ఛగా మానసిక సమస్యలగురించి మాట్లాడుకోం. మానసిక సమస్యల పట్ల సమాజంలో నెలకొన్న అపోహలే అందుకు కారణం. ఒక సైకాలజిస్టునో, సైకియాట్రిస్టునో కలిశారంటే.. పిచ్చి అని ముద్ర వేస్తారేమోననే భయం. ఈ అపోహలను, భయాలను దూరం చేసేందుకే ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ప్రతి సంవత్సరం ‘మే’నెలను ‘మెంటల్‌ హెల్త్‌ మంత్‌’గా నిర్వహిస్తోంది. ఈ నేపథ్యంలో మనదేశంలో మానసిక ఆరోగ్యం స్థితిగతులను, తీసుకోవాల్సిన జాగ్రత్తల గురించి తెలుసుకుందాం.  మానసిక ఆరోగ్యం అంటే ఏమిటి?  మానసిక ఆరోగ్యమంటే ఒక వ్యక్తి సైకలాజికల్‌గా, ఎమోషనల్‌గా  క్షేమంగా ఉండటం. బాలెన్స్‌డ్‌ మైండ్, ఆత్మవిశ్వాసం, ఆత్మగౌరవాన్ని కలిగి ఉండటం. ఆలోచనల్లో, ప్రవర్తనలో, భావోద్వేగాల్లో బ్యాలెన్స్‌ కోల్పోయినప్పుడు మానసిక అనారోగ్యం వస్తుంది. దీర్ఘకాలికంగా కొనసాగే తీవ్రమైన ఒత్తిడి, జీవసంబంధ కారకాలు, మాదకద్రవ్యాల దుర్వినియోగం, ప్రతికూల ఆలోచనలు, ఆర్థిక సమస్యలు, ఒంటరితనం, కుటుంబ కలహాలు వంటి సమస్యలు కూడా మానసిక సమస్యలకు కారణమవుతాయి. దాదాపు 250కి పైగా మానసిక రుగ్మతలు ఉన్నాయి. డిప్రెషన్, యాంగ్జయిటీ, ఫోబియా, ఈటింగ్‌ డిజార్డర్స్, మానసిక ఒత్తిడి సాధారణ మానసిక రుగ్మతలు. స్కిజోఫ్రీనియా, బైపోలార్‌ డిజార్డర్, క్లినికల్‌ డిప్రెషన్, సూసైడల్‌ టెండెన్సీ, పర్సనాలిటీ డిజార్డర్స్‌ అనేవి తీవ్రమైన మానసిక రుగ్మతలు. వీటిలో కొన్నిటికి కౌన్సెలింగ్, సైకోథెరపీ సరిపోగా, మరికొన్నిటికి మందులు అవసరమవుతాయి. కానీ అన్నింటినీ ‘పిచ్చి’ అనే పరిగణించడం వల్ల కనీసం మాట్లాడేందుకు కూడా భయపడుతున్నారు. అపోహలను ఎలా ఎదుర్కోవాలి? మానసిక రుగ్మతలను పరిష్కరించుకోవాలంటే ముందుగా వాటి పట్ల ఉన్న అపోహలను ఎదుర్కోవాలి. అందుకోసం మీడియాతో పాటు మనమందరం కృషి చేయాలి. అందుకోసం ఈ కింది సూచనలు ఉపయోగపడతాయి.  మానసిక అనారోగ్యం సర్వసాధారణం. అది మానసిక బలహీనతకు సంకేతం కాదు. గణాంకాలను చూస్తే మీకు ఈ విషయం అర్థమవుతుంది. మానసిక రుగ్మత లక్షణాలు కనిపించగానే ఎవరో ఏదో అనుకుంటారని భయపడకుండా వెంటనే చికిత్స తీసుకోండి. మీరూ, మీ  సమస్య వేర్వేరు. మీ సమస్యతో మిమ్మల్ని ఐడెంటిఫై చేసుకోవద్దు. మీకు ‘బైపోలార్‌ డిజార్డర్‌’ ఉంటే, ‘నేను బైపోలార్‌’ అని కాకుండా ‘నాకు బైపోలార్‌ డిజార్డర్‌’ ఉంది అని చెప్పండి. మానసిక అనారోగ్యం గురించి అవగాహన లేనివారి నుంచి మీకు వివక్ష ఎదురుకావచ్చు. దాన్ని వ్యక్తిగతంగా తీసుకోవద్దు. సమస్యను అర్థం చేసుకోలేకపోవడం వారి సమస్యగా పరిగణించండి. మానసిక అనారోగ్యం సిగ్గుపడాల్సిన విషయమేం కాదు. కాబట్టి దాని గురించి మాట్లాడండి. అప్పుడే ప్రజల్లో ఉన్న అపోహలు దూరమవుతాయి. మానసిక అనారోగ్యాల గురించి సరైన వ్యక్తుల నుంచి, సరైన సమాచారాన్ని సేకరించి విస్తృతంగా ప్రచారంలో పెట్టండి.  మానసిక రుగ్మత లక్షణాలు నిరంతర ప్రతికూల ఆలోచనలు మరణం లేదా ఆత్మహత్య గురించి ఆలోచించడం ఏకాగ్రత లోపం ఎనర్జీ లెవెల్స్‌లో తీవ్ర మార్పులు ఎక్కువగా ఒంటరిగా గడపాలని కోరుకోవడం నియంత్రించలేని ప్రవర్తన, కోపం, విచారం ఎవరికీ వినిపించని శబ్దాలు వినిపించడం, రూపాలు కనిపించడం ఆత్మహత్యల రాజధానిగా దేశం మన దేశంలో ప్రతి అయిదుగురిలో ఒకరు ఏదో ఒక రకమైన మానసిక అనారోగ్య లక్షణాలతో బాధపడుతున్నారని గణాంకాలు చెబుతున్నాయి. దేశంలో దాదాపు ఆరు నుంచి ఏడు కోట్ల మంది ప్రజలు సాధారణ, తీవ్రమైన మానసిక రుగ్మతలతో బాధపడుతున్నారు. ఒక సంవత్సరంలో 2.6 లక్షల ఆత్మహత్య కేసులతో భారతదేశం ప్రపంచ ఆత్మహత్యల రాజధానిగా మారడం బాధాకరమైన విషయం. భారతదేశంలో ప్రతి లక్ష మందికి సగటు ఆత్మహత్యల రేటు 10.9గా ఉందని డబ్ల్యూహెచ్‌ఓ గణాంకాలు చెబుతున్నాయి.  మానసిక నిపుణుల కొరత దేశవ్యాప్తంగా కేవలం 43 ప్రభుత్వ మానసిక ఆరోగ్య సంస్థలు ఉన్నాయి. 11,500 మంది సైకియాట్రిస్టులు అవసరంకాగా కేవలం 3800 మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నారు. అంటే నాలుగు లక్షల మందికి ఒక సైకియాట్రిస్ట్‌ మాత్రమే ఉన్నారు. 17,250క్లినికల్‌ సైకాలజిస్టులు అవసరం కాగా కేవలం 900 మంది మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నారు. అలాగే సైకియాట్రిక్‌ సోషల్‌ వర్కర్లు, సైకియాట్రిక్‌ నర్సులు, కౌన్సెలింగ్‌ సైకాలజిస్టులు కూడా చాలా తక్కువ సంఖ్యలో ఉన్నారు.  - సైకాలజిస్ట్‌ విశేష్‌ 

అర్జున్‌ (21) ఒక ప్రైవేట్‌ ఇంజనీరింగ్‌ కళాశాలలో బీటెక్‌ చదువుతున్నాడు. గత కొద్ది రోజులుగా ఇంట్లో ఒంటరిగా ఉండటంతోపాటు తీవ్ర నిరాశ, ఆందోళనకు లోనవుతున్నాడు. ఇంట్లో ఎవరైనా తనతో మాట్లాడితే వారిని విసుక్కోవడం, కసిరికొట్టడం చేస్తున్నాడు. ఎక్కువ సమయం ఏదొక ఓటీటీలో వెబ్‌ సిరీస్, సినిమాలు చూస్తూ ఉండిపోతున్నాడు. దీంతో అర్జున్‌ను అతడి తండ్రి విజయవాడలోని మానసిక వైద్యుడి వద్దకు తీసుకుని వెళ్లాడు. వైద్యుడు లక్షణాలన్నీ అడిగి తెలుసుకుని రెండు, మూడు సిట్టింగ్‌ల అనంతరం అర్జున్‌.. ‘బింజ్‌ వాచింగ్‌ అడిక్షన్‌’తో బాధపడుతున్నట్టు తెలిపారు. ‘చదువుపై దృష్టి సారించలేకపోతున్నాను.. తొందరపాటు ఎక్కువగా ఉంటోంది.. ఒంటరిగా ఉండాలనిపిస్తోంది’.. అంటూ రమ్య అనే ఎంబీబీఎస్‌ విద్యార్థిని మానసిక వైద్యుడిని సంప్రదించింది. ‘నేను అటెన్షన్‌ డెఫిసిట్‌ హైపర్‌ యాక్టివిటీ డిజార్డర్‌ (ఏడీహెచ్‌డీ) సమస్యతో బాధపడుతున్నాను. ఈ సమస్య ఉన్నవారికి ఇచ్చే మిథైల్ఫేనిడేట్‌ మందును నాకు ఇవ్వండి’ అని డాక్టర్‌ను అడిగింది. తన సమస్యతోపాటు ఏ మందు ఇవ్వాలో కూడా చెప్పేస్తుండటంతో సందేహం వచ్చిన మానసిక వైద్యుడు కొంత లోతుగా ఆమెను పరిశీలించారు. ఈ క్రమంలో రమ్య.. ఏడీహెచ్‌డీ కంటెంట్‌తో వచ్చిన ఇంగ్లిష్‌ సినిమాలు, వెబ్‌ సిరీస్‌ ప్రభావంలో పడ్డట్టు వైద్యుడు గుర్తించారు.  ఇలా అర్జున్, రమ్య తరహాలోనే ప్రస్తుతం కొందరు పిల్లలు, యువత, పెద్దలు.. బింజ్‌ వాచింగ్‌కు బానిసలై బాధపడుతున్నారు. ప్రస్తుత స్ట్రీమింగ్‌ యుగం నడుస్తున్న సంగతి తెలిసిందే. ఒక్క క్లిక్‌తో ఓటీటీ వేదికగా వివిధ భాషా చిత్రాలను, వెబ్‌ సిరీస్‌లను చూసే అవకాశం ఉంది. దీనికి తోడు చౌకగా అన్‌లిమిటెడ్‌ డేటా లభిస్తుండటంతో కావా­ల్సినంత వినోదం లభిస్తోంది. ఈ క్రమంలో అతిగా సినిమాలు, వెబ్‌సిరీస్, షోలు చూసే బింజ్‌ వాచింగ్‌ అనేది ప్రస్తుతం సర్వసాధా­రణమైపోయింది. ఇలా పగలు, రాత్రి తేడా లేకుండా ఓటీటీలకు అతుక్కుపోవడం మానసిక, శారీరక ఆరోగ్యంపై తీవ్ర దుష్ప్రభా­వాన్ని చూపుతోందని వైద్య నిపుణులు చెబుతున్నారు.   – సాక్షి, అమరావతి  భారతీయులు రోజుకు నాలుగు గంటలకు పైనే బింజ్‌ వాచింగ్‌కు కేటాయిస్తున్నట్టు జనవరిలో అమెజాన్‌ ప్రైమ్‌ ప్రకటించింది. తమ వినియోగదారుల్లో 61 శాతం మంది ఒకే సిట్టింగ్‌లో షో, వెబ్‌ సిరీస్‌లోని ఆరు ఎపిసోడ్‌లను క్రమం తప్పకుండా చూస్తున్నారని గతేడాది మరో దిగ్గజ ఓటీటీ సంస్థ.. నెట్‌ఫ్లిక్స్‌ పేర్కొంది. ఇలా ఓటీటీల్లో దేన్నైనా చూడటం ప్రారంభిస్తే ఆపకుండా వరుసగా ఒక సినిమా నుంచి మరో సినిమా, ఒక వెబ్‌ సిరీస్‌ నుంచి మరో వెబ్‌ సిరీస్‌ చూసేస్తున్నారు. ఇది క్రమంగా అడిక్టివ్‌ బిహేవియర్‌ (వ్యసనం)గా మారుతోందని మానసిక వైద్య నిపుణులు చెబుతున్నారు. ముఖ్యంగా పిల్లలు యాక్షన్‌ సీన్‌లు ఎక్కువగా ఉండే కొరియన్‌ వెబ్‌ సిరీస్, సినిమాలు చూడటానికి ఇష్టపడుతున్నారు. దీంతో వారు హింస వైపు ప్రేరేపితులయ్యే ప్రమాదం ఉందని ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.  బింజ్‌ ఈటింగ్‌ కూడా.. సాధారణంగా ఏదైనా సినిమా, షో చూసేటప్పుడు చిరుతిళ్లు తినడానికి ఎక్కువ మంది ఇష్టపడతారు. ఈ క్రమంలో బింజ్‌ వాచింగ్‌ చేసేవారు బింజ్‌ ఈటింగ్‌ (ఎంత తింటున్నారో తెలియకుండా) చేసి ఊబకాయం బారినపడుతున్నారు. ముఖ్యంగా పిల్లలు చిప్స్, లేస్, కుర్‌ కురే వంటి ప్యాక్డ్‌ ఫుడ్‌ను ఎక్కువగా తీసుకోవడంతో ఊబకాయంతోపాటు గ్యాస్ట్రిక్‌ సమస్యలను కూడా ఎదుర్కొంటున్నట్టు వైద్యులు చెబుతున్నారు.  బింజ్‌ వాచింగ్‌తో సమస్యలు.. ► ఒంటరిగా ఉండటం పెరుగుతుంది. అతిగా ఓటీటీల్లో వెబ్‌ సిరీస్‌లు, సినిమాలు చూస్తూ లౌకిక ప్రపంచం నుంచి దూరమవుతారు.. ఇతరులతో సంబంధాలు ఉండవు. ఫలితంగా కుటుంబం, స్నేహితుల నుంచి దూరమయ్యే ప్రమాదం ఉంది. ► వెబ్‌ సిరీస్‌లు, సినిమాలు చూసే క్రమంలో ఒకేసారి వాటిని పూర్తి చేయాలని అర్ధరాత్రి దాటిపోయినా నిద్రపోవడం లేదు. దీంతో నిద్రలేమి, చిరాకు, విసుగు వంటివి తలెత్తుతున్నాయి. ► మానసిక ఒత్తిడి, నిరాశ, ఆందోళన పెరుగుతు­న్నాయి. అతిగా స్క్రీన్‌ను చూడటం వల్ల కంటి చూపు సంబంధిత సమస్యలు కూడా వస్తున్నాయి.  ► కొందరైతే వెబ్‌ సిరీసుల్లో లీనమైపోయి అందులో జరిగినట్టు తమ జీవితంలోనూ మార్పులు రావాలని ఊహించుకుంటూ సమస్యల బారినపడుతున్నారు.  తల్లిదండ్రులు జాగ్రత్తలు పాటించాలి.. వేసవి సెల­వుల్లో పిల్లలు సెల్‌ఫోన్లు, ట్యాబ్‌లకు బానిస­లయ్యే ప్రమాదం ఉంది. కా­బట్టి ఈ వేసవిలో పిల్లల భవి­ష్యత్‌కు దోహదపడేలా ఏదైన ఒక ఔట్‌డోర్‌ గేమ్, ఏదైనా భాషలో వారికి శిక్షణ ఇప్పించాలి. ప్రస్తుతం బింజ్‌ వాచింగ్‌ సమస్య అన్ని వయసుల వారిలోనూ ఉంటోంది. గతేడాది 20 మంది వరకు ఎంబీబీఎస్‌ విద్యార్థులు ఈ సమస్యతో బాధపడుతూ మా వద్దకు వచ్చారు. ఏ అలవాటు మితిమీరినా ముప్పు తప్పదు.  – డాక్టర్‌ ఇండ్ల విశాల్‌ రెడ్డి, మానసిక వైద్యుడు, విజయవాడ

గత కొన్ని రోజులుగా శ్రీనగర్‌ కాలనీ నివాసి లలిత (35) ఏదో ఒత్తిడికి గురవుతున్నట్టు కనిపిస్తోంది. ఇంట్లో ఏవో కొన్ని వస్తువులు రహస్యంగా దాస్తోంది. డబ్బులు ధారాళంగా ఖర్చు చేస్తోంది. ఈ విషయాలన్నీ గమనించిన కుటుంబసభ్యులు ఎందుకయినా మంచిదని ఒకరోజున సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు తీసుకెళ్లారు. కొన్ని గంటల పాటు పరిశీలించిన వైద్యుడు ఆమె సీబీఎస్‌డీ అనే వ్యాధికి గురైందని నిర్ధారించారు. అదేమిటీ..తరచూ షాపింగ్‌ చేస్తుంటే సరదా అనుకున్నాం కానీ అదొక వ్యాధి అనుకోలేదే అని ఆశ్చర్యపోయారు కుటుంబ సభ్యులు. నగరంలో విజృంభిస్తున్న సరికొత్త మానసిక వ్యాధికి లలిత ఓ ఉదాహరణ.  సాక్షి, హైదరాబాద్‌: కంపల్సివ్‌ బయింగ్‌ బిహేవియర్‌ లేదా కంపల్సివ్‌ బైయింగ్, షాపింగ్‌ డిజార్డర్‌ (సీబీఎస్‌డీ/సీబీడీ)తో బాధపడు తున్నవారి సంఖ్య నానాటికీ పెరిగిపోతోంది. ఒకప్పుడు మహిళల్లో ఎక్కువగా కనిపించే ఈ సమస్య ఇప్పుడు అందరినీ వేధిస్తోందని మనస్తత్వ నిపుణులు చెబుతున్నారు. సీబీఎస్‌డీ  తీవ్రమైన ఒత్తిడితో ముడిపడిన మానసిక ఆరోగ్య పరిస్థితి అని, అనవసరమైన వాటిని కూడా కొనడాన్ని నియంత్రించుకోలేని సమస్య గా మనస్తత్వవేత్తలు పేర్కొంటున్నారు. ఇటీవలే ప్రపంచ ఆరోగ్యసంస్థ ఇంపల్స్‌ కంట్రోల్‌ డిజార్డర్స్‌ (కొన్నిప్రత్యేక అలవాట్ల నియంత్రణ లోపాలు)లో ఒకటిగా దీనిని చేర్చింది. ఈ సమస్య ఉన్నవారికి తరచుగా షాపింగ్‌ చేయాలనే కోరిక కలుగుతుంటుంది. అధిక వ్యయం వల్ల ఉత్పన్నమయ్యే ఆర్థికసమస్యలు, అను బంధాల విచ్ఛిన్నం వంటి ప్రతికూల ఫలితాలున్నప్పటికీ పట్టించుకోకుండా అదేపనిలో నిమగ్నమైపోతారు. ఈ రుగ్మత ఉన్నవారు తమ బడ్జెట్‌పై స్పష్టమైన వైఖరి లేకుండా వారి సాధారణ కార్యకలాపాలను సైతం నిర్లక్ష్యం చేస్తూ కొనడంలోనే నిమగ్నమవుతుంటారు.  కరోనా సహా...కారణాలనేకం..  మానసిక, పర్యావరణ, జీవ సంబంధమైన కార ణాలుసహా అనేక అంశాలు కంపల్సివ్‌ షాపింగ్‌ ను ప్రేరేపిస్తున్నాయి. పెరిగిన ఇంటర్నెట్, సోషల్‌ మీడియా, క్రెడిట్‌ కార్డ్‌లు, ఆన్‌లైన్‌ షాపింగ్, ప్రకటనలు, ప్రమోషన్‌ కార్యక్రమాలు కూడా సీబీఎస్‌డీకి దోహదపడుతున్నట్లు మనస్తత్వవేత్తలు పేర్కొంటున్నారు. మరోవైపు ఆర్థిక అవగాహన లోపించడం, రుణాలు సులభంగా అందుబాటులోకి రావడం కూడా కారణమవుతున్నాయి. మరీ ముఖ్యంగా కరోనా సమయంలో ప్రతి చిన్న వస్తువును ఆన్‌లైన్‌ ద్వారా కొనడం అత్యధికశాతం మందిని ఈ వ్యాధికి చేరువ చేసిందంటున్నారు. కంపల్సివ్‌ షాపింగ్‌ కోసం చికిత్స కోరిన వ్యక్తుల్లో దాదాపు 34% మంది ఆన్‌లైన్‌ షాపింగ్‌కు అలవాటు పడినవారని జర్మనీలోని హన్నోవర్‌ మెడి కల్‌ స్కూల్‌ పరిశోధకులు తేల్చడం గమనార్హం.  భావోద్వేగ పరిస్థితులతో వ్యాధి తీవ్రం..  కంపల్సివ్‌ షాపింగ్‌ లింగ భేదాలకు అతీతంగా ఉందని నిపుణులు అంటున్నారు. అయితే సాధారణంగా పురుషులతో పోలిస్తే మహిళలకు కాస్త షాపింగ్‌ ప్రియత్వం ఎక్కువ. అందువల్ల మహిళలే ఎక్కువగా ఈ వ్యాధి బారినపడే అవకాశం ఉందని పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి.    ఒత్తిడి, ఆందోళన, నిరాశ, ఆత్మవిశ్వాస లోపం వంటి ప్రతికూల భావోద్వేగ పరిస్థితులతో వ్యాధి తీవ్రతరం కావొచ్చు. బైపోలార్‌ ఎఫెక్టివ్‌ డిజార్డర్‌ (కొన్ని సమయాల్లో కుంగుబాటు, కొన్ని సమయాల్లో విపరీత ప్రవర్తన), అబ్సెసివ్‌–కంపల్సివ్‌ డిజార్డర్‌ (అతిగా ప్రవర్తించడం) (ఓసీడీ) తదితర ఇంపల్స్‌ కంట్రోల్‌ డిజార్డర్స్‌తో బాధపడుతున్న వ్యక్తులలో కంపల్సివ్‌ షాపింగ్‌ను వైద్యులు గుర్తిస్తున్నారు. దీనికి మందులు, జీవనశైలి మార్పుల కలయికతో కూడిన సమగ్ర చికిత్స విధానం అవసరమని వైద్యులు అంటున్నారు. వ్యక్తులు ఖర్చు చేసే అలవాటుపై తిరిగి నియంత్రణ సాధించేందుకు ఈ చికిత్స సహాయపడుతుందని చెబుతున్నారు. కంపల్సివ్‌ షాపింగ్‌తో పోరాడుతున్న వ్యక్తులు శిక్షణ పొందిన మానసిక ఆరోగ్య నిపుణుల నుంచి సహాయం పొందాల్సిందేనని స్పష్టం చేస్తున్నారు.  అభివృద్ధి చెందిన దేశాల్లోనూ..  సమగ్ర మనోరోగ చికిత్స జర్నల్‌లో ప్రచురించిన అధ్యయనం ప్రకారం, అభివృద్ధి చెందిన దేశాలలో 5% మంది పెద్దలను కూడా సీబీఎస్‌డీ ప్రభావితం చేస్తోంది. ప్రతి 20 మందిలో ఒకరు దీని బారిన పడుతున్నారని ఇంటర్నేషనల్‌ బిజినెస్‌ టైమ్స్‌ నివేదించింది. వీరిలో ప్రతిముగ్గురి లో ఒకరు ఆన్‌లైన్‌ కొనుగోలు వ్యసనంతో బాధ పడుతున్నారు. ‘షాపింగ్‌పై కోరికతో వారు కొనుగోలు చేయగలిగిన దానికంటే ఎక్కువ కొనుగోలు చేస్తారు.   మహిళలే కాదు..అందరిలోనూ కని్పస్తోంది  గతంలో పార్కిన్సన్స్‌ లాంటి మెదడు మీద ప్రభావం చూపే వ్యాధుల్లో ఒక లక్షణంగా ఈ సీబీడీని గుర్తించేవాళ్లం. దీన్ని బైపోలార్‌ డిజార్డర్‌ అనేవాళ్లం. అయితే ఇటీవలి కాలంలో ఇతరత్రా వ్యాధులు లేకుండానే..సీబీడీకి గురవుతున్నారు. విచిత్రమేమిటంటే అవసరానికో, ఆర్థికంగా బాగుండో కొనేవారిలా కాకుండా ఈ వ్యాధికి గురైన వారు కొన్నవాటితో సంతోషం కూడా పొందరు. కొన్నప్పటికీ అసంతృప్తితో ఉంటారు. అవమానంగా ఫీలవుతారు. దాంతో మళ్లీ కొంటారు. అలా అలా.. మత్తు పదార్థాలకు అలవాటైన వారిలా.. కొంటున్న విషయాన్ని, కొన్న వస్తువుల్ని రహస్యంగా ఉంచుతారు. వీరికి చికిత్సలో భాగంగా కౌన్సెలింగ్‌ తో పాటు మందులను కూడా వాడాల్సి ఉంటుంది. గతంలో మహిళల్లో ఎక్కువగా చూసేవాళ్లం. ఇప్పుడు అందరిలోనూ కనిపిస్తోంది.   –డాక్టర్‌ చరణ్‌ తేజ, న్యూరో సైకియాట్రిస్ట్, కిమ్స్‌ ఆసుపత్రి 

బీజింగ్‌: పిల్లలకు పెళ్లీడు వచ్చిందంటే చాలు తల్లిదండ్రులు హడావిడి చేస్తుంటారు. సంబంధాలు చూసి త్వరగా పెళ్లి చేసేయాలని అనుకుంటారు. ఈ కాలంలో యువత అయితే తల్లిదండ్రులకు పని లేకుండా వారే తమ జీవిత భాగస్వాములను చూసుకుంటున్నారు.   అలాంటిది 38 ఏళ్లొచ్చినా తన కొడుకు ఇంకా సింగిల్ గానే ఉంటున్నాడని, ఇప్పటివరకు ఒక్క గర్ల్‌ఫ్రెండ్‌ను కూడా ఇంటికి తీసుకురాలేదని ఓ తల్లి ఆందోళన చెందుతోంది. అంతేకాదు ఇన్నేళ్లు వచ్చినా పెళ్లి మాట ఎత్తకపోవడంతో అతని తలలో ఏదో లోపం ఉన్నట్టుందని ఆమెకు అనుమానం వచ్చింది.  దీంతో కుమారుడ్ని ప్రతి ఏటా మానసిక వైద్యుడి దగ్గరకు తీసుకెళ్తోంది. ఈ ఘటన చైనా హెనాన్ రాష్ట్రంలో జరిగింది. 38 ఏళ్లొచ్చినా సింగిల్‌గా ఉంటున్న ఇతని పేరు వాంగ్. ఇతనికి పెళ్లి కావడంలేదని తల్లి దిగులు చెందుతోంది. కుమారుడ్ని మానసిక వైద్యుడి దగ్గరకు తీసుకెళ్తే సమస్య తీరుతుందని భావించింది. దీంతో 2020 నుంచి ప్రతి ఏటా చైనా లూనార్ న్యూ ఇయర్ తర్వాత వాంగ్‌ను ఆస్పత్రికి తీసుకెళ్తోంది. ఈసారి షాక్.. అయితే ఈసారి ఫిబ్రవరి 4న ఆస్పత్రికి వెళ్లిన వాంగ్ తల్లికి వైద్యులు షాక్ ఇచ్చారు. అతను బాగానే ఉన్నాడని ఏలాంటి సమస్యా లేదని స్పష్టం చేశారు. అసలు సమస్య ఆమెలోనే ఉందని, కుమారుడికి పెళ్లి కావడం లేదనే దిగులుతో 'మెంటల్ డిజార్డర్' వచ్చిందని చెప్పారు. దీంతో ఆమె అవాక్కయ్యింది. తల్లి కోసమే.. కేవలం తల్లిని బాధపెట్టొద్దనే ఉద్దేశంతోనే తాను ఆస్పత్రికి వెళ్తున్నట్లు వాంగ్ చెప్పాడు. 10 ఏళ్లుగా తాను ఉద్యోగం చేస్తూ తీరక లేకుండా ఉన్నానని, గర్ల్‌ఫ్రెండ్‌ గురించి ఆలోచనే తనకు రాలేదన్నాడు. సమయం వచ్చినప్పుడు సరైన వ్యక్తి తన జీవితంలోకి వస్తుందేమేనని ఆశిస్తున్నట్లు చెప్పాడు. అయినా ఇళ్లు కొనేందుకు డౌన్‌పేమెంట్‌కు డబ్బులు కూడా లేని తనను ఏ అమ్మాయి పెళ్లి చేసుకుంటుందని ప్రశ్నించాడు. తాను సిటీలో 'సూపర్ ఓల్డ్‌ సింగిల్ మ్యాన్' అంటూ ముసిముసి నవ్వులు నవ్వాడు. చైనా మీడియాలో వాంగ్ కథనం ప్రసారం కాగా.. యువకులు పెద్ద చర్చకు తెరలేపారు. పెళ్లి చేసుకోకపోతే ఈ సమాజం తాము ఏదో పాపం చేసినట్లుగా చూస్తోందని, ఇది సబబేనా అని ఓ నెటిజన్ స్పందించాడు. మరో యువకుడు స్పందిస్తూ అసలు పెళ్లి చేసుకున్న వాళ్లే మానసిక సమస్యలతో బాధపడుతున్నారని అసహనం వ్యక్తం చేశాడు. చదవండి: అందంగా కన్పించాలని ముక్కుకు ప్లాస్టిక్ సర్జరీ.. ఆ తర్వాత గంటల్లోనే..

