వేసవి ఎండ తీవ్రంగానే ఉంది. కానీ ఆ మామిడి తోటలో చల్లగానే ఉంది. ఆ మామిడితోట వేణువనానికి ఒక మూలన ఉంది. ఆ తోట మధ్యలో ఒక పెద్ద మామిడి చెట్టు కింద విశాలమైన అరుగు. ఆ అరుగు దగ్గరకు నెమ్మదిగా, మందహాసంతో నడిచి వచ్చాడు బుద్ధుడు. ఆయన రాకను గమనించాయి తోటలో ఉడతలు. మనిషి అలికిడి తగిలితే ΄ారి΄ోయే ఉడతలు, బుద్ధుణ్ణి చూస్తే దగ్గరకు వచ్చేస్తాయి.అది ఎప్పటినుండో వాటికి అలవాటు. భిక్షా΄ాత్రలోంచి కొన్ని పళ్ళు తీసి అరుగు పైన ఒక పక్కన చల్లాడు. అవి కుచ్చుతోకలు విప్పుకుని, పైకెత్తుకుని వచ్చి, పండ్లు ఏరుకుని తినసాగాయి. కొంత సమయం గడిచింది.సకుల ఉదాయి అనే పరివ్రాజకుడు వచ్చాడు. బుద్ధునికి నమస్కరించి కూర్చున్నాడు. అతను రాగానే కొన్ని ఉడతలు చెట్లెక్కాయి. వాటిని చూసి– ‘‘భగవాన్‌! మీ కరుణ అమోఘం. ఉడతలు కూడా మిమ్మల్ని మిత్రునిగా భావిస్తాయి. ఇది విచిత్రం. మీ జీవ కారుణ్యానికి మచ్చుతునక. మీకు మరోమారు ప్రణమిల్లుతాను’’ అని వంగి నమస్కరించాడు. ‘‘సకుల ఉదాయీ! వచ్చిన విషయం?’’ అని అడిగాడు బుద్ధుడు. ‘‘మా గురువుగారు నిగంఠ నాధుల వారు నిన్న ‘పరమ సత్యం, పరమ వర్ణం’’ అంటూ ‘‘పరమం’’ గురించి చె΄్పారు. మీ దృష్టిలో పరమ వర్ణం ఏది? అని అడిగాడు. ‘‘ఉదాయీ! పరమం అంటే?’’‘‘మీకు తెలియంది కాదు. దేని కంటే ఉన్నతమైంది మరొకటి ఉండదో... అదే పరమం’’ ‘‘నీకు ఈ లోకం ఎంత తెలుసు. అందులో ఇదే పరమం అని ఎలా నిర్ణయిస్తావు? నూతిలోని కప్పకి నుయ్యే ప్రపంచం. చెరువులోని చేపకి చెరువే ప్రపంచం. ఈ అనంతమైన విశ్వానికి హద్దులు ఎలా గీస్తావు?’’ అని అడిగాడు భగవానుడు. సకుల ఉదాయి మౌనం వహించాడు.‘‘ఉదాయీ! ఒక చీకటి గదిలో ఒక పసుపురంగు కంబళిలో ఒక సానబెట్టిన మణి ఉంది. అది ఆ చీకటిలో ప్రకాశిస్తుంది. అంతలో ఆ గదిలోకి ఒక మిణుగురు పురుగు వచ్చింది. అప్పుడు ఆ మణి వెలుగు ఎక్కువ ప్రకాశంగా ఉంటుందా? మిణుగురు వెలుగా?’’ అని అడిగాడు. ‘‘భగవాన్‌! మిణుగురు వెలుగే మిగుల ప్రకాశం’’ అన్నాడు ఉదాయి.‘‘ఇందులో ఒక వ్యక్తి నూనె దీపం తెచ్చాడు. అప్పుడు ఏ వెలుగు ప్రకాశం?’’‘‘దీపం వెలుగే భగవాన్‌!’’ ‘అలా ఉదాయీ! దీపం వెలుగు కంటే నెగడు వెలుగు ప్రకాశం. దాని కంటే వేగుచుక్క వెలుగు, దానికంటే చంద్రుని వెలుగు, దానికంటే సూర్యుని వెలుగు ప్రకాశం.... ఉదాయీ! సూర్యుని కంటే ప్రకాశవంతమైన వెలుగులు కూడా ఉంటాయి.’’ అన్నాడు. ఉదాయి మనస్సు తేటబడింది. ఆ తేటదనం అతని ముఖంలోంచి తొంగి చూస్తోంది! ఉడతలు కిచకిచ మంటూ బుద్ధుని దగ్గరకు వచ్చాయి. ఆయన ΄ాత్రలో నుంచి మరికొన్ని పళ్ళను వాటిముందు ΄ోశాడు. అవి వాటి పనిలో మునిగి ΄ోయాయి. ‘‘ఉదాయీ! మిణుగురు పురుగు కంటే తక్కువ ప్రకాశించే మణి వెలుగునే ‘పరమం’ అనుకుంటున్నావు? అన్నాడు.‘విజ్ఞానం, విశ్వం, అన్నీ అనంతాలే’ అని గ్రహించాడు. సకుల ఉదాయీ! బుద్ధునికి ప్రణమిల్లాడు! అతని ముఖంలో అనుమాన ఛాయలు తొలిగాయి. సంతోష కాంతులు వెలిగాయి! దోసిలి చాచాడు. బుద్ధుడు కొన్ని పండ్లను అతని దోసిట్లో ΄ోశాడు. ఉదాయి, కొద్దిగా ముందుకు వంగి ఉడతలకు దోసిలి చూ΄ాడు. అవి అతని ముఖం కేసి చూశాయి. ధైర్యంగా దోసిలి లోని పండ్లు అందుకున్నాయి. – డా. బొర్రా గోవర్ధన్‌

కౌశంబీ ఆశ్రమంలో విద్య అభ్యసించిన తరువాత విద్యార్థులు కౌకర్ణిక ఆశ్రమానికి వెళ్లాల్సి ఉంటుంది. అక్కడే ఉత్తమ శిష్యుల ఎంపిక జరుగుతుంది. తంత్ర విద్యలు, శక్తి విద్యలు అక్కడే సుకేతు మహర్షి నుంచి నేర్చుకోవాలి. కౌశంబీ నుంచి కేవలం ఆరుగురు మాత్రమే ఈ దఫా ఎన్నికయ్యారు. వారందరినీ కౌకర్ణికకు పయనవమని చెప్పాడు మహర్షి సంకేత. ఆరుగురు విద్యార్థులను పంపుతున్నానని వాళ్ళల్లో ఉత్తమ శిష్యుడిని ఎంపిక చేయమని కబురు పెట్టాడు సంకేత.ఆరుగురు కౌకర్ణిక ఆశ్రమానికి బయలుదేరారు. సుకేతు మహర్షి దివ్యదృష్టితో చూసి తన శక్తితో ఓ ఉద్ధృతమైన వాగును, ఆ వాగు దగ్గర అపూర్వ సౌందర్యవతిని సృష్టించాడు. శిష్యులు వాగు దగ్గరకు వచ్చారు. ఆ యువతిని చూడగానే ఆరుగురు శిష్యుల్లో ఐదుగురికి మతి చలించింది. అయినా దూరం నుంచే ‘అమ్మాయీ.. దారి తప్పుకో.. మేము వాగు దాటి వెళ్ళాలి’ అన్నాడు ఒకడు. దానికి ఆ యువతి ‘చీకటి పడుతోంది.. నేనూ వెళ్ళాలి. నన్ను వాగు దాటించండి’ అని అడిగింది. ‘మేము సర్వసంగ పరిత్యాగులం.పర స్త్రీని తాకము’ అంటూ ముందుకు కదిలారు ఆ ఐదుగురు. ‘బాబ్బాబులూ.. దయచేసి నన్ను వాగు దాటించండి’ అంటూ ఆ యువతి వేడుకుంది. ‘వాగు చాలా వేగంగా ప్రవహిస్తోంది. నువ్వు ఇంకెవరి సాయమైనా అడుగు’ అని చెప్పనైతే చెప్పారు కానీ.. ఆ యువతిని క్రీగంట గమనించడం మానలేదు వాళ్లు. ఆరవ శిష్యుడు విక్రముడు మాత్రం ‘నేను వాగు దాటిస్తాను రండమ్మా..’ అంటూ ముందుకు వచ్చాడు. మిగిలిన ఐదుగురు ‘ఆ పాపం మాకొద్దు’ అంటూ వాగులోకి దిగారు. విక్రముడు ఆ యువతి చేయి పట్టుకుని వాగులోకి దిగాడు. ‘అమ్మా.. వాగు ప్రవాహం ఉద్ధృతంగా ఉంది. మీరు నా భుజాల మీదకు ఎక్కండి’ అన్నాడు.మారు మాటాడకుండా ఆ యువతి విక్రముడి భుజాల మీదకు ఎక్కింది. అది చూసిన ఐదుగురు శిష్యులు తమకు దక్కని అదృష్టం వాడికి దక్కిందని అసూయపడ్డారు. వాగు దాటిన తరువాత ఆ యువతి విక్రముడికి కృతజ్ఞతలు చెప్పి.. తన దారిన తాను వెళ్ళిపోయింది. ఆ ఐదుగురు మాత్రం కౌకర్ణిక దారెంట విక్రముడిని కుళ్లబొడవసాగారు. ‘స్త్రీని తాకావు.. భుజాల మీద కూర్చోబెట్టుకున్నావు’ అంటూ! విక్రముడు ఆ మాటలను పట్టించుకోకుండా మౌనంగా నడవసాగాడు. సుకేతు తన దివ్య దృష్టితో ఇదంతా చూడసాగాడు. ఎట్టకేలకు ఆరుగురు శిష్యులు కౌకర్ణిక ఆశ్రమానికి చేరుకున్నారు. సుకేతు మహర్షికి పాదాభివందనం చేశారు.ఆ ఆరుగురినీ చూసి మహర్షి మందహాసం చేశాడు. విక్రముడిని తన పక్కకు వచ్చి నిల్చోమన్నాడు. మహర్షి చేప్పినట్టే చేశాడు విక్రముడు. అప్పుడు మహర్షి మిగిలిన ఐదుగురిని ఉద్దేశిస్తూ ‘ఆపదలో ఉన్న స్త్రీని విక్రముడు ఓ తల్లిగా, సోదరిగా భావించి వాగు దాటించాడు. కానీ మీరు ఆ స్త్రీని మోహించారు. పైకి సర్వసంగ పరిత్యాగుల్లా నటించారు. వాగు దాటిన తక్షణమే ఆ యువతిని, ఆమెకు చేసిన సాయాన్నీ మరచిపోయాడు విక్రముడు. కానీ మీరు మనసులో ఆ స్త్రీనే మోస్తూ విక్రముడిని కుళ్లబొడుస్తూ మీ మాలిన్యాన్ని ప్రదర్శించారు. మీ నిగ్రహాన్ని పరీక్షించడానికి ఆ యువతిని నేనే సృష్టించాను. ఆ పరీక్షలో విక్రముడు నెగ్గాడు. అతనే ఉత్తమ శిష్యుడు’ అని చెప్పాడు మహర్షి. ఆ విషయాన్ని కౌశంబీకీ కబురుపెట్టాడు. – కనుమ ఎల్లారెడ్డిఇవి చ‌ద‌వండి: వసు మహారాజు వృత్తాంతం! ఒకనాడు తన సోదరుల్లో..

ఒకనాటి ఉదయాన్నే అడవిలోంచి ఒక గంట శబ్దం మృగరాజైన సింహం చెవుల్లో సోకి ఎంతగానో ఆకట్టుకుంది. దాని ఉనికి తెలుసుకోవాలన్న కుతూహలంతో వెంటనే అన్ని జంతువులనూ సమావేశపరచింది. ‘ఈరోజు ఉదయాన్నే ఒక గంట శబ్దం నా చెవిన పడి నన్ను ముగ్ధుడిని చేసింది. తక్షణమే దాని గురించి కనుక్కుని చెప్పండి’ అని తన గుహలోకి పోయింది. అది విన్న జంతువులన్నీ తమలో తాము గుసగుసలాడుకున్నాయి.‘ఔను! నేనూ ఈరోజు ఆ గంట శబ్దం విన్నాను భలేగా ఉంది.. గణగణలాడుతూ..’ అన్నది కుందేలు. ‘ఆ చప్పుడుకి తెల్లవారుతూనే నాకు తెలివొచ్చేసింది. ఏదో కొమ్మ మీంచి కొమ్మకు గెంతుతుంటే అదోవిధమైన ధ్వని నా మనసును హత్తుకుంది’ తోడేలు చెప్పింది. ‘మీకెందుకలాగ అనిపించిందో నాకైతే బోధపడటం లేదు. పదేపదే ఆ గంట మారుమోగుతుంటే చెడ్డ చిరాకేసింది. అది ఎవరు చేస్తున్నదీ తెలిస్తే చంపకుండా వదలను’ అని కోపం ప్రదర్శించింది ఎలుగుబంటి.‘మృగరాజు చెప్పిన పనిని మనం చేయడం ధర్మం. సరేనా!’ అన్నది ఒంటె. మళ్ళీ గంట శబ్దం అదేపనిగా వినబడసాగింది. చీకటిపడే సమయానికి కూడా దాని ఉనికి కనుక్కోలేక తమ గూటికి చేరాయన్నీ. మర్నాడు ఉదయం ఒక కోతి గెంతుకుంటూ వచ్చి ‘ఒక పిల్లి తన గంట మెడలో కట్టుకుంది. అది కదిలినప్పుడల్లా మారుమోగి అడవి అంతా వ్యాపిస్తోంది. ఇదే విషయం మనం సింహానికి చెప్పేద్దామా?’ అని సాటి జంతువులతో అన్నది. ‘చెబితే మనల్ని ఆ గంట తెమ్మని అడగవచ్చు. దానికి సిద్ధపడితేనే మనం చెప్పాలి. లేకపోతే అంతా ఆలోచించాక చెవిన వేద్దాం’ అన్నది ఏనుగు.అదే సమయంలో గుహలోంచి సింహం గర్జిస్తూ బయటకొచ్చి ‘మీరంతా గంట సంగతి ఏం చేశారో చెప్పారు కాదు. ఈ ఉదయం కూడా అది నాకు వినబడి మరింత ఆకట్టుకుంది. చెప్పండి..’ అని హుంకరించింది. ‘మరి.. మరి.. అది.. ఒక పిల్లి మెడలో ఉండటం ఈ కోతి కళ్ళబడింది’ అని చెప్పేసింది కుందేలు.‘ఆ! ఒక పిల్లి మెడలో గంటా? అది దాని మెడలోకి ఎలావచ్చింది? ఎవరు కట్టారు? ఒక పిల్లి అంత ధైర్యంగా గంట కట్టుకుని అడవంతా తిరగటమేమిటి? ఈ రోజు ఎలాగైనా ఆ గంటను తెచ్చి నా మెడకు కట్టండి. లేకుంటే ఏంచేస్తానో నాకే తెలీదు’ అని గర్జించింది సింహం. వెంటనే జంతువులన్నీ అడవిలో గాలించడం మొదలెట్టాయి. అదే సమయంలో ఒక లేడి చెంగుచెంగున గెంతుకుంటూ వచ్చి ‘పిల్లి మెడలో గంట కట్టింది ఎలుకలని తెలిసింది. అవి ఎందుకలా కట్టాయో వాటికి కబురుపెట్టి అడగండి..’ అని చెప్పింది.ఎలుకలకు కబురు వెళ్ళింది. ఎలుకల నాయకుడు జంతువుల ముందు హాజరై ‘మా ఎలుకలకు ప్రాణహాని కలిగిస్తున్న ఒక పిల్లి నుండి రక్షించుకోడానికి మెడలో గంటకడితే ఆ చప్పుడుకి దాని ఉనికి తెలుస్తుందని అప్పుడు మేమంతా జారుకోవచ్చని ఉపాయం ఆలోచించాం’ అన్నది. ‘మరి మీరు చేసిన పనికి మేమంతా ఇప్పుడు ఇరుక్కున్నాం. ఆ శబ్దం మృగరాజుకు తెగ నచ్చేసింది. అందువలన మీరు ఆ గంటను దాని మెడలోంచి తీసి మాకివ్వాలి. మేము దాన్ని సింహం మెడలో కట్టాలి. ఆ పని మీరు త్వరగా చేయాలి’ అని ఎలుగుబంటి హుకుం జారీ చేసింది. ‘అయ్యో రామ! మా రక్షణ నిమిత్తం చచ్చేంత భయంతో ధైర్యం చేసి కట్టాం. మళ్ళీ దాన్ని తీసి తేవాలంటే గండకత్తెరే! మా కంటే మీరంతా శక్తిమంతులు. ధీశాలులు. దయచేసి మీలో ఎవరో ఒకరు పిల్లి మెడలో గంటను తొలగించండి. మళ్ళీ మాకు పిల్లి నుండి ప్రాణగండం తప్పదు. అయినా భరిస్తాం’ నిస్సహాయంగా చెప్పింది ఎలుకల నాయకుడు. ‘ఐతే సరే! వెళ్ళు. దానిపని ఎలా పట్టాలో మాకు తెలుసు. మృగరాజు కోరిక తీర్చడం మాకు ముఖ్యం’ అని ఎలుకను పంపేసింది ఏనుగు.కుందేలు ఎగిరి గంతేస్తూ ‘పిల్లి మెడలో గంట శబ్దం మన మృగరాజుకి నచ్చడం మన అదృష్టం. సింహానికి ఎప్పుడు ఆకలి వేసినా ఎవరని కూడా చూడకుండా వేటకు సిద్ధపడుతుంది. అలాంటప్పుడు మెడలో గంట ఉంటే ఆ చప్పుడు మనందరికీ వినిపించి తప్పించుకోడానికి అవకాశం వస్తుంది. అందువలన ఆ పిల్లి మెడలో గంటను తీసుకొచ్చి సింహానికి కట్టేయాలి’ అని అందరి వైపు చూసింది.‘పిల్లి మెడలో గంట తస్కరించడం ఏ మాత్రం? మీరు ఊ అంటే చాలు.. సాయంత్రంకల్లా తెచ్చేస్తా’ అన్నది కోతి హుషారుగా. జంతువులు ‘ఊ’ కొట్టాక కోతి అడవిలోకి పోయి గంట చప్పుడైన దిశగా పయనించింది. కోతి రాకను గమనించిన పిల్లి చెట్లన్నిటి పైనా తిరిగి తప్పించుకో చూసింది. అప్పుడు కోతి ‘మిత్రమా! నీరాక తెలుసుకొని నీ నుండి తప్పించుకోడానికి ఎలుకలు పన్నిన కుట్రలో భాగమే నీ మెడలో ఈ గంట. దాన్ని తీసిస్తే నీకే మంచిది. నువ్వు సడి చప్పుడు లేకుండా వెళ్ళి ఎలుకల పనిపట్టి నీ ఆకలి తీర్చుకోవచ్చును’ అన్న మాటలకి సంతోషపడి ఒప్పుకుంది. దాని మెడలోని గంటను విప్పి పట్టుకెళ్లి జంతువులందరి ముందు ఎలుగుబంటి చేతిలో పెట్టింది కోతి. ‘ఇక చూడండి.. మన మృగరాజు తన గోతిలో తానే పడే సమయం వచ్చింది’ అని తోడేలు అంటున్నంతలోనే.. గుహ లోపలున్న సింహం దగ్గరకి వెళ్ళి గంట దొరికిందని చెప్పింది కుందేలు.‘ఆహా! ఎంత అదృష్టం! నేను కోరుకున్న గంటను ఇక నామెడలో అలంకరించండి. ఆ శబ్దంతో అడవంతా మారుమోగి పోవాలి’ అన్నది బయటకొచ్చిన సింహం. ఎలుగుబంటి తన దగ్గర ఉన్న గంటను ఏనుగుకు ఇవ్వగా అది మృగరాజు మెడలో వేసింది. గంటను పదేపదే చూసుకుని మెడను తిప్పుతూ గంట శబ్దానికి తెగ ముచ్చట పడిపోతూ అడవిలోకి పరుగు తీసింది మృగరాజు. దాని వైఖరికి జంతువులన్నీ ‘గంట చప్పుడుకి మురిసిపోతోంది కాని అది తనకే గండమన్న సంగతి తెలుసుకోలేకపోయింది పాపం!’ అంటూ నవ్వుకున్నాయి. ‘సింహం కోరిక తమ పాలిట వరం’ అనుకుంటూ తమ దారిన తాము వెళ్లిపోయాయి. – కె.కె.రఘునందనఇవి చదవండి: ప్రకృతి కూడా అతడి కోపానికి భయపడేది.. ఒకరోజు..

ఋతధ్వజుడి తండ్రి శత్రుజిత్తు మహారాజు. ఒకనాడు శత్రుజిత్తు కొలువుదీరి ఉండగా, గాలవుడు అనే బ్రాహ్మణుడు ఒక అశ్వాన్ని తీసుకుని వచ్చాడు. ‘‘మహారాజా! ఒక రాక్షసుడు నా ఆశ్రమాన్ని నాశనం చేస్తున్నాడు. మాయావి అయిన ఆ రాక్షసుడు ఏనుగు, సింహం వంటి జంతువుల రూపాలు ధరించి, అడవినంతా అల్లకల్లోలం చేస్తున్నాడు. వాడిని శపించడానికి నా శక్తి చాలదు. ఒకవేళ శపించినా, నా తపస్సంతా వ్యర్థమైపోతుంది. వాడిని ఏమీ చేయలేకపోతున్నానే అనే నిస్సహాయతతో ఆకాశంవైపు చూసి నిట్టూర్చాను. అప్పుడు ఆకాశం నుంచి ఈ దివ్యాశ్వం భూమి మీదకు వచ్చింది. అదే సమయంలో అశరీరవాణి ఇలా పలికింది: ‘ఈ దివ్యాశ్వం భూమి మీదనే కాదు, ఆకాశ మార్గంలోను, పాతాళంలోనూ సంచరించగలడు. గిరులను, సాగరాలను  అధిగమించగలదు. సమస్త భూమండలాన్నీ శరవేగంగా చుట్టేయగలదు. అందువల్ల దీనిపేరు కువలయం. శత్రుజిత్తు మహారాజు కొడుకు ఋతధ్వజుడు దీనిని అధిరోహించి, నీ తపస్సుకు ఆటంకం కలిగిస్తున్న అసురాధముణ్ణి సంహరించగలదు’ అని చెప్పింది’ అని పలికాడు. గాలవుడి మాటలు విన్న శత్రుజిత్తు తన కుమారుడు ఋతధ్వజుణ్ణి పిలిచి, ఆ అశ్వాన్ని అప్పగించి, గాలవుడి ఆశ్రమానికి రక్షణగా పంపాడు. ఋతధ్వజుడు గాలవుడి ఆశ్రమానికి వెళ్లి, ఆశ్రమవాసులందరికీ రక్షణగా ఉండసాగాడు. ఋతధ్వజుడు అక్కడ ఉన్నాడన్న సంగతి తెలియని రాక్షసుడు యథాప్రకారం అడవిపంది రూపం ధరించి వచ్చి, నానా బీభత్సం మొదలుపెట్టాడు. ఆశ్రమంలోని గాలవుడి శిష్యులు హాహాకారాలు చేస్తూ పరుగులు తీయసాగారు. ఋతధ్వజుడు వారి ఆర్తనాదాలు విని, కువలయాశ్వాన్ని అధిరోహించి, ఆగడం సాగిస్తున్న అడవిపంది వెంట పడ్డాడు. దాని మీదకు పదునైన బాణాలను సంధించి వదిలాడు. బాణాల దెబ్బలు తాళలేక అడవిపంది రూపంలో వచ్చిన రాక్షసుడు అడవిలోకి పరుగు తీశాడు. రాక్షసుడి అంతు చూద్దామనే పట్టుదలతో ఋతధ్వజుడు వెంటాడసాగాడు. అడవి నలువైపులా పరుగులు తీసి అలసిపోయిన రాక్షసుడు ఒక పెద్ద గోతిలోకి దూకి మాయమయ్యాడు. ఋతధ్వజుడు కూడా తన కువలయాశ్వంతో పాటు ఆ గోతిలోకి దూకాడు. ఆ గోతిలోంచి అతడు పాతాళలోకానికి చేరుకున్నాడు. పాతాళలోకం దేదీప్యమానంగా వెలిగి పోతోంది. ఎటు చూసినా బంగారు ప్రాకారాల ధగధగలు కనిపించాయి. ఇంద్రలోకంలాంటి పట్టణం కనిపించింది. ఋతధ్వజుడు ఆ పట్టణంలోకి వెళ్లాడు. వీథుల్లో ఎవరూ కనిపించలేదు. కాసేపటికి ఒక యువతి హడావుడిగా వెళుతూ కనిపించింది. ‘ఎవరు నువ్వు? ఎక్కడకు పోతున్నావు?’ అని ప్రశ్నించాడు. ఆమె బదులివ్వకుండా దగ్గర్లోనే ఉన్న ఒక మేడ మీదకు వెళ్లింది. ఋతధ్వజుడు ఆమెనే అనుసరిస్తూ మేడ మీదకు వెళ్లాడు. మేడపైన గదిలో ఒక సౌందర్యరాశి కనిపించింది. అపరిచితుడైన రాకుమారుడు అకస్మాత్తుగా తన గదిలోకి వచ్చేసరికి ఆమె చకితురాలైంది. వెంటనే మూర్ఛపోయింది. ఋతధ్వజుడు వెంటనే ఆమె దగ్గరకు చేరుకుని, భయపడవద్దంటూ సముదాయించాడు. ఇంతలోనే ఆమె చెలికత్తె వచ్చి ఆ సౌందర్యరాశికి పరిచర్యలు చేయసాగింది. ‘ఆమె ఎందుకిలా మూర్ఛపోయింది’ అని చెలికత్తెను ప్రశ్నించాడు ఋతధ్వజుడు. ‘ఈమె గంధర్వరాజు విశ్వావసుడి కుమార్తె మదాలస. నేను ఈమె చెలికత్తెను. నా పేరు కుండల. మదాలస వనంలో ఆటలాడుకుంటుండగా, పాతాళకేతువు అనే రాక్షసుడు ఆమెను అపహరించుకు వచ్చాడు. వచ్చే త్రయోదశినాడు ఈమెను వివాహం చేసుకోబోతున్నాడు. అధముడైన రాక్షసుణ్ణి పెళ్లిచేసుకోవడం ఇష్టంలేక ఈమె నిన్ననే ఆత్మహత్యకు ప్రయత్నించింది. అప్పుడు ఒక గోమాత వచ్చి, భూలోకం నుంచి ఒక రాకుమారుడు వస్తాడని, రాక్షసుడిని చంపి మదాలసను వివాహమాడతాడని చెప్పింది. మిమ్మల్ని చూసిన మోహావేశంలో మా రాకుమారి మూర్ఛపోయింది. మీరు దైవాంశ సంభూతుల్లా ఉన్నారు. మామూలు మానవులు ఇక్కడ అడుగుపెట్టలేరు. మీ వృత్తాంతం చెప్పండి’ అంది కుండల. ఋతధ్వజుడు తనను తాను పరిచయం చేసుకుని, ఏ పరిస్థితుల్లో అక్కడకు వచ్చాడో వివరించాడు. ఇంతలో మూర్ఛనుంచి తేరుకున్న మదాలస తన ఎదుట ఉన్న రాకుమారుణ్ణి చూసి సిగ్గుపడింది. ‘రాకుమారా! ఈమె మీ మీద మనసుపడింది. గోమాత చెప్పిన రాకుమారుడు మీరే! గోవు అసత్యం చెప్పదు. అందువల్ల మీరు ఈమెను వివాహం చేసుకోండి’ అని కోరింది కుండల. ‘ఈమెను వివాహమాడటం నాకూ ఇష్టమే గాని, తండ్రి అనుమతి లేకుండా ఇప్పటికిప్పుడు ఎలా వివాహం చేసుకోగలను?’ అన్నాడు ఋతధ్వజుడు.      ‘రాకుమారా! ఈమె దేవకన్య. ఇది ముందే జరిగిన దైవనిర్ణయం. మీరు అభ్యంతరం చెప్పకుండా ఈమెను వివాహం చేసుకోండి’ అంది కుండల. ‘సరే’నన్నాడు ఋతధ్వజుడు. కుండల వెంటనే తమ కులగురువైన తుంబురుణ్ణి స్మరించింది. తుంబురుడు అక్కడ ప్రత్యక్షమయ్యాడు. అక్కడికక్కడే అగ్నిహోత్రాన్ని వెలిగించి, మదాలసతో ఋతధ్వజుడికి శాస్త్రోక్తంగా వివాహం జరిపించి అక్కడి నుంచి వెళ్లిపోయాడు. కుండల కూడా సెలవు తీసుకుని, గంధర్వలోకానికి వెళ్లిపోయింది. ఋతధ్వజుడు మదాలసను తీసుకుని, అక్కడి నుంచి బయలుదేరడానికి కువలయాశ్వాన్ని అధిరోహించాడు. మదాలసతో అతడు అశ్వంపై వెళుతుండగా గమనించిన రాక్షసులు అతడి మీద దాడి చేశారు. వరుసగా ఆయుధాలను రువ్వారు. ఋతధ్వజుడు వారందరినీ ఎదుర్కొన్నాడు. తన బాణాలతో వారి ఆయుధాలను తుత్తునియలు చేశాడు. రాక్షసుల ద్వారా సంగతి తెలుసుకున్న పాతాళకేతువు స్వయంగా రంగప్రవేశం చేశాడు. ఋతధ్వజుడిపై అస్త్రాలను సంధించాడు. ఋతధ్వజుడు అతడి అస్త్రాలన్నింటినీ తన దివ్యాస్త్రాలతో నిర్వీర్యం చేశాడు. చివరగా త్వాష్ట్రాస్త్రాన్ని ప్రయోగించాడు. ఆ అస్త్రం పాతాళకేతువు సహా రాక్షసులందరినీ మట్టుబెట్టింది. ఋతధ్వజుడు మదాలసతో కలసి క్షేమంగా తన రాజ్యానికి చేరుకున్నాడు. తండ్రికి జరిగినదంతా చెప్పాడు. శత్రుజిత్తు కుమారుణ్ణి ఆనందంగా ఆలింగనం చేసుకున్నాడు. కోడలిని చూసి అభినందించాడు. — సాంఖ్యాయన ఇవి చదవండి: వద్దమ్మా.. తప్పూ!

ఇంటి దగ్గరకు వచ్చే కొద్ది చీకటి చిక్కపడుతూ వచ్చింది. మనసు బాధతో ఒక్కసారి మూలిగింది. రాత్రి కూడా ఆఫీసులోనే గడిపితే – ఇల్లే కదా స్వర్గసీమ అనేది ఉత్త మాటేనా? బాధగానే తలుపు తట్టాను. అనుభవానికి భిన్నంగా తలుపులు వెంటనే తెరుచుకున్నాయి. చిమ్మచీకట్లో పూర్ణ చంద్రోదయం అయినట్లు, చిరునవ్వుతో ఎదురుగా నిలబడి వుంది మా ఆవిడ! ఆశ్చర్యంతో పెదవి పెగలలేదు నాకు. అడుగు ముందుకు పడలేదు. క్రికెట్లో పదకొండవ నెంబర్‌ ఆటగాడైన  బౌలర్‌ రెండు వందలు కొట్టినట్లు వింటే కలిగేటంత ఆశ్చర్యం.. బహుమతి వచ్చిన లాటరీ టికెట్‌ను ఎవరో మతిలేనివాడు నాకు అందిస్తే కలిగేటంత ఆశ్చర్యం.. యాబై యేళ్ళ జీవితంలో ఒక్కసారైనా చూడని, పేరు వినని వాడు విశాఖలో అచ్చంగా నాకు వెయ్యిగజాలు ఉచితంగా రాసిచ్చాడని వింటే కలిగేటంత ఆశ్చర్యం అనిపించింది!       ‘ఏమిటలా బెల్లం కొట్టిన రాయిలా నిలబడి పోయారు.. లోపలకు రండి’ గోముగా పలికింది మా ఆవిడ. ఆ పలికిన తీరు నా ఆశ్చర్యానికి మల్లెలు తురిమాయి ఏమైంది ఈ రోజు..? ఏమిటీ మార్పు? ఇంటి లోపలకు అడుగు పెడుతూనే చుట్టూ చూశాను. అత్తగారు కానీ మామగారు కానీ వచ్చారా.. లేకపోతే మా ఆవిడ అక్క కానీ..! ఏదో బలమైన కారణం ఉండాలి. లేకపోతే మా ఆవిడ ఇలా నవ్వుతూ పలకరించటమే! తుఫాను ముందు వీచే చల్ల గాలిలా, బహుశా ఏదైనా కొనమని అడుగుతుందేమో..! పండుగకి ఇంకో రెండు వారాలే! అయినా పండుగకి కొనవలసిన వాటికి టెండర్‌ పెట్టడమూ, ఒప్పుకోవటమూ అయిపోయిందిగా! మళ్ళీ, ఇప్పుడు ఇలా..!  నాకు పాలుపోలేదు. కుర్చీలో కూర్చుని షూ లేస్‌ విప్పుకున్నాను.       వేడి వేడి కాఫీతో వచ్చి నా పక్కనే కూర్చుంది.. ఆవిడ. అది మరో షోకు! ఆఫీసు నుంచి రాగానే అలా కాఫీ ఇవ్వటం, కాసేపు సరదాగా మాట్లాడుకోవటం మొదలైనవి గత చరిత్ర. ఏదైనా అవసరముంటే చెప్పటం, పొడి పొడిగా మాట్లాడుకోవటం, లేకపోతే ఎవరి పనిలో వాళ్లం ఉండటం నేటి చరిత్ర.       ‘ఏవండీ.. అలా మాట్లాడకుండా కూర్చున్నారు?’  ఎదురుగా కూర్చున్నది మా అవిడేనా అనే సందేహం కలిగింది నాకు. పరిశీలనగా సూక్ష్మంగా చూశాను..        అవిడే! ‘దేవుడా.. ఈ రోజు ఏ సునామీ రాకుండా కాపాడు తండ్రీ’ అని ప్రార్థిస్తూనే అన్నాను..‘చెప్పు?’ ‘ఏముంటాయండీ.. మాకు చెప్పడానికి? రోజంతా ఇంట్లో మగ్గేవాళ్ళం. మీరే చెప్పండి..’       ఒక్క సిప్పు కాఫీ తాగాను.. కాఫీ.. రోజుకన్నా బాగుంది. అయినా ఆ మాట పైకి అనలేదు. కాసేపు పోయాక మా ఆవిడే చెప్పటం మొదలు పెట్టింది.. ‘మరేమోనండీ.. నాలుగు రోజుల క్రితం మా అక్క.. అదేనండీ.. మా పెద్దమ్మ కూతురు ఫోన్‌ చేసింది..’        రోజుల కొద్ది బయటకు చెప్పకుండా మనసులో దాచి ఉంచిన, చుట్టాల సంగతులు.. వాళ్ళ గొడవలు వగైరాలు నా ముందు వరదగా ప్రవహించాయి ఆనకట్ట పగిలినట్లు. సంవత్సరాల క్రితం గమనించిన ఆమెలోని చలాకీతనం మాట తీరు పునర్జన్మ ఎత్తినందుకు కొంత సంతోషించాను. ఆ మాటలు వినటం పోనూ పోనూ ఇబ్బంది అయినప్పటికీ!  ‘అసలు సంగతి మర్చి పోయానండీ. సాయంత్రం బజ్జీలు వేశానండీ’ హఠాత్తుగా లేచింది. ‘ఆఫీసు నుంచి ఆకలితో వస్తారనీ..’       ‘ఇదొకటా..’ మనసులో అనుకున్నాను. వైశాఖంలో వాన చినుకులా..’ మా ఆవిడ సాయంత్రం టిఫిన్‌ చేయటం కూడానా! ఇంటికి వచ్చి ఆకలిగా ఉంది అని చెబితే ‘బయట తినలేక పోయారా?’ అని అంటుంది. ‘టైమ్‌ చూశావా? తొమ్మిది దాటుతోంది. ఇప్పుడు బజ్జీలేమిటీ.. అన్నంలో తినేస్తాను’ అంటూ లేచాను. ఫ్రిజ్‌ నుంచి తీసిన చలి విరగని కూరలు తినే బదులు సాయంత్రం చేసిన బజ్జీలు బెటర్‌ అనుకున్నాను.         కానీ మరో షాకు ఇచ్చింది మా ఆవిడ. వెచ్చ వెచ్చగా చారూ కూర వడ్డించి!  ‘ఇదేమిటే ఈ రోజు ఇలా షాకుల మీద షాకులు ఇస్తున్నావు.. వేడి వేడి వంటలు..’       ‘ఏదో, నేను ఎప్పుడూ మీకు వేడి వేడిగా వంటి పెట్టనట్లు!’ ఆవిడ ముఖం ఎర్రబడింది.    ‘పోనీలే.. అయినా ఈ రోజు ఈ మార్పు ఏమిటి? ఏదో ఉంది. కారణం చెప్పు. ఏం టెండర్‌ పెడుతున్నావు?’       ‘మరీ బాగుంది మీ మాట.. ఏదైనా కొనాలని అడిగే ముందే మీకు నేను సేవ చేస్తున్నట్లు! లేకపోతే చేయట్లేనా?’   ‘అలా అనలేదే నేను. ఇంతకు నా బడ్జెట్‌లో వచ్చే వస్తువే అడగాలి సుమా’ హెచ్చరించాను.         పదివేలు పెట్టి పండుగకి పట్టుచీర కొన్నాను. అందువల్ల చీర టెండర్‌ పెట్టదు. మరింకేం అడుగుతుంది? నేను ఆలోచనలో పడ్డాను.. హఠాత్తుగా గుర్తుకొచ్చింది. పండుగకి బోనస్‌ వస్తే ఒక్క వజ్రపు ముక్కు పుడక కొనమని అడుగుతోంది. ‘ఇంకా బోనస్‌ సంగతి తెలియదే’ అన్నాను. ‘అది కాదండీ..’ ఒక్క నిమిషం మాట్లాడలేదు మా ఆవిడ. ‘ఏమండీ..’ మళ్ళీ గోముగా పిలిచింది.       ‘చెప్పు..’ ‘నా సెల్‌ఫోను పోయిందండీ..’      ఓ.. అదా సంగతి! అందుకా ఈ మార్పు. సెల్‌ ఉంటే సెల్‌ చెవికి అంటించుకుని రోజంతా మాట్లాడుతూ గడిపే మా ఆవిడకి సెల్‌  పోయేసరికి భర్తతో మాట్లాడాలని వంట చేయాలని గుర్తుకొచ్చిందన్న మాట!        ‘ఎక్కడ పోతుందే.. నువ్వే ఎక్కడైనా పెట్టి మరిచిపోయుంటావు. బాగా వెతుకు.’   ‘అంతా వెతికానండీ..’ మా ఆవిడ దీనంగా నా వైపు చూస్తూ అంది. ‘కనబడలేదండీ..’       ‘అయితే ఇప్పుడు కొత్త సెల్‌ కొనాలన్న మాట. అంతేగా!’ ఒక్క పూట తిండి లేకపోయినా గడపవచ్చు కాని సెల్‌ ఫోను లేకపోతే నిమిషమైనా గడపలేం కదా ! ఏం చేస్తుంది.. పాపం! సంపాదన లేని ఇల్లాలు! ‘అలాగేలే. కొత్తది కొంటానులే’ అన్నాను.       ఆవిడ ముఖం మీద చంద్రోదయం అయింది. నేను మనసులో నవ్వుకుంటూ అనుకున్నాను.. ‘ఒక్క నాలుగురోజులు పోయాక ఆఫీసులో దాచిన మా ఆవిడ సెల్‌ ఫోన్‌ ఇంటికి తీసుకు రావాలని, ఒక్క నాలుగు రోజులు ఆవిడ మాటలూ సాన్నిహిత్యాన్ని ఆస్వాదించాలని! — ఎల్‌. ఆర్‌. స్వామి