కరోనా రాకముందే... అలాగే, దాని గురించి తెలిసిన కొత్తలో దాని కారణంగా చాలామందిలో కొన్ని మానసిక సమస్యలు కనిపించడం వైద్యులు గమనించారు. ఉదాహరణకు... యాంగై్జటీ, డిప్రెషన్‌ వంటివి కొన్ని. అలాగే ఇప్పుడు రెండో వేవ్‌ కొనసాగుతూ ఉండగా...ఇందులోనూ తమకు సన్నిహితులూ... కొందరైతే తమ సొంత కుటుంబ సభ్యులను కోల్పోవడంతో మరింత తీవ్రమైన మానసిక సమస్యలను చవిచూశారూ...చూస్తున్నారు. అందులో ప్రధానమైనది ‘అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ డిజార్డర్‌ విత్‌ యాంగై్జటీ అండ్‌ డిప్రెషన్‌’. దాని గురించి తెలుసుకుందాం. గత ఏడాది మొదటి కరోనా వేవ్‌ సీజన్‌లో దాని గురించి పెద్దగా తెలియని పరిస్థితుల్లో చాలామంది తీవ్ర మానసిక ఒత్తిళ్లకు గురయ్యారు. ఇలా ఒత్తిడికి గురైనప్పుడు కొన్ని మానసిక లక్షణాలూ కనిపిస్తాయి. కొందరిలో ఈ లక్షణాలు తొందరగానే తగ్గిపోవచ్చు. అలా వచ్చి తగ్గిపోయిన సమస్యలను ‘అక్యూట్‌ స్ట్రెస్‌ రియాక్షన్‌’ అంటారు. మరికొందరిలో అవి తీవ్రమైన ఒత్తిడి, పోస్ట్‌ ట్రామాటిక్‌ స్ట్రెస్‌ డిజార్డర్, యాంగ్జైటీ  డిజార్డర్, పానిక్‌ డిజార్డర్, ఫోబియా, ఓసీడీ, డిప్రెషన్‌ వంటి మానసిక సమస్యలుగా మారే అవకాశమూ ఉండింది.  అప్పుడూ ఇప్పుడు కూడా కరోనా విషయమై బాగా టెన్షన్‌గా ఉండటం, తీవ్రమైన ఆందోళన, విపరీతమైన బెంగ... వ్యాధి వస్తుందా, వస్తే తగ్గుతుందా, లేక మరణానికి దారితీస్తుందా లాంటి సందేహాలతో ఉక్కిరిబిక్కిరి అయ్యారు. ఇప్పటి రెండో సీజన్‌లోనూ అలా అవుతున్నారు. దాన్ని కరోనా ఫోబియా గా చెప్పవచ్చు. వాళ్లలో కరోనా లేకపోయినా... లేదా వచ్చి తగ్గిన వారిలోనూ మళ్లీ మళ్లీ ఎన్నోసార్లు పరీక్ష చేయించుకుంటూ ఉంటారు. వారిలో ఆ వ్యాధి లేదనీ... ఒకసారి వచ్చి తగ్గినందున మళ్లీ ఆ వెంటనే సాధారణంగా రాదని చెప్పినా భయం పోదు. ఇలా తమకు దూరంగా ఉన్న రక్తసంబంధీకులు, కావాల్సినవారు ఎలా ఉన్నారో అంటూ ఆందోళన పడవచ్చు. ఇలాంటి ఆందోళన తో టెన్షన్‌ పడటాన్ని ‘జనరలైజ్‌డ్‌ యాంగ్జైటీ  డిజార్డర్‌ (జీఏడీ)’గా చెప్పవచ్చు. టెన్షన్‌తోపాటు విపరీతంగా భయపడటాన్ని ప్యానిక్‌ డిజార్డర్‌గా చెప్పవచ్చు. అంటే వీళ్లు కరెన్సీనీ, కూరగాయలనూ, తమ ఇంటిలోని సొంత ఆత్మీయులనూ తాకడానికి కూడా తీవ్రమైన భయాందోళనలకు గురవుతూ ప్యానిక్‌ అవుతుంటారు. దీన్ని ‘ప్యానిక్‌ డిజార్డర్‌’ గా చెప్పవచ్చు. ఇక చేతులకు మళ్లీ మళ్లీ శానిటైజర్‌ పూసుకోవడం, చేతులు అదేపని గా కడుక్కోవడం చేస్తూ ‘అబ్సెసివ్‌ కంపల్సివ్‌ డిజార్డర్‌కూ లోను కావచ్చు. ఒకసారి చేతులు కడుక్కున్నా లేదా శానిటైజర్‌ పూసుకున్నా దాదాపు గంటపాటు రక్షణ ఉందని తెలిశాక కూడా ప్రతి ఐదు నిమిషాలకూ ఇలా చేస్తుంటే ఓసీడీగా పేర్కొనవచ్చు.  అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ డిజార్డర్‌ విత్‌ యాంగ్జైటీ అండ్‌ డిప్రెషన్‌ అంటే... అంతకు ముందు ఉన్న సాకుకూల స్థితి తొలగిపోయి ఒకేసారి కొత్త పరిస్థితులకు ఎక్స్‌పోజ్‌ అయినప్పటుడు దాన్ని ఎలా ఎదుర్కోవాలో, దానికి తగినట్లుగా తమను తాము ఎలా సర్దుబాటు చేసుకోవాలో తెలియని అయోమయంలో వ్యక్తులు తీవ్రమైన వ్యాకులతకూ, కుంగుబాటుకు గురియ్యే అవకాశం ఉంది. దాన్నే ‘‘అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ డిజార్డర్‌ విత్‌ యాంగ్జైటీ  అండ్‌ డిప్రెషన్‌’’గా పేర్కొనవచ్చు.  లక్షణాలు  - అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ డిజార్డర్‌ విత్‌ యాంగ్జైటీ  అండ్‌ డిప్రెషన్‌’’ ఉన్నవారిలో కొన్ని లక్షణాలు కనిపిస్తాయి. అయితే అవే లక్షణాలన్నీ అందరిలోనూ కనిపించకపోవచ్చు. బాగా దగ్గరివారు ఆ లక్షణాలను గమనిస్తూ ఉండటం అవసరం. అవి... ఏదో తెలియని భయం/ఆందోళన/గుబులు/గాభరా  ∙గుండెవేగంగా కొట్టుకోవడం/గుండెదడ/గుండెల్లో మంట / గుండె బిగబట్టినట్టుగా ఉండటం/ ఇర్రెగ్యులర్‌ హార్ట్‌ బీట్‌ - అకస్మాత్తుగా అంతులేని భయానికీ లోనవ్వడం (ప్యానిక్‌ అటాక్‌) , విపరీతంగా చెమటలు పట్టడం, ఛాతీ బిగబట్టినట్టుగా అనిపించడం / ఛాతీలో మంట , శ్వాససరిగా అందకపోవడం లేదా బలంగా ఊపిరి తీసుకోవడం / ఆయాస పడటం - నోరు తడారిపోవడం ఒళ్లు జలదరించడం  ∙అయోమయం, కడుపులో గాభరా కడుపులో మంట, ఎక్కువసార్లు మూత్రానికి వెళ్తూ ఉండటం.  చేతులు, కాళ్లు వణకడం, ఒకచోట నిలకడగా ఉండలేకపోవడం. - నిత్యం అలజడిగా ఉండటం, తీవ్రమైన నిద్రలేమి, నిద్రవేళల్లో మార్పులు, వేళకు నిద్రపట్టకపోవడం (ఇర్రెగ్యులర్‌ స్లీప్‌ పాట్రన్స్‌), అకస్మాత్తుగా నిద్రలోంచి ఉలిక్కిపడి లేవడం ఇక ఆ తర్వాత నిద్రపట్టకపోవడం - ఈ లక్షణాలతో పాటు కొత్త పరిస్థితులకు అడ్జెస్ట్‌ అయ్యేందుకు పడే ప్రయాసలో డిప్రెషన్‌కు గురైన వారిలో తీవ్రమైన నిరాశ, నిస్పృహ, నెగెటివ్‌ ఆలోచనలు రావడం, భవిష్యత్తు ఆశాజనకంగా కనిపించకపోవడం వంటి లక్షణాలూ కనిపించడంతో పాటు ఆత్మహత్యకు పాల్పడే లక్షణాలూ (సూసైడల్‌ టెండెన్సిస్‌) కూడా కనిపిస్తాయి. ఆత్మహత్యకు చేసుకోవలన్న ఆలోచనలు మాటిమాటికీ వస్తుంటాయి.  దీని నుంచి బయటపడటం ఎలా?  - మీ ఇతర కుటుంబ సభ్యులు, ఆత్మీయులు, తెలిసినవారు, మీ శ్రేయోభిలాషులు అనుకున్నవారితో భౌతికంగా కాకపోయినా... వర్చువల్‌గా (అంటే మొబైల్‌ లేదా ఫేస్‌టైమ్‌తో) వారితో సన్నిహితంగా ఉండండి. వారితో మీ సంతోషదాకయమైన క్షణాలను స్మరిస్తూ...  ఆ ఆనందకరమైన సమయాలు మళ్లీ త్వరలోనే వస్తాయనే ఆశాభావంతో కూడిన సంభాషణలు చేయండి.  - మీ దగ్గరివారు కూడా కోవిడ్‌ను ఎదుర్కోవడమో, తమకు ఆత్మీయులైనవారిని కోల్పోవడమో చేసి ఉండవచ్చు. వారు ఈ క్రైసిస్‌ను ఎలా ఎదుర్కొన్నారు అనే లాంటి అంశాలను మాట్లాడుతూ... మీరూ ఆ మాటలతో మోటివేట్‌ అయ్యేలా మీ సంభాషణలు ఉండాలి. వారి నుంచి మీరు స్ఫూర్తి పొందేలాంటి సంభాషణలే వినండి. వారి ధైర్యసాహసాలను మెచ్చుకోండి. వాటిని మీరు మీలోనూ నింపుకోండి.   - మీకు ఇష్టమైనవారి ధైర్యసాహసాలను, వారు వారి క్రైసిస్‌ నుంచి బయటపడ్డ తీరును, వారి మంచి ఫొటోలను సామాజిక మాధ్యమాల్లో ఉంచండి. దాంతో ఇతరులూ స్ఫూర్తి పొందుతారు. ఫేస్‌బుక్‌ లాంటి సామాజిక మాధ్యమాల్లో ఉంచినప్పుడు ఇతరులు వాటిని లైక్‌ చేస్తే... మీరు వాటిని మళ్లీ మళ్లీ చదువుతున్నప్పుడు మీరూ ఉత్తేజితులవుతారు. ∙ - మీ అనుభవాలను ఉత్తరాలుగా రాసుకోండి. వాటిని మీరు మళ్లీ చదువుకోండి లేదా ఇష్టమైనవారికి పంపండి లేదా మీరే చించివేయండి. - మీకు ఇష్టమైన హాబీలలో నిమగ్నం కావాలి. గతంలో మీరు ప్రదర్శించిన నైపుణ్యాలను మళ్లీ వెలికి తీయాలి. అంటే పెయిటింగ్, డాన్స్‌ వంటి వాటిలో నిమగ్నమవుతూ... వాటిని ఆస్వాదిస్తూ ఉండాలి. మీరు బాగా ప్రదర్శించిన వాటికి మీకు మీరే బహుమతులు ఇచ్చుకుంటూ మిమ్మల్ని మీరు మోటివేవ్‌ చేసుకోవడమూ అవసరం. - గతంలో మీరు ప్రదర్శించిన ధైర్యసాహసాలు మాటిమాటికీ తలచుకోవాలి.  ‘అప్పుడు వాటిని చేసింది కూడా నేను కదా. మరలాంటప్పుడు నేను ఇప్పుడూ అవే ధైర్యసాహసాలను ప్రదర్శించగలను కదా’ అంటూ ధైర్యం చెప్పుకోవాలి.  ∙ఆటలూ, క్రీడలూ వంటివి క్రీడా స్ఫూర్తి పెంచుతూ... ఓటమిని తేలిగ్గా తీసుకునే అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ బిహేవియర్‌ను వేగవంతం చేయడమే కాకుండా... కొత్త పరిస్థితులకు  తేలిగ్గా సర్దుకుపోయే గుణాన్ని పెంపొందిస్తాయి. డిప్రెషన్‌ నుంచి వేగంగా బయటపడేస్తాయి. - ఇంట్లోనే వ్యాయామం చేయాలి. వ్యాయామం వల్ల మెదడులో ఎండార్ఫిన్స్‌ వంటి    సంతోషకరమైన రసాయనాలు వెలువడుతాయి. అవి ఆనందాన్ని పెంచి  డిప్రెషన్‌ను అధిగమించేందుకూ తోడ్పడతాయి.  ఇవి కూడా చేయండి:  రోజూ అన్ని పోషకాలు ఉండే సమతులాహారం, మంచి పౌష్టికాహారం తీసుకోండి. ∙టీవీలో మీకు విపరీతమైన ఆందోళన కలిగించే వార్తలను చూడకండి, వినకండి. ∙మీకు చాలా ఇష్టమైనవారితోనే సమయం గడపండి. ∙ఆహ్లాదకరమైన సంగీతం/పాటలు వినండి. - ఇంట్లోనే మీకు ఇష్టమైన సినిమాలు చూడండి. ముఖ్యంగా హాస్యచిత్రాలు. - బ్రీతింగ్‌ ఎక్సర్‌సైజ్‌లు చేయడంతో పాటు... యోగా, ప్రాణాయామ వంటి రిలాక్సేషన్‌ టెక్నిక్స్‌ ఫాలో అవ్వండి. - ఈ పరిస్థితేమీ ప్రమాదకరం కాదంటూ మీకు మీరు ధైర్యం చెప్పుకుంటూ ఉండండి. ఒకవేళ అది సాధ్యపడకపోతే... టెలిఫోన్‌లోనే మీ కుటుంబ డాక్టర్‌తో లేదా సైకియాట్రిస్ట్‌తో మాట్లాడి, ప్రొఫెషనల్స్‌ సలహా తీసుకోండి. అలాంటివారిలోనూ మీ పట్ల సహానుభూతితో ఉండేవారినే ఎంచుకుని వారిని సంప్రదించండి.  సెకండ్‌వేవ్‌లో కనిపిస్తున్న ప్రధాన మానసిక సమస్య... అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ డిజార్డర్‌ విత్‌ యాంగై్జటీ అండ్‌ డిప్రెషన్‌ మొదటివేవ్‌తో పోలిస్తే ఈసారి సెకండ్‌ వేవ్‌లో... కుటుంబ సభ్యులూ, తమకు కావాల్సిన సన్నిహితులు, ఆత్మీయులు మరణించడంతో... చాలామంది ఇప్పుడు ‘‘అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ డిజార్డర్‌ విత్‌ యాంగ్జైటీ అండ్‌ డిప్రెషన్‌’’ మానసిక సమస్యతో  బాధపడుతుండటాన్ని చాలామంది సైకియాట్రిస్టులు చూస్తున్నారు.   ఈ సమస్య తాలూకు కొన్ని కేస్‌ స్టడీలు  కేస్‌ స్టడీ 1 : డెబ్బయి ఏళ్ల పెద్దవయసు దంపతులు సొంతకూతుర్ని పోగొట్టుకున్నారు. యూఎస్‌లో ఉండే వారి కుమారుడు ఇక్కడికి వచ్చేసి వాళ్లకు చికిత్స అందిస్తున్నాడు. అతడు తన ఉద్యోగం కోసం యూఎస్‌కు వెళ్లే పరిస్థితి లేదు.  కేస్‌ స్టడీ 2 : మంచి ఉద్యోగం చేస్తూ బాగా సంపాదిస్తున్న ఓ యువకుడు ఇటీవల కరోనాతో మరణించాడు. దాంతో 58 ఏళ్ల వయసున్న అతడి తల్లి ఆత్మహత్యాయత్నం చేసింది. వీళ్లంతా‘‘అడ్జస్ట్‌మెంట్‌ డిజార్డర్‌ విత్‌ యాంగ్జైటీ అండ్‌ డిప్రెషన్‌’’ గురైనట్లు తేలింది.

బాలీవుడ్‌ హీరో సుశాంత్‌ సింగ్‌ రాజ్‌పుత్‌ కేసులో కీలక పరిణామాలు చోటు చేసుకుంటున్న సంగతి తెలిసిందే. బిహార్‌ పోలీసులకు ఇచ్చిన ఫిర్యాదులో సుశాంత్‌ డిప్రెషన్‌ గురించి తమకు తెలియదంటూ అతడి కుటుంబ సభ్యులు వెల్లడించారు. కానీ సుశాంత్‌ సోదరికి, మాజీ మెనేజర్‌కి మధ్య జరిగిన వాట్సాప్‌ చాట్‌తో ఇది అబద్దమని రుజువయ్యింది. ఈ క్రమంలో సుశాంత్‌ సోదరి మీతు సింగ్‌ ముంబై పోలీసుల విచారణలో కీలక విషయాలు వెల్లడించారు. సుశాంత్‌​ సింగ్‌ లోగా ఫీలయ్యేవాడని.. ఈ క్రమంలో 2013లోనే తను సైక్రియాటిస్ట్‌ని‌ కలిశాడని తెలిపారు. మీతు సింగ్‌, సుశాంత్‌ చనిపోవడానికి రెండు రోజుల ముందు వరకు తనతోనే ఉన్నారు. ఈ సందర్భంగా ఆమె మాట్లాడుతూ.. ‘2019, అక్టోబర్‌లో సుశాంత్‌ తను చాలా లోగా ఫీలవుతున్నట్లు మాతో చెప్పాడు. దాంతో నాతో పాటు మా సోదరి నీతు సింగ్‌, ప్రియాంక ముంబై వచ్చి తనను కలిశాము. కొద్ది రోజుల పాటు తన ప్లాట్‌లోనే ఉన్నాం. తనను ఓదార్చం. కెరియర్‌లో అప్‌ అండ్‌ డౌన్స్‌ వల్ల తను అలా ఫీలవుతున్నట్లు మాతో చెప్పాడు’ అని తెలిపారు మీతు. (చదవండి: 2019లోనే సుశాంత్‌ సోదరికి తెలుసా?) ఆమె మాట్లాడుతూ.. ‘దాంతో నా సోదరి నీతు, సుశాంత్‌ని ఆమెతో పాటు ఢిల్లీ రమ్మంది. కానీ తను కొద్ది రోజుల తర్వాత వస్తా అన్నాడు. 2019 నవంబర్‌ నుంచి సుశాంత్‌ హిందూజ ఆస్పత్రిలో పని చేస్తున్న డాక్టర్‌ కెర్సీ చౌడా వద్ద ట్రీట్‌మెంట్‌ తీసుకుంటున్నాడు. ఈ ఏడాది మార్చిలో లాక్‌డౌన్‌ విధించడంతో ఇంట్లోనే ఉంటూ పుస్తకాలు చదవడం, ఎక్సర్‌సైజ్‌, మెడిటేషన్‌, యోగా చేస్తూ ఉన్నాడు’ అన్నారు. ఇక జూన్‌ 5న మీతు సింగ్‌ మరోసారి తన సోదరుడిని కలిసింది. దీని గురించి ఆమె మాట్లాడుతూ.. ‘నేను ముంబై వచ్చినప్పుడు నా సోదరుడు డల్‌గా ఉన్నట్లు అనిపించింది. ఏమైంది అని అడిగాను. లాక్‌డౌన్‌ కారణంగా ఎక్కడికి వెళ్లడానికి లేదు. ఇంట్లో ఉండి బోర్‌ కొడుతుంది అని చెప్పాడు. నన్ను కొద్ది రోజుల పాటు తనతోనే ఉండమన్నాడు. దాంతో నేను ఇక్కడే ఉండి తన కోసం వంట చేస్తూ.. కబుర్లు చెబుతూ గడిపాను. లాక్‌డౌన్‌ తర్వాత సౌత్‌ ఇండియా టూర్‌ వెళ్దామన్నాడు అని తెలిపారు మీతు సింగ్‌. (చదవండి: ఈ మందులు వాడు: సుశాంత్ సోద‌రి) ఆమె మాట్లాడుతూ.. ‘అయితే జూన్‌ 12న నేను మా ఇంటికి వెళ్లాను. అక్కడ నా కుమార్తె ఒంటరిగా ఉంది. దాంతో వెళ్లాల్సి వచ్చింది. నేను వెళ్లాక తనకు కాల్‌ చేశాను. మెసేజ్‌ చేశాను రిప్లై లేదు. తను ఎందుకు ఆత్మహత్య చేసుకున్నాడో మాకు అర్థం కావడం లేదు’ అన్నారు. ఇక మరో సోదరి ప్రియాంక కూడా ఇదే విషయలను వెల్లడించారు. తల్లి చనిపోయిన దగ్గర నుంచి సుశాంత్‌ చాలా విచారంగా ఉండేవాడని నీతు సింగ్‌ తెలిపారు. 

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: లాక్‌డౌన్‌ పూర్తిస్థాయిలో ఎత్తేసిన తరువాతే ఎందరిపై ఏయే రూపాల్లో మానసిక ఒత్తిళ్లు పనిచేశాయి?, ఏ మేరకు వారిపై ప్రస్తుత పరిస్థితుల ప్రభావం పడిందనే దానిపై స్పష్టత వస్తుందని సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్‌ డాక్టర్‌ ఎంఎస్‌ రెడ్డి తెలిపారు. ఇప్పటివరకు ఉన్న పరిస్థితులు, ఆయా అంశాలపై వివిధ వర్గాల వారు స్పందిస్తున్న తీరు, చూపుతున్న ధైర్యం వంటివి పరిశీలిస్తే ప్రజలపై పెద్దగా మానసిక రుగ్మతల ప్రభావం లేనట్టేనని అభిప్రాయపడ్డారు. చిన్నచిన్న మానసిక సమస్యలు ఎదురైనా కౌన్సెలింగ్‌ ఇవ్వడంతో పాటు సాధారణ చికిత్స అందిస్తే సరిపోతుందని చెప్పారు. ఇంకా లాక్‌డౌన్‌ సమయంలో తలెత్తే మానసిక, ఇతర సమస్యలపై ‘సాక్షి’తో డాక్టర్‌ ఎంఎస్‌రెడ్డి పంచుకున్న విషయాలు ఆయన మాటల్లోనే... పేదలపైనే ఎక్కువ ప్రభావం  లాక్‌డౌన్‌ సమయంలో మానసిక సమస్యల తీరు రకరకాలుగా ఉండొచ్చు. సైకోసిస్, స్కిజోఫోనియా, బైపోలార్‌ డిజార్డర్స్‌ వంటివి పెరగకపోవచ్చు. అడ్జస్ట్‌మెంట్, యాంగ్జయిటీ, డిప్రెషన్‌ వంటి సాధారణ జబ్బులు పెరగొచ్చు. స్థితిమంతులు, ఎగువ మధ్యతరగతి, మధ్యతరగతి వారిపై కరోనా అనంతరం ఆర్థిక పరిస్థితుల ప్రభావం పెద్దగా పడకున్నా, కిందివర్గాలు, నిరుపేదలపై ఎక్కువ ప్రభావం ఉంటుంది. కరోనా మహమ్మారి ప్రపంచం ముందుకు సరికొత్త రూపంలో రావడంతో దానినెలా ఎదుర్కోవాలో తెలియక, కేవలం అంచనాలు, ట్రయల్‌ అండ్‌ ఎర్రర్‌ బేసిస్‌తో ముందుకెళ్లాల్సిందే. మానసిక ప్రశాంతతే మందు  సాధారణంగా ఆహారం, ఆశ్రయం, ఉపాధివంటి వాటితో ముడిపడిన అంశాలకు సంబంధించి సమస్యలు ఏర్పడితే అయోమయం, గందరగోళం వంటివి కలుగుతాయి. ఇప్పటివరకు వీటి విషయంలో ఎలాంటి సమస్యల్లేకుండా ఉండి, లాక్‌డౌన్‌ వేళ కొత్తగా తలెత్తిన పరిస్థితుల ప్రభావం పడితే ఆదుర్దా చెందడంతో పాటు భవిష్యత్‌పై అనుమానాలు, సందేహాలు నెలకొంటాయి. ఇటువంటి సంక్షోభ సమయంలోనే విచారం, ఒత్తిడి, భయం, కోపం వంటివి కలుగుతుంటాయి. అయితే మానసిక ప్రశాంతతను సాధిస్తూ ఒత్తిళ్లు దరిచేరకుండా జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి. మనకు ఆప్తులైన వారితో భావాలు పంచుకుంటూ రోజువారీ జీవితం ఆహ్లాదంగా గడిపేలా చూసుకోవాలి. ‘జాగ్రత్త’మంచిదే!  కొంచెం ఒంట్లో నలతగా ఉన్నా, దగ్గు, జలుబు వచ్చినా.. అవి కరోనా లక్షణాలేమోనని సందేహించే పరిస్థితి.. కరోనాకు చికిత్సలేదని, మందులు, వ్యాక్సిన్లు లేవనే భయంతో పాటు తమకు పాజిటివ్‌ వచ్చి, 28రోజుల హాస్పిటల్‌ క్వారంటైన్‌కు పంపిస్తే ఎలా అనే ఆందోళన, ఆదుర్దా ఏర్పడటం సహజమే. అతి శుభ్రతతో పాటు అన్నింట్లో అతి జాగ్రత్తలు తీసుకునే అబ్సెసివ్‌ కంపల్సివ్‌ డిజార్డర్‌ (ఓసీడీ) లక్షణాలున్న వారు ఇటువంటి పరిస్థితుల్లో మరింత అతిగా స్పందించే అవకాశాలున్నాయి. అయితే వీరితో పాటు ఇతరులు కూడా పదేపదే చేతులు కడుక్కుంటూ శుభ్రత పాటించడం, ఆరోగ్యపరంగా, ఇతరత్రా అన్ని విషయాల్లో జాగ్రత్తలు తీసుకోవటం మంచి పరిణామమే. ఆర్థికంగా ప్రభావం ఎక్కువే..  ప్రస్తుత పరిస్థితుల ప్రభావం ఆర్థికరంగంపై ఎక్కువగా ఉండొచ్చు. స్వస్థలాలకెళ్లిన వలస కార్మికులు తిరిగి రావడానికి కొంతకాలం పడుతుంది. ఈ ప్రభావం నిర్మాణరంగం, దాని అనుబంధ రంగాలపై ఉంటుంది. ఆటోమొబైల్, ఎంటర్‌టైన్మెంట్‌ రంగాలూ తీవ్రంగా ప్రభావితమవుతాయి. చైనా నుంచి వివిధ రంగాలకు చెందిన కంపెనీల పెట్టుబడులను, ఉత్పత్తి కేంద్రాలను భారత్‌కు రప్పించడంలో సఫలమైతే కరోనా అనంతర పరిణామాలను కొంతమేరకైనా మనకు అనుకూలంగా మార్చుకోవచ్చు. ఆ సత్తా మనకుంది..  ఇంతటి విపత్కర పరిస్థితుల్లో గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని నిరక్షరాస్యులతో సహా దేశమంతా ఒక్కటిగా నిలిచి లాక్‌డౌన్‌ను విజయవంతంగా పాటించి ఇతర దేశాలకు భారత్‌ ఆదర్శంగా నిలిచింది. భవిష్యత్‌లో ఎదురయ్యే సవాళ్లను ఎదుర్కొనే మానసిక స్థైర్యం, ధైర్యం, పట్టుదల భారత్‌కు, ప్రజలకు ఉన్నాయని ఇది చాటుతోంది. ఇంట్లో సర్దుబాటు సమస్యలు  ఈ సమయంలో అందరూ ఇళ్లలోనే ఉండటంతో సర్దుబాటు సమస్యలు ఏర్పడుతున్నాయి. భార్యాభర్తల్లో కోపం, చికాకుతో పాటు నిర్లిప్తత వంటివి ఏర్పడడంతో ఇళ్లలో గొడవలకు ఆస్కారం కలుగుతోంది. పుస్తకాలు చదవడం, సంగీతం, నాట్యం వంటి ఇతర అభిరుచులు, వ్యాపకాలు లేని వారు, స్నేహితులు అంతగా లేని వారిలో ఈ సమస్యలు ఎక్కువ. అలాగే, లాక్‌డౌన్‌లో మద్యపాన సేవనం పెరిగింది. సిగరెట్లు, గుట్కాలు అలవాటున్న వారు వాటిని తీసుకోవడం మరింత ఎక్కువైనట్టు తెలుస్తోంది. ఇటువంటి వారు ప్రయోజనకర వ్యాపకాలను కల్పించుకోవడం ద్వారా వ్యసనాల నుంచి బయటపడవచ్చు.

స్వాగతం అందరూ చెబుతారు. పున:స్వాగతం చెప్పడమే అసలైన గొప్పతనం. అంటువ్యాధికి తనామనా భేదం లేదు. మన తప్పు లేకపోయినా అది బాధిస్తుంది. కోవిడ్‌ నుంచి కోలుకున్నవారు విజేతలు. వారి పట్ల ఆదరంగా ఉండాలి మనం. పలకరించి ధైర్యం చెప్పాలి మనం. భౌతిక దూరమే తప్ప మానసిక దూరం లేదని చెప్పాలి మనం. అందుకే ఇప్పుడు అవసరమైన మాట... ‘వెల్‌కమ్‌ బ్యాక్‌’. రాత్రి పదిన్నర అయి ఉంటుంది. సైకియాట్రిస్ట్‌ సెల్‌ మోగింది. ఆ టైమ్‌లో పేషెంట్స్‌ సాధారణంగా ఫోన్‌ చేయరు.. ఎంతో అవసరమైతే తప్ప. ‘హలో’అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. అవతలి వైపు నుంచి మెల్లగా ఏడుపు వినిపిస్తూ ఉంది. ఇలా కొంతమంది స్త్రీలు వొత్తిడి తట్టుకోలేక ఫోన్‌ చేసి ఏడుస్తుంటారు. ఇక్కడ ఏడుస్తున్నది స్త్రీ కాదు. పురుషుడు. ‘ఎవరు?’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. అవతలివైపు నుంచి కొద్దిగా గొంతు పెగిలించుకునే ప్రయత్నం. ‘డాక్టర్‌... నా జీవితం ఎప్పటికైనా బాగుపడుతుందంటారా?’ ప్రశ్న చిన్నదే. దాని వెనుక ఉన్న సమస్య చాలా పెద్దది. శరత్‌ కుమార్‌ హైదరాబాద్‌లో సాఫ్ట్‌వేర్‌ ప్రొఫెషనల్‌. 45 ఏళ్లుంటాయి. కంపెనీలో పెద్ద పొజిషన్‌లో ఉన్నాడు. ఆఫీస్‌ పని మీద అమెరికా వెళ్లి వస్తుంటాడు. జనవరిలో అలాగే పని మీద వెళ్లాడు. మార్చి 16న అమెరికా నుంచి తిరిగి వచ్చాడు. అప్పటికే కోవిడ్‌ గురించిన పరీక్షలు, నివారణ చర్యలు మొదలై ఉన్నాయి. ఎయిర్‌పోర్టులో థర్మల్‌ స్క్రీనింగ్‌ సమయానికి శరత్‌ కుమార్‌లో ఎటువంటి లక్షణాలు లేవు. అధికారులు హోమ్‌ క్వారంటైన్‌ నిబంధన పెట్టి ఇంటికి పంపించారు. మాదాపూర్‌లో ఉన్న ఫ్లాట్‌లో శరత్‌ కుమార్‌ తన గదిలో ఉండిపోయాడు. ఆయనకు భార్య,  కొడుకు, కూతురు ఉన్నారు. కొడుకు బి.టెక్‌ సెకండ్‌ ఇయర్‌... కూతురు సీనియర్‌ ఇంటర్‌. ముగ్గురూ శరత్‌ కుమార్‌ హోమ్‌ క్వారంటైన్‌ శ్రద్ధగా జరిగే జాగ్రత్తలు తీసుకున్నారు. శరత్‌ తన గదిలో ఉంటూ ఫ్రెండ్స్‌తో ఫోన్లు మాట్లాడటం, ఫేస్‌బుక్‌లో యాక్టివ్‌గా ఉండటం, వాట్సాప్‌ చాటింగ్‌... ఇలా కాలక్షేపం చేస్తున్నాడు. అయితే సరిగ్గా పదోరోజుకు శరత్‌ కుమార్‌ ఆరోగ్యం పాడైంది. కోవిడ్‌ లక్షణాలు కనిపించసాగాయి. అతను అలెర్ట్‌ అయ్యాడు. కుటుంబం కూడా అలెర్ట్‌ అయ్యింది. హెల్ప్‌లైన్‌కు ఫోన్‌ చేస్తే అంబులెన్స్‌ వచ్చింది. రక్షణ దుస్తులు ధరించిన వైద్య సిబ్బంది వచ్చి శరత్‌ కుమార్‌ను హాస్పిటల్‌కు తీసుకెళ్లారు. వారుంటున్నది గేటెడ్‌ కమ్యూనిటీ. లాక్‌డౌన్‌ కారణంగా ఇదంతా అందరి దృష్టిలో పడింది. అందరిలోనూ సహజమైన ఆందోళన కనిపించింది. అంతకన్నా ఆందోళన శరత్‌ కుమార్‌ కుటుంబం పడింది. కాని శరత్‌ మాత్రం తాను ఈ వైరస్‌ను జయించి తిరిగి వస్తానన్నంత ధైర్యంగా అంబులెన్స్‌లో వెళ్లాడు. ∙∙  శరత్‌ కుమార్‌కు కోవిడ్‌ 19 పాజిటివ్‌ వచ్చింది. అతని కుటుంబానికి అదృష్టవశాత్తు నెగెటివ్‌ వచ్చింది. శరత్‌ కుమార్‌కు పెద్ద శారీరక సమస్యలు లేవు. రోజూ వాకింగ్, కొద్దిపాటి వ్యాయామాలు చేసే అలవాటు, మంచి ఆహార అలవాట్లు ఉండటం వల్ల కోవిడ్‌ నుంచి పూర్తిగా కోలుకొని ఏప్రిల్‌ రెండోవారంలో డిశ్చార్జ్‌ అయ్యాడు. డిశ్చార్జ్‌ చేసే ముందు రెండుసార్లు పరీక్షలు చేస్తే రెండుసార్లు నెగెటివ్‌ వచ్చినందున వైద్యులు నిస్సందేహంగా ఇంటికి పంపారు. శరత్‌ చాలా సంతోషపడ్డాడు. కుటుంబం ఆనందానికి అవధులు లేవు. కాని తక్కిన ప్రపంచమంతా మారిపోయింది. సమస్య వారి నుంచే ఎదురైంది. ∙∙  మొదట ఫ్లాట్స్‌ అసోసియేషన్‌ వాట్సాప్‌ గ్రూప్‌లో ఒక చిత్రమైన మౌనం కనిపించింది. శరత్‌ సభ్యుడిగా ఉన్న వాట్సాప్‌ గ్రూపుల్లో కూడా అందరూ పలకరించడం మానేశారు. ఫోన్లు చేస్తే ఎత్తడం లేదు. మెసేజ్‌లకు బదులు లేదు. కరోనా భయంకరమైనదే. దాని నుంచి సురక్షితమైన జాగ్రత్తలు తీసుకోవలసిందే. అయితే అంతమాత్రాన దాని బారిన పడి బాధితుడిగా మారిన వ్యక్తిని తమ ప్రవర్తనతో మరింత బాధించడం అవసరమా? శరత్‌ కుమార్‌ భార్యతో గాని పిల్లలతో గాని ఎవరూ మాట్లాడటం లేదు. అసలు వారు ఫ్లాట్‌ తలుపు తెరిస్తే తప్పుగా చూస్తున్నారు. శరత్‌ భార్య కూరగాయల కోసం కిందకు దిగితే సూటిపోటి మాటలు అని, అలాంటివి సెక్యూరిటీకి చెబితే తలుపు ముందుకు తెచ్చి పెడతామని, బయటకు రావద్దని ఫ్లాట్స్‌ అసోసియేషన్‌ సెక్రటరీ చెప్పాడు. కరోనా నుంచి కోలుకున్నందుకు సంతోషపడాలో ఈ సాంఘిక బహిష్కరణకు బాధపడాలో తెలియని స్థితికి శరత్‌ కుటుంబం చేరుకుంది. ఆ వొత్తిడితోనే శరత్‌ సైకియాట్రిస్ట్‌కు కాల్‌ చేసి దుఃఖాన్ని పంచుకున్నాడు. ∙∙  శరత్‌ కుమార్‌ భార్యతో గాని పిల్లలతో గాని ఎవరూ మాట్లాడటం లేదు. అసలు వారు ఫ్లాట్‌ తలుపు తెరిస్తే తప్పుగా చూస్తున్నారు.  కరోనా నుంచి కోలుకున్నందుకు సంతోషపడాలో ఈ సాంఘిక బహిష్కరణకు బాధపడాలో తెలియని స్థితికి శరత్‌ కుటుంబం చేరుకుంది.  ‘చూడండి... ఇందులో మీ తప్పు లేదు. మీ పట్ల దూరం పాటిస్తున్న మీ ఇరుగుపొరుగు వారి తప్పు కూడా వాస్తవంగా చెప్పాలంటే లేదు. ప్రపంచమంతా ప్రతి చిన్నదాన్ని సందేహంగా చూస్తున్న సమయం ఇది. మృత్యువులో కూడా మర్యాద పాటించకుండా నిర్దాక్షిణ్యంగా, అమానవీయంగా ప్రవర్తిస్తున్న రోజులు ఇవి. కాని ఇవి మారుతాయి. మెల్లమెల్లగా అవగాహన పెంచుకుంటారు. కరోనాను ఎదుర్కొనడానికి దానిని జయించి వచ్చిన మీలాంటి వారు స్ఫూర్తి అని మెల్లగా గుర్తిస్తారు. ఎవరితోనైనా ఉండాల్సింది భౌతిక దూరమే... మానసిక దూరం కాదు. మిమ్మల్ని ఫోన్‌ ద్వారా పలకరించడం వల్ల, మీతో చాట్‌ చేయడం వల్ల, మీరు మీ ఫ్లాట్‌ తలుపులు తీయడం వల్ల, మీ వైఫ్‌ వెళ్లి కూరగాయలు కొనడం వల్ల ఏ ప్రమాదం లేదని అర్థం చేసుకుంటారు. ఇందుకు మీరు కరోనా మీద పోరాట సమయం కంటే అవసరమైన నిబ్బరం చూపించాలి. మీ కుటుంబం అంతా ఒక యూనిట్‌గా ఉండాలి. పరిచితులు మీతో మాట్లాడకపోతే మావంటి డాక్టర్లతో మాట్లాడండి. ధైర్యం పుంజుకోండి. అంతా సర్దుకుంటుంది.. ఓపిక పట్టండి’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్, శరత్‌ కుమార్‌తో ఆన్‌లైన్‌ కౌన్సెలింగ్‌లో. ∙∙  వారం రోజులు గడిచాయి. బాల్కనీలో ఉత్సాహంగా ఆరోగ్యంగా కనిపిస్తున్న శరత్‌ కుమార్‌ను అందరూ గమనించారు. కుటుంబం కూడా నార్మల్‌గా ఉంటూ కబుర్లు చెప్పుకుంటూ బాల్కనీలో కూచుని కాఫీలు తాగడం కూడా గమనించారు. అది సవాళ్లను ఎదుర్కొని బయటపడిన ఆరోగ్యవంతమైన కుటుంబం. అందుకే ఫ్లాట్స్‌ అసోసియేషన్‌ వాట్సాప్‌ గ్రూప్‌లో ఒక పెద్ద వయసు ఆత్మీయుడు ఎవరేమనుకుంటే తనకేంటని ‘వెల్‌కమ్‌ బ్యాక్‌ శరత్‌ కుమార్‌’ అని మెసేజ్‌ పోస్ట్‌ చేశాడు. మార్పు మెల్లగా మొదలయ్యిందని శరత్‌ కుమార్‌కు అర్థమైంది. ఆ సాయంత్రం అతడు మరింత ఉత్సాహంగా బాల్కనీలో భార్యతో కబుర్లు చెబుతూ కనిపించాడు. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌  