‘ది గ్రేట్‌ వెస్టెర్న్‌ రైల్వే కంపెనీ పరిధిలో డిడ్‌ కాట్‌ స్టేషన్‌ నుంచి బయలుదేరి, వించెస్టర్‌ ద్వారా ప్రయాణించి న్యూ బరీ చేరుకొన్న గూడ్స్‌ ట్రెయిన్‌కు తగిలించిన మొత్తం పదకొండు వ్యాగన్‌లలో ఒక వ్యాగన్‌ తప్పిపోయిందట!’ ఇన్వెస్టిగేటింగ్‌ కెమెరా మ్యాన్‌ అయిన హ్యేజెల్‌కు అతని మిత్రుడు అందించిన సమాచారమది. హ్యేజెల్‌  మెడలో ఎప్పుడూ కెమెరా వేలాడుతూ ఉంటుంది.   ‘బహుశా ఆ తప్పిపోయిన వ్యాగన్‌ను బ్రేక్‌ వ్యాన్‌ చివర తగిలించి ఉంటారు. కప్లింగ్స్‌ పగిలిపోవడం వల్ల వేరై ఉంటుంది. అలా జరిగున్న పక్షంలో తరువాత వచ్చే రైలు దాన్ని తీసుకురావచ్చు’ అన్నాడు హ్యేజెల్‌.  ‘లేదు. ఆ వ్యాగన్‌ను ఆ గూడ్స్‌ ట్రెయిన్‌ మధ్యలోనే తగిలించారు’ చెప్పాడు హ్యేజెల్‌ మిత్రుడు.  ‘ఆ! అలాగా? విచిత్రంగా ఉందే.. బహుశా ఏ స్టేషన్లోనైనా ఆగిపోయి ఉండొచ్చు’ ‘నో! నో! మై ఫ్రెండ్‌! ఆ లైనులో ఉన్న స్టేషన్లకన్నిటికీ టెలిగ్రాములిచ్చారట. ఏ స్టేషన్‌లోనూ లేదని ద్రువీకరించారు’ అన్నాడతను.  ‘ఓహో! అసలు ఆ గూడ్స్‌ ట్రైన్‌ డిడ్‌ కాట్‌ నుండి బయలుదేరి ఉండకపోవచ్చు’ ఊహించాడు హ్యేజెల్‌.  ‘అందులో అనుమానమే లేదు. డిడ్‌ కాట్‌ స్టేషన్‌ వదలి బయలుదేరిందని స్టేషన్‌ మాస్టర్‌  చెప్పాడు’  ‘ఈ కేసు చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంది. ఆ వ్యాగన్‌లో ఏదో విలువైన సామగ్రి ఉండి ఉంటుంది. మనం అక్కడికి పోదాం పద’ అన్నాడు హ్యేజెల్‌.  ఇద్దరు మిత్రులు బయలుదేరి, స్టేషన్‌ మాస్టరును కలిశారు. ‘మిమ్మల్ని కలుసుకోవడం నాకు చాలా సంతోషంగా ఉంది. మీ డిటెక్షన్‌ గురించి చాలా విన్నాను. జరిగిన  సంఘటన నాకు విచిత్రంగా తోస్తూ ఉంది. ఏమీ అర్థంకావడం లేదు’ అన్నాడు స్టేషన్‌ మాస్టర్‌.   ‘తప్పిపోయిన వ్యాగనులో ఏముందో తెలుసా మీకు?’ అడిగాడు హ్యేజెల్‌. ‘అక్కడే వచ్చింది సార్‌ చిక్కు. ఏదేమైనా అందులో అత్యంత విలువైన సామగ్రి ఉందనుకుంటున్నాను. వచ్చేవారం వించెస్టర్‌ మ్యూజియంలో అత్యంత అపురూప పురాతన వర్ణచిత్రాల ప్రదర్శించబోతున్నారు. అందు నిమిత్తం అటువంటివి కొన్ని చిత్తరువులను ఈ వ్యాగన్‌ ద్వారానే లీమింగ్టన్‌కు  తరలిస్తున్నారు. అందులో ప్రఖ్యాత చిత్రకారుడైన సర్‌ గిల్బర్ట్‌ ముర్రెల్‌ అద్భుతంగా చిత్రించిన మూడు విలువైన అపురూప చిత్రాలు  భారీ పరిమాణంలో ఉండడం వల్ల వాటిని ఒక్కొక్కటిగా∙ప్రత్యేకంగా పెట్టెల్లో భద్రంగా పెట్టి బంగీలుగా కట్టారు’  చెప్పాడు స్టేషన్‌ మాస్టర్‌.  ‘మ్మ్‌! ఇదేదో చాలా తమాషాగా తోస్తోంది. అన్నట్టు ఆ వ్యాగన్‌ను ట్రైనుకు తగిలించారో? లేదో?’ అనుమానం వ్యక్తం చేశాడు హ్యేజెల్‌.  ‘సందేహమే లేదు. కావాలిస్తే, బ్రేక్‌ మ్యాన్‌ సింసన్‌ను మీరే అడగండి. అతన్ని పంపిస్తాను. అతని మాటల్లోనే వినండి’ అన్నాడు స్టేషన్‌ మాస్టర్‌. గూడ్స్‌ గార్డు వచ్చాడు. హ్యేజెల్‌ అతన్ని నిశితంగా గమనించాడు. అతని ముఖంలో  నిజాయితీ తప్ప ఎలాంటి అనుమానాస్పదమైన ఛాయలు కనబడలేదు. ‘డిడ్‌ కాట్‌లో మేము స్టేషన్‌ వదలిన సమయంలో, రైలుకు వ్యాగన్‌ తగిలించి ఉందని నాకు బాగా తెలుసు. తరువాతి స్టేషన్‌ అప్టన్‌ వద్ద ఆగాం. అక్కడ కొన్ని వ్యాగన్లను స్టేషన్‌లో విడగొట్టాం. అప్పుడు ఆ వ్యాగన్‌– బ్రేక్‌ వ్యాన్‌ నుండి అయిదోస్థానంలోనో, ఆరోస్థానంలోనో ఉంది. ఆ విషయాన్ని కచ్చితంగా చెప్పగలను. ఆ తరువాత ‘కాంప్‌టన్‌’లో ఆగి పశువుల ట్రక్కును రైలుకు తగిలించాం. నేనక్కడ దిగలేదు. అక్కడి నుండి  ఎక్కడా ఏ స్టేషన్లలోనూ ఆగకుండా న్యూ బరీ స్టేషను వరకూ ప్రయాణం సాగించాం. అక్కడ తనిఖీ  చేశాను. ఆ వ్యాగను కనిపించలేదు. నేను పొరపాటు పడ్డానేమోనని రెండవసారి జాగ్రత్తగా పరిశీలించాను. ఆ వ్యాగను లేదు. ఒకవేళ అది అప్టన్‌లోనో, కాంప్‌టన్‌లోనో పొరపాటున నిలిచిపోయి ఉంటుందని ఊహించాను. కానీ ఆ ఊహ తప్పని తేలింది. ఎందుకంటే అది ఆ రెండు స్టేషన్లలోనూ లేదని నిర్ధారణ అయింది. నాకు తెలిసిందదే సార్‌! అంతా తికమకగా, గందరగోళంగా ఉంది’ అంటూ చెప్పుకొచ్చాడు ఆ గార్డు.   ‘అవును. చాలా విచిత్రంగా ఉంది. కానీ నువ్వు పొరపాటు పడలేదు కదా?’   ‘లేదు సార్‌! నేను పొరపాటు పడలేదని నిశ్చయంగా చెప్పగలను’ ‘పోనీ డ్రైవరు ఏమైనా గమనించాడేమో?’ ‘లేదు సార్‌!’ ‘ఒక వ్యాగన్‌ అలా రైలు పెట్టెల మధ్య నుండి విడిపోవడం జరగదు. ఏ మాంత్రికుడో వచ్చి మాయం చేసుంటే తప్ప. మీరు ఏ సమయంలో డిడ్‌ కాట్‌ వదిలారు?’ హ్యేజెల్‌ అడిగాడు.   ‘రాత్రి ఎనిమిది గంటలకు సార్‌!’ ‘చాలా చీకటిగా ఉంటుందప్పుడు. కాబట్టి లైను పక్కన ఏం జరిగేదీ మీకు తెలియకపోవచ్చు’ ‘అవును సార్‌! ఏమీ కనబడదు’ ‘మీరు ఎప్పుడూ బ్రేక్‌ వ్యాన్‌ లోపల్నే ఉంటారా?’ ‘రైలు కదులుతున్నంతసేపూ రైల్లోనే ఉంటాను సార్‌!’ ఆ సమయంలో పోర్టర్‌ అక్కడికి వచ్చి..‘ఇప్పుడే ఒక ప్యాసెంజర్‌ ట్రైన్‌ డిడ్‌ కాట్‌ నుంచొచ్చింది. ‘చర్న్‌’  దగ్గర సైడింగులో ఒక భర్తీ వ్యాగన్‌ బంగీలతో నిలిచి ఉందని డ్రైవరు ఫిర్యాదు చేశాడు’ అని చెప్పాడు.  అది విని గార్డ్‌ ఆశ్చర్యపోయాడు. ‘మేమెప్పుడూ ‘చర్న్‌’ దగ్గర బండి ఆపం. ఏదో క్యాంపుల్లో తప్ప. ఎక్కడా ఆగకుండా చర్న్‌ మీదుగానే వచ్చాం’  ‘చర్న్‌ ఎక్కడుంది?’ అడిగాడు హ్యేజెల్‌. ‘అది అప్టన్‌కూ కాంప్‌టన్‌కూ మధ్యలో ఉంది. అక్కడ కేవలం ప్లాట్‌ఫార్మ్‌ ఉంటుంది. దాంతో పాటు సైడింగ్‌ కూడా ఉంది. వేసవిలో మాత్రం అక్కడ సైనికులు విడిది చేస్తారు. అయినా అది చాలా అరుదుగా జరుగుతుంది’ అన్నాడు గార్డ్‌.      ‘నేను వెంటనే చూడాలా ప్రదేశాన్ని’  ఒక గంటలోపలే ఆ వైపు వెళ్ళే రైల్లో, ఇన్‌స్పెక్టర్‌  హిల్‌తో పాటు ‘చర్న్‌’ అనే ప్రదేశానికి  చేరుకున్నారు. అది  ఏకాంతప్రదేశంలో ఉంది. విశాలమైన, సమతలప్రదేశానికి కొంచెం దిగువన వుంది. అక్కడ ఒకే ఒక చెట్టు ఉంది. అది నివాసప్రాంతం కాదు. అరమైలు దూరంలో గొర్రెల కాపరి గుడిసె మాత్రం ఉంది. ఆ స్టేషన్‌ మొత్తం ఒకే ఒక ప్లాట్‌ఫార్మ్‌గా ఉండి,సైడింగ్‌ లైన్‌ ఉంది. అక్కడితో పట్టాలు అంతమౌతాయి.ౖ రెల్వే పరిభాషలో అది డెడ్‌ ఎండ్‌. ఒకే ఒక్క ట్రాక్‌తో డిడ్‌ కాట్‌ స్టేషన్‌ మెయిన్‌ ట్రాక్‌కు అనుసంధానించి ఉంది. డెడ్‌ ఎండ్‌ వద్ద ఆ సైడింగ్‌ పట్టాల మీద తప్పిపోయిన వ్యాగన్‌ కనబడింది. వ్యాగన్‌ పెద్ద పెద్ద పార్సల్స్‌తో నిండి వుంది. వాటి మీద ‘లీమింగ్‌ టన్‌ నుండి వించెస్టర్‌ వయా న్యూ బరీ’ అని లేబుల్స్‌ అతికించున్నాయి. ఆగకుండా ప్రయాణించిన రైలు నుండి మిగతా వ్యాగన్ల మధ్య తగిలించిన వ్యాగన్‌ అక్కడికెలా వచ్చింది? అదొక మిçస్టరీగా ఉంది. ఎంత చురుకైన మెదడుక్కూడా అందని ఆ మిస్టరీ అందరి మెదళ్ళను తొలిచేస్తోంది.వ్యాగన్‌ వంక తదేకంగా చూసి ‘మనం ట్రాక్‌ మీది పాయింట్స్‌ ఒకసారి పరిశీలిద్దాం రండి’ అని ఇన్‌స్పెక్టర్‌ అనడంతో అందరూ అటు వెళ్ళారు.  ఆ పాతకాలపు స్టేషన్లో కనీసం సిగ్నల్‌ బాక్స్‌ కూడా లేదు. రెండు లీవర్లతో పనిచేసేట్టుగా , నేలమీది చట్రం మీద లైనుకానుకొని పాయింట్‌ బిగించి ఉంది. అందులో ఒక లీవరు పనిచేస్తూ ఒకే పాయింట్స్‌లో ఉన్న లైన్‌ను మారుస్తోంది. లీవరును ఇంకోవైపుకి మార్చడం ద్వారా ట్రాక్‌ను య«థాస్థితికి తెస్తోంది. ఇంకా వివరంగా  చెప్పాలంటే నేలమీద చెక్కదిమ్మెలకు బిగించిన లీవరును అటు నుండి ఇటు, ఇటు నుండి అటు కదిలించడం వల్ల ట్రైన్‌లు ఒక ట్రాక్‌ నుండి మరో ట్రాక్‌కు మారేలా చేస్తాయి. అదో సాంకేతిక అమరిక.      ‘ఈ పాయింట్స్‌ సంగతేమిటీ? వీటిని చాలా అరుదుగా ఉపయోగిస్తున్నందు వల్ల, మిగతా సమయమంతా పనిచేయకుండా ఉంచుతున్నారా?’ అడిగాడు హ్యేజెల్‌.  ‘అవును. రెండు పట్టాల కింద నేలమీద చెక్క దిమ్మెలకు బోల్టులతో, మేకులతో  బిగిస్తారు. ఓహ్‌! ఇటు చూడండి.. ఈ లీవర్లు ఇప్పటికీ ఉపయోగించినట్లు లేదు. లీవర్స్‌కు తాళం వేసుంది. ఇదుగో తాళం చెవి రంధ్రం. ఇటువంటి వింతను నేనెప్పుడూ చూసుండలేదు, మిస్టర్‌ హ్యేజెల్‌!’ అన్నాడు ఇన్‌స్పెక్టర్‌. హ్యేజెల్‌ అలాగే పాయింట్స్‌ వంకా, లీవర్ల వంక చూస్తూండి పోయాడు. పాయింట్లను, లీవర్లను పనిచేయిస్తే, రైల్‌ ట్రాక్‌ మారి సైడింగ్‌ ట్రాక్‌ పైకి ట్రైన్లను మళ్ళించవచ్చని అతనికి తెలుసు. కానీ, ఇక్కడ ఆ మళ్ళింపు ఎలా జరిగింది? అన్న ప్రశ్న అతన్ని వేధిస్తోంది.  అకస్మాత్తుగా అతని ముఖం వెలిగిపోయింది. చెక్కదిమ్మెకు అమర్చిన బోల్ట్‌ను వదులుచేయడానికి తాజాగా నూనె ఉపయోగించినట్లు స్పష్టంగా కనబడింది. తరువాత అతని చూపులు లీవర్‌ హ్యాండిల్‌ మీద నిలిచిపోయాయి. మందహాసరేఖ  అతని పెదవుల మీద మెరిసి మాయమయ్యింది.  ‘అటు చూడండి! ఆ లీవరును బయటికి లాగడం చాలా కష్టం’ అంటూ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ ఒక లీవరును చేత్తో ముట్టుకోబోయాడు. వెంటనే హ్యేజెల్‌ అతని కాలరు పట్టుకొని వెనక్కి లాగాడు.   ‘క్షమించండి! ఆ లీవర్లను నేను ఫోటో తీసుకుంటాను’ అంటూ వాటిని తన కెమెరాలో బంధించాడు హ్యేజెల్‌.  ‘వాటిని ఉపయోగించినట్లు లేదు కదా సార్‌!’ అన్నాడు ఇన్‌స్పెక్టర్‌. హ్యేజెల్‌ మౌనంగా ఉండిపోయాడు– అతనంతటతనే తెలుసుకోనీలే అనుకుంటూ.              ‘ఇన్స్‌స్పెక్టర్‌! ఆ పాయింట్స్‌ ఉపయోగించడం వల్ల వ్యాగన్‌ ఇలా దారి మళ్ళిందని చెప్పగలను. కానీ అదెలా జరిగిందనేదే అర్థంకాని సమస్య. అయితే ఒకటి మాత్రం నిజం. ఇంతటి కార్యానికి పాల్పడినవాడు పాతనేరస్తుడైతే మాత్రం ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ తప్పించుకోలేడని నిశ్చయంగా చెప్పగలను. పట్టుకొని తీరుతాం’ అన్నాడు హ్యేజెల్‌. ‘కానీ ఎలా?’ ఇన్స్‌స్పెక్టర్‌ అడిగాడు అశ్చర్యపోతూ. ‘అది ప్రస్తుతానికి చెప్పలేను. అన్నట్టు ఇన్స్‌స్పెక్టర్‌! వ్యాగను లోపలి వర్ణ చిత్రాలు యథాతథంగా ఉన్నాయి కదా?’  ‘మనం ఈ ట్రక్కును మనతో పాటు తీసుకుపోతున్నాం కాబట్టి, మనం త్వరలోనే తెలుసుకుంటాం’ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ బోల్టులను స్పానర్‌తో వెనక్కి తిప్పి, లీవర్లను వదులు చేశాడు. ‘ఇవి నిరాటంకంగా పనిచేస్తున్నాయి’ అన్నాడు  ఒక లీవర్ని గుంజుతూ.  ‘అహా! ఎందుకు పనిచేయవు? వాటికి ఇటీవలనే చిక్కటి నూనెతో ఆయిలింగ్‌ చేశారు’ అన్నాడు హ్యేజెల్‌. తరువాతి ట్రైను ఆ లైనులో రావడానికింకా ఒక గంటకు పైగా ఉంది సమయం. న్యూబరీకి తిరిగిరాగానే హ్యేజెల్‌ చెసిన మొట్టమొదటి పని ఏమంటే, తాను తీసిన ఫొటోలను డెవలప్‌ చేసి ప్రింట్లను తీయడం. బాగా స్పష్టంగా వచ్చిన ఫొటోలను స్కాట్‌లాండ్‌ యార్డ్‌లో తనకు తెలిసిన అధికారికి పంపించాడు. తరువాతి సాయంకాలం అతనికి స్టేషన్‌ మాస్టర్‌ నుండి ఒక ఉత్తరమొచ్చింది.  వ్యాగన్‌లోని చిత్తరువులన్నీ భద్రంగా ఉన్నాయని, వాటిలో ఏ ఒక్కటీ అపహరణకు గురికాలేదని ‘లోన్‌ ఎగ్జిబిషన్‌ కమిటీ’ సభ్యులు వచ్చి క్షుణ్ణంగా పరిశీలించి నిర్ధారణ చేసి, తమ సంపూర్ణ సంతృప్తిని వెలిబుచ్చారని, ఒక వ్యాగన్‌ సైడింగ్‌ ట్రాక్‌లోకి వెళ్ళిన సంఘటన కలిగించిన విభ్రాంతి నుండి తామింకా తేరుకోలేదని, ప్యాడింగ్‌టన్‌ నుండి ఉన్నతాధికారి ఒకరు విచారణకు వచ్చాడని, సరుకు భద్రంగా ఉంది కాబట్టి, సంఘటన జరిగినట్లు బయటకు పొక్కనీయకూడదంటూ వాళ్ళను అభ్యర్థించాడని, దీన్ని గోప్యంగా ఉంచవలసిందిగా హ్యేజెల్‌ని కూడా కోరుతున్నామని ఆ జాబు  సారాంశం.  ‘చాలా ఆశ్చర్యంగా ఉంది’ హ్యేజెల్‌ మనసులో అనుకున్నాడు. మరుసటి రోజు స్కాట్‌లాండ్‌ యార్డ్‌ అధికారిని కలుసుకున్నాడు. ‘మేము మా రికార్డులన్నీ వెదికాం. దొంగను గుర్తించాం. అతని అసలు పేరు ఎడ్గర్‌ జెఫ్రీస్‌. అతనికి అనేక మారుపేర్లున్నాయి. ఇంతకు ముందు నాలుగు దోపిడీలూ, ఇళ్ళకు కన్నం వేసిన నేరాలకు శిక్ష అనుభవించాడు. అతడు చేసిన దోపిడీలో రైల్వే దొంగతనం కూడా ఒకటుంది. అతని గురించి ఏమైనా వివరాలు దొరికితే మీకు తెలియబరుస్తాం. ప్రస్తుతం అతను అలెన్‌ అనే పేరుతో నివసిస్తున్నాడు’  అంటూ అలెన్‌ చిరునామా కూడా ఇచ్చారు. హ్యేజెల్‌ దాన్నొక కాగితం మీద రాసుకున్నాడు.  మర్నాటి న్యూస్‌ పేపర్‌లో..‘‘ప్రఖ్యాత చిత్రకారుడు సర్‌ మురెల్‌ గిల్బర్ట్, వించెస్టర్‌లో ఒక వారంలో జరగబోవు ఎగ్జిబిషన్‌ కమిటీ సభ్యుల మీద చేసిన తీవ్ర ఆరోపణ’’ అనే శీర్షిక హ్యేజెల్‌ దృష్టిని ఆకర్షించింది. ఆ అభియోగమేమంటే– ఆ పెయింటింగ్స్‌ అతను చిత్రించినవి కానేకావట. ఒరిజినల్‌ చిత్రాలను దాచిపెట్టి అలాంటివే నకళ్ళు తయారు చేయించి ఎగ్జిబిషన్‌ గోడలకు వేలాడదీసి మోసానికి పాల్పడ్డారట ఎగ్జిబిషన్‌ నిర్వాహక కమిటీ సభ్యులు. చాలా తెలివిగా ఫోర్జరీ చేయించారని అతని ఆరోపణ. తన ఒరిజినల్‌  పెయింటింగ్స్‌ అత్యంత విలువచేస్తాయని, తన పిక్చర్లు మార్చినందుకు నిర్వాహక కమిటీ దీనికి బాధ్యత వహించవలసి ఉంటుందని నొక్కి వక్కాణించాడు. కానీ ఆ అభియోగాన్ని తిప్పి కొట్టింది నిర్వాహక కమిటీ. రైల్వే కంపెనీ నుండి నేరుగా ఎట్లున్న పెయింటింగ్స్‌ అట్లే వచ్చాయని సమర్థించుకుంది. ‘చర్న్‌’ సంఘటన పత్రికల వాళ్ళ దృష్టికి ఇంకా పోలేదని అర్థమైంది హ్యేజెల్‌కు. రైల్వే కంపెనీ వాళ్ళు ఉద్దేశపూర్వకంగా అసలు నిజాన్ని దాచారు.  హ్యేజెల్‌ ఇక ఆలస్యం చేయదలచుకోలేదు. వీలైనంత త్వరగా  విషయం రచ్చకెక్కకముందే మిస్టరీని ఛేదించాలని నిశ్చయించుకొన్నాడు. వెంటనే చిత్రకళ గురించి  క్షుణ్ణంగా తెలిసిన తన స్నేహితుణ్ణి కలుసుకొన్నాడు. ‘నీక్కావాల్సిన సమాచారం చెబుతాను. నేను కూడా ఈ సాయంకాలం పత్రికకు ఒక ఆర్టికల్‌ రాయాల్సి ఉంది. ఇంతకముందు వెలాస్క్వెజ్‌ అనే చిత్రకారుని బొమ్మ విషయం.. ఇద్దరు వ్యక్తుల మధ్య వివాదాస్పదంగా మారింది. ఇటీవల సెయింట్‌ మోర్టిజ్‌ అనే పెద్దమనిషి దగ్గరున్న ‘మడోనా’ చిత్రం, వియన్నా గ్యాలరీలో ఉందని, అదే అసలైన చిత్రమని వారు యాజమాన్య హక్కుల దావా వేశారు. ఏదేమైనా, ప్రస్తుతం సర్‌ గిల్బర్ట్‌ ముర్రెల్‌ చిత్రించిన ‘ హోలీ ఫ్యామిలీ ’ అనే పెయింటింగ్‌ మాత్రం అతనిదే అని కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం అతని పక్షంగా కోర్ట్‌ తీర్పునిచ్చింది. కాబట్టి గిల్బర్ట్‌ వద్ద ఉన్న చిత్రమే అసలైందని చెప్పడంలో సందేహం లేదు. దాని నకిలీ చిత్రమేమయిందో ఇరవై సంవత్సరాల నుంచి దాని ఆనవాళ్ళు ఇంతవరకూ బయటపడలేదు. నాకు తెలిసిందింతే. నాకు పనుంది. వస్తా’ అన్నాడు హ్యేజెల్‌ స్నేహితుడు.   ‘ఒక్క నిమిషం. ఆ నకిలీ చిత్రం చివరిసారి ఎవరి దగ్గరుండింది?’అడిగాడు హ్యేజెల్‌. ‘చివరిసారి రింగ్‌ మియర్‌ అనే ఇంగ్లాండ్‌ ప్రాంతీయాధికారి దగ్గరుండేది. ఎప్పుడైతే అది నకిలీదని తెలిసిందో అతనికి దాని పైన ఆసక్తి పోయింది. ఎవరికో కారు చౌకగా అమ్మేశాడని ఎవరో చెప్పగా విన్నాను. అయినా కాటికి కాళ్ళు చాపుకున్న ఆ ప్రాంతీయాధికారికి పెయింటింగ్స్‌ మీద పిచ్చి వ్యామోహమెందుకో?’ అన్నాడా మిత్రుడు. ‘అతని వయసు?’ ‘ఎనభై ఏళ్ళు, అతడు పెయింటింగ్స్‌ అంటే పడిచస్తాడు’ చెప్పాడు మిత్రుడు. ‘అమ్మేశాడని ఎవరో చెప్పారంటే, కచ్చితంగా అమ్మేశాడని కాదుకదా దాని అర్థం? ఒక్కొక్కసారి ఈ ఔత్సాహికులంతా వింతగా ప్రవర్తిస్తారు. వాళ్ళల్లో నిజాయితీ ఉండదు. నాకు తెలిసిన ఒక పెద్దమనిషి అతని మిత్రుని ఇంట్లోనుండి కష్టపడి సేకరించిన స్టాంప్స్‌ దొంగిలించాడు. ఏం మనుషులు? ఏదేమైనా రైల్వే వ్యాగన్‌ ఎలా సైడింగ్‌ ట్రాక్‌లోకి మళ్ళిందో వెంటనే కనుక్కొని తీరాలి’ అని నిశ్చయించుకొన్నాడు హ్యేజెల్‌. స్కాట్‌లాండ్‌ వారిచ్చిన చిరునామాకు బయలుదేరాడు. అతని బ్యాగులో ఉన్న ఒక ఖాళీ కార్డ్‌ తీసుకొని దానిపై ‘సర్‌ రింగ్‌ మియర్‌ నుండి’ అని రాసుకొని దాన్ని ఒక కవరులో పెట్టాడు. అలెన్‌తో ఒక ముఖ్య విషయం మాట్లాడాలని అక్కడున్న సేవకురాలికిచ్చి కవరు అలెన్‌కు ఇమ్మన్నాడు. వెంటనే లోపలి నుండి అనుమతి లభించింది.  ‘ఏం కావాలి నీకు?’ అడిగాడు అలెన్‌.   ‘నేను సర్‌ రింగ్‌ మియర్‌ తరఫున వచ్చాను. చర్న్‌ సంఘటన గురించి మాట్లాడ్డానికి’ ధైర్యంగా చెప్పాడు హ్యేజెల్‌. ఊహించని రీతిలో ఆ గది తలుపు మూసి తాళం చెవిని జేబులో వేసుకొన్నాడు. ఆ వెంటనే పిస్టల్‌ తీసి అలెన్‌కి గురిపెట్టాడు.. ‘చర్న్‌ అనే ప్రదేశంలో నీవు ఆ రాత్రి ఒరిజినల్‌ వర్ణచిత్రాన్ని మార్చేశావు’ అంటూ. ‘నేనే మార్చానని ఎలా తెలుసు?’ అడిగాడు అలెన్‌.  ‘నీవు పాయింట్లను పని చేయించే లీవర్‌ మీద, డబ్బాతో ఆయిల్‌ ఒంపుతున్నప్పుడు, నీ బొటనవేలికి కొంచెం నూనె అంటుకుంది. అదే చేతితో లీవర్‌ హ్యాండిల్‌ను పట్టుకొని ట్రాక్‌ మార్చావు. అప్పుడు లీవర్‌ హ్యేండిల్‌ మీద నీ వేలిముద్రలు పడ్డాయి. ఆ విధంగా నీవు చాలా తెలివి తక్కువ పని చేశావు. నేను వాటిని ఫొటో తీశాను. స్కాట్‌లాండ్‌ వారు అవి నీ వేలిముద్రలే అని నిర్ధారించారు. పాత నేరస్తుడువి కదా?’ చెప్పాడు హ్యేజెల్‌.   లోలోపలే తనను తాను తిట్టుకుంటూ ‘ఆయన నన్ను చిత్తరువు తీసుకురావడం వరకే నియమించాడు. ఆయన పేరు బయటకు రావడం అతనికి ఇష్టం లేదు’ చెప్పాడు అలెన్‌.  ‘ఆ చిత్రాన్నెలా సంపాదించాలో నాకు బాగా తెలుసు. ఎవ్వరిపేరూ బహిర్గతమవకుండా, అసలు విషయం చడీచప్పుడు కాకుండా సమసిపోవాలంటే అదెక్కడుందో తెచ్చివ్వాలి. రింగ్‌ మియర్‌ దగ్గరుందా?’ అడిగాడు హ్యేజెల్‌. ‘ఇంకా అతని చేతికి చేరలేదు. అదెక్కడుందో అతనికీ నాకూ మాత్రమే తెలుసు’ ఒప్పుకున్నాడు అలెన్‌. ‘అలా అయితే కాగితం మీద స్టేట్‌మెంట్‌ రాసివ్వు. ఆ పెయింటింగ్‌ సర్‌ గిల్‌బర్ట్‌కు వాపసు చేస్తే సరి. అవసరమైతేనే నీ స్టేట్‌మెంట్‌ని ఉపయోగిస్తానని మాట ఇస్తున్నాను’ అన్నాడు హ్యేజెల్‌. కొంచెం సంభాషణ జరిగిన తరువాత అలెన్‌..  ‘ఇంగ్లాండ్‌లోని ఆ ప్రాంతీయాధికారి ఇదంతా చేశాడు. అతను నన్నెలా కలుసుకున్నాడనే విషయం అప్రస్తుతం. ఆ పిక్చరుకు సంబంధించి నకలును అధిక ధరకు కొని ఎవరికీ తెలియకుండా పాతసామానుల గదిలో దాచాడు. తాను కొన్న నకిలీ పెయింటింగ్‌ ఎవరికో అమ్మేశాడని ప్రజలు అనుకునేలా భ్రమ కలిగించాడు. దాని అసలు చిత్రం ఎప్పటికైనా దొరుకుతుందనీ, తన దగ్గరున్న నకిలీ పిక్చర్‌ని తొలగించి, అసలైన చిత్రాన్ని తన స్వంతం చేసుకోవాలనీ ఎంతో ఆశపడ్డాడు. అతనికి పెయింటింగ్సంటే విపరీతమైన పిచ్చి. అసలైన చిత్రాన్ని చోరీ చేసి అతనికివ్వడానికి నేను ఒప్పుకున్నాను. ఈ పనిలో ముగ్గురం ఉన్నాం. అసలు చిత్రం ఏ ట్రైనులో రవాణా కానుందో సులభంగా తెలుసుకున్నాం. ట్రైన్‌ ట్రాక్‌ గ్రౌండ్‌ ఫ్రేముని మారు తాళం చెవిని ఉపయోగించి తెరిచాం. ఇక బోల్టులు తీయడం పెద్ద కష్టమేమీ కాదు. నేననుకున్నట్టుగా పని జరగడానికి వీలుగా పాయింట్స్‌కు బాగా ఆయిల్‌ పట్టించాను. ఒకడు సైడింగ్‌ వద్ద.. వ్యాగన్‌ ట్రాక్‌ మీద పరుగులిడుతున్నప్పుడు సంకేతాలివ్వడం కోసం పక్కన పొదలమాటున సిధ్ధంగా ఉన్నాడు. నేను పాయింట్స్‌ను అనుగుణంగా కదిలించడానికి తయారుగా ఉన్నాను. మరొకడు ఒక వ్యాగన్‌ లోపల రెండు గట్టి పొడవైన మోకు తాళ్ళతో టార్పాలిన్‌ కింద నక్కి ఉన్నాడు. రెండు తాళ్ళ చివరల ఇనుప కొక్కేలున్నాయి. ట్రైన్‌–అప్టన్‌ స్టేషన్‌ వదలగానే అతను పని మొదలు పెట్టాడు. గూడ్స్‌ ట్రైన్లు చాలా నిదానంగా ప్రయాణిస్తాయి. అందువలన కావాల్సినంత సమయముంటుంది. ట్రైన్‌ వెనుకనున్న బ్రేక్‌ వ్యాన్‌ నుండి లెక్కవేసుకొంటే మేము తప్పించబోయే వ్యాగన్‌ నంబరు 5. మొట్ట మొదట అతడు 4వ వ్యాగన్‌ నుండి 6వ వ్యాగన్‌ వరకు తాడు చివర్లకున్న కొక్కేలను వ్యాగన్ల రెండు పక్కల చివర్లకు బిగించాడు. ఇప్పుడు అతని చేతిలో మిగిలిన తాడు చుట్ట ఉంది. తరువాత అతను వ్యాగన్‌ నంబర్‌ 5 మీద కూర్చొని  4వ నంబరు వ్యాగన్‌ నుండి లింకును విడగొట్టాడు. అప్పటికే అతను రైల్వే కప్లింగ్‌ సిబ్బంది సహాయం తీసుకొని ఉన్నాడు. కాబట్టి పని సులభమైంది. అప్పుడు చేతిలో మిగిలున్న తాడును వదిలాడు అది బిగువుగా అయ్యేదాకా. తరువాత రెండవతాడు చివరనున్న కొక్కేన్ని 5వ వ్యాగన్‌ మొదలు నుండి 6వ వ్యాగన్‌ చివర్న తగిలించి, రెండింటిమధ్యనున్న లింకు తొలగించి, 5వ దానిని 6వ వ్యాగన్‌ నుండి విడగొట్టాడు. మిగిలిన తాడు చుట్టను–బిర్రుగా బిగుసుకునే దాకా విడిచిపెట్టాడు. ఇప్పుడు చూడండి జరిగిన తమాషా. ట్రైను చివరి వ్యాగన్లు– 4 నుండి 6 దాకా పొడవైన తాడుసహాయంతో లాగబడుతుంటే.. వాటి నడుమ ఖాళీ జాగా వదులుతూ ఆ జాగాలో 5వ నంబరు వ్యాగన్‌– 6వ వ్యాగన్‌ నుండి చిన్న తాడు సహాయంతో లాగబడుతున్నది. అప్పుడతడు చేతిలో పదునైన కత్తిపట్టుకొని 6వ వ్యాగన్‌ మీద సిద్ధంగా ఉన్నాడు. మిగతా పని చాలా సులభం. నేను ట్రాక్‌కు దగ్గరగా నిలబడి లీవరును పట్టుకొని సిద్ధంగా ఉన్నాను. ఇంజను ముందుకెళ్ళిపోయిన తక్షణం నేనింకా ముందుకొచ్చాను. 6వ నంబరు తరువాత జాగా ఏర్పడగానే, దాన్ని (లీవరును) వెనక్కి లాగాను. 5వ వ్యాగన్‌ సైడింగ్‌ ట్రాక్‌ మీదుగా పక్కకు  మళ్ళింది. అదే సమయంలో నా అనుచరుడు తాడును అతివేగంగా తెగ్గోశాడు. ట్రైన్‌ అక్కడ చాలా నెమ్మదిగా వెళుతోంది. అలా వెళ్తుండగా నేను వెంటనే లీవరును వెనక్కెత్తి మళ్ళీ య«థాస్థితికి తెచ్చాను. ట్రైను ప్రధాన పట్టాలపై మామూలుగానే వెళ్ళిపోయింది. కాంప్టన్‌ స్టేషన్‌లోకి ప్రవేశించేముందు కొంచెం ట్రాక్‌ తగ్గులో ఉండడం వల్ల వెనకున్న నాలుగు వ్యాగన్లూ ప్రధాన ట్రైను దగ్గరగా రాసాగాయి. అప్పుడు నా అనుచరుడు,  చేతిలోని తాడును బలంగా లాగి 4వ వ్యాగనుకు 6 వ వ్యాగన్ను అనుసంధానించాడు. కాంప్టన్‌ స్టేషన్లోకి వెళ్ళేటప్పుడు ట్రైను చాలా మందగమనంతో పోతున్నందువల్ల నా అనుచరుడు ట్రైను మీద నుండి కిందకు దూకేశాడు. అదీ జరిగింది’ అని చెప్పడంతో హ్యేజెల్‌ కళ్ళు ఆశ్చర్యంతో మెరిశాయి.                                          ‘ఇంతవరకూ ఇటువంటి సంఘటన రైల్వే చరిత్రలో జరగలేదు. చాలా తెలివైన ప్రణాళిక. నిర్వహణ అద్భుతంగా ఉంది. మరి అసలైన వర్ణచిత్రాన్నెక్కడ దాచావ్‌?’ అడిగాడు హ్యేజెల్‌. ‘జరిగిన విషయాన్ని ఎప్పుడూ ఎవరికీ వెల్లడిచేయనని భరోసా ఇస్తే చెబుతాను’ అన్నాడు అలెన్‌. అందుకు హ్యేజెల్‌ ఒప్పుకున్నాడు. అతడు అన్ని వివరాలూ చెప్పాడు.  అసలు వర్ణ చిత్రాన్ని సర్‌ గిల్బర్ట్‌ మురెల్‌కు అప్పగించారు. ప్రతిష్ఠపోతుందనే ఉద్దేశంతో రైల్వే వాళ్ళు ఆ సంఘటన బయటి ప్రపంచానికి తెలియకుండా జాగ్రత్తపడ్డారు..‘ఎందుకైనా మంచిది. నకిలీ చిత్రాన్నే ఎగ్జిబిషన్‌లో ఉండనివ్వండి’ సలహా ఇచ్చి. ‘ఏదేమైనా ఇటువంటి తెలివైన నేరస్థుడు శిక్షించబడి ఉండాల్సింది’  అని తనలో తనే అనుకున్నాడు– హ్యేజెల్‌. ఆనందోత్సాహ సంద్రంలో మునిగిన సర్‌ గిల్బర్ట్‌ మురెల్‌..  హ్యేజెల్‌ను విందుకు ఆహ్వానించాడు. ‘చాలా సంతోషం. అయితే ఒక విన్నపం. భోజనానికి ఉపక్రమించే ముందు ఇక్కడ కొంచెం సేపు నేను వ్యాయామం చేసుకోవడానికి అనుమతించండి. తిన్నది అరిగించుకోవాలంటే అందుకు తగ్గ వ్యాయామం అవసరం అనే అంశాన్ని తప్పక పరిగణనలోకి తీసుకోవాలి’ అన్నాడు హ్యేజెల్‌. ఆంగ్ల మూలం : విక్టర్‌ వైట్‌ చర్చ్‌  అనువాదం: శొంఠి జయప్రకాష్‌ 

కథ అంటే నీతి.. కథ ఒక రీతి.. కథ అంటే నిజాయితీ! బాల్యంలో కథలే పిల్లలను వేలు పట్టి నడిపిస్తాయి. పంచతంత్రాలను బోధిస్తూ, ప్రపంచంలో ఎవరితో ఎలా నడచుకోవాలో బోధిస్తాయి. చిన్నప్పుడు విన్న కథన బలమే... ఆ కాల్పనిక శక్తే పెద్దయ్యేంతవరకూ...ఆ మాటకొస్తే పెద్దయ్యాక కూడా తెలివితేటలను పెంపొందిస్తాయి. ఊహలతోనే వ్యూహాలను నెరుపుతాయి. ఈ కథల ద్వారానే కదా ఆ నాడు విష్ణుశర్మ.. మూర్ఖులు, ఎందుకూ పనికిరాని వారిగా పేరు పొందిన రాజకుమారులను ప్రయోజకులను చేసింది. వారికి ఆయన బోధించిన మిత్రలాభం, మిత్రభేదం, సంధి, విగ్రహం, అపరిక్షిత కారకం... అంటే ఏమీ పరీక్ష చేయకుండానే పనిలోకి దిగడం, ఇతరుల చెడు కోరడం.   ఈ కథలు వింటూనే పిల్లలు ఊహా ప్రపంచంలోకి వెళ్లిపోతారు. కథలోని పాత్రల్లో తమను తాము ఊహించుకుంటారు. కథతోబాటు ఎన్నో ప్రశ్నలు వేస్తూ ఉంటారు. అలా ఎందుకు? ఇలా ఎందుకు? అని అడుగుతారు. దీంతో వారి ఆలోచనా పరిధి పెరుగుతుంది. ప్రశ్నించే తత్త్వంతోబాటు సమస్యలను పరిష్కరించే సామర్థ్యం అలవడుతుంది. అన్నిటికీ మించి వివిధ పదాలను పరిచయం చేస్తూ భాషా సంపత్తిని పెంచడానికి కథలు దోహదం చేస్తాయి.  మిత్రలాభం, మిత్రభేదానికి చెందిన ఒక కథ చెప్పుకుందాం ఇప్పుడు.. కలసి ఉంటే కలదు సుఖం మగధ దేశంలో మందారవతి అనే వనం. ఆ వనంలో ఒక లేడిపిల్ల, ఒక కాకి ఎంతో స్నేహంగా కాలం గడుపుతున్నాయి. ఒకసారి ఆ వనంలోకి నక్క ఒకటి వస్తుంది. ఆ వనంలో అటూ, ఇటూ పరుగులు తీస్తున్న నక్కకు లేడిపిల్ల కనిపించింది. బాగా కండపట్టి బలంగా ఉన్న ఆ లేడిపిల్లను చూడగానే ఎలాగైనా సరే దాని మాంసం తినాలనుకుంది నక్క. వెంటనే లేడి దగ్గరకు వెళ్ళి దానితో మాటలు కలిపింది. తనకు ఎవరూ తోడులేరని, తాను ఒంటరినని దొంగేడుపులు ఏడ్చింది నక్క. నిన్ను చూడగానే తనకు తనవారంతా గుర్తుకు వచ్చారని, చాలా సంతోషంగా ఉందని లేడిపిల్లతో నమ్మబలికింది నక్క. నక్క మాటలను నమ్మిన లేడిపిల్ల, దానితో స్నేహం చేసేందుకు ఇష్టపడి, తన నివాస స్థలానికి తీసుకెళ్లింది. వనంలోని మందారం చెట్టుపైన కూర్చున్న లేడిపిల్ల స్నేహితురాలైన కాకి ఇది గమనించింది. నక్కను గురించి వివరాలడిగింది. లేడిపిల్ల ఈ నక్క దిక్కులేనిదని, తనతో స్నేహంకోరి వచ్చిందని కాకితో చెప్పింది.   అంతా విన్న కాకి, మంచీ చెడూ విచక్షణ లేకుండా, ఎవరుబడితే వారితో స్నేహం చేయకూడదని హెచ్చరిస్తూ... తనకు తెలిసిన గద్ద, పిల్లి కథను చెబుతుంది. కాకి అలా చెబుతుండటంతో పక్కనే ఉన్న నక్కకు పట్టరాని కోపం వచ్చింది. అయినా సరే, తమాయించుకుంటూ... అదేంటి మిత్రమా, అలాగంటావు? నువ్వు మాత్రం లేడిపిల్లను కలుసుకునేటప్పటికి కొత్తదానివే కదా, మరి ఆ తరువాత మంచి స్నేహితులు కాలేదా...? అంటూ కోపాన్ని నిగ్రహించుకుని నిష్ఠూరమాడింది నక్క. కాకి, నక్క అలా వాదులాడుకుంటుండగా... లేడిపిల్ల కలుగజేసుకుని మనలో మనకు తగాదాలెందుకు, వ్యక్తిగత ప్రవర్తనను బట్టే, మిత్రుడైనా, శత్రువైనా ఏర్పడుతుంటారని సర్దిజెప్పింది. ఇక అప్పటి నుంచి లేడి, కాకి, నక్క ఎంతో స్నేహంగా కాలం గడుపసాగాయి. కానీ నక్కకు మాత్రం లేడిపిల్ల మాంసం తినాలన్న కోరిక మాత్రం చావలేదు. దీనికి తగిన సమయం కోసం వేచి చూడసాగింది. ఇలా కొంతకాలం గడిచాక నక్క ఒకసారి లేడి దగ్గరకు వచ్చి తాను ఒకచోట పైరు దట్టంగా పెరిగి ఉన్న పొలాన్ని చూసివచ్చానని, తనతో వస్తే దాన్ని చూపిస్తానని చెప్పింది. నక్క మాటలను నమ్మిన లేడిపిల్ల దానితోపాటు వెళ్లి బాగా ఏపుగా పెరిగిన పైరును చూసి ఎంతో సంతోషించింది. రోజూ ఆ ప్రాంతానికి వెళ్లి పైరును కడుపునిండా మేసి వచ్చేది. అయితే అది ఎంతో కాలం సాగలేదు. ఆ పైరు యజమాని లేడిపిల్ల ఇలా రోజూ వచ్చి పైరును తినేసి వెళ్లటం గమనించాడు. దాన్ని ఎలాగైనా సరే పట్టుకోవాలని చాటుగా వలపన్నాడు. విషయం తెలియని లేడిపిల్ల మామూలుగానే పొలం మేసేందుకు వచ్చి, వలలో చిక్కుకుపోయింది. ఎంత ప్రయత్నించినా, అది వల నుంచి బయటపడలేక పోయింది. కాసేపటికి అక్కడికి వచ్చిన నక్కను చూసి, తనను ఎలాగైనా తప్పించమని నక్కను వేడుకుంటుంది లేడిపిల్ల. అయితే, ఆ వల మొత్తం నరాలతో అల్లి ఉందని, తాను నరాలను నోటితో కొరకలేనని చెప్పి, పక్కనే ఉన్న పొదచాటుకు వెళ్లి నక్కి కూర్చుంటుంది. నక్క ఇలా మోసం చేసినందుకు లేడిపిల్ల చాలా బాధపడుతుంది. మేతకు వెళ్లిన తన మిత్రుడు ఎంతసేపైనా తిరిగి రాకపోవడంతో అనుమానం వచ్చిన కాకి వెతుక్కుంటూ రాగా, వలలో చిక్కుకుపోయిన లేడిపిల్ల కనిపిస్తుంది. ఇదంతా ఎలా జరిగిందని కాకి ప్రశ్నించగా, నక్క మాటలను నమ్మినందుకు తనకు ఈ రకంగా కీడు జరిగిందని కన్నీళ్ళు పెట్టుకుంటుంది లేడిపిల్ల. ఇవి రెండూ ఇలా మాట్లాడుకుంటున్న సమయంలోనే పొలం యజమాని చేతిలో దుడ్డుకర్రతో అటుగా రావడం గమనించాయి. జరగబోయే అపాయాన్ని గ్రహించిన కాకి, లేడితో వలలో చచ్చినట్లు నటిస్తూ పడుకోమని, తాను చచ్చిన నీ కళ్లను పొడుస్తున్నట్లుగా నటిస్తానని, తాను సమయం చూసి అరవగానే లేచి పరుగుతీయమని, అప్పటికి అంతకుమించిన ఉపాయం మరోటి లేదని లేడికి అభయం ఇచ్చింది కాకి. పొలం యజమాని లేడి చచ్చిపోయిందనుకొని మెల్లగా వలను విడదీశాడు. దీన్ని గమనించిన కాకి పెద్దగా కేక పెట్టడంతో, ఒక్క ఉదటున లేచి పరుగెత్తింది లేడిపిల్ల. లేడి తనను మోసం చేసి పారిపోవడం భరించలేని పొలం యజమాని తన చేతిలోని బడితను లేడి మీదకు విసిరాడు. అయితే, అది గురితప్పి పక్కనే పొదలో దాగివున్న నక్కకు తగిలి చచ్చింది. లేడిపిల్లను కాపాడుకుని దాన్నే అనుసరిస్తూ... వనంలోకి వెళ్లిపోయింది కాకి. ఈ కథ సారాంశం ఏమిటంటే... కొత్తగా వచ్చినవారిని త్వరపడి నమ్మితే ఎలాంటి ప్రమాదం సంభవిస్తుందో చెబుతుంది. అలాగే, ఎవరికైనా అపకారం చేయాలనుకుంటే, అలా అనుకున్న వారికే అపకారం ఎదురౌతుందనే విషయాన్ని కూడా చెప్పకనే చెబుతుంది.   పునఃకథనం: డి.వి.ఆర్‌.  చదవండి: గబగబా చదివి పారేస్తే ఘబుక్కుని పెద్దాళయిపోతాంగా!!