‘మీ అబ్బాయి టెన్త్‌ అట కదా’... ‘బాగా చదువుతున్నాడా?’... ‘పరీక్షలు బాగా రాసి మీ అమ్మా నాన్నలకు పేరు తేవాలోయ్‌’... ‘ఫస్ట్‌ ర్యాంక్‌ కొట్టాలి బాబు’... ‘మీ అమ్మా నాన్నల ఆశలన్నీ నీ మీదే’...ఫైనల్‌ పరీక్షలనే సరికి పలకరింపులతోనే  పిల్లలకు సగం స్ట్రెస్‌ పెంచుతారు చుట్టుపక్కలవాళ్లు. తల్లిదండ్రుల ఆరాటం సరేసరి. పిల్లాడు పరీక్షకే వెళుతున్నది... యుద్ధానికి కాదు. తమ శక్తి మేరకు, సామర్థ్యం మేరకు, సౌకర్యం మేరకు  పిల్లలు పరీక్షలు రాసేలా ఉత్సాహపరచాలి తప్ప బెంబేలెత్తించి కాదు. పాల్గొనడానికి నిరాకరించే స్థాయిలో వత్తిడి తేకుండా జాగ్రత్త పడమని చెప్పేదే నేటి కథనం. రక్షిత్‌ సరిగ్గా చదవడం లేదు. పరీక్షలు గట్టిగా నెల రోజులు ఉన్నాయి. ముందు బాగానే ఉండేవాడు. రోజూ పుస్తకాలు తెరిచేవాడు. ఇప్పుడు చిత్రంగా మారిపోయాడు. స్కూల్‌లో సిలబస్‌ అయిపోయిందని ఒకరోజు వెళుతున్నాడు ఒకరోజు వెళ్లడం లేదు. లేట్‌గా నిద్ర లేస్తున్నాడు. పుస్తకం పట్టుకున్నా టీవీ చూస్తున్నాడు. ‘చదువుకో నాన్నా.. అసలే టెన్త్‌ క్లాస్‌’ అని తల్లి అంటే ‘నాకు తెలుసులే’ అని కసురుతున్నాడు. ఒక్కగానొక్క కొడుకు. టెన్త్‌ మంచి మార్కులతో పాస్‌ అయితే మంచి కాలేజీలో చేర్పించడానికి తల్లిదండ్రులు సిద్ధంగా ఉన్నారు. కాని రక్షిత్‌ వాలకం మాత్రం వేరేగా ఉంది. ఇప్పుడు ఏం చేయాలి?. ........................ రక్షిత్‌ చిన్నప్పటి నుంచి యావరేజ్‌ స్టూడెంట్‌. తల్లిదండ్రులకు ఒకే పిల్లాడు కాబట్టి సహజంగానే ఇష్టం, ప్రేమ ఎక్కువ. వాడు బాగా చదవాలని కోరిక కూడా ఉంది. మంచి స్కూల్లో చేర్పించారు. అడిగినవన్నీ ఇప్పించారు. బాగా చదవాలని పదే పదే చెప్పారు. కాని పరీక్షలు వచ్చేసరికి వాడు బాగా కంగారు పడుతుంటాడు. ‘ఇప్పుడు తక్కువ మార్కులు వస్తే ఏం చేస్తారు?’ అడుగుతాడు. ‘ఏం చేస్తామురా. ఈసారి బాగా రాయి అంటాము’ అంటుంది తల్లి. ‘మళ్లీ తక్కువొస్తే?’ ‘ఎందుకొస్తాయి?’ ‘వస్తే..?’ ‘రాకూడదు. మంచి మార్కులు రావాలి’‘అదిగో... నాకు తెలుసు నువ్వు ఇలాగే అంటావని’. మంచి మార్కుల కోసం ఎక్కువ చదువుతాడు నిజమే కాని మంచి మార్కుల ఆరాటంలో పాఠాలు అర్థం చేసుకోడు. అర్థం చేసుకొని గుర్తు పెట్టుకోడు. రుబ్బి రుబ్బి చదివి మర్చిపోతాడు. లేదా వొత్తిడి వల్ల అసలు సమయానికి రాయలేకపోతాడు. చివరకు అత్తెసరు మార్కులు వస్తాయి. ఆరు, ఏడు, ఎనిమిది, తొమ్మిది... ఈ క్లాసులన్నీ ఇలాగే జరిగాయి. కాని ఇప్పుడు పది వచ్చింది. ∙∙  పదికి వచ్చినప్పటి నుంచి ఇరుగు పొరుగువారు, బంధువుల హెచ్చరిక జెండాలు ఎగరడం ఎక్కువైంది. ‘ఏమ్మా... మీ రక్షిత్‌ గాడిలో పడ్డాడా. ఏరా.. రక్షిత్‌ బాగా చదువుతున్నావా’ అని ఒకరు... ‘మా పిల్లవాడు చూడు ఎంతమంచి మార్కులు తెచ్చుకుంటున్నాడో... నువ్వూ వాడి తమ్ముడి వరసే కదరా.. నీకెందుకు రావు’ అని ఒకరు ‘ఈ సంవత్సరం మీరు ఎలా చేస్తారో ఏమిటో’ అని వేరొకరు ఒకటే దాడి. తల్లిదండ్రులు ఆ మాటలు విని తమ మాటలు పెంచారు. ‘ఒరే.. ఇంకొకణ్ణి కంటే నిన్ను సరిగ్గా చూసుకోలేమని కనలేదు. నువ్వే మా ఆశవు. మన బంధువుల్లో అందరూ బాగా చదువుతున్నారు. నువ్వు తప్ప. టెన్త్‌ బాగా చదవాలి’ అని. ఇవన్నీ విని రక్షిత్‌ చదువుతున్నట్టే కనిపించాడు. కాని సడన్‌గా మారిపోయాడు. స్కూల్‌కు వెళ్లకపోవడం, చదవకపోవడం, టీవీ చూడటం... తల్లిదండ్రులకు ఏం చేయాలో అర్థం కాలేదు. సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు కౌన్సిలింగ్‌ కోసం తీసుకెళ్లారు ..................... ‘డాక్టర్‌.. ఇదీ పరిస్థితి. అసలు ఎగ్జామ్స్‌ రాయడానికి వెళతాడో లేడో అన్నంత భయంగా ఉంది’ అంది తల్లి రక్షిత్‌ని సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు తీసుకొచ్చి. సైకియాట్రిస్ట్‌ ఆమెను బయటకు పంపించి రక్షిత్‌తో మాట్లాడే ప్రయత్నం చేశాడు. కాని రక్షిత్‌ సహకరించలేదు. ‘రక్షిత్‌.. చూడు.. నేను ఇక్కడ ఉన్నది నీ మనిషిగా. నీకు హెల్ప్‌ చేయడానికి ఉన్నాడు. మీ అమ్మా నాన్నల మాటలు విని నిన్ను తప్పు పట్టను. నీ మాటలు విని నీ బాధ అర్థం చేసుకుంటాను’ అని ఊరడింపుగా అడిగేసరికి రక్షిత్‌ చాలా సేపు ఏడ్చాడు. తర్వాత చెప్పాడు... ‘అంకుల్‌.. నాకు పరీక్షలంటే భయం లేదు కానీ మంచి మార్కులు రాకపోతే అమ్మా నాన్నలు బాధ పడతారని టెన్షన్‌ పడతాను. ఎంత చదివినా చదివింది మర్చిపోతానేమోనన్న టెన్షన్‌ ఉంటుంది. ఇప్పుడు అమ్మానాన్నలతో పాటు మా బంధువులకు, ఫ్రెండ్స్‌కు కూడా ఎక్స్‌పెక్టేషన్స్‌ పెరిగాయి. నేను బాగా చదివినా సరిగ్గా రాయలేక ఫెయిల్‌ అయితే అందరూ మా అమ్మానాన్నలనే అంటారు... వాళ్లు నన్ను సరిగ్గా పెంచలేదని. అందుకని నేను అందరి ముందు సరిగ్గా చదవకుండా నా తప్పు వల్లే ఫెయిల్‌ అయ్యాను అనిపించుకుంటే నన్ను తిడతారు తప్ప వారిని ఏం అనరు కదా. అందుకని నేను చదవడం లేదు’ అన్నాడు. సైకియాట్రిస్ట్‌కు అంతా అర్థమైంది.. ‘రక్షిత్‌ ఏ స్టూడెంట్‌ అయినా మూడు చీౖచీ లను పట్టించుకోకూడదు. othersలోని ఓ.. Openionsలోని ఓ.. Outcomeలోని ఓ. నీ ఇరుగుపొరుగు వాళ్లని, వాళ్ల అభిప్రాయాలని పట్టించుకోకు. వాళ్లు నీకేం అన్నం పెట్టరు. ఫీజు కట్టరు. మీ అమ్మా నాన్నలు ఆశిస్తున్న అవుట్‌కమ్‌ని కూడా పట్టించుకోకు. అది నీ చేతుల్లో లేదు. నీ చేతుల్లో ఉన్నదల్లా నువ్వు ఎంత కష్టపడగలవో అంత కష్టపడటం. ఇక మర్చిపోవడం గురించి. ఏదో ధ్యాస లో తల ఒంచుకుని ఒక దారిలో వెళితే మళ్లీ ఆ దారిని గుర్తు పట్టగలవా? లేవు. అదే బాగా గమనిస్తూ ఒకటికి నాలుగు సార్లు ఆ దారిలో తిరిగితే ఎప్పటికీ మర్చిపోవు. శ్రద్ధ పెట్టి నీ పాఠాలు ఒకటికి నాలుగుసార్లు చదివితే ఎందుకు మర్చిపోతావు. మర్చిపోతావేమో అని మైండ్‌ భయపెడుతూ మరింత బాగా చదివిస్తుంటుంది. ఇది అందరికీ ఉండే భయమే. నువ్వు ఫర్‌ఫెక్ట్‌గా ఉన్నావు. పరీక్షలు బాగా రాయి. యావరేజ్‌ రిజల్ట్స్‌ వస్తాయా, టాప్‌ రిజల్ట్స్‌ వస్తాయా నీకెందుకు? మీ మనసులో నువ్వు గిల్ట్‌ ఫీలవకుండా కష్టపడటమే నీకు కావలసింది. మీ అమ్మా నాన్నలకు కూడా అది అర్థమయ్యేలా చెబుతాను’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. రక్షిత్‌కి కొంచెం ధైర్యం వచ్చింది. ‘నేను బాగా రాయగలనా?’ అని అడిగాడు. ‘కచ్చితంగా బాగా రాయగలవు. ఇంత వర్రీ అవుతున్నావంటే నీకు చాలా బాధ్యత ఉందని అర్థం. బాధ్యత ఉన్నవాడు ఎలా ఓడిపోతాడు చెప్పు’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. ఆ తర్వాత తల్లిదండ్రులను పిలిపించి కూడా అదే చెప్పాడు. ‘మీ అబ్బాయికి మీ బరువు సరిపోతుంది. ఇరుగుపొరుగువారి బరువు కూడా ఇవ్వకండి. మీ ఇంటి మొక్క ఎంత పెరగగలదో అంత పెరగగలదు. ఊరి చెట్లతో పోటీ పెట్టకండి. మీ మొక్కను సౌకర్యంగా సంరక్షించండి చాలు’ అన్నాడు. పరీక్షలు మరో మూడు వారాల్లో ఉండగా జరిగిన ఈ కౌన్సెలింగ్‌ రక్షిత్‌కు లాభించింది. అతడు పరీక్షలకు మనస్ఫూర్తిగా సిద్ధం అయ్యాడు. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ్‌ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

ఏ అమ్మాయి అయినా పెళ్లి చేసుకునేది తోడు కోసం. అర్థం చేసుకునే ఆత్మీయుడి కోసం. సౌకర్యంగా ఉంచే సహచరుడి కోసం. ఏ అమ్మాయి అయినా పెళ్లి చేసుకునేది మంచి భర్త కోసం. అయితే ఆమె ఊహించుకున్న భర్త, నిజజీవితంలో ఉన్న భర్త వేరువేరు అయితే? ఆమె కోరుకునే భర్త ఎవరు? అమెరికా సంబంధం బాగుంటుంది. అవును. బాగుంటుంది. పెళ్లయ్యాక అమ్మాయి అక్కడ హాయిగా ఉంటుంది. హాయిగా ఉంటుంది. అప్పుడప్పుడు వెళ్లి ఎంజాయ్‌ చేసి రావొచ్చు. అవును. చేసి రావొచ్చు. కాని కష్టం వస్తే? వెంటనే వెళ్లి ఓదార్చి రావడం కుదురుతుందా? కుదరదు. ఆమె కాపురంలో ఏం జరుగుతున్నదో తెలుసుకోవడం వీలవుతుందా? వీలవదు. మనం ఇక్కడ. అమ్మాయి అక్కడ. ఏం చేయాలి? అవును. ఏం చేయాలి? ‘ఈ అమ్మాయికి ఇంత ధైర్యం ఎలా వచ్చింది’ అనుకుంది సంయుక్త తల్లి. ‘అసలు ఈ నిర్ణయం తీసుకోవాలని ఎలా అనిపించింది’ అని కంగారు పడిపోయాడు సంయుక్త తండ్రి. పెళ్లయ్యి సరిగ్గా నెల. నెల రోజులకే ఈ పెళ్లి వద్దని, ఇండియాకు వచ్చేయాలనుకుంటున్నానని సంయుక్త ఆ తల్లిదండ్రుల నెత్తి మీద పిడుగు వేసింది. ‘ఎందుకు?’ అని అడిగారు ఇద్దరూ ‘నాకు అతను నచ్చడం లేదు’ అని చెప్పింది సంయుక్త. ‘భర్తకు భార్య, భార్యకు భర్త ఒకపూటలో అరపూటలో నచ్చేయరు. మెల్లగా కాపురం గడిచేకొద్దీ ఒకరికొకరు అర్థమవుతారు. ప్రేమ పెరుగుతుంది. జీవితం బాగుంటుంది’ అని చెప్పారు ఇద్దరు. ‘రోజులు గడిచేకొద్దీ నాకు అతని మీద విరక్తి పెరుగుతోంది తప్ప ప్రేమ కలగడం లేదు’ అని చెప్పింది సంయుక్త. ‘అయితే ఏమంటావ్‌?’ అని అడిగారు వాళ్లు. ‘ఏమంటాను.. విడాకులు తీసుకుంటాను అంటాను’ అంది సంయుక్త. సంయుక్త తల్లిదండ్రులు హైదరాబాద్‌లో మంచిస్థితిలో ఉన్నారు. తండ్రికి వ్యాపారాలు ఉన్నాయి. సంయుక్త ఒక్కతే కూతురు. బాగా చదివించారు. ఉద్యోగం చేయాల్సిన అవసరం లేదని వారనుకున్నా సంయుక్త పట్టుబట్టి ఉద్యోగం చేస్తానంటే బెంగళూరులో చేయనిచ్చారు. ఆ వెంటనే మంచి సంబంధం వచ్చింది. అబ్బాయి అమెరికాలో ఉంటాడు. ఒకే కులం. ఒకే ప్రాంతం. ఒకే ఆర్థిక నేపథ్యం. ‘బాగున్నాడు చేసుకో. ఇప్పుడు కాకపోతే మళ్లీ ముహూర్తాలు దొరికేలా లేవు’ అన్నారు తల్లిదండ్రులు. అతను అమెరికా నుంచి వచ్చాడు. నిశ్చితార్థానికి పెళ్లికి మధ్య వారం రోజులే ఎడం దొరికింది. తొందర తొందరగానే అన్నీ ముగించాల్సి వచ్చింది. అమెరికా పెళ్లికొడుకుల పెళ్లి ‘సెలవుచీటి’ మీద ఆధారపడి ఉంటుంది కాబట్టి పెళ్లికొడుకు అంతే హడావిడి చేసి సంయుక్తను తీసుకొని ఫ్లయిట్‌ ఎక్కాడు. ‘అమ్మయ్య’ అనుకున్నారు తల్లిదండ్రులు. ‘అంతా బాగానే చేశాం కదా ఈ అమ్మాయి ఇలా ఎందుకు చేస్తోంది’ అని బాధ పడుతున్నారు ఇప్పుడు. అంతా విన్న సైకియాట్రిస్ట్‌ మొదట సంయుక్త భర్తతో మాట్లాడతానని అతనికి స్కైప్‌ ద్వారా కాల్‌ చేసి మాట్లాడాడు. ‘సంయుక్త మంచిదే డాక్టర్‌. కాని ఎందుకో ఇన్‌కన్వినియన్స్‌ ఫీల్‌ అవుతోంది. నన్ను మనస్ఫూర్తిగా ఇష్టపడటం లేదు. నేను కూడా తనతో హార్ష్‌గా బిహేవ్‌ చేసింది లేదు. పెద్ద కొట్లాటలు కూడా లేవు. ఆమె మనసులో ఏముందో అర్థం కావడం లేదు. అలాగని సస్పీషియస్‌గా కూడా లేదు. నాకు ఎలా హ్యాండిల్‌ చేయాలో తెలియడంలేదు. నిశ్చితార్థం అయ్యాక పెళ్లి రోజు వరకూ రోజూ మాట్లాడుకున్నాం. అప్పుడు ప్రత్యేకంగా మా ఇద్దరికీ ఒకరంటే ఒకరికి పడని అంశాలేమీ కనిపించలేదు. అయితే చనువు, దగ్గరితనం ఏర్పడ్డాకే తను ఫస్ట్‌నైట్‌ అంది. అందువల్ల ఇండియాలో మా ఫస్ట్‌నైట్‌ జరగలేదు. పెద్దవాళ్లకు జరిగిందని చెప్పాం. ఇక్కడికి వచ్చాక కూడా జరగలేదు. నెల రోజులుగా నేను దూరంగానే ఉంటున్నాను’ అన్నాడతను. అతని స్టేట్‌మెంట్‌ హానెస్ట్‌గా అనిపించింది సైకియాట్రిస్ట్‌కి. ఇప్పుడు సంయుక్తతో మాట్లాడాలని అనుకున్నాడు. రెండు మూడు స్కైప్‌ కాల్స్‌ మాట్లాడాక ఓపెన్‌ అయ్యింది సంయుక్త. ‘డాక్టర్‌... ఏం చెప్పను. చిన్నప్పటి నుంచి అందరూ నన్ను బొమ్మలాగున్నావ్‌ బొమ్మలాగున్నావ్‌ అని అనేవారు. నాన్న అమ్మ కూడా బొమ్మలాగే పెంచారు. చక్కగా ఉన్న అమ్మాయి బయటకు వెళితే ఎవరో తన్నుకుపోతారన్నట్టుగా ఉండేది వాళ్ల పెంపకం. ఏమీ మాట్లాడటానికి లేదు. స్వేచ్ఛగా నచ్చింది చేయడానికి లేదు. చాలా ప్రొటెక్టివ్‌గా పెంచారు. నా బాడీలో ఒక సెన్సర్‌ పెట్టకపోవడం ఒక్కటే తక్కువ. నాకు ‘నో’ చెప్పడానికి కూడా మొహమాటం చెప్పేంత గారాబంలో ఉంచేశారు. ఇలా కాదని పట్టుబడి బెంగళూరుకి ఉద్యోగానికి వెళ్లాను. అదేదో సినిమాలో పెళ్లికిముందు యూరప్‌ ట్రిప్‌కు హీరోయిన్‌ను పంపినట్టు ఎలాగూ మూడు నెలలో పెళ్లి చేసేస్తాం కదా అని మనసులో పెట్టుకొని నన్ను పంపించారు. కాని ఆ మూడునెలల్లో నాకు లోకం తెలిసింది. చాలామంది ఫ్రెండ్స్‌ అయ్యారు. హాయిగా తిరిగాను. అమ్మాయిలు అబ్బాయిలు ప్రేమా దోమా అనే మాటలు లేకుండా కూడా ఫ్రెండ్స్‌గా ఉండొచ్చని మాలాంటి వయసులో సరదాగా ఉండొచ్చని అనిపించేది. నాకు పరిచయమైన మా కలీగ్స్, అబ్బాయిలు చాలా బ్రాడ్‌ మైండెడ్‌గా ఉండేవారు. చాలా ఓపెన్‌గా ఉండేవారు. సినిమా హీరోల అట్రాక్షన్‌ ఒకటి. నా కాబోయే భర్త హీరోలా ఉండి సరదాగా లిబరల్‌గా ఉండాలనుకున్నాను. ఆ కల ఇంకా కళ్లలోనే ఉండగానే హడావిడిగా పెళ్లి చేసేశారు. ఇతను చూడటానికి బాగున్నా, మంచివాడే అయినా అచ్చు మా నాన్నలాగే ఉండటం మొదలెట్టాడు. ఇది అమెరికా.. ఇక్కడ నువ్వు అలా చేయుద్దు ఇలా చేయుద్దు... ఎక్కడికీ వెళ్లొద్దు... వీళ్లతో మాట్లాడు.. వాళ్లతో వద్దు.. ఇలాంటి బట్టలు కట్టుకో... అసలు ఇరవైనాలుగ్గంటలు ఇంట్లోనే వంట చేసుకుంటూ ఉండే మొగుడు చాటు భార్యగా ఉండాలని ఇతను కోరుకుంటున్నాడు. ఒక నాన్నతో వేగి వస్తే ఇంకో నాన్నగా ఇతను మారాడు. నాకు నచ్చడం లేదు. మా నాన్నకు ఆరోగ్యం పాడవుతుందని, అమ్మ ఏదో అయిపోతుందని మీరు చెప్పి నన్ను కాపురం చేయమంటే చేస్తాను. కాని సంతోషంగా ఉండను’ అని కుండ బద్దలు కొట్టింది సంయుక్త. ఇదంతా సంయుక్త భర్తకు చెప్పాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘నీకు నచ్చింది ఆమె నుంచి ఫిఫ్టీ పర్సెంట్‌ మాత్రమే ఆశించు’ అని చెప్పాడు అతనికి. సంయుక్తతో మాట్లాడాడు. ‘నీకు నచ్చనిది ఫిఫ్టీ పర్సెంటే చెయ్‌’ అని చెప్పాడు. ‘మీరు వంద పర్సెంట్‌ మారక్కర్లేదు. ఫిఫ్టీ పర్సెంట్‌ అడ్జస్ట్‌ అవ్వండి’ అని ఇద్దరికీ చెప్పాడు. సంయుక్త కొంచెం కొంచెం అడ్జస్ట్‌ అవుతోంది. ఆమె భర్త కొంచెం కొంచెం ఆమె రెక్కలను ఎగరనిస్తున్నాడు. పెళ్లి అనేది అందమైన గూడులా ఉండాలి తప్ప పంజరంలా కాదు. అది బంగారందైనా. ఏది చేయనివ్వాలి, ఎంత చేయనివ్వాలి, ఏది మానుకోవాలి, ఎంత మానుకోవాలి ఇద్దరూ తెలుసుకుంటే చాలా ఇబ్బందులు పోయినట్టే. ప్రస్తుతం సంయుక్త, సంయుక్త భర్త ఈ ఫేజ్‌లో ఉన్నారు. కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

ఇంటికి కోడలు వస్తే బాగుంటుంది. ఇంటిని చక్కదిద్దే, ఇంటికి శక్తినిచ్చే కోడలు వస్తే నిజంగా బాగుంటుంది. తప్పును తప్పు అని ఒప్పుని ఒప్పు అని, ఇష్టం ఉన్నది ఇష్టం ఉన్నది అని ఇష్టం లేనిది ఇష్టం లేదు అని చెప్పే కోడలు వస్తే బాగుంటుంది. జవ జీవాలు ఉన్న, చేవ ఉన్న కోడలు వస్తే బాగుంటుంది. వినయ విధేయతలతో పాటు ఆత్మగౌరవం ఉన్న కోడలు వస్తే బాగుంటుంది. అంతే తప్ప మర బొమ్మ వస్తే బాగుంటుందా? అలాగే అత్తయ్యా అని తలాడించే కోడలు వస్తే బాగుంటుందా? ‘జమీల్యా.. ఇదేం పేరు?’ అని అడిగాడతను పరిచయమైన కొత్తలో. కాచిన పాలరంగులో ఉన్న ముఖం మీది వెంట్రుకలను తోసుకుంటూ నవ్వి ‘ఇది మా నాన్న పెట్టిన పేరు. ఏదో రష్యన్‌ నవలలో హీరోయిన్‌ అట’ అందా అమ్మాయి. ‘ఇప్పుడు నిన్ను ఇంప్రెస్‌ చేయాలంటే నేను ఓల్గా నదిలో మూడు మునకలేసి రావాలా?’ నవ్వాడు. ‘గర్జించు రష్యా.. గాండ్రించు రష్యా అని శ్రీశ్రీకు మల్లే కవిత్వం చెప్పాల్సిన పని కూడా లేదులే’ మళ్లీ నవ్వింది. ‘మీ అన్న పేరు స్టాలిన్‌ కదూ’ ‘పేరుకే స్టాలిన్‌. వాడు లోకమే తెలియకుండా పెరిగి లోకమే తెలియనివ్వని సాఫ్ట్‌వేర్‌ రంగంలో పని చేయడానికని సింగపూర్‌ వెళ్లిపోయాడ్లే’ ‘సో.. నీ పెళ్లికి మీ అమ్మా నాన్నా ఓకే అంటే సరిపోతుందన్న మాట’ ‘నా సంగతి వొదిలిపెట్టవోయ్‌. నీ పెళ్లికి ఎవరు ఓకే అంటే సరిపోతుంది?’ ‘మా అమ్మ. నువ్వు ఆమె ఒక్కదాన్ని ఇంప్రెస్‌ చేస్తే చాలు’ ‘మొదట నువ్వు నన్ను ఇంప్రెస్‌ చేయి. తర్వాత ఆమెను నేను ఇంప్రెస్‌ చేసే సంగతి ఆలోచిస్తాను’ జమీల్యా, కృష్ణకాంత్‌ ప్రేమలో పడ్డారు. కృష్ణకాంత్‌ అద్భుతమైన కుర్రవాడు. చక్కగా ఉంటాడు. చక్కగా మాట్లాడతాడు. బ్లూకలర్‌ ట్రౌజర్స్‌లో ఫుల్‌హ్యాండ్స్‌ వైట్‌షర్ట్‌ ఇన్‌ చేశాడంటే చీల్చిన వెదురుబద్దలా తళతళా మెరుస్తాడు. ఇద్దరూ ఒకే ఆఫీస్‌లో ఉద్యోగం. ఆఫీసూ ఇల్లూ తప్ప వేరే ఏమీ తెలియని కృష్ణకాంత్‌ని జమీల్యా కొత్త ప్రపంచంలోకి తీసుకెళ్లింది. పెయింటింగ్‌ ఎగ్జిబిషన్స్‌ చూపించింది. ఖాదిర్‌ అలీబేగ్‌ థియేటర్‌ ఫెస్టివల్‌కు తీసుకెళ్లి నాటకాలు చూపించింది. లామకాన్‌ తీసుకెళ్లింది. ఒకటి రెండు ధర్నాలను కనీసం దూరం నుంచి చూపించింది. ఎప్పుడూ నవ్వుతూ, ధైర్యంగా, చేతనతో ఉండే జమీల్యాను చూస్తే కృష్ణకాంత్‌కు చాలా ఇష్టం. ఎప్పుడూ సహృదయంగా ఆర్ద్రంగా ఉండే కృష్ణకాంత్‌ అంటే జమీల్యాకు కూడా. కానీ.. కృష్ణకాంత్‌ ఆ రోజు చాలా డిప్రెస్డ్‌గా కనిపించాడు జమీల్యాకు. ‘ఏంటి సంగతి?’ అడిగింది. ‘నిన్ను కోల్పోతాననే భయం ఎక్కువైంది’ అన్నాడు. ‘ఎందుకు?’ ‘మా అమ్మ చాదస్తం మనిషి. నాన్న చనిపోయాక నా కోసమే బతికింది. ఆ వొంటరితనంలో పూజలు, పునస్కారాలు అంటూ వేరే ప్రపంచంలోకి వెళ్లిపోయింది. కోడలు కూడా అలాగే ఉండాలని అనుకుంటోంది. దైవకృప ఒక్కటే మనిషిని కాపాడుతుందని ఆమెకు నమ్మకం. నీకు ఇవన్నీ తెలియదు. ఎలా?’ జమీల్యకు కూడా భయం వేసింది. భయం కాబోయే అత్తగారి గురించి కాదు. కృష్ణకాంత్‌ను ఎక్కడ మిస్సవుతుందోనని. ‘నువ్వు నాకు కావాలి’ అంది జమీల్యా. ‘మా అమ్మను దాటితేనే నా దాకా రాగలవు జమీల్యా’ తల వొంచుకుంటూ కంట తడితో అన్నాడు కృష్ణకాంత్‌. మొదట జమీల్యా పేరు జయలక్ష్మిగా మార్చింది వర్థనమ్మ. ‘మా ఇంట్లో ఈ పేరుతోనే పిలుచుకుంటాం’ అని జమీల్యా అమ్మా నాన్నలకు చెప్పింది. వాళ్లు ఇబ్బందిగా చూసినా జమీల్యా తేలగొట్టేసింది. ‘అలాగే అత్తయ్యా’ అంది. కృష్ణకాంత్‌ ఇల్లు చాలా బాగుంది. మంచి కాలనీలో ఉంది. ఉన్నది అత్తయ్య, కృష్ణకాంత్, జమీల్యా. హాయిగా చక్కదిద్దుకోవచ్చు అనుకుంది. ‘ఉద్యోగం చేసింది చాల్లే జయ. ఆడదానికి మొగుడి ధ్యాసే ఉండాలిగానీ వేరే గోల ఎందుకు’ అంది వర్థనమ్మ. ఇది చాలా పెద్ద దెబ్బ. ‘ముందు సరే అను. మెల్లగా నచ్చచెబుదాం’ అన్నాడు కృష్ణకాంత్‌. ‘అలాగే అత్తయ్య’ అంది జయ. జయకు టీ అలవాటంటే వర్థనమ్మ వంక పెట్టింది. కాఫీ అలవాటు చేసుకుంది. లేటుగా లేచే అలవాటు ఉందంటే వర్థనమ్మ వంక పెట్టింది. తొందరగా లేచే అలవాటు చేసుకుంది. పంజాబీ డ్రస్సులు, షార్ట్‌ హెయిర్‌ అంటే వర్థనమ్మ వంక పెట్టింది. జడ, పూలు, చీర, బొట్టు.. కొత్త ఆహార్యం వచ్చేసింది. పుస్తకాలు చదువుతుంటే వంక పెట్టింది. వర్థనమ్మతో కలిసి మధ్యాహ్నం సీరియల్స్‌ చూడటం తప్పనిసరి చేసుకుంది. వారంలో రెండుసార్లు సాయంత్రాలు వర్థనమ్మ కోసం గుడికి వెళ్లడం. ఇంట్లో ఏదో ఒక వ్రతమో పూజో వర్థనమ్మ కోసం చేయడం. స్వాములారు యూ ట్యూబ్‌లో ఏమన్నారో వర్థనమ్మకు చూపించడం... ఒక పెద్ద సీసా వర్థనమ్మ అయితే ఆమె మూసబోసిన చిన్నసీసాలో తాను కుదురుకోవడం మొదలెట్టింది జయ. ‘నేను రెండు మనుషులుగా మారాను కృష్ణ. ఒకటి జయగా. రెండు జమీల్యాగా. జమీల్యా చనిపోవడం నాకు తెలుస్తూ ఉంది’ అని ఒకరోజు బాధపడింది భర్త దగ్గర. కాని ఈ ఇల్లు వీడటం, అతన్ని వీడటం ఆమెకు ఇష్టం లేదు. అవి కావాలంటే వర్థనమ్మను కావాలనుకోవాలి. అనుక్షణం ఆమెను సంతోషపెడుతూ ఉండాలి. అందుకోసం తనను తాను చంపుకుంటూ ఉండాలి. ‘ఏంటి అన్నిసార్లు చేతులు కడుగుతున్నావ్‌?’ అన్నాడు కృష్ణకాంత్‌ ఒకరోజు జయను చూస్తూ. ‘కడిగిందే కడుగుతున్నానా?’ ‘అవును’ ‘అత్తయ్యకు పరిశుభ్రత ఎక్కువ కదా. మురికి చేతులు అంటుందని’ అంది జయ. రోజులు గడిచే కొద్దీ జయ పనులు చాదస్తంగా మారాయి. దుప్పట్లు మాటిమాటికి సరి చేయడం, చెప్పులు మాటిమాటికి సర్దడం, పూజగదిలో పటాలు మాటిమాటికి తుడవడం, ఇంటిని మాటిమాటికి చిమ్మడం, రోజుకు మూడుసార్లు స్నానం చేయడం, పదే పదే దేవుడికి దండం పెట్టుకోవడం... ఆమెలో మెల్లగా నెగెటివిటి పెరిగిపోయింది... ఏ తప్పు చేసి అత్తయ్య మనసును నొప్పించి తద్వారా కృష్ణకాంత్‌ను కోల్పోతానో అనే భయంతో ‘అబ్సెసివ్‌ కంపల్సివ్‌ డిజార్డర్‌’లోకి వెళ్లిపోయింది. ‘సముద్రంలోని చేపను బకెట్‌లో పడేశాను’ అనుకున్నాడు కృష్ణకాంత్‌ ఒకరోజు. ‘ప్రాబ్లమ్‌ నీలో, నీ భార్యలో లేదు కృష్ణ. ముందు మీ అమ్మను తీసుకురా’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌ కృష్ణతో, జయను చూశాక. జయ కేసంతా విన్నాక ఆమెకు కొద్దిపాటి మందులు అవసరమయ్యాయి. కాని అసలు కౌన్సెలింగ్‌ వర్థనమ్మకే ఇవ్వాల్సి వచ్చింది. ‘చూడండమ్మా... అత్తయ్యలు కోడళ్లని మార్చుకోవాలనుకోవడం మంచిదే. కాని మీరు మాయం చేసేస్తున్నారు. మిమ్మల్ని, మీ అబ్బాయిని జయ చాలా ప్రేమిస్తూ ఉండటం వల్లే మీ ఆటలు సాగుతున్నాయి. జయ స్థానంలో మీ అమ్మాయిని ఊహించుకోండి. మీరు మీ అమ్మాయిని అత్తగారింటికి పంపాక ఆమె పేరు మార్చేసి, పద్ధతి మార్చేసి, తిండి తిప్పలు మార్చేసి, అలవాట్లు మార్చేసి, ఆఖరుకు ఉద్యోగం కూడా పీకించేస్తే మీరేం చేస్తారు. ఊరుకుంటారా? అసలు మీరు జయను కోడలిగా ఎందుకు చూస్తున్నారు? కూతురిలా చూడొచ్చు కదా. అప్పుడు ఆమె మీలో భాగం అవుతుంది. ఆమె సంతోషం మీ సంతోషం అవుతుంది. ఆమె స్వేచ్ఛ మీకు ఆనందం ఇస్తుంది. మీ అల్లుడు మీ కూతురిని ఎలా చూసుకోవాలనుకుంటాడో మీ అబ్బాయి మీ కోడలిని అలా చూడాలని అనుకోండి. ఆ అమ్మాయి నలిగిపోతోంది. ఆమెను కోడలిగా ఉండనివ్వండి. ఇంకో అత్తగారిలా కాదు’ అన్నాడు. వర్థనమ్మ మొదట తొట్రు పడింది. మెల్లగా ఆమెకు కొడుకు కోడలు పరిస్థితి అర్థమయ్యింది. ఆ మరుసటి రోజు జయ నిద్ర లేచాక వర్థనమ్మ అడిగిన మొదటి ప్రశ్న ‘టీ తాగుతావా జమీల్యా’. కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

కొందరు కొట్టే ‘చెడ్డ’ మొగుళ్లు ఉంటారు. అన్ని దుర్లక్షణాలుండి కొట్టే చెయ్యి కూడా ఉండేవాళ్లు వీరు. మరికొందరు కొట్టే ‘మంచి’ మొగుళ్లు ఉంటారు. అన్ని మంచి లక్షణాలు ఉండి కొట్టడం ఒక్కటే చెడు లక్షణంగా ఉండేవారు వీరు. వీరు కొడతారని మూడో కంటికి తెలియదు– ఒక్క భార్యకు తప్ప. ఈ కొట్టే మొగుళ్లను ఎలా మార్చడం? ఈ హింసకు వ్యతిరేకంగా ఎలా నిలబడటం? విజయశేఖర్‌ లెక్చరర్‌. కాలేజీలో అతని క్లాస్‌ మిస్సయ్యే స్టూడెంట్‌ ఉండడు. క్లాస్‌ కిటకిటలాడాల్సిందే. అంత బాగా నవ్విస్తూ పాఠాలు చెబుతాడు. స్టూడెంట్స్‌ని ‘నాన్నా’ అని పిలుస్తాడు. ‘అది కాదు నాన్నా’ అని చాలా వాత్సల్యంగా వివరిస్తాడు. స్టాఫ్‌రూమ్‌లో అతనంటే అందరికీ గౌరవం. చిన్నా పెద్దా అందరినీ ‘గురువు గారూ’ అని సంబోధిస్తాడు. ఎప్పుడూ నీట్‌గా క్లీన్‌ షేవ్‌తో హుషారుగా ఉంటాడు. చురుగ్గా కదులుతాడు. బయటి విషయాల పట్ల కూడా చాలా అవగాహన ఉంటుంది. ‘సిఏఏ’, ‘ఎన్‌ఆర్‌సి’ లాంటి విషయాల గురించి వివరంగా మాట్లాడతాడు. పుస్తకాలు చదవడం అతని పని. అందరి చేత ‘ఎంత మంచివాడండి’ అని అనిపించుకోవడం అతనికి అలవాటైపోయింది. కాని అతనికి ఇంకో కోణం ఉంది. అది తెలిసిన భార్య ఆ విషయం గుర్తొస్తే ఒణికిపోతూ ఉంటుంది.విజయశేఖర్‌ పద్మను చూడటానికి వచ్చినప్పుడు ‘నాకు కట్నం అంటే అసహ్యం’ అని అన్నాడు. నిజంగా కట్నం తీసుకోలేదు. పెళ్లిలో పద్మ తరుఫువారి నుంచి చిన్న చిన్న పొరపాట్లు జరిగాయి. తాను దగ్గరుండి సర్దుబాటు చేశాడు. హనీమూన్‌కు తనే ఢిల్లీ–ఆగ్రా ట్రిప్‌ ప్లాన్‌ చేసి సొంత ఖర్చులతో తీసుకెళ్లాడు. బంగారంలాగా చూసుకున్నాడు. హైదరాబాద్‌లో కాపురం పెట్టినప్పుడు ఫ్లాట్‌ బాగుండేలా జాగ్రత్త తీసుకున్నాడు. పని మనిషిని పెట్టాడు. పద్మ ఇవన్నీ చూసి చాలా సంతోషపడింది. ఎంత మంచి భర్త దొరికాడు అని అనుకుంది. రెండు మూడు నెలలు గడిచాయి. ఆ రోజు కాలేజీ నుంచి విజయ శేఖర్‌ వచ్చాడు. ఎప్పటి లాగే పద్మ కాఫీ తీసుకెళ్లి ఇచ్చింది. ‘ఏమిటిలా ఉంది?’ అన్నాడు విజయశేఖర్‌. అలా అంటున్నప్పుడు అతని ముఖం కొత్తగా అనిపించింది. ‘ఏం.. బాగలేదా?’ సౌమ్యంగా అడిగింది. విజయశేఖర్‌ రెప్పపాటు కాలంలో లేచి నిలబడ్డాడు. ఏం జరుగుతుందో ఊహించే లోపలే లాగిపెట్టి ఒక్కటి కొట్టాడు. పద్మ దిమ్మెరపోయింది. బిక్కచచ్చిపోయింది. చాలా అనూహ్యమైనదేదో జరిగినట్టుగా కొయ్యబారిపోయింది. ఆమె తేరుకునేలోపలే పిడికిలి బిగించాడు. బలం కొద్దీ కొట్టాడు. ప్రాణాలు లుంగచుట్టుకుపోయాయి. అసలు ఒక మనిషి ఇంకో మనిషిని అలా కొట్టొచ్చని నమ్మలేనంతగా కొట్టి బయటకు వెళ్లిపోయాడు. పద్మ ఏడ్చి ఏడ్చి సొమ్మసిల్లిపోయింది. జ్వరం వచ్చేసింది. ఆ రాత్రి అతడు తిరిగి ఇంటికొస్తే వొణికిపోయింది. కాని అతను చాలా మామూలుగా ఉన్నాడు. ‘సారీ’ చెప్పాడు. ‘జ్వరం వచ్చిందా?’ అని టాబ్లెట్‌ ఇచ్చాడు. ‘ఏం వండకులే’ అని బజారుకు వెళ్లి ఇడ్లీ తెచ్చిచ్చాడు. తినేదాకా ఊరుకోలేదు కూడా. ఇంతకు ముందు మనిషి ఈ మనిషి ఒకడే అంటే నమ్మడం కష్టం. ఆ రోజున పద్మకు అనిపించింది తన భర్తలో ఒక వేరే మనిషి ఉన్నాడని.. ఆ మనిషి తనకు శత్రువు అని. పద్మకు కొడుకు పుట్టాడు. వాడికి ఎనిమిదేళ్లు వచ్చాయి. ఈ ఎనిమిదేళ్లలో పద్మ చాలా సంతోషంగా ఉంది. చాలా భయభ్రాంతంగా కూడా ఉంది. విజయశేఖర్‌ ఆమెనూ కొడుకునూ చాలా బాగా చూసుకుంటాడు. వాళ్ల కోసం కానుకలు తెస్తాడు. షికార్లకు తిప్పుతాడు. కాని హటాత్తుగా ఒక రాత్రి ఆమె ‘అలా సిగరెట్లు తాగవద్దండి’ అన్నందుకు చావబాదుతాడు. ‘పూలు తెస్తే బాగుండేదండీ’ అంటే కొడతాడు. ‘పక్కింటి వాళ్లు పెళ్లికి పిలిచారు. వెళ్లాలా’ అని అడిగితే చెయ్యెత్తుతాడు. అలా ఎందుకు జరుగుతుందో ఊహకు కూడా అందని విషయం. ఆమె మెల్లమెల్లగా అతడి లోపలి మనిషిని అన్వేషించడం మొదలెట్టింది. కొన్ని కారణాలు తెలిశాయి. వాటిని రిపేర్‌ చేయాలి. కాని తాను చెప్తే వింటాడా? ఒకరోజు భర్తతో భయపడుతూనే అడిగింది ‘బాబును ఒకసారి సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు తీసుకెళదామండీ. వాడికి చదువు మీద ఫోకస్‌ ఉండటం లేదు. అటెన్షన్‌ డైవర్షన్‌ ఉందేమో సందేహంగా ఉంది. ఇప్పుడు తీసుకెళ్లకపోతే ప్రమాదమేమో‘ అని. బాబు బిహేవియర్‌ అతను కూడా గమనించాడు కాబట్టి ‘నువ్వు తీసుకెళ్లు’ అన్నాడు. అదే పదివేలు అనుకొని బాబును తీసుకొని సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు వచ్చింది. బాబుది పెద్ద సమస్య కాదని సరి చేయవచ్చని సైకియాట్రిస్ట్‌ చెప్పాక తన సమస్య చెప్పుకుంది. ‘డాక్టర్‌ నన్ను కాపాడండి. అన్నీ ఉన్నా ఇంటి మధ్య అశుద్ధం పడి ఉన్నట్టు నాకు అన్నీ ఉన్నా నా భర్తలో ఉన్న ఈ చెడుగుణం వల్ల నరకం చూస్తున్నాను. ఆయనకు సంఘం పెద్ద బలహీనత. సంఘం పట్ల చాలా మొహమాటం. సంఘం ఏమనుకుంటుందో అని భయం. అందరితో మంచిగా ఉండాలనుకుంటారు. వాళ్లను హర్ట్‌ చేయవద్దనుకుంటారుగానీ వాళ్లు హర్ట్‌ చేస్తే వారిని ఏమీ అనలేక నా మీద ప్రతాపం చూపుతున్నారని నాకు అనిపిస్తోంది. మంచితనం కోసం డాంబికానికి పోయి చాలామందికి అప్పులిస్తారు. వాళ్లు తిరిగివ్వరు. ఈయన అడగరు. ‘మీ డబ్బులు ఎక్కడికీ పోవండీ’ అని చాలామంది ఎగ్గొట్టారు. అయినా మారడు. ఇస్తూనే ఉంటాడు. అదంతా ఏదోరోజు పేరబడి నన్ను కొడతాడు. ఆయన అందరితో బాగుండటానికి నాతో చెడుగా ఉంటున్నాడని నాకర్థమవుతోంది. ఏం చేయమంటారు? సైకియాట్రిస్ట్‌కు చూపించుకోండి అన్నా కొడతాడని మీతో చెబుతున్నాను. అతనికి నేరుగా కాకుండా ఇన్‌డైరెక్టుగా వైద్యం చేయండి’ అంది పద్మ కళ్లనీళ్లతో. ‘సరే.. బాబు గురించి మాట్లాడాలని పిలిచానని తీసుకురండి’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. వారం తర్వాత పద్మ, విజయశేఖర్‌ వచ్చారు. సైకియాట్రిస్ట్‌ బాబు గురించి చాలా సేపు మాట్లాడాక ‘పద్మగారూ మీరు బయటికెళ్లండి. ఒక నిమిషం మీ భర్తతో మాట్లాడాలి’ అని ఆమెను బయటకు పంపించాడు. విజయశేఖర్‌ డాక్టర్‌ వైపు ఎందుకూ అన్నట్టు చూశాడు. ‘విజయశేఖర్‌గారూ.. మీకు గాంధీజీ గారి గురించి తెలుసా?’ అన్నాడు డాక్టర్‌. విజయశేఖర్‌ తలూపాడు. ‘ఆయన మన దేశానికి జాతిపిత. కాని ఆయనకు కూడా వ్యతిరేకులు ఉన్నారు. ఆయనను కూడా చెడ్డవారనుకున్నవారున్నారు. అలా అనుకొని కాల్చి చంపారు. నెహ్రూకు వంకలు పెట్టేవారు, మదర్‌ థెరిసాలో లోపాలు వెతికేవారు, అందరూ సూపర్‌స్టార్‌ అనుకునే హీరో పోస్టర్‌ మీద పేడ కొట్టేవారు.. ఇలా ప్రతిఒక్కరినీ ఒప్పుకోని వారు ఒకరో ఇద్దరో ఉంటారు. అంతెందుకు దేవుడు లేడని తిట్టే నాస్తికులు ఉంటారు. అంటే మీరెంత మంచిగా ఉన్నా మీరు నచ్చని వాళ్లు కొందరు ఉంటారు. నచ్చడం నచ్చకపోవడం ప్రతిఒక్కరి గురించి సమానంగా ఉంటుంది. మీరెందుకు అందరినీ ఇంప్రెస్‌ చేయాలని చూస్తున్నారు? ఎదుటివారిలో మీకు నచ్చనివి మీరు నిశ్శబ్దంగా భరిస్తున్నారు. మంచితనంతో ఉండటం వేరు. చేతగాని తనంతో ఉండటం వేరు. మీ క్లాస్‌లో అల్లరి చేసే పిల్లాణ్ణి, మీ అప్పు ఎగ్గొట్టే కొలీగ్‌ని, మీ పై కామెంట్‌ చేసే దారినపోయేవాడిని వాడి భాషలో మీరు జవాబు చెప్పడం నేర్చుకోండి. లేదంటే మీరిప్పుడు మీ ఆవిడను బాక్సింగ్‌ బ్యాగ్‌లా ట్రీట్‌ చేయడం అలాగే కొనసాగుతుంది. చూడండి... మీ అబ్బాయి పెద్దవాడవుతున్నాడు. వాడి ముందు మీరు మీ భార్యను కొడుకుతుంటే వాడి చిన్న మనసులో ఎంతటి భయంకరమైన ముద్ర పడుతుందో ఊహించారా? అసలైన మంచితనం ఏమిటంటే మన కుటుంబ సభ్యుల పట్ల మనం ప్రకటించేది. వాళ్లతో మొదట మంచిగా ఉండండి. బయట మంచిగా ఉండేవాళ్లతో మాత్రమే మంచిగా ఉండండి. అదే మీరు తెలుసుకోవాల్సింది’ అన్నాడు. విజయశేఖర్‌కు అంతా అర్థమైంది. భార్య తన హింసను తట్టుకోలేకే పిల్లాడి మిషతో ఇక్కడకు తీసుకొచ్చినట్టు అర్థం చేసుకున్నాడు. ‘కొంచెం హెల్ప్‌ చేయండి డాక్టర్‌ మారుతాను’ అన్నాడు తల వొంచుకుని. విజయశేఖర్‌కు మరో రెండుమూడు సిట్టింగ్‌లు అయ్యాయి. విజయశేఖర్‌ ఇప్పుడు మంచి భర్త. మంచి తండ్రి. బయట మంచివాళ్లకు మంచివాడు. చెడ్డవాళ్లకు చెడ్డవాడు. కాలేజ్‌లో అతని ఇమేజ్‌ అలాగే కొనసాగుతోంది. కాకుంటే ‘సారుతో జాగ్రత్త’ అని కూడా అనుకుంటున్నారు. అది చాలు విజయశేఖర్‌కు. కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

భార్య చనిపోతే ఆ భర్తకు భార్యను వెతుకుతుంది సమాజం. అయితే ఆ భార్య అతని కొడుకుకు తల్లి కాగలదా? ఆ కొడుకు ఆమెను తల్లిగా స్వీకరిస్తాడా? చాలా సున్నితమైన అంశాలు. సదుద్దేశాలతో ఇటువంటి వివాహాల్లో ప్రవేశించే స్త్రీలకు మనోవ్యధ మిగిలితే? ఏం చేయాలి? ఆమెను చూస్తే సైకియాట్రిస్ట్‌కు ఆందోళనగా అనిపించింది. చాలాఏళ్లుగా మనోవ్యధ భరించి భరించి పూర్తిగా కుంగిపోయిన స్త్రీలా ఉందామె. ఆమెకు జీవితం మీద ఆశ లేదు. జీవితంలో సంతోషం ఉంటుందనీ తెలియదు. చూపించిన ప్రేమ, ఆప్యాయతలకు ఫలితం ఇంత చేదుగా ఉంటుందని ఊహించక కుదేలై ఉంది. ‘నేనొక దురదృష్టవంతురాలైన మారుతల్లిని డాక్టర్‌’ అందామె. సమత వయసు ఇప్పుడు 28 సంవత్సరాలు. కాని ఇంకో పది ఎక్కువ ఉన్నట్టుగా కనిపిస్తుంది. జుట్టు పలుచబడింది. కళ్ల కింద నీడలు. పలుచబడ్డ శరీరం. మెల్లగా ఉన్న కదలికలు. కాని పదేళ్ల క్రితం ఆమె ఇలా లేదు. ఎంతో ఉత్సాహంగా ఉండేది. సాటి మనుషుల పట్ల దయగా ఉండేది. తోటి మనుషుల ఆనందంలో తుళ్లిపడేది. ఆ సమయంలో ఆమె వయసు 18 సంవత్సరాలు. హైదరాబాద్‌లో బిటెక్‌ ఫస్ట్‌ ఇయర్‌ చదువుతుండేది. చదువు గురించిన ఆలోచనలు తప్ప జీవితపు ఆలోచనలు లేవు. కాని ఆ ఆలోచనలు చేయాల్సి వచ్చింది. ఒకరోజు ఆమె తండ్రి గుంటూరు నుంచి కలవడానికి హాస్టల్‌కు వచ్చాడు. ‘ఎలా చదువుతున్నావమ్మా?’ ‘బాగా చదువుతున్నాను నాన్నా’ తండ్రి కాసేపు ఆలోచనలో ఉన్నవాడిలా కనిపించాడు. ‘రోహిత్‌ గురించి ఎప్పుడన్నా ఆలోచిస్తున్నావా అమ్మా’ రోహిత్‌ పేరు తలువగానే సమత మనసు బెంగతో నిండిపోయింది. రోహిత్‌ ఆమె అక్క కొడుకు. ఎనిమిది సంవత్సరాల పిల్లవాడు. సమత అక్క భాను రెండేళ్ల క్రితం కేన్సర్‌తో కన్నుమూసింది. ఆమె బావ సుధీర్‌ జంషడ్‌పూర్‌లో పని చేస్తున్నాడు. చాలా మంచివాడు. భార్య చనిపోయాక చాలా నిబ్బరంగా పిల్లవాడిని చూసుకుంటూ అక్కడే ఉండిపోయాడు. రెండేళ్ల కాలం అతనిలో చాలా మార్పే తెచ్చింది. ఒంటరి జీవితం, చిన్న పిల్లవాడు... అతన్ని గంభీరంగా మార్చాయి. ఎప్పుడైనా గుంటూరు వచ్చినా రెండు మూడు రోజులు ఉండి వెళ్లిపోయేవాడు. ఆ రెండు మూడు రోజుల్లో రోహిత్‌ ఏ ప్రవర్తనలో ఉండాలో తెలియక కొత్తగా ఉండేవాడు. ‘మీ బావను ఇంకో పెళ్లి చేసుకోమంటే చేసుకోవడం లేదమ్మా’ అన్నాడు తండ్రి. సమత ఈ సంభాషణ ఎక్కడకు వెళుతోందో అర్థం చేసుకుంది. ‘నీ ఆలోచన ఏమిటమ్మా?’ అడిగాడు. ‘నాన్నా... బావ మంచివాడు. రోహిత్‌ మన పిల్లవాడు. నాకు వారిద్దరంటే జాలి, ప్రేమ ఉన్నాయి. కానీ...’ ‘కానీ అంటే లాభం లేదమ్మా. నువ్వు పెద్దమనసు చేసుకోవాలి. వేరే స్త్రీ అయితే రోహిత్‌కు పూర్తిగా తల్లిప్రేమ చూపించకపోవచ్చు. నువ్వైతే నీ అక్క కొడుకే కాబట్టి నీ పిల్లాడిగా చూసుకుంటావు’ సమత మౌనంగా ఉండిపోయింది. ‘మావయ్యా... అలాంటి ఆలోచనలు చేయొద్దు. సమత చిన్నపిల్ల. చాలా భవిష్యత్తు ఉంది. నేను పెళ్లి చేసుకోలేను’ అన్నాడు ఫోన్‌లో సుధీర్‌. ‘లేదు బాబూ... ఇలా ఎక్కువ రోజులు ఉంటే నీ ఆరోగ్యానికే ప్రమాదం. బాబు ఎదుగుదలకు కష్టం’ అన్నాడు సమత తండ్రి. ‘ఈ పెళ్లి సమతకు ఇష్టమేనా?’ ‘తనకు పూర్తి సమ్మతమే’ అన్నాడు తండ్రి. పెళ్లి జరిగిపోయింది. సుధీర్‌ది పెద్ద ఉద్యోగం. మనిషి యావరేజ్‌గా ఉంటాడు. పెళ్లి చేసుకోవడమే లేట్‌గా చేసుకున్నాడు. వీటన్నింటి కారణాన అతనికీ సమతకు దాదాపు 14 ఏళ్ల గ్యాప్‌ ఉంది. ఇంత గ్యాప్‌ ఉన్నప్పటికీ ఎంతో సహృదయంతో తన కోసం,  పిల్లాడి కోసం సమత చేసిన త్యాగానికి అతడి మనసు కృతజ్ఞతతో నిండిపోయింది. సమతను ఎంతో బాగా చూసుకోవడం మొదలెట్టాడు. అంతవరకూ రోహిత్‌ను నిమిషం కూడా వదలకుండా అంటిపెట్టుకుని ఉండే అతడు కొంచెం రిలాక్స్‌ అయ్యాడు. ఇంకా చెప్పాలంటే రోహిత్‌ బాధ్యత పూర్తిగా సమతకే అప్పజెప్పాడు. కాని అప్పుడు మొదలైంది చిక్కు. రోహిత్‌ ప్రవర్తనలో సడన్‌గా మార్పు మొదలైంది. అల్లరి పెంచాడు. మాట వినకుండా మొండికేయడం మొదలెట్టాడు. స్కూల్లో కూడా పాఠాలు సరిగ్గా వినకుండా అటెన్షన్‌ పెట్టకుండా నానా యాగీ చేస్తున్నాడని కంప్లయింట్‌లు వచ్చాయి. సుధీర్‌కు ఇవి చిన్న సమస్యలుగా కనిపించాయి. కాని రోహిత్‌ను చూసుకోవాల్సిన సమతను ఇవి టెన్షన్‌ పెట్టసాగాయి. గతంలో రోహిత్‌ సమతను ‘పిన్నీ’ అని పిలిచేవాడు. ఇప్పుడు ‘అమ్మా’ అని పిలవమంటే ఒక్కోసారి పిలుస్తున్నాడు. ఒక్కోసారి పిలవడం లేదు. తండ్రి దగ్గరకు వెళ్లి పడుకుంటాడు. సమతతో ‘నువ్వు వేరే గదిలో పడుకో’ అని హటం చేస్తాడు. చేసేది లేక ఆమె తన గదిలో పడుకుంటుంది. ముగ్గురూ ఒకే బెడ్‌ మీద పడుకోవడం రోహిత్‌కు ఇష్టం లేదు. సమత ఎంతో ప్రేమ చూపడానికి దగ్గర కావడానికి ప్రయత్నించింది. కాని రోహిత్‌ కాలేదు. ఈలోపు సమతకు రెండుసార్లు అబార్షన్‌ అయ్యింది. దానివల్ల సుధీర్‌ ఆమె మీద ఇంకా కన్సర్న్‌ పెట్టి బాగా చూసుకుంటూ పరోక్షంగా రోహిత్‌ మనసులో ఆమె పట్ల దూరం పెంచాడు. సంవత్సరాలు గడిచే కొద్దీ రోహిత్‌ దూరమయ్యాడు తప్ప చేరువకాలేదు. ఇంటర్‌ వయసుకు వచ్చేసరికి వాడు పూర్తిగా తల్లికి ఎదురు తిరగడం, లెక్కలేనట్టుగా వ్యవహరించడం, బాధించడం ఎక్కువ చేశాడు. సుధీర్‌ నిస్సహాయత వాణ్ణి ఇంకా రెచ్చిపోయేలా చేసింది. ఇప్పుడు ఆ ఇంట్లో సుధీర్, రోహిత్‌ బాగానే ఉన్నారు. కాని సమత పూర్తిగా నలిగిపోయింది. ‘నేను చేసిన పాపం ఏమిటి? మంచికిపోతే చెడు ఎదురయ్యింది. నేనే నా చేతులారా జీవితాన్ని నాశనం చేసుకున్నానా’ అనే భావంతో పూర్తి డిప్రెషన్‌లోకి వెళ్లిపోయింది. ఆమెలో వచ్చిన మార్పు వాళ్లిద్దరూ గమనించినా ఎలా పరిష్కరించాలో తెలియక కొనసాగనిచ్చారు. చివరకు సమత తండ్రి దీనికి ముగింపు పలకడానికి వాళ్ల ముగ్గురినీ హైదరాబాద్‌లో సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు తీసుకు వచ్చాడు. అంతా విన్న సైకియాట్రిస్ట్‌ ‘అయితే మొదట మాట్లాడిల్సింది మీతో కాదు. మీ అబ్బాయితో. మీకు సరైన మెడిసిన్‌ ఆ అబ్బాయే అని నాకు అర్థమవుతోంది’ అన్నాడు. బయట ఉన్న రోహిత్‌ను పిలిస్తే మొదట లోపలికి రావడానికి కూడా వాడు అంగీకరించలేదు. బతిమాలి ఒంటరిగా కూచోబెట్టి రోహిత్‌తో మాట్లాడాడు డాక్టర్‌. ‘చూడు రోహిత్‌. మీ అమ్మకు డబ్బు ఉంది. మీ నాన్నను పెళ్లి చేసుకునే సమయంలో ఆమె మంచి వయసులో ఉంది. ఎంతో మంచి సంబంధం చేసుకుని ఈసరికి ఏ అమెరికాలోనో ఉండేది. కాని నీ కోసం ఒంటరి అయిపోయిన తన అక్క కొడుకు కోసం తల్లిలా మారడానికి మీ ఇంటికి వచ్చింది. మీ నాన్న దానిని అర్థం చేసుకున్నాడు. నువ్వు ఇబ్బంది పెడుతున్నావు. ఆమె నీకు ఏం అపకారం చేసింది? ఎందుకు వేధిస్తున్నావు? నీకు ఇష్టం లేకపోతే చెప్పు... ఆమె విడాకులు తీసుకుంటుంది. మీకు దూరంగా వెళ్లిపోతుంది. సరేనా?’ ఆ మాటకు రోహిత్‌ చటుక్కున తలెత్తి చూశాడు. నిర్లక్ష్యంగా ఉన్న కళ్లల్లో పశ్చాత్తాపం కనిపడింది. ‘లేదు డాక్టర్‌. నాకు మా పిన్నంటే ఇష్టమే. కాని నాకు ఎనిమిదేళ్లు వచ్చేవరకూ అడ్డు చెప్పేవారే లేరు. అమ్మ చనిపోవడంతో గారం పెంచేసి కొండ మీద కోతిని తెమ్మన్నా మా నాన్న తెచ్చిచ్చేవాడు. కాని పిన్ని వచ్చి నన్ను క్రమశిక్షణలో పెట్టబోయింది. అది నా మంచి కోసమే. కాని ఆమె నన్ను కంట్రోల్‌లో పెట్టడానికి వచ్చిన విలన్‌గా ఆ వయసులో నాకు అనిపించింది. అందుకే ఆమెను వ్యతిరేకించాను. అది అలాగే అలవాటైపోయింది. ఆమెకు సరండర్‌ కావడానికి ఇగో అడ్డుపడుతుంది. కాని అమ్మ పరిస్థితి చూసి నాకు నిజంగానే దుఃఖంగా ఉంది. నేను చాలా తప్పు చేశాను’ పదిహేడేళ్ల కుర్రావాడి మాటల్లో నిజాయితీ. మైక్‌ ఆన్‌ చేసి పక్క గదిలో ఉన్న సమతకు ఈ మాటలు వినిపించేలా చేయడంతో సమత పెద్దగా ఏడుస్తూ బయటకు వచ్చింది. ‘నాన్నా... రోహిత్‌’ అని కొడుకును అల్లుకుపోయింది. సమత ఎనిమిదేళ్ల పిల్లవాడికి తల్లి కావాలని వచ్చింది. కాని వాడికి పదిహేడేళ్లు వచ్చాకే నిజంగా తల్లి అయ్యింది. ఇక ఆమె జీవితానికి ఢోకా లేదు. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

స్పందించడం మంచిదే. ఆరోగ్యకరమైన స్పందన ఉండాల్సిందే. కాని అతి స్పందన అవసరం లేదు. సమాజంలో జరుగుతున్న దారుణమైన ఘటనలకు అతిగా స్పందించి, అవి మనకే జరిగితే అని పదేపదే ఆలోచిస్తూ వ్యాకుల పడితే ప్రమాదం. ఈ దశను దాటాలి. భవిష్యత్తు పట్ల సానుకూల దృక్పథం ఉండాలి. కలత ఘటనల నుంచి ముందుకు సాగాలి. అలా సాగమని చెప్పేదే ఈ కథనం. సృజనను సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు తీసుకొని వచ్చారు. ఆమెకు నలభై ఏళ్లుంటాయి. మనిషి కలతగా ఉంది. కన్నీరుగా ఉంది. ఉలికిపాటుగా ఉంది. అపనమ్మకంగా ఉంది. తనకేదో ప్రమాదం రాబోతున్నట్టుగా ఉంది. ‘ఏమిటి సంగతి?’ అని అడిగాడు సైకియాట్రిస్ట్‌ ఆమెను తీసుకొచ్చిన భర్తని. ‘వారం రోజులుగా తన పరిస్థితి బాగోలేదు డాక్టర్‌. ఒళ్లు హటాత్తుగా చల్లబడిపోతూ ఉంటుంది. అర్ధరాత్రి లేచి కూచుంటోంది. ఎప్పుడూ పక్కన మనిషి ఉండాలంటుంది. మాటిమాటికి వెళ్లి మా అమ్మాయి ఉన్న తలుపు తెరిచి అమ్మాయి లోపల ఉందా లేదా అని చూసి వస్తుంటుంది. దేనిమీదా ధ్యాస లేదు. ఎప్పుడూ టీవీ చూస్తూ ఉలికులికిపడుతుంటుంది. ఏమిటి నీ భయం అంటే ఏమీ చెప్పదు. మాకేం చేయాలో అర్థం కాక మీ దగ్గరకు తీసుకొచ్చాము’ అన్నాడు భర్త. ఆయన హైస్కూల్‌ టీచర్‌గా పని చేస్తున్నాడు. ‘మీ అమ్మాయి వయసెంతా?’ అని అడిగాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘21 సంవత్సరాలు’ ‘ఏం చేస్తుంటుంది?’ ‘కొత్తగా సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఉద్యోగంలో చేరింది. షిఫ్ట్‌లుంటాయి. క్యాబ్‌ వచ్చి పికప్‌ చేసుకుంటుంది. ఇవాళ లీవ్‌ పెట్టి తోడొచ్చి బయట కూచొని ఉంది. తనకేం ప్రాబ్లం లేదు. తను బాగుంది. ఈమే’... అని ఆగాడు. ‘సరే.. మీరెళ్లండి.. మాట్లాడతాను’ అని చెప్పి పంపించాడు. అతను వెళ్లాక సృజనను అడిగాడు – ‘చెప్పండమ్మా.. ఎందుకిలా ఉన్నారు?’ ‘ఏమో డాక్టర్‌... నాకు భయంగా ఉంటోంది. నిద్రపోతే నలుగురు మనుషులు నా కూతురిని చుట్టుముట్టినట్టుగా అనిపిస్తోంది. లాక్కెళుతున్నట్టుగా కనపడుతుంది. ఒకటే భయం. నిద్ర లేచేస్తాను’ ‘ఎందుకలాంటి కలలొస్తున్నాయి?’ ‘ఈ మధ్య జరిగిన ఘటనను టీవీలో పదేపదే చూశాను. చాలా బాధ కలిగింది. పాపం ఆ అమ్మాయిని తీసుకెళ్లి అత్యాచారం చేసి చంపేశారు. ఆ తల్లిదండ్రుల దుఃఖం చూడలేకపోయాను. అలా టీవీ చూస్తూ ఉంటే సడన్‌గా నాకు ఏమిటోగా అనిపించింది. ఆ తల్లి స్థానంలో నేనున్నట్టుగా, ఆ అమ్మాయి స్థానంలో నా కూతురు ఉన్నట్టుగా అనిపించడం మొదలెట్టింది. అంతే. నా ఒళ్లంతా చెమటలు పట్టాయి. కన్ను తెరిచినా మూసినా అలాంటి నరకం నా కూతురికి ఎదురైతే నేనేం కావాలి అన్నదే నా భయం’ అందామె. ‘మీరు మీ బాల్యంలోగాని టీనేజ్‌లోగాని ఇలాగే ఏ విషయానికైనా కలత పడ్డారా?’ ‘పడ్డాను డాక్టర్‌. నేను ఎవరి కష్టాన్నీ గట్టిగా చూళ్లేను. ఒకవేళ చూస్తే ఆ కష్టం నాకే వచ్చినట్టు బాధ పడి ఇబ్బంది తెచ్చుకుంటాను’ అందామె. డాక్టర్‌ ఆమెకు మంచినీళ్లిచ్చాడు. ‘చూడండమ్మా... మీకు పెద్ద జబ్బేమీ లేదు. కొంచెం సున్నితంగా ఉన్నారు. పెను ఘటనలు చూసినప్పుడు అవి నాలుగు రకాల మనుషుల మీద ప్రభావం చూపిస్తాయి. సెన్సిబుల్‌ పర్సనాలిటీస్, డిపెండెంట్‌ పర్సనాలిటీస్, యాంగ్జియస్‌ పర్సనాలిటీస్, డిప్రెసివ్‌ పర్సనాలిటీస్‌... ఈ నాలుగు రకాల్లో మీరు ఏదో ఒక రకం అయి ఉండాలి. ‘దిశ’లాంటి ఘటనలు జరిగినప్పుడు పౌరులుగా మనం స్పందించాలి. మార్పు జరగాలని ఆశించాలి. అది కరెక్ట్‌. కాని తీవ్రంగా దాని గురించే ఆలోచిస్తూ అనుక్షణం అదే బుర్రలో నింపుకోవడం సరికాదు. ఫస్ట్‌ మీరు రిలాక్స్‌ కండి. ఊహించని చెడు ఘటనలు, ప్రమాదాలు, వైపరీత్యాలు అనాదిగా జరుగుతున్నాయి అని గుర్తు చేసుకోండి. మనం ఎంత ప్రయత్నం చేయాలి, ఎంత జాగ్రత్తలో ఉండాలి, అవసరమైన జాగ్రత్తలు తీసుకుంటున్నామా లేదా చెక్‌ చేసుకొని ముందుకు సాగిపోవాలి. అంతే తప్ప అక్కడే ఆగిపోకూడదు’ అని బెల్‌ నొక్కాడు. భర్త, కూతురు లోపలికి వచ్చారు. ‘చూడండి.. ముందు మీ భార్యను మాట్లాడనివ్వాలి. ఆమె చెప్పేది మీరు పదే పదే వినాలి. ఆమె దేనికి భయపడుతోందో దానికి వెంటిలేషన్‌ ఇవ్వాలి. కసరొద్దు. ఆపు అనొద్దు. అదంతా మాట్లాడి మాట్లాడి ఖాళీ అయిపోవాలి. అప్పుడు మీరు ఆమెకు ధైర్యం మాటలు మాట్లాడాలి. ఆమెను నార్మల్‌గా ఉంచాలి. పాజిటివ్‌ విషయాలను చూపించాలి. పాటలు వినిపించాలి. ఆమెకు ఏదైనా వ్యాపకం ఉంటే అందులో బిజీగా ఉంచాలి. ఒకటి రెండు మందులు రాస్తాను అవి కూడా సాయం చేస్తాయి.’ అన్నాడు డాక్టర్‌. ఆ తర్వాత సృజనతో మళ్లీ అన్నాడు. ‘సృజనగారూ... రాక్షసులు ఎప్పుడూ ఉన్నారు. కాని వారి సంఖ్య చాలా తక్కువ. మరి దేవతలు? ముక్కోటిమంది ఉన్నారని మర్చిపోకండి. ఎందుకు చెప్తున్నానంటే చెడు కంటే ఎప్పుడూ మంచి శాతమే ఎక్కువగా ఉంటుంది. మంచి తనను తాను కాపాడుకుంటుంది. మీకూ మీ అమ్మాయికి ఎప్పుడూ ఏమీ కాదని మనస్ఫూర్తిగా అనుకోండి. ఇప్పటికే మీ అమ్మాయి తన హ్యాండ్‌బ్యాగ్‌లో పెప్పర్‌ స్ప్రే పెట్టుకొని తిరుగుతోంది. తన ఫోన్‌ డిస్‌ప్లేలో పోలీస్‌ నంబర్‌ను క్విక్‌ డయల్‌గా పెట్టుకుని ఉంది. ఇంకేం భయం చెప్పండి’ అని నవ్వించే ప్రయత్నం చేశాడు. ఆమె మెల్లమెల్లగా తేరుకోవడం కనిపించింది. ఎవరైనా చేయాల్సింది అదే. తేరుకుని ముందుకు సాగడం. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