(కాలం : 1963–65 : తీర ప్రాంతం – ఊళ్ళపాలెం.. విజయవాడ – మద్రాసు జాతీయ రహదారిపై సింగరాయకొండ నుంచి తూర్పున 4 మైళ్ళలో ఉండే ఊరు. నాలుగైదు గ్రామాలకు జంక్షన్‌. ప్రధాన వ్యాపారం : ఉప్పు తయారీ, అమ్మకం. అప్పడు నా వయస్సు : 11–13 సంవత్సరాలు)  ‘రాజా! మీ నాన్న పిలుస్తున్నాడు’ (చిన్నా –కాంపౌండర్‌ సందేశం) ‘........................’ ‘రాజా! నిన్నే.. నాన్న పిలుస్తున్నాడు’ ‘ఎహెఫో.. వస్తాన్లే ఫో..’ ∙∙   ‘రాజా! మీ నాన్న రమ్మంటున్నాడు’ (సుబ్బయ్య–జూనియర్‌ కాంపౌండర్‌ సమన్లు) ‘వస్తున్నానని చెప్పు.. నువ్వు పో... నే.. వస్తున్నా నీ వెనకాలే...’ ∙∙   ‘అన్నయ్యా! నాన్నే వచ్చాడు. అక్కడున్నాడు. నిన్ను తీసుకురమ్మన్నాడు’ ‘నాన్ననా! నాన్నెందుకు వచ్చాడు.. ఎక్కడికి వచ్చాడు.. ఇప్పుడెక్కడున్నాడు.. నన్ను పిలిచింది నాన్ననా.. నాకట్టా ఎందుకు చెప్పలేదు.. ఏమంటున్నాడు.. కోపంగా ఉన్నాడా.. అసలెందుకు రమ్మన్నాడు.. ఇక్కడున్నట్లు మీకెట్టా తెలుసు?’ ‘నువ్విక్కడ ఉన్నట్లు నాన్నకు తెలిసింది’ ‘నాన్నకు తెలిసిందా..ఎట్లా?’ ‘ఏమో.. చాలా కోపంగా ఉన్నాడు’ ‘అమ్మో! పా.. వస్తున్నా.. బాగా కోపంగా ఉన్నాడా.. నిజం చెప్పు.. బాగా కోపంగా ఉన్నాడా.. నాన్నకెవరు చెప్పారు నేనిక్కడున్నానని?’ ‘.. .......................’ ∙∙   ‘ఇదుగో రాజా! ఇప్పుడే వస్తా.. వచ్చేదాకా చూస్తుండు..జాగర్త’ ‘పో.. నువ్వు పోయిరా.. నేను చూసుకుంటాలే.. తొందరగా వచ్చేయ్‌’  ఆ.. రండి బాబూ.. రండి.. కాయ్‌ రాజా కాయ్‌.. అణాకు అణా.. బేడాకు బేడా.. రాజా రాణీ ఆటీన్‌ ఇస్పేట్‌.. కళావర్‌ డైమన్‌.. రండి రండి.. ఒక్క ఏనుగుకు.. పావలాకు పావలా.. మూడేనుగలు.. పావలాకు ముక్కాల్‌ రూపా.. అణాకు అణా.. మూడు గుర్రాలు పడితే ముప్పావలా’ డమకు డమ టమకు టమా.. రండి బాబూ రండి.. ∙∙   స్కూలునించి వచ్చి స్నానం చేసి.. ఉతికి ఆరేసి రెడీగా ఉంచిన బట్టలు మార్చుకుంటున్నా. అమ్మ అన్నం ప్లేటుతో వచ్చింది. ‘మల్లయ్య నీకోసం చూస్తున్నాడు. తొందరగా తెములు.. అక్కడ నీళ్ళు నువ్వే పట్టు. చాలా దూరం పోవాలిగా’ అంటూ అమ్మ తొందర పెడుతున్నది. గబగబా తినేశా. మల్లయ్య కావిడెత్తుకుని ముందుపోతుంటే నేను పక్కన నడిచి వెడుతున్నా. ∙∙   మా ఊరంతా చవిటినేల. నీళ్ళ ఎద్దడున్న ప్రాంతం. తాగడానికి, వంటకు నీళ్లు కావాలంటే ఊరికి రెండు మైళ్ళ దూరంలో ఒక మంచినీళ్ళ బావి ఉంది. ఊరంతా అక్కడి నుంచే మోసుకొచ్చుకుంటారు. మోయలేని వాళ్లకోసం కావిళ్ళతో నీళ్లు మోసుకొచ్చే వాళ్ళుంటారు. బిందెకు పావలా. అలా మాకు మల్లయ్య రెగ్యులర్‌గా వచ్చేవాడు. మడి ఆచారం పాటించే రెండు మూడు కుటుంబాల వాళ్ళు అక్కడ ఉన్నారు. అందులో మాదొకటి. ఆచారం– అవసరం– వ్యవహారం ..  ఈ మూడూ కలిపి ఆచరణలో చూడాలంటే.. రెండు ఇత్తడి బిందెలను బూడిదా, చింతపండేసి బాగా తోమి కడిగి అమ్మ కావిట్లో పెట్టి మూతలు పెట్టేది. పక్కన నేను తడి తువ్వాలు, చాంతాడు బొక్కెన్లో వేసుకుని మల్లయ్య పక్కన పోతా.  బావి దగ్గరకు పోయిన తరువాత నేను చాంతాడు గిలక్కి వేసి బొక్కెన్ను బావిలోకి వదిలేసే వాణ్ణి. చాంతాడు రెండో కొస మల్లయ్య పట్టుకుని నీళ్ళ బొక్కెనను పైకి లాగితే.. దాన్ని నేను అందుకుని బిందెల్లో పోసేవాణ్ణి. అవి నిండిన తరువాత మూతలు పెడతా. బిందెలు ముట్టుకోకుండా మల్లయ్య కాడిని భుజానికెత్తుకుంటే.. నేను చాంతాడు చుట్టి బొక్కెన్లో పెట్టుకుని ఇంటి ముఖం పట్టేవాళ్ళం. ఒకవేళ నేను  మైలపడితే.. నీళ్లు నింపడానికి తడి తువ్వాలు కట్టుకోవాల్సి వచ్చేది.  పోను రెండు  మైళ్ళు, రాను రెండు  మైళ్లు.. నేను స్కూలు సంగతులు, మా ఫ్రెండ్స్‌ విషయాలు చెబుతుంటే.. మల్లయ్య చాలా కబుర్లు చెప్పేవాడు.అవి ఆ వయసుకి నాకు థ్రిల్లింగా ఉండేవి. వాళ్ల వాడలోవి, వాళ్ళ ఫ్యామిలీవి, వాళ్ళ జీవితాలు, వ్యాపకాలు.. బోల్డు టైంపాస్‌. చెప్పడానికి మల్లయ్య జంకేవాడు కానీ నాకు మాత్రం తెగ ఆసక్తిగా ఉండేది. మరిన్నింటి కోసం గుచ్చిగుచ్చి అడిగేవాణ్ణి. ఆ సమయంలో నాకు పరిచయం అయిన మల్లయ్య ప్రధాన జీవన వ్యాపకం – డైమన్‌ డబ్బా కమ్‌ లాటరీ చక్రం.  ∙∙   సింగరాయకొండ (ప్రస్తుతం  ప్రకాశం జిల్లా.. కథాకాలానికి అది నెల్లూరు జిల్లాలో ఉండేది) నుంచి రోడ్డు ఊళ్ళపాలెం ఊరి మధ్యలో గుండా బకింగ్‌హాం కాల్వ దాకా వెడుతుంది. అది దాటితే  కొద్ది దూరంలోనే సముద్రం. దాటడానికి వంతెన కూడా ఉండేది కాదు. అక్కడక్కడా ఒడ్డుకు ఒక వైపున గుంజపాతి దానికి ఒక పడవను కట్టి ఉంచేవారు. దానిలో చివరగా కూర్చునే వాడు దాన్ని గట్టిగా నెట్టి కూర్చుంటే అవతలి ఒడ్డుకు చేరుకునేది. అటు ఎక్కిన వాళ్ళు తాడు పట్టుకుని లాక్కుంటే ఇవతలి ఒడ్డుకు చేరుకునే వారు. ఊరిలో ప్రధాన వ్యాపారం ఉప్పు. ఉప్పు కొటార్లు ఉండేవి. లారీల్లో రవాణా సాగేది. జనం తిరగాలంటే నడకే ఎక్కువ. లేదంటే సైకిళ్ళు, జట్కా బళ్ళే. తారు రోడ్డు కూడా లేదు, కంకర రోడ్డే. కరెంటు కూడా లేదు. రాత్రయితే కిరసనాయిల్‌తో వెలిగే పెట్రోమాక్స్‌ లైట్లు, లాంతర్లు, బుడ్లే. ఊరి మధ్య గుండా పోయే ఆ రహదారిలోనే పెద్ద మలుపు దగ్గర ఒక జంక్షన్‌ ఉంది. అదే ఊరికి పెద్ద మార్కెట్‌. అంగళ్ళన్నీ అక్కడే. కూరగాయలు, చేపలు, టైలర్లు, హోటళ్ళు, ఫుట్‌పాత్‌ వ్యాపారాలు.. సాయంత్రం నుంచి రాత్రి దాకా బాగా రద్దీగా ఉంటుంది. ఉప్పు, దాని అనుబంధ వ్యాపారాలు జోరుగా సాగేవి కాబట్టి వ్యాపారులు, ముఖ్యంగా వారి పిల్లల జేబులు కూడా ఓవర్‌ ఫ్లో అవుతుండేవి. ఆ జంక్షన్‌లోనే ఒక ఓరగా మా మల్లయ్య నడిపే డైమన్‌ డబ్బా లాటరీ.  ఒక పట్టా పరచి ఉంటుంది. దానిమీద పేక ముక్కల్లోని ఆటీన్, కళావర్, డైమన్‌(డైమండ్‌), ఇస్పేట్‌( స్పేడ్‌)ల చిహ్నాలు పెద్దవిగా ముద్రితమై ఉంటాయి. ఆ పట్టా పక్కనే మరో పట్టా. దానిమీద ఒంటె, గుర్రం, ఏనుగుల బొమ్మలు రెండు అడ్డ వరుసల్లోముద్రితమై ఉంటాయి. నిర్వాహకుడి ముందు పట్టాపై ఒక చక్రం ఉంటుంది. దానికి ఒక సూచీ. ఆ చక్రం మీద కూడా వీటి బొమ్మలు ముద్రితమై ఉంటాయి. ఏ బొమ్మ మీద అయినా డబ్బు పందెం కాయవచ్చు. అన్ని బొమ్మల మీద డబ్బులు బాగా పడే దాకా జూదగాళ్ళను ఆకర్షించడం, ఆ తరువాత చక్రాన్ని నిర్వాహకుడు గట్టిగా తిప్పితే అది తిరిగి తిరిగి పూర్తిగా ఆగే సమయానికి దాని సూచీ ఏ బొమ్మ మీద ఆగితే  ఆ బొమ్మ మీద పందెం కాసిన వారికి డబ్బులు. చక్రంలో మూడు బొమ్మలుంటే మూడింతలు, రెండుంటే రెండింతలు, ఒకటే ఉంటే దానికి సమానమైన డబ్బు నిర్వాహకుడు చెల్లిస్తాడు.  డైమను డబ్బాకయితే ఒక డబ్బాలో చతురస్రాకారపు పాచికలు (క్యూబులు), వాటి మీద డైమన్, ఆటీన్, ఇస్పేట్, కళావర్‌ చిహ్నాలు ఉంటాయి. వాటిని ఒక డబ్బాలో వేసి బాగా గిలకొట్టి కింద వేయంగానే పాచికల్లో పైన కనిపించిన చిహ్నాలను బట్టి పందెంరాయుళ్ళకు చెల్లిస్తారు. పాచికల మీద కనిపించని బొమ్మల మీద కాసిన డబ్బంతా నిర్వాహకుడిదే.  ∙∙   మా నాన్న డాక్టరు. ఆర్‌.ఎం.పి డాక్టరయినా, హోమియో, ఆయుర్వేదం, అల్లోపతి.. మూడింట్లో వైద్యం చేసేవారు. మెయిన్‌ రోడ్డుకు కొద్దిమీటర్ల లోపలికి ఓ సందులో మా ఇల్లు ఉండేది. దాని అద్దె పది రూపాయలు. అది ఇల్లులా కనిపించదు.. బయటినుంచి చూస్తే. ఇప్పటి భాషలో చెప్పాలంటే నర్సింగ్‌ హోం. పెద్ద ఇల్లు. ముందు పెద్ద వసారా గ్రిల్స్‌తో. దాని ముందు విశాలమైన ఒక వేదికలాంటి ఎత్తయిన అరుగు. ఇంటి వెనుక దొడ్డి (పెరడు) కూడా పెద్దది. అదే వెయ్యి గజాలదాకా ఉంటుంది. చుట్టూ కాంపౌండ్‌ వాల్‌. అరుగు మీద  ఔట్‌ పేషంట్లు కిక్కిరిసి ఉండేవారు. వసారాలో బెడ్స్‌ (మంచాలు), ఇద్దరు కాంపౌండర్లు బిజీబిజీగా.. చుట్టుపక్కల గ్రామాల నుంచి రోగులు బండ్లు కట్టుకుని వచ్చేవారు. ఒకటీ అరా బండ్లు ఎప్పుడూ ఇంటి బయట వీథిలో ఉండేవి. మా నాన్నకు కొరుకుడుపడని కేసులు, ఎమర్జన్సీ  కేసులు, సర్జరీ అవసరమయినవి  సింగరాయకొండకు పంపేవారు. డా. హనుమంత రావుగారని రాష్ట్రస్థాయిలో పేరున్నాయన అని చెప్పుకునే వారు. ఆయనది కందుకూరు. మా ఇంట్లో రోగుల మంచాలున్న చోట ఆస్పత్రి భాగంలో రెండు పెట్రోమాక్స్‌ లైట్లుండేవి. వెనక ఇల్లు. మాకు లాంతర్లు, బుడ్లే. మా ఇంట్లోకి వెళ్లాలంటే వసారాలోని రోగులను, లోపల మంచాలను, రోగికి సహాయంగా వచ్చి అక్కడున్న వారిని దాటుకుంటూ లోపలికి వెళ్లాలి.. కొద్దిగా ప్రయాసతో కూడుకున్న పనే. వానాకాలం అయితే వీరి తాకిడి ఇంకా ఎక్కువ. ఆస్పత్రికి రాలేని రోగులను చూడడానికి మా నాన్నకు జట్కా పంపేవారు. అలా మా నాన్న ఓ రోగిని చూడడానికి మార్కెట్‌లో గుండా జట్కాలో వెడుతుంటే..  ‘ఆ.. రండి బాబూ.. రండి.. కాయ్‌ రాజా కాయ్‌.. అణాకు అణా.. బేడాకు బేడా..రాజా రాణీ ఆటీన్‌ ఇస్పేట్‌.. కళావర్‌ .. రండి రండి.. ఒక్క ఏనుగుకు .. పావలాకు పావలా.. మూడేనుగలు.. పావలాకు ముక్కాల్‌ రూపా.. అణాకు అణా.. మూడు గుర్రాలు పడితే ముప్పావలా.. డమకు డమ టమకు టమా.. రండి బాబూ రండి..’ అని వినిపించింది.  ‘ఇది మా రాజా గొంతులాగా ఉందే. అయినా వాడికిక్కడేం పని?’ అనుకుంటూ కొద్దిగా ముందుకుపోయిన తరువాత జట్కా ఆపించి బండతన్ని చూసి రమ్మనమని పంపాడు. వాడు నన్ను గుర్తుపట్టి నిజాయితీగా వెళ్ళి ఉన్నమాట చెప్పేశాడు. అసలు మా నాన్న కోపానికి.. అక్కడే జంక్షన్‌ జామ్‌ అయ్యుండేది. కానీ మెడికల్‌ ఎమర్జన్సీవల్ల.. అప్పటికి.. నాకు, మల్లయ్యకు, మార్కెట్టుకు కొంత ఉపశమనం దొరికినట్టయింది.  ∙∙   ‘నువ్వక్కడ ఉన్నట్లు నాన్నకు తెలిసింది’ ‘అమ్మో పా వస్తున్నా.. బాగా కోపంగా ఉన్నాడా? నిన్నే..బాగా కోపంగా ఉన్నాడా?’ ‘ఊ..’ చీకటి.. అంతా చీకటి.. బయటా లోపలా.. ముందు చెల్లెలు చేతిలో టార్చితో.. వెనక.. బాగా వెనకగా.. రోడ్డువారగా చిమ్మ చీకట్లో.. నక్కినక్కి పోతూ నేను.. మా ఇంటికి వెళ్లే సందు మలుపును  ఓ ముప్పై మీటర్ల దూరం నుంచే చూశా.  మసక చీకట్లో కూడా ఆ ఆకారం చిక్కగా కనిపించింది. నాన్న అక్కడే నిలబడి ఉన్నాడు. కానీ నాన్నలా కనబడలేదు. ఒక కాగడా మండుతున్నట్లు కనిపిస్తున్నది. అడుగులు ముందుకు పడడం లేదు..  తడబడుతున్నాయి. అరచేతులు అప్రయత్నంగా ముడుచుకుపోతున్నాయి. నా వేళ్ళను నేనే గట్టిగా పిసికేసుకుంటున్నా..  నాకు తెలియకుండానే.  కచ్చితంగా ఆ క్షణంలో ఊహించని ఘటన.. నవగ్రహాలు కూడబలుక్కుని కత్తిని శనీశ్వరుడి  చేతికిచ్చి నాముందు ఠపీమని దించాయి. ∙∙  హారన్‌ కొట్టుకుంటూ ఓ పోలీసు వ్యాను సింగరాయకొండ నుంచి మమ్మల్ని దాటుతూ దూసుకెళ్ళింది..  చూస్తుండగానే జంక్షన్‌లో దాడి చేయడం, మా మల్లయ్య డబ్బాతో సహా అన్ని జూదపు దుకాణాలను పీకేసి వాళ్ళను వ్యాన్‌ ఎక్కించుకుని అంతే స్పీడుగా మా ముందు నుంచి .. కాదు, కాదు.. మా నాన్న ముందు నుంచి విసురుగా.. కాగడా మీద కిరసనాయిలు చల్లి.. నో..నో.. కుమ్మరించి పోయింది.  ∙∙∙ సముద్రంతో నాకు గాఢానుబంధం. పుట్టి పెరిగిందంతా.. పదో తరగతి దాకా.. అంతా సముద్రపు ఒడ్డునే. ఊహ వచ్చిన తర్వాత.. ఊళ్ళపాలెంలో ఎక్కువగా ఆడుకున్నది సముద్రంతోనే. కాని మొదటిసారి చూస్తున్నా.. సముద్రం ఎప్పుడూ కూడా అంత ప్రశాంతంగా కనిపించలేదు, ఒక మోస్తరు అలలు ఎప్పుడూ ఉండేవే.. దాటిపోతున్నా.. చిన్న శబ్దం.. వెనక్కి తిరిగిచూశా.. తలుపు లోపల గడియ పడింది.  తలతిప్పేలోపే ‘జాస్‌’ సినిమలో లాగా ‘షార్క్‌’ చివ్వున లేచింది. పోతురాజుల చేతిలో కొరడా కూడా ఎప్పుడూ స్లో మోషన్‌లోనే ఆడుతుంటుంది. చివరన టప్పుమన్న శబ్దం మాత్రమే మన ఒళ్లు మనకు దగ్గరగా చేరుస్తుంది. మా నాన్న చేతిలో బెల్టు మాత్రం చాలా ఉత్సాహంగా ఊరేగుతున్నది, ఊగిపోతున్నది. లేత ఆకులంటే ఇష్టమేమో.. మధ్యలో ఏ కొమ్మకూ తగులుకోకుండా నేరుగా వచ్చి నన్ను చుట్టేసుకుంటున్నది.  అంతగా పూనకంలో ఉన్న మా నాన్నను పట్టగలిగే ధైర్యం ఆ దేవుడికి కూడా ఆ క్షణంలో లేకపోయింది. ఇక మా అమ్మ ఎంత! గుండె నోట్లోంచి జారి కిందపడకుండా కొంగు అడ్డంగా కుక్కేసుకుంది. అయినా అది మాత్రం..  సందు చూసుకుని ముక్కుల నుంచి కరిగి కాల్వలు కడుతున్నది. పర్వతాలు పేలుతున్న శబ్దం.. చెవి కాదు, నా శరీరం వింటూనే ఉంది. కానీ నోరు తెరవలేని, కనురెప్ప ఎత్తి అమ్మ ముఖాన్ని చూడలేని దైన్యం. కారకుడు మా నాన్న కాదు, నేనే కనుక. నాలో ఆ పేలుళ్ల ప్రకంపనలు..లేత చర్మం  పొరలు పొరలుగా పొంగుతున్నందుకు కాదు, ఒక్కగానొక్క కొడుకు (అప్పటికి తమ్ముడు పుట్టలేదు) మీద పెట్టుకున్న  ఆమె ఆశలను ఒక్కసారిగా కుప్ప కూల్చివేసినందుకు.. నమ్మకాన్ని నిట్టనిలువుగా చీల్చివేసినందుకు.. మా నాన్న కంటే వయసులో కొద్ది తక్కువే అయినా బలిష్ఠులయిన ఇద్దరు కాంపౌండర్లకు కాళ్ళుచేతులు చచ్చుబడ్డాయి. శక్తంతా కూడదీసుకుని ఒకడు ముందుకొచ్చి బెల్టుకు, నాకు అడ్డంగా నిలబడేలోపే ఖాళీగా ఉన్న మా నాన్న రెండోచేతి విసురుకు వెళ్లి ఒక గోడకు కొట్టుకున్నాడు. రోషం వచ్చిన రెండో కాంపౌండరు (పిల్లల్ని పిచ్చిగా ప్రేమించేవాడు) లేచి అడ్డంగా వెళ్ళినా..  బెల్టుకు నా వీపుకు రెండు నిమిషాలకు మించి ఎక్కువ విరామం ఇవ్వలేకపోయాడు.  తప్పు ఏ స్థాయిలో చేశానో నాకు తెలిసి వస్తున్నది కనుక.. నా లోపలి నుంచి ప్రతిఘటన లేదు, మానసికంగా కూడా. శిక్ష పడాల్సిందే.. అన్న మైండ్‌సెట్‌తోనే ఉన్నా. అయితే అంతటి శిక్షని ఆ కొద్దిపాటి జీవితంలో రుచి చూడడం అదే మొదటిసారి గనుక శరీరం కొంత ఇబ్బందిపడుతున్నది. అంత గంభీరమైన సన్నివేశంలో ఎక్కడో పాతాళంలోంచి పైకి చేదుకొచ్చిన స్వరంతో నేను మా నాన్నను అర్థించిందొక్కటే.. ‘మీ ఫ్లానల్‌ చొక్కా ఇవ్వండి, వేసుకుంటా’ అని (చలి ప్రదేశాల్లో మా నాన్న మిలిటరీ సర్వీసు నాటి యూనిఫాం అది. బాగా మందంగా ఉండేది. మా నాన్న లేనప్పడు ఆయనకు తెలియకుండా వేసుకుంటుండే వాణ్ణి) ∙∙   వాన వెలిసింది. మా అమ్మ కడుపులో దాచుకునే ప్రయత్నం చేసింది. తడిసి ముద్దయిన చీర నాకు చల్లగా తగులుతున్నా, నాగటి చాళ్ళలా వీపుమీద తేలిన చారికలు సలుపుతూ మంటలను రేపుతున్నాయి. వదిలించుకుని దూరంగా ఓ మూలన చుట్టచుట్టుకుని పడుకున్నా. తినను, తినలేను, తినబోను అని తెలిసి కూడా అమ్మ విఫల ప్రయత్నాలు చేస్తూనే ఉంది మౌనంగా. తనూ తినదని తెలిసినా, అసలు ఆకలి, అన్నం మీద ధ్యాస పోకముందే. అంత పెద్దతప్పు అని తెలియకుండా చేసిన ఒక మహాపరాధం తాలూకు కుంగుబాటులో ఏ అపరాత్రో మా అమ్మే నిద్రాదేవతగా వచ్చి నన్ను ఒళ్లోకి తీసుకుంది.  అంతటి నిశిరాత్తిరిలో.. లోయల్లో పడిపోతున్నా. పట్టుకోసం చూడకుండా పల్టీలు కొట్టుకుంటూ పోతున్న ఆ మైకంలాంటి నిద్రలో. నెగడులా మండుతున్న నా వీపుమీద ఓ మంచు స్పర్శ. మంచు కాదు, భ్రాంతి.. భ్రమ.. కాదు.. నిజంగా మంచునే. అంతా అడుగంటి పోయినా ఎక్కడో మిగిలిన కొద్దిపాటి ఓపికను కూడదీసుకుని ఒక కనురెప్ప ఓరగా తెరచి చూశా. సన్నటి వెలుతురు కిరణం ఒకటి.. ఇంకిన నా కంటితడిలో కరిగి ఇంద్రధనుస్సులా మెరిసి ఆరిపోతుంటే.. లీలగా ఓ చిత్రం.. లాంతరు పట్టుకుని అమ్మ.. ఏదో లేపనం తమలపాకుమీద వేసి అద్దుతూ మా నాన్న!  ఇరవై అయిదు వేల పైచిలుకు  పగళ్ళు, ఇరవై అయిదు వేల పైచిలుకు రాత్రుళ్ళలో అదే తొలి జూదం, అదే ఆఖరుది కూడా! - ములుగు రాజేశ్వర రావు చదవండి: Wemmer Pan Killer: అతనో నరరూప రాక్షసుడు.. ఏ శిక్ష వేసినా తక్కువే..!

సికింద్రాబాద్‌ నుంచి కాకినాడ వెళ్లే ‘గౌతమి’ ఎక్స్‌ప్రెస్‌ కదలడానికి సిద్ధంగా ఉంది.  ఆమె ఆయాసపడుతూ హడావిడిగా మా‘బే’ లోపల కొచ్చింది. కూడా వచ్చిన సిబ్బంది బెర్త్‌ నెంబర్ల కేసి ఎగాదిగా చూసి ‘అమ్మ గారూ, మీ బెర్త్‌ యిదే’ అంటూ నా పై నున్న మిడిల్‌ బెర్త్‌ కేసి చూపించారు. సూట్‌ కేస్‌ లోయర్‌ బెర్త్‌ కింద సర్ది బ్రీఫ్‌కేస్‌ ఆవిడ చేతికందించి వెళ్లొస్తాం అమ్మగారూ, జాగ్రత్తండి’ అంటూ వినయంగా నమస్కరించి రైలు కదులుతుండగా బయటకు పరుగెత్తారు.  ఖాళీగా ఉన్న నా యెదుటి సీట్లో కూర్చున్న ఆమె ముందుగా హేండ్‌ బ్యాగ్‌నూ, ఆ తరువాత బ్రీప్‌కేస్‌నూ తెరిచి దేని కోసమో వెతుకుతూ గాబరాపడ్డం నేను గమనించాను. ‘మేడమ్‌ మీరేమైనా మర్చిపోయారా?’ అంటూ మర్యాద కొద్దీ పలకరించాను.  ‘ఫర్వాలేదు లెండి బయల్దేరే తొందరలో షుగర్‌ టాబ్లెట్స్‌ మర్చిపోయాను’ అందామె కంగారు నణుచుకొంటూ.  ‘ఇవి చూడండి. మీకు పనికొస్తాయేమో’ అంటూ నా దగ్గరున్న స్ట్రిప్‌ తీసి యిచ్చాను.  ‘థాంక్స్, రక్షించారు. నేను వాడుతున్న టాబ్లెట్స్‌ యివే’ అంటూ నేను ఫర్వాలేదు వుంచమంటున్నా వినకుండా ఒక్క టాబ్లెట్‌ మాత్రం తీసుకొని మిగిలినవి యిచ్చేశారు.  ‘మీరెంతవరకు?’ మార్యదపూర్వకంగా అడిగారు.  ‘రాజమండ్రిలో దిగి అమలాపురం వెళ్లాలి’ ‘అమలాపురమా? మీరు లెక్చర ర్‌ వనమాలి గారు కానీనా?’ ‘అవునండీ. మీకెలా తెలుసు?’ అన్నాను కించిత్‌ ఆశ్చర్యపడుతూ.  ‘నమస్కారమండీ. మిమ్మల్నెక్కడో చూసినట్టుందని యిందాకటి నుంచీ అనుకుంటున్నాను. నేను ‘లు’ గారి మిసెస్‌.. గీతని’ నేను తుళ్లిపడ్డాను. అంతటి ఉన్నత స్థితిలో వున్నావిడ రైల్లో ప్రయాణించడం నమ్మశక్యం కాలేదు.  ‘అలాగాండీ, మిమ్మల్నిలా కలవడం చాలా సంతోషం’  నా మాటలు పూర్తి కాకుండానే టికెట్స్‌ ‘చెక్‌’ చెయ్యడానికి టి.టి.ఇ. వచ్చాడు. ఆమె మొహమాటపడుతూ తను కూర్చున్న లోయర్‌ బెర్త్‌ ఖాళీయేనా అని అడిగింది. ‘సారీ, అది వరంగల్‌ కోటాది’ అని చెప్పి అతను వెళ్లిపోయాడు.  ‘నా లోయర్‌ బెర్త్‌ మీరు తీసుకోండి’ ‘థాంక్స్‌. మీ కిబ్బంది లేకపోతే అలాగే’ ‘అదేం లేదు. ఇట్స్‌ ఎ ప్లెజర్‌ ఫర్‌ మి’ ‘రక్షించారు. చూస్తున్నారుగా నాది స్థూలకాయం. అందుకని మీకు కొంచెం అసౌకర్యమయినా మీ ఆఫర్‌ని కాదనలేకపోతున్నాను’  ఆమె నిష్కాపట్యం, నిరాడంబరత నాకు ఆశ్చర్యాన్ని కలిగించాయి. ఆమెతో మాట్లాడ్డానికి నేను సంశయిస్తున్నా ఆమె కలుపుగోలుగా నన్ను మాటల్లోకి దించింది. సహజంగా మా సంబాషణ ‘లు’ గారి చుట్టూనే నడిచింది. ‘లు’ గార్కి నా పట్ల ఉండే అభిమానం గురించి చెపుతూ మధ్యలో చిట్టిబాబు ప్రస్తావన తీసుకొచ్చింది. ఇటీవల చిట్టిబాబు తరచుగా వాళ్లింటికి వస్తున్నాడనీ, కులం ముడితో ‘లు’ గారి దగ్గర చనువు పెంచుకున్నాడనీ చెపుతూ నేను అదిరిపడే ఓ ప్రశ్న వేసింది.  ‘ఈ మధ్య మీరూ చిట్టిబాబు ఏమైనా గొడవ పడ్డారా?’అని!  ‘అలాంటిదేమీ లేదే. చిట్టిబాబు నాకంత సన్నిహితుడు కూడా కాదు. అసలు మీకా అనుమానమెందు కొచ్చింది?’ అన్నాను విస్తుపోతూ. నిజానికి ఆమె ప్రశ్న నేను తికమకపడుతున్న ఓ ‘పజిల్ని’ కదిపింది.  ‘అవునా? మరి మీకంత క్లోజ్‌ కానప్పుడు ‘లు’ గారి దగ్గర తరచుగా మీ గురించి యెందుకు మాట్లాడుతుంటాడు?’అందామె ఆసక్తిగా.  ‘ఈ విషయం కూడా నాకు తెలియదు. మీరు చెపుతుంటే మొదటిసారి వింటున్నాను..’ ఆమె చెప్పిన సమాచారం నాకు ఆందోళనను కలిగించిన మాట నిజం. నేను ‘లు’ మధ్యలో చిట్టిబాబు – మాదొక కాకతాళీయమైన సమీకరణం. దానికింత పొడిగింపు.. నా జ్ఞాపకాలు చిట్టిబాబు పరిచయాన్ని తవ్వడం ప్రారంభించాయి... ∙∙  రెండు మూడేళ్ల క్రితం వరకు నాకు చిట్టిబాబు యెవరో తెలియదు. అతను నాకు మార్నింగ్‌ వాక్‌లో తారసపడిన వ్యక్తుల్లో ఒకడు. జ్యూయలరీ షాపు యజమానిగా తనంత తాను పరిచయం చేసుకొన్నాడు. ఆ తర్వాత రోడ్‌ మీద కలిసినప్పుడల్లా పత్రికల్లో వచ్చిన నా రచనల గురించో నా వార్తల గురించో చెప్పి నన్ను అతిశయోక్తులతో మెచ్చుకొనేవాడు. అలాంటి స్వల్ప పరిచయంతో ఓ రోజు పొద్దుటే నన్ను వెదుక్కొంటూ వచ్చి మా యింటి తలుపు తట్టాడు. మడత నలగని తెల్లని బట్టలు, వాటికి మాచ్‌ అయ్యే తెల్లటి చెప్పులూ, మెడలో నులకతాడు లాంటి బంగారు గొలుసు, చేతి వేళ్ల నిండా వుంగరాలు... రోడ్‌ మీద చూసినప్పటి కంటే భిన్నమైన ‘గెటప్‌’లో వున్న ఆ మనిషిని వెంటనే గుర్తుపట్టలేకపోయాను. అయినా మొహమాటపడుతూ లోపలకు పిల్చి కూర్చోమన్నాను.  ‘లు’ గారు మీ ఇంటి కొచ్చినట్లు నిన్నటి పేపర్లలో ఫొటోలతో సహా వేశారు. తమరు చూశారా?’ అంటూ ఓ పేపర్‌ కటింగ్‌ నా కందించాడు చిట్టిబాబు. అప్పటికి గుర్తుపట్టాను – అతనెవరో!.  వనమాలి యింట ‘డి.వి.లు’,‘హల్‌ చల్‌’ అంటూ జిల్లా ఎడిషన్‌లో వచ్చిన ఆ వార్త నేను చూసిందే!  ‘డి.వి.లు’ పత్రికల్లో తరుచుగా పేరు కనిపించే ‘సెలబ్రిటీ’. ప్రముఖ కార్పొరేట్‌ సంస్థ ‘కైట్స్‌’ చైర్మన్‌. ఆయనను ఇటీవలే ప్రభుత్వం ‘పద్మశ్రీ’ పురస్కారంతో గౌరవించింది కూడా. మొన్న కోనసీమలోని దేవాలయాల్ని దర్శించుకొని వెళ్తూ వెళ్తూ చెప్పాపెట్టకుండా మా యింటి కొచ్చారు. ఆయన వెంటబడిన పత్రికా విలేకరులు దానికి ప్రాముఖ్యమిచ్చి ఆర్భాటంగా రాశారు. ఆ న్యూస్‌ చూసి అయిదారుగురు పరిచయస్థులు తమ సంబంధీకులకు ‘కైట్స్‌’లో వుద్యోగాలిప్పించమని నన్ను సతాయించారు. డబ్బు ఆశ కూడా చూపించారు. ‘లు’ గారు మా యింటికి రావడం కాకతాళీయం తప్ప ఆయన దగ్గర నాకంత పలుకుబడి లేదని చెప్పి తప్పించుకొనే సరికి నా తలప్రాణం తోక కొచ్చింది. మా యింటికెప్పుడూ రాని చిట్టిబాబు కూడా అలాంటి బాపతేనని అనుమానించి అతను అడక్కుండానే పని చెప్పే సరికి సిగ్గుపడ్డం నావంతయింది. మా వూళ్లో భారీ స్థాయిలో చిట్టిబాబు ప్రారంభిస్తున్న మెగా జ్యూయలరీ షాపును ఓపెన్‌ చేయ్యడానికి ‘లు’ గార్ని ఒప్పించమని అతని కోరికట! అతని కోరిక నన్ను ఆశ్చర్యపరిచింది. సాధారణంగా యిలాంటి ప్రారంభోత్సవాలకు సినీ రాజకీయ రంగాలకు చెందిన గ్లామరున్న వాళ్లను పిలుస్తుంటారు. అలాంటిది యెంత కార్పొరేట్‌ దిగ్గజమైనా ‘డి.వి.లు’ను కోరుకోవడంలోని ఆంతర్యం నాకర్థం కాలేదు. పిల్చేవాడి మాటెలా వున్నా ‘లు’కి ఈ పని మీద వచ్చే కోరిక, తీరిక వుంటాయా? అదే మాట చిట్టిబాబుకు చెప్పాను.  ‘క్షమించాలి గురువుగారూ. మీరాయనను వుద్యోగాలూ వుపకారాలు అడగడం లేదు. ఆయన రాక వల్ల మన ప్రాంతంలో మీ విలువ, నా విలువ పెరుగుతాయి. ఆయన పేరు మారు మోగిపోతుంది. దయచేసి మీరు కాదనకండి.’ చేతులు పట్టుకొని బ్రతిమాలుతున్న చిట్టిబాబును కాదనలేక, ఆ కాదనే మాటేదో ‘లు’ గారే అంటారని ఆయనకు ఫోన్‌ చేశాను. అదృష్టవశాత్తు ఫోన్‌ చెయ్యగానే దొరికాడు. నే నన్నట్టుగానే తనలాంటి వాణ్ణి యెందుకు పిలుస్తున్నారంటూనే ముక్తాయింపుగా ‘మీ మాట కాదనలేకపోతున్నాను. ఆయనను రమ్మనండి చుద్దాం’ అని చిన్న ఆశను కల్పించాడు. అది కంటితుడుపు అని నేననుకున్నా చిట్టిబాబు మాత్రం గంపెడాశతో సంబరపడిపోతూ నాకు మళ్లీ థాంక్స్‌ చెప్పి హైదరరాబాద్‌  వెళ్లాడు.  వారం తిరక్కుండా ‘లు’ గారు ప్రారంభోత్సవానికి అంగీకరించారనే శుభవార్తతో పాటు ఓ పళ్లబుట్టను కూడా మా యింటికి మోసుకొచ్చాడు. ఫంక్షన్‌కి నాతో పాటు నా శ్రీమతి కూడా రావాలని యిద్దర్నీ ఆహ్వానించి, వస్తామని వాగ్దానం చేయించుకొని మరీ వెళ్లాడు...  ‘ఇతనేదో అమాయకుడనుకున్నాం గాని కార్యసాధకుడే. కానీ వాలకం చూస్తే నమ్మదగిన మనిషిలా లేదు. ఎక్కడి మద్దెల అక్కడ వేసి పబ్బం గడుపుకొనే బాపతులా వున్నాడు. ఇలాంటి వాణ్ని ‘లు’ గారంతటి పెద్దాయన దగ్గరకు చేరనిస్తే రేపు మీకు ‘మేక’వుతాడేమో చూడండి’ అని హెచ్చరించింది చిట్టిబాబును అంచనా వేస్తూ నా శ్రీమతి.  ‘నీ కన్నీ అనుమానాలే. అవసరం కొద్దీ చిట్టిబాబు మన దగ్గర కొచ్చాడు గాని ఆ తర్వాత అతనెవరో మన మెవరమో! ఇక ‘లు’ గారిది, నాది కృష్ణ కుచేలుర లాంటి అనుబంధం. ఆయనకు యెంత అభిమానం లేకపోతే మొన్న మనింటి కొచ్చాడు?’ ‘అవును– ఆయన చక్కగా తెలుగు మాట్లాడుతున్నాడు కదా..మరి పేరు అలావుందే?’ ‘ఓహ్‌! అదా నీ సందేహం? అతనిదీ నాదీ ఒకే వూరని యిది వరకెప్పుడో చెప్పాను కదా. అతని అసలు పేరు వెంకటేశ్వర్లు. ఇంటి పేరు దున్నపోతు. కార్పొరేట్‌ రంగంలో తెలుగు తెలిసిన వాళ్లు హేళన చెయ్యకుండా, తెలుగు రానివాళ్లు తన పేరును ఖూనీ చెయ్యకుండా తన పేరును తెలివిగా ‘డి.వి.లు’గా మార్చుకొన్నాడు. ఈ రహస్యం ఆయన యెవరికీ చెప్పరు. ఎవరికో కాని తెలియదు. ఇతను ఎలిమెంటరీ స్కూల్‌లో మా నాన్న గారి దగ్గర చదువుకొన్నాడట. పేద కుటుంబంలో పుట్టి యెన్నో కష్టాలనుభవించి పట్టుదలతో చదువుకొని ఈ స్థాయికెదిగాడట. నువ్వు పొరపాటున కూడా ‘లు’ గారి వ్యక్తిగత విషయాల గురించి యెక్కడా నోరుజారకు సుమా..’ ‘నాకలాంటి సందర్భమే రాదు. సరేనా?’ అంటూ తను హామీ యిచ్చింది.  మేమూహించిన దాని కంటే గొప్పగా చిట్టిబాబు ‘మెగా జ్యూయలరీ షోరూమ్‌’ ప్రారంభోత్సవం జరిగింది. ఊరంతా ప్లెక్స్‌లు ఏర్పాటు చేసి వూరేగింపుగా పూర్ణ కుంభ స్వాగతంతో ‘లు’ను షోరూమ్‌ దగ్గరకు తీసుకెళ్లడంతో ఆయన కూడా చాలా ఉల్లాసంగా కనిపించారు. రిబ్బన్‌ కత్తిరించిన తర్వాత ‘లు’ ప్రసంగిస్తూ మా మైత్రీబంధాన్ని ప్రస్తావించి అదే తననీ కార్యక్రమానికి రప్పించిందని చెప్పడంతో అభిమానుల చప్పట్లు మారు మ్రోగాయి. చిట్టిబాబు కృతజ్ఞతాపూర్వకంగా ‘లు’గారి నక్షత్రానికి అనువైన రాయితో చేయించిన వుంగరాన్ని ఆయనకు బహుకరించడమే కాకుండా వద్దంటున్నా వినకుండా నా శ్రీమతికి ఓ వెండి పూలసజ్జను వాళ్లావిడ చేత యిప్పించాడు. అలా చిట్టిబాబుతో యేర్పడ్డ అనుబంధం క్రమక్రమంగా పెరిగి మా యింటి పనులేమైనా వుంటే అతను పూరమాయించి చేయించి పెట్టే వరకు వచ్చింది.  ప్రథమ వార్షికోత్సవం నాటికి చిట్టిబాబు వ్యాపారం మూడు వడ్డాణాలు, ఆరు అరవంకెలుగా సాగుతోందని తెలిసి ఆనందించాను. అయితే బిజినెస్‌ ఒత్తిడి వల్లనేమో యిది వరకటిలా అతను కనిపించడం లేదు. మా ఆవిడ ఫోన్‌ చేస్తే చాలు ‘మేడమ్‌ గారూ’ అంటూ వచ్చి వాలిపోయే అతని మనుషులు ఆవిణ్ని యిప్పుడంతగా పట్టించుకోవడంలేదు. ఆమె చిట్టిబాబు అవకాశవాదాన్ని తిట్టిపోస్తోంది.  నాకు చిట్టిబాబు గురించిన దిగులు లేదు కాని యిటీవల ‘లు’ మౌనం నన్ను కలవరపెడుతోంది. ఎంత బిజీగా వున్నా నెలకు ఒకటి రెండు సార్లుయినా ఫోన్‌ చేసి మా యోగక్షేమాలు కనుక్కొనే మనిషి నేను ఫోన్‌ చేసినా పలకడం లేదు. అతను ఏ విదేశీ పర్యటనలోనో వుండి నా కాల్స్‌ చూడలేదని మొదట్లో సరిపెట్టుకున్నా దేశంలో అతనికి సంబంధించిన వార్తలు నన్ను వెక్కిరిస్తున్నాయి.  ‘లు’ ఆలోచనలతో ‘వర్రీ’ అవుతున్న నన్ను మా శ్రీమతి పిలుపు ఈ లోకంలోకి తెచ్చింది.  ‘మన శశకి ‘కైట్స్‌’లో ఇంటర్వ్యూ వున్నట్లు మీతో చెప్పాడా? ఈ రాత్రికి బయల్దేరుతున్నాడు’ ‘వెళ్లమను. డబ్బు కావలిస్తే నా పర్సులో ఉంది తీసుకోమను’ ‘డబ్బు గురించి కాదు. కైట్స్‌ చైర్మన్‌ ‘లు’ గారు మీ ఫ్రెండ్‌ కదా. ఆయనకు ఫోన్‌ చేసి అబ్బాయి ఇంటర్వ్యూ కొస్తున్నట్లు మీరో మాట చెప్పొచ్చు కదా!’ అంది నా శ్రీమతి నా నిర్లిప్తతకు విస్తుపోతూ.  ‘ఆయన యిది వరకటిలా లేడు. నేను ఫోను చేసినా ఉలుకుపలుకూ లేదు. ఎంత యెత్తులో వుంటే మాత్రం అంత పట్టించుకోని వాణ్ని నన్ను ప్రాధేయపడమంటావా?’  ‘బావుంది.  సొంత కొడుకు కోసం ఓ మెట్టు దిగితే అవమానమా?’ ‘అవమానమని కాదు, అంత అవసరం లేదు. మన వాడికి మెరిట్‌ వుంది. ఇక్కడ కాకపోతే యెక్కడైనా వాడికి ఉద్యోగ యొస్తుంది’  ‘ఎక్కడైనా వేరు. ఇది పేరున్న సంస్థ కదా. కనీసం ‘లు’ గార్కి ఓ లెటరైనా రాసివ్వండి’  అర్ధాంగి అభ్యర్థనను తోసి పుచ్చి యింట్లో అశాంతిని కోరి తెచ్చుకోవడం యిష్టం లేక మధ్యే మార్గంగా శశిని పిల్చి నా విజిటింగ్‌ కార్ట్‌ యిచ్చి ఇంటర్వ్యూకి ముందు ‘లు’ గార్ని కలవమన్నాను.  శశికి తప్పకుండా ‘కైట్స్‌’లో ఉద్యోగ మొస్తుందనే నమ్మకంతో వున్న నేను వాడు తిరిగొచ్చి చెప్పిన సమాధానం విని దిగ్భ్రంతుణ్ణయాను. శశిని ఆప్యాయంగా రిసీవ్‌ చేసుకుంటాడనుకున్న వేంకటేశ్వర్లు ‘అలాగా, చూస్తాను’ అంటూ నేనెవరో తెలియనివాడిలా ముక్తసరిగా మాట్లాడి పంపించేశాడట! ఆ తర్వాత ఇంటర్వ్యూలో శశి పెర్‌ ఫార్మెన్స్‌ చూసి కమిటీ మెచ్చుకున్నా చివరకు నిరాశే మిగిలిందంట!.  వారం తరువాత శశిని ఇంటర్వ్యూ చేసిన కంపెనీ ‘హెచ్‌. ఆర్‌’ ఆశ్చర్యంగా మా యింటికొచ్చాడు. అతను మా వాడికి వాళ్ల అమ్మాయి నిచ్చే ప్రపోజల్‌తో నేరుగా మాతో మాట్లాడ్డానికి వచ్చాడట. వాళ్లమ్మాయి బయోడేటా, ఫొటో మాకు న చ్చాయి. అవి అబ్బాయి చూసిన తర్వాత, ఆమెరికాలో వున్న మా అమ్మాయి కూడా ఓ.కె. చేస్తే ఏ విషయమూ ఆయనకు తెలియజేస్తామని చెప్పాం. వెళ్తూ వెళ్తూ ఆ హెచ్‌. ఆర్‌ శ్రీపతి చెప్పిన విషయం విని నేను ‘షాక్‌’కు గురయ్యాను.  ‘మీ సంబంధం కోసం మేమంతకాలమైనా వెయిట్‌ చేస్తాం. ‘కైట్స్‌’లో మీ వాణ్ని ఇంటర్వ్యూ చేసిన కమిటీకి చైర్మన్‌ను నేనే. మీ అబ్బాయి రియల్‌ టైమ్‌ నాలెడ్జ్, కమ్యూనికేషన్‌ స్కిల్స్‌.. సింప్లీ సూపర్బ్‌. అలాంటివాడు కంపెనికీ ‘ఎసెట్‌’ అవుతాడని మా కమిటీ అతన్ని ఏకగ్రీవంగా ఎంపిక చేసి లిస్ట్‌లో ‘టాప్‌’న పెట్టాం. కానీ మా అంచనాలకు విరుద్ధంగా ఆశ్చర్యకరంగా మా చైర్మన్‌ ‘లు’ గారు మీ వాణ్ని పక్కన పెట్టారు. ఆయన చెప్పిన కారణం మాకంత సమంజసంగా అనిపించలేదు. ఏదైనా వ్యక్తిగతమైన ‘ప్రెజుడీస్‌’ కావచ్చు అనుకున్నాం. పోన్లెండి. అతణ్ని యెవరైనా కళ్లకద్దుకొని యింతకంటే మంచి జాబ్‌ యిస్తారు..’’ నా మొహం వివర్ణం కావడం గమనించి శ్రీపతి సెలవు తీసుకొని కారెక్కాడు. శశి సెలక్ట్‌ కాకపోవడానికి కారణం ‘లు’ గారే అనే చేదునిజాన్ని జీర్ణించుకోలేకపోతున్నాను...!  ∙∙  శశి విషయంలో ‘లు’ ఉపకారం చెయ్యకపోతే పోయింది, అపకారం చేశారని తెలిసిన తర్వాత ఆయనకు నా పట్ల ద్వేషానికి కారణం తెలియక మథన పడుతున్న నాకు గీత ప్రశ్న ద్వారా ఒక క్లూ దొరికింది. – అది చిట్టిబాబు రాజేసిన నిప్పు అని! అయితే నా వల్ల యెంతో కొంత వుపకారం పొందిన చిట్టిబాబుకు నా మీద పగ యెందుకుంటుంది? ఇది మరో పజిల్‌!  ‘చిట్టిబాబు మీ వారి దగ్గర తెచ్చే ప్రస్తావనలో నా గురించి ‘నెగెటివ్‌’గా మాట్లాడేవాడా?’ ‘సారీ, నిజం చెప్పి మిమ్మల్ని బాధపెట్టినట్లున్నాను’ అంటూ గీత నొచ్చుకుంది.  ‘కాదు. నిజం చెప్పి నా మనసు తేలికపడేలా చేశారు. ఇన్నాళ్లూ ‘లు’ గార్కి నా మీద కలిగిన అపార్థానికి కారణాలు తెలియక మానసికంగా చిత్రహింసను అనుభవిస్తున్నాను. మేడమ్, చిట్టిబాబు నా మీద చెప్పడానికి నేరాలేమున్నాయి?’ ‘మా వారికో బలహీనత ఉంది. ఆయన యెంత కింది స్థాయి నుంచి వచ్చిందీ యెవరికీ తెలియకూడదని. అలాగే ఆయన పేరు గురించి కూడా. ఆయన పుట్టు పూర్వోత్తరాలు పూర్తిగా తెలిసిన మీరే ఆ గుట్టు బహిరంగం చేస్తున్నారని చిట్టిబాబు మా వారికి నూరిపోశాడు’ అందామె యెవరైనా వింటున్నారేమోనని అటూయిటూ చూస్తూ.  ‘అందువల్ల చిట్టిబాబు కొచ్చే ప్రయోజనం? అతనికీ నాకూ యెలాంటి శత్రుత్వమూ లేదే!’ ‘మాష్టారూ, మీరు రచయిత కూడా మీకు చెప్పేటంతటి దాన్ని కాదు. కాని అపకారం చెయ్యడానికి శత్రుత్వమే అవసరం లేదు – ఈర్ష్య చాలు! ఈర్ష్య, మనిషి కవల పిల్లలు. పక్కవాళ్ల యెదుగుదలను చూడలేకపోవడమనేది అన్నదమ్ముల మధ్య, అక్కచెల్లెళ్ల మధ్య, ఇరుగుపొరుగు మధ్య, సహోద్యోగుల మధ్య... ఇలా అన్ని చోట్లా వుంటుంది. అలాగే చిట్టిబాబుకి మా వారితో మీ స్నేహం చూసి కన్ను కుట్టింది. ఆ ‘శాడిజం’తో మీ మీద చాడీలు చెప్పాడు. దేవుడు అందాన్ని చూడమని మనిషికి కళ్లిస్తే మనిషి ఆ కళ్లను చూడలేక పోవడానికి వినయోగించడం దౌర్భగ్యం!!’ గీత వాక్ప్రవాహం గీతోపదేశంలా సాగుతోంది. ఇంతలో స్టేషన్‌ వచ్చినట్టుంది.. బండి ఆగింది. ప్రయాణీకులు కోలాహలంగా మా ‘బే’లో చొరబడ్డంతో మా సంభాషణ అక్కడితో ఆగిపోయింది!  - డా. పైడిపాల చదవండి: Mystery Case: ఐదేళ్ల క్రితం హత్యచేశారు.. కానీ..

అప్పటివరకూ కళ్ళు కూడా మాటలాడతాయని నాకు తెలీదు. అందరి ముఖాలు మాస్కులతో కప్పేస్తే..  కేవలం కళ్ళ ద్వారా మాటలు, కళ్ళతోనే పరిచయాలు, కళ్ళతోనే పలకరింపులు, కళ్ళతోనే ప్రశ్నలు, జవాబులు. కానీ మా పూర్ణమ్మ మాత్రం తన చీర కొంగునే మూతికి చుట్టుకొని రోజూ కూరగాయలు అమ్మేస్తుంది. అన్ని పది, ఇరవయ్‌ బేరాలే కాబట్టి ఒకవేలు చూపిస్తే 10, రెండు వేళ్లు చూపితే 20.. నాకు మాత్రం స్పెషల్‌ 10 రూపాయలకు 6 తోటకూర కట్టలు ..5 కట్టలు వ్యాపారం కోసం ఒక కట్ట మాత్రం సహకారం. ఈ సహకారం ఏమిటో తెలుసుకోవాలి అనుకుంటే ఒక రెండు నెలలు ముందుకు వెళ్ళాలి. అప్పుడే లాక్‌డౌన్‌ పెట్టిన రెండవ వారం అనుకుంటా.. ఎప్పటిలాగే మా ఆఫీస్‌ ఎదురుగా ఉన్న మా రాముడు గుడికి వెళ్ళాను. ‘అదేంటి గుడి కుడా లాక్‌డౌన్‌ కదా’ అని మీ డౌట్‌. చెప్పాగా ఆ గుడి ఎదురుగానే మా బ్యాంకు .. ఆ గుడిలో పని చేసే స్టాఫ్‌ అంతా ఆ దేవుడికి సేవ చేసి జీతం మాత్రం మా బ్యాంకులో తీసుకుంటారు. కాబట్టి అది మా కోవెలే. ‘మేనేజర్‌ గారు, మాస్క్‌ వేసుకొని ఈ పక్కనుంచి రండి .. అటు సీసీ కేమరా ఉంది. బయటి వారిని రానీయకూడదు’ అంటూ గౌరవంతో కూడిన ఒక చిట్కా చెప్పాడు గురవయ్య. గుడిలో అతను సన్నాయి మేళం ఉద్యోగి. ∙∙  నెమ్మదిగా కెమెరా కళ్ళకు దొరకకుండా రామచంద్రుని దర్శించుకున్నాను. ఆ రోజు అంతటికి నేనే భక్తుణ్ణి కదా ఆ దేవదేవుని కళ్ళు కూడా చాల ఆశ్చర్యంగా, ఆర్తితో చూసినట్లు అనిపించింది. గర్భగుడి నుంచి ఒక పక్కగా తిరిగి కెమెరా కన్నుగప్పి రావడం దాదాపు అసాధ్యం. కాబట్టి గుడి వెనుక భాగం నుంచి వద్దామని అటుగా వెళ్ళాను. గుడి చాలా ప్రశాంతంగా వుంది.. నేను, దేముడు అంతే! ఇంతలో టక్‌.. టక్‌ అనే శబ్దం.. ఏమిటో అని చూశాను. అక్కడ ఏమి కనిపించ లేదు. మళ్లీ టక్‌.. టక్‌ అనే శబ్దం. అటుగా వెళ్ళాను. గర్భాలయానికి వెనుకగా ఒక చిన్న తోట. అందులో 10 తాబేళ్లు.. నీరసంగా నడవడానికి శక్తి లేక ఎదురు చూస్తున్నాయి. అయ్యో అదేమిటి అని దగ్గరగా నడిచాను. ఒక కాకి అరుస్తోంది.. మరొక కాకి ఒక చని పోయిన తాబేలు పైన కూర్చొని దాన్ని ఎలా తినాలో తెలియక దాని డిప్పను కొడుతోంది. అదే ఆ శబ్దం. నాకు చాల బాధ వేసింది. ఆ తాబేళ్లు రోజూ వచ్చే భక్తులు వేసే ప్రసాదాలు, ఆ గుడిలో అర్చకులు వేసే ఆకు కూరలతో బతికేవి. ఇప్పుడు కనీసం ఒక భక్తుడు కూడా లేడు.. ప్రసాదం లేదు.. ఆ కాకిని తోలి, గురవయ్యకు ఆ చనిపోయిన తాబేళ్లును తీసి శుభ్రం చేయమని చెప్పాను. నేను తిరిగి ఆఫీసుకు వచ్చాను కానీ నా మనసంతా ఆ తాబేళ్లు మీదే వుంది. పాపం.. ఆ దేవుని గుడిలో కాదు.. కాదు.. దేవుని ఒడిలో ఆకలికి చనిపోయిన తాబేలుని తలచుకుంటే గుండె తరుక్కుపోతుంది. ∙∙  మా అటెండరు ఆదిబాబుని పంపి ఊరిలో ఏమైనా తాబేళ్లు తినడానికి దొరుకుతాయేమో అని చూశాను. ‘కనీసం టీ దుకాణం కూడా లేదు సర్‌’  అంటూ తిరిగి వచ్చాడు.   ‘సరే.. నా క్యారేజి అంతా ఒక పేపర్‌లో వేసి వాటికి పెట్టు’ అన్నాను. వాటితో పాటుగా ఒక గిన్నెలో నీళ్ళు పోసి పెట్టి మరీ వచ్చాడు మా ఆదిబాబు. ఎదో నా మనశ్శాంతికి గానీ అవి అన్నం, కూర, పెరుగు తింటాయో లేదో నాకు తెలీదు. నేను తినకుండా వాటికి పెట్టాను. అంతే అప్పటికి నా మనసు శాంతించింది. ఇంటికెళ్ళానే గానీ ఒకటే ప్రశ్న.. గుడిలో రామావతారం.. గుడి వెనుక కూర్మావతారం.. రామావతారం ఒక జీవన విధానం.. అట్లాంటి  రాముని పూజించే నేను నరావతారం.. కాబట్టి ఆ కూర్మావతారాలను కాపాడాలి. బతుకు.. బతికించు.. అని చిన్నప్పుడు చదివిన ఒక ఇంగ్లిష్‌ కొటేషన్‌ గుర్తుకు తెచ్చుకుంటూ నిద్రలోకి జారుకున్నాను. నిద్రలో ఒక పెద్ద తాబేలు ఈ భూమిని మోస్తున్నట్లు నేను దానికి ఎదురుగా కూర్చొని దాని బరువుకు సరిపడా తోటకూర నా బ్యాంకు లాకర్‌లో నుంచి తీసి ఇచ్చినట్లు.. ఆ తాబేలు చాలా ఆనందంగా సంతకం పెట్టి బయటకు వచ్చినట్లు కల... ∙∙  అప్పటికే భళ్ళున తెల్లారింది. లేస్తూనే దేవుని మొహం చూసే అలవాటు ప్రకారం సెల్‌ ఆన్‌ చేశాను. సెల్‌లో శ్రీ రామచంద్రుని ఫోటో, రాముని పాదం దగ్గర తాబేలు కన్పించాయి. దెబ్బతో నిద్ర మత్తు వదలి ఆఫీస్‌కు రెడీ అయి బయలుదేరాను. దారిలో ఉదయం 6 నుంచి 9 వరకూ కూరగాయలకు, పాలకు, నిత్యావసర వస్తువుల కోసం లాక్‌ డౌన్‌లో రిలీఫ్‌ అంట. జనాలు భయంతో, భక్తితో, ప్రాణాల మీద ఆశతో పద్ధతిగా ఒక లైన్‌లో నిలబడి, బేరాలు ఏమీ ఆడకుండా, మొహం నిండా మాస్క్‌ కప్పుకొని మరీ కూరగాయలు కొంటున్నారు. నేను ఆదిబాబు ఒక సంచి నిండా ఆకుకూరలు అదే రాత్రి కలలో చెప్పిన సందేశం ప్రకారం తోటకూర కొన్నాము. వేగంగా ఆఫీస్‌కు వెళ్లి ఆదిబాబుకు తాళాలు ఇచ్చి నేను కోవెల వెనుక భాగానికి వెళ్ళాను. మళ్లీ గురవయ్య కనిపించి ‘సర్‌ కరెంటు లేదు. ముందు వైపు నుంచి రండి. కెమెరా ఇప్పుడు పని చేయదుగా’ అన్నాడు నేను రాముని దర్శనానికి వస్తున్నా అనుకొని.   ‘లేదు గురవయ్యా..’ అంటూ నేను వచ్చిన పని చెప్పాను.  తను వెంటనే నా చేతిలో సంచి అందుకొని తోటకూర అంతా ప్రతి తాబేలుకు అందే విధంగా సర్దాడు. నిన్న నా క్యారేజ్‌ భోజనం తిన్నాయేమో  కొద్దిగా నడుస్తున్నాయి. ఆకు పచ్చని ఆకులు చూడగానే వాటికీ ప్రాణం లేచి వచ్చినట్లుంది. నెమ్మది.. నెమ్మదిగా.. అవి తాబేళ్లు కదా గబగబా నడవవుగా! ఈ పరిస్థితిలో అసలు నడవలేవు. వచ్చి తోటకూర తినడం ప్రారంభించాయి. నాకు నిజంగా మనసుకు శాంతిగా ఉంది. ఈ హడావుడిలో ఉదయం నేను టిఫిన్‌ చేయక పోయినా నా కడుపు నిండి పోయింది. ∙∙  మరి దేవుణ్ణి దర్శించకుండా నేరుగా ఆఫీస్‌కు వచ్చేశా. ఇక నుంచి ప్రతి రోజూ 10 రూపాయల తోటకూర 10 తాబేళ్ల పలకరింపు నా దినచర్యగా మారిపోయింది. నేను సెలవు పెట్టిన రోజు ఈ పని ఆదిబాబు, ఆదిబాబు సెలవు పెడితే నేను.. ఒక్క వారం గడిచింది. అవి మామూలుగా అంటే నెమ్మది నెమ్మదిగానే కానీ ఆరోగ్యంగా నడవడం చూసి నాకు మరిన్ని కొత్త ఆలోచనలు వచ్చాయి. రోజూ తోటకూర అంటే వాటికీ బోర్‌ కదా అని వెరైటీగా ఒకరోజు గోంగూర, మరొకరోజు  బచ్చలికూర, చుక్కకూర ఇలా పెట్టటం మొదలు పెట్టా. అంతే అవి ఇంకా ఉత్సాహంగా నన్ను మా ఆది బాబుని చూసి గుర్తు పట్టి ముందుకు రావడం, వాటికీ ఆకులు వేసి నీరు పెట్టగానే అవి మా వైపు చూసే ఒక లాంటి ఆత్మీయమైన చూపు ఇప్పటి వరకు ఏ సినిమా డైరెక్టర్‌ చూపించని ఫ్రేమ్‌. అదుగో అలా మేము రోజూ కొనే ఆకుకూరల కొట్టు ఓనరే పూర్ణమ్మ. మొదట్లో ‘బాబూ.. రోజూ ఆకు కూరలేనా.. ఈ బెండకాయ, ఆనపకాయ కుడా కొనండి బాబూ’ అనేది. మేము నవ్వే వాళ్ళం. ఒకరోజు ఆవిడ ఆకు కూరలుపెట్టలేదు.  అయ్యో అనుకొని మేము మరొక దగ్గరికి పోతుంటే పూర్ణమ్మ ఆపి..‘బాబూ మీరు రోజూ కొంటారు. ఈ రోజు అక్కడికి పోతే రేపు నా కాడికి రారు. ఆగండి నేనే తెస్తాను’ అంటూ మళ్ళి తన దగ్గరున్న మిగిలిన కూరగాయలు కొనమంది. మా ఆదిబాబు ఇక ఆగలేక మొత్తం కథ చెప్పాడు.  అంతే ఆవిడ చాల నొచ్చుకొని ‘ఎంత మాట బాబూ.. ఆగండి నేనే తెస్తాను’ అని 10 రూపాయలు తీసుకొని 6 కట్టలు తెచ్చిచ్చింది.  ‘అదేంటి 5 కట్టలే కదా?’ అని అడిగితే ‘అది నా వాటా బాబూ’ అంది. సాయానికి ఎవరైతే ఏమిటి.. రాముడికి ఉడత చేయలేదా..! ∙∙  అంతే.. ఇక ప్రతిరోజూ నేను, మా ఆది బాబు..  పూర్ణమ్మ కొట్టు దగ్గర ఆగడం.. ఆవిడ ఒక సంచి నిండా ఆకు కూరలు నింపడం .. కానీ 10 రూపాయలు మాత్రమే తీసుకోవడం నాకు భలే అనిపించింది. మా అపార్ట్‌మెంట్‌లో ‘పాపం రోడ్డున వస్తున్న వలస కూలీలకు ఒక రోజు భోజనం చేసి పెడదాం’ అని చెబితే సగం మంది డబ్బులు ఇవ్వలేదు. అందరూ పెద్ద పెద్ద ఉద్యోగస్తులు, వ్యాపారస్తులు. వారివి త్రిబుల్‌ బెడ్‌ రూమ్‌ ఫ్లాట్‌లు. కానీ మనసులు మాత్రం ఇరుకు. ‘ఇంకెన్నాళ్లో ఈ లాక్‌డౌన్‌..’ అని అందరూ అనుకుంటున్నారు. అందరికి ఇళ్ళల్లో కూర్చొని తినడానికి బోర్‌ కొట్టింది. కానీ నాకు మాత్రం ఎన్ని రోజులైనా పర్లేదు.. మా కూర్మావతారాలకు నేను ఉన్నాను, నాకు హనుమంతుడిలా మా ఆదిబాబు, ఉడతలా పూర్ణమ్మ ఉన్నారు.  ఇంతలో ఒకరోజు రాత్రి ఫోన్‌.. మా అత్తా, మామలకు ఒంట్లో బాగోలేదు అర్జెంట్‌గా రమ్మనమని. ఆఫీస్‌కు లీవ్‌లెటర్‌ రాసి పెట్టి, తాళాలు ఇస్తూ ఆదిబాబుకు అంతా చెప్పాను. మా కూర్మావతారాల గురించి కూడా. ఆ రాత్రే ఏలూరు బయలుదేరాం. బస్సులు, రైళ్ళు లేవుగా! నా కారు మీదే. తీరా వెళ్ళాక తెలిసింది అక్కడ అందరూ ఏదో అంతుపట్టని ఒక వింత వ్యాధితో బాధపడుతున్నారని.   హాస్పిటల్‌ అంతా ఒక తెలియని వింత వాతావరణం. ఎప్పుడు ఎవరికి ఏమి అవుతుందో తెలియదు.. వ్యాధి పేరు తెలిస్తే ప్రపంచంలో ఎక్కడ మందు ఉన్నా తెప్పిద్దాం అనే ఆలోచనలో వుంది ప్రభుత్వం.  నాకు మా ఆవిడను చూస్తే చాలా భయం వేసింది. అప్పటికే ఆవిడ ఇంకా షాక్‌లోనే వుంది. చివరకు మా అత్తమామలు ఉన్న వార్డుకు చేరుకున్నాం. అక్కడ బెడ్స్‌ పైన రోగులు ఉండుండీ పడిపోయి కొట్టుకుంటున్నారు. అలాగని ఫిట్స్‌ కాదు! ∙∙  ప్రభుత్వ అధికారులు అన్ని విధాలా తమవంతు ప్రయత్నాలు  చేస్తున్నారు. పేషెంట్స్‌  నుంచి అన్ని వివరాలూ సేకరిస్తున్నారు. పరీక్షలకు పంపుతున్నారు. కానీ ఫలితం శూన్యం. మరో కొత్త వైరసేమో అని ఇంకా భయంగా ఉంది.  ఈలోపు పుణె నుంచి వచ్చిన రిపోర్ట్‌ ప్రకారం అది వైరస్‌ కాదు అని తెలిసింది. మరి ఏమిటి అని మరింతగా పరిశీలన చేస్తున్నారు. రోగుల ఇళ్లు, పరిసరాలు, వారు వాడే నీరు, పిల్చే గాలి, తినే ఆహారం.. ఇలా అన్నీ..  అన్నీ పరీక్షిస్తున్నారు. ప్రతిపక్షాలు, మీడియా రోజుకో కథనం ప్రసారం చేస్తున్నాయి. నాకు అక్కడ ఉండాలంటేనే భయం వేసింది. నీళ్ళు తాగాలన్నా భయమే.. బయటి హోటల్‌లో తినాలన్నా భయమే.. ఆరోగ్యశాఖ మంత్రి ప్రభుత్వపరంగా మరో రెండు రోజుల్లో ఈ వింత వ్యాధికి కారణం చెబుతాం అని ఇప్పుడే టీవీలో చెబుతున్నారు. మా మామగారి పరిస్థితి విషమించింది. కారణం తెలీదు. మా మామగారిని మరింత మెరుగైన వైద్యం కోసం ప్రైవేటు హాస్పిటల్‌కి మార్చారు.  ఒక రోజు గడిచింది. ఒక భయంకరమైన వార్త నా చెవిన పడింది. ఆ ఊరి వాళ్ళు వాడే కూరగాయలు, ఆకుకూరల మీద వాడే పురుగు మందుల వలన ఈ వింత వ్యాధి వచ్చిందని కలెక్టర్‌గారు ప్రెస్‌ కాన్ఫరెన్స్‌ పెట్టి చెబుతున్నారు. ఎదురుగా 96 ఏళ్ల మా మామగారు మృత్యువుతో పోట్లాడుతున్నారు. అంతే చప్పున నాకు మా కూర్మావతారాలు గుర్తుకు వచ్చాయి. వెంటనే ఫోన్‌ అందుకొని మా ఆదిబాబుకి ఫోన్‌ చేశా.  ‘సర్‌.. ఇప్పుడే కొత్తిమీర కొని వేసి వస్తున్నాను. అవి బాగానే వున్నాయి’ అని అతను చెప్పేలోపే ‘వద్దు .. వద్దు తీసేయ్‌.. తీసేయ్‌’ అంటూ గట్టిగా చెప్పాను లేదు అరిచాను.  ఈ భూమి మీద అత్యంత ఎక్కువ కాలం సహజంగా బతకగలిగే జీవిని చంపడం నాకు ఇష్టం లేదు. నాకు అర్థం కాలేదు.. నేను నిజంగా  నరావతారమా? లేక రాక్షస అవతారమా? ఛా.. అసలు ఎం జరుగుతోంది? అని ఆలోచించేలోపు ఆఫీస్‌ నుంచి ఫోన్‌ .. ‘ఆడిట్‌ ఉంది. రేపు తప్పకుండా ఆఫీసుకు రావాల’ని. ∙∙   ఆఫీస్‌కు వెళ్తూ ఒట్టి చేతులతో వెళ్ళడానికి నాకు మనసు అంగీకరించలేదు. పూర్ణమ్మ కొట్టు దగ్గర ఆగాను. నన్ను చూసిన వెంటనే పూర్ణమ్మ ఆత్రంగా ఆకుకూరలు సంచిలో సర్దడానికి రెడీ అవుతోంది. ‘అమ్మా ఈ కూరగాయలు మంచివేనా?’ అని అడిగాను. ఆమెను అనుమానించాలని నా ఉద్దేశం కాదు. కానీ ఎందుకో అలా అనుకోకుండా ఆ ప్రశ్న నా నోటివెంట రాగానే  వెంటనే పూర్ణమ్మ ‘బాబూ ... మా తాత, మా నాన్న నుంచి మాకు ఇదే యాపారం. నలుగురికి కడుపునింపే అదృష్టం అందరికి రాదు బాబూ.. ఇక మంచి చెడు అంటావా .. మా తాత, మా నాన్న పురుగు మందులు, యూరియా ఏస్తే పురుగులే కాదు మడుసులు సస్తారని నాటు మందులు ఏసి పండించిన పంట బాబు ఇది. ‘‘రైతు అంటే అందరికి అన్నం పెట్టాలిరా.. అంతే గానీ ఎవడి ఇంటి ఇల్లాలి కంట కన్నీరు పెట్టించ కూడదురా’’ అనే వాడు మా తాత. అంత వరకూ ఎందుకు బాబూ.. ప్రతివారం ఇగో ఈ సంఘం వోల్లు వచ్చి మా తోట, పంటా చూసుకొని అన్ని కూరగాయలు, ఆకు కూరలు వొట్టుకెలతారు’ అంటూ ఒక కార్డు ఇచ్చింది. అప్పుడు నాకు అర్థమయింది.. పూర్ణమ్మకు సేంద్రియ వ్యవసాయ శాస్త్రవేత్తలు తెలీదేమో గానీ ధర్మంగా అన్న పెట్టడం మాత్రం తెలుసు. ఆమెకు మనసులోనే క్షమాపణలు చెప్పుకొని ఆకుకూరల కోసం మనః శాంతిగా సంచి ఇచ్చాను. నా ఈ లాక్‌డౌన్‌ రామాయణంలో పూర్ణమ్మ ఉడుత కాదు.. కాశీ అన్నపూర్ణమ్మ..                                       - ఇప్పిలి మధు