అమ్మ ఏడుస్తుంది. ఎవరైనా తెలిసినవారు ఎదురుపడితే ఏడుస్తుంది. ఎవరైనా అయినవారు పలకరిస్తే ఏడుస్తుంది. ఎవరైనా బాధలో ఉంటే ఏడుస్తుంది. ఎక్కడైనా శుభకార్యం జరుగుతున్నా ఏడుస్తుంది. అమ్మకు ఏడుపు ఆగదు. 62 సంవత్సరాల అమ్మ ఏడుస్తూనే ఉంది. ఆమెకు కావలసింది ఏమిటి? ఆదరించే ఒక గుండె. వినే శ్రద్ధ ఉన్న రెండు చెవులు. అప్పటికి ఇద్దరు కంటి డాక్టర్లు పరీక్షించి కంటిలో లోపం ఏమీ లేదని చెప్పారు. కన్నీళ్లు కారడం కంటి జబ్బు వల్ల కాదన్నారు. అవి లోపలి నుంచి వస్తున్నాయని, మనసు నుంచి వస్తున్నాయని, చూడబోతే ఆమె లోపల ఒక కన్నీటి సరోవరమే ఉన్నట్టుగా అనిపిస్తోందని డాక్టర్లు అన్నారు. ఇది కంటి డాక్టర్లు చూసే సమస్య కాదు. మరెవరు చూడాలి? అమెరికాలో సంధ్యమ్మ రెండు నెలలు ఇద్దరు కొడుకుల దగ్గర ఉండొచ్చింది. అక్కడకు వెళ్లిన రోజు నుంచి ఆమె ఊరికూరికే ఏడుస్తోంది. కొడుకులను చూస్తే ఏడుపు. కోడళ్లను చూస్తే ఏడుపు. బుజ్జి మనవడు, మనవరాళ్లను చూస్తే కూడా ఏడుపు. అక్కడ వారాంతంలో తెలిసినవారు రావడమో తెలిసినవారి ఫంక్షన్లకు వెళ్లడమో చేసేవారు కోడళ్లు. తోడుగా ఈమెను తీసుకెళ్లేవారు. అక్కడకు వెళ్లగానే ఎవరితో ఒకరితో మాట్లాడుతూ ఆమె ఏడుపు మొదలెట్టేది. ఇది కోడళ్లకు ఇబ్బంది అయ్యి  ఈమె వల్ల మాకు చెడ్డపేరొస్తోంది అని మెల్లగా పంపించేసేందుకు సిద్ధమయ్యారు. ఇది గమనించిన సంధ్యమ్మ అమెరికాలోనే ఉన్న పెళ్లికాని మూడోకొడుకు దగ్గరకు వెళ్లింది అతడు బాగా సంపాదిస్తున్నాడు. చిన్న వయసులోనే పెద్ద భవంతి కూడా కొన్నాడు. అక్కడకు వెళ్లి ఆమె ఏడుస్తుంటే విసుక్కోవడం మొదలెట్టాడు. ‘నీకేం తక్కువని ఇక్కడ. చూడు ఎంత పెద్ద ఇల్లుందో. టీవీ చూడు. యూ ట్యూబ్‌లో భక్తి పాటలు విను. సినిమాలు చూడు. నాతో షికారుకు రా. కాని ఏడవకు. ఎందుకేడుస్తావ్‌ అలా? ఇంకా ఎన్నేళ్లని బతుకుతావ్‌ నువ్వు. ఉన్నన్ని రోజులు సంతోషంగా ఉండు’ అని అతనికి తోచిన పద్ధతిలో మాట్లాడటం మొదలుపెట్టాడు. కాని ఆమెకు ఏడుపు ఆగేది కాదు. ఆగదు కూడా. మెల్లగా ఆమె ఇండియా వచ్చేసింది. సొంత ఇంట్లో పనిమనిషిని పెట్టుకొని ఒక్కత్తే ఉంటోంది. ఆమెకు ఇద్దరు సోదరులు. ఇద్దరూ చనిపోయారు. భర్త చనిపోయి సంవత్సరం. కొడుకులు ముగ్గురూ అమెరికాలో. ఆమెకు ప్రస్తుతం తోడు ఉన్నది కన్నీరు. కన్నీరు. కన్నీరు.‘ఏమ్మా.. ఎలా ఉన్నావ్‌?’ అని అడిగాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. ఆ చిన్న ప్రశ్నకు, ఆ ఒక్క ప్రశ్నకు ఆమెకు ఏడుపు తన్నుకురాబోయింది. ‘ఆగమ్మా. ఆగు. నా ప్రశ్నకు నువ్వు ఏడవకుండా సమాధానం చెప్పగలిగితే మనం ఈ సమస్యను సగం అధిగమించినట్టు’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. సంధ్యమ్మ కొంచెం సంభాళించుకోవడానికి ప్రయత్నించింది. ‘ఏం చెప్పను డాక్టర్‌... నా ప్రమేయం లేకుండానే నాకు ఏడుపు వస్తోంది’ అందామె. ‘ఏం పర్లేదమ్మా. నీకు ఈ సమస్య. మరొకరికి మరో సమస్య. సమస్య లేకుండా ఎవరూ ఉండరు. మనం ప్రయత్నించి, డాక్టర్‌ సాయం తీసుకుని, అయినవారి సాయం తీసుకుని వాటి నుంచి బయటపడాలి’ ‘నాకెవరూ లేరు డాక్టర్‌’ అందామె గంభీరంగా. ‘అదేంటమ్మా’ ‘అవును. పెళ్లయినప్పుడు ఎవరూ లేరు. పిల్లలు పుట్టాక ఎవరూ లేరు. భర్త ఉండగా ఎవరూ లేరు. భర్త లేనప్పుడూ ఎవరూ లేరు. నాకెవరూ లేరు’ అందామె. మెల్లగా ఆమె తన కథను డాక్టర్‌కు చెప్పడం మొదలుపెట్టింది. సంధ్యమ్మది పెద్దలు కుదిర్చిన పెళ్లి. భర్త ఆర్‌ అండ్‌ బిలో ఇంజనీరు. కాని అతనిది ముక్కుసూటి వ్యవహారం. ఉద్యోగానికి సంబంధించిన కొన్ని లోపాయికరమైన వ్యవహారాలు తెలిసేవి కావు. మనసులో ఏదీ దాచుకోడు. ఎవరు తనవాళ్లో ఎవరు శత్రువులో తెలియక పై ఆఫీసర్ల గురించి ఏదో ఒక మాట అనేసేవాడు. దాంతో అతడికి ఉద్యోగంలో నిత్యం సమస్యలు ఉండేవి. ఒక్కోసారి ట్రాన్స్‌ఫర్లు, ఒక్కోసారి తనే లాంగ్‌లీవ్‌లు. బంధువులదగ్గర సంధ్యమ్మకు ఇదంతా తలకొట్టేసే పనిగా ఉండేది. పైగా ప్రతిసారీ ముగ్గురు పిల్లలను వేసుకొని ట్రాన్స్‌ఫర్ల మీద ఊర్లు తిరగాలంటే చాలా కష్టం. వాళ్ల చదువు, పెంపకం ఆమెకు కష్టంగా ఉండేది. ఏమైనా అతనికి హితవు చెప్పబోతే చాలా కర్కశంగా ఎదురు తిరిగేవాడు. అసలు ఆమె మాటే అతని దగ్గర చెల్లుబాటయ్యేది కాదు. ఒకరోజు రెండు రోజులు కాదు... అతడు మరణించేవరకు ఆమెకు అదే శిక్ష. పిల్లలు వాళ్ల లోకంలో వాళ్లు ఉండేవారు. ఆమెకు తన బాధలు ఎవరితోనైనా చెప్పుకోవాలని ఉండేది. వినడానికి ఎవరూ ఉండేవారు కాదు. చెప్పాలన్నా మళ్లీ భర్తకు తెలిస్తే ఏమవుతుందోనని ఆ భయం. అలాగే నిన్న మొన్నటి వరకూ కృశించింది. ఎంతగా అంటే భర్త మరణించాక దుఃఖం కలగడంతోపాటు కొంత రిలీఫ్‌గా కూడా అనిపించేంత. కాని ఆ తర్వాతే ఆమె సమస్య మొదలయ్యింది. దారిలో ఏ కొత్త జంట స్కూటర్‌ మీద వెళుతున్నా తన పెళ్లయ్యాక అలా వెళ్లలేదే అని ఏడుపు. ఎవరు సంతోషంగా కబుర్లు చెప్పుకుంటున్నా తన భర్తతో అలా చెప్పుకోలేదే అని ఏడుపు. పిల్లలు ఆడుకుంటుంటే తన పిల్లల ఆటపాటలు చూసేంత తీరిక తనకు లేకపోయాయని ఏడుపు. శుభకార్యాలకు వెళితే తాను సరిగ్గా ఏ శుభకార్యంలోనూ హాయిగా గడపలేదని గుర్తుకొచ్చి ఏడుపు. రాను రాను సంతోషానుభూతికి విషాదానుభూతికి తేడా తెలియని స్థితికి ఆమె చేరుకుంది. ఒక మనిషికి అసలైన విషాదం మాట్లాడే గొంతు లేకపోవడం కాదు. ఎదురుగా వినే రెండు చెవులు లేకపోవడం అని ఆమెను చూస్తే సైకియాట్రిస్ట్‌కు అనిపించింది. ఇదే బాధ కొంచెం అటు ఇటుగా ఇవాళ చాలామంది స్త్రీలు అనుభవిస్తున్నారని అనిపించింది. ‘చూడమ్మా. నీ కష్టం అర్థమైంది. నీ కష్టానికి మందు ఏమిటంటే నువ్వు చెప్పడం నేను వినడం. ఎంత చెప్పుకుంటావో చెప్పు. రోజూ వచ్చి నువ్వు పడ్డ కష్టాలన్నీ చెప్పు’ అని అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. ఆమె నాలుగు వారాల పాటు అప్పుడప్పుడు వచ్చి డాక్టర్‌తో ఒక గంట కూచుని మాట్లాడి వెళ్లేది. తనలో బాగా గుచ్చుకుపోయిన అనుభవాలు చెబుతూ చెబుతూ వాటి ఉచ్చు నుంచి మెల్లగా బయటపడటం మొదలుపెట్టింది. ఇక ఆమెకు కావలసింది రోజూ మాట్లాడే మనుషులు. వినే మనుషులు. ‘చూడమ్మా. నీ పిల్లల గురించి నేనేం చెప్పలేను. కాని నీలాంటి స్థితిలో ఉన్న మనుషులు ఉన్న ఓల్డ్‌ ఏజ్‌ హోమ్‌లు ఉన్నాయి. వారితో గడపడం నీకు కొంత లాభించవచ్చు. లేదా నీ కాలనీలో నీ వంటి మనుషులతో స్నేహం చేసి రోజూ మీరంతా ఒకచోట కలుస్తుంటే మరింత లాభం చేకూర్చవచ్చు. అసలు నీ మాటలు అందరూ ఎందుకు వినాలి.. అందరి మాటలు నువ్వు విని నీ అనుభవంతో సలహాలు ఇవ్వొచ్చు కదా అనుకుంటే నువ్వే అందరికీ ఆప్తురాలివైపోతావ్‌. అందరూ నీ కోసం ఎదురు చూసే దానివిలా మారిపోతావ్‌. నువ్వు రోగిగా కాదు ఉండాల్సింది. డాక్టర్‌గా. నీ కోసం నువ్వు బతికే నలుగురి కోసం బతికే డాక్టర్‌గా’ అన్నాడతను. ఆ సలహా పని చేసింది. సంధ్యమ్మ ఇప్పుడు కొంచెం బిజీగా ఉంటోంది. ఎదుటివారి మాటలు వింటోంది. నవ్వే విషయాలకు నిజంగా నవ్వుతోంది. నిజంగా ఏడ్వాల్సిన విషయాలకు కూడా దిటవు ప్రదర్శిస్తోంది. సంధ్యమ్మ గతం నుంచి వర్తమానం నుంచి కూడా విముక్తం అయ్యి జీవితాన్ని తన చేతుల్లోకి తీసుకోగలిగింది. – కథనం: సాక్షి ఫీచర్స్‌ డెస్క్‌ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

బయటి వ్యక్తుల ఫిర్యాదుల పై తీర్పులు సులభం. కుటుంబ సభ్యుల మధ్య స్పర్థ రేగితే ఏమిటి చేయడం? తండ్రీ కొడుకుల మధ్య ఘర్షణ ఎప్పుడూ ఉండేదే. కాని తల్లి తన కొడుకునే ప్రధాన శత్రువు అని అనుకుంటోంది. ఇద్దర్నీ కూచోబెట్టి మాట్లాడాల్సిన తండ్రి ప్రేక్షక పాత్ర పోషిస్తున్నాడు. సైకియాట్రిస్ట్‌ ఈ తగాదాను తీర్చాల్సి వచ్చింది. చాలా పెద్ద పెద్ద అరుపులు వినవస్తున్నాయి. టేబుల్‌ మీద ఉండాల్సిన గ్లాస్‌ నేల మీద ఠాప్పున తగిలి వంద గిరికీలు తిరిగింది. తలుపు ధబ్బున మూసుకుపోయింది. తలుపు మూసుకున్న కొడుకు లోపలి నుంచి పెద్దపెద్దగా తిడుతున్నాడు తల్లిని. పరుషమైన మాటలు ఉన్నాయి అందులో. తల్లి తగ్గలేదు. తలుపు దగ్గర చేరి బిగ్గరగా వాదన చేస్తోంది. ‘నీకేం తక్కువ చేశామని ఇలా చేస్తున్నావురా గాడిద. మంచి కాలేజ్‌లో చేర్పించాము. అడిగింది ఇచ్చాము. కోరింది చేస్తున్నాము. చదివి బాగు పడరా అంటే మమ్మల్ని ఏడ్పించుకుని తింటున్నావేమిరా మూర్ఖుడా. నువ్విలా చేస్తే భయపడి ఊరుకుంటానని అనుకుంటున్నావేమో. నా సంగతి నీకు తెలియదు. నిన్ను ఎలా దారికి తేవాలో నాకు తెలుసు’ బుసలు కొడుతోంది. తండ్రి డ్రాయింగ్‌ ఏరియాలో నిలబడి ఆ తల్లీ కొడుకుల సంవాదాన్ని విసుగ్గా, నిస్సహాయంగా, ఉద్వేగంగా చూస్తున్నాడు. దేదీప్య్‌ బి.టెక్‌ ఫైనల్‌ ఇయర్‌ చదువుతున్నాడు. కాని చదవడం లేదు. సరిగ్గా చదవడం లేదని తల్లి ఫిర్యాదు. క్లాసులకు వెళ్లడం లేదు. వెళ్లినా ఏం చెబుతున్నారో పట్టించుకోవడం లేదు. ఎక్కువగా ఇంట్లోనే ఉంటున్నాడు. అతనికి గది ఉంది. అందులో ల్యాప్‌ టాప్‌ చూస్తూ ఉంటాడు. ఇరవై నాలుగ్గంటలూ చెవులకు హెడ్‌ఫోన్స్‌ ఉంటాయి. ఏదైనా మాట్లాడాలన్నా పిలిచినా రెండు మూడు సార్లు అరిస్తే తప్ప హెడ్‌ఫోన్స్‌ తీసి వినడు. లేదంటే ఫోన్‌ చూస్తుంటాడు. ఎక్కువగా గదిలోనే డోర్‌ లాక్‌ చేసుకుని ఉంటాడు. తల్లి సురేఖకు ఇది ఆందోళనగా ఉంది. ఆమెకు కొడుకు భవిష్యత్తు మీద కొన్ని ఆలోచనలు ఉన్నాయి. రాబోయే నాలుగైదేళ్లలో ఆమె అతణ్ణి అమెరికాలో చూడదలుచుకుంది. తమ కాలనీలో ఉన్న చాలామంది తల్లులు ఇదే ఆలోచన చేస్తున్నారు. అయితే దేదీప్య్‌ అలాంటి గోల్‌తో ఉన్నట్టు కనిపించడం లేదు. అసలు ఏ గోల్‌ లేనట్టుగా ఉంటున్నాడు. అదొక్కటే కాదు... దేదీప్య్‌ తమ్ముడు వికాస్‌ నైన్త్‌ క్లాస్‌ చదువుతున్నాడు. వాడి మీద అన్న ప్రభావం ఎలా ఉంటుందనే ఆమె ఇంకా ఆందోళనగా ఉంది. కొరుకుడు పడని ఈ కొడుకు తన జీవితానికి అతి పెద్ద శత్రువు అని ఆమె అనుకోవడం మొదలుపెట్టింది. తల్లి, తండ్రి, కొడుకు ముగ్గురూ సైకియాట్రిస్ట్‌ ఎదురుగా ఉన్నారు. తల్లి కొడుకు ముందే కొడుకు గురించి సైకియాట్రిస్ట్‌కు చెప్పింది– ‘ఏ జన్మలో ఏం పాపం చేశానో డాక్టర్‌... వీడు ఇలా తయారయ్యాడు. ఏ మాటా వినడం లేదు. ఏం చెప్పినా తప్పంటున్నాడు. ఎంతో తెలివైన పిల్లాడు. బాగా చదివేవాడు. క్లాస్‌ టాపర్‌గా వచ్చేవాడు. ఇప్పుడిలా తయారయ్యాడు. వీణ్ణేం చేయమంటారో చెప్పండి’ అంది. తండ్రి ఏం మాట్లాడలేదు. ఈ వ్యవహారంలో వేలు పెడితే కొడుకు నుంచి భార్య నుంచి ఎటువంటి చర్య ఎదుర్కొనాల్సి వస్తోందో అన్నట్టుగా ఉన్నాడు. ‘ఏం.. దేదీప్య్‌ ఏంటి నీ సమస్య’ అని అడిగాడు డాక్టర్‌. తల్లిదండ్రులను బయటకు పంపించి దేదీప్య్‌ మాట్లాడాడు. దేదీప్య్‌ ముందు నుంచి కూడా ఇంటెలిజెంట్‌ స్టూడెంట్‌. చదువంటే ఆసక్తి బాగా ఉంది. తల్లిదండ్రులంటే ఇష్టం. ప్రేమ. తండ్రికి వ్యాపారం ఉంది. కుటుంబం కోసం కష్టపడటం తన విధి అనుకుంటాడు. పిల్లలను సరిగ్గా చదివించి పెద్దవాళ్లను చేయడం తన బాధ్యత అని తల్లి అనుకుంది. అయితే దేదీప్య్‌కు ముందునుంచి నలుగురితో కలిసే అలవాటు లేదు. పెద్దగా ఫ్రెండ్స్‌ లేరు. ఒక్కడే చిన్నప్పుడు కార్టూన్‌ నెట్‌వర్క్‌ చూసేవాడు. పుస్తకాలు చదివేవాడు. ఇంట్లోనే ఉండేవాడు. చాలాసార్లు క్లాస్‌ పుస్తకాలు ముందేసుకునేవాడు.తల్లి ఇది మంచి విషయంగా అనుకుంది. దేదీప్య్‌ ఆడుకోవడం లేదనీ, ఫ్రెండ్స్‌తో కలవడం లేదని, అందరూ పిల్లలు ఎదుర్కొనే అనుభవాలు ఎదుర్కొనడం లేదనీ ఆమె అనుకోలేదు. టైమ్‌ వేస్ట్‌ కాకుండా చదువుకుంటున్నాడు అనుకుంది. ఇంకా ఇంకా చదివేలా అతణ్ణి కట్టడి చేయడం మొదలుపెట్టింది. ఆ కట్టడికి తగినట్టుగా మార్కులు, ర్యాంకులు టెన్త్‌లో ఇంటర్‌లో ఎంసెట్‌లో వచ్చేసరికి తన మార్గం సరైనది అనుకుంది. దేదీప్య్‌ కూడా తానేం చేస్తున్నాడో తనెలా ఉంటున్నాడో చెక్‌ చేసుకోకుండానే ముందుకు వెళ్లాడు. అయితే బి.టెక్‌ ఫైనల్‌ ఇయర్‌ వచ్చేసరికి అతనికి సడన్‌గా మెలకువ వచ్చినట్టయ్యింది. చుట్టూ లోకం ఒకలా ఉంది. తను ఒకలా ఉన్నాడు. తన తోటి స్టూడెంట్స్‌ చాలా యాక్టివిటీల్లో ఉన్నారు. గ్రూపులుగా క్రియేటివ్‌ పనులు చేస్తున్నారు. వాళ్లకు చాలా అప్‌డేట్స్‌ ఉన్నాయి. యూ ట్యూబ్‌లు, నెట్‌ఫ్లిక్స్‌లు, అమెజాన్‌లు.. వాటిలో వస్తున్న కంటెంట్‌ గురించి మాట్లాడుతున్నారు. ట్రిప్స్‌ తిరుగుతున్నారు. చదువు కూడా చేస్తున్నారు. తన సహజ స్వభావం రీత్యా, బిడియం రీత్యా వారెవ్వరితోనూ కలవకపోయే సరికి వారు తనను దాటుకొని చాలా దూరం వెళ్లిపోయారని అనిపించి సడన్‌గా దేదీప్య్‌కు డిప్రెషన్‌ వచ్చింది. దానికి కారణం తల్లి అని అతడికి అనిపించడం మొదలుపెట్టింది. తనతో స్థిమితంగా ఒక గంట కూచుని మాట్లాడని తండ్రి మీద మరింత కోపం వచ్చింది. అంతా కలిసి తన కొంపముంచారని అనుకోవడం మొదలుపెట్టాడు. తల్లి ఏం చెప్తే దానికి వ్యతిరేకం చేసి బాధించాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. దానికి తగినట్టుగా ఇంట్లో ప్రవర్తించసాగాడు. తండ్రి ఇదంతా ఏమీ అర్థం చేసుకోలేదు. అతను ఇల్లు చేరగానే కొడుకు మీద తల్లి ఫిర్యాదు చేసేది. అతడు మోటుగా కొడుకు చేతిలోని ఫోన్‌నో ల్యాప్‌టాప్‌నో లాగేసి దాచేసేవాడు. అదే విరుగుడు అనుకునేవాడు. దాంతో కొడుకు ఇంకా మొండిగా తయారయ్యాడు. అన్నింటి కంటే ఆశ్చర్యం ఏమిటంటే తానిలా తయారయ్యానని తానే బాధ పడుతున్నాడు. ఈ బాధలో సాయం చేయాల్సిన తల్లిదండ్రులు దూరంగా ఉన్నారని, తన మనసును అందుకోలేకపోతున్నారని ఆవేదన చెందుతున్నాడు. ముగ్గురిలోనా తీవ్రమైన దూరం ఉంది. ఒకరికొకరు అర్థం కావడం లేదు. చేసుకోవడం లేదు. ఇప్పటి సమస్యకంతా ఇదే కారణం. అంతా విన్న సైకియాట్రిస్ట్‌ తిరిగి ముగ్గురినీ కూచోబెట్టి మాట్లాడాడు. విడి విడి వ్యక్తులుగా ఉన్న ఆ ముగ్గురూ ముందు ఒక కుటుంబం కావలసిన అవసరం గురించి మాట్లాడాడు. కొడుకును అర్థం చేసుకోవాల్సిన పద్ధతిని, కొడుకు విషయంలో జరిగిపోయిన నిర్లక్ష్యాన్ని వివరించాడు. అలాగే కొడుకును తల్లిదండ్రులకు ఉండే ఆందోళనను అర్థం చేసుకోమని చెప్పాడు. ‘మీ నాన్న కష్టపడేది, మీ అమ్మ తాపత్రయ పడేది నీ కోసమే కదా’ అని చెప్పాడు. ‘వాళ్లు నా గురించి నాతోపాటుగా ఆలోచిస్తే మంచిది డాక్టర్‌. వాళ్లకై వాళ్లు ఆలోచిస్తే కాదు’ అని దేదీప్య్‌ అన్నాడు.‘ఇది మీ ఒక్క ఇంట్లోనే కాదు. చాలా ఇళ్లల్లో జరుగుతోంది. ఒక్కోచోట తండ్రి, ఒక్కోచోట తల్లి తమ పిల్లల నుంచి ఇలాంటి శతృత్వం తెచ్చుకుంటున్నారు. వర్తమానంలో అవసరమైన స్పేస్‌ను తీసుకోకుండా భవిష్యత్తు కోసం అంతా ఇబ్బందులు తెచ్చుకుంటున్నారు. రేపటి గురించి ఆలోచన మంచిదే. కాని దాని కోసం ఇవాళ్టి సాధారణ జీవితాన్ని లాస్‌ కావాల్సిన అవసరం లేదు’ అని చెప్పాడు.పైకి నేరుగా కనిపించని ఈ జటిలమైన సమస్య కేవలం మనసు విప్పి మాట్లాడుకోవడం వల్ల సగం పరిష్కారం అయ్యింది. మిగిలిన సగం పరిష్కారం కోసం ఆ విడివిడి సభ్యులు ఒక కుటుంబంగా ప్రయత్నిస్తున్నారు. విజయం కూడా సాధిస్తారు. – కథనం: సాక్షి ఫీచర్స్‌ డెస్క్‌ ఇన్‌పుట్స్‌ బై సీనియర్‌ సైకియాట్రిస్ట్‌

ప్రేమించాడు. పెళ్లయ్యాక ఫస్ట్‌ నైటే తొలి ముద్దు అన్నాడు. అమ్మాయి ఆనందంలో తేలిపోయింది. ‘తగినవాడు’ అనుకుంది.  కానీ లాస్ట్‌ మినిట్‌లో ‘నేను తగనివాణ్ణి’ అన్నాడు.  ‘నీకే కాదు.. పెళ్లికే తగనివాణ్ని’ అన్నాడు.  అమ్మాయి షాక్‌ తింది. అది పట్టించుకోలేదు అతను.  ‘‘ప్లీజ్‌.. నువ్వే మన పెళ్లి చెడగొట్టాలి’’ అన్నాడు! రిసార్ట్‌ అన్నారు గానీ అది రిసార్ట్‌లా లేదు. బీచ్‌ ఒడ్డున నాసి రకం షెడ్లు వేసి రూముల్లాగా చేశారు. రెండు మూడు కుర్రాళ్ల టీములు – వైజాగ్‌ వాళ్లట – పార్టీ చేసుకోవడానికి స్టే చేసి ఉన్నాయి. ఇప్పుడు వచ్చిన హైదరాబాద్‌ కుర్రాళ్ల టీములో ఒకరిద్దరు ఉత్సాహంగా ఉన్నా ఒకరిద్దరు బెరుగ్గా ఉన్నారు. ‘రాత్రికి ఉంటుంది మజా’ అన్నాడు హైదరాబాద్‌ టీమ్‌లోని ఒక కుర్రాడు. ‘జాగ్రత్త... పోలీసులు సడన్‌గా రావచ్చు. మీ మంచికే చెప్తున్నాను’ అన్నాడు బీర్లు తెచ్చి పెట్టిన బోయ్‌. రాత్రయ్యింది. రిసార్ట్‌లో మసక చీకటి అలుముకుంది. అక్కడక్కడ రూముల్లో సందడి వినిపిస్తూ ఉంది. హైదరాబాద్‌ టీములోని కుర్రాళ్లు వాళ్లలోని ఒకతన్ని గదిలోనే వదిలి మిగిలినవాళ్లంతా బయటకు వచ్చేశారు. ‘ఎంజాయ్‌ మామా’ అని కేరింతలు కొట్టారు వాళ్లందరూ. గదిలో ఉన్న కుర్రాడు తన ఎదురుగా వచ్చి కూచున్న ఆమె వైపు క్యూరియస్‌గా చూశాడు. లేడీ సైకియాట్రిస్ట్‌ రూములో ఆ అమ్మాయి, ఆ అమ్మాయి తల్లీ కూచుని ఉన్నారు. అమ్మాయి కళ్ల కింద చారలు ఉన్నాయి. ఏడెనిమిది రోజులుగా తిండి తింటున్నట్టుగా లేదు. ఏడ్చి ఏడ్చి అలసిపోయినట్టుగా ఉంది. ‘నా ఖర్మ డాక్టర్‌. మూడు రోజుల్లో పెళ్లి. ఎలా తయారయ్యిందో చూడండి’ అంది తల్లి సైకియాట్రిస్ట్‌తో. ‘ఇష్టం లేని పెళ్లి చేస్తున్నారా?’ అడిగింది సైకియాట్రిస్ట్‌.‘లేదండీ. ఇద్దరికీ ఒకరంటే ఒకరికి ఇష్టమే. ఆఫీసులో కలీగ్స్‌. ప్రేమించుకున్నారు. వాళ్లకై వాళ్లొచ్చి అడిగితేనే పెద్దలం ఓకే అన్నాం’ ‘ఏమ్మా... ఏంటి ప్రాబ్లమ్‌’ అడిగింది సైకియాట్రిస్ట్‌. ఆ అమ్మాయి ఏమీ మాట్లాడలేదు. ‘మీరు బయట కూచోండి. నేను కనుక్కుంటాను’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘నువ్వు ఈ కాలం అబ్బాయివి కావు’ అంది మాన్విత శిరీష్‌తో. ‘నేను ఈ కాలం అబ్బాయినే’ ఉడుక్కుంటూ అన్నాడు శిరీష్‌. ‘నీ మొహం. సర్పంటైన్‌ పబ్‌ హైదరాబాద్‌లో ఎక్కడ ఉందో చెప్పు?’ ‘తెలీదు. నీకు తెలుసా?’ కంగారుగా అడిగాడు. ‘తెలీదు. వెళ్లలేదు. కంగారు పడకు. నా ఫ్రెండ్స్‌ ఎవరో వెళితే దాని గురించి తెలిసింది. అందులో రాక్‌ మ్యూజిక్‌లూ పాప్‌ మ్యూజిక్‌లూ ఉండవు. ఎంచక్కా ఒక తబలా ఒక హార్మోనియం పెట్టుకొని ఎంకి పాటలు పాడతారు. బీరులోకి అరటికాయ బజ్జీలు ఇస్తారట’ నవ్వింది. ‘ఏమో... అదంతా నాకు తెలియదు. ఆఫీసవగానే నేరుగా ఇంటికెళ్లిపోతాను’ ‘వెళ్లి జబర్దస్త్‌ చూస్తావు. అంతేగా?’ ‘అరె.. నీకెలా తెలుసు?’ ‘సుబ్బారావ్‌... అందుకే నువ్వంటే నాకిష్టం’ శిరీష్‌ బుగ్గను పిండింది మాన్విత. ఒక శాటర్‌ డే మాన్వితను కారులో లాంగ్‌ డ్రైవ్‌కు తీసుకెళుతూ శిరీష్‌ మాన్వితతో చెప్పాడు– ‘నేను ఇంటర్‌ చదివే రోజుల్లో ఎంసెట్‌లో ర్యాంక్‌ కోసం సాయంత్రాలు డాబా మీదకు వెళ్లి చదువుకునేవాణ్ణి. రాత్రి ఎనిమిదీ ఎనిమిదిన్నర టైములో పక్కింటామె పనంతా ముగించి స్నానానికి వెళ్లేది. వాళ్లది ఓపెన్‌ టాప్‌ బాత్‌రూమ్‌. నేను సరిగ్గా నిలబడితే పూర్తిగా కనిపిస్తుంది. కాని నేను ఒక్కసారి కూడా చూడలేదు. చూడకూడదు అనుకున్నాను. బి.టెక్‌ చేస్తున్నప్పుడు మా బేచ్‌మేట్‌ ఒకమ్మాయి నాకు ఐ లవ్‌ యూ చెప్పింది. కాని ఆ అమ్మాయి పట్ల నాకేమీ ఫీలింగ్స్‌ లేవు. సారీ అన్నాను. అయితే ఒక ముద్దన్నా పెట్టు అంది. పెట్టను అన్నాను. నేను పెట్టే ముద్దు నేను చేసుకోబోయే అమ్మాయికే పెట్టాలి అనుకున్నాను. ఇప్పుడు ఈ కారులో నువ్వూ నేనూ తప్ప ఎవరూ లేరు. ఇప్పుడు నిన్ను ముద్దు పెట్టుకోవచ్చు. కాని మన పెళ్లయ్యాక నువ్వు పాల గ్లాసు తీసుకొని వచ్చాక కొత్త పెళ్లి కూతురిగా ఉన్నప్పుడు నిన్ను తొలిసారి ముద్దు పెట్టుకున్న మెమొరీ లైఫ్‌లాంగ్‌ బాగుంటుంది కదా’... మాన్విత కళ్లల్లో ఎందుకో అతని పట్ల విపరీతంగా ఆరాధన పెరిగి తడి ఉబికింది. ‘సుబ్బారావ్‌... సుబ్బారావ్‌’ తలలోకి వేళ్లు దూర్చి అల్లరిగా జుట్టును చెదరగొట్టింది. ‘తర్వాత?’ అడిగింది సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘అతను పెళ్లి చేసుకోను అంటున్నాడు’ ‘అదేంటి?’ ‘నన్నే పెళ్లి చెడగొట్టమంటున్నాడు. నాతో మాట్లాడటం లేదు. నా ఫోన్‌ ఎత్తడం లేదు. మూడ్రోజుల్లో పెళ్లి పెట్టుకొని ఏం ఎరగనట్టు ఇవాళ ఆఫీసుకు కూడా వెళ్లాడు’ ‘విచిత్రంగా ఉంది’ ‘నాకు చచ్చిపోవాలని ఉంది’ ‘రేయ్‌ మామా... అసలే ఆ అమ్మాయి స్పీడు. నువ్వేమో పప్పు. ఫస్ట్‌నైట్‌ తెల్లముఖం వేశావంటే తర్వాత మా పరువు పోతుంది’ అన్నారు శిరీష్‌ ఫ్రెండ్స్‌. ‘అలా ఏమీ ఉండదు. మన తాత ముత్తాలంతా ప్రాక్టీసు చేసే పెళ్లిళ్లు చేసుకున్నారా? నేచరే అన్నీ నేర్పుతుంది’‘చెట్లు కొట్టేసి, కొండలు తవ్వి రోడ్లు వేసేశాక ఇంకా నేచర్‌ ఎక్కడుంది? అదేం నేర్పుతుంది’ జోక్‌ చేశాడో ఫ్రెండు. ‘మగాడు కొన్ని తెలియడం వల్ల చెడిపోతాడు. కొన్ని తెలియకపోతే చెడిపోతాడు’మొత్తానికి అందరూ శిరీష్‌ని బెదరగొట్టి రిసార్ట్‌ ప్రోగ్రామ్‌ పెట్టారు.‘అది శిరీష్‌ చేసిన తప్పు డాక్టర్‌. అక్కడ అతను ఫెయిల్‌ అయ్యాడు. ఏమీ చేయలేకపోయాడు. అది చాలా దెబ్బ కొట్టింది అతని కాన్ఫిడెన్స్‌ మీద. కాని అతడు ఎంత మంచివాడంటే వెంటనే హైదరాబాద్‌ వచ్చి జరిగింది నాతో చెప్పి పెళ్లి చేసుకోలేనని డిక్లేర్‌ చేశాడు. ఇక మీదట ఎవర్నీ చేసుకోనని కూడా చెప్పేశాడు. ఇరవై నాలుగ్గంటలూ కెరీర్‌ మీద దృష్టి పెడతాడట. అదే జీవితం అనుకుంటాడట’ మాన్విత ఏడ్చింది. ‘ఆపు. అనవసరంగా ఏడుస్తున్నావు. లేచి బయటికెళ్లి ఇప్పుడు మీ అమ్మను పంపు. రేపు ఆ సుబ్బారావ్‌ను పంపు’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌. తల్లికి జరిగిందంతా చెప్పి కూతురుకు ఎలా ధైర్యం చెప్పాలో సలహా ఇచ్చింది సైకియాట్రిస్ట్‌. మరుసటి రోజు సైకియాట్రిస్ట్‌ ఎదురుగా కూచుని ఉన్నాడు శిరీష్‌. ‘చూడు శిరీష్‌.. ఇంత సంస్కారం ఉండి డిస్టర్బెన్స్‌ తెచ్చుకున్నావ్‌. ఇంటర్‌కోర్స్‌ అనేది ఆహ్లాదకరమైన వాతావరణంలో, సంపూర్ణ అంగీకారం, పరిచయం, ప్రేమ ఉన్న మనుషుల మధ్య అవరోధాలు లేకుండా జరుగుతుంది. లేదంటే నీలా జరుగుతుంది. నీకున్న జబ్బును పెర్‌ఫార్మెన్స్‌ యాంగ్జయిటీ అంటారు. కొత్త వాతావరణం, ఎవరో తెలియని స్త్రీ, రోగ భయం, పోలీసుల భయం... వీటిన్నింటి వల్ల నువ్వు ఫెయిలయ్యావు తప్ప నీలో లోపం ఉండి కాదు. ఇక మీదట ఎప్పుడూ ఇలా చేయకు. ధైర్యంగా ఉండు. సరేనా’ అంది.అప్పటి వరకూ కుంగిపోయి ఉన్న శిరీష్‌లో ఆ మాటలతో వెలుగు వచ్చింది. ‘థ్యాంక్యూ డాక్టర్‌. మరి మెడిసిన్లు ఏమైనా వాడాలా?’ అడిగాడు. ‘అవును. వాడాలి’ అని ఆమె ప్రిస్క్రిప్షన్‌ మీద రాసి ఇచ్చింది. చూశాడు.‘పెళ్లి’ అని ఉంది. శిరీష్, మాన్విత పెళ్లి చేసుకున్నారు. వాళ్లు సంతోషంగా ఉన్నారనడానికి ఫేస్‌బుక్‌లో అప్‌లోడ్‌ అవుతున్న హనీమూన్‌ ట్రిప్‌ ఫొటోలే సాక్ష్యం. – కథనం: సాక్షి ఫీచర్స్‌ డెస్క్‌