‘ఆ ఇల్లు నేను ఎవరికీ ఇవ్వను!’ ‘నాయనా! ఆ ఇంటికోసం నువ్వెందుకు ఇంత పట్టుపట్టి కూర్చున్నావో నాకు అర్థం కావటం లేదు? నువ్వు పట్టణంలో ఉంటున్నావు. ఆ ఇల్లు నీకు ఏ విధంగానూ ఉపయోగపడటం లేదు. నువ్వు ఆ ఇంట్లో ఉండటానికి వెళ్ళటం లేదు. వెళ్ళినా నీ చిన్నాన్న నిన్ను మనశ్శాంతిగా ఉండనివ్వడు. ఒకకవేళ నీ తల్లితండ్రులు బతికివుంటే ఆ మాట వేరు. మట్టితో కట్టిన ఆ ఇల్లు కొద్దిరోజుల్లోనే శిథిలమైపోతుంది. అలా కాకుండా కనీసం మీ చిన్నాన్నకైనా ఇస్తే మంచిది కదా! కొంత సొమ్ము అయినా దొరుకుతుంది. దాంతోపాటు ఈ కలహాలు, క్లేశాలు సమసిపోతాయి’ మా మామయ్య నాకు నచ్చజెపుతూ అన్నాడు. ‘ మామయ్యా! నేను నా తండ్రి ఇంటిని ఇతరులకు ఎందుకు ఇవ్వాలి?’ కోపంగా అన్నాను.  ‘సరేనయ్యా, నీ ఇష్టం. చెప్పటం నా బాధ్యత. అయినా నీకు ఎన్నో సమస్యలున్నాయి. పాపం, నీ భార్య ఎప్పుడూ అనారోగ్యంతో ఉంటుంది. ఈ మధ్య నీ ఆరోగ్యమూ బాగుండటం లేదు. ఈ జంజాటంలో నువ్వు పడకపోవటమే మంచిది’ నా భుజాలపై చేతులు వేస్తూ అన్నాడు మామయ్య. నేను మాట్లాడకుండా బయలుదేరాను. ఓ ఇంటికోసం నేను ఎందుకింత పట్టుపడుతున్నాను? ఆ ఇంటిలో ఏ ప్రపంచం ఉందని తాను మొండిపట్టు పడుతున్నాడు?’ ఈ ప్రశ్నలన్నింటికీ జవాబుగా నా కళ్ళముందు దట్టంగా పెరిగిన వేపచెట్టు కదిలింది. చాలా సంవత్సరాల తరువాత గ్రామానికి పోతున్నాను. నాన్నగారు చనిపోయినప్పుడు వెళ్ళాను. అటు తరువాత ఎందుకో అక్కడికి వెళ్ళటానికి మనస్కరించలేదు. నా భార్య చాలాసార్లు, ‘పదండి , షికారుగా వెళ్ళొద్దాం’ అనేది. అయితే ఏదో నెపం చూపి తోసిపుచ్చేవాణ్ణి. నిజానికి నా మనస్సు అక్కడే ఉండేది, కానీ అడుగు ముందుకు పడేదికాదు. గతమంతా గుర్తొచ్చి ఎక్కడ బాధపడవలసి వస్తుందోనని భయపడేవాణ్ణి. అక్కడ ముఖ్యమైంది ఏమీ లేదు. గ్రామం ఎలాగూ గ్రామమే. ఎండిపోయిన ప్రాంతం. నదీ, సరోవరం, పచ్చదనమూ ఏదీ లేదు. దుమ్ముధూళి ఎగురుతూ ఉంటుంది. ధూళికి కూడా ఒక మాయ ఉంటుంది.  మా గ్రామం పట్టణం నుంచి దూరంలో ఉంది. మా పొరుగు గ్రామం వరకూ బస్సుసౌకర్యం ఉంది. అక్కడి నుంచి మూడు కోసులు నడవాలి. గ్రామంలో ప్రవేశించగానే మామయ్య ఇల్లు కనిపిస్తుంది. గ్రామం మధ్యలో మా ఇల్లుంది. నాన్న కట్టించిన ఇల్లు. మట్టి ఇల్లు. రెండు గదులు, ఒక వంటిల్లు. పొడవైన వసారా. విశాలమైన ముంగిలిలో తులసికోట. అంతేకాకుండా  అంగణం మధ్యలో పచ్చగా దట్టంగా పెరిగిన వేపచెట్టు. ఇంట్లో ఎవరూ లేకపోయినా ఆ ఇంటిని ఎలా వదిలిపెట్టగలను? నా తండ్రికి వైద్యం తెలుసు. ఆయన చిన్నప్పుడు గ్రామానికి ఎవరో సాధువు–సన్యాసులు వచ్చేవారని విన్నాను.  అంతేకాకుండా మా ఇంట్లోనే వాళ్ళు బసచేసేవారట. నాన్న వాళ్ళకు సేవలు చేసేవారట. వాళ్ళతో వుంటూ ఒక రోజు ఎవరికీ చెప్పకుండా వాళ్ళతోపాటు ఇల్లు వదలిపోయారట. సుమారు ఆయన ఏడేళ్ళపాటు వాళ్ళతోటే ఉన్నారు. గురువుగారు మరణించిన తరువాత తిరిగొచ్చారు. అక్కడ ఉన్నప్పుడు ఆయన వాళ్ళ దగ్గర మూలికలు నూరుతూ మూలికా వైద్యం నేర్చుకున్నారు. ఆ నేర్చుకున్న వైద్యమే ఆయనకు జీవితాంతం ఆసరా అయింది.  ఇల్లు కట్టుకున్నారు. కుటుంబానికి సంబంధించిన చిన్నచిన్న బాధ్యతలు నెరవేర్చారు. అదే ఇంట్లో నేను పుట్టాను. నేను ఒక్కడినే సంతానం కావటం వల్ల అల్లారు ముద్దుగా, గారాబంగా పెంచారు. బాల్యంలో నేను చాలా తుంటరివాడిని. రోజూ నా మీద ఫిర్యాదులు వచ్చేవి. నాన్నగారు కోప్పడేవారు. బెత్తం పట్టుకుని నా వెంటపడేవారు. నేను వెంటనే వేపచెట్టు ఎక్కేవాడిని. పొద్దుపోయి, చీకటిపడినా నేను ఆయన పట్ల ఉన్న భయంతో కిందికి దిగేవాడిని కాను. వేపచెట్టు మీద ఉంటే నాకు భయం వేసేదికాదు. ‘కొట్టనులే, కిందికి దిగు’ అని నాన్న అంటే, అప్పుడు నేను కిందికి దిగేవాడిని. ఆ వేపచెట్టంటే నాకు ప్రాణం. నా ఊపిరి. ఎన్నెన్నో తీయటి జ్ఞాపకాలు ఆ చెట్టుతో ముడిపడివున్నాయి. ఆ రోజులు మరచిపోవాలన్నా మరచిపోలేం. ఇంటి ముంగిట్లోనే అమ్మ పొయ్యి మీద రొట్టెలు చేసేది. నాన్న వేపచెట్టు కింద మంచం వేసుకుని కూర్చునేవారు. నేను నా గోళ్ళతో ఆయన వీపు గోకుతూ ఉండేవాడిని. ఆయన నా రోజువారీ వివరాలు అడిగేవారు. నేను అన్నీ చెప్పేవాడిని. బడిలో ఎవరిని కొట్టాను, మాస్టరుగారి చేతుల్లో ఎవరికి దెబ్బలు పడ్డాయి? రమ్లీని ఎలా వేధించాను వగైరా వగైరా. నాన్నగారు మౌనంగా అన్నీ వినేవారు. తిట్టేవారు కాదు. ‘ఇలా చేయకూడదు నాన్నా’ అని మాత్రం అనేవారు. అయితే రమ్లీని వేధించాననే విషయం విని కోపగించుకునేవారు. రమ్లీ ఆయన స్నేహితుడి కూతురు.  నా స్నేహితురాలు. ఆమె అంటే ఆయనకు చాలా ఇష్టం. ఆమె పట్ల ఆయన చాలా శ్రద్ధ వహించేవారు. ఆమె నా పట్ల సదా శ్రద్ధ వహించేది. నేను తనను ఎంతగా వేధించినా నా మీద ఫిర్యాదు చేసేది కాదు. తన ఇంటి నుంచి ఎప్పుడూ ఏదో ఒకటి దాచుకుని తెచ్చి నాకు ఇచ్చేది. నా చేత తినిపించేది. నేను తింటూవుంటే తను నా వంకే చూస్తూ ఏదో ఆలోచనలో మునిగేది. వేపచెట్టు కింద మేము ఆడుకునేవాళ్ళం. వేప పుల్లలతో, ఆకులతో, వాటి కాయలతో ఇళ్ళు కట్టుకునేవాళ్ళం. వాటితో బల్లలు, మంచాలు, కుర్చీలు చేసేవాళ్ళం. ఆమె ఉట్టుట్టినే వంట చేసేది. నాకు వడ్డించేది. నేను తిన్నట్టు నటించేవాడిని. ఆమె బట్టలు ఉతికేది. ఆరవేసేది. ఇంటి కసువు చిమ్మేది. కోపాన్ని నటించేది. ఒక రోజు ఆమె నా కోసం తినడానికి ఏదో తెచ్చింది. నేను అప్పుడు వేపచెట్టు మీద కూర్చుని చదువుకుంటున్నాను. ఆమె చెట్టెక్కి నా దగ్గరికి వచ్చి ‘తీసుకో, తిను’ అంది. నాకు కోపం వచ్చింది. కొద్దిసేపు మౌనంగా ఉండి మళ్ళీ, ‘తిను, ఎందుకలా చేస్తావు?’ అంది. నాకు కోపం వచ్చింది. ‘నాకొద్దు పో.. ఇక్కడి నుంచి’ అని నా చేతిని పట్టుకున్న ఆమె చేతిని విదిల్చాను. అయితే పట్టుతప్పి ఆమె వేపచెట్టు మీది నుంచి కిందకు జారింది. పడుతూ పడుతూ కెవ్వున కేకపెట్టి స్పృహ తప్పి పడిపోయింది. నేను దిగ్భ్రాంతి చెందాను. ఆమె వేసిన కేకకు ఇంట్లోని వారందరూ కంగారుగా పరుగెత్తుకొచ్చారు. కోలాహలం చెలరేగింది. నాన్నగారు రమ్లీని ఎత్తుకుని ముంగిట్లోకి తీసుకునిపోయారు. మంచం మీద పడుకోబెట్టారు. అమ్మ వణుకుతున్న చేతుతో రమ్లీ ముఖం మీద నీళ్ళు చిలకరించింది. విసనకర్రతో గాలి వచ్చేలా విసరసాగింది. నాన్నగారు ఏదో మూలికను నూరి ఆమె చేత తాగించారు.  తరువాత నేరుగా కర్ర పట్టుకుని చెట్టుకిందకు వచ్చి కిందకు దిగమన్నారు. అయితే నేనెందుకు దిగుతాను? నేను మరింత పైకి ఎక్కి కూర్చున్నాను. నాన్న వేపచెట్టు కింద మంచం వేసుకుని కూర్చున్నాడు.. ‘దొంగ వెధవా, కిందకు రారా నువ్వు, నీ కాళ్ళు చేతులు విరగ్గొట్టకపోతే నా పేరు మార్చుకుంటాను’ అంటూ. నేను మనస్సులోనే రమ్లీని తిట్టుకోసాగాను. ఆమె కారణంగా నాకు దెబ్బలు పడబోతున్నాయి. దాంతోపాటు నా మనస్సులో రమ్లీకి ఏమైనా అవుతుందేమోననే భయమూ కదలసాగింది. కొద్దిసేపటి తరువాత రమ్లీకి స్పృహ వచ్చింది. అది చూసి అమ్మ ఆమెను దగ్గరికి లాక్కుని గట్టిగా హృదయానికి హత్తుకుని చాలా సేపు ఏడ్చింది. రమ్లీని పదేపదే ముద్దు పెట్టుకుంది. అదే సమయంలో నన్ను చాలాసార్లు తిట్టింది. తరువాత అమ్మవారి ముందు దీపం వెలిగించడానికి ఇంట్లోకి వెళ్ళింది. రమ్లీ నాన్నను దుర్వాసుడి పోజులో వేపచెట్టు కింద కూర్చునివుండటం చూసింది. మళ్ళీ నా వైపు చూసింది. ఆమె మెల్లగా లేచి నాన్నగారి దగ్గరికి వచ్చింది. ‘తనను కొట్టకండి, తనేమైనా నన్ను కిందికి తోశాడా? పొరబాటున నేనే జారిపడ్డాను..’ అంది. నాన్నగారు ఆమెను ఎత్తుకుని తన ఒడిలో కూర్చోబెట్టుకున్నారు. ఇంతలో అమ్మ లోపలి నుంచి వచ్చింది. ‘చూశారా, రమ్లీ ఎంత తెలివైందో? తనను నేను నా దగ్గరే పెట్టుకుంటాను’ అంది. అమ్మ మాటలు విని నాన్నగారు నవ్వసాగారు. అమ్మ రమ్లీని వంటింట్లోకి తీసుకెళ్ళింది. నాన్నగారు నాకు నచ్చజెప్పి నేను కింద దిగేలా చేశారు.  నేను చెట్టు దిగగానే భోంచేయడానికి లోపలికి పంపారు. అమ్మ నాకు, రమ్లీకి అన్నాలు పెట్టింది. నాన్న కూడా వచ్చి మా పక్కనే కుర్చున్నారు. మమ్మల్ని చూసి అమ్మానాన్న ఊరకూరకే నవ్వసాగారు. భోజనాలయ్యాక నాన్న రమ్లీని వాళ్ళింట్లో వదిలి వచ్చారు. అంతే. ఆ రోజు నుంచి నేను ఎప్పుడూ తనను వేధించలేదు. ఆమె పట్ల నాకు ఇష్టం పెరగసాగింది. మేము కలిసే భోజనాలు చేసే వాళ్ళం. చదువుకునేవాళ్ళం. ఆడుకునేవాళ్ళం. అల్లరి చేసేవాళ్ళం. సరదాగా ఉండేవాళ్ళం. చాలావరకూ వేపచెట్టు కిందే కాలం గడిపేవాళ్ళం. ఋతువులు వస్తున్నాయి, పోతున్నాయి. చెట్టు ఆకులు రాలుతుండేవి. కొత్త చివుళ్ళు వేస్తూవుండేవి. పూత పట్టేవి. చెట్టు పెరుగుతూ ఉంది. మేమూ పెద్దగయ్యాం. మాలో యవ్వనం ప్రవేశించింది. యవ్వనంలోని మొదటి స్పర్శను అనుభవించాం. అప్పుడు కూడా వేపచెట్టు సాక్ష్యంగా ఉంది.  నమ్మండి చెట్టు తన ఆకును మాపై రాల్చిరాల్చి తన ప్రసన్నతను వ్యక్తం చేసింది. రమ్లీ ఇప్పుడు రమీలా అయిపోయింది. ఒక రోజు ఆమె పూజకోసం పూలు ఇవ్వటానికి నాన్న దగ్గరికి వచ్చింది. ఆ రోజు వేపచెట్టు వెనుక దాక్కుని ఆమె మొదటి ముద్దును తీసుకుంది. వేపచెట్టు కూడా తాను ఏమీ చూడలేదన్నట్టు మౌనంగా నుంచుంది. అటు తరువాత రమ్లీ మెట్రిక్‌ పూర్తి చేశాక చదువు మానేసింది. ఆమె తండ్రి పాతకాలపు ఆలోచనలున్న మనిషి. నా తండ్రి చదువు మానిపించవద్దని ఎంత నచ్చజెప్పినా అతను వినిపించుకోలేదు. నేను పట్టణం వెళ్ళి చదువుకోసాగాను. హాస్టల్లో ఉండేవాడిని. అప్పుడప్పుడు ఇంటికి వచ్చేవాడిని. రమ్లీ కోసం ఎన్నో పుస్తకాలు తెచ్చేవాడిని. ఆమెకు పుస్తకాలు దొరికితేచాలు, దేవుడినే చూసినంతగా ఆనందించేది. హాస్టల్‌ చిరునామాకు ఆమె ఉత్తరాలు రాస్తుండేది. ఆమె అక్షరాలు చూడగానే నాకు పూతపట్టిన వేపచెట్టు జ్ఞాపకానికి వచ్చేది. హాస్టల్లో ఉండాలని అనిపించేది కాదు. ఒక రోజు తీవ్రంగా వర్షం కురుస్తోంది. ఎందుకో ఇల్లు గుర్తొచ్చింది. వేపచెట్టు చేదుచేదు వాసనతో మనసులో చిందులు వేసింది. హాస్టల్లో ఉండలేక వెంటనే గ్రామానికి బయలుదేరాను. పొరుగు గ్రామం వరకు వెళుతున్న బస్సెక్కి బయలుదేరాను. అక్కడ బస్సు దిగి నడుస్తూ, వర్షంలో తడుస్తూ, బురదను తొక్కుకుంటూ ఇల్లు చేరాను. గుమ్మంలోంచి చూడగానే అంగణంలోని వేపచెట్టు కింద రమ్లీ వర్షంలో తడుస్తూ నుంచుని ఉండటం కనిపించింది. ఆ దృశ్యం ఈ రోజుకీ నా కళ్ళల్లో స్థిరంగా నిలిచిపోయింది. బహుశా ఆమె నా కోసం ఎదురుచూస్తున్నట్టుంది. ఆమె తడిసిన, తెల్లటి శరీరం నన్ను చూడగానే ఆనందంతో పులకరించటం, ఆమె సిగ్గుతో ముడుచుకుపోవడం నేను ఎప్పటికీ మరచిపోను. ఆమె ఇంట్లోకి పరుగుతీసింది. నేను వసారాలోకి వచ్చేసరికి ఆమె తువ్వాలు, పొడిబట్టతో తిరిగి వచ్చింది. తువ్వాలు, పొడిబట్టలు తీసుకుని నేను లోపలికి వెళ్ళి ఒళ్ళు తుడుచుకున్నాను. దుస్తులు మార్చుకున్నాను. అంతలో రమ్లీ చాయ్‌ చేసుకుని తీసుకొచ్చింది. నేను మంచం మీద కూర్చుని చాయ్‌ తాగాను. ఆమె కప్పుసాసర్‌ లోపలికి తీసుకుని వెళ్ళింది. ఈ మధ్యలో ఆమె నేను చాయ్‌ తాగుతున్నంత సేపు మౌనంగా, తదేకంగా, కళ్ళార్పకుండా నన్నే చూస్తూ ఉంది. చీకటి పడుతూ ఉంది. ఆమె దీపం వెలిగించింది. ఆమె తడిసిన ముఖం మీద లేత వెలుతురు పరచుకుంది. ఆమె కళ్ళల్లో వెలుగుతూ, కదులుతున్న దీపపు ఒత్తి ప్రతిబింబం కనిపిస్తోంది. ‘అమ్మా, నాన్న ఎక్కడికి పోయారు?’ అడిగాను. ‘ఇంత ఆలస్యంగా వాళ్లు గుర్తొచ్చారా?’ ఆమె అల్లరిగా నవ్వుతూ అడిగింది. నేను సంకోచంతో తల వంచాను. ‘అత్తయ్యకు జబ్బు చేసింది. ఆమెను చూడటానికి వెళ్ళారు. రేపు సాయంత్రానికి వస్తారు’ అంది రమ్లీ. ‘నువ్వు ఒంటరిగా ఇక్కడ ఏం చేస్తున్నావు?’ ‘ఊరికే.. ఇలాగే వచ్చి వేపచెట్టు కింద నుంచున్నాను. నన్ను ఇంటిని చూసుకోమని చెప్పి వెళ్ళారు’ అంది. ‘నా కోసం ఎదురుచూస్తున్నావా?’ నేను ఆమె దగ్గరికి వెళ్ళాను. ‘లేదు, నేనెందుకు ఎదురుచూస్తాను? నాకు చాలా పనులున్నాయి’ అంటూ ఆమె నవ్వింది. నేను మౌనం వహించాను. దాంతో.. రమ్లీ  ‘నీ కోసమే ఎదురుచూస్తున్నాను. ఈ రోజు వర్షంలో వేపచెట్టు కూడా సంతోషంతో ఉంది. గాలి అలలు వీస్తున్నాయి. నువ్వు గుర్తుకు వచ్చావు. ఈ సమయంలో నువ్వు వస్తే ఎంత బాగుంటుందని ఆలోచిస్తూ ఉండిపోయాను. వేపచెట్టు కింద అలాగే నిలబడి నిలబడి నీ కోసం ఎదురుచూస్తూండిపోయాను’ అంటూ నా దగ్గరికి వచ్చేసింది. నేను ఆమెను దగ్గరికి లాక్కుని ముద్దు పెట్టుకున్నాను. ఆమె సిగ్గుపడుతూ ‘నేను వెళుతున్నాను. భోజనానికి ఇంటికి వచ్చేయ్‌’ అంటూ బయలుదేరబోయింది. నేను ఆమెను పట్టుకుని ఆపాను. వేపచెట్టు వెనక్కు ఆమెను లాక్కునిపోయాను. మరుక్షణం సిగ్గే స్వయంగా నా బాహువుల్లో ఇమిడిపోయినట్టనిపించింది. అలా ఎంతసేపు ఉండిపోయామో. ప్రపంచమే ఆగిపోయినట్టు అనిపించింది. చాలాసేపటి తరువాత సమయం గుర్తుకొచ్చినట్టు ఆమె నన్ను విడిపించుకుని పరుగుతీసింది. నేను అక్కడే, వేపచెట్టు కింద ఏదో మైకం కమ్మినట్టు కూర్చుండిపోయాను. చెట్టు ఆకుల నుంచి రాలుతున్న నీళ్ళు నా మీద పడుతున్నాయి.. నన్ను అభిషేకిస్తున్నట్టుగా.. చాలాసేపటి వరకు.. అటు తరువాత హాస్టల్లో ఉంటూ నేను పూర్తిగా మనస్సుపెట్టి, కష్టపడి చదువు పూర్తిచేయాలని ప్రమాణం చేసుకున్నాను. తరువాత మంచి ఉద్యోగం సంపాదించి, రమ్లీని నా జీవితభాగస్వామిగా చేసుకోవాలని కలలుకన్నాను. అదే కోరికతో కష్టపడి చదవసాగాను. ఒకరోజు నాకు ఆమె నుంచి ఉత్తరం వచ్చింది. అందులో, ‘ప్రియమైన.. నేను రెండుమూడు రోజుల్లో పరాయిదాన్ని అవుతున్నాను. తడి భూమిలో మౌనంగా విత్తనం నాటినా, అది మొలకెత్తడంతో జగానికంతా తెలిసిపోయింది. మీ తల్లితండ్రులు వచ్చి నా తల్లితండ్రులను ఎంతగా బతిమిలాడినా, ఆర్థించినా..’  నేను ఉత్తరం పూర్తిగా చదవలేకపోయాను. వెంటనే గ్రామానికి బయలుదేరాను. గ్రామ పొలిమేరలోనే పెండ్లి కొడుకు ఊరేగింపు ఎడ్లబండ్లు వస్తూ కనిపించాయి. ఎద్దుబండిలో కూర్చుని, తన సిగ్గును కొద్ది  క్షణాలపాటు మరచిపోయిన రమ్లీ నా వైపు కళ్ళెత్తి చూసింది. ఆమె ఏడ్చిఏడ్చి వాచి ఉబ్బిన కళ్ళల్లోంచి కన్నీళ్ళు రాలుతున్నాయి. రోడ్డుకు ఒకవైపున నిలబడి, ఆమె కనిపిస్తున్నంతసేపు చూస్తూ ఉండిపోయాను. మెల్లమెల్లగా, ఒక్కొక్కటిగా ఎడ్లబండ్లు కనుమరుగయ్యాయి. నేను ఒక భూతంలా ఆలోచిస్తూ నిలుచుండిపోయాను. దీన్ని ఎలా అంగీకరించను? నా దగ్గరికి ఎందుకు పరుగెత్తుకుంటూ రాలేదు? మనస్సులో జవాబులేని ఎన్నో ప్రశ్నలు చెలరేగాయి. ఓడిపోయిన జూదరిలా ఇంటికి వచ్చాను. తెరచిన తలుపులు గాలి రభసకు కొట్టుకుని చప్పుడు చేస్తున్నాయి.  నాన్న వేపచెట్టు కింద నులకమంచం మీద కూర్చునివున్నారు. నన్ను చూశారు. అయితే ఏమీ చెప్పలేదు. తలవంచుకుని అలాగే కూర్చుండిపోయారు. అమ్మ వచ్చింది. నేను ఆమెను గట్టిగా పట్టుకుని బిగ్గరగా రోదించసాగాను. అమ్మ నన్ను ఓదార్చుతూ లోపలికి తీసుకునిపోయింది. నీళ్ళు తాగించింది. నన్ను ఓదార్చుతూ నిద్రపుచ్చింది. అందరూ నిశ్శబ్దంగా నిద్రపోయారు. ఎవరూ భోంచేయలేదు. నేను అర్ధరాత్రి లేచి వేపచెట్టు కాండాన్ని ఆసరా చేసుకుని దానికి ఆనుకుని కూర్చున్నాను. దాని శరీరంలో పోగుపడిన పరిచితమైన సర్శానుభవాన్ని పొందుతూ ఉండిపోయాను. అలాగే తెల్లవారింది. ఇప్పుడు కూడా మనస్సు వ్యాహారిక క్లేశాలతో అలసి, ఓడిపోయినట్టు అనిపిస్తే, అదే వేపచెట్టు సహాయం తీసుకుంటాను. దాని నీడను తలచుకుంటే మనసుకు ఒక విధమైన హాయి, శాంతి దొరుకుతాయి. ‘ఇదే ఇంట్లో ఆశాతో నా పెళ్ళి జరిగింది. పెళ్ళి మంటపం కూడా వేపచెట్టు కిందనే నిర్మించారు. వాస్తవానికి నేను ఆశాను మనస్ఫూర్తిగా ఎప్పుడూ స్వీకరించలేదు. చేతుల్లో ఆమె ముఖాన్ని తీసుకోగానే నాకు రమ్లీ గుర్తుకొచ్చేది. తళుక్కున మెరిసే ఆమె కళ్ళు ఎక్కడ..! ముందునుంచే ఆశా ఆరోగ్యం అంతంత మాత్రంగా ఉండేది. ఇద్దరు పిల్లలు కలిగిన తరువాత ఆమె ఆరోగ్యం మరింత దిగజారింది. బాగా వడలిపోయింది.  అమ్మా, నాన్న చనిపోయాక నేను పూర్తిగా ఒంటరి అయిపోయాను. నా మనసులోని దుఃఖాన్ని, బాధను చెప్పుకోవడానికి ఆత్మీయులు ఎవరూ లేరు. కేవలం వేపచెట్టు మాత్రం ఉండేది. దాని జ్ఞాపకాలే నాకు శాంతిని కలిగించేవి. దాని నీడలో గడచిన క్షణాలే నాకు జీవించటానికి ప్రేరణ ఇచ్చేవి. దాంతో నేను నా బాధలు, దుఃఖాలు మరచిపోయేవాడిని. మనసు కూడా వేపచెట్టునే ధ్యానించేది. ఉదయం ఇంటి నుంచి ఆఫీసుకు బయలుదేరేటప్పుడు ఉదయపు ఎండలో ఇంటిమీద పడే  దానినీడ గుర్తుకు వచ్చేది. మధ్యాహ్నం, సాయంత్రాలు కూడా దాని మధురమైన జ్ఞాపకాలే వెంటాడేవి. ఆ వేపచెట్టు ఉన్న ఇంటిని మామయ్య  చిన్నాన్నకు ఇచ్చివేయమని చెబుతుండేవాడు. డబ్బులు వస్తాయని! అయితే నాకు డబ్బు వద్దు.. దార్లో పిన్ని కనిపించింది. నన్ను నేరుగా ఆమె ఇంటికి తీసుకెళ్లింది. నిజానికి నేరుగా మా ఇంటికి వెళ్ళానుకున్నాను. కానీ ఆమె ఒప్పుకోలేదు. చిన్నాన్న ఇంటిదగ్గర లేడు. పిన్ని చాయ్‌ చేసింది. చాయ్‌ తాగి నేను, ‘కాస్త ఇంటి దగ్గరికి వెళ్ళొస్తాను’ అన్నాను. ‘ఇంటికి పోయి ఏం చేస్తావు? చాలా కాలంగా ఆ ఇంటిని శుభ్రం కూడా చేయలేదు’ అంది పిన్ని. ‘వేపచెట్టు కింద కూర్చుంటాను’ ‘అయితే వేపచెట్టును మీ చిన్నాన్న నరికించాడు. డబ్బు అవసరం ఉండింది. అందుకే..’ ‘నరికించాడా?’ నమ్మండి, ఆ మాట వినగానే నా చెవుల్లో ఎవరో కరిగించిన సీసం పోసినట్టు అనిపించింది. నా శరీరం ముడుచుకుపోయింది. గజగజావణుకుతూ,ఫెళఫెళమంటూ చప్పుడు చేస్తూ పడిపోతున్న వేపచెట్టు ఆర్తనాదం వినిపించింది. కూలిపోతున్న దాని శరీరం కింద నేను అణిగిపోయినట్టు అనిపించింది. కళ్ళల్లో చీకటి కమ్ముకుంది. కాళ్ళకింది భూమి గిర్రున తిరుగుతున్నట్టు అనిపించింది. నా రోమరోమాలు నిప్పు అంటుకున్నట్టు భగభగమని మండసాగాయి.. ఈ మనుషులు నా గతాన్ని ఒక్క దెబ్బతో లేకుండా చేశారు. నా మూలాలను మట్టిలోంచి పెళ్లగించారు. ఆ వేపచెట్టుతో పెనవేసుకున్న నా ఒక్కొక్క జ్ఞాపకం గాయపడింది. రక్తసిక్తమైంది. ఒక భరించరాని చేదు అనుభవం నా అస్తిత్వంలో చేరుకుంది. దుఃఖంతో నా గొంతు పూడుకుపోయింది. ‘మామయ్యా..’ ‘ఆ..’ ‘నాకు ఇల్లు అవసరం లేదని చినాన్నతో చెప్పు మామయ్య. అలాగే నాకు డబ్బు కూడా వద్దని చెప్పు.. అంతా ఆయనకే వదిలివేస్తున్నాను..’ చాలా కష్టంగా ఆ మాటలు నా నోటి నుంచి వెలువడ్డాయి. తడబడుతున్న అడుగులతో నేను అక్కడి నుంచి కదిలాను. మామయ్య, పిన్ని నన్ను ఆపటానికి ప్రయత్నించసాగారు. ఏదో చెప్పాలని, ఏదో అడగాలని ప్రయత్నించసాగారు. అయితే నేను ఆగలేదు. మాట్లాడలేదు. మరమనిషిలా అడుగులు వేస్తున్నాను. మామయ్య నా వెనుకనే అడుగులు వేస్తున్నాడు. నా మనస్సులో ప్రళయం.. వేపచెట్టు.. వేపచెట్టు.. వేపచెట్టు.. చెవులకు గాలిలోనూ ఏమీ వినిపించటం లేదు. గాలి కూడా బహుశా శోకగీతం ఆలపిస్తూవుంది.  గుజరాతీ మూలం: దీపక్‌ రావల్‌   అనువాదం: రంగనాథ రామచంద్రరావు  చదవండి: ఈ వారం కథ: తిరగబడ్డ చేప

‘ఒరేయ్‌ కొండిగా నీదేరా ఫస్ట్‌ హ్యాండ్‌ ఆడతావా డ్రాపా?’ కింద హ్యాండ్‌ వాడు అడిగాడు ఓపెన్‌కార్డు కేసి ఆశగా చూస్తూ. కొండలరావు నిమిషానికి నూటముప్పైసార్లు కొట్టుకుంటున్న గుండెతో పదమూడు ముక్కలూ సర్దాడు. నాలుగు రాణులు, నాలుగు జాకీలు, ఇస్పేటు ఆసు రెండు మూడు నాలుగుతో, చేతిలో కార్డుషో. ఏ రాజొచ్చినా, ఏ పదొచ్చినా, పిల్లొచ్చినా ఆటే. ఓక్కి రూపాయి స్టేకు.  ‘వారం రోజుల నుంచి డబ్బులు పోతానే ఉన్నాయి. ఈ ఆటతో మొత్తం రికవరీ అయిపోవాల’ అనుకుంటూ పేకలోకెళ్ళి తీసిన ముక్కని ముద్దెట్టి నెమ్మదిగా చూశాడు. కళావరు ఏడు. కొట్టేశాడు.  ‘పోన్లే.. డీలయితే మళ్ళీ హాఫ్‌ కౌంట్‌ అంటారు. ఓ టర్న్‌ ఆగితే మంచిదే. ఫుల్‌ లాగొచ్చు’ సమాధాన పరచుకున్నాడు. మిగిలిన ఐదుగురిలో ఇద్దరు పడేశారు. ‘ఛ, తప్పించుకున్నారు. ముగ్గురు ఆడారు. పోన్లే, మూడుకౌంట్లు, రెండు డ్రాపులు, అరీబు పోనూ రెండూ ఏభై. ఈ కట్టు కొడితే నాన్నకి చెప్పుల జత కొని పట్టుకెళ్ళాలి. పాపం పోయినసారి ఈత ముల్లు గుచ్చుకుని నెల్లాళ్ళు బాధపడ్డాడు’ అనుకుంటూ ముక్కలు ముడిచి పట్టుకుని అందరికేసీ గుటకలు మింగుతూ చూస్తున్నాడు కొండలరావు జింక కోసం మాటేసిన పులిలా. చదవండి: ఈవారం కథ: సార్థకత  పాతికేళ్ల కొండలరావు ఊర్లో ఇంటర్‌ వరకూ చదివి, కొన్నాళ్ళు నాన్నకి వ్యవసాయంలో సాయంచేసి, ఇద్దరికి సరిపడా పనిలేక పోవడంతో పక్కనే ఉన్న పట్నమొచ్చి సెక్యూరిటీ ఏజెన్సీ తరపున ఓ అపార్ట్‌మెంట్‌లో గార్డ్‌గా చేరాడు. వరుసగా ఆరు పోర్షన్ల ఆస్బెస్టాస్‌ ఇంట్లో ఓ పోర్షన్లో ఇంకో ఇద్దరు పెళ్లికాని గార్డ్స్‌తో కలసి ఉంటున్నాడు. షిఫ్ట్‌ డ్యూటీలను బట్టి ఆ కంపెనీలో గార్డ్స్‌ అందరూ వారానికోసారి కొండలరావు ఇంట్లో పేకాడతారు. అది తప్పో, రైటో వాళ్లకి తెలీదు. తెలిసిందల్లా సెలవులు, ఇంక్రిమెంట్లు, డి.ఏ.లు, ప్రశంసా పత్రాలు .. ఇదిగో ఈ మాత్రం ఆటవిడుపు.  మరో రౌండ్‌ తిరిగింది కానీ కొండలరావుకి ముక్కరాలేదు. ఇంతలో మిగతా ముగ్గురూ కింద నుంచి తలా ముక్కా తీసుకున్నారు. ‘సుడిగాళ్ళకి లైఫులు అయిపోయినట్టున్నాయి. పోన్లే, పెనాల్టీ అయినా ఇస్తారు’ అనుకుని ధీమాగా ఉన్నాడు కొండలరావు. మరో రౌండ్‌లో పైనున్నోడు ఓ ‘రాజు’ తీసి కొట్టబోయాడు. ఆడకుండా అందరికీ టీలు అందించేవాడు ఇద్దరిపేక చూసి, కొండలరావు చూడకుండా వాడి కాలు తొక్కాడు. అంతే వాడు ‘రాజు’ మళ్ళీ లోపల పెట్టేసి రెండు కొట్టాడు. మరో రౌండ్‌ తిరిగాక  కొండలరావు చేతి కిందున్నోడు ఆట చూపించేశాడు. కొండలరావు ముక్కలు విసిరేసి జేబులో ఉన్న ఏభైనోటిచ్చి ‘మిగతా ముప్పై తర్వాత ఇస్తానురా’ అన్నాడు.  ‘అబ్బే దీపాలెట్టే ఏల అరువు కుదర్దని తెలుసుకదరా రానీ బాలన్స్‌ రానీ’ అంటూ అందరూ ఇచ్చిన డబ్బులు ముద్దెట్టుకుని నోట్ల దొంతుని  పరచిన దుప్పటి కిందకి దోపాడు ఆట కొట్టినోడు.  కొండలరావు ఎంత బతిమిలాడినా ఒప్పుకోలేదు. ఆఖరికి డిపాజిట్‌ ఎనభైలో ముప్పై విరగ్గోసుకుని మిగతా ఏభై తీసుకుని ఉసూరుమంటూ డ్యూటీకి బయల్దేరాడు కొండలరావు. అపార్ట్‌మెంట్‌ సెల్లార్‌లోని కుర్చీలో కూర్చున్నాడే  కానీ కొండలరావు స్థిమితంగా లేడు. ఏభై ఫ్లాట్లు, నూటఏభై మంది జనం. ఏ ఒక్కరు వచ్చినా, పోయినా, లేచి సెల్యూట్‌ చెయ్యాలి. మోటార్‌ ఆన్‌ చెయ్యటం, మేంటెనెన్సు కలెక్ట్‌ చెయ్యటం, విజిటర్స్‌ చేత రిజిస్టర్లో సంతకం పెట్టించటం, కొందరు అరిస్తే నవ్వుతూ ‘ఇక్కడ రూల్స్‌ సర్, సారీ సర్‌’ అనటం, వాళ్ళు పెట్టకపోతే, సెక్రటరీ చేత తిట్లు తినటం, సెకండ్‌ షోకి వెళ్లొచ్చిన వాళ్లకి గేటు తియ్యడం కాస్త ఆలస్యం అయితే, తనని తీసెయ్యడం కోసం ఇరవైమంది మీటింగెట్టుకోవటం, తను వాళ్ళ కాళ్ళు పట్టుకోవటం, ఏ దయగల అమ్మగారో పండగ పూట బూరో, బొబ్బట్టో పెడతానంటే వెళితే, ‘గేటు దగ్గర లేకుండా ఎక్కడ పెత్తనాలకెళ్లా’వని ఓ అయ్యగారు ఆరోపించడం.. అన్నీ భరిస్తే, పన్నెండు గంటల చొప్పున ముప్పైఒక్క రోజుల డ్యూటీకి ముట్టేది ఎనిమిదివేలు.  మహా అయితే ఇంకో మూడేళ్ళకి తొమ్మిదివేలవుతుందేమో. పోనీ ఊర్లో వ్యవసాయం చేసుకుందామంటే, ‘అదీ జూదమే. మీ నాన్నాడుతున్నాడు కదరా! మళ్ళా నువ్వెందుకు?’ అంటుంది అమ్మ. ఇంతలో ఓ కుక్క అపార్ట్‌మెంట్‌లోకి దూరటంతో పైనించి వచ్చిన కేకలకు ఉలిక్కిపడి ఆలోచనలను నెట్టేసి, కుక్కని తరమడానికి లేచాడు కొండలరావు. ∙∙  ఏపుగా పెరిగిన చేనుకేసి తృప్తిగా చూసుకున్నాడు పెద్దాపురం. తనకున్న  రెండెకరాల్లో వరేశాడు. ఈ ఏడు కాల్వ పారుతుండడంతో నీటికి ఇబ్బందిలేదు. పెట్టుబడికోసం పొలం, పెళ్ళాం మెళ్ళో తులం తాకట్టు పెట్టాడు. చాన్నాళ్ల తర్వాత ఈ ఏడు కొంతైనా మిగిలేలా ఉంది. ‘వచ్చే బుధవారం కోతలు పెట్టుకోవాల’ అనుకుంటూ, కూలోళ్ళకి చెప్పి, కోతల ముందు బండి మాంకాళమ్మకి వెయ్యడానికి దార్లో ఓ కోడిపిల్లని కుడా కొన్నాడు. చేలోకోసి పట్టుకొచ్చిన మువ్వని చూరుకి వేలాడదీశాడు. కాళ్ళు కడుక్కుని అన్నానికి కూర్చున్నాడు. ‘ఎవసాయం ఒద్దన్నావు. చూడూ.. ఈయేడు గింజ దిగుబడి’ అంటూ వెన్నుకేసి చూపించాడు.   ‘ఏమోనయ్యా. చేతికాడాకొచ్చేవరకూ ఏటీ చెప్పలేం. ఇదీ జూదమే అని మా అయ్య చెప్తా ఉండేవాడు. మన పైన మెరక పొలమంతా పెసిడెంటుగారిదేగా. మనది కూడా కలుపుకున్దారని ఆ మద్దె అడిగారన్నావు కదా, అమ్మేయ్యొచ్చుగా ఎందుకీ యాతన’ అంది అతని భార్య నిట్టూరుస్తూ.  ‘నోర్ముయెస్, అన్నంకాడ ఎదవ అపశకునం. రెంటికీ అదృట్టమే ఉండాలి కాబట్టి జూదమూ, ఎవసయమూ ఒకటని కాదే. యాపకానికీ, ఊపిరికీ ఉన్నంత తేడా ఉంది. సూత్తా ఉండు. రేపు కోతలు, ఆపైవారం కుప్ప, ఓ మూడ్రోజులాగి నూర్పు, బళ్ళు మిల్లుకు తోలేత్తే, మనకి నాలుగ్గింజలు, పశువులకింత గడ్డి, బ్యాంకుకి బాకీ జమ, నీ మెళ్ళో నీ గొలుసు, నీ ముద్దుల కొడుకు ఏలుకో ఎంకటేస్సరసామి ఉంగరం, ఎప్పుడూ ఆ ఉప్పుదేరిన యూనిఫారమే తప్ప మంచి గుడ్డ కట్టుకున్నదేలేదాడు. ఓ రెండు జతల బట్టలు తియ్యాల. ఆపైన ఆడి పెళ్లి, పై ఏటికి నువ్వు అవ్వ, నేను తాత’ అంటూంటే పొలమారింది పెద్దాపురానికి.  ∙∙   భోంచేసి వాకిట్లో నులక మంచం వేసుకున్నాడు పెద్దాపురం. తెల్లవారితే కోతలు. ఎంత ప్రయత్నించినా నిద్ర రావటంలేదు. ఎంత ధీమాగా ఉందామన్నా ఏదో బెరుకు. ఏ తెల్లవారుజామో నిద్ర పడుతూండగా ఎవరో లేపిన అలికిడి. విషయం తెలుసుకుని పరుగున పొలానికి బయల్దేరాడు. ప్రెసిడెంటు తన పొలమంతా చేపల చెరువుకోసం తవ్వేసి, అవి నింపటం కోసం వదిలేసిన ఆరు బోర్లూ పొంగిపోయి పెద్దాపురం నాలుగు మళ్ళూ నీటితో నిండిపోయాయి.  పగలు పసిపాపలా తలలూపి పలకరించిన వరిచేను అప్పుడే జీవుడెళ్లిపోయిన పీనుగులా వేలాడింది. ఒబ్బిడి చెయ్యడానికి మరో పదివేలు పెట్టినా, ముతక ధాన్యం కొంటారో కొనరో తెలీదు. ఎవరో పనిమాలా చేసినా, పొరపాటున చేసినా చేసేదేంలేని పెద్దాపురం ఊసురోమంటూ గట్టుమీద కూలబడ్డాడు. ఆ క్షణం భూమ్మీదున్న మూడొంతుల నీరూ అక్కడే ఉన్నట్టుంది. ఒకొంతు మళ్ళోనూ, రెండొంతులు అతని కళ్ళల్లోనూ!    ∙∙   పెద్దపండగ వచ్చింది. అతికష్టం మీద, జీతం నష్టం మీద, ఒక్కరోజు సెలవుపెట్టి ఇంటికొచ్చాడు కొండలరావు. అప్పులో అప్పుచేసి పండగ సందడి తెచ్చాడు పెద్దాపురం. సగానికి చిక్కిపోయిన కొడుకుని చూసి బెంగెట్టుకున్న తల్లి  ‘పొదుగునించి అప్పుడే గిన్నెలోకి వెచ్చగా జారే పాలనురుగులా ఉండేవోడు. ముమ్మారు మరిగించిన కాఫీలా అయిపోయాడు నా కొడుకు’ అని బాధపడి,‘నా బంగారం కదూ, పొలంలో పండే ధాన్యం, పాకమీద కాసే ఆనపకాయ, పెరట్లో పాడితో గడవకపోదు, ఇక్కడే ఉండిపోరా’ అంది. కొడుకు ఉద్యోగ వివరాలు అడిగాడు పెద్దాపురం.      ‘నాన్నా, ఆ ఉద్యోగం చెయ్యటం నావల్ల కాదు. ఎన్నేళ్లు చేసినా అంతే. పొలం అమ్మేద్దారి. ఏదైనా యాపారం చేద్దారి’ అన్నాడు కొండలరావు ఆశగా తండ్రికేసి చూస్తూ. ‘అవునయ్యా.. అదేం పొలం. రోడ్డుకి రెండు మైళ్ళలోన అక్కడో ముక్క, ఇక్కడో చెక్క.. పొలంలో పంజెయ్యటం మాట అటుంచి ఆ గట్లంపట పొలానికి ఓ పాలి ఎల్లోత్తే చాలు ఆరుసుట్లు అన్నం తినాల’ అంది అతని భార్య విసుగ్గా. ‘ఆపేహే నీ ఎదవ గోల. గట్లమ్మట ఎల్లడ మేటే, అది రివాజు మార్గం. రోడ్డార ఉండానికి అదేమన్నా బజ్జీ కొట్టంటే? భూంతల్లి. ఆమె ఏడుంటే ఆడకే ఎల్లాల. ఓ నేత పుడితే వొందమందిని పాలింతాడు. ఓ నియంత పుడితే వొందమందిని సాసింతాడు. అదే ఓ రైతు పుడితే వొందమందిని పోషింతాడని మా తాత చెప్పేవాడు. ఓ రెండు పంటలు పోయేటప్పటికి మీకు ఎవసాయమూ, నేనూ లోకువైపోయాం. ఏం ఇన్నాళ్ళూ మనకి తిండెట్టింది ఈ ఎవసాయమే కదా’ అన్నాడు పెద్దాపురం చుట్ట చివర చిదిపి నోట్లోపెట్టుకుంటూ.     ‘పోన్లే నాన్నా అమ్మొద్దులే. ఇక్కండతా చేపలేసి చేంతాడంత లావు గొలుసులు మెళ్ళో ఏసుకుని తిరుగుతా ఉంటే, నువ్వింకా మీ తాతలనాటి వరేసి వడ్డీ యాపార్లెంట తిరుగుతున్నావు. మనం కూడా  చేపల చెరువు తవ్వుదాం. పైగా మన చుట్టూ ఇప్పటికే తవ్వేశారు. భూమంతా చౌడుదేలి పోయుంటాది. పై ఏడు నువ్వు వరేసినా పండదు. నా మాటిను. లోను, గట్రా నేను చూసుకుంటాను. ‘జీరో కౌంటు’ చేప్పిల్ల ఇరవై రూపాయలకి దొరుకుతాదంట. తెచ్చి ఏద్దారి. నాలుగు ఫేన్లు ఎడదారి. ఇదేశాల నించి మంచి మేత ఒత్తంది. అది గనుక ఎడితే నాలుగు నెలల్లో చేప హీనంలో కేజీన్నర తూగుతాదంట.  రెండెకరాలూ తవ్వితే రెండు వేల పిల్లలు పడతాయి. పట్టుబడి కొచ్చేసరికి మూడు టన్నులొత్తాయి. టన్ను తొంబై ఏలు పలుకుతోంది. కర్చులు పోనూ లచ్చ నికరంగా మిగులుతాది. ఇటుపై ఎవసాయం నాకొదిలెయ్‌ నాన్నా. నువ్వు కులాసాగా చుట్ట కాల్చుకుంటూ అరుగుమీద కూర్చో’ అన్నాడు కొండలరావు తండ్రికేసి ఆశగా చూస్తూ. మొగుడితో విసిగిపోయిన ఆ ఇల్లాలు, సొంత రక్తం మీద నమ్మకంతో వత్తాసు పలికింది.  ‘నువ్వు చెప్పేది బాలేదు అంటానికి నాకాడ రుజువుల్లేవురా. నీ ఇట్టం. పోతే, నీ ఉద్యోగం.. నువ్వు చెప్పేదాన్ని బట్టి వయసులో ఉన్నావు కాబట్టి ఓసోట కూకోడం నీకు నప్పలేదురా. ఆ కులాసాగా కూకునేదేదో నేనే అక్కడ కూకుంటా. ఆ ఉద్యోగం నాకిత్తారేమో కనుక్కో. నేసేసిన అప్పు నేనే తీర్చుకుంటా. నీ మీదెందుకు రుద్దటం’ అన్నాడు పెద్దాపురం మెత్తబడుతూ.   ‘ఓస్‌ అదెంత పని నాన్నా. మా దాంట్లో రోజుకొకరు మానేత్తా ఉంటారు. నువ్వూ దిట్టంగానే ఉన్నావు, పైగా ఏడు వరకూ చదివావు కదా. అది చాలు. మా సూపర్‌ వైజర్‌తో మాట్లాడి నా బదులు నిన్నెడతా’ అన్నాడు కొండలరావు హుషారుగా.     మారబోతున్న వారి జాబులకీ,  జాతకాలకీ శుభం పలుకుతూ కనుమ ముస్తాబైన పశువులు తలలూపాయి.  ∙∙  కొత్తగా వేసుకున్న యూనిఫామ్, దగ్గరగా చేయించుకున్న క్రాఫు, చెప్పులు కూడా ఎరగని కాళ్ళకి బూట్లు, దర్జాగా కూర్చోడానికో కుర్చీ, అపార్ట్‌మెంట్‌ ఎంట్రెన్స్‌లో కుర్చీ వేసుకుని కూర్చుంటే ‘ఈ కోటకి నేనే రాజుని’ అన్నంత గర్వంగా అనిపించింది పెద్దాపురానికి. ఎవరైనా వస్తే లేచి తలపాగా సంకలో పెట్టుకుని దణ్ణంపెట్టడం ఎలాగూ అలవాటే. ఇక్కడ తలపాగా బదులు టోపీ, దండం బదులు సెల్యూట్‌. నాలుగు నెలలవడంతో పనులన్నీ అలవాటౌతున్నాయి. ఇంతలో ఆటోలో ఓ పెద్దావిడ దిగింది. చేతిలో లగేజ్‌. మోకాళ్ళ నొప్పుల వల్ల ఒంగుని నడవలేక నడుస్తోంది. ఎదుటివాడి కష్టం పంచుకోవటమే తప్ప తల తిప్పుకోవటం ఇంకా అలవాటు కాని పెద్దాపురం గబుక్కున ఆవిడ చేతిలో సంచీ అందుకుని లిఫ్ట్‌ ఆన్చేసి ఇంటి వరకు వెళ్లి దింపొచ్చాడు.  ఆవిడ అటూఇటూ కంగారుగా చూసి, అతనివైపు కృతజ్ఞతగా చూసి, ఓ పదిరూపాయలు ఇవ్వబోయింది. మర్యాదగా తిరస్కరించి కిందకి వచ్చేశాడు. ఇదంతా వాళ్ళింట్లో గొడవాడి మానేసి అపార్ట్‌మెంట్‌ ప్రెసిడెంట్‌ గారింట్లో పన్లోకి జేరిన పనిమనిషి చాటుగా చూసి సదరు ప్రెసిడెంట్‌ గారి భార్యకి చెప్పింది. ఆవిడ ఆ ముసలావిడ కోడలు ఎన్నిసార్లు అడిగినా తన కిట్టీపార్టీలో జాయిన్‌ అవని కారణంగా, ఆ నియమాతిక్రమణ పరిష్కారం నిమిత్తం ఆ రోజు రాత్రి ఏడింటికి ఎమెర్జెన్సీ మీటింగ్‌ పెట్టించింది. ముసలావిడ మొయ్యలేని బ్యాగ్‌ అందుకోవడం ఇక్కడ నేరమని తెలియని పెద్దాపురం బెదిరిపోయి, అందరికీ విడివిడిగా క్షమాపణలు చెప్పాడు. మరోసారి జరగదని హామీ ఇచ్చాక, తిట్టి వదిలిపెట్టారు. రిలీవర్‌ వచ్చాక డ్యూటీ అప్పజెప్పి దిగులుగా రూముకి బయలుదేరాడు.  ∙∙  పిల్లి, రెండు సీక్వెన్స్‌లు, ట్రిప్లేట్‌తో పన్నెండు ముక్కలైపోయాయి. ఎక్స్‌టెన్షన్‌ వస్తే ఆట. ముక్కలు ముడిచి, చుట్ట వెలిగించాడు పెద్దాపురం. ఈ కట్టు కొడితే కొండగాడికో చొక్కా కుట్టించొచ్చు. రెండు రౌండ్లు తిరిగాయి. వచ్చిన ముక్క వచ్చినట్టు కొడుతున్నాడు. తన పైనున్నోడు ముదురు. డిస్కార్డ్‌ బాగా ఆడుతున్నాడు. పేకలోకెళ్ళాడు. సీక్వెన్స్‌కి ఎక్స్‌టెన్షన్‌ వచ్చింది. అంతే వేస్ట్‌ కార్డు గట్టిగా కొట్టి మూసి ఆట చూపించాడు. ఆ కొట్టడంలో ఎగుడు దిగుడుగా ఉన్న దుప్పటీ మడతకి తగిలి మూత కార్డ్‌ కూడా తిరిగబడి పోయింది. అంతే అందరూ ఒక్కసారిగా ‘‘రాంగ్‌ షో’’ అని అరిచారు. ఏమీ మాట్లాడలేక, కౌంట్‌ డబ్బులు అక్కడ పెట్టేసి చెప్పులేసుకుని బైటకి నడిచాడు పెద్దాపురం.    మాటిమాటికీ చేతిలో ఫోన్‌ చూసుకుంటూ ఈ ఉద్యోగానికి రేపట్నించి రానని సూపర్‌వైజర్‌కి చెప్పడానికి బయల్దేరాడు.  పట్నంలో ఉండటం ఇబ్బందిగా ఉంది. ఊర్లో ఉదయాన్నే దబ్బాకువేసి పులవపెట్టిన తరవాణి అన్నంలో వాము, గానుగనూనె వేసుకుని తింటే కడుపులో చల్లగా ఉండి, మళ్ళీ రాత్రి ఇంటికొచ్చే వరకూ ఆకలి తెలిసేది కాదు. ఇక్కడ పొద్దున్నే ఇంటిపక్క బడ్డీలో తినే నాలుగు నాజూకు ఇడ్లీలూ పదకొండో గంటకి అరిగిపోతున్నాయి. హోటల్‌ తిండి పడటం లేదు. కొత్తలో డ్యూటీ బానే ఉన్నా ముందురోజు జరిగిన మీటింగ్‌తో బెదిరిపోయాడు. చేపలు బానే కండ పట్టాయని కొడుకు మొన్నే ఫోన్‌ చేశాడు. బహుశా ఈరోజు దింపుతాడు. నాలుగు టన్నుల వరకూ రావొచ్చని చెప్పాడు. ‘ఏదో టయానికి కొండగాడి ఫోన్‌ రావాలి. దేవుడి దయవల్ల చేపల యాపారం బాగా సాగితే ఈ ఏడు ఆడి పెళ్లి చేసేసి హాయిగా మనవలతో ఆడుకోవచ్చు’ అనుకుంటూండగా కొండలరావు ఫోనోచ్చింది. ‘ఆ చెప్పరా కొండా, దింపుడు ఎంతొచ్చింది? ఎన్ని టన్నులయ్యాయి? టన్ను ఎంత పలికింది?’ ఆత్రంగా అడుగుతున్నాడు పెద్దాపురం . ‘నాన్నోయ్‌. మన చెరువులో ఎవరో ఎండ్రిన్‌ కలిపేశారు. చేప తిరగబడింది’ కొండలరావు.  నడుస్తున్నవాడల్లా ఆగిపోయాడు. సూపర్‌ వైజర్‌ దగ్గరకి వెళ్ళే వాడల్లా వెనక్కి తిరిగి రూమ్‌కి వచ్చేశాడు పెద్దాపురం. వేసుకున్న బట్టలు విప్పేసి, తలుపుకి తగిలించిన యునిఫారం తీసి వేసుకున్నాడు. జారిపోతున్న ప్యాంటుని బెల్టుతో బిగించాడు. వరికొయ్యల మళ్ళో నడిచిన పాదాల పగుళ్ళ కన్నా అలవాటు లేని షూ కరిచిన వేళ్ళు ఎక్కువ నొప్పెడుతున్నా, సాగిపోయిన సాక్సులతో వాటిని కప్పేసి, షూ లేసులు బిగించి, కొండంత దిగులు తోడురాగా డ్యూటీకి బయల్దేరాడు పెద్దాపురం.. పొలం అమ్ముకోవడం కన్నా తలమ్ముకోవడం సులువనిపించి.    - ఉమా మహేష్‌ ఆచాళ్ళ  చదవండి: మరోకథ: పులి 