మేనమామ పోలిక అదృష్టం. మరి మేనత్త పోలిక? మహాభాగ్యం. బంధుత్వాలు బలంగా ఉండాలనే పెద్దలు ఇలా సెలవిచ్చారు.కాని పిల్లలకు అలా అర్థం కాకపోవచ్చు. ఆ మెలకువను చెప్పే కథనం ఇది. మీ ఫ్యామిలీకి ఉపయోగపడే మేలుకొలుపు. గోరుచిక్కుళ్లు, మునక్కాడలు, పొట్లకాయలు మాత్రమే ప్రకృతికి సమ్మతం కాదు. సొరకాయలు, గుమ్మడికాయలు, దోసకాయలు కూడా ఉంటాయి. లలితంగా కోమలంగా ఉండే సన్నజాజులు, విరజాజులు మాత్రమే ప్రకృతి పూయదు. కలువలు, తామరలు, పొద్దు తిరుగుడు పూలు కూడా ఉంటాయి. ఉన్నదంతా ప్రకృతికి అపురూపమే. ఉన్నదే అందం. వచ్చిందే ఆనందం.      ...... అమ్మాయికి పదహారేళ్లు. తక్కువ బరువు ఉంది. ఉండాల్సినంత బరువు లేదు. బలహీనంగా ఉంది. తిండి తినడం లేదు. ముద్ద పట్టడం లేదు. ఎటో చూస్తోంది. ఏమిటోగా ఉంటోంది. తల్లిదండ్రులకు ఏమీ అర్థం కాక సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు తీసుకొచ్చారు. ‘ఏమిటి సమస్య?’ సైకియాట్రిస్ట్‌ అడిగింది. ‘అసలు అన్నం తినడం లేదు డాక్టర్‌’ అంది తల్లి. ‘సరే మీరు బయట కూర్చోండి’ అని తల్లిదండ్రులను బయటకు పంపించింది. తర్వాత అమ్మాయి వైపు చూసింది. చక్కటి ముఖం. అందమైన కళ్లు. చాలా చక్కటి నాసిక. చెంపలు. పెదాలు. కాని ఆ ముఖంలో వెలుతురు లేదు. ఆ వయసులో ఉండాల్సిన తేజస్సు లేదు. ఆనందం కనిపించడం లేదు. ‘ఏమ్మా... ఏమైనా ప్రేమలో పడ్డావా’ అడిగింది సైకియాట్రిస్ట్‌. తల అడ్డంగా ఊపింది. ‘మార్కులు తీసుకు రమ్మని... రాత్రికి రాత్రి సుందర్‌ పిచయ్‌ అయిపోవాలని వేధిస్తున్నారా?’  ‘లేదు’ అని అంది ఆ అమ్మాయి. ‘ప్రేమించకపోతే యాసిడ్‌ పోస్తామని ఎవరైనా బెదిరిస్తున్నారా?’ ‘ఊహూ’ ‘మరి?’ ‘నేను మా మేనత్తలా ఉంటానట’ ‘ఉంటే?’ ‘అలా ఉండటం నాకిష్టం లేదు’ ‘ఏం?’ ‘అలా ఉంటే నేను చచ్చిపోతాను’... ‘అవును.. నేను మా మేనత్తలా ఉంటే చచ్చిపోతాను... చచ్చిపోతాను’ ఆ అమ్మాయి ఏడవడం మొదలుపెట్టింది.                          ..... నాగసుందరి ఆ అమ్మాయి పేరు. ఇంటర్‌ ఫస్ట్‌ ఇయర్‌ చదువుతోంది. దానికి ముందు టెన్త్, ఆ ముందు నైన్త్‌ చాలా హుషారుగా చదవాలనుకుంది. కాని కొంచెం బొద్దుగా తయారవడం మొదలెట్టింది. కొంచెం లావుగా తయారవడం మొదలెట్టింది. రెండేళ్లలో పది కిలోల బరువు పెరిగింది. బట్ట కొంటే ఎక్కువ కొనాల్సి వచ్చేది. రెడీమేడ్‌ కొనాలంటే చాలాసేపు వెతకాల్సొచ్చేది. కొత్త చెప్పులు తొందరగా అణిగిపోయేవి. తండ్రి స్కూటర్‌ మీద ఎక్కించుకునేటప్పుడు ఆ స్కూటర్‌ కుయ్యోమని మూలిగినట్టుగా ఆ అమ్మాయికి అనిపించేది. వారూ వీరూ ఇంటికి పోచుకోలు కబుర్లు చెప్పడానికి వచ్చినప్పుడు ‘అమ్మాయి.. బొద్దుగా తయారవుతోందండీ... ఈ వయసులోనే కంట్రోల్‌ చేయాలి... లేకుంటే తర్వాత చాలా కష్టమవుతుంది’ అనేవారు. ‘అది తన తప్పు కాదండీ. మేనత్త పోలిక. ఆమె కూడా ఇలా బొద్దుగా ఉండేది కదా. జీన్సు. ఎక్కడికి పోతాయి’ అనేది. స్కూల్లో పిల్లలు ఏడిపించేవారు. బోండాం బోండాం అనేవారు. క్లాస్‌ టీచర్‌ స్నాక్స్‌ టైమ్‌లో రెండు ప్లేట్లు పెట్టేది. అవన్నీ నాగసుందరి సరదాగానే తీసుకునేది. కాని ఇంటికి వచ్చినప్పుడు అమ్మ వాళ్లతో వీళ్లతో మాట్లాడేటప్పుడు ‘మా అమ్మాయిది మేనత్త పోలిక’ అన్నప్పుడు మాత్రం వణుకు వచ్చేది.       ...... ‘కొంచెం లావుగా ఉన్నావని, మేనత్తలా ఉన్నావని ఎవరైనా అంటే భయపడతావా? దిగులు పడతావా? ఇందులో భయపడటానికి ఏముంది?’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘అది కాదు డాక్టర్‌’ అని ఆ అమ్మాయి తల వొంచుకుంది. ‘పర్లేదు చెప్పు’ ‘మా మేనత్తకు లావు తగ్గలేదు. ఎన్నేళ్లున్నా పెళ్లి కాలేదు. ఒక రోజు ఆమె నాకీ లావు ఇష్టం లేదు అని చచ్చిపోయింది’ సైకియాట్రిస్ట్‌ ఒక్క క్షణం ఆ తీవ్రతను గ్రహించింది. ‘నాకు మా అమ్మా నాన్న అంటే చాలా ఇష్టం. నేను పెద్దయ్యి వాళ్లను బాగా చూసుకోవాలి. లావుగా ఉంటూ పెళ్లి అవకుండా వాళ్లను దిగులుతో చంపకూడదు. నేను చచ్చిపోకూడదు’ అంది వెచ్చటి కన్నీళ్లతో. సైకియాట్రిస్ట్‌ ఆ అమ్మాయినే చూస్తూ కూచుంది.      ..... నాగసుందరిని అనేక పరీక్షలు చేసిన మీదట ఆ అమ్మాయి పరిస్థితి సున్నితంగా ఉందని సైకియాట్రిస్ట్‌కు అర్థమైంది. అస్సలు అన్నం తినడం లేదు. తినడానికి రోజుల తరబడి సంశయిస్తోంది. ఆ లంకణాలను భరించలేక ఒక్కోసారి విపరీతంగా తినేస్తోంది. ఉండాల్సిన బరువు కన్నా తగ్గినా అద్దం ముందు నిలుచుంటే ఆ అమ్మాయికి తనను తాను చాలా లావుగా కనిపిస్తోంది. అంటే ఇంకా సన్నబడాలని తీవ్రంగా తిండిని కంట్రోల్‌ చేస్తోంది. ఇది ‘అనెరెక్సియా నెర్వోజా’ అనే డిజార్డర్‌. ఇది ఒక మోస్త్తరు వరకూ ఉంటే హాని ఉండదు. శ్రుతి మించితే ప్రాణాలకు కూడా ప్రమాదం.     .... సైకియాట్రిస్ట్‌ తల్లిదండ్రులను కూచోబెట్టింది.‘చూడండి. పిల్లల మనసులో ఏముందో వారికి ఎటువంటి భయాలు ఏర్పడుతున్నాయో మనం ఎటువంటి భయాలు కల్పిస్తున్నామో సొసైటీ వాళ్లను ఎంత అపోహలో నెడుతోందో ఎప్పటికప్పుడు మనం పట్టించుకోవాలి. బిజీలో ఇవాళ్టి తల్లిదండ్రులు ఏమీ గమనించక తీరా చేతులు కాలాక ఆకులు పట్టుకోవాలని చూస్తున్నారు. మీ అమ్మాయికి మేనత్త పోలిక వచ్చింది. వస్తే తప్పేంటి? లావుగా ఉండటంలో ఏ తప్పూ లేదు. అది మరీ అవసరానికి మించిన లావు అయితే కొన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకుని అదుపు చేసుకుంటే సరిపోతుందని చెప్పాలి. లావుగా ఉండటం పాపం సన్నగా ఉండటం వరం అని నూరిపోస్తున్నాం. మన క్యాలెండర్లలో బక్క చిక్కిన లక్ష్మీదేవిని ఎప్పుడైనా చూశామా? ఆరోగ్యకరమైన దేహమే ఐశ్వర్యం. ప్రకృతి ఇచ్చిన శరీరం ఆరోగ్యంగా ఉంటే లావైనా సన్నమైనా తెలుపైనా నలుపైనా ఏం ప్రాబ్లమ్‌ లేదని చెప్పాలి. ఆ అమ్మాయి మేనత్తలో ఆత్మవిశ్వాసం నింపి ఉంటే ఆమెను ఏదో ఒక ఉద్యోగంలో వ్యాపకంలో పెట్టి ఉంటే ఎవరో ఒకరు ఇష్టపడేవారు దొరికి ఉండేవారు. లేదా ఆమె ఆ వ్యాపకాల్లో సంతృప్తి పడేది. శరీరం పరమావధి పెళ్లి మాత్రమే అనీ ఆ పెళ్లికి శరీరం సుందరంగా ఉండాలని నూరిపోస్తున్నాం. మామిడి చెట్లే ఉండాలి ద్రాక్ష గుత్తులే కాయాలి అనుకుంటే వేప చెట్టు ఉండేది కాదు. దాని చేదు కూడా కలిస్తేనే తీపి చేదు సమానమై సృష్టి సమతూకంతో ఉంటుంది. అన్ని విధాల రూపాలు, దేహాలు, రంగులు ఇవన్నీ ప్రకృతి తన కోసం అల్లుకున్న నేత. దానిని అర్థం చేయించాలి మన పిల్లలకు. ఆ అమ్మాయి మేనత్తలో కూడా ఏవో పాజిటివ్‌ విషయాలు ఉండే ఉంటాయి. వాటిని చెప్పండి మీ అమ్మాయికి. తనలోని పాజిటివ్‌ విషయాలు అర్థం చేయించండి. మీ అమ్మాయి టెన్త్‌లో టాపర్‌. బుద్ధి కూడా గొప్ప సౌందర్యం అని చెప్పండి’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌. ఆ తర్వాత సైకియాట్రిస్ట్, సైకాలజిస్ట్, న్యూట్రీషనిస్ట్‌లు కలిసి ఒక టీమ్‌లా మారి నాగసుందరిని ట్రీట్‌ చేశారు.నాగసుందరి ఇప్పుడు నాగసుందరిలా ఉంది. బాగా చదువుకుంటోంది. సన్నగా ఉందా లావుగా ఉందా అని లోకం చూడవచ్చు. కాని అద్దం ముందు నిలుచున్న ప్రతిసారీ ఇది నేను... నేను నాకు చాలా ఇష్టం అనుకుని బుగ్గ మీద ఒక చిట్టి ముద్దు పెట్టుకుంటోంది.తనను తాను స్వీకరించడమే కదా అసలైన విజయం. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డా. పద్మ పాల్వాయి, సైకియాట్రిస్ట్‌ 

టెక్సాస్‌ : అమెరికాలో సైకియాట్రిస్ట్‌గా పేరొందిన ప్రవాస తెలుగు మహిళ డాక్టర్‌ ఝాన్సీ రాజ్‌ ఆత్మహత్య చేసుకున్నారు. టెక్సాస్‌లోని ఫోర్ట్‌ వర్త్‌లో నివసించే ఝాన్సీ తన కారును స్వయంగా డ్రైవ్‌ చేస్తూ సరస్సులోకి దింపి బలవన్మరణానికి పాల్పడ్డారు. తెలుగు రాష్ట్రాలకు చెందిన ఝాన్సీ నిత్యం చురుకుగా, ధైర్యంగా ఉండేవారు. ఆమె ఎందుకు ఇలాంటి తీవ్ర నిర్ణయం తీసుకున్నారనేది వెల్లడి కాలేదు. ఝాన్సీ ఉస్మానియా మెడికల్‌ కాలేజ్‌లో 1976లో వైద్య విద్యను అభ్యసించారు. అమెరికాలో ఆమె 43 సంవత్సరాలుగా వైద్య సేవలు అందిస్తూ ప్రముఖ సైకియాట్రిస్ట్‌గా గుర్తింపు పొందారు.

పెళ్లి చేసుకున్నాక బావా మరదళ్లలా ఉంటే బాగుంటుంది. చిన్నప్పటి నుంచి చూస్తున్న బావ అన్నల్లో ఒకడిలాగా అనిపించవచ్చు. అలాంటి బావను ఎలా పెళ్లి చేసుకోవాలి? మేనత్త పోరు వల్లో, మేనమామ గోడు వల్లో అమ్మాయి జీవితం మోడు కాకూడదు. బలవంతం చేస్తే... బాబా బావా పన్నీరు కాస్తా... బావా బావా కన్నీరు అవుతుంది. సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గర తల్లిదండ్రులు కూచుని ఉన్నారు. ‘చెప్పండి’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘బయట మా అమ్మాయి కూచుని ఉంది. మీరు కొంచెం కౌన్సెలింగ్‌ ఇవ్వాలి’ అన్నారు వాళ్లు. ‘దేని గురించి?’ ‘పెళ్లి చేసుకోను అంటోంది’ ‘ఎప్పటికీ ఎవరినీ చేసుకోనంటోందా?’ ‘కాదు... ఒక సంబంధం చూశాం. ఆ అబ్బాయిని చేసుకోను అని అంటోంది’ సైకియాట్రిస్ట్‌ కళ్లద్దాలు తీసి చేతిలో పట్టుకుంది. ‘చూడండి. ఇది మానసిక వైద్యం చేసే విభాగం. అమ్మాయి పెళ్లి వద్దంటోంది... ఫలానా చీర కట్టుకోనంటోంది... ఫలానా కాలేజీలో చేరనంటోంది అంటే మేము చేసేది ఏమీ లేదు. ఇది మీరు సాల్వ్‌ చేసుకోవాల్సిన ప్రాబ్లమ్‌. మీ అమ్మాయిని అడిగి ఆ సంబంధం కాదంటే ఇంకో సంబంధం చేయండి’ ‘అదికాదండీ.. మీరొక్కసారి మాట్లాడితే... అది  మంచి సంబంధం... అందుకని’ బతిమిలాడారు. ‘సరే’ అందామె. ఆ అమ్మాయికి 21 ఏళ్లు. చామనఛాయలో చక్కటి కను ముక్కుతో ఉంది. స్థిరంగా ఉన్నట్లు కనిపించేందుకు ప్రయత్నిస్తోంది. కళ్లలో ఆందోళన ప్రస్ఫుటంగా కనిపిస్తోంది. ‘చెప్పమ్మా... పెళ్లి ఎందుకు చేసుకోవద్దనుకుంటున్నావు’ అడిగింది సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘చేసుకోను అని చెప్పట్లేదు డాక్టర్‌. ఇప్పుడే వద్దు. రెండేళ్ల తర్వాత చేసుకుంటాను అంటున్నాను.  అబ్బాయి గురించి నాకేం వ్యతిరేకత లేదు కాని నాకు ఇప్పుడే పెళ్లి చేసుకోవాలని లేదు’ అందా అమ్మాయి. ‘ఎవరినైనా ప్రేమించావా?’ ‘అయ్యో! అలాంటిదేమీ లేదండీ’ ‘మరి ఈ మాత్రం దానికి ఎందుకు అందరూ వర్రీ అవుతున్నారు. నువ్వూ... మీ అమ్మా నాన్నలూ’ అమ్మాయి సడన్‌గా ఏడ్వడం మొదలుపెట్టింది. ‘అయ్యో. ఏడవకమ్మా’ సైకియాట్రిస్ట్‌ నాప్‌కిన్‌ తీసిచ్చింది. ‘ఆ అబ్బాయి మా మేనత్త కొడుకే డాక్టర్‌. చిన్నప్పటి నుంచి చూసినవాడే. అతన్ని పెళ్లి చేసుకోమని ఇంట్లోవాళ్లు అంటున్నారు. నాకైతే ఇప్పటికిప్పుడు నా మైండ్‌ సిద్ధంగా లేదు. అంతే కాదు అతడి మీద పెళ్లి చేసుకునేంత మనసు పోవడం లేదు. అదీగాక మేనరికం వల్ల పిల్లలు సరిగా పుట్టరు అని అంటారు కదా. ఆ సందేహం కూడా ఉంది. ఇవన్నీ నేను చెప్తుంటే మా వాళ్లు’... మళ్లీ ఏడ్వడం మొదలుపెట్టింది. సైకియాట్రిస్ట్‌కు ఇదంతా స్ట్రేంజ్‌గా అనిపించింది. చాలా సాధారణ సమస్య. అమ్మాయి మేనరికం వద్దంటోంది. ఇంకో పెళ్లి చేసుకోవాలనుకుంటోంది. అదీ ఇప్పుడు కాదనుకుంటోంది. ఇందులో సమస్య ఏమిటో అర్థం కావడం లేదు. ‘సమస్య ఉంది డాక్టర్‌. మా ఇంట్లో అందరూ నన్ను టార్చర్‌ పెడుతున్నారు’ ‘అంటే?’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘మా అమ్మకు డయాబెటిస్‌ ఉంది. ఆమె రెండు వారాలుగా మందులు మానేసింది. మా అన్నయ్య ఆ సంగతి చెప్పి నీ వల్ల అమ్మ మందులు మానేసింది... ఆమె చచ్చిపోతుంది... ఒకవేళ చచ్చిపోతే నువ్వే బాధ్యత వహించాల్సి ఉంటుంది అని టెన్షన్‌ పెడుతున్నాడు. మా నాన్న నాతో మాట్లాడకుండా సాధిస్తున్నాడు. మా అమ్మ చచ్చిపోతుందేమోనని నిజంగానే నాకు భయంగా ఉంది. ఆమె చచ్చిపోయేలోపు నాకే ఆత్మహత్య చేసుకోవాలని ఉంది’ అంది తల వొంచుకుని దుఃఖిస్తూ. ఆ అమ్మాయికి ఒక మేనత్త కొడుకు ఉన్నాడు. అతడు బాగా చదువుకున్నాడు. అమెరికాలో ఉద్యోగం చేస్తున్నాడు. బాగా డబ్బు సంపాదిస్తున్నాడు. మేనత్తకు తన తమ్ముడంటే అభిమానం. తమ్ముడి కూతురంటే వాత్సల్యం. అమ్మాయి తండ్రికి కూడా తన చెల్లెలి కుటుంబంతో వియ్యమందడం సంతోషం. ఈ పెళ్లి జరిగితే రక్తసంబంధం తర్వాతి తరానికి కొనసాగుతుందని పెద్దల ఆలోచన. ఈ పెళ్లి జరక్కపోతే స్థితిమంతులైన చెల్లెలి కుటుంబంతో తేడా ఎక్కడ వస్తుందో వాళ్లు ఎక్కడ దూరమైపోతారో అని తండ్రి, తల్లి, అన్న ఆందోళన చెందుతున్నారు. కాని అమ్మాయికి మాత్రం ఈ పెళ్లి ఇష్టం లేదు. అన్ని విధాలా చెప్పి చూశారు. చివరకు బెదిరింపులకు దిగారు. కుటుంబ పరువు ఏం కాను అని బ్లాక్‌మెయిల్‌ చేస్తున్నారు. వొత్తిడికి ఆ అమ్మాయి కిందా మీదా అయిపోతూ ఉంది. చచ్చిపోవాలని లోలోపల అనుకుంటూ ఉంది. ఇదీ కేసు. సైకియాట్రిస్ట్‌కు మొత్తం అర్థమైంది. ‘సరేనమ్మా. నువ్వెళ్లు. రేపు మీ అమ్మను నాన్నను అన్నయ్యను రమ్మన్నానని చెప్పు’ అంది. ఆ చిన్న ఆశతో డాక్టర్‌ వైపు చూసి లేచి బయటకెళ్లిపోయింది. మరుసటి రోజు తల్లి, తండ్రి, అన్నయ్య సైకియాట్రిస్ట్‌ ఎదురుగా కూచుని ఉన్నారు. ‘అది కాదు డాక్టర్‌. మా నిర్ణయంలో తప్పేముంది చెప్పండి’ అన్నాడు తండ్రి. ‘సార్‌. మీరు బాగా రెడీ అయ్యి ఆఫీసుకు బయల్దేరుదామని బయటికొస్తే పైనుంచి మీ షర్ట్‌ మీద పక్షి రెట్ట పడితే మీరు ఆ షర్ట్‌తోనే వెళతారా? మార్చుకొని వెళతారా?’ ‘మార్చుకుని వెళతాను’ ‘కాసేపటి వ్యవహారానికే షర్ట్‌ మారిస్తే జీవితాంతం ఇష్టం లేని బరువును ఆ అమ్మాయి ఎందుకు మోయాలనుకుంటున్నారు?’ అతను దెబ్బ తిన్నట్టుగా చూశాడు. ‘కాపురం చేయాల్సింది ఆ అమ్మాయి. అతనితో జీవితాన్ని పంచుకోవాల్సింది ఆ అమ్మాయి. ఇరవైనాలుగ్గంటలూ అతడు ఎదురుగా ఉంటే చూస్తూ స్వీకరించాల్సింది ఆ అమ్మాయి. ఆ అమ్మాయికి అది ఇష్టం లేనప్పుడు ఎందుకు బలవంతం చేస్తారు? ప్రతి ఒక్కరికీ నిర్ణయం తీసుకునే హక్కు, ఎదుటివారికి ఆ నిర్ణయాన్ని గౌరవించే బాధ్యత ఉందని ఎందుకు భావిస్తున్నారు? పైగా కుటుంబ మర్యాద బంధాల కొనసాగింపు అని ఎమోషనల్‌ బ్లాక్‌మెయిల్‌ చేస్తున్నారు. ఆడపిల్ల మాత్రమే కుటుంబ మర్యాద కాపాడాలా? ఆడపిల్ల పెళ్లి ఇష్టం లేదన్నా లేదంటే నచ్చినవాణ్ణి చేసుకున్నా కుటుంబ మర్యాద పోయిందని ఎందుకు రాద్ధాంతం చేస్తారు. ఆడపిల్ల భుజాల మీద మాత్రమే కుటుంబ మర్యాద ఎందుకు ఉంది? ఆమె నిర్ణయానికి మంచి చెడులకు అతీతమైన మర్యాదను మీ కుటుంబానికి మీరు సంపాదించి పెట్టలేదా? ఇక బంధాల కొనసాగింపు. మీరు, మీ చెల్లెలు ఈ పెళ్లితో మాత్రమే బలపడతారా? ఈ పెళ్లి జరక్కపోతే విడిపోయేంత బలహీనమైన అన్నాచెల్లెళ్ల అనుబంధమా మీది. అంత బలహీనమైనదైతే దాని కోసం బాధపడటం అనవసరం ఏమో కదా! మీరు చేస్తున్న వొత్తిడి వల్ల మీ అమ్మాయి ఆత్మహత్య చేసుకుందామని ఆలోచిస్తోంది. అదే జరిగితే సమస్యకు పరిష్కారం జరిగిందని సంతోషపడతారా?’ తల్లిదండ్రులు, అన్న అదిరిపోయారు. ‘మాకు తెలియదు డాక్టర్‌. ఏదో అమ్మాయికి మంచి జరుగుతుందని తాపత్రయపడ్డాం’ ‘ఆమ్మాయికి ఏది ఇష్టమో అది చేస్తే మంచి. నచ్చనిది చేస్తే చెడు. అది గ్రహించండి ముందు’ అంది లేడీ సైకియాట్రిస్ట్‌. తండ్రి తల పంకించాడు. ‘ఇది మాకు కొంచెం కష్టమే. అయినా అమ్మాయి కంటే ఏదీ ఎక్కువ కాదు. నా చెల్లెలికి మేనల్లుడికి నేను సర్ది చెప్పుకుంటాను. వాళ్లు కూడా మూర్ఖంగా ఉంటారని అనుకోను. ఎనీ హౌ థ్యాంక్యూ డాక్టర్‌’ ముగ్గురూ లేచి నిలబడ్డారు. వాళ్లు వెళ్లిపోయారు. ఆ తర్వాత మళ్లీ రాలేదు. ఆ అమ్మాయి మీద వొత్తిడి పెట్టి పెళ్లి చేసి ఉండరనే సైకియాట్రిస్ట్‌ నమ్మకం. ఆ నమ్మకమే నిజమవ్వాలని కోరుకుందాం. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డా. పద్మ పాల్వాయి, సైకియాట్రిస్ట్‌

జీవితం... తాడు మీద నడక. బంధాలు... వెదురుగడలా  ఆ నడకను బ్యాలెన్స్‌ చేయడానికి ఉపయోగపడాలే తప్ప, కత్తిలా మారి తాడును తెగ్గొట్టేలా ఉండకూడదు. కుటుంబంలో అన్ని గదులకూ స్పేస్‌ ఉన్నట్టే బంధాల మధ్య కూడా స్పేస్‌ ఉండాలి. ఒక గదిలో మరో గది దూరితే అసౌకర్యం చికాకు రేపుతుంది. ఆ చికాకును దూరం చేసే కథనమే ఇది. చేయాల్సినంత సేపు వంట చేశాక ఆడవాళ్లు కిచెన్‌లో నుంచి బయటకు వస్తారు. కాని ఇంట్లో ఎక్కడ ఉన్నా కాపురంలో సెగ తగులుతూ ఉంటే? పొయ్యిలో నుంచి పెనం మీదకు, పెనం మీద నుంచి పొయ్యిలోకి జీవితం సాగుతూ ఉంటే? ఆమె విడాకులు తీసుకుంది.  డిప్రెషన్‌ వచ్చింది. మళ్లీ పెళ్లి చేసుకుంది. డిప్రెషన్‌ వచ్చింది. కొడుకు ఆమెను ప్రాణంలా చూసుకున్నాడు. కాని కొడుకు వల్లే ఆమె ప్రాణం పోయేలా ఉంది. ‘నేనొక దురదృష్టవంతురాలిని డాక్టర్‌’ అందామె సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు వచ్చి. నలభై అయిదేళ్లు ఉంటాయి. చక్కగా హుందాగా ఉన్న స్త్రీ. చూస్తే ఒక సమర్థురాలైన స్త్రీగా కూడా అనిపిస్తుంది. లేత రంగు ఉన్న చీర కొంగును ఎడమ చేత గుప్పిట పట్టి మాట్లాడుతూ ఉంది. ‘పదిహేడేళ్లకు నా పెళ్లి చేశారు. అతడు ఆఫీసర్‌. మరో సంవత్సరానికి నాకు కొడుకు పుట్టాడు. జీవితానికి ఇంకేం కావాలి అనుకున్నాను. కాని అతనికి వ్యసనం ఉంది. తాగుడు వ్యసనం ఉంటే డబ్బు ఖర్చు అవుతుంది. కాని అనుమానపు వ్యసనం ఉంటే ఇంట్లో అందరి మనశ్శాంతి కరువవుతుంది. కిచెన్‌లో వంట చేస్తున్నా, బాత్‌రూమ్‌లో రెండు నిమిషాలు ఎక్కువ సేపు ఉన్నా, టెర్రస్‌ మీదకెళ్లి బట్టలు ఆరేస్తున్నా, ఫోన్‌ మాట్లాడినా అనుమానం. ఆడవాళ్లు మగవాళ్లను తిరిగి కొట్టకూడదనే నియమం ఒకటి సమాజంలో ఉంది అన్న ధైర్యంతో మగవాళ్లు ఆడవాళ్లను కొడుతుంటారు. అతడు నన్ను కొట్టేవాడు. తిట్టేవాడు. ఇంత డబ్బు పోసి కొనుక్కుంది ఇందుకా అనిపించింది. నా కొడుక్కి ఎనిమిదేళ్లు వచ్చే వరకు ఈ నరకం అనుభవించాను. వాడికి ఊహ తెలిశాక వాడు మాట్లాడిన మొదటి మాట– నాన్న మనకు వద్దమ్మా అని. వాడు నాకు ధైర్యం ఇచ్చాడు. వాడే నాకు వెలుతురు ఇచ్చాడు. వెంటనే ఆ కాపురం నుంచి బయటకు వచ్చాను. విడాకులు తీసుకున్నాను’... సైకియాట్రిస్ట్‌ నోట్‌ చేసుకుంటూ ఉన్నాడు. ‘నేను చదువుకున్నాను. మా పుట్టింటి నుంచి ఆర్థికంగా సపోర్ట్‌ ఉంది. ఉద్యోగం చేయగలను. చేశాను. కొడుకును చూసుకున్నాను. నిజానికి వాడే నన్ను చూసుకున్నాడు. నాకు వాడు వాడికి నేను ఇలా జీవితం గడిచింది. మాకు మూడో మనిషి తెలియదు. మేమే ఒక లోకంగా ఉన్నాం. వాడికి ఎప్పుడు ఆకలేస్తుందో ఎప్పుడు నిద్ర పడుతుందో ఎప్పుడు సినిమాకెళ్లబుద్ధవుతుందో ఏ సబ్జెక్ట్‌ ఇష్టమో ఏ రంగు బట్టలు కోరుతాడో అన్నీ నాకు తెలుసు. నా మూడ్‌ ఎప్పుడు మారుతుందో, ఎప్పుడు నవ్వుతానో, ఎప్పుడు డల్‌ అవుతానో, ఎప్పుడు వాడు నా ఎదురుగా కూచుని కబుర్లు చెప్పాలో అన్నీ వాడికి తెలుసు. ఒక్కమాట చెప్పాలంటే వాణ్ణే ఒక సర్కస్‌ బంతిని చేసుకొని అందులో నేను మోటార్‌ సైకిల్‌ ఎక్కి గిర్రున రౌండ్లుకొట్టేదాన్నిలా తయారయ్యాను. అంతా బాగుంది. సంతోషంగా ఉంది. అయితే వాడికి ఇప్పుడు 18 ఏళ్లు వచ్చాయి. వాడు లక్షన్నర పెట్టి బైక్‌ కొన్నాడు. మొన్నటి దాకా తప్పకుండా మణికట్టు మీద కట్టుకుంటూ ఉండిన వాచ్‌ను పక్కన పడేశాడు. వాడికిప్పుడు టైమే తెలియదు. ఇల్లు తెలియదు. అమ్మ తెలియదు. ఫ్రెండ్స్‌ లోకం. వాడికి రెక్కలొచ్చాయని అర్థమైంది. కాని వాడు ఎగిరిపోతే గూడులో నేనొక్కదాన్నే ఎలా ఉండాలి. అందుకే డిప్రెషన్‌. మూడు నెలలుగా సరిగ్గా లేను. బాగా చిరాగ్గా ఉంది. వాడే గమనించి మీదగ్గరకు వెళ్లమని పంపాడు’ అందామె. సైకియాట్రిస్ట్‌ ఒక టాబ్లెట్‌ రాసి ‘ఇది పదిరోజులు వాడి రండి. ముందు కొంచెం మీరు తెప్పరిల్లాక కౌన్సిలింగ్‌ మొదలెడదాం’ అన్నాడు. ఆమె తల ఊపి వెళ్లిపోయింది. పదిరోజులు గడిచిపోయాయి. ఆమె రాలేదు. సైకియాట్రిస్ట్‌కు తెలుసు– ఆమె తిరిగి రావడం ముఖ్యమని. కాని ఆమె ఆరు నెలల తర్వాత వచ్చింది. అదే డిప్రెషన్‌తో. ‘ఏమయ్యారు మీరు?’ అడిగాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘సారీ డాక్టర్‌. బిజీ వల్ల రాలేకపోయాను. మళ్లీ పెళ్లి చేసుకున్నాను’ అందామె. ‘అవునా... మంచి ఆలోచనే. కాని అందుకు అవసరమైన ప్రీ కౌన్సెలింగ్‌ తీసుకుని ఉంటే బాగుండేది’ అన్నాడు సైకియాట్రిస్ట్‌. ‘అదే తప్పయ్యింది. ఇంకా డిప్రెషన్‌లోకి వెళ్లాను’ అందామె.  ఆ తర్వాత ఏం జరిగిందో చెప్పింది. ‘మీ దగ్గరి నుంచి వెళ్లాక మా అబ్బాయే నా గురించి ఎక్కువ ఆలోచించాడు. అమ్మా... నువ్వు నా విషయంలో ఇన్‌సెక్యూర్‌ అవుతున్నావు. నేను బీటెక్‌ చేశాక యు.ఎస్‌ వెళ్లాలనుకుంటున్నాను. అప్పుడైనా ఇబ్బందే. నువ్వు పెళ్లి చేసుకో. మనిద్దరికీ నచ్చిన వ్యక్తినే వెతుకుదాం. నేను యు.ఎస్‌ వెళ్లేలోపు ఒకటి రెండేళ్లలో నువ్వు కూడా నీ లైఫ్‌ను ఆర్గనైజ్‌ చేసుకోవచ్చు అన్నాడు. బంధువులకు ఈ విషయం చెప్తే డైవోర్సీ అయిన ఒకతన్ని చూపించారు. మాకు నచ్చాడు. చేసుకున్నాను. ఎప్పుడైతే పెళ్లి చేసుకున్నానో ఆ క్షణం నుంచి సడన్‌గా నాకు కొత్త భయం వచ్చింది. ఒక్కదాన్నే ఉన్నప్పుడు నా కొడుకు నన్ను కొద్దిగా అయినా పట్టించుకునేవాడు. ఇప్పుడు తన బాధ్యత తీరింది కాబట్టి అసలు పట్టించుకోడా అని వాణ్ణి ఇంకా అంటిపెట్టుకోవడం మొదలుపెట్టాను. ఇది నా భర్తను ఎక్కువ ఇరిటేట్‌ చేసింది. ఇటు భర్త తన వైపు లాక్కోవాలనుకోవడం, అటు కొడుకు మెల్లగా వదలించుకునే ధోరణిలోకి దిగడంతో సతమతమవుతూ వేదన అనుభవిస్తున్నాను. అసలు ఇంట్లో మా ముగ్గురికీ కూడా టెన్షన్‌ పెరిగిపోతుంది. ముగ్గురం ట్రాక్‌ తప్పాం. మాకు గైడెన్స్‌ కావాలి’ అందామె. ఆడవాళ్ల జీవితం ఎన్ని భౌతిక మానసిక బంధనాల్లో కూరుకుపోయిందో ఆమెను చూస్తే అర్థమైంది సైకియాట్రిస్ట్‌కు. ఆ మరుసటి రోజు ఆమెను, ఆమె భర్తను, కొడుకును ఒకేసారి కూచోబెట్టాడు. ‘చూడండి... మీ ముగ్గురు మీపాత్రలను పోషించాల్సిన సమయాన్ని దాటి పాత్రలుగా మారిపోయారు. అంటే డైరెక్టర్‌ పేకప్‌ చెప్పాక కూడా నటులు అవే పాత్రల్లో ఉండిపోతే ఎంత నరకంగా ఉంటుందో అంత నరకాన్ని తెచ్చుకున్నారు. మీ ముగ్గురూ మొదట వ్యక్తులు. సొంత జీవితం, ఆలోచనలు, మీ ఇష్టాలు అయిష్టాలు, అభిరుచులు, కెరీర్, సంపాదన, సౌఖ్యం... ఇవన్నీ పట్టించుకోవాల్సిన వ్యక్తులు. ఈ ప్రాధాన్యం తర్వాత మీకు కొన్ని పాత్రలు ఉన్నాయి. ఈమెకు తల్లి పాత్ర ఉంది. భార్య పాత్ర ఉంది. ఈ రెండు పాత్రలనూ ఇరవైనాలుగ్గంటలూ పోషించకూడదు. ఈమె అయితే భార్య పాత్రను కూడా వదిలిపెట్టి తల్లిపాత్రనే పట్టుకుని పెనుగులాడటంతో కష్టం వస్తోంది. ఇక భర్తగా వచ్చిన మీరు మీ భార్యను తల్లి నుంచి భార్యగా మార్చుకోవడం కోసం తొందరపడి ఆమెను టెన్షన్‌ పెడుతున్నారు. మీ ఇంటిపెద్ద పాత్రను వదిలి కేవలం భర్త పాత్రనే పోషిస్తున్నారు. కొడుకైన ఈ అబ్బాయి స్టూడెంట్‌ పాత్రలో పూర్తిగా ట్రాన్స్‌ఫర్‌ అయ్యి కొడుగ్గా, ఇంటి సభ్యుడిగా ఉండే పాత్రలను లైట్‌గా తీసుకుంటున్నాడు. ముందు మీరు మీ వ్యక్తిగత జీవితాన్ని నిర్థారణ చేసుకోండి. కుటుంబ జీవితాన్ని నిర్థారణ చేసుకోండి. ఒకరితో మరొకరితో ఉండాల్సిన బంధాన్ని ఇవ్వాల్సిన స్పేస్‌ను డిఫైన్‌ చేసుకోండి. డ్రాయింగ్‌ రూమ్‌లో సోఫాసెట్‌ కూడా ఒన్‌ ప్లస్‌ ఒన్‌ ప్లస్‌ త్రీ సీటర్‌గా డివైడ్‌ అయి ఉంటుంది. అంతే తప్ప ఫైవ్‌ సీటర్‌గా ఉండదు. ఆ విభజన అర్థం చేసుకుంటే మీ ముగ్గురు అభద్రతను, గందరగోళాన్ని వదిలి వాస్తవికంగా జీవించడం మొదలు పెడతారు’ అన్నాడతను. ఆ ముగ్గురూ కొంచెం అర్థమైనట్టే వెళ్లారు. ఆ తర్వాత భర్త ఇంటి టైమ్‌ ఆఫీస్‌ టైమ్, భార్య ఇల్లాలి టైమ్, తల్లి టైమ్, అబ్బాయి స్టూడెంట్‌ టైమ్, కొడుకు టైమ్‌ అంటే ఏమిటో బోధ పరుచుకున్నారు. కాపురం సెట్‌ అయ్యింది. రేపో మాపో ఆమె సంతోషంగా అబ్బాయిని అమెరికా పంపనుంది. ఆ మర్నాడే భర్తతో పదిరోజుల పాటు హాలిడే ట్రిప్‌ను కూడా ప్లాన్‌ చేసుకుంటోంది. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డాక్టర్‌ కల్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్‌