నగరానికి వచ్చిన ఇన్నేళ్ళ తరవాత, ఇన్నిన్ని రోడ్లు తిరిగి, ఇన్ని ఉద్యోగాలు చేసి, ఇంత మందితో కలిసితిరిగి చివరికి అందరినీ మరచిపోయి, ముసలితనానికి దగ్గరపడుతున్న ఈ వయసులో ముప్పైఏళ్ళ క్రితం ఓ మధ్యాహ్నం హోటలులో కలసి భోంచేసిన లాయరు ఎందుకో గుర్తుకొస్తుంటాడు. చాలా యేళ్ళ క్రితం, హైదరాబాద్‌కి వచ్చిన కొత్తలో, ఏదో ఒక జాబులో సెటిలవుదామను కుంటున్న రోజుల్లో టెంపరరీగానే అనుకుంటూనే యేడేళ్ళు ఒక లాయరు దగ్గర స్టెనోగా పనిచేశాను. అదంతా ఒక వృథా కాలయాపన.  రాజుగారికి ఏడుగురు కొడుకులన్నట్లు ఆ లాయరుగారికి ఏడుగురు జూనియర్లుండేవారు. అందరూ పాతికేళ్ళ వయసుకు అటూ ఇటూగా ఉండేవారు. మా లాయరుగారు వాళ్ళకి జీతం కూడా ఏడువందలే ఇచ్చేవాడు. ఏడువందలంటే ఏడువేలనుకునే పూర్వపురోజలు కూడా కావవి. ‘మా సీనియరు నాకు ఆ మాత్రం కూడా ఇచ్చేవాడు కాదు’ అనేవాడు ఆ సీనియరు లాయరు జీతం ఇచ్చేరోజు ఒక్కొక్క నోటు జాగ్రత్తగా లెక్కపెట్టి ఇస్తూ. జూనియర్లు కట్టుబానిసల్లా పనిచేస్తేనే చేతికి పనొస్తుందని ‘పని నేర్చుకోండయా.. ముందు పని నేర్చుకోండి..’ అని నిత్యం వల్లించేవాడు. వాళ్ళకు తోడు మరొక ప్లీడరు గుమాస్తా. గుమాస్తాకి తోడు స్టెనోగా పనిచేసే నాకు ఏడొందలే ఎందుకో అర్థం కాలా. సరేలే అది మన ఖర్మ అనుకున్నా, జీవితం గడిచిపోతుందికదా అనుకుంటూ. ఇప్పటికీ అదే జబ్బు. ఆ లాయరుగారి దగ్గర పనిచేసినంతకాలం నా కడుపులో ఆకలి నకనకలాడుతుండేది, టకటకమని టైపు మిషను కొట్టడం మూలాన కాబోలు. లాయరుగారికి పైన అంతస్తులో ఆఫీసు, కింద కాపురం. ఆయన కూర్చునే టేబులు విశాలంగా ఉండేది. సరిగ్గా ఆయన కూర్చునే సీటుకి ఎదురుగా టేబులు మీద చిన్నపాటి అద్దం, అద్దం కింద ఎవరో స్వామీజీ ఫోటో ఉండేది. నేనెప్పుడూ ఆ స్వామీజీ ఫొటో సరిగ్గా చూసిందిలేదు. ఇతరులతో మాట్లాడేటప్పుడో, పనిలో ఉన్నప్పుడో ప్రతి ఐదారు నిమిషాలకి ఒకసారి లాయరు చేత్తో ఆ ఫొటోని తాకి కళ్ళకద్దుకునేవాడు. ఒకసారి ఆ స్వామీజీ ఎవరా అని చూస్తుంటే మధ్యలో గుమాస్తా లోపలికి వచ్చి ‘ఆయన ఐఏయస్‌ చదువుకున్న స్వామీజీ’ అని ఇంకో వివరం ఇచ్చాడు. ఎవరో కుర్ర బాబా, నేనెప్పడూ బయట పేపర్లలో చూసిన ఫొటోకాదు.  నేనెప్పడూ డిక్టేషను తీసుకోడానికి అనువుగా సీనియరు లాయరుగారికి దగ్గరగా కుడివైపునో ఎడమవైపునో కూర్చునేవాడిని. ఎదురుగా పార్టీలో, డిపార్టుమెంటువారో కూర్చునేవారు. ఆరోజుల్లో ఆయన అదేదో గవర్నమెంటు డిపార్టుమెంటు తరపున హైకోర్టులో వాదించేవాడు. ఇదిలా ఉండగా ఆఫీసులో జూనియర్లతోపాటు పనిచేయడానికి కొత్తగా మరొకరు వచ్చారు. చూడటానికి ఆయన జూనియరుకి ఎక్కువగాను  సీనియరుకు తక్కువగానూ కనిపించేవాడు. మనిషి మాట్లాడటంకంటే తలూపటం ఎక్కువగా ఉండేది. వచ్చినరోజే ఆయన తనతోపాటు తెచ్చుకున్న మాసిన నల్లకోటును గోడకు తగిలించాడు, పొద్దున్న పూట ఇటునుంచి ఇటే కోర్టుకి వెళ్ళడానికి. ఆ కోటుకి భుజంమీద, వీపుమీదా ఒకటిరెండు చోట్ల చిరుగులుండేవి. ఆయన చూట్టానికి పొట్టిగా వెడల్పుగా ఉండేవాడేగాని లావుగా ఉండేవాడు కాదు. మీసాలులేని గుండ్రటి పేడిమూతి మొహం. గుండు చేయించుకున్నాక నెలరోజుల్లో ఎంత జుట్టు పెరుగుతుందో ఆయన జుట్టు ఎప్పుడూ అంతే ఉండేది. కాస్తంత పెరిగేదీ కాదు, తరిగేదీ కాదు. సగం తెలుపు, సగం నలుపు. మీసాలు లేని ఆ పలచటి జుట్టున్న వెడల్పు మొహానికి కుండలాలు పెడితే అచ్చమైన పండితుడు ఇలానే ఉంటాడేమో అనిపిస్తుంది, ఇన్ని సంవత్సరాల తరవాత, ఆయన గుర్తుకొచ్చినప్పుడు. ఆయనపేరు రామకృష్ణ్ణ. ఎప్పుడూ గోడవైపు కిటికీ కర్టెనుకానుకుని కూర్చుని ఫైల్సు చూస్తూ ఎవరైనా పలకరిస్తే వెడల్పాటి మొహంతో మోర పైకెత్తి మాట్లాడేవాడు. ‘ఎవరో కొత్తసారు జాయినట్లున్నాడు’ అనంటే మా గుమాస్తా ‘కోర్టులో కొంతమంది ప్రాక్టీసులేని ప్లీడర్లు ఇలా జూనియర్లుగా చేరతారు’ అనేశాడు ఆయన ముందే.  ‘అంతమాటనేశాడేంటి’ అని కిందామీదా కంగారుపడి ఆయన వంక చూస్తే అదేమీ పట్టించుకోకుండా నిశ్చింతగా ఏదో ఫైలు చూసుకుంటూ కనిపించాడు.  గుమాస్తా అన్నదానికి తగ్గట్టే ఆ కొత్తలాయరు చూడటానికి బతకటం చేతగానివాడుగానో, ప్రాక్టీసులేని పూర్‌ లాయరుగానో కనిపించాడు.   మా సీనియర్‌ లాయరు ఆయన పలకరించినప్పుడల్లా చిరాకు పడేవాడు. ఇంగ్లీషు గ్రామరు తప్పుగా ఉందనో, కోర్టువారి ప్రొసీజరనో ఏదో ఒక వంకపెట్టి ‘ఆ మాత్రం తెలీదా’ అని చివాట్లు పెట్టేవాడు. బహుశా ఆయన్ని ఆఫీసులో చేర్చుకోవడం సీనియారుగారికి ఇష్టంలేదనుకుంటాను. జూనియర్లకంటే కాస్తంత ముసలోడిగా కనిపించే ఆయనకి కూడా ‘ఏడొందలే’ ఇవ్వాల్సొస్తుందన్న సాకు కావచ్చు. దాదాపు ఆయన గదమాయింపులకే చేరిన ఆరునెలలకే ఆఫీసు వదిలిపెట్టి వెళ్ళిపోయాడు.  మాకు శని, ఆదివారాలు ఉదయం నుంచి సాయంత్రందాకా ఆఫీసుండేది, ఆ రెండురోజులు కోర్టుకు సెలవులు కనుక. ఉదయం పదికో ఎప్పుడో మొదలైతే సాయంత్రం ఆరుదాకా నడిచేది. వాళ్ళందరికీ ఆటవిడుపుగా ఆనిపించే ఆరెండురోజులు నాకు మాత్రం రెండురోజులు ఉపవాసదీక్ష చేస్తున్నట్టు నరకం కనపడేది. మధ్యాహ్నం భోజనానికి లేదా లంచ్‌కి కాసేపు బయటగడిపి వచ్చేవాడిని. ఎప్పుడన్నా డబ్బులుంటే ఇరానీ హోటల్లో టై బిస్కట్లు టీలో నంచుకుని తినడం లేదంటే పస్తులుండటమే. పైన ఒకపక్క ఆకలి దహించుకుపోతుంటే కిందనుంచి ఆదివారపు మసాలా వాసనలు వస్తుండేవి. సాయంత్రం ఏ నాలుక్కో బిస్కట్లు, టీకప్పులతో ట్రే వచ్చేది. అలాంటి ఆదివారాలతో మూడునాలుగు సంవత్సరాలు గడిచిపోయాయి.  అలాంటి ఆదివారాల్లో ఒకరోజు మిట్టమధ్యాహ్నం దాటిన మధ్యాహ్నం నేను టైపురైటరు టకటకలాడిస్తుండగా ‘భోంచేశారా?’ అని చెక్క బీరువాల మధ్య నుంచి పలకరింపు వినపడింది. అప్పటికే సీనియరుగారు కింద భోజనం కానిచ్చి నిద్రకి ఉపక్రమించి ఉంటారు. ఒకరిద్దరు జూనియర్లు, నేనూ,  జూనియరూ, సీనియరు కాని ఈ లాయరూ మిగిలాం భోజనానికి బయటికెళ్ళడానికి. ఆరోజుల్లో మధ్యాహ్న భోజనాలు టీతోపాటు టైబిస్కట్లతో కానిచ్చేసేవాడినే కానీ కాస్త జేబులో ఎక్కువ చిల్లరుంది అని నమ్మకం కలిగితే ఫైన్‌ బిస్కట్‌తో పండగ చేస్తుండేవాడిని. ఎంత దరిద్రం ఉన్నా టీ తాగాక సిగరెట్టు మాత్రం కంపల్సరీ.  ‘ఒకపక్క జేబులో చూస్తే అంతంతమాత్రమే ఉన్నాయి. ఈయన భోజనానికి రమ్మంటున్నాడు’ అని ఆలోచించేలోపే ‘పర్లేదు రండి నాదీ హోటలు భోజనమే. ఇద్దరం కలిసి వెళ్దాం’ అని మళ్ళీ పిలిచాడు. ‘సరే.. భోజనానికంటూ ముందు బైటికెళ్ళాలిగా..’ అనుకుని పేపర్లు సర్దేసి ఆయనతోపాటు కిందికి దిగుతూ ‘ఏంసార్, ఈరోజు మీ ఇంట్లోవాళ్ళు లేరా?’ అన్నాను. ఆ నడివయసు పెద్దమనిషి సిగ్గుపడుతున్నట్లు మొహంపెట్టి ‘అయావ్‌ు అన్‌ మారీడ్‌’ అన్నాడు. ‘ఇంత వయసొచ్చినా ఈయనకింకా పెళ్ళెందుకు కాలేదు’ అని అప్పుడు ఆలోచించలేదు. ఆపూట భోజనానికెళ్తున్నాం అనే ఆనందంలో.  మళ్ళీ ఆయనే ‘నేను పెళ్ళి చేసుకోలేదండి. తల్లిదండ్రులను చూసుకుంటూ జీవితం గడిపేశాను. మానాన్న గారికి పక్షవాతం ఉండేది. నేనే చేయాల్సొచ్చేది. ఈమధ్యే మా అమ్మగారు కూడా పోయారు’ అన్నాడు బరువుగా మెట్లు దిగుతూ.  మా ఇద్దరిమధ్య కనీసం పాతికేళ్ళన్నా వయసు తేడా ఉంటుంది. ఆయన నన్ను ‘అండి’ అని సంభోదించినందుకు ఆశ్చర్యపడుతూనే లోలోపల గర్వంతో సంతోషపడుతూ ఆయన చెప్పిన సమాధానం విని పెద్దరికపు మొహంపెట్టి మౌనంగా ఉండిపోయాను. ఖరీదైన కాలనీలో రోడ్డుకిరువైపులా పొడవాటి పాతకాలం నల్లటి చెట్లు, వాటి నీడలకింద నడుస్తూ రెండు వీధులు దాటి మెయిన్‌రోడ్డు బజారుకు వచ్చాము. మేమిద్దరం నడిచినంతమేరా ఆయన నా తల్లిదండ్రుల గురించి, నా స్వగ్రామం, అక్కడకి నాలుగు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న నా రూము, వంట గురించి వాకబు చేశాడు. ఆ మండే ఎండల రోజుల్లో నన్నెవరూ అలా అడిగింది లేదు.  హోటలులో బల్లముందు కూర్చున్నాక ‘నేను ఫుల్‌మీల్స్‌ తింటాను. మీకు ఏంకావాలో చెప్పండి’ అన్నాడు. ‘ఫుల్‌మీల్స్‌కీ ప్లేట్‌మీల్స్‌కీ ఫుడ్డులో తేడా ఎంతుంటుందో, ఇంతకీ డబ్బులు ఆయన కడతాడా లేక లోపల నేను పప్పు రుబ్బాల్సోస్తుందా’ అని జేబులు తడుముకుంటున్నంతలో అటు వెయిటర్‌ రావడమూ, ఇటు ఈయన రెండు ఫుల్‌మీల్స్‌ ఆర్డరు ఇవ్వడమూ జరిగిపోయింది.  ఆయన నిదానంగా తింటూ, మధ్యమధ్యలో మాట్లాడుతూ చివరలో రెండుసార్లు సాంబారు వేయించుకున్నాడు. నేను నాముందు పెట్టిన కూరలన్నీ రుచి చూశాను. పాపడ అయిపోతే ఆయన మళ్ళీ ఒకటి వేయించాడు. భోజనంబల్ల ముందు కుంగిన భుజాలతో గొడుగులా కూర్చున్న ఆయన్ని చూస్తే ఎందుకో నవ్వొచ్చింది. ‘మరి మీకు రాత్రిపూట భోజనం ఎలా?’ అనడిగాను. ‘పగలు కోర్టు క్యాంటీన్‌లో, రాత్రిపూట రొట్టె చేసుకుంటా’ అన్నాడు పెరుగు గిన్నె అన్నంలో ఒంపుకుంటూ. బిల్లుకట్టే కౌంటరు దగ్గర నేను జేబు తడుముకోబోతే తనే డబ్బులు తీస్తూ, ‘శ్యావ్‌ు గారూ, ఈవేళ నా దగ్గర డబ్బులున్నాయి. మనిద్దరం కలిసి భోంచేశాం’ అన్నాడు. ఆయన అలా ఎందుకన్నాడో ఆరోజు నాకు బోధపడలేదు. నేను మాత్రం ‘అమ్మయ్య.. బతికానురా దేవుడా’ అనుకున్నాను. కడుపు ఇంకాస్త నిండింది. హోటలు నుంచి బయటికి వచ్చాక ‘సిగరెట్టు కాలుస్తారా?’ అనడిగాడు. నేను ఉలిక్కిపడి ‘అబ్బే లేదండీ’ అన్నాను కంగారుగా ఈయనకెలా తెలుసనుకుంటూ. ‘మీరు కాలుస్తారని గుమాస్తా చెప్పాడు. పర్లేదు కాల్చండి. నేనూ కంపెనీ ఇస్తాను. నాకు అలవాటు లేదు. ఎప్పుడన్నా మీలాంటి వాళ్ళు కాల్చినప్పుడు..’  ‘ఈ ముసిలోడు ఒక పాకెట్‌ అయినా కొనుంటే బాగుండేది’ అనుకున్నాను సిగరెట్‌ ముట్టించి పొగవదులుతూ. ఆయన తాగేతీరు చూస్తే ఎప్పుడూ కాల్చేమనిషిలానే కనపడ్డాడు. ఆఫీసులో బిక్కుబిక్కుమంటూ కూర్చునే మనిషి బయట బేఫికర్‌గా ఉన్నాడు. ఆయనంత దర్జాగా, ధీమాగా ఉండటం నాకు నచ్చలేదు. వినయసంపన్నుడిలా ఆయన ముందు నుంచున్నాను. ‘ఇంటరు తప్పి టైపూ షార్టుహాండూ నేర్చుకుని ఇంటి నుంచి పారిపోయి వచ్చేననీ, బస్తీలో ఉంటున్నానీ, ఒక్కడ్నే వంటనీ’ నేను చెప్తే   ‘షార్టుహాండుకి చాలా విలువుందనీ, గవర్నమెంటు సెక్టారులోనూ, ప్రైవేటు కంపెనీల్లో దానికి చాలా డిమాండుందనీ, బయట అవకాశాలవైపు చూడమనీ ముందు ముందు ఇంకా చాలా జీవితం ఉందనీ’ చాలా చెప్పుకొచ్చాడు.  ఆరోజు తరవాత ఆయనతో ఎక్కువ కలిసింది లేదు. ఆఫీసులో పెద్దగా మాట్లాడింది కూడా లేదు.  నా సీటుకి వెనకాల బల్లముందు మూగే జూనియర్లు ఆయన మీద జోకు వేసినప్పుడు వాళ్ళతో కలిసి నవ్వేవాడిని. ఆయన చూస్తుండగానే. ఆయన మానేసిన తరవాత ఎప్పుడన్నా జూనియర్లు ఆయన గురించి చెప్పుకునేవారు. ఆరోజు ఆయన బార్‌ కౌన్సిల్‌ అసోసియేషన్‌లో హాల్‌లో కూర్చుని ఏదో చదువుకుంటున్నాడనో, కోర్టులో పాతబడ్డ నల్లటి చెట్లకింద ఎండుటాకుల మీద ఏమీ తోచక నడుస్తున్నాడనో, క్యాంటీన్‌లో టేబుల్‌మీద ఇడ్లీసాంబారు పెట్టుకుని ఆలోచిస్తూ కూర్చున్నాడనో. ఏమయితే నాకెందుకని ఆరోజుల్లో ఎప్పుడూ ఆయన గురించి పట్టించుకోలేదు నేను. తొందరలోనే మరిచిపోయాను. ఆయన వెళ్ళిపోయిన బహుశా రెండేళ్ళకనుకుంటా నేనక్కడ మానేశాను. ఆ తరవాత చాలా ఆఫీసులు, కంపెనీలు మారాను. ఎంతో మంది మనుషులు కలిసి స్నేహితులై కొంతకాలానికి వాళ్ళూ కనుమరుగైపోయారు. సంవత్సరాలు గడిచిపోయాయి. సీనియరు లాయరుగారు ఆ తరవాత హైకోర్టుజడ్జిగా చేసి రిటైరు గూడా అయిపోయారు. ఆయన చలవతో ప్లీడరు గుమాస్తా హైకోర్టులోనే గుమాస్తాగాచేరి అతను కూడా ఇప్పుడు రిటైరయ్యే దశలో ఉన్నాడని విన్నాను. ఆ సీనియరు లాయరుగారి జూనియర్లెవరూ లాయరు ప్రాక్టీసులో కుదరక కొందరు ప్రైవేటుద్యోగాలు చూసుకుంటే కొందరు ఎటూగాక కిరాణా చిల్లరకొట్లు పెట్టుకున్నారు. వాళ్ళలో పేర్లతో సహా నాకు ఒక్కరు కూడా గుర్తులేరు. మా అమ్మ పాతకాలం రగ్గుని ఒదిలేసినట్లు, క్షణకాలంపాటు కనిపించి పక్కకు నడుచుకుంటూ వెళ్ళిపోయిన మనిషిని మళ్ళీ తలుచుకోనట్లు ఆయన్ని కూడా ఆరోజుల్లోనే మరిచిపోయాను. ముప్పైఏళ్ళపాటు ఆ మనిషి నాకేమాత్రం గుర్తుకురాలేదు.  ఆ తరవాత ఈ ముప్పైఏళ్ళ కాలంలో చాలా ఆఫీసులు మారాను. ముప్పైరెండేళ్ళ వయసులో పెళ్ళి చేసుకున్నాను. పదేళ్ళ కాపురం తరవాత ఆవిడా చనిపోయింది. నా కొడుకు అమ్మమ్మ దగ్గరుండిపోయాడు. నేను మళ్ళీ ఒంటరిగా మిగిలాను. ఒకసారి గుండెనొప్పి వచ్చి బ్యాంకులో దాచిన కొద్దిమొత్తం కాస్తా హాస్పిటల్‌లో కట్టేశాను. మిగిలిందేమీ లేదు. నా స్నేహితులు కొందరు మరణించారు. కొందరు స్నేహితుల పిల్లలు పెళ్ళీడుకుకూడా వచ్చారు. ఇన్నేళ్ళ తరవాత, ఇంత జీవితం చూసి, ఇన్ని వీథులు తిరిగి, ఇన్ని ఉద్యోగాలు చేసి, ఇంత మందితో కలిసితిరిగి మరిచిపోయిన ఈ మాహానగరంలో, ముసలితనానికి దగ్గరపడుతున్న ఈ వయసులో ఎప్పుడన్నా ఆ పూట కలిసి భోంచేసిన చిరుగుకోటు లాయరు గుర్తుకొస్తుంటాడు వెడల్పాటి మొహంతో.. ఎందుకనో. ఆరోజు అక్కడ వీథి మలుపు తిరుగుతూ, పొడవాటి చల్లని చెట్లకింద నడుచుకుంటూ ‘తల్లిదండ్రులతోనే  జీవితం గడిచిపోయిందని’ చెప్పిన మాటలు ఎందుకనో ఇప్పుడూ వింతగా వినిపిస్తుంటాయి చెవుల్లో. అంతకంటే చెప్పేదేంలేదు. అతని గురించి నాకు ఇంకేమీ గుర్తులేదు. కానీ ఏ క్షణానో, ఏ చీకట్లోనో తటాలున గుర్తుకొచ్చి మాయమవుతుంటాడు. ఎందుకో తెలీదు మరి. -బి.అజయ్‌ ప్రసాద్‌