గోడలు సెగలు కక్కుతాయి.వంట గది పెద్ద పెద్దగా అరుస్తుంది.డ్రాయింగ్‌ రూమ్‌ కోపంతో చిందులు తొక్కుతుంది.గృహమే కదా నరకసీమ అనిపిస్తుంది. జైలులా మారిన ఇంట్లో పిల్లలు ఒకటే పని చేస్తారు. పారిపోవడం! అదొక అందమైన ఇల్లు. రకరకాల పూలమొక్కలు ఉన్నాయి. గడ్డిమొక్కలున్నాయి. తీగలు ఉన్నాయి. లాన్‌ను కాలితో తన్ని హాయిగా ఊగే ఊయాల ఉంది. ఇంట్లో చల్లదనం ఉంది. ఏసీలు ఉన్నాయి. టీవీలు ఉన్నాయి. పెద్ద ఫ్రిజ్‌ ఉంది. కిచెన్‌లో కోరింది దొరుకుతుంది.బయటి నుంచి చూసినవారెవరైనా ఇలాంటి ఇల్లు ఉంటే బాగుండు అనుకుంటారు.ఇలాంటి ఇంట్లో ఉండాలి అనుకుంటారు.కాని ఆ ఇంట పుట్టిన కూతురు మాత్రం పారిపోవాలనుకుంటోంది.మారణాయుధాలు అంటే ఏమిటి?కత్తి.. కొడవలి... తుపాకీ... గొడ్డలి.అత్యంత పెద్ద మారణాయుధం మనిషి రెండు దవడల మధ్య ఉంది. నాలుక.ఇంటర్‌ ఆ అమ్మాయి ఎంత మంచి మార్కులు తెచ్చుకుందంటే వైజాగ్‌లో చాలాచోట్ల ఆ అమ్మాయి ఫొటో హోర్డింగ్‌లలో వచ్చింది. పేపర్‌లో వచ్చింది. ఎమ్‌సెట్‌ ర్యాంకు, జాతీయ పోటీ పరీక్షల ర్యాంకు కూడా అంతే మంచిది వచ్చింది. ఒక్కగానొక్క కూతురు. వైజాగ్‌లో గొప్ప గొప్ప ఇంజనీరింగ్‌ కాలేజీలు ఉన్నాయి. అన్నీ కూడా వచ్చి చేరితే అదే భాగ్యం అన్నట్టు కాంటాక్ట్‌లో ఉన్నాయి. తల్లిదండ్రులు ఏ కాలేజీలో చేర్పిద్దామా అని ఆలోచిస్తున్నారు.కాని ఆ అమ్మాయి మాత్రం ఆ రోజు బాంబు పేల్చింది.‘నేను వైజాగ్‌లో చదవను’‘అదేంటి?’‘అంతే. నాకిక్కడ చదవాలని లేదు’‘హైదరాబాద్‌లో చదువుతావా?’‘ఊహూ’...‘బెజవాడలో’‘ఊహూ’‘ఎక్కడ చదవాలని?’‘కేరళలో చదువుతా. లేదంటే ఢిల్లీలో చదువుతా’‘అంత దూరమా?’ తండ్రి అన్నాడు.‘పిచ్చెక్కిందా?’ తల్లి అంది.‘మీరు నా మాట విన్నారా సరే సరి. లేదంటే నేనేం చేస్తానో నాకే తెలియదు’‘బుద్ధి లేకుండా మాట్లాడకు. ఆడపిల్లవి. మా కళ్ల ముందు కాలేజీకి వెళ్లి వస్తుంటే చాలు. నువ్వు బాగా చదివి ఊళ్లేలాల్సిన పని లేదు. మనకేం తక్కువ? ఎన్ని కోట్లైనా పోసి మంచి పొజిషన్‌లో ఉన్న కుర్రాణ్ణి తెచ్చి పెళ్లి చేస్తాం. నువ్వు చదువును హాయిగా ఎంజాయ్‌ చెయ్‌. అంతేగాని అక్కడకు వెళతాను ఇక్కడకు వెళతాను అంటే ఊరుకోను’ అంది తల్లి.తండ్రి కోపంగా చూస్తున్నాడు.అమ్మాయి ఏం మాట్లాడకుండా తన గదిలోకి వెళ్లి ధడేలుమని తలుపేసుకుంది.మూడు రోజులు గడిచాయి. అమ్మాయి సరిగ్గా అన్నం తినడం లేదు. సరిగ్గా నీళ్లు తాగడం లేదు. సరిగ్గా నిద్ర పోవడం లేదు. పలకరిస్తే చిరాకు పడుతోంది. తిరగబడుతోంది. మరీ గట్టిగా బెదిరిస్తే ఏడుస్తోంది.‘నేను ఇక్కడ ఉండను. దూరంగా వెళ్లి చదువుకుంటాను. ప్లీజ్‌’ ఇదే మాట ప్రతీసారి.తల్లిదండ్రులకు ఏం చేయాలో తోచలేదు.సైకియాట్రిస్ట్‌ దగ్గరకు తీసుకువచ్చారు. తల్లిదండ్రులు లేకుండా చూసి సైకియాట్రిస్ట్‌ అడిగింది–‘ఏదైనా ప్రేమ వ్యవహారమా?’‘ఊహూ’‘ఎవరైనా ఏడిపిస్తున్నారా?’‘ఊహూ’‘నీ బాడీతో ఎవరైనా తప్పుగా వ్యవహరించారా?’‘ఊహూ’‘మరేంటి... ఎందుకు దూరంగా వెళ్దామనుకుంటున్నావు. అందరూ ఎక్కడెక్కడి నుంచో వచ్చి వైజాగ్‌లో చదువుకుంటుంటే నువ్వు ఇక్కడి నుంచి వెళతానంటావేంటి?’‘నాకు వెళ్లాలని ఉంది’‘ఎందుకు?’‘నాకు మా అమ్మా నాన్నల గొంతు వినపడనంత దూరంగా వెళ్లాలని ఉంది’ సైకియాట్రిస్ట్‌ ఆ అమ్మాయిని ఓదార్పుగా చూసింది.నేను మా ఇంట్లో ఎక్కువగా ఎక్కడ ఉంటానో తెలుసా డాక్టర్‌? టెర్రస్‌ మీద. నేను ఇంట్లో కన్నా, నా రూమ్‌లో కన్నా, హాల్లో కన్నా, డైనింగ్‌ ఏరియాలో కన్నా టెర్రస్‌ మీదే ఎక్కువ ఉంటాను. ఎందుకంటే మా అమ్మానాన్నల కొట్లాట అక్కడకు వినిపించదు కాబట్టి. నా ఎనిమిదవ ఏట మొదటిసారి నేను ఉలిక్కిపడి నిద్ర లేచాను. ఆ రోజున మా అమ్మా నాన్న దేనికో తగూలాడుకుంటున్నారు. నాకేం అర్థం కాలేదు. అమ్మ ఏడుస్తోంది. నాన్న పెద్ద పెద్దగా తిడుతున్నారు. నాతో బాగా మాట్లాడే నన్ను ఆడించే ఆ సమయంలో ఎంతో ప్రేమగా అందంగా కనిపించే అమ్మా నాన్నలు ఎందుకో ఆ క్షణంలో నాకు కురూపులుగా కనిపించారు. చాలా భయపడిపోయాను. ఎక్కడకు వెళ్లాలో అర్థం కాలేదు. కాని అక్కణ్ణుంచి వెళ్లిపోవాలని మాత్రం అనిపించింది. కాని చిన్నపిల్లను. ఎక్కడకు వెళ్లగలను. రోజులు గడిచే కొద్దీ మా అమ్మా నాన్నల గొడవలు పెరిగాయి. వాళ్లిద్దరికీ అసలు ఒకరంటే ఒకరికి గౌరవం లేదు. ఒకరితో మరొకరు సర్దుకుపోవాలని ఉండదు. ఒకరిని మరొకరు ప్రేమించాలనీ ఉండదు. బద్ధ శత్రువుల్లా ఉండేవారు. పైగా నన్ను ఎవరు కరెక్టో తీర్పు చెప్పమని వారి గొడవలోకి లాగేవారు. ఎవరు కరెక్ట్‌ అని చెప్పను? అదంతా నరకం. వారు పోట్లాడుకున్నప్పుడల్లా నాకు ఒకటే ఆలోచన పారిపోవాలి అని. పారిపోవాలంటే చదువుకే పారిపోవాలి అని అర్థమయ్యింది. అందుకే ఎక్కువగా కష్టపడి చదివాను. మంచి ర్యాంకులు తెచ్చుకున్నాను. నాకు ఇంట్లో ఉండాలని లేదు. చుట్టుపక్కల చదువుకున్నా వారు వారానికో పదిరోజులకో వస్తారు. అలా వచ్చినా నేను వారిని చూడలేను. భరించలేను. అసలు నాకు వాళ్లను చూడాలనే లేదు. క్షణక్షణం నాలుకలతో పొడుచుకుంటూ గాయపరుచుకునే వీరు నా దృష్టిలో తల్లిదండ్రులు కావడం అటుంచి అసలు మనుషులే కాదు’ అందా అమ్మాయి.‘ఓటమిని అంగీకరించడం అంటే ఎదుటి వారి పట్ల ప్రేమను ప్రదర్శించడమే. ముందు మీరు ఆ చర్యను నేర్చుకోవాలి’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌ ఆ అమ్మా నాన్నలతో.‘మీరు ఒకరి మీద ఒకరు గెలవాలనుకుంటున్నారు. ఒకరి చేతిలో మరొకరు ఓడాలనుకోవడం లేదు. ఓడండి. మీ భార్య చేతిలో లేదంటే భర్త చేతిలోనే కదా ఓడుతున్నారు. దాని వల్ల ఏమవుతుంది మీ బంధం నిలబడుతుంది. మీ అమ్మాయి గెలుస్తుంది. ఇష్టం లేనివి 99 ఉన్నా ఇష్టం ఉన్న ఒక్క విషయం గురించి మీరు మరింత మంచిగా కలిసి ఉండటం చాలా అవసరం అని మీ అమ్మాయి మానసిక స్థితి వింటే అర్థమవుతోంది. మీరు మారితే ముగ్గురూ గెలుస్తారు. ఇలాగే ఉంటే ముగ్గురూ ఓడిపోతారు. ఆలోచించండి’ అంది సైకియాట్రిస్ట్‌.అమ్మాయి తల్లిదండ్రులకు ప్రమాదం పూర్తిగా అర్థమైంది.కూతురిని పిలిచి మాట ఇచ్చారు.‘అమ్మా మమ్మల్ని క్షమించు. ఇక మీద మేం నీ కోసం మారతాం. మేము కూడా కౌన్సిలింగ్‌కు వెళతాం. నీ ఎదుట పోట్లాడి నీ మనసు కష్టపెట్టం. మాకు నువ్వంటే ఇష్టం. నీ కోసం మేం కూడా ఒకరినొకరం ఇష్టపడతాం. మాకు ఆరునెలలు టైమ్‌ ఇవ్వు. అంతవరకూ ఈ ఊళ్లోనే చదువు. అప్పటికీ మాలో మార్పు రాకపోతే మా నుంచి దూరంగా వెళ్లిపోదువు. నువ్వు లేకుండా బతకలేం తల్లీ’...ఆరునెలలు గడిచాయి.ప్రస్తుతం ఆ అమ్మాయి వైజాగ్‌లోనే చదువుకుంటోంది. బి.టెక్‌ అక్కడే పూర్తి చేయనుంది.ఆ ఇల్లు ఇప్పుడు బయటి వారికే కాదు లోపలి వారికి కూడా నివాసయోగంగా మారింది. – కథనం: సాక్షి ఫ్యామిలీ ఇన్‌పుట్స్‌: డా. పద్మ పాల్వాయి, సైకియాట్రిస్ట్‌

బాలీవుడ్‌ హీరోయిన్‌ సోనాలి బింద్రె క్యాన్సర్‌ బాధితురాలనే సంగతి తెలిసిందే. ఈ మహమ్మారిని చిరునవ్వుతో ఎదుర్కొన్నారు సోనాలి. వైద్యంతో పాటు చికిత్స సమయంలో ఆమె చూపిన ధైర్యం కూడా వ్యాధి నుంచి త్వరగా కొలుకోవడానికి దోహదం చేశాయనడంలో ఎటువంటి సందేహం లేదు. తనకు క్యాన్సర్‌ సోకిందని తెలియగానే ముందుగా సైకియాట్రిస్ట్‌ను కలిశానన్నారు సోనాలీ. ఇండియా టుడే కాన్‌క్లేవ్‌ కార్యక్రమానికి హాజరయిన సోనాలీ ఈ విషయం గురించి ముచ్చటించారు. ఈ సందర్భంగా ఆమె మాట్లాడుతూ.. ‘నాకు క్యాన్సర్‌ అని తెలిసినప్పుడు అందరూ నీ జీవిన విధానం చాలా బాగుంటుంది కదా ఇది ఎలా సాధ్యమయ్యిందంటూ ప్రశ్నించారు. కానీ నా మనసులో మాత్రం క్యాన్సర్‌ రావడానికి నేనే కారణం అనే ఫీలింగ్‌ ఉండేది. అందుకే చికిత్స కోసం న్యూయార్క్‌ వెళ్లినప్పుడు ముందుగా ఓ సైకియాట్రిస్ట్‌ను కలిశాను. అతనితో ‘నాకు ఎందుకిలా జరిగిందో అర్థం కావడం లేదు. నేను చాలా సానుకూల దృక్పథంతో ఉంటాను. అలాంటిది నాకు క్యాన్సర్‌ రావడం ఏంటి. ఒక వేళ నా సబ్‌కాన్షియస్‌లో నేను నెగిటీవ్‌గా ఆలోచిస్తున్నానా.. లేక నేను భ్రాంతిలో ఉన్నానా. అసలు నాలో ఏం జరుగతుందో నాకు తెలియాలి’ అంటూ ఆ సైక్రియాట్రిస్ట్‌ను ప్రశ్నించాను’ అని తెలిపారు సోనాలీ. అప్పుడు ఆ సైకియాట్రిస్ట్‌ చెప్పిన సమాధానం తనకు జీవితం మీద కొత్త ఆశలు కల్పించిందన్నారు సోనాలీ. అతను ‘క్యాన్సర్‌ అనేది వైరస్‌ వల్ల, జెనటిక్‌ కారణాల వల్ల వస్తుంది. ఒక వేళ ఆలోచలే క్యాన్సర్‌ కల్గిస్తాయి, నయం చేయగల్గుతాయనుకుంటే.. ఈ ప్రపంచంలో నాకంటే ధనవంతుడు ఎవరూ ఉండరు. ఎందుకంటే ప్రతిరోజు నేను మనుషుల ఆలోచనలతో డీల్‌ చేస్తుంటాను అని చెప్పుకొచ్చారు. ఈ మాటలు విన్న తర్వాత నన్ను నేను నిందించుకోవడం మానేశాను. ధైర్యంగా క్యాన్సర్‌తో పొరాడాను’ అంటూ చెప్పుకొచ్చారు. క్యాన్సర్‌ చికిత్స నిమిత్తం న్యూయార్క్‌ వెళ్లిన సోనాలీ గత ఏడాది డిసెంబర్‌లో ఇండియాకు తిరిగి వచ్చారు.

మెడికల్‌ కౌన్సిల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా నిబంధనల ప్రకారం ఫెలోషిప్‌ కోర్సులు పరిగణనలోకి రావు. అలాంటి డిగ్రీలు చెల్లవు. నిబంధనలనుఅతిక్రమిస్తే సంబంధిత వైద్యులపై చర్యలు తీసుకునే అధికారం ఆరోగ్య శాఖకు ఉంటుంది. కానీ ఎలాంటి నిబంధనలు పాటించకుండా కొందరు వైద్యులు ధనార్జనే ధ్యేయంగా ప్రజలను దోపిడీ చేస్తున్నారు. ఎప్పటికప్పుడు పర్యవేక్షించాల్సిన ఆరోగ్యశాఖ అధికారులు ప్రేక్షక పాత్ర వహిస్తున్నారు. అనంతపురం న్యూసిటీ: ప్రజల అనారోగ్య సమస్యలను కొందరు వైద్యులు సొమ్ము చేసుకుంటున్నారు. తుమ్మినా.. దగ్గినా.. లేనిపోని పరీక్షలతో సగం చంపేస్తున్నారు. వచ్చిన రోగి ఆర్థిక స్థోమత తెలిసీ ముక్కుపిండి వసూలు చేస్తున్నారు. రోగం వచ్చినందుకు కాకుండా.. వైద్యం ఖర్చులకే జడవాల్సిన పరిస్థితి నెలకొంది. చదివిన చదువుతో సంబంధం లేకుండా రోగులకు చికిత్స చేస్తున్న ఓ వైద్యురాలి బాగోతం వైద్య వర్గాల్లోనే చర్చనీయాంశంగా మారింది. డాక్టర్లను కనిపించే దేవుళ్లుగా పరిగణించే ప్రజలనే తమ దోపిడీకి పాలువుగా ఎంచుకోవడం విమర్శలకు తావిస్తోంది. నగరంలోని సాయినగర్‌ స్టేట్‌ బ్యాంకు ఎదురుగా డాక్టర్‌ సబిత డయాబెట్స్‌ సెంటర్‌ పేరిట క్లీనిక్‌ నిర్వహిస్తున్నారు. వాస్తవంగా ఆమె డయాబెటాలజిస్టు కాదు.. ఆమెనే కాదు, అసలు అలాంటి వైద్యులే లేకపోవడం గమనార్హం. 2004 నుంచీ మోసం డాక్టర్‌ చిచిలి సబిత నగరంలో 2004 నుంచి డయాబెట్స్‌ సెంటర్‌ నిర్వహిస్తున్నట్లు ఆరోగ్యశాఖ రికార్డుల్లో నమోదైంది. 1996లో మానసిక విభాగంలో ఆమె స్పెషలైజేషన్‌ చేశారు. 2008లో ఆస్ట్రేలియాకు చెందిన ద యూనివర్సిటీ ఆఫ్‌ న్యూకాస్టిల్‌లో డయాబెటిస్‌ కోర్సు చేసినట్లు రికార్డుల్లో చూపించారు. ఎంసీఐ నిబంధనల ప్రకారం ఫెలోషిప్‌లు, డిప్లమాలు పరిగణలోకి రావు. కానీ డాక్టర్‌ సబిత ఎండీ, డయాబెటాలజిస్టుగా ప్రిస్క్రిప్షన్‌లో చూపిస్తున్నారు. వాస్తవంగా ఎండీ సైకియార్టిస్ట్‌ అని రాయాల్సి ఉంది. సైకియాట్రీ విభాగంలోనే సేవలందించాల్సి ఉన్నా.. సదరువైద్యురాలు డయాబెటాలజిస్టు అంటూ క్లీనిక్‌లు నిర్వహించడం వైద్య వర్గాలకే ఆశ్చర్యం కలిగిస్తోంది. ఇది ముమ్మాటికీ ప్రజలను మోసగించడమే. ఇది తెలియని సామాన్య ప్రజానీకం ఆమెను చక్కెర వ్యాధి నిపుణులనుకుని రోజూ వేల సంఖ్యలో క్లీనిక్‌కు తరలి వస్తున్నారు. అధికారులు ఏమిచేస్తున్నట్లు? నగరం నడిబొడ్డున ఉండే సాయినగర్‌లో ఓ వైద్యురాలు గత 14 ఏళ్లుగా డయాబెటాలజిస్టు పేరుతో వైద్యం చేస్తున్నా ఆరోగ్యశాఖాధికారులు చోద్యం చూస్తున్నారు. ఎప్పటికప్పుడు పర్యవేక్షించి చర్యలు తీసుకోకపోవడం సర్వత్రా విమర్శలకు దారి తీస్తోంది. ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రైవేట్‌ మెడికల్‌ కేర్‌ ఎస్టాబ్లిష్‌మెంట్‌ యాక్ట్‌ వచ్చిన తర్వాత కూడా అధికారులు మేలుకోలేదు. స్పెషలైజేషన్‌ను మార్చి ప్రజలను బురిడీ కొట్టిస్తున్నా అధికారులు ఎలాంటి తనిఖీలు చేపట్టకపోవడం చూస్తే వీరి పనితీరు ఏస్థాయిలో ఉందో అర్థమవుతోంది. ఫెలోషిప్స్‌కుఎంసీఐ అనుమతి లేదు డయాబెటాలజిస్టుకు సంబంధించి ఎలాంటి స్పెషలైజేషన్లు లేవు. మెడికల్‌ కౌన్సిల్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా నిబంధనల ప్రకారం ఫెలోషిప్‌లు పరిగణనలోకి రావు. ఎంసీఐ గుర్తింపు లేకుండా ఏ డిప్లమా, డిగ్రీ కానీ చెల్లదు. ఫెలోషిప్స్‌కు ఎంసీఐ అనుమతించదు. స్పెషలైజేషన్‌ చేసిన కోర్సులోనే వైద్యులు సేవలందించాలి. అలాకాకుండా ఇతరత్రా వైద్యం చేస్తే చర్యలు తప్పవు. డాక్టర్‌ సబితకు నోటీసులు ఇచ్చి విచారణ చేపడతాం. – డాక్టర్‌ కేవీఎన్‌ఎస్‌అనిల్‌కుమార్, డీఎంహెచ్‌ఓ డయాబెటాలజిస్టుగాచెప్పుకోకూడదు స్పెషలైజేషన్‌ ఒక విభాగంలో చేసి మరో విభాగానికి సంబంధించిన వైద్యం చేయడానికి ఐఎంఏ పూర్తి వ్యతిరేకం. ఇప్పటికే ఐఎంఏ తరఫున ఫిజీషియన్లకు ఒక నివేదిక ఇవ్వాలని కోరాం. వాస్తవంగా ఎండోక్రైనాలజిస్టులను చక్కెర వ్యాధి నిపుణులుగా పరిగణించాలి. వారి తర్వాత ఫిజీషియన్లు చక్కెర వ్యాధితో బాధపడుతున్న వారికి వైద్యం అందించవచ్చు. కానీ డయాబెటాలజిస్టుగా చెలామణి కాకూడదు. – డాక్టర్‌ మనోరంజన్‌ రెడ్డి,ఐఎంఏ కార్యదర్శి


 వాషింగ్టన్: అమెరికాలో భారత సంతతికి చెందిన సైకియాట్రిస్ట్.. డాక్టర్ నరేంద్ర నాగారెడ్డిని పోలీసులు అరెస్టు చేశారు. ఆయన వద్దకు వైద్యం కోసం వచ్చిన 36 మంది పేషెంట్లు ఇటీవలి కాలంలో మృతి చెందారు. అందులో 12 మంది కేవలం డాక్టర్ ఇచ్చిన ఓవర్ డోస్ మెడిసిన్ వల్లనే మృతి చెందారని పోస్ట్ మార్టం రిపోర్ట్లో వెల్లడైంది. దీంతో అధికారులు ఆయన ఆఫీసు, ఇంటిపై దాడి చేసి వివరాలను సేకరించారు.
 
 జొనెస్బొరోలో సైకియాట్రిస్ట్గా పనిచేస్తున్న నాగారెడ్డి తన పేషెంట్లకు సిఫారసు చేసిన మందుల్లో.. నిషిద్ధ ఔషధాలను అధిక మోతాదులో వాడినట్లు ఆరోపణలు ఉన్నాయి. ఓపియేట్స్, బెంజోడియేజ్పైన్ ఔషధాలను మితిమీరిన మోతాదులో సిఫారసు చేయడం వలన గత కొంత కాలంగా పేషంట్ల మృతికి కారణమైనట్లు గుర్తించామని క్లేటన్ కౌంటీ పోలీసు అధికారి వెల్లడించారు. సైకియాట్రిస్ట్గా తన పరిధిలోకి రానటువంటి అంశాలకు సైతం ఆయన మందులిచ్చారనే ఆరోపణలున్నాయి.
 
  


 నిజాలు దేవుడికెరుక
 జూలై 26, 2006.
 టెక్సస్ (అమెరికా) కోర్టు ముందు పోలీసు వాహనం వచ్చి ఆగింది. పోలీసులు దిగారు. వారి వెనుకే ఓ నలభై రెండేళ్ల మహిళ దిగింది. ఎంతో దిగులుగా ఉంది. ఆమెను చూస్తూనే అక్కడ ఉన్న మహిళలు, ఎన్జీవోల ప్రతినిధులు అర వడం మొదలుపెట్టారు. ‘‘ఆండ్రియా మనిషి కాదు రాక్షసి. ఆమెకు మరణశిక్ష విధించాలి.’’
 
 ఆండ్రియా తల దించుకుంది. వడి వడిగా కోర్టు హాల్ వైపు నడిచింది. హాల్లో అడుగు పెడుతుంటే ఆండ్రియా కళ్లు... ద్వారం పక్కనే గ్రే కలర్ సూటులో నిల బడి ఉన్న ఓ వ్యక్తి మీద పడ్డాయి. అంత వరకూ దిగులు గూడు కట్టుకున్న ఆమె కళ్లలో చిన్న సంతోషపు తెర! ‘‘రస్టీ...’’ అంది ఆప్యాయంగా. కానీ అంతలోనే అతని పక్కనున్న మహిళను చూసి ఆగి పోయింది. ఆ మహిళ రస్టీ చేయి పట్టుకుని నిలబడింది. ఇద్దరి భుజాలూ రాసుకుంటు న్నాయి. వారి దగ్గరతనం చూడగానే ఆండ్రియా మనసు కలుక్కుమంది. కన్నీళ్లు వరదలా పొంగసాగాయి. వాటిని తుడుచు కుంటూ బోనులోకి వెళ్లి నిలబడింది.
  
 ఆరోజే ఫైనల్ హియరింగ్. న్యాయమూర్తి తన తీర్పును చదువుతున్నారు. అందరూ శ్రద్ధగా వింటున్నారు. కానీ అవేవీ రస్టీ చెవులను చేరడం లేదు. అతడు ఆండ్రియా వైపే చూస్తున్నాడు. ఆమెనలా చూస్తుంటే అతడి మనసు గతంలోకి పయ నిస్తోంది. మసకబారిన జ్ఞాపకాల జాడల్ని వెతుకుతోంది. వెతుకుతూ వెతుకుతూ 2001, జూన్ 20 దగ్గర ఆగిపోయింది.
  
 జూన్ 20, 2001.
 ఇల్లంతా సందడిగా ఉంది. ఆ ఇల్లు ఎప్పుడూ అలానే ఉంటుంది. ఒకరా ఇద్దరా... ఐదుగురు పిల్లలున్న ఇల్లు మరి!
 ‘‘మమ్మీ చూడు. పాల్ నా బుక్ చించేశాడు’’... బుంగమూతి పెట్టుకుని వచ్చాడు నోవా. ఆండ్రియా పిల్లాడి వైపు చూడలేదు. భర్త ఆఫీసుకు వెళ్లే టైమ్ అయిపోయింది. అతనికి లంచ్ ప్యాక్ చేసే పనిలో ఉందామె.
  
 ‘‘నోవా... ఎన్నిసార్లు చెప్పాను నాన్నా నీకు! నువ్వు అందరికంటే పెద్దవాడివి. తమ్ముళ్లని, చెల్లెల్ని నువ్వే ఆడించాలి. వాళ్లు అల్లరి చేసినా కోప్పడకూడదు. సరేనా?’’
  సరే అన్నట్టు తలూపి వెళ్లిపోయాడు ఏడేళ్ల నోవా.  
  ‘‘అరే వాహ్... పిల్లలకు డిసిప్లిన్ నేర్పడంలో నీ తర్వాతే ఎవరైనా. నువ్వు చాలా గొప్ప మదర్‌వి’’... ఎప్పుడు వచ్చాడో, ఆండ్రియాను వెనుక నుంచి వాటేసుకుంటూ అన్నాడు రస్టీ. భర్త ప్రశంసకు మురిసిపోయింది ఆండ్రియా. ‘‘ఓహో... మంచి తల్లినే గానీ మంచి భార్యను కాదా?’’ అంది అలక నటిస్తూ.
  
 ‘‘అంత మాటంటానా నిన్ను? నువ్వు మంచి భార్యవి, మంచి తల్లివి. అసలీ ప్రపంచంలోనే మంచి స్త్రీమూర్తివి. సరేనా’’ అంటూ ఆమెను మరింత హత్తుకున్నాడు.
  ‘‘దీనికేం తక్కువ లేదు. టైమయ్యింది బయలుదేరు’’ అంటూ అతని చేతుల్ని విడిపించుకుంది ఆండ్రియా. లంచ్ ప్యాక్ భర్త చేతుల్లో పెట్టింది. అతడి నుదుటి మీద ఎప్పటిలా చిన్న ముద్దు పెట్టబో యింది. కానీ పెట్టలేకపోయింది. ఉన్న ట్టుండి కళ్లు తిరిగినట్టయ్యాయి. తుళ్లి పడబోతే రస్టీ చప్పున పట్టుకున్నాడు. ‘‘ఏమైంది డియర్’’ అన్నాడు కంగారుగా.
  ‘‘ఏం లేదులే. కాస్త నీరసం’’ అంది.
  
 ‘‘డెలివరీ అయ్యి ఆరు నెలలయ్యింది. అప్పట్నుంచీ నీరసం అంటూనే ఉన్నాయి. డాక్టర్ దగ్గరకు వెళ్దామంటే వినవ్’’
  నవ్వేసింది ఆండ్రియా. ‘‘మళ్లీ మొదలు పెట్టావా? నాకేం కాలేదు నువ్వు బయల్దేరు’’ అంటూ అతణ్ని కారు దగ్గరకు లాక్కెళ్లింది. కానీ రస్టీకి ఆమెనలా వదిలి వెళ్లబుద్ధి కాలేదు. బలవంతంగా బయలు దేరాడు. అరగంటలో ఆఫీసు చేరు కున్నాడు. కానీ మనసంతా ఆండ్రియా మీదే ఉంది. ధ్యాసను మళ్లించుకోవడానికి ప్రయత్నించినా అతని వల్ల కాలేదు.
 
 రెండు గంటల విఫలయత్నం తర్వాత ఇక ఇంటికి వెళ్లిపోవాలనే నిర్ణయించుకున్నాడు. కానీ బయలుదేరేలోపే అతనికో ఫోన్ వచ్చింది. లిఫ్ట్ చేసి ‘‘హలో’’ అన్నాడు.
  ‘‘హలో మిస్టర్ రస్టీ యేట్స్. నేను ఇన్‌స్పెక్టర్ రిచర్డ్స్‌ని మాట్లాడుతున్నాను. ఓసారి వెంటనే మీ ఇంటికి రాగలరా?’’
  ‘‘నేను ఇంటికే బయల్దేరుతున్నాను. ఏమైంది ఇన్‌స్పెక్టర్... ఎనీ ప్రాబ్లెమ్?’’
  ‘‘ముందు మీరు రండి. తర్వాత మాట్లాడదాం.’’
  ఫోన్ కట్ అయ్యింది. రస్టీ గుండె ఝల్లుమంది. కొంపదీసి ఆండ్రియాకి ఏమీ కాలేదు కదా? ఆ ఆలోచన రాగానే ఒక్కక్షణం ఆగలేకపోయాడు. వెంటనే ఇంటికి బయలుదేరాడు.
 
 ఇంటి ముందు గుమిగూడిన జనాన్ని చూడగానే గుండె దడదడలాడింది రస్టీకి. అందరినీ దాటుకుని ముందుకు వెళ్లాడు. అక్కడ కనిపించిన దృశ్యం చూసి మతి పోయిందతనికి.
  తెల్లని బట్టలో చుట్టి ఉన్నాయి తన ఐదుగురు పిల్లల శరీరాలు. ముఖాలు మాత్రమే కనిపిస్తున్నాయి. ఆ ముఖాల్లో ఎలాంటి భావాలూ లేవు. ఎప్పుడూ చెంగు చెంగున గెంతే వారి శరీరాల్లో చలనమూ లేదు. ‘‘ఏమైంది? నా పిల్లలకేమైంది?’’ అంటూ వెళ్లి వాళ్ల దగ్గర కూలబడ్డాడు.
 
 ‘‘నోవా... జాన్.. ఏమైందిరా? పాల్... లూక్... ఏమైందిరా మీకు? మేరీ లేమ్మా. లే’’... పిచ్చివాడిలా అరుస్తున్నాడు. అది చూసి అందరి మనసులూ కదిలిపో యాయి. అందరి కళ్లూ తడిసిపోయాయి.
  వెక్కి వెక్కి ఏడుస్తున్న రస్టీ మదిలో ఓ ప్రశ్న. ఆండ్రియా ఏది? చుట్టూ చూశాడు. పోలీసుల మధ్య నిలబడి ఉంది. ఆమె చేతులకు బేడీలు. ఉలిక్కిపడ్డాడు. అంటే పిల్లల్ని ఆండ్రియానే?... ఆ ఆలోచనే భరించలేకపోయాడు. భార్య దగ్గరకు వెళ్లాడు. ‘‘ఏంటి ఆండ్రియా? నీ చేతులకు బేడీలు ఎందుకు వేశారు?’’
  ఆండ్రియా మాట్లాడలేదు. ఎటో చూస్తోంది. ఆ చూపుల్లో ఏ భావమూ లేదు... శూన్యం తప్ప!
  ‘‘సారీ మిస్టర్ రస్టీ.
 
 మీ భార్యే పిల్లల్ని హత్య చేసింది. పిల్లలందర్నీ బాత్ టబ్‌లో ముంచి చంపేశానని తనే మాకు ఫోన్ చేసి చెప్పింది. సో ఆమెను ఆరెస్ట్ చేస్తున్నాం.’’
  ఇన్‌స్పెక్టర్  మాటలకు మైండ్ బ్లాంక్ అయిపోయింది రస్టీకి. ఆండ్రియాను తీసుకెళ్లిపోతున్నా, పిల్లల్ని అంబులెన్స్‌లోకి ఎక్కించుకుని వెళ్తున్నా అతడిలో చలనం లేదు. జరిగినదాన్ని నమ్మలేక, తనకిక ఎవ్వరూ లేరన్న నిజాన్ని జీర్ణించుకోలేక జీవచ్ఛవంలా అక్కడే నిలబడిపోయాడు.
  
 మరుసటి రోజు... పోలీస్ స్టేషన్‌లో...
  ‘‘మీ మధ్య ఏవైనా గొడవలున్నాయా మిస్టర్ రస్టీ... మీ మీద కోపంతో తను...’’
  ఆ మాటే వినలేన ట్టు విలవిల్లాడాడు రస్టీ. ‘‘లేదు ఇన్‌స్పెక్టర్. తను ఓ మంచి భార్య. మంచి తల్లి. నా మీద కోపమూ లేదు. పిల్లల్ని చంపేంత కసాయితనమూ తనలో లేదు. ఆరు నెలల క్రితం పాపకి జన్మనిచ్చినప్పట్నుంచీ ఆండ్రియాలో మార్పు వచ్చింది. ఉన్నట్టుండి రెస్ట్‌లెస్ అయ్యేది. ఒక్కోసారి ఊరికే కోప్పడేది.
 