తెల్లారితే ‘బుల్లి బుజ్జి’గాడి పెళ్లి. అంతా సందడిగా ఉంది. ఆ ఇంటి మనుషుల్లో  మాత్రం సంతోషం లేదు. పెళ్లి పందిరికి కొంచెం ఆవల.. బోదె గట్టునున్న డొక్కల గూడుకి జారబడి ఆకాశం వైపు చూస్తా ‘పెద్ద బుజ్జి’గాడి కోసం ఆలోచిస్తున్నాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ఆడు ఇల్లొదిలి పెట్టేసి వెళ్లి ఐదేళ్లు దాటేసింది. ‘బుల్లి బుజ్జి’గాడి పెళ్లికి ముçహూర్తం పెట్టిన రోజు నుండీ అస్తమానూ ‘పెద్దబుజ్జి’గాడే గుర్తొస్తున్నాడు. అలా ఆడు గుర్తొచ్చినప్పుడల్లా  పెద్దాడికి కాకుండా చిన్నోడికి పెళ్లంటే గుండె గుబ గుబలాడిపోతోంది. పోనీ ఆడికే పెళ్లి చేద్దామంటే ఆ మనిషి ఊసే తెలియకుండా పోయింది. ఆనోటా ఈ నోటా తమ్ముడి పెళ్లి సంగతి తెలిసైనా ఇంటి మొహం చూస్తాడన్న ఆశ, ఒడిగట్టిన దీపంలా మిణుకు మిణుకు మంటూనే ఉంది. ఆరు బయట నిలబడి తల కాస్త బయటికి వంచి కళ్లు చిట్లించి రోడ్డు మలుపులోకి ఆశగా చూస్తున్నాడు శ్రీరామ్మూర్తి. రోడ్డు మీద వీధి దీపాల పలచటి వెలుగు. రోడ్డుకి అవతలున్న వరిచేలలో నుండి కీచురాళ్ళ శబ్దం లయబద్ధంగా వినిపిస్తోంది. పెళ్లి పందిరిలో పసుపు నీళ్లు చల్లడం కోసం ఇంట్లో నుండి  బయటకొచ్చింది వరలక్ష్మి. శ్రీరామ్మూర్తిని చూసి   ‘ఏంటయ్యా చుక్కలు లెక్కెట్టేతున్నావ్‌. కొంపదీసి కొనేత్తావా ఏంటీ?’ బుగ్గలు నొక్కుకుంటూ వెటకారంగా అంది.  ‘అబ్బా.. ఊరుకోవేసే! యెప్పుడూ ఎటకారమే నీకు? మన పెద్దోడి కోసం ఆలోసిత్తన్నానే.. ఎక్కడున్నాడో ఏంటో? మనసంతా ఆడే ఉన్నాడే’ ఆ మాటలంటున్నప్పుడు శ్రీరామ్మూర్తి గొంతు దుఃఖంతో పూడుకుపోయింది. వరలక్ష్మి కళ్లల్లో వెటకారం ఆవిరైపోయింది. ఆమె మొహం మబ్బులు కమ్మేసిన ఆకాశమైపోయింది. ‘ఊరుకో లేవయ్యా! ఆడు ఎక్కడున్నా నిజంగా మనల్నే కనిపెట్టుకుని ఉండుంటే, తెల్లారే సరికి మూర్తం టైమ్‌కైనాతప్పకుండా వొత్తాడు. ఆడిప్పుడు రాలేదంటే ఇంక ఎప్పటికీ రానట్టే. ఆడు రాకపోతే ఏమయ్యా? ఎక్కడోచోట చల్లగా ఉంటే అదే చాలు! ఎక్కువ ఆలోచన ఎట్టుకోకుండా నువ్వెళ్ళి ఏదో ఓ మూల నడుం వాల్చు. తెల్లారగట్ల పెళ్లి పనులు సక్కబెట్టుకోవాలి కదా!’ అనేసి బరువెక్కిన గుండెతో ఇంట్లోకెళ్ళిపోయింది వరలక్ష్మి. శ్రీరామ్మూర్తికి ఏం చేయాలో పాలుబోవడం లేదు. ఒకట్రెండు సార్లు రాత్రుల్లో మల్లిబాబుగాడికి లాకు సెంటర్లో కనిపించినట్టు చెప్పేడు. నిజమో! అబద్ధమో?! ఏదో శంక అడ్డొచ్చి ఇంటికి రావడానికి తన్నుకులాడుతున్నాడేమో! ఇంటి ముందున్న పంటబోదెకి, అడ్డంగా ఏసిన తాటి పట్టెల మీదగా నడిచి రోడ్డు మీదకొచ్చాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ఆ రోడ్డు పక్కనున్న దిబ్బల మీద వేసిన గడ్డి మేటుల్లో నుండి రోడ్డు మీదకొస్తున్న ఎలుకలు అడుగుల చప్పుడుకి బెదిరిపోయి మళ్ళీ గడ్డి వాముల్లోకి దూరిపోతున్నాయి. నడుస్తూనే ‘ఆ రోజు’ జరిగిందంతా అవలోకనం చేసుకుంటున్నాడు.  ∙∙  అది సంక్రాంతి నెల. ఒళ్ళంతా బురద  పూసుకుని ఓ వారం తరవాత ఇంటి గుమ్మంలోకి అడుగుపెట్టాడు ‘పెద్దబుజ్జి’. యవ్వనంతో పంట బోదె పక్కన నిబ్బరంగా పెరిగిన ‘టేకు మాను’లా పిటపిటలాడుతున్నాడు. ఒంటికి అంటిన బురదతో నల్ల రాతి విగ్రహానికి మట్టి పూత పూసినట్టున్నాడు. ఆడి ఒత్తయిన నల్లటి జుట్టులో నుండి చెమట చెంపల మీదగా జారి మెడ వంపులోకి తిరిగి జారుతోంది. ముక్కు మీద  కొన్ని చెమట చుక్కలు ముత్యాల్లా మెరుస్తున్నాయి. పెదాలపైన  నవ్వు.. మబ్బుల చాటు నుండి తొంగిచూసే చందమామలా వెలుగుతోంది. కొడుకు వాలకం చూసి గబగబా పొయ్యి మీద నీళ్లు పెట్టింది వరలక్ష్మి. ఉడుకుడుకు నీళ్లు నెత్తి మీద నుండి పోసుకున్నాడు పెద్దబుజ్జి. ఒంటి మీద బురద, పాయలు పాయలుగా నేలకి జారిపోయింది. ఆడి మెడలో వేళ్ళాడుతున్న బొటన వేలంత వీరాంజనేయుడి ‘వెండి బొమ్మ’ మంచు గడ్డలా తెల్లగా మెరిసి పోతోంది. మనిషి.. గుళ్లో రాముడిలా నల్లగా నిగనిగలాడిపోతున్నాడు. వరలక్ష్మి  కొడుకుని కళ్లారా చూసుకుని ‘నా అందమే వొచ్చింది చిట్టి నా తండ్రికి!’ అని మురిసిపోతూ మెటికలు విరిచింది. వాకిలి బయటున్న కొబ్బరి చెట్టుకి నిలబడి ఆ తంతు అంతా చూస్తూనే ఉన్నాడు శ్రీరామ్మూర్తి. కొడుకుని ఏదో అడగాలనుకుని సమయం కోసం ఆగి చూస్తున్నాడు. అప్పుడే వార్పు తీసిన వేడి వేడి అన్నంలో  పెద్దబుజ్జికి ఇష్టమైన చేమదుంపల పులుసు వేసి కొడుకు ముందు పెట్టింది. ఆవురావురుమని తింటున్న కొడుకుని చూస్తుంటే వరలక్ష్మి కళ్లల్లో నీళ్లు తిరిగాయి. ‘ఇంకెన్నాళ్లురా ఈ చాకిరీ.. బుల్రాజుగారి పొలంలో గొడ్డులా కట్టపడుతున్నావు. బాకీ తీరడానికి ఇంకెన్నాళ్లు పడతాదంటాన్నార్రా?’ కొడుకుని ఆరా తీసింది.  ‘మొన్నే లెక్కలు చూసేరమ్మ రాజుగారు.. వొచ్చే ఏసం కాలానికి తీరిపోద్దంటమ్మ. అదయ్యాకా నేను ఎంచక్కా ఏదో యాపారం చేసుంటానే’ పెద్ద బుజ్జి కళ్ళు నక్షత్రాల్లా మెరిశాయి.  ‘మాయదారి ఇల్లు కట్టకపోయినా కొంపలేం ములగక పోదును. చేసిన అప్పుకి బంగారం లాంటి పిల్లోడ్ని ఆ కఠినాత్ముల దగ్గర పనికి పెట్టాల్సొచ్చింది. మాయదారి సంతని.. మాయదారి సంత’ వాకిట్లో నిలబడున్న మొగుడి వంక ఛీత్కారంగా చూసిందామె. శ్రీరామ్మూర్తి తల తిప్పేసుకున్నాడు.  ‘పుణ్యవతిగారు ఎలాగున్నార్రా బుజ్జి! పాపం పట్టుమని మూడు పదులైనా నిండలేదు ఆవిడకి. భర్తపోయి  పుట్టింటి పంచకి చేరాల్సొచ్చింది. అన్నగారు చేసిన పాపాలు చెల్లి తలకి చుట్టుకున్నట్టున్నాయి. పాపం.. ఓ పసిగుడ్డునైనా కళ్ల చూడలేదు మా రాజు తల్లీ!’ బుగ్గలు నొక్కుకుంది వరలక్ష్మి.  ‘పుణ్యవతి’ పేరు వినగానే పెద్దబుజ్జిగాడి ఒళ్ళు ఉప్పొంగింది. ‘అమ్మా..  ఆవిడ చాలా మంచోరే. బోయినానికని ఇంటికిపోయి పంచలో కూకుంటే నీలాగే కడుపు చూసి అన్నం పెడతారే. వొద్దన్నా కొసరు ఏత్తారు. ఆదివారం రోజైతే నాలుగు మాంసం ముక్కలు ఎక్కువే ఎత్తారే. అమ్మా ఆవిడ ఎందుకో గానీ నేనంటే ఎక్కువ మక్కువ చూపిత్తారే. మిగిలిన పనోళ్లంతా నన్ను చూసి కుళ్ళు కుంటారే!’ పత్తి పువ్వులా నవ్వేడు బుజ్జి. వరలక్ష్మి ఉలిక్కి పడింది.. ‘ఓరేయ్‌ పెద్దోడా! పెద్దోళ్ళతో సేగితాలు అంత మంచియివి కావురా. అయినా వన్నం ఆవిడేందుకు పెడతాది. వంట పనోళ్ళు లేరా ఆ ఇంట్లో !’ బుగ్గలు నొక్కుకుంటూ అడిగిందామె. ‘ఎప్పుడైనా కుదిరితే ఆవిడ నాకు మాత్రమే పెడతారే. నువ్వసలు మాయ తెలీనోడివిరా బుజ్జి! అని అంటారే. మా అన్న నీ చేత గొడ్డుచాకిరీ చేయుంచుకుంటున్నాడ్రా! అని బాధ పడిపోతారే. రాజుగారు ఇంట్లో లేనప్పుడే నాతో మాట్లాడతారు. ఆయనుంటే కాలు కూడా గుమ్మం బయటికి పెట్టరావిడ’ చిన్నపిల్లాడిలా సంబరంగా చెప్పుకుంటూ పోతున్నాడు పెద్దబుజ్జి.  వరలక్ష్మి ఎందుకో కీడు శంకించింది.. ‘ఒరేయ్‌ పెద్దబుజ్జి!  ఎందుకు చెబుతున్నానో యినుకోరా. పెద్దోళ్ళతో మనలాంటోళ్ళం కొంచెం దూరంగా మసలాలి. ఆళ్ళు చనువిచ్చినా మనం ఎక్కడ ఉండాలో అక్కడే ఉండాల్రా. అందుకేనేమో మీ నాన్న నిన్నటి నుండి కిందా మీదా పడతన్నాడు. ఎవరో ఏదో చెప్పారంట నీ గురుంచి! నలుగురు నోళ్ళల్లో నానితే కొండంత నల్లరాడైనా నలుసై పోద్దిరా! కూసింత జాగ్రత్తరా నాన్నా’ కొడుకు గెడ్డం పట్టుకుని అతడి కళ్ళల్లోకి దీనంగా చూసింది వరలక్ష్మి. బుద్ధిగా తలాడించాడు పెద్దబుజ్జి. రాత్రి భోజనాలు అయ్యాక విషయాన్ని మెల్లగా కదలేశాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ‘ఏరా.. ఆ పుణ్యవతమ్మగారితో చనువుగా ఉంటన్నావంట. యెందాక వొచ్చిందేంటి యవ్వారం!’ అని కొడుకుని నిలదీశాడు. నులక మంచంలో పడుకున్న పెద్దబుజ్జి త్రాచుపాములా సర్రున పైకి లేచాడు. పిడికిలి బిగించాడు. పళ్ళు పటపటమని కొరికాడు. ‘ఏ ఎదవ నా కొడుకు చెప్పేడేంటీ నీతో. ఆడ్ని ఇటు రమ్మను. నరికి పోగులు పెట్టేత్తారాడయ్యా!’ అంటా బుసలు కొట్టాడు. అతడి కళ్ళల్లో గిరుక్కున నీళ్లు తిరిగాయ్‌. గొంతు గాద్గదికమైపోయింది. ‘ఎవడు చెప్తే నీకెందుకురా! నువ్వేం చెప్పాలనుకుంటున్నావో చెప్పు ముందు?’ కొడుకుని మరింత నిలదీశాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ‘పెద్ద బుజ్జి’ చిన్న పిల్లాడిలా ఏడ్చేశాడు. వరలక్ష్మి ఒక్క ఉదుటన వొచ్చి కొడుకుని అక్కున చేర్చుకుంది. శ్రీరామ్మూర్తి మింగిలా మిన్నకుండిపోయాడు. గుండె బరువు దిగే వరకూ ఎక్కెక్కి ఏడ్చాడు పెద్దబుజ్జి. మోచేత్తో కళ్ళు తుడుచుకున్నాడు. ముక్కు చీది వాళ్ళ నాన్న మొహంలోకి తీక్షణంగా చూశేడు. ‘ఇదిగో నీకైనా ఇంకెవడికైనా ఒకటే మాట చెబుతున్నా.. నన్నేమైనా అనండీ. కానీ పుణ్యవతమ్మ గార్ని ఏమైనా అన్నారంటే చెమడాలు ఎక్కదీసేత్తా ఏమనుకున్నారో!’ బట్టలున్న చేతి సంచిని తీసుకుని దిగ్గున అరుగు దిగి వెళ్లిపోయాడు పెద్దబుజ్జి. ‘అంత మొనగాడివైపోయావేరా.. ఏదీ నా చెమడాలు ఎక్కదీయి చూద్దాం’ వాకిట్లోకి ఉరికాడు శ్రీరామ్మూర్తి. పెద్దబుజ్జి సివంగిలా బోదె దాటేశాడు. దాటినోడు దాటినట్టే చీకట్లో కలిసిపోయాడు. వెనుక నుండి వరలక్ష్మి అరుస్తూనే ఉంది. పెద్దబుజ్జి మళ్ళీ వెనక్కి తిరిగి రాలేదు. శ్రీరామూర్తిని శాపనార్థాలు పెట్టింది వరలక్ష్మి. ‘ఓ  రెండ్రోజులు ఉందామని ఇంటికొచ్చిన కొడుకుని పట్టుమని ఒక్క పూటైనా లేకుండా తరిమేశావ్‌ కదయ్యా! నీ నోట్లో మన్నడిపోనూ.. నిన్ను తగలెయ్యా!’ అంటూ. శ్రీరామ్మూర్తి ఏం మాట్లాడకుండా గమ్మున ఉండిపోయాడు. వాడెళ్ళిపోయాక ఓ రెండ్రోజులాగి కొడుక్కోసం వాకబు చేశాడు శ్రీరామ్మూర్తి. బుల్రాజుగారి కొండగట్టు పొలాల్లో దమ్ము చేస్తున్నాడని చెప్పారెవరో. పని మొదలెట్టాడంటే రాత్రి పగలు తేడా ఉండదు ఆడికి. బుల్రాజుగారి కొండగట్టు పొలం ఊరికి ఓ ఐదు కిలోమీటర్ల ఆవల ఉంటుంది. రాత్రి, పగలు ఆడికి అక్కడే మకాం. వారం గడిచిపోయింది. వారానికి ఇంటికి రావాల్సిన పెద్ద కొడుకు రాక పోయేసరికి కొంచెం కంగారు పడింది వరలక్ష్మి. రాజుగారి పొలంలో పనిచేసే మిగతా పనోళ్ళని వాకబు చేసింది. రాజుగారి పాలేరు వీరంశెట్టి, రాజుగారి ఇంటి నుండి కేరేజీ పట్టికెళ్తే పొలంలోనే తినేసి అక్కడే పాకలో పడుకుంటున్నాడని చెప్పేరు. చూస్తుండగానే రెండో వారం వొచ్చేసింది. బుజ్జిగాడు రాజుగారి పొలాల్లో కనిపించడం లేదని చెప్పేరెవరో. రాజుగారింటికి ఎళ్ళేడు శ్రీరామ్మూర్తి.  ‘ఏరా శీరామ్మూర్తి.. ఆడు రాలేదా మీ ఇంటికి? చేలోనే ట్రాక్టరు వొదిలేసి ఎటో ఎల్లిపోయాడంట తొత్తు కొడుకు. బొత్తిగా భయం బత్తి లేకుండా పెంచేరు సన్నాసిని. ఆడింటికొస్తే నేను రమ్మన్నానని చెప్పు’ రెండే రెండు ముక్కలు మాట్లాడేసి దబ్బున కూర్చీలో నుండి పైకి లేచి భుజం మీద కండువాని ఒక్క దులుపు దులిపి విసురుగా ఇంట్లోకెళ్ళిపోయారు రాజుగారు. చూస్తుండగానే వారాలు కదిలి నెలలైనాయి. ఎన్ని దిక్కులు తిరిగినా పెద్దబుజ్జిగాడి ఆచూకీ తెలీలేదు.  కొడుకు కోసం బెంగటిల్లి పోయాడు శ్రీరామ్మూర్తి. వరలక్ష్మి ఐతే మంచం పట్టేసింది. ఆడి కోసం వెతకని చోటు లేదు. చేయని వాకబు లేదు. ఎక్కడో టౌన్‌లో ఎవరో పిల్లతో కనిపించాడని ఒకరిద్దరు చెప్పేరు. అన్నవరం కొండమీద కనిపించాడని అన్నారు ఇంకొందరు. ఎన్ని శకునాలకి ఎళ్లినా ఏదో దిక్కున ఉన్నాడనే చెబుతున్నారు. కళ్ళు కాయలు కాసేలా కొడుకు కోసం ఎదురు చూస్తూ ఐదేళ్లుగా గుండెల్లోనే కుంపటి పెట్టుకుని భారంగానే బతుకుని వెళ్లదీస్తున్నారు ఆ ఇద్దరూ. బుల్లిబుజ్జిగాడి పెళ్లికైనా పెద్ద కొడుక్కి విషయం తెలిసి ఇంటికొస్తాడనే ఆశ వాళ్ళిద్దరిలో మిణుకు మిణుకు మంటూనే ఉంది.  ∙∙  శ్రీరామ్మూర్తి అడుగులు లాకు సెంటరు వైపు భారంగా పడుతున్నాయి. ‘ముత్తాలమ్మ దయ వల్ల ఆడక్కడే ఉంటే ఎంత బావుంటాది! వొచ్చే తీర్థానికి  యేట పోతుని బలిత్తాను తల్లో!’అని ఊరి దేవతకి మనసులోనే మొక్కుకుంటా లంక పొగాకు చుట్టని ఎలిగించాడు. పంచాయతీ ఆఫీసు దాటి, ఆ పక్కనే ఉన్న ముత్యాలమ్మ గుడి పక్కనుండి ఎడమ వైపుకి తిరిగి మెల్లగా కాలవ గట్టు ఎక్కేడు.  ఓ పక్క నిబ్బరంగా అంతెత్తు పెరిగి, బోర్డర్లో కాపుకాసే జవానుల్లా ఉన్నాయి తాడిచెట్లు. ఇంకో పక్క గుంపులు గుంపులుగా పెరిగి కాల్వలోకి జారిన ముళ్ల పొదలు.  నిశాచరాలు అలికిడి చేస్తున్నాయి. మెల్లగా లాకుల మీదకి వొచ్చి నిలబడ్డాడు శ్రీరామ్మూర్తి. రెండు కాల్వల మధ్యలో లాకుల దిగువున ఉన్న మొండిలో చింత చెట్ల గుబురుల్లో చిక్కటి చీకటి తలదాచుకుంది. చలికి ముడుచుకు కూర్చున్న ముసలమ్మల్లా నాలుగైదు పెంకుటిళ్లు. ఓ పెంకుటింట్లో లైటు వెలుగుతూనే ఉంది. అది లాకు సూపెర్నెంటు ఆఫీసు. లాకు స్టాఫ్‌ కోసం కట్టిన మిగిలిన ఇళ్లు పాడుపడిపోవడం వల్ల వాటిల్లో ఎవరూ కాపురాలు ఉండట్లేదు. ఆ సూపెర్నెంటు ఆఫీస్‌ గది వెనుకనున్న కిటికిలో నుండి జారుతున్న లైటు వెలుతురు బయట ఉన్న చీకటిని చీల్చడానికి విఫలయత్నం చేస్తూ చింత చెట్ల మొదళ్లో పలచగా పరుచుకుంది. శ్రీరామ్మూర్తి చుట్టని మునివేళ్లతో తిప్పుతూ గట్టిగా ఓ దమ్ము లాగి వదిలాడు. చుట్టూ చూశాడు. ఎవరి జాడ కనిపించలేదు. కళ్ళల్లో నీళ్లు గిరుక్కున తిరిగాయి. భారంగా వెనక్కి తిరిగి వొచ్చేస్తుంటే చింతతోపులో చిన్నగా ఏదో అలికిడి అయినట్టనిపించింది. అటువైపు కళ్ళు చిట్లించి చూశాడు శ్రీరామ్మూర్తి. చింత చెట్టు మొదట్లో, మసక మసగ్గా పరుచుకున్న వెలుతుర్లో ఏదో ఆకారం అస్పష్టంగా కదలాడినట్టన్పించింది. గట్టు మీద నుండి కొంచెం కిందకి దిగి పరకాయించి చూశాడు. ఒక్కటి కాదు రెండు ఆకారాలు. శ్రీరామ్మూర్తి కళ్ళు మెరిశాయి. ‘పెద్దబుజ్జిగాడే! ఆడి పక్కన ఉన్నది ఎవరో చెప్పిన పిల్ల గామోసు! ఆ పిల్లని ఊళ్ళోకి తీసుకు రావడానికి తన్నుకులాడుతున్నాడేమో’ గబగబా మొండిలోకి దిగిపోయాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ఆ అలికిడికి ఆ రెండు ఆకారాలు ఉలిక్కిపడ్డాయి. దిగ్గున లేచి కూచున్నాయి. మగ ఆకారం వెంటనే తేరుకుని మసక వెలుతురులో నుండి చటుక్కున చిమ్మ చీకట్లోకి జారుకుంది. ఆడ మనిషి మాత్రం నెత్తి మీద చెంగు కప్పుకుని తలొంచుకుని అలాగే నిలబడి పోయింది. ఆ మగాడి వెనకాల పడ్డాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ‘ఓరేయ్‌ పెద్దబుజ్జీ! నిన్నేం చేయను ఆగరా.. మీ అమ్మ నీ కోసం బెంగెట్టుకుందిరా’ అరుస్తూనే ఆ నల్లటి మనిషి వెనకాల పరుగెత్తాడు. ఆ మనిషి చీకట్లో చీకటిలా కలిసిపోతూ చేతికి చిక్కడం లేదు. శ్రీరామ్మూర్తి పరుగెడతానే ఉన్నాడు. పరుగెడుతూ పరుగెడుతూ ఇద్దరూ యించు మించుగా కాలవ వారకి వొచ్చేశారు. శ్రీరామ్మూర్తి ఆ నల్లటి మనిషి మీదకి ఉరికి లాఘవంగా చేతిని అతడి మెడ చుట్టూ మెలేశాడు. ఊపిరి ఆగిపోయినట్టు ఉక్కిరి బిక్కిరైపోయాడు ఆ మనిషి. శ్రీరామ్మూర్తిని ఒక్క తోపు తోశాడు ఆ నల్లటి మనిషి. శ్రీరామూర్తి పట్టు తప్పి వెల్లకిలా పడబోయి తమాయించుకున్నాడు. ఆ ఊపులో ఆ నల్ల మనిషి మెడలోని తాడు శ్రీరామ్మూర్తి  చేతిలోకొచ్చేసింది. ఆ నల్లటి మనిషి మాత్రం ఒక్క అంగలో కాల్వలోకి దూకి రెండు బారల్లో ఆవలి ఒడ్డుకి వెళ్ళిపోయాడు. ఉసూరోమనిపోతూ సూపర్నెంటు ఆఫీసు కిటికీ దగ్గరకొచ్చి నిస్సత్తువుగా గోడకి జారగిలపడిపోయాడు శ్రీరామ్మూర్తి. చేతిలో నల్ల తాడుని పైకెత్తి నిరాసక్తంగా చూశేడు దాని వైపు.  కొసన చంద్రుడిలా వేళ్ళాడుతూ తళుక్కున మెరిసింది వీర హనుమంతుడి వెండి బొమ్మ! దిగ్గున లేచి నిలబడ్డాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ‘ఆడు బుజ్జిగాడే!’ నల్లతాడున్న ఆంజనేయుడి బొమ్మని పిడికిలిలో బిగించి పట్టుకున్నాడు.   చీర చెంగుని నెత్తి మీద కప్పుకుని, వడి వడిగా గట్టు మీదకెళ్ళిపోబోతున్న ఆడామె భుజం మీద చెయ్యేసి సర్రున వెనక్కి లాగాడు. చీరచెంగు ఆమె నెత్తి మీద నుండి జారింది. కిటికిలోని లైటు వెలుగు ఆమె మొహం మీద పడింది. ఉలిక్కి పడ్డాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ‘తూము కాడ బేబమ్మ!’ నోరెళ్లబెట్టాడు. తల దించుకుంది బేబమ్మ.  ‘ఏంటే బేబమ్మా! మా వోడు నీకోసం యిక్కడికొత్తున్నాడని ఒక్క మాటైనా సెప్పలేదే! ఆడి కోసం ఎంత మనేద పడతన్నామో నీకు తెల్వదా? నీకు మేమేం పాపం చేశామే బేబమ్మా!’ బోరుమంటూ మొహాన్ని రెండు చేతుల్లో దాచుకున్నాడు.  చివ్వున తలెత్తింది బేబమ్మ ‘ఊరుకోవయ్యా పేద్ద ఏడ్చేవూ! వల్లో ఏసుకోడానికి పెద్దబుజ్జిగాడు మీ అందరిలాగా దగుల్బాజీ ఎదవనుకున్నావా! నిఖార్సైన మొగోడు. పెతీ ఆడబిడ్డలోనూ అమ్మని చూసేంత మంచోడు. ఆడ్ని ఏమైనా అంటే అన్నోళ్ల కళ్ళు పెటీల్మని పేలిపోతాయి. పురుగులు పడి సచ్చిపోతారు’ బేబమ్మ శాపనార్థాలు పెట్టింది.  అది శ్రీరామ్మూర్తి క్కూడా తెలుసు. కాకపోతే ఆ రోజేదో సెప్పుడు మాటలు విని అలా ఊగిపోయాడు. కానీ మరిప్పుడు కళ్ళతో చూశాడు కదా! ‘అయితే ఆడిప్పుడు ఏ తప్పూ చేయలేదంటావా?’ ‘ఆ.. ఇక్కడ జరిగింది తప్పే, కానీ ఆ తప్పు చేసింది పెద్దబుజ్జిగాడు కాదు. మల్లిబాబుగాడు’ బేబమ్మ ఆవేశంలో నిజం కక్కేసింది. శ్రీరామ్మూర్తి స్థాణువై పోయాడు. ఆ వెంటనే తేరుకున్నాడు. ‘పారిపోయినోడు మల్లిబాబుగాడు అయితే ‘మరి ఇది?’ వెండి బొమ్మున్న అరచేతిని పైకెత్తి బేబమ్మ ముందుకి చాపాడు.  బేబమ్మ నీళ్లు నమిలింది..  ‘చెప్తావా.. పీక పిసికేసి కాల్వలో పడీ మంటావా!’ సింహంలా ముందుకురికాడు శ్రీరామ్మూర్తి.  బేబమ్మ భయపడుతూనే చెప్పడం మొదలెట్టింది.  ∙∙  ఆయాల నీళ్ల బోదె దూకేసి చీకట్లో కలిసిపోయిన పెద్దబుజ్జి సరాసరి రాజుగారింటికి వెళ్లిపోయాడు. ఆయాలప్పుడు వొచ్చిన బుజ్జిగాడిని ఒకింత అనుమానంగా చూశేరు రాజుగారు. అసలు గొడవ చెప్పక నాన్న తాగి తందనాలు ఆడుతుంటే ఇంట్లో ఉండలేక వొచ్చేశానన్నాడు పెద్దబుజ్జిగాడు. రాజుగారికెందుకో నమ్మకం కలగలేదు. అప్పటికే పనోళ్లు ఒకరిద్దరు చెవులు కొరుక్కుంటున్నప్పుడు వినకూడని మాటలు ఒకట్రెండు ఆయన చెవిలో పడ్డాయి. అయినా కూడా చింకి చాప ఒకటి ఇప్పించి ఆడ్ని పంచలో పడుకోమన్నారు. బయటంతా చల్లగా ఉంది. ఆ చలిలోనే మోకాళ్ళు డొక్కలోకి ముడుచుకుని వొణుకుతా పడుకున్నాడు పెద్దబుజ్జి. అప్పటికే పుణ్యవతిగారు నిద్ర పోయేరు. తెల్లారగట్ల ఇంకా మసక చీకటి ఉండగానే కాలు మడుచుకుందారని బయటకొచ్చింది ఆవిడ. పంచలో బుజ్జిగాడి మూలుగు  విన్పించిందావిడకి. జ్వరంతో ఆడి వొళ్ళు పెనంలా కాలిపోతుంటే దుప్పటి తెచ్చి కప్పేరు. తడిగుడ్డతో మొహం తుడిసి, నుదుటికి అమృతాంజనం రాస్తుంటే రాజుగారి కళ్ళల్లో పడిపోయారు. చప్పున తల దించేసుకున్నాడాయన. అంతకుమించి ఇంకేం అనలేదు చిత్రంగా. తెల్లగా తెల్లారక ఆరెంపీని పిలిపించి ఆడికి వైద్యం చేయించారు. ఆడికి ఇష్టమైన కూరలవి వొండి పెట్టమన్నారు రాజుగారు. కొంచెం తెరిపిన పడ్డాక రెండ్రోజులాగి కొండగట్టు పొలంలో దమ్ము చేయడానికని పంపించేరు. దమ్ము చేసినన్నాళ్లు అక్కడే మకాం. రోజూ రాజుగారి పాలేరు వీరంశెట్టి కేరేజీ పట్టుకెళ్ళి యిచ్చొచ్చేవోడు. చెప్పడం ఆపేసింది బేబమ్మ. ‘ఆ తర్వాత ఏమైంది?’ హుంకరించాడు శ్రీరామ్మూర్తి. ‘ఆ తర్వాత ఆడి గురుంచి నాకేం తెలీదు’ తలొంచుకుని నిలబడింది బేబమ్మ. ఒక్క అంగలో ఉరికి బేబమ్మ జుట్టు పట్టుకుని గుంజి పళ్ళు పటపటా కొరికాడు శ్రీరామ్మూర్తి. బేబమ్మ నేలకి ఒంగిపోయింది. శ్రీరామ్మూర్తి కాళ్ళు పట్టుకోబోయింది. ‘నాకు అంత వరకే తెలుసు శీరామూర్తే.. అది కూడా ఆ వంట మనిషి నాగరత్నం చెబితే తెలిసింది. ముత్తేల్లమ్మ సాచ్చిగా ఇంకేం తెలీదు నాకు’ చేతులెత్తి దణ్ణమెట్టింది బేబమ్మ.  ‘మరి ఆ మల్లిబాబుగాడి మెళ్ళోకి ఈ బొమ్మేలా వొచ్చింది?’ కోపంతో శ్రీరామ్మూర్తి ముక్కు పుటాలు అదురుతున్నాయి.  ‘ఆ ఎండి బొమ్మ గురుంచి ఆ మల్లిబాబుగాడు ఎవరికీ చెప్పొద్దని ఒట్టేయించుకున్నాడు శ్రీరామ్మూర్తే! అయినా నీవు అడిగేవు గాబట్టి చెబుతున్నాను. అదైతే ఆడికి రాజుగారి కొండగట్టు పొలాల్లో దొరికిందంట’ అంటూ మళ్ళీ చెప్పడం మొదలెట్టింది బేబమ్మ.  ‘మొన్న పోయిన వేసవిలో చేపల చెరువు కోసమని కొండగట్టు పొలాల్లో ఓ పదెకరాల్లో మట్టి తవ్వించారంట రాజుగారు. పక్క టౌన్‌ నుండి తవ్వోడలు, పక్క ఊరు నుండి మట్టి పని చేసేవోల్లు వొచ్చేరు. మన ఊళ్ళో నుండి మల్లిబాబు, పాలేరు వీరంశెట్టి మాత్రమే ఆ జనాలతో కలిశారు. రెండో రోజు తవ్వకాల్లో తవ్వోడా పళ్ల చక్రాలకి ఓ ఎముకుల గూడు తగులుకుని పైకి లేచిందంట. పక్కూరు నుండొచ్చిన మట్టి పనోళ్ళు జడుసుకున్నారంట. ఆ పక్కనే మట్టిలో మల్లిబాబుకి  ఈ వెండి బొమ్మ దొరికిందంట. అది ఎవరికీ తెలీకుండా ఈడు బొమ్మని జోబీలో పెట్టేసుకున్నాడంట. ఎముకల గూడు గురించి బయటికి పొక్కితే ప్రాణాలు తీసేత్తానని బెదిరించారంట రాజుగారు. ఆ మర్నాడే  మల్లిబాబుకి జొరమొచ్చేసి ఓ రెండ్రోజుల వరకూ లేవలేదు. మళ్ళీ ఆడు ఆ పనికెళ్ళలేదు. ఓ రెండు మూడుసార్లు మల్లిబాబుగాడు రాజుగారి పాలేరుని దాని గురించి ఆరా తీసేడంటా. ఆడు ఇషయం చెప్పలేదంట. మల్లిబాబుగాడైతే ఆ ఎముకల గూడు ‘పెద్దబుజ్జి’ గాడిదేమో అంటున్నాడు. ఒకట్రెండు సార్లు ఈ బొమ్మ ఆడి మెళ్ళో ఈడు సూసేనంటున్నాడు. అది గనుక నీకంట్లో పడితే ఆరా తీత్తావని, ఇషయం బయటికి పొక్కితే రాజుగారు ఈడ్ని కూడా కొండగట్టు పొలానికి బలిత్తాడని బయపడి ఇన్నాళ్లు ఎవరి కంట్లో పడకుండా చొక్కాలో దాసేసుకున్నాడు ఆ బొమ్మని. నా మీద దయుంచి ఈ సంగతి ఇంకెక్కడా చెప్పకు శ్రీరామ్మూర్తే’ చేతులెత్తి దణ్ణమెట్టింది బేబమ్మ.  శ్రీరామ్మూర్తి నిట్టనిలువునా నేల మీద కూలబడిపోయాడు. నెత్తిని నేలకేసి బాదుకున్నాడు. ‘పెద్దబుజ్జే..! ఎంత ఘోరం జరిగిపోయింద్రా.. పెద్దోళ్ళతో సేగితం చెయ్యొద్దని మీ అమ్మ చెప్పినా యిన్నావు కాదురా కొడుకో. పెద్దోళ్ళకి మన పేణాల కంటే ఆళ్ల పరువే పేణమని తెలుసుకోలేక పోయావేంట్రా. ఒరేయ్‌ పెద్ద బుజ్జే.. ఆళ్ళు నీకెట్టిన కేరేజీల్లో ఏ విషమెట్టి సంపేశారో నా తండ్రో’ అంటా నెత్తీ నోరూ బాదుకుంటూ నేల మీద దొర్లిదొర్లి దిక్కులు పిక్కటిల్లేలా బోరుమన్నాడు. గుండెల్లో బరువు దిగే వరకూ చాలాసేపు అలా ఏడుస్తూనే ఉన్నాడు.  ∙∙   తెల్లారిపోయింది.. ‘బుల్లిబుజ్జి’ గాడి పెళ్లైపోయింది. ‘మన పెద్దోడు రాలేదయ్యా!’ దిగులుగా శ్రీరామ్మూర్తి భుజం మీద తలవాల్చింది వరలక్ష్మి.  ‘ఏదో ఓ రోజు వొత్తాడు లేవే.. ఆడికి మనమంటే పేణం. పేణాల్ని వదిలేసి ఈ భూమ్మీద ఎవడు మాత్రం ఎంతకాలం ఉండగలడే’ శ్రీరామ్మూర్తి గొంతు దుఃఖంతో పూడుకుపోయింది. పెద్దబుజ్జి భూమ్మీద లేడని తెలిస్తే వరలక్ష్మి బతికి బట్టకట్టలేదని శ్రీరామ్మూర్తికి తెలుసు. అందుకే విషయం ఎక్కడ బయటికి పొక్కనీయొద్దని ఆరాత్రే బేబమ్మ చేత ఒట్టేయించుకున్నాడు. పెద్దబుజ్జిగాడ్ని చంపేశారన్న విషయం ఇప్పుడు ఆ ఊళ్ళో ఆ ముగ్గురికి మాత్రమే తెలుసు. ‘పరువు’ కోసం పెద్దబుజ్జిగాడ్ని చంపించేసిన బుల్రాజుగారికి, ఆయన చెప్పినట్టే అన్నం కేరేజిలో విషం కలిపి చంపేసిన వీరంశెట్టికి ఆ విషయం ఆళ్ళకి తెలిసిపోయిందని ఏమాత్రం తెలీదు. ‘పెద్దబుజ్జిని’ తొమ్మిది నెలలు మోసి కనీ పెంచిన వరలక్ష్మి, ఆడు రాజుగారి పొలంలో పని చేసినన్నాళ్లు కొడుకులా కనిపెట్టుకుని ఉన్న పుణ్యవతిగారు.. ఆడి కోసం ఆశగా ఎదురు చూస్తానే ఉన్నారు. -శ్రీనివాస్‌ కుడిపూడి

‘ప్రయాణీకులకు విజ్ఞప్తి.. రైలు నంబరు 12728, హైదరాబాద్‌ నుండి  ఖాజీపెట్, విజయవాడ మీదుగా విశాఖపట్టణం వెళ్ళవలసిన గోదావరి సూపర్‌ ఫాస్ట్‌ ఎక్స్‌ప్రెస్‌ ఒకటవ నంబరు ప్లాట్‌ ఫామ్‌ నుండి బయలుదేరుటకు సిద్ధంగా ఉన్నది’ మీరు విన్నా వినకపోయినా చెప్పడం నా బాధ్యత అన్నట్టు వరుసగా మూడు భాషల్లోనూ చెప్పింది ఆటోమేటెడ్‌ రైల్వే అనౌన్సర్‌. ‘త్వరగా నడువ్‌ మొద్దూ.. రైలు కదిలిపోతుంది’ ఆమెని లాక్కెళుతున్నట్టు పెద్దపెద్ద అంగలతో వేగంగా నడుస్తున్నాడు భర్త. ‘కొంచెం మెల్లగా నడవండీ..’ కాళ్లకి అడ్డుపడుతున్న చీరని పైకి లాక్కుంటూ అతని వెనక పరిగెడుతున్నట్టు నడుస్తోంది ఆమె.  ‘ప్రయాణాల్లో కూడా ఈ వెధవ చీరలెందుకు? ఏ పంజాబీ డ్రెస్సో వేసుకుని చావక’ విసుక్కున్నాడు. ‘అత్తయ్యగారికి నచ్చదు కదండీ’ అంది పుస్తకాల కొట్టువైపు చూస్తూ.. కొనమంటే మళ్ళీ ఎక్కడ తిడతాడో అనుకుని. ‘ఆ కాడికి మేమంటే ఏదో పెద్ద భయమున్నట్టు! బస్సులో వెళ్లి ఏడవమంటే వాంతులు అదీ ఇదీ అని వంకలు’ వచ్చే పోయే జనాల్ని తప్పించుకుంటూ కాస్త ఖాళీగా ఉన్న బోగీ కోసం వెతుకుతున్నాడు.               ‘జనరల్‌ ఇటు పక్క అనుకుంటా అండీ..’ వెనకకు చూపించింది.. జారిపోతున్న బ్యాగ్‌ని భుజం మీదకి లాక్కుంటూ.  ‘నాకు తెలీదా? చూశావా ఎంత జనమో? నువ్వెళ్ళి జనరల్‌లో కూచుంటే ఏ దొంగ వెధవో అర్ధరాత్రి వేళ ఆ మెళ్ళో ఉన్న సూత్రాలతాడు కాస్తా లాక్కెళ్లిపోతాడు. నీకసలే పడుకుంటే ఒళ్ళు తెలీదు.’ ‘ఈ బోగీ కొంచెం ఖాళీగా ఉన్నట్టుందండీ’   ‘అందులో బొత్తిగా ఆడవాళ్లు లేరు. ఇదిగో ఇందులో ఎక్కు. త్వరగా’ ట్రైను తలుపు దగ్గర కంబీని పట్టుకుని, రిజర్వేషన్‌ బోగీలో ఆమెని ఎక్కించేశాడు. రైలు మెల్లగా కదిలింది. ‘ఏవండీ పిల్లలు జాగ్రత్త. చిన్నది నిద్రలో పక్క తడిపితే విసుక్కోకండి’ చేతిని పట్టుకుంది. ‘ఎన్నిసార్లు చెప్తావ్‌? వెధవ నస. టీసీ వస్తే అత్యవరసరం ఉండి బయల్దేరాను, సీటు దొరకలేదని చెప్పు. ఫైన్‌ కట్టమంటే వచ్చే స్టేషన్లో దిగిపోతా అని చెప్పు. సీటు దొరికితే నిద్రపోకు. బండి ఎక్కడా ఎక్కువ సేపు ఆగదు’ కంబీని వదిలేస్తూ ఆమె చేతిని కూడా విడిపించుకున్నాడు. ‘ ఏవండీ.. టిక్కెట్టు మీ జేబులో ఉండిపోయింది ’ గట్టిగా అరిచింది. అప్పటికే  రైలు ప్లాట్ఫారం దాటేసింది. నాంపల్లిలో ఓ మాదిరి జనాలతో బయల్దేరిన రైలు సికింద్రాబాద్‌ వచ్చేసరికి ప్రయాణికుల యాత్రా బస్సులా నిండిపోయింది. ‘ఈ సీట్లో ఎవరైనా ఉన్నారాండీ?’ ఖాళీ సీటుకోసం వెతుక్కుంటూ వచ్చి అడిగింది ఆమె. బెర్త్‌పైకి వేలు చూపించాడు అతను. మొహం మీద తడి తువ్వాలు కప్పుకుని గురక పెట్టి పడుకున్నాడో మనిషి. ‘ఓహ్‌’ నిరుత్సాహంగా కిక్కిరిసిన కంపార్ట్‌మెంట్‌ అంతా  వెతికింది చోటు కోసం. ‘ఆయన ఇప్పట్లో లేచేలా లేడు. మీరు కూర్చోండి’ మరోసారి పైకి చూసి నిర్ధారించుకున్నట్టు చెప్పాడు. ‘థాంక్స్‌’బ్యాగ్‌ని సీటు కింద పెట్టి కూర్చుంది.  గ్రీష్మ తాపం ఇంకా చల్లారలేదు. కిటికీలోంచి బైటికి చూస్తోంది. అలసట వల్లో, ఆలోచనల బరువు వల్లో గానీ ముఖం వాడినట్టు తెలుస్తోంది. సంధ్య సూరీడు వెళ్ళడానికి మొరాయిస్తూ ఆమె ముఖంపై చురుక్కుమని చల్లని నిప్పులు కురిపిస్తున్నాడు. ఆమె కళ్ళలో సన్నని కన్నీటి పొర. చాలా సేపటి నుంచి గమనిస్తున్న అతను.. తను చదువుతున్న పుస్తకాన్ని మూసి యథాలాపంగా ఎండకి అడ్డుపెట్టాడు. ఆమె గమనించే స్థితిలో లేదు.   ‘వాటర్‌ బాటిల్‌.. అక్కా.. వాటర్‌ బాటిల్‌ కావాలా?’ మొహం మీద బాటిల్‌ పెట్టి అడిగాడు కుర్రాడు. ఈ లోకంలోకి వచ్చిన ఆమె వద్దని చేత్తో సైగ చేసింది. ఏదో గుర్తొచ్చినట్టు ఫోన్‌ తీసి చూసుకుంది. ఏడు మిస్డ్‌ కాల్స్‌ ఉన్నాయి. కంగారుగా కాల్‌ చేసింది. ‘హలో.. ఫోన్‌ సైలెంట్‌లో ఉంది చూస్కోలేదండీ’ ‘...’ అవతల మనిషి అరుస్తున్నాడో తిడుతున్నాడో గానీ గొంతు గట్టిగానే వినిపిస్తోంది. ‘మీరే కదండీ టికెట్‌ నా దగ్గరుంటే పడేస్తానని, రైలెక్కే ముందు గుర్తు చెయ్యమన్నారు?’ నెమ్మదిగా అంది ఫోన్‌ వాల్యూమ్‌ తక్కువగానే ఉందో  లేదో అని మరోసారి చూసుకుంటూ.  ఏదో అరిచి ఫోన్‌ పెట్టేసింది అవతలి గొంతు. నిట్టూర్చి ఫోన్‌ను బ్యాగ్‌లో పడేసింది స్విచ్‌ ఆఫ్‌ చేస్తూ. ఒంటరి ప్రయాణాలు కొన్నిసార్లు భారంగా ఉంటాయి. ఈసారి ఆ భారానికి భయం తోడైంది. బోగీ అంతా గోలగా ఉంది. ‘ఈ పుస్తకం మీరు చదివేస్తే ఇస్తారా?’ అడిగింది అతని చేతిలోని మ్యాగజైన్‌ని చూస్తూ. ఇచ్చాడు.    ‘థాంక్యూ’ గబగబా పేజీలు తిప్పి ఆఖరి పేజీ దగ్గర ఆగింది ‘పెన్ను ఇస్తారా?’ సైగ చేసింది అతని జేబుని చూపిస్తూ. ఇచ్చాడు ఫోన్లో పాటలు వింటున్న అతను. ‘టీసీ వచ్చి టిక్కెట్టు చూపించమంటే ఏం చెప్తారు?’ కిటికీలోంచి బైటికి చూస్తూ అడిగాడు. ‘మీకెలా తెలుసు’ అన్నట్టు చురుక్కుమని చూసింది. ‘సారీ.. మీరు ట్రైన్‌ ఎక్కగానే ఎవరినో అడుగుతున్నారు కదా? నేను ఇటు వైపు తలుపు దగ్గర ఉన్నాను’ ‘మ్‌.. మా ఆయన.. టికెట్‌ ఇవ్వడం మర్చిపోయాడు’ ‘మరిప్పుడెలా? ఫైన్‌ కట్టేస్తారా?’ ‘సీటు ఇస్తా అంటే ఆలోచిస్తాను. అయినా ఏమైతే అదవుతుంది. చూద్దాం’ పజిల్‌ సగం సగం గడులు నింపేసి పెన్నుని అతనికి ఇచ్చేసింది. ‘మీకు ధైర్యం ఎక్కువే’ అన్నాడు పెన్ను జేబులో పెట్టుకుంటూ.  ‘ధెర్యానికి డబ్బులు అక్కర్లేదు కదండీ’ మొదటిసారి నవ్వింది.   రైలు ఖాజీపేట దాటింది.   ‘కుదరదయ్యా. వచ్చే స్టేషన్‌లో దిగి జనరల్లోకి వెళ్లిపో. మళ్ళీ నిన్ను ఇక్కడ చూస్తే ఫైన్‌ రాసేస్తాను’ రుసరుసలాడి పోతున్నాడు టీసీ. అతని వెనక నలుగురైదుగురు కుర్రాళ్లు.. సీటు కోసం వెంటపడుతుంటే విసుక్కుంటూ టిక్కెట్లు చెక్‌ చేస్తున్నాడు. ‘సైడ్‌ లోయర్‌ అండీ’ .. టికెట్‌ చూపించాడు అతను. ‘అమ్మా మీది?’ అంటూ ఆమెను టికెట్‌ అడిగి ‘ బాబూ లేవండి టికెట్‌ చూపించండి’ అంటూ పైన పడుకున్న మనిషిని తట్టి లేపాడు. తనని కాదన్నట్టు బయటకు చూస్తున్న ఆమె ఏం చేస్తుందా అని ఆత్రంగా చూస్తున్నాడు అతను. ‘అమ్మా’ గట్టిగా పిలిచాడు టీసీ. ఆమెలో చలనంలేదు. ‘ ఆవిడ’ ఏదో చెప్పబోయాడు అతను.    ‘సార్‌.. మీ వైఫా? కళ్ళు తెరచి నిద్రపోతున్నట్టున్నారు. ఆరేసీయా? సీట్లు లేవు. మీరిద్దరూ సద్దుకుంటానంటే నాకేం అభ్యతరం లేదు’ చెప్పేసి వెళ్లిపోయాడు టీసీ. కాసేపు నిశ్శబ్దం. కొంగు నోటికి అడ్డుపెట్టుకుని వస్తున్న నవ్వుని ఆపుకుటోంది ఆమె. ‘అలా ఎలా కూర్చున్నారు? మీకు భయం వెయ్యలేదా?’ టీసీ వెళ్ళాడో లేదో అని చూసుకుంటూ అడిగాడు. ‘వెయ్యలేదా? రైలు చప్పుడు కన్నా గట్టిగా కొట్టుకుంది నా గుండె’ ‘ఇందాక  ధైర్యం, డబ్బులు అని ఏదో అన్నారు?’ ‘వాటన్నిటికన్నా చెడ్డది ఒకటి ఉంది. పరువు అనీ.. ఆ బరువునెందుకు మోస్తామో తెలీదు’ ‘పోన్లెండి..గండం గట్టెక్కింది’ ‘సారీ.. మరో దారి లేక’ ‘పరవాలేదు’ ‘మీ భోజనం?’ అడిగింది తను తెచ్చిన చపాతీల పొట్లం తెరుస్తూ. ‘విజయవాడలో చూస్తాను’ ‘నేను ఎక్కువ తెచ్చాను’ అంటూ అతనిచ్చిన పుస్తకం మధ్యపేజీ చించి రెండు చపాతీలు వేసింది. కొద్దిగా మాడి అట్టల్లా ఉన్నాయి అవి. కూర డబ్బా తెరవగానే గుప్పుమంది వాసన.   ‘థాంక్యూ’ అందుకోబోయాడు.  ‘అయ్యో.. వేడిగా ఉన్నప్పుడు మూత పెట్టేసాను. కూర పాడైపోయింది. ఈ పూట నాక్కూడా పస్తే’ జాలిగా అతని వంక చూసింది. కళ్ళు పెద్దవి చేస్తూ భుజాలెగరేశాడు. తెచ్చిన భోజనం చెత్తకుప్పలో పడేసింది. ఫోన్‌ స్విచ్‌ ఆన్‌ చేసి రెండు నిముషాలు ఆలోచించి డయల్‌ చేసింది. ‘ఏవండీ.. పిల్లలేం చేస్తున్నారు? తిన్నారా?’ అని అడిగింది. ఏదో వెటకారంగా మాట్లాడుతున్నట్టు కొద్దిగా వినిపిస్తోంది అవతలి గొంతు. ‘అత్తయ్య ఏమైనా ఫోన్‌ చేశారా? కాలు ఎలా ఉందిట? నేను చేస్తే తియ్యలేదు ఫోను’. పొడిపొడిగా వినిపిస్తున్నాయి అవతలి మాటలు.     అర్ధరాత్రి దాటింది. హ్యాండ్‌ బాగ్‌ మీద తల వాల్చుకుని భుజాల మీదుగా పవిట కప్పుకుని పడుకోడానికి ప్రయత్నిస్తోంది ఆమె. అటూ ఇటూ  కదలినప్పుడు చప్పుడు చేస్తున్న పట్టీలు.. కిటికీ లోంచి వస్తున్న వెలుగుకి మెరుస్తున్నాయి. మసక మసకగా ఉన్న వెన్నెల వెలుతురులో ఆమెని గమనించాడు అతను. పొందిగ్గా కట్టుకున్న సాదా నేత చీర, ముఖం మీద పడుతున్న జుత్తు, మూసినా కూడా పూర్తిగా రెప్ప సరిపోనంత పెద్ద కళ్ళు.. తనను చూస్తుందేమోనని భయపడ్డాడు.       పక్కనుంచి వేగంగా వెళ్లిన రైలు చప్పుడుకి ఉలిక్కిపడి లేచింది ఆమె. ఎదురుగా అతను కనిపించలేదు.మళ్ళీ నిద్రపోవడానికి ప్రయత్నించింది. పక్క బెర్త్‌లో పిల్లాడు గుక్క పట్టి ఏడుస్తున్నాడు. సాయంత్రం నుంచి పడుకునే ఉన్న మనిషి ఆపకుండా గురక పెడుతున్నాడు.ఎదురుగా పైన ఎవరో కుర్ర జంట. ఊసులు చెప్పుకుంటూ గుసగుసలాడుకుంటున్నారు.లేచి అతని కోసం వెతికింది. తలుపు దగ్గర కూర్చుని ఏదో రాయడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాడు. ‘వెళ్లే రైల్లో రాయడం అంటే ఇసుకలో పిచ్చి గీతలు గీసినట్టే. నా రాతలా వంకరటింకరగా ఉంటాయి’ ఎదురుగా కూర్చోబోయింది కొంచెం దూరంగా. ‘అయ్యో ఇక్కడ కూర్చున్నారేంటి?’ ఖాళీ జామపళ్ళ బుట్టలో ఉన్న పాత దిన పత్రికని అడిగి తీసుకుని ఆమెకిచ్చాడు.  ‘నాకు తలుపు దగ్గర కూర్చోవడం ఇష్టం అండీ. కానీ మా ఆయనకి ఇష్టం ఉండదు. మీకు పెళ్లైందా?’ దినపత్రికని పరచి దానిపై కూర్చుంటూ అడిగింది. ‘హా..చేశారు’ అర్థం కానట్టు చూసింది. ‘నా మరదలే’ బైటికి చూస్తూ చెప్పాడు.  ‘అదృష్టవంతులు. పెద్ద వాళ్ళు చేసిన పెళ్లిళ్లే ఉత్తమం.అందునా వరసైన వాళ్ళైతే గొడవే లేదు’ ‘ఆ గొడవలే ఇక చాలని, తెంచేసుకుని తిరిగి వెళుతున్నా’ పుస్తకం మూశాడు అప్పటి వరకూ తను రాసుకుంటున్న పేజీ చివరను మడత పెడుతూ. ‘మ్‌..’ ‘చిన్న చిన్న గొడవలండీ.. మేనల్లుడినని మా అత్తామామకి లోకువ. తనకేమో వాళ్ళ గారాబం. చిన్నప్పటి నుంచి కలిసే పెరిగాం. ప్రత్యేకంగా ప్రేమ ఎలా చూపిస్తాను? రోజూ నరకం. ఒకళ్ళకొకళ్లం ఇష్టంలేని బంధమన్నట్టుంది’ ‘మీ తప్పేం లేదా?’ ఆమె ప్రశ్నకు అతను సమాధానం చెప్పలేదు. ఊళ్ళని, చెట్లని పలకరిస్తూ దాటుకుంటూ పోతోంది రైలు. తలుపు దగ్గర నుంచి ప్రపంచాన్ని చూస్తుంటే జీవితంలా అనిపిస్తోంది. చందమామను చూసి  ఫక్కున నవ్వింది.. ఉదయం రాబోయే సూర్యుడు గుర్తొచ్చి. ఏంటి అన్నట్టు కళ్ళెగరేశాడు. ఏమీ లేదన్నట్టు నవ్వింది. ‘మీ వారు గుర్తొచ్చారా?’ అడిగాడు. ‘అలాంటిదే’ జుత్తుని చెవుల వెనక్కి తోసింది. ‘మీది ప్రేమ వివాహమా?’ అడిగాడు. ఏమీ మాట్లాడలేదు ఆమె. అనవసరంగా అడిగా అనుకున్నాడు అతను. ‘పదిహేడేళ్ళకి ప్రేమే అనిపించింది. ఇంట్లోంచి పారిపోయే ధైర్యం ఇస్తే గొప్పనిపించింది’ ‘మరిప్పుడు?’ ‘నలుగురు మనుషులుండే మూడు గదుల ఇంట్లో.. వారం పది రోజులకి ఒకసారి ఏ అర్ధరాత్రి పూటో హఠాత్తుగా ప్రేమ గుర్తొస్తుంది మా ఆయనకి. తొలికోడి కూసేలోపు నశించిపోతుంది’ ‘సారీ.. మనం దీని గురించి మాట్లాడుకోకుండా ఉండాల్సింది’ ‘అన్నీ బావున్నప్పుడు సరే గానీ, లేనప్పుడే ఎటు తిరిగి ఎటు వచ్చినా గతంలో చేసిన తప్పు దగ్గరికే వెళ్లి నిల్చుంటాం. గతంలోని మనం వర్తమానంలోని జీవితానికి ఎప్పటికీ సమాధానంలేని ప్రశ్నలమే’ ‘ప్రేమ వివాహం అంటే ముందు నుంచీ అన్నీ తెలిసే చేసుకుంటారు కదా? ఏదైనా సమస్య ఉంటే మీరు, మీ వారు కూర్చుని మాట్లాడుకుంటే...’  ‘ మీ కాపురం గురించి ఏమైనా సలహా ఇచ్చానా? ఒక్కసారి మీ అత్తా మామలతో కాకుండా ఆమె మనసులో ఏం ఉందో కనుక్కోమని చెప్పానా? ఏదో సందర్భం వచ్చింది అని ఆపుకోలేక బయటకి చెప్పేశాను. ప్రతీవాడికీ  తనకన్నా పక్కవాడి బతుకే బావుందనిపిస్తుంది. రైలు సాఫీగా నడవాలంటే పట్టాలకు ఆసరాగా ఉన్న  రాళ్లెంత ముఖ్యమో సంసారానికి చిన్న చిన్న సమస్యలు కూడా అంతే ముఖ్యం.ఆ రాళ్ల విలువ రైలు ప్రయాణం చేయాలనుకునే వాడికి తెలుస్తుంది. తెంచుకుని వచ్చేసిన మీకేం తెలుస్తుంది?’   చురుక్కున చూశాడు ఆమె వంక. చాలాసేపటివరకూ ఆ సీటు ఖాళీగా ఉండేసరికి ఎవరో ఆడమనిషి తన పిల్లని పెట్టుకుని పడుకుంది. లేపాలనిపించలేదు ఆమెకు. తన పిల్లలు గుర్తొచ్చారు. ఫోన్‌తీసి టైం చూసుకుంది. ఇంకా మూడుగంటల ప్రయాణం. మళ్ళీ తలుపు దగ్గరికి వచ్చింది. అతను అలా శూన్యంలోకి చూస్తున్నాడు. వచ్చి కూర్చుంది. కాళ్ళని మడిచి పెట్టుకుని మెట్టెలని వేలిచుట్టూ తిప్పుతూ కిందకి చూస్తోంది. ఆ అలికిడి ఆమె వైపు తిరిగాడు. ‘సారీ..’ ఒకేసారి చెప్పుకున్నారు ఇద్దరూ. నవ్వుకున్నారు.  ‘మరోలా అనుకోవద్దు. మీరు నవ్వితే పడే సొట్టలు బావున్నాయి. మగవారికి అరుదుగా ఉంటాయి. సొట్టలు పడితే అదృష్టం అంటారు’ ‘మ్‌’  ‘ఇంతకీ మీరు ఏ ఉద్యోగం చేస్తారు?’ ‘చిన్న వ్యాపారం. అప్పుడప్పుడు పత్రికలకి కథలు రాస్తుంటాను. మీరేం చేస్తుంటారు?’ ‘ఇద్దరు పిల్లల తల్లిని. దిగువ మధ్యతరగతి భార్యని. బహుశా నా ఉనికిని వెతుక్కుంటున్నానుకుంటా. ఉద్యోగం చెయ్యడం మా వారికి ఇష్టం లేదు..’ ‘నా మరదలికి ఉద్యోగం చెయ్యాలని ఆశ. నాకన్నా కూడా చాలా తెలివైంది తను. కానీ ఇప్పుడు..’ ‘ఆశలు పడటమే మనిషి చేయగలిగేది’ ‘మీ గొంతు, మీ మాటలు బాగున్నాయి.  నేను కాదు మీరు రాయాలి కథలు..’ ‘కొద్దిగా సంగీత జ్ఞానం ఉంది లెండి. ప్రేమించుకునే రోజుల్లో నాతో సినిమాల్లో పాటలు పాడిస్తా అనేవాడు మా ఆయన. ఇప్పుడు జోల పాడినా విసుక్కుంటాడు’ అంది చీర కొంగుని దగ్గరగా చుట్టుకుంటూ. ‘ఈ విసుగుకీ ప్రేమకీ చాలా దగ్గర సమ్మంధం ఉందండోయ్‌. మెత్తగా ఉంటే చులకనైపోతా అని విసుగు నటిస్తా నేను’ అన్నాడు.  ‘విసుగు మొహం చూస్తేనే దగ్గరకి వెళ్లాలనిపించదు నాకు. అందుకే కాస్త విసుక్కోగానే ఏడుపు వచ్చేస్తుంది’ ‘అసలు నాకు తెలియక అడుగుతాను.. ఏం చెప్పినా నీ కోసం, మన కోసం అని ఎందుకు ఆలోచించరు?’ ‘ప్రేమగా చెప్తే ఎందుకు వినను? బుజ్జగించాల్సిన అవసరం లేదు. కానీ నా అభిప్రాయాలకూ విలువిస్తున్నారని నాకు నమ్మకం కలగాలి కదా?’ ‘అందరిలా ప్రేమని పైకి చూపించలేను. అర్థం చేసుకునే మనసుంటే నా ప్రతిచేష్టలో నీకు ప్రేమ కనిపిస్తుంది. అయినా అన్నాళ్ళు కాపురం చేశాక కూడా నేనిలాంటి వాడిని అని తెలుసుకోలేకపోతే ఇంక మన బంధానికి అర్థం ఏం ఉంది?’ ‘పెళ్ళికి ముందు నువ్వు, పెళ్లయ్యాక మీరుగా మారిపోయావు. ఇద్దరు పిల్లలతో ఇంట్లో కూర్చోపెట్టావు’ ‘మన మధ్యన ఉన్న దగ్గరితనం బయటి వాళ్ళ ముందు చూపించాల్సిన అవసరం ఏం ఉంది? బయట పని చెయ్యడం అంటే ఎన్నో ఒత్తిళ్ళని తట్టుకోవాలి. ఆ కష్టం నీకెందుకు అని! అయినా నా కన్నా నువ్వు తెలివైన దానివని సిగ్గు లేకుండా ఎన్నో సార్లు ఒప్పుకున్నాను’  ‘సరె.. ఇక నుంచి నువ్వు ఆ విసుగనే ముసుగు వేసుకోకుండా ఉండయితే నా కోసం’ ‘నువ్వు అన్నిటికీ ఆ ఏడుపు ముసుగు వేసుకోకు అయితే. ఇది నా కోసం..’ ఈ సారి ఆమె చూపులు అతని చూపులని కలిశాయి. ‘సార్‌.. ఇక్కడ కూర్చోకూడదు. వెళ్లి లోపల కూర్చోండి. పదండమ్మా’ వెనక నుంచి  రైల్వే పోలీసు లాఠీతో తలుపు మీద తట్టి వెళ్తూ చెప్పాడు. అందమైన కలల కొలనులో రాయి పడి చెదిరినట్టనిపించింది. కాసేపు ఏమీ మాట్లాడుకోలేదిద్దరూ.  రైలు బ్రిడ్జి మీద నుంచి వెళ్తోంది..  ‘గోదావరా?’ అప్పటిదాకా ఎదురుగా కుదురుగా ఉన్న ఆమె వచ్చి పక్కన కూర్చుంది. అతను ఊహించలేదు. గాలి వారి ఇద్దరి మధ్యనుంచి కొంచెం కష్టపడి తప్పించుకు వెళ్తోంది. ‘జాగ్రత్త.. పడతారు’ తన చేతిని ఆమె కాళ్ళకి అడ్డుపెడుతూ కంబీని పట్టుకున్నాడు. ‘చిల్లరుంటే ఇస్తారూ? నా బ్యాగ్‌ అక్కడ వదిలేశాను’ ‘మ్‌..’ ‘గోదారమ్మని చూస్తే భయం ఎందుకండీ.. నా తల్లి..’ దణ్ణం పెట్టుకుని చిల్లర వేసింది. చల్లని గాలి మనసుని,ఆలోచనల్ని కూడా శుద్ధి చేస్తున్నట్లుంది. ‘ఇదిగో.. టీసీ అడిగితే ఈ టిక్కెట్టు చూపించండి. విజయవాడలో దిగినప్పుడు తీసుకున్నాను. మీరు మంచి నిద్రలో ఉన్నారు ఇద్దామంటే’ ‘మొద్దు నిద్ర నాది. థాంక్యూ.. మీకు నేను నూట ముప్పై ఆరు రూపాయలు బాకీ. ఇందాకిచ్చిన చిల్లరతో కలిపి’ టిక్కెట్టు తీసుకుంటూ గమనించింది అతని చేతి మీద హృదయాకారంలో చిన్న పచ్చబొట్టు. అతని భార్య పేరు కావొచ్చు.      రాజమండ్రి దాటింది. మాటల్లో మునిగిపోయారు. చలం సాహిత్యం నుంచి రఫీ పాటల మీదుగా, కోఠీలో చవగ్గా దొరికే చిన్నా చితకా వస్తువులని దాటుకుని, హుస్సేన్‌ సాగర్‌ లో బుద్ధుడిని పలకరించి భీమిలి బీచ్‌లో రాళ్లతో ఆడుకుంటూ సంభాషణ చాలాసేపు సాగింది. అలాగే కూర్చున్నారు ఇద్దరూ. అప్పుడప్పుడు ఆమె జుత్తు అతని ముఖం మీద పడుతోంది. ఇద్దరికీ మనసు చాలా తేలిగ్గా ఉంది. ఆ రోజు వరకు ఉన్న చిన్న చిన్న చింతలన్నీ తీరిపోయినంత ఆనందం. రేపటికి ఏదో భరోసా దొరికిన భావన. మన తప్పొప్పుల్ని వివరించి చేప్పే ఒక ఆత్మీయ నేస్తం తారసపడినట్లుంది ఇద్దరికీ! ముఖం కడుక్కుంటూ అద్దంలో తనని తాను చూసుకున్నాడు. ఏదో కొత్తగా మళ్ళీ పుట్టినట్టు అనిపిస్తోంది. అద్దంలో దూరంగా అతని వెనక ఆమె. వెళ్లాల్సిన చోటు దగ్గరవడంతో బ్యాగ్‌ సర్దుకుంటోంది. ఉన్నట్టుండి గుర్తొచ్చింది.. ఆమె పేరైనా అడగలేదు. బండి ఆగింది. దిగి నడుస్తోంది. వెనక్కి తిరిగి చూడలేదు ఆమె. వర్షపు నీటిగుంటలో ఆమె ప్రతిరూపం చూసుకుంది. ‘ ఇంత సౌఖ్యమని నే జెప్పజాల.. ఎంతో యేమో యెవరికి దెలుసునో?’ అన్నవరం స్టేషన్లో టీ కొట్లోంచి త్యాగరాజ కీర్తన వినిపిస్తోంది. వింటున్న ఆమెలో తృప్తి్తతో కూడిన చిన్న చిరునవ్వు.  అతను తన మరదలికి ఫోన్‌ చేశాడు. లేచినట్టు లేదు ఇంకా. పుస్తకం తెరిచాడు.. రెండు వంద నోట్లు. బాకీ  తీర్చేసింది కాబోలు. ఆమె సగం పూర్తి చేసిన పజిల్‌ పూర్తి చెయ్యడం ప్రారంభించాడు అతను. రైలు కదిలేసరికి ఆఖరు గడి పూర్తయింది.. ‘సీత’ అన్న అక్షరాలతో. బహుశా అతని తర్వాత కథ కావచ్చు. మెల్లగా ఆమె కనుమరుగైంది!!!! -రవి మంత్రిప్రగడ 

టీ ఇచ్చింది. నీలిరంగు పూలున్న కప్పులో గాఢంగా నిండి, తీరం చేరని అలలాగా పలుచటి మీగడ కట్టిన టీ. ‘ఊ.. పీల్చండి.. ఆలస్యం ఎందుకు?’ అంది. తలెత్తి చూశాడు. ఆమె వెళ్లాక ఎలాగూ చేస్తాడు. ముందే చేయమంటోంది. వాసన చూశాడు. టీ వాసన. ‘వచ్చిందా?’ ‘ఊ’ ‘అంతా బాగైపోయాము. వొడ్డున పడ్డాము. పద్నాలుగు రోజులైపోయి ఇవాళ్టికి మూడు వారాలు గడిచాయి. పదో రోజుకే మనకు వాసన తిరిగి రాలేదూ. నీకొచ్చిందా అంటే నీకొచ్చిందా అని అనుకోలేదూ. మీ కళ్లకు తుండు గట్టి పసుప్పొడి వాసన చూపిస్తే మీరు ముక్కుకు దగ్గరగా పట్టి పసుప్పొడి అని చెప్పలేదూ. ఇంకా ఏమిటండీ ఈ ఆరాటం మీకూ నాకూ. అదున్నప్పుడు బానే ఉన్నారు. దాన్ని తరిమిగొట్టారు. తీరా నెగెటివ్‌ అని రిపోర్టు ఇద్దరం చూసుకుని చీమ కుట్టినంత కష్టమైనా లేకుండా కనికరించావు దేవుడా అనుకుని తెరిపిన పడుతుంటే ఏం జబ్బు చేసింది మీకు? వాసన పోయినట్టుగా వాసన లేనట్టుగా వాసనే రానట్టుగా ఉలికులికిపడుతున్నారు. ప్రతిదాన్ని వాసన చూస్తున్నారు. ఉందా... ఉన్నట్టే ఉందా అని నన్ను పీక్కు తింటున్నారు. అయ్యో... ఎక్కడికైనా పారిపోదామంటే ఏ ఇంటికీ వెళ్లలేని ఈ పాపిష్టి రోజులు’... ఇక అక్కడితో విసురుగా వెళ్లాలి లెక్కప్రకారం. కాని టీ తాగేదాకా ఆగి కప్పు తీసుకెళ్లిపోయింది. పదిహేను రోజులు అఫీషియల్‌ సెలవులిస్తారు ఆఫీసులో పాజిటివ్‌ రిపోర్ట్‌ పంపితే. ఇంకో పదిహేను రోజులు వర్క్‌ ఫ్రమ్‌ హోమ్‌ చేయొచ్చు. ఆ పదిహేను రోజులూ అయిపోయాయి. ఫటీగ్‌గా ఉంది ఇంకో పదిరోజులు ఇవ్వండి అని కోరాడు. అవీ ముగిసి రేపో మర్నాడో వెళ్లాలి. లేదంటే నీకూ మాకూ చెల్లు అన్నా అంటారు. చిన్న బెడ్‌రూమ్‌ నుంచి పిల్లల నవ్వులు వినిపిస్తున్నాయి. ఆన్‌లైన్‌ క్లాసులు అయిపోయాయన్న మాట.  యూట్యూబ్‌లోకి దిగి ఉంటారు. పోయిన సంవత్సరం న్యూస్‌ మొదలై హటాత్తుగా లాక్‌డౌన్‌ వచ్చినప్పుడే తీసుకోదగ్గ జాగ్రత్తలన్నీ తీసుకుందాం అని ఇద్దరూ అనుకున్నారు. లాక్‌డౌన్‌లు ముగిసి జనం మాస్క్‌లు కట్టుకుని, షాపులకు పాలిథిన్‌ షీట్లు వేళ్లాడేసి, తాళ్లు అడ్డం కట్టి బేరాలు మొదలెట్టాక... మాస్క్, మాస్క్‌ మీద షీల్డ్‌ పెట్టుకొని ఐకియాకు వెళ్లి రెండు చిల్డ్రన్స్‌ బెడ్స్‌ కొన్నారు. చిన్న బెడ్‌రూమ్‌లో ఇదివరకు ఫోర్‌ బై సిక్స్‌ బెడ్‌ ఉండేది. పెద్దదానికి నాలుగు బిస్కెట్లు ఇచ్చి నీకు రెండు తమ్ముడికి రెండు అనంటే గీత పెట్టి కొట్టినట్టుగా సమానంగా పంచుతుందిగాని ఒకే మంచం మీద ఇద్దర్నీ పడుకోమంటే మెల్లమెల్లగా కాలితో నెడుతూ వాణ్ణి తోసేస్తుంది. నలుగురూ మాస్టర్స్‌ బెడ్‌రూమ్‌లో పడుకునే రోజులు పోయాయి. ఏ క్షణాన ఏ అవసరం వస్తుందోనని ఆ ఫోర్‌ బై సిక్స్‌ను... అతని వాళ్లకా ఆమె వాళ్లకా అనే చర్చ లేకుండా... ఆమె వాళ్లకే చెప్తే వచ్చి పట్టుకెళ్లారు. కొన్న రెండు బెడ్లు అక్కడ వేశారు. కామన్‌ బాత్‌రూమ్‌ ఆ చిన్న బెడ్‌రూమ్‌కు దగ్గరగా ఉంటుంది. అందులో నాలుగువేలు పెట్టి మినీ గీజర్‌ బిగించారు. ఒక అరలో ఉడ్‌వర్క్‌లో మిగిలిన కర్ర ముక్కలు, ప్లైవుడ్‌ తునకలు దాచి ఉంటే పారేసి పిల్లలవే కొన్ని బట్టలు, టవల్స్, రెండు స్టీల్‌ జగ్స్‌ పెట్టారు. అతనికీ ఆమెకీ ఒకరోజు తేడాలో టెంపరేచర్‌ మొదలైనప్పుడు ఈ సిద్ధం చేసిందంతా పనికొచ్చింది. పిల్లల్ని ఆ రూమ్‌లోకి పంపించేశారు. ఇక క్లాసులొద్దు ఏం వొద్దు మీ ఇష్టమొచ్చినవి కంప్యూటర్‌లో ఫోన్‌లో చూసుకోండి అని చెప్తే, వాళ్లూ తెలివైనవాళ్లకు మల్లే అస్సలు బెంగలేనట్టుగా ముఖాలు పెట్టి సరేనన్నారు. పెద్దది ఎనిమిదో క్లాసుకు, వాడు ఆరుకు వచ్చే సమయానికి ఇదంతా మొదలవడం తమ అదృష్టం అనే అనుకున్నారు. ఇంకా చిన్నపిల్లలై ఉంటే తమ సంగతి తమకు మాత్రమే తెలిసేది. ఏమంటే కొన్ని బాధలు ఎంత చెప్పినా ఎదుటివారికి ఏ తలకాయీ అర్థం కాదని అనుకున్నారు. క్షణాల్లో కోర్సు మొదలెట్టడం వల్లో, ఇద్దరివీ సముద్రం వొడ్డున ఉండే ఊళ్లు కనుక అన్యం లేనట్టుగా చేపలు తింటూ పెరగడం వల్లో, మరీ యాష్ట పడేంతగా శరీరాలను ముందు నుంచి చేటు చేయక చూసుకోవడం వల్లో వచ్చిన చుట్టం ప్రతాపం చూపకుండా ఆరో రోజుకు ముడుచుకు పడుకున్నాడు. వంట యధావిధిగా సాగేది. పిల్లల వాటా తలుపు దగ్గర పెట్టి తప్పుకునేవాళ్లు. రెండుసార్లు పెద్దది ఏడ్చింది. వాడు వీడియో కాల్‌లో ముఖం ఎర్రగా పెట్టి నాన్న మర్యాద కాపాడ్డానికి బింకం పోయాడు. పన్నెండు రోజులకే డాక్టర్‌ ‘పోండి... పోయి పిల్లల దగ్గర పడుకోండి’ అన్నా పద్నాలుగో రోజున తల స్నానాలు చేసి, ఇద్దరు పేదవాళ్లకి, అంటే ఆమె దృష్టిలో అపార్ట్‌మెంట్‌ సెక్యూరిటీ గార్డులకు, వెజిటెబుల్‌ బిర్యాని– ఎగ్‌ కర్రీ పెట్టి, అప్పుడు పిల్లలను దగ్గరకు తీసుకుని పెద్దపెద్దగా ఏడ్చారు. అయితే అమేజాన్‌లో పెద్దది తెలివిగా ‘ది వార్‌ విత్‌ గ్రాండ్‌పా’ సినిమా పెట్టి అందర్నీ నవ్వించింది బాగా. ఇక అంతా అయిపోయినట్టే అనుకుంటూ ఉంటే ఈ ముక్కు బాధ మొదలైంది. వాసన ఉన్నట్టా.. వాసన లేనట్టా... వాసన ఉండీ లేనట్టా.... స్నానం చేస్తూ సబ్బు వాసన చూట్టం... నూనె రాసిన జుట్టును దువ్వుకున్నాక దువ్వెన వాసన చూడటం, హ్యాంగర్‌కు వేళాడుతున్న మురికిబట్టల వాసన చూడటం, కప్‌బోర్డుల్లో పడేసి ఉంచిన నేఫ్తలిన్‌ ఉండలు తీసి వాసన చూడటం... కొత్తల్లో ఆమె గమనించి ఏమిటోలే అనుకునేది. తర్వాత్తర్వాత భయపడుతోంది. టెంపర్‌ మనిషి. పిల్లల్ని తీసుకొని ఏ ఫ్రెండ్‌ ఇంటికో వెళ్లినా వెళ్లగలదు. దీనిని ముగించాలి అనుకున్నాడు. ఆఫీస్‌ పని అయ్యేసరికి మధ్యాహ్నం నాలుగైంది. ఐదింటికి టీ తాగి, మాస్క్‌ పెట్టుకుని, ఫోన్‌ తీసుకొని ‘అలా వెళ్లొస్తా’ అని బయటపడ్డాడు.  ఆరు నుంచి కర్ఫ్యూ. ఇంకా గంట టైముంది.  రోడ్డు మీదకు వచ్చాక ఎం.ఆద్రికి ఫోన్‌ చేశాడు. ఆద్రి డాక్టరు. హైస్కూల్లో అతడికి రెండేళ్లు సీనియర్‌. అసలు పేరు మాల్యాద్రి అయితే మార్చుకున్నాట్ట. ఆ ఆద్రిని అతడు వాడు అంటాడు. యు.కె వెళ్లి సైకియాట్రీ చదివి అక్కడే ప్రాక్టీసు చేసి ఆ అనుభవంతో ఇక్కడ ప్రాక్టీసు చేస్తున్నానని అతడితో ఆ వాడు చెప్పాడు కాని అతడికి వాడి మీద వాడి వైద్యం మీద ఏ మాత్రం నమ్మకం లేదు. పైగా కాల్‌ చేస్తే ‘తమ్ముడూ’ అంటాడు. ఈ వరసలు కలిపే వాళ్లంటే అతడికి మంట. కాని వేరే గతి లేదు. ‘ఆ.. తమ్ముడూ’ అన్నాడు వాడు. సంగతి చెప్పాడు. ‘ఆ... ఇంకేం సంగతులు... బోండాం శీను ఎలా ఉన్నాడు’ మళ్లీ సంగతి చెప్పాడు. ‘మొన్న ఊరి నుంచి మైసూర్‌పాక్‌ వస్తే తమ్ముడూ... నిన్నే తలుచుకున్నా’ ‘నాకు మోక్షం లేదా అన్నయ్యా’.. ‘ఎయ్‌... వదిలెయ్‌రా డౌట్ని. ముక్కేంటి మూతేంటి. సరిగ్గా నిద్ర పోతున్నావా? నిద్ర బిళ్ల వాట్సప్‌ చేస్తా ఒక వారం వేస్కో’ ‘ప్రతిదానికీ పడుకోబెట్టడమేనారా మీ సైకియాట్రిస్ట్‌ల పని’ ‘పడుకుంటే సగం దరిద్రం వదులుతుంది తమ్ముడూ’  ఆ వాడు ఏ మాత్ర రాశాడో అతడు ఏది మింగాడో ఇక నిద్రే నిద్ర. ఆఫీస్‌లో జాయినయ్యి రెండో రోజు మీటింగ్‌లో ఉన్నాననే అనుకున్నాడు. సెక్షన్‌ అంతా ఇళ్లకెళ్లాక బాయ్‌ వచ్చి లేపాడు లైట్లు లేకుండా చీకటిగా ఉన్న కాన్ఫరెన్స్‌ రూమ్‌లో. సీనియర్‌ ఉద్యోగి అని మర్యాద ఇచ్చినట్టున్నారు. మరుసటిరోజున బాస్‌ నుంచి ఇంకో వారం దాకా ఇంట్లోనే ఉండి పని చేయ్‌ అనే మెసేజ్‌ కూడా వచ్చింది. నిద్రపోయేవాడు వాసన చూడలేడు. అతడూ చూడలేదు. వారం తర్వాత తేన్పులొస్తున్నాయని మజ్జిగ తెచ్చి ఇస్తే గ్లాసు పట్టుకుని అరగంట సేపు వాసన చూస్తూనే కూచున్నాడు. చూసింది... చూసింది... వచ్చి గ్లాసు పెరుక్కొని ఎత్తి నేలకు కొట్టింది. మజ్జిగ ఎగిరి టీవీ మీదా, టీపాయ్‌ మీదున్న న్యూస్‌పేపర్ల మీద, అతని ముఖాన పడింది. ఆమె ఏడ్చింది. సాయంత్రం మాస్క్‌ తగిలించుకుని, ఫోన్‌ తీసుకొని ‘అలా వెళ్లొస్తా’ అని రోడ్డు మీదకొచ్చి వాడికి కాల్‌ చేశాడు. ‘ఏమిట్రా ఇదీ తమ్ముడూ’ అన్నాడు వాడు. ‘అరె... నీ ముక్కు ఆల్‌రైట్‌గా ఉంది. నువ్వు ఆల్‌రైట్‌గా ఉన్నావు. ఎందుకురా నా పని చెడదొబ్బుతావు’ అన్నాడు మళ్లీ. ఏమీ మాట్లాడలేకపోయాడు. ‘అరె.. మనసు కష్టపెట్టుకుంటున్నావు కదా నువ్వు. ఏం మనూరోడివిరా నువ్వు. స్కూల్లో షేర్‌ నువ్వు... షేర్‌. ఈ మాత్రం దానికి’... అన్నాడు వాడు. గొంతు పెగల్లేదు. వాడూ ఒక నిమిషం ఊరికే ఉండి– ‘అరె.. ఒకటి చెప్పు. నీ మైండ్‌ సరిగా ఉండాలంటే దానికి ఎక్సర్‌సైజ్‌ ఉండాలి కదా. నీ కాళ్లు చేతులు సరిగా పన్జెయ్యాలంటే వాటికి ఎక్సర్‌సైజ్‌ ఉండాలి కదా. నీ పొట్ట సరిగా పని చేయాలంటే నువ్వు మూడుపూట్లా తిని, అరాయించుకుని, తెల్లారి దానికి వెళ్లాలి కదా. నీ ముక్కుకు ఏం ఎక్సర్‌సైజ్‌ ఉందో చెప్పూ. ఏం ఇస్తున్నావు దానికి. ఎలా బతికిస్తున్నావు. చచ్చి పడున్నట్టుందిరా అది. ఏ వాసనలూ లేక ఎప్పుడో చచ్చినట్టుందది. నీకు ఇప్పుడు తెలిసింది. అరెయ్‌.. ముక్కున్నది నీ చచ్చుపుచ్చు బతుక్కి గాలి పీల్చి వదలడానికి కాదు. దయ తలువు దాన్ని. షో సమ్‌ మెర్సీ. ఏదో వర్డ్‌ ఉంది... ఆ... ఆఘ్రాణించు...  ఆఘ్రాణించు ఫ్రాగ్రెన్స్‌ ఆఫ్‌ లైఫ్‌. బతుకుతుంది. మళ్లీ ఇందుగ్గాను కాల్‌ చేయకు. మందేద్దాం అనుకుంటే మాత్రం రా’... పెట్టేశాడు. ఆరవుతున్నట్టుంది. మనుషుల్ని రోడ్ల మీద నుంచి వెళ్లగొట్టే చీకటి దాపురిస్తూ ఉంది. పోలీస్‌ వెహికల్‌ ఒకటి సైరన్‌ మోగిస్తూ కర్ఫ్యూ అవర్స్‌ మొదలవుతున్నాయని గుర్తు చేస్తూ తిరుగుతూ ఉంది. షార్ట్స్, టీ షర్ట్, స్లిప్పర్స్‌లో చేత ఫోన్‌ పట్టుకుని కొత్తగా వేసిన పేవ్‌మెంట్‌ పక్కన నిలబడి ఉన్నాడు. అలా నిలబడి ఉండటం, రోడ్డును అలా తిరిగి చూడగలగడం, ఆకాశం కింద అలా ప్రాణాలతో మిగలగలగడం కొన్నాళ్ల క్రితం అతడు ఊహించలేదు. ఇప్పుడు ప్రాణాలు ఉన్నాయి. జీవమే. ఎవరో ముసలాయన, ముస్లిం టోపీ పెట్టుకుని– పోలీసుల భయంతో తోపుడు బండిని గబగబా తోసుకొని వెళుతున్నాడు దూరంగా. చూస్తున్నాడు ఆ బండివైపు. ఏం పండ్లున్నాయో దాని మీద. బత్తాయిలా... కమలాపండ్లా... సురేశ్‌ గాడు గుర్తొచ్చాడు. స్కూల్లో ‘మావా... మాటరా’ అని పక్కకు తీసుకెళ్లి, వెనుక మడుచుకుని ఉన్న చేతుల్లో నుంచి టకాలున నారింజ తొక్క తీసి కళ్లల్లోకి పిండేవాడు. అబ్బా రే... ఆ తర్వాత ఆ నారింజ తొక్కను లాక్కుని వాడి కంట్లో పిండేవాడు. ఆ పూటంతా చేతుల్లో నారింజ వాసన. కమ్మటి సువాసన. నవ్వొచ్చింది. ముక్కుకు నారింజ వాసన తగిలింది– అప్పటిది. గట్టిగా గుండెలోకి పీల్చాడు. అప్పటి రసం ఇప్పుడూ పడిందేమో కళ్లు నీళ్లు చిమ్మాయి.  ఆ సురేశ్‌ గాడే వాళ్ల నాన్నది లూనా తెచ్చేవాడు టెన్త్‌ క్లాస్‌లో. ట్యాంక్‌ విప్పి ‘చూడ్రా... వాసన భలే ఉంటుంది’ అనేవాడు. లీటరులో సగం డబ్బులు నీవి అని– ఆ సగం ఏనాడూ ఇవ్వకపోయినా లూనా నేర్పించాడు. డబ్బు చేత్తో పట్టుకున్న సురేశ్‌ గాడి పక్కన పెట్రోల్‌ బంకులో నిల్చున్నట్టే ఉంది. తెరలు తెరలుగా వాసన తాకుతున్నట్టే ఉంది. ముక్కు ఎగపీల్చాడు. ఫోన్‌ మోగింది.  ‘ఏమయ్యారు’ ‘వచ్చేస్తున్నా.’ ‘ఏమిటి హుషారుగా ఉన్నారు’ ‘ఏం లేదు. ముక్కు. బాగుందిలే’... ఇంటికెళదామా అనిపించింది. ఇల్లు. బాత్‌రూమ్‌లో ఫినాయిల్‌... డెట్టాల్‌... ఫ్లోర్‌ తుడిచేప్పుడు లైజాల్‌... రాత్రి కచ్వా... ఎప్పుడైనా ఆమె వెలిగిస్తే అగరుబత్తి వాసన. ఆ వాసన అతడికి పడదు. ఊళ్లో చిన్నప్పుడు మమత మాంసాహార హోటల్‌కు పెరుగు పార్శిల్‌కు వెళితే కౌంటర్‌ మీదున్న స్టీల్‌ స్టాండ్‌ నుంచి వచ్చే గంధం బత్తి వాసన యిష్టం. ఆ వాసన కోసం ఎన్నిసార్లు ఎన్నిరకాల గంధం బత్తీలు కొని వెతికాడో. ఆ వాసనే వాసన. ప్రయత్నించాడు. దగ్గరగానే ఉంది. గాలిలో తేలి ఆడుతూ మెల్ల మెల్లగా సమీపిస్తూ ఉంది. నాటి బాలుణ్ణి చేస్తూ నీ ముక్కుకు ఏమీ కాలేదులేవోయ్‌ అంటూ ఉందా అది?  కూరకు వెళితే ‘ఇదిగో... ఈ అబ్బాయి మన ఫలానా ఆయన కొడుకు. కాస్త ఎక్కువ కట్టు’  అని హోటలు ఓనరు అంటే, ఇచ్చిన ప్యాకెట్‌ అందుకుని ఇంటికి వొచ్చాక ఏ అలంకారమూ లేని ఆ అతి మామూలు అరటికాయ కూరలో కూడా ఎంత ఆకలి రేపే సువాసనో! ‘ఏవిటి.. కనీసం కూర వాసన కూడా రాదు ఇంట్లో’ అంటాడు ఎప్పుడైనా. ‘రండి.. ఇలా రండి’ అని పిలుస్తుంది వెంటనే. ‘చూడండి.. ఇది కొత్తిమీరట. వాసన ఉందా? హవ్వ. పుదినాలో కూడా వాసన లేకపోతే నేనేం చేయను. ఇవి ఆలుగడ్డలట. అవి టమేటాలు అట. వాటిదీ ఆకారమే. మనదీ ఆకారమే. తిరగమోతలో వాసన వచ్చి ఎంత కాలమనీ. మినుములు వేయిస్తే గుమ్మెత్తిపోయేది. పాలు పొంగినప్పుడు వచ్చే వాసన నాకిష్టం. ఎక్కడ చూస్తున్నాను నా మొహం. ఒక్క నేతిచుక్క వేసుకుని వేడన్నంలో కలుపుకుని తింటే ఆ అన్నమంతా నెయ్యి వాసన, కడుకున్నాక చేతికి వాసన. ఆ రోజులా ఇవీ. నాలుగు వెల్లుల్లి రెబ్బలు, కరివేపాకు, దనియాలు వేయించి  పక్కింట్లో రోట్లో దంచుతుంటే వాసన మా ఇంటి దాకా వచ్చేది. చారు కాస్తే నాలుగు పెళ్ళల అన్నం మింగేదాన్ని. ఇప్పుడు ఆశించగలమా ఇదంతా. మరువం, దవనాలే వాసనల్లేక వొట్టి పోతే మీరేమిటండీ వాసనలంటారూ’ అంటుంది. కాని ఆ యోగం అతనికి తెలియనిదా?  పెదమ్మ ఆంటీ ఇంటికెళితే తెల్లసున్నం వేసిన వీధిగోడల మీద పగిలిపోయిన కుండలను బోర్లేసి మట్టి నింపి పెంచిన మరువం, దవనం దుబ్బుగా ఉండేవి. వాటి దగ్గర నిలబడి చాలాసేపు వాటి సువాసన పొందేది. అది చాలక ప్రతిసారీ పెదమ్మ ఆంటీ ‘ఆ తలేందిరా’ అని నూనె రాసేది. గానుగ నుంచి తెచ్చిన కొబ్బరి నూనెలో రీటా వేసి, బావంచాలు పోసి, సుగంధవేర్లు జారవిడిచి అవన్నీ గాజు సీసాలో లేత ఎరుపులో కనిపిస్తూ ఒక దానికి ఒకటి సువాసన ఇచ్చుకుంటే ఆ నూనె తలకు రాసి, రాశాక ‘చూడు’.. అని రెండు అరిచేతులను ముఖానికి దగ్గరగా తెచ్చేది. అప్పుడు ముక్కు సొట్టలు పడేలా అతడు వాసన పీల్చేది. పెదమ్మ ఆంటీ చేతులు... ఇప్పుడూ దగ్గరగా అనిపిస్తూ ఉన్నాయి. ఆ సెంటు నూనె వాసన ముక్కు దిగువన ఇప్పుడూ తారాడుతూ ఉంది. ‘చినమ్మ ఆంటీ ఇంటికెళ్తా.. పొయ్యిలో కాల్చి పనసగింజలు పెడుతుంది’ అనేవాడు. ‘ఆ పెడుతుందిలే సంబడం. నేనూ పెడతానుండు’ అని ఆరిపోయిన పొయ్యి ఎగదోసి చిలగడదుంపలు రెండు పడేసేది. చిలగడదుంపలు కాలే వాసన వాటిని తినడానికంటే రుచిగా ఉండేది. అవి తిన్నాక కదిలే పని ఉండదు. కడపు నిండి పెరడు బావి దగ్గర ఆడుకోవడమే. బైక్‌ వచ్చి ఆగింది. ముందు ఒక పోలీసు, వెనుక ఒక పోలీసు ఉన్నారు. ‘వెళ్లాలి సార్‌’ చూశాడు. ‘వెళ్తా. ఇక్కడే మా ఇల్లు’ వెళ్లిపోయారు. కాలేజీలో ఉండగా యూనియన్‌ వాళ్లు పెంచిన కాలేజీ ఫీజులు తగ్గించాలి, స్కాలర్‌షిప్‌లు వెంటనే విడుదల చేయాలి అని స్ట్రయిక్‌కి పిలుపు ఇస్తే కుర్రాళ్లు పది మంది స్కూళ్లు మూయించడానికి బయలు దేరితే తనూ వెళ్లాడు. ఒక్కో స్కూలు మూయిస్తూ వస్తుంటే ఒక హెడ్మాస్టరు మాత్రం హటం చేశాడు. ఎంత చెప్పినా వినడు. అన్ని క్లాసుల్లోని పిల్లలు గోలగోలగా కిటికీల్లోంచి చూస్తుంటే వెళ్లినవాళ్లు ఎదురు తిరిగి స్లోగన్స్‌ ఇస్తూ లాంగ్‌ బెల్‌ కొట్టేస్తూ ఉంటే పోలీసులు. కంపలకు అడ్డం పడి పరిగెత్తి పడ్డాడు. గవర్నమెంట్‌ హాస్పిటల్‌కు వెళితే, కొత్తనర్సు నేరుగా టింక్చర్‌ పెట్టబోతే, పెద్దనర్సు తిట్టి స్పిరిట్‌తో కడిగి ఆ తర్వాత టింక్చర్‌ పెట్టాలి అని స్వయంగా ఆ పని చేస్తూ ‘ఏం స్టూడెంట్సయ్యా మీరంతా’ అని అక్కరగా మందలిస్తూ ఉంటే అప్పుడు వచ్చినదీ ఇప్పుడు వస్తున్నదీ టింక్చర్‌ వాసనా... ఆమె రాసుకున్న క్యుటికుర వాసనా... ఇంటి వైపు అడుగులు వేశాడు.  మాస్క్‌ కట్టకుండా ఎవరూ లేకపోయినా ఫ్లాట్స్‌లోని అందరూ ప్రతి ఒక్కరినీ గుర్తు పట్టే అనుభవం ఈ సంవత్సర కాలంలో వచ్చేసింది. లిఫ్ట్‌ దగ్గర థర్డ్‌ఫ్లోర్‌ భాస్కర్‌ నాయుడు ఉన్నారు. డెబ్బై ఉంటాయి. కాని ఏ కర్ఫ్యూ ఆయన్ను ఈవెనింగ్‌ వాక్‌కు వెళ్లనీకుండా ఆపదు. ఇద్దరూ లిఫ్ట్‌ ఎక్కారు. క్షేమమే కదా అని ఆయన చేత్తో సైగ చేశారు. క్షేమమే అని అతడు సైగ చేశాడు. థర్డ్‌ ఫ్లోర్‌లో ఆయన దిగిపోయారు. ఒకసారి ఇలాగే లిఫ్ట్‌ బయట కలిస్తే, బటన్‌ నొక్కి వెయిట్‌ చేస్తూ, మాటల్లో పడ్డారు. చాలా మంచి వాసన వస్తోంది. పోల్చుకోవడం ఎంతసేపూ. అది మట్టి వాసన. ‘ఏమిటి సార్‌. ఇంత ఎండగా ఉంది. ఎక్కడ వాన పడుతోంది... మట్టి వాసన’ అన్నాడు. ఆయన నవ్వి ‘వాన లేదయ్యా. నా దగ్గరే’ అన్నాడు. ‘మీ దగ్గరా?’  ‘అవును. పుట్టింది పల్లెటూళ్లో. టీచరుగా జీవితాంతం పని చేసి రిటైరైంది పల్లెటూళ్లో. బరెగొడ్లు, పేడ కళ్లాపిలు, గడ్డి మోపులు, నార్లు పైర్లు... వీటి మధ్య బతికా. ఒక్కగానొక్క కొడుకు అని పదేళ్లుగా వీడి దగ్గర ఉన్నా. అబ్బా కష్టమయ్యా ఇక్కడ ఉండటం. మందు వాసన మందుల వాసన తప్ప ఇంకో వాసన రాదు. ఇక తట్టుకోలేక ఈ అత్తరు కొనుక్కున్న. కన్నోజ్‌ అని ఉత్తరప్రదేశ్‌లో ఊరు. అత్తర్లకు ఫేమస్‌. వానలు పడే కాలాన ఆ ఊరి నది వొడ్డున సుతారంగా ఏరిన మట్టితో ఈ అత్తరు తయారు చేస్తారు. పాతబస్తీలో దొరుకుతుంది. కాస్ట్‌లీ. అప్పుడప్పుడు పూసుకుంటా’...  ఆకాశం కనికరిస్తే, జల్లు దయగా దిగి నేలను నిమిరితే అణాకాణీ ఖర్చు లేకుండా అందరూ పొదువుకోవాల్సిన మృత్తికా సౌరభం. ఇప్పుడు అతి ఖరీదుగా ఒక లిప్త పాటు జాగృతమై లిఫ్ట్‌లో అతణ్ణి కంపించేలా చేసింది. ఇంట్లోకి వచ్చాడు. ఆమె పరిశీలనగా చూసి సంతృప్తి పడింది. పిల్లలకు కారం లేని ఒక కూర ముందే చేసేసి ఉంటుంది. ఇప్పుడు ఇద్దరికీ  వండుతుంది. ‘ఏం వొండను’ అడిగింది. ‘ఏదో ఒకటి. కాస్త ఎండు చేపలు వేయించరాదూ. రేగిపోవాలి’  నొచ్చుకున్నట్టు చూసింది. ‘మానేశాము కదండీ పిల్లలకు వాసన పడట్లేదని. పైగా అపార్ట్‌మెంట్‌లో ఆ కంపు రేపుతోంది మనమే. ఎందుకా అప్రదిష్ట. దాచిన కొన్ని ముక్కలుంటే పనమ్మాయికి ఇచ్చేశాను. ఊరికెళ్లినప్పుడు ఇక మీ అమ్మ దగ్గరే ఆ ముచ్చట’ శ్వాస– ఒక నిమిషం దిగ్బంధనం అయినట్టు అనిపించింది. అమ్మ గొంతు దాపున దూరాన వినిపించినట్టయ్యింది. అమ్మ గొంతు. దానిది కదా అసలైన వాసన. ‘ఒరేయ్‌ మేధావి’ అని పిలిచేది అమ్మ బుక్స్‌ చదువుకుంటూ ఉంటాడని. తిక్కపనులు చేస్తే ‘ఒరే మేతావి’ అని నవ్వేది. చిన్నప్పుడూ ఇప్పుడూ పలుచగా ఉంటుంది అమ్మ. చిన్నప్పుడూ ఇప్పుడూ మెత్తగా మాట్లాడుతుంది అమ్మ. ‘నాన్న జేబులో చిల్లరుంటుంది. తీసుకొని కొనుక్కోరా’ అనేది. ‘నాన్న జేబులో చేయి పెట్టను. రాలిన సిగరెట్‌ పొడి చేతికంటుకుంటుంది. వాసన’ అనేవాడు. ఆమే వచ్చి తీసి ఇచ్చేది. అమ్మ దగ్గరే ఉండేవాడు ఎప్పుడూ. ఆమె రవిక చంకల దగ్గర చెమట పట్టి– ఉండ్రా స్నానం చేయలేదు అన్నా పర్లేదులే అని పక్కన నులక మంచం మీద ఎగిరి కూచునేవాడు. ఆదివారాలు అన్నాలు తిన్నాక ఆడుకోవడానికి ఎవరూ రాని మధ్యాహ్న వేళలో ఆమె పక్కన పడుకుని కొంగు ముఖాన వేసుకుని ఏవో ఊహలు గొణుక్కునేవాడు. ‘పెద్దయ్యాక నీకేం కావాలన్నా కొనిస్తాను చూడు’ ‘నాకేం వద్దులేరా మేధావీ. నువ్వు పక్కనుండు చాలు’ ‘ఊహూ. కొనివ్వాల్సిందే’ అమ్మ ఎప్పుడూ నాన్నను ఏదీ అడిగేది