 విసుగు, చిరాకు అనేవి ఆమెకు తెలియదు. అలాంటిది డెలివరీ అయ్యాక అవి ఆమెలో తరచూ కనిపించేవి. డాక్టర్‌కి చూపిస్తే ప్రసవం తర్వాత అలాంటి మార్పులొస్తా యన్నారు. దాంతో తనే మామూలు అయిపోతుందిలే అనుకున్నాను. కానీ అంతలోనే ఇలా జరుగుతుందని...’’
  ‘‘అంటే మానసిక పరిస్థితి బాలేకే తను ఇలా చేసిందంటారా?’’... అన్నాడు ఇన్‌స్పెక్టర్. ‘‘అంతకు మించి వేరే కారణం ఉండే అవకాశమే లేదు’’... స్థిరంగా పలికింది రస్టీ గొంతు. ఆరోజే కాదు. కేసు నడిచిన ఐదేళ్లూ అతను అదే చెప్పాడు.  అందరూ ఆండ్రియాను కసాయి తల్లి అంటుంటే.... తను హత్య చేసేంత దుర్మా ర్గురాలు కాదన్నాడు.
 
 ఆండ్రియాకు మరణ శిక్ష వేయమని అంతా డిమాండ్ చేస్తుంటే, ఆమె మానసిక స్థితిని అర్థం చేసుకుని తీర్పు ఇవ్వమంటూ కోర్టును అర్థించాడు. కింది కోర్టు ఆమెకి యావజ్జీవిత ఖైదును విధిస్తే, న్యాయం కాదంటూ పై కోర్టుకు అప్పీలు చేశాడు. చివరకు 2006లో పై కోర్టు... ‘ఆండ్రియా డెలివరీ తర్వాత ఏర్పడే పోస్ట్‌పార్టమ్ సైకోసిస్ అనే మాన సిక సమస్యతో బాధపడుతూ, ఆ స్థితిలో తెలియక చేసింది కాబట్టి శిక్ష వేయడం సరికాదు, తనని విడుదల చేస్తున్నాం, తనకి మానసిక వైద్యాలయంలో చికిత్స అందించాలని ఆదేశిస్తున్నాం’ అని తీర్పు ఇస్తే సంతోషించాడు. ఇంత చేశాడు కానీ తన పిల్లల్ని చంపిన ఆమెతో కలిసి మళ్లీ జీవి తాన్ని కొనసాగించేందుకు సిద్ధపడలేక పోయాడు. అందుకే కేసు నడుస్తుండగానే విడాకులు తీసుకున్నాడు. మరో పెళ్లి చేసుకుని బిడ్డను కూడా కన్నాడు.
  
 మరి ఆండ్రియా పరిస్థితి ఏమిటి? సర్వస్వాన్నీ పోగొట్టుకుని ఆమె ఓడి పోయిందా? లేక అంత పెద్ద నేరం చేసినా శిక్ష నుంచి తప్పించుకుని గెలిచిందా? ఈ ప్రశ్న ఆండ్రియాను అడగాలని చాలా మంది ప్రయత్నించారు. కానీ జవాబు చెప్పే స్థితిలో ఆమె లేదు. అప్పటికే ఉన్న మానసిక వ్యాధికి తోడు తన బిడ్డల్ని చంపు కున్నానన్న బాధ, ప్రాణంగా ప్రేమించే భర్తకు శాశ్వతంగా దూరమైపోయానన్న వ్యథ ఆమెను పూర్తిగా పిచ్చిదాన్ని చేసే శాయి. ప్రస్తుతం నార్త్ టెక్సస్ స్టేట్ హాస్పి టల్‌లో ఓ మానసిక రోగిలా పడివుంది.
  
 అయితే ఆండ్రియాకు శిక్ష వేయక పోవడం అన్యాయం అంటూ ఇప్పటికీ కొందరు అంటున్నారు. ఆమె అసలు అమ్మేనా అని మండిపడుతూనే ఉన్నారు. మరి మనమేం అందాం? ఐదుగురు పిల్లలకు జన్మనిచ్చినందుకు ఆండ్రియాను అమ్మ అని ఒప్పుకుందామా? లేక తన పిల్లల్ని పొట్టనబెట్టుకున్న కసాయి అని అందరిలానే తిడదామా? లేదంటే తెలిసీ తెలియని స్థితిలో చేసిన నేరానికి... కడుపు కోత రూపంలో జీవితకాలపు శిక్షను అను భవిస్తోన్న ఆమెను చూసి జాలిపడదామా? మీరే నిర్ణయించండి.
 - సమీర నేలపూడి
  
 ఇది చిన్న సమస్య కాదు!
 ప్రసవ సమయంలో మహిళల్లో ఏర్పడే న్యూరో కెమికల్, హార్మోనల్ ఇంబాలెన్‌‌స కారణంగా  పోస్ట్‌పార్టమ్ డిప్రెషన్ అనే మాససిక రుగ్మత ఏర్పడుతుంది. దానివల్ల ఒత్తిడికి లోనవడం, చిన్నవాటికే ఏడవడం, కోప్పడటం వంటివి చేస్తుంటారు. ఈ స్థితిని ముందే గమనించి మందులు వేయడం, కౌన్సెలింగ్ ఇప్పించడం చేస్తే సమస్య ఉండదు. అలా చేయకుండా వదిలేసినప్పుడు ఇరవై నుంచి ముప్ఫై శాతం మందిలో అది తీవ్రమై ‘పోస్ట్‌పార్టమ్ సైకోసిస్’ అనే వ్యాధిగా పరిణమిస్తుంది. ఆ వ్యాధి వచ్చినవాళ్లు తీవ్ర మానసిక ఒత్తిడికి లోనవుతారు. కారణం లేని అభద్రతా భావం ఏర్పడుతుంది. మాటిమాటికీ మూడ్స్ మారిపోతుంటాయి. అప్పుడే నవ్వుతారు. అప్పుడే ఏడుస్తారు.
 
 ఒక్కోసారి వాళ్లకేవో  స్వరాలు వినిపిస్తుంటాయి. ఎవరో ఏదో చేయమని చెప్పినట్టు ఫీలవుతారు. తమ పిల్లల్ని చంపేయబోతున్నారని భయపడతారు. అలాంటప్పుడు - ఎవరో చంపేలోపు తామే చంపేస్తే మంచిదని నిర్ణయించుకుంటారు. ఆండ్రియా విషయంలో అదే జరిగింది. మన దేశంలో కూడా వెయ్యిమందిలో ఒకరికి ఈ రుగ్మత వస్తోంది. పిల్లల్ని చంపేయడం, పిల్లలతో పాటు ఆత్మహత్య చేసుకోవడం చేసేది అందుకే. అలా అని అందరూ వయొలెంట్ అవ్వరు. అయితే ఇప్పటి వరకూ దీన్ని ఓ సీరియస్ సమస్యగా మన దేశంలో గుర్తించకపోవడం దురదృష్టం.
 - డా॥కళ్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్, మెడిసిటీ హాస్పిటల్, హైదరాబాద్.


 ఆ సమస్యకు బిహేవియర్ థెరపీ బెస్ట్
 
 మాకు ఒక్కగానొక్క కూతురు. ఇటీవలే ఆమెకు పెళ్లి చేశాము. మా అల్లుడు అందగాడు. మంచి ఉద్యోగం చేస్తున్నాడు, దురలవాట్లేమీ లేవని నిర్థారించుకున్న తర్వాతనే సంబంధం కుదుర్చుకున్నాము. అయితే మా అమ్మాయి ఒక భయంకరమైన విషయం చెప్పింది. భర్త తనతో ఇంతవరకు శారీరకంగా కలవలేదట. ఫోన్‌లో ఎవరితోనో  విపరీతంగా మాట్లాడటం, మెసేజిలివ్వటం చేస్తుంటాడట. అదేమని నిలదీస్తే తనకు స్వలింగసంపర్కం అలవాటుందని (గే) అని, ఆ అలవాటునుంచి బయట పడాలని నిర్ణయించుకున్న తర్వాతనే ఈ పెళ్లి చేసుకున్నాడని, అయితే ఎంత ప్రయత్నించినా ఆ అలవాటునుంచి బయటకు రాలేకపోతున్నానని, తనని క్షమించమని అడిగాడని చెప్పింది. మేము ఏం చెయ్యాలో పాలుపోవట్లేదు. దయచేసి తగిన సలహా చెప్పగలరు.
  - ఒక తండ్రి, హైదరాబాద్
 
 ఒక తండ్రిగా మీరు పడుతున్న ఆవేదనను అర్థం చేసుకున్నాను. అయితే ఈ విషయంలో మీరేమీ ఆందోళన పడవద్దు. ఇటీవలకాలంలో పాశ్చాత్య నాగరికతా ప్రభావం వల్ల ఇటువంటి అలవాట్లు పెరిగిపోతున్నాయి. సాధారణంగా ఇటువంటి వారికి బాల్యంలో జరిగే కొన్ని సంఘటనలు, అనుభవాల వల్ల వారు ఈ విధంగా తయారవుతారు. కొందరి విషయంలో కొన్ని జన్యు సమస్యల వల్ల ఇలా జరుగుతుంటుంది. నా దగ్గరకు ఇలాంటి కేసులు చాలా వ స్తున్నాయి. అయితే మీ విషయంలో కొంతలో కొంత మెరుగు ఏమిటంటే మీ అల్లుడికి తను చేసేది తప్పని తెలుసు, పైగా చేస్తున్న పనికి పశ్చాత్తాప పడటం, దానినుంచి బయటకు రావాలని ప్రయత్నించటం. ఇటువంటి అలవాట్లు ఉన్న వారు చాలా మంది ముందు అసలు బయట పడరు. ఒకవేళ బయటపడినా తమ జీవిత భాగస్వామి మీదనే ఏవో ఒక నిందలు మోపి, అటు తమ జీవితాన్ని, ఇటు భాగస్వామి జీవితాన్ని కూడా దుర్భరం చేస్తారు. మీరు ఈ విషయాన్ని అందరికీ చెప్పి, పదిమంది చేతా అతనికి హితబోధలు, నీతులు చెప్పించి, సమస్యను మరింత జటిలం చేసుకోవద్దు. మీ అమ్మాయికి కూడా ఇదే విషయం చెప్పండి. ముందు అతనికి ఆపోజిట్ సెక్స్ అంటే ఇష్టం ఉందో లేదో తెలుసుకోండి. ఏదోవిధంగా అతని ఫోన్ కాంటాక్ట్స్ కట్ చేయండి. కొత్తవారిని కలవకుండా మీ అమ్మాయి భర్తతో బాగా ప్రేమగా ఉంటూ మంచిగా దారిలోకి తెచ్చుకోవాలి. మీ అల్లుడికి బిహేవియర్ థెరపీ, కౌన్సెలింగ్ ఇప్పించడం ద్వారా చాలావరకు ప్రయోజనం ఉంటుంది.
  అందువల్ల ఆందోళన పడకుండా, సంయమనం కోల్పోకుండా చాలా జాగ్రత్తగా వ్యవహరించండి.
  
  డాక్టర్ కల్యాణచక్రవర్తి
  కన్సల్టెంట్ సైకియాట్రిస్ట్
  మెడిసిటీ హాస్పిటల్,
  సెక్రటేరియట్ దగ్గర, హైదరాబాద్
  
  


 నిద్ర పట్టడం లేదంటే.. ఏం మాయరోగం అంటారు పెద్దలు.. నిజమే ఏదో మాయకమ్మినట్లే నగరయువత రానురాను నిద్రకు దూరమౌతోంది. మారిన జీవనశైలి, ఆహారపు అలవాట్లు, పని ఒత్తిడి, ఇంటర్నెట్, సెల్‌ఫోన్లు, వీడియో గేమ్‌లు, ఎడతెగ ని ఆలోచనలు, వెరసి సిటీజన్ల కంటికి కునుకు పట్టనివ్వడం లేదు. రాత్రి 9 గంటలకే పడకపై హాయిగా సేదతీరాల్సిన వారు తెల్లవారుజామవుతున్నా కూడా మేలుకునే ఉంటున్నారు. ఢిల్లీలో 20 శాతం మంది నిద్రలేమితో బాధపడుతుంటే, వీరిలో అత్యధికులు మార్కెటింగ్, ఐటీ అనుబంధ రంగాల్లో పని చేస్తున్న వారే ఉండడం గమనార్హం.
  
 న్యూఢిల్లీ:  రోజూ తెల్లవారగానే దాదాపు ఒకే సమయానికి మెలకువ వచ్చేస్తుంది. ఆహారం తీసుకునే సమయం కాగానే ఎవరో చెప్పినట్లు ఆకలేస్తుంది. రాత్రి కాగానే ఒక నిర్ధిష్ట సమయానికే నిద్ర ముంచుకొచ్చేస్తుంది. ఏ సమయంలో ఏ పని చేయాలో నిర్దేశించే వ్యవస్థనే ‘బాడీ క్లాక్’ అంటాం. మారిన జీవనశైలి, ఆహారపు అలవాట్లు, పని ఒత్తిడి వల్ల ఈ ‘గడియారం’ గాడి తప్పుతోంది. ఒకప్పుడు రాత్రి 8 గంటలకే నిద్రకుపక్రమించిన సిటీజన్లు నేడు పని ఒత్తిడి, మానసిక ఆందోళన వల్ల తెల్లవారుజామవుతున్నా రెప్ప వాల్చడం లేదు.
  
 మత్తుకు బానిసలవుతున్నారు...
 గత రెండేళ్లతో పోలిస్తే నగరంలో నిద్రలేమి బాధితులు సంఖ్య రెట్టింపు అయిందని చెబుతున్నాయి వైద్యవర్గాలు. ఐటీ అనుబంధ రంగాలు విస్తరించడం విదేశీ కాలానికి అనుగుణంగా పనివేళలను మార్చుకోవడం, ఇచ్చిన టార్గెట్లను పూర్తి చేసేందుకు శక్తికి మించి పని చేయడమే ఇందుకు కారణాలుగా వారు విశ్లేషిస్తున్నారు. బలవ ంతంగా నిద్ర పోయేందుకు బాధితుల్లో చాలా మంది నిద్రమాత్రలు, మద్యం వంటి ఇతర పదార్థాలకు అలవాటుపడుతున్నారు. ఇలా ఒక సమస్య నుంచి బయటపడేందుకు యత్నించి మరో సమస్యలో చిక్కుకుంటున్నారని నిపుణులు ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.
  
 35ఏళ్ల లోపువారే ఎక్కువ...
 ప్రతి 10 మందిలో ముగ్గురు నిద్రలేమితో బాధపడుతున్నారు. బాధితుల్లో ఎక్కువ మంది 35 ఏళ్ల లోపు వారే. రాత్రి నిద్ర పోకపోవడం వల్ల మానసిక, శారీరక ఎదుగుదలకు సంబంధించిన హార్మోన్స్‌పై తీవ్రప్రభావం చూపుతాయి. ప్రతి చిన్న విషయానికి కోపం, చిరాకు.. అంతేకాదు అధిక రక్తపోటు, గుండెపోటు, మధుమేహం తదితర జబ్బుల బారినపడే ప్రమాదం ఉంది. నా వద్దకు వచ్చే రోగుల్లో 20 శాతం మంది నిద్రలేమి బాధితులే.              - గుర్గావ్ మేదాంత ఆస్పత్రి మానసిక వైద్యనిపుణుడి మాట
  
 సమస్యలెన్నో...
 కంటినిండా నిద్రలేకపోవడం వల్ల ప్రతి చిన్న విషయానికీ చిరాకు పడుతుంటారు. విపరీతమైన ఆగ్రహం ప్రదర్శించడంతో పాటు మానసిక రుగ్మతల బారిన పడుతుంటారు. పనిచేసే చోట ఇబ్బంది పడే ప్రమాదం ఉంది. ఒక్కోసారి చేస్తున్న ఉద్యోగాన్ని సైతం కోల్పోయే అవకాశం లేకపోలేదు. ఒంటిరిగా ఉన్నప్పుడు, ప్రయాణిస్తున్నప్పుడు తమలో తామే మాట్లాడుకుంటూ విచిత్రంగా ప్రవర్తిస్తుంటారు.
   - డాక్టర్ కళ్యాణ చక్రవర్తి, సైకియాట్రిస్ట్


 కేఎంసీ, న్యూస్‌లైన్ : తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తర్వా త నాలుగు విభాగాలుగా ఉన్న వైద్య, ఆరోగ్యశాఖను ఒకే గొడుగుకిందకు తెస్తామని ఎమ్మెల్యే హరీష్‌రావు అన్నారు. కేఎంసీలోని ఎన్నారై భవన్‌లో శనివారం జరి గిన ఐఎంఏ జిల్లా కార్యవర్గ ప్రమాణస్వీకారోత్సవానికి ఎమ్మెల్యే హరీష్‌రావు ముఖ్యఅతిథిగా హాజరయ్యారు. ముందుగా అమరవీరులకు నివాళులర్పించి తెలంగాణ నినాదాలు చేశారు. ఈ సందర్భంగా హరీష్‌రావు మాట్లాడారు. రాష్ట్రంలోనే వరంగల్ జిల్లా ఐఎంఏకు ప్రత్యేక స్థానం ఉందని పేర్కొన్నారు.
 
 హైదరాబాద్ తర్వాత ఐఎంఏలో అత్యధిక సభ్యత్వం కలిగి ఉన్నది వరంగల్ అని కొనియాడారు. రాష్ట్రంలో ఎక్కడలేని విధంగా ఐఎంఏ జిల్లా నూతన కార్యవర్గం ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికకావడం అభినందనీయమన్నారు. డాక్టర్లపై దాడులు జరుగకుండా పోలీసులు, మీడియా, రాజ కీయ నాయకులు సహకరించాలని సూచించారు. అనంతరం ఎమ్మెల్యేలు డాక్టర్ టి.రాజయ్య, దాస్యం వినయ్‌భాస్కర్ డాక్టర్ల సేవలను కొనియాడారు. ఐఎంఏ జిల్లా మాజీ అధ్యక్షుడు డాక్టర్ కంకల మల్లేషం మాట్లాడుతూ సంవత్సర కాలంలో ఐఎంఏ అనేక సేవలందించిందని వివరించారు.
 
 మాజీ కార్యదర్శి డాక్టర్ ఎర్ర శ్రీధర్‌రాజు మాట్లాడారు. సంవత్సర కాలంలో 62 సీఎంఈ ప్రోగ్రాంలను ఏర్పాటు చేశామని తెలిపారు. తెలంగాణ ఉద్యమంలో చురుకైన పాత్రను పోషించామని, వరంగల్ ఎంజీఎం ఆస్పత్రి నుంచి సికింద్రాబాద్ గాంధీ ఆస్పత్రి వరకు పాదయాత్ర నిర్వహించామని గుర్తుచేశారు. తెలంగాణ రాష్ట్రం కోసం యువత ఆత్మహత్యలు చేసుకోకుండా సైకియాట్రిస్ట్‌ల ఆధ్వర్యంలో అవగాహన కార్యక్రమాలు ఏర్పాటు చేశామని చెప్పారు. ఈ సదంర్భంగా ఎర్ర శ్రీధర్‌రాజును హరీష్‌రావు, డాక్టర్లు సన్మానించారు.
 
 అనంతరం నూతన అధ్యక్షురాలు డాక్టర్ సంధ్యారాణి, నూతన కార్యదర్శి కొత్తగట్టు శ్రీని వాస్ ప్రమాణ స్వీకారం చేసి మాట్లాడుతూ పేద ప్రజ లకు మెరుగైన వైద్యసేవలు అందించేందుకు కృషి చేస్తామని, గ్రామీణ ప్రాంతంలో ఉచిత వైద్యసేవలు అంది స్తామని చెప్పారు. డాక్టర్ల కోసం ప్రత్యేకంగా రిక్రియేషన్ క్లబ్ ఏర్పాటుకు కృషి చేస్తానని, ఆదివారం నగరంలో సూపర్‌స్పెషలిస్టులు అందుబాటులో ఉండేవిధంగా కృషి చేస్తానని హామీ ఇచ్చారు.
 
 కార్యక్రమంలో డీఎంహెచ్‌ఓ సాంబశివరావు, కేఎంసీ ప్రిన్సిపాల్ డాక్టర్ రాంచందర్‌ధరక్, డాక్టర్ రాజ్‌సిద్ధార్థ, డాక్టర్ శేషుమాధవ్, డాక్టర్ రమేష్, డాక్టర్ రవీందర్‌రెడ్డి, డాక్టర్ కస్తూరి ప్రమీల, టీఆర్‌ఎస్ నాయకులు గుడిమళ్ల రవికుమార్, నాగుర్ల వెంకటేశ్వర్లు, సత్యనారాయణ, తక్కెళ్లపల్లి రవీందర్‌రావు, మాజీ కార్పొరేటర్లు బయ్య స్వామి, దూపం సంపత్‌కుమార్, మెడికోలు పాల్గొన్నారు.
  


 మా అబ్బాయి వయసు నాలుగేళ్లు. వాడు ఆటిజమ్ చైల్డ్. ఈ వ్యాధికి సరైన చికిత్స లేదని చాలా చోట్ల చదివాను. బయోమెడికల్ విధానం ద్వారా ఈ వ్యాధికి చికిత్స ఉందని విన్నాను. మా అబ్బాయి విషయంలో ఈ చికిత్స ఎంతవరకు పనిచేస్తుందో తెలియ చేయండి.
  - సత్యవాణి, విశాఖపట్టణం
  
  ఆటిజమ్‌తో బాధపడే పిల్లల త ల్లులలో మీరు కూడా ఒకరు. పిల్లలు ఆటిజమ్‌తో బాధపడుతున్నప్పుడు తల్లిదండ్రులకి డిప్రెషన్ ఉండటం సహజమే. ఆటిజమ్ అనేది ఒక విచిత్రమైన వ్యాధి. ఈ వ్యాధి ఉన్న పిల్లలు చాలా తెలివిగలవారిలా కనిపిస్తారు కానీ, వీరిలో వయసుకు తగ్గ ఎదుగుదల ఉండదు. అలోపతిలో ఈ వ్యాధికి మందులు ఉన్నట్లుగా తెలుస్తోంది. అలాగే బయోమెడికల్ ట్రీట్‌మెంట్ కూడా ఉంది. అయితే ఈ వ్యాధికి పూర్తి చికిత్స లేదు. కేవలం వ్యాధి లక్షణాల తీవ్రత మాత్రమే తగ్గించగలుగుతారు. అందువల్ల వీరు మిగతా విద్యార్థులలాగే స్కూల్‌కి వెళ్తారు. కాకపోతే కొద్దిగా డల్‌గా ఉంటారు.
  
  బయోమెడికల్ ట్రీట్‌మెంట్‌లో... ఈ వ్యాధితో బాధపడుతున్న చిన్నారులలో ఉన్న లక్షణాలను సూక్ష్మంగా పరిశీలించి, వారిలో ఉన్న లక్షణాలను అనుసరించి, ఎటువంటి మందులు వాడాలో నిర్ధరిస్తారు. ఇటువంటి పిల్లల తల్లిదండ్రులకు మనోధైర్యం ఎక్కువగా ఉండాలి. కుటుంబంలో ఇటువంటి వారు ఉండటం వల్ల ఇవి వంశపారంపర్యంగా వస్తాయని ఎక్కడా చెప్పలేదు. నెట్‌లో మీరు చదివినది అవగాహన కోసం మాత్రమే. అందులోని విషయమంతా మీవాడికి చెందినది కాదు.
  
  చాలామంది తల్లిదండ్రులు అక్కడా ఇక్కడా చదివిన దాన్ని బట్టి, తెలుసుకున్న దాన్ని బట్టి తమంతట తాముగా వారి పిల్లలకు సిఎఫ్‌జిఎఫ్ డైట్ విధానం అనుసరిస్తారు. మీరు చైల్డ్ సైకియాట్రిస్ట్ సూచన మేరకు మాత్రమే ఈ విధానం అనుసరించాలి.
  
 మీ అబ్బాయి గురించి మీరు పాజిటివ్‌గా ఆలోచించడం ప్రారంభించండి. ఆటిజమ్ వలన భవిష్యత్తంతా అంధకారమని భావించకండి. అనుభవజ్ఞులైన చైల్డ్ సైకియాట్రిస్ట్ పర్యవేక్షణలో సమస్యను పరిష్కరించుకుంటే భవిష్యత్తు ఆనందమయంగా ఉంటుంది. ఆల్ ద బెస్ట్.
  
  డాక్టర్ కల్యాణ్
  సైకియాట్రిస్ట్, మెడిసిటీ హాస్పిటల్స్,
   సెక్రటేరియట్ రోడ్,  హైదరాబాద్
  


 మా బాబుకు ఏడేళ్లు. సెకండ్ క్లాస్ చదువుతున్నాడు. వాడు బుద్ధిమంతుడే కానీ, స్కూల్‌లో ప్రతి చిన్న విషయం మర్చిపోతుంటాడని, చిన్న చిన్న పదాలకు కూడా ఎన్నిసార్లు చెప్పినా స్పెల్లింగ్స్ సరిగా రాయడని, బోర్డ్ మీద రాసిన వాటిని నోట్ చేసుకోమంటే నోట్ చేసుకోడని పేరెంట్స్ మీటింగ్స్‌లో టీచర్స్ కంప్లైంట్ చేస్తుంటారు. వాడు తెలివైనవాడే, వీడియో గేమ్స్ బాగా ఆడతాడు. అన్ని విషయాల్లోనూ యాక్టివ్‌గానే ఉంటాడు. మరి ఇలా ఎందుకు జరుగుతోందో మాకు అర్థం కావడం లేదు. దయచేసి తగిన సలహా ఇవ్వగలరు.
  - బిందుమాధవి, హైదరాబాద్
 
 మీ అబ్బాయిది  నిజానికి అసలు పెద్ద సమస్య కానే కాదు. దీనిని ఒక స్పెషల్ కేస్ కింద పరిగణించవలసి ఉంటుంది. ఇతరత్రా ఏవైనా మానసిక సమస్యలుంటే తప్ప సాధారణంగా ఈ వయసు పిల్లలలో మతిమరపు తలెత్తే అవకాశమే లేదు. మీరు చెబుతున్న దానిని బట్టి మీ బాబులో ఐక్యూకి సంబంధించి కానీ, తెలివితేటలకు సంబంధించి కానీ ఎటువంటి సమస్యలూ లేవు. ఉన్నదల్లా ఎడిడి అంటే అటెన్షన్ డెఫిసిట్ డిజార్డర్. చెప్పే సమయంలో సరిగా వినకపోవటం, వారి మాటల మీద ఆసక్తి చూపించకపోవటం వల్ల ఇటువంటి సమస్యలు తలెత్తుతాయి.
 
 ఈ విషయాన్ని సరిగా అర్థం చేసుకోలేక తల్లిదండ్రులు వారిని ‘మొద్దబ్బాయి’ అని పిలవడం, దండించడం వంటివి చేస్తుంటారు. దానివల్ల నిజంగానే వారు తమను తాము మందకొడివారిగా, తెలివి తక్కువ వారిగా భావించుకుని, ఒక్క చదువు విషయంలోనే కాకుండా మిగతా అన్ని విషయాల్లోనూ వెనకడుగు వేస్తూ, స్తబ్దుగా ఉండిపోతారు. దాంతో భవిష్యత్తులో అది ఎన్నో రకాల ఇతర సమస్యలకు దారితీస్తుంది.
  
 మీరు మీ బాబు విషయంలో ఆందోళన చెందనవసరం లేదు. వైద్యపరంగా ఎంతో అభివృద్ధి చెందిన ప్రస్తుత దశలో అన్ని విధాలైన సమస్యలకూ మంచి వైద్యవిధానాలు, చికిత్సా విధానాలు ఉన్నాయి. మీరు వెంటనే మీ బాబును అనుభవజ్ఞుడైన చైల్డ్ సైకియాట్రిస్ట్ వద్దకు తీసుకెళ్లి, ఐక్యూ, మెమరీ, కాన్‌సన్‌ట్రేషన్ టెస్ట్ చేయించండి. ఆ రిపోర్ట్‌ల ఆధారంగా మానసిక వైద్యుడు బాబుకు తగిన కౌన్సెలింగ్, శిక్షణ ఇస్తారు.
  
  డాక్టర్ కల్యాణ్
  సైకియాట్రిస్ట్,
  మెడిసిటీ హాస్పిటల్స్,
   సెక్రటేరియట్ రోడ్,  హైదరాబాద్
  


  నా వయసు 39. మంచి భర్త, బుద్ధిమంతుడైన కొడుకు. నా భర్త ఆఫీసుకు, మా అబ్బాయి కాలేజీకి వెళ్లాక నేను ఇంట్లో ఒంటరిగా ఉన్నప్పుడు నన్ను గతం వెంటాడుతోంది. నేను కాలేజీలో చదివే రోజుల్లో ఒకతన్ని మూగగా ఆరాధించేదాన్ని. అది వన్‌సైడ్ లవ్ మాత్రమే! అయినా ఇప్పటికీ అతను నా  ఊహల్లో ఉండిపోయాడు. మా వారు, బాబు నా పక్కనే ఉన్నప్పుడు కూడా అతని ఆలోచనలే. అతన్ని చూసి ఇరవై ఏళ్లయింది. అయినా అతన్ని మరచిపోలేకపోతున్నాను. ఏదైనా యాక్సిడెంట్ అయి గతాన్ని మరచిపోతే బాగుండనిపిస్తోంది. నా సమస్యకు తగిన పరిష్కారం సూచించగలరు.
  - ఒక సోదరి, హైదరాబాద్
  
  గత జ్ఞాపకాలను మరచిపోలేక మీరు పడుతున్న అవస్థను నేను అర్థం చేసుకోగలను. అయితే, దురదృష్టవశాత్తూ చాలామంది కోరుకుంటున్నట్లుగా గతాన్ని మరచిపోయేందుకు మందులంటూ ఏమీ ఉండవు. యాక్సిడెంట్ అయ్యి గతాన్ని మరచిపోవడం అనేది టీవీల్లోనూ, సినిమాల్లోనూ చూసేదే కానీ, వాస్తవంగా జరిగేది కాదు. పరిస్థితులు, పరిసరాలు మారడం వల్ల కొన్ని స్మృతులను మరచిపోవడం సహజం. కాని, ఇరవై ఏళ్లయినా అతన్ని మరచిపోలేకపోతున్నానంటున్నారు. అది పూర్తిగా మీ తప్పు కాదు. మెదడులోని కొన్ని రసాయనాలలో చోటుచేసుకునే అసమతుల్యతల కారణంగా కూడా అలా జరుగుతుంది.
  
  మీ జీవితంలోని ఒంటరితనం వల్ల, మీరు లైఫ్‌ని సరిగా ఎంజాయ్ చేయలేకపోవడం వల్ల, ఇతరత్రా పనేమీ లేకపోవడం వల్ల కూడా మీకు తెలియకుండానే మీ మెదడు పొరలలో నిక్షిప్తమై ఉన్న సంఘటనలనే గుర్తు తెచ్చుకుంటూ, అదే పనిగా అతన్నే తలచుకుంటూ ఉంటున్నారు. దాని ఫలితమే ఇది. మీరు దీనిని ఇలాగే వదిలేస్తే క్రమేపీ డిప్రెషన్‌లోకి జారిపోయే పరిస్థితి కూడా ఏర్పడవచ్చు.
  
  ఆ జ్ఞాపకాల నుంచి మీరు బయటకు రావాలంటే, తీరిక లేకుండా ఉండేలా ఏదో ఒక వ్యాపకం కల్పించుకుంటూ క్రమేపీ మరచిపోయేందుకు ప్రయత్నించాలి. దానితోపాటు మీ కుటుంబసభ్యులను ఎవరినైనా వెంటబెట్టుకుని సైకియాట్రిస్ట్‌ను సంప్రదించి వారి సాయంతో మీ పరిస్థితినంతటినీ వివరించి, కొంతకాలంపాటు తక్కువ మోతాదులో ఉండే యాంటీ డిప్రెసెంట్స్ వాడటం, కాన్సెలింగ్ తీసుకోవడం, ఫ్యామిలీతోనూ, స్నేహితులతోనూ వీలైనంత ఎక్కువసేపు గడుపుతుండటం వల్ల మీరు మీ పాత జ్ఞాపకాల నుంచి వీలైనంత త్వరగా బయటపడగలుగుతారు. ప్రయత్నించి చూడండి. విష్ యు ఆల్ ది బెస్ట్.
  
  డాక్టర్ కల్యాణ్‌చక్రవర్తి
  సైకియాట్రిస్ట్, మెడిసిటీ హాస్పిటల్స్, హైదరాబాద్
  


 మాకు ఒక్కగానొక్క కూతురు. ఇటీవలే ఆమెకు పెళ్లి చేశాం. మా అల్లుడు అందగాడు. మంచి ఉద్యోగం చేస్తున్నాడు, దురలవాట్లేమీ లేవని నిర్థారించుకున్న తర్వాతనే సంబంధం కుదుర్చుకున్నాం. అయితే మా అమ్మాయి ఒక భయంకరమైన విషయం చెప్పింది. భర్త తనతో ఇంతవరకు శారీరకంగా కలవలేదట. ఎప్పుడూ ఫోన్‌లో మెసేజెస్ చూసుకుంటూ తన ఫోన్‌ని చాలా జాగ్రత్తగా దాచిపెడతాడట. నిలదీస్తే తనకు స్వలింగసంపర్కం అలవాటుందని (గే), ఆ అలవాటు నుంచి బయట పడాలని నిర్ణయించుకున్న తర్వాతనే ఈ పెళ్లి చేసుకున్నాడని, అయితే ఎంత ప్రయత్నించినా బయటకు రాలేకపోతున్నానని, తనని క్షమించమని అడిగాడని చెప్పింది.  ఏం చెయ్యాలో పాలుపోవట్లేదు. దయచేసి తగిన సలహా చెప్పగలరు. 
  - ఒక తండ్రి, హైదరాబాద్
  
  ఈ విషయంలో మీరేమీ ఆందోళన పడవద్దు. ఇటీవల కాలంలో పాశ్చాత్య నాగరికత ప్రభావం వల్ల ఇటువంటి అలవాట్లు పెరిగిపోతున్నాయి. సాధారణంగా ఇటువంటి వారికి బాల్యంలో జరిగే కొన్ని సంఘటనలు, అనుభవాల వల్ల వారు ఈ విధంగా తయారవుతున్నారు. 
  
  కొందరి విషయంలో కొన్ని జన్యు సమస్యల వల్ల ఇలా జరుగుతుంటుంది. నా దగ్గరకు ఇలాంటి కేసులు చాలా వ స్తున్నాయి. అయితే మీ విషయంలో కొంతలో కొంత మెరుగు ఏమిటంటే... మీ అల్లుడికి తను చేసేది తప్పని తెలుసు, పైగా చేస్తున్న పనికి పశ్చాత్తాపపడటం, దాని నుంచి బయటకు రావాలని ప్రయత్నించటం. ఇటువంటి అలవాట్లు ఉన్నవారు చాలామంది ముందు అసలు బయటపడరు.ఒకవేళ బయటపడినా తమ జీవితభాగస్వామి మీదనే ఏవో ఒక నిందలు మోపి, అటు తమ జీవితాన్ని, ఇటు భాగస్వామి జీవితాన్ని కూడా దుర్భరం చేస్తారు.
  
 మీరు ఈ విషయాన్ని అందరికీ చెప్పి, పదిమంది చేత అతనికి హితబోధలు, నీతులు చెప్పించి, సమస్యను మరింత జటిలం చేసుకోవద్దు. మీ అమ్మాయికి కూడా ఇదే విషయం చెప్పండి. ముందు అతనికి ఆపోజిట్ సెక్స్ అంటే ఇష్టం ఉందో లేదో తెలుసుకోండి. ఏదోవిధంగా అతని ఫోన్ కాంటాక్ట్స్ కట్ చేయండి. మీ అమ్మాయి భర్తతో బాగా ప్రేమగా ఉంటూ, మంచిగా దారిలోకి తెచ్చుకోవాలి. మీ అల్లుడికి బిహేవియర్ థెరపీ, కౌన్సెలింగ్ ఇప్పించడం ద్వారా చాలావరకు ప్రయోజనం ఉంటుంది. ఆందోళన పడకుండా, సంయమనం కోల్పోకుండా జాగ్రత్తగా వ్యవహరించండి.      
  
  డాక్టర్ కల్యాణ్‌చక్రవర్తి
  సైకియాట్రిస్ట్, మెడిసిటీహాస్పిటల్స్, హైదరాబాద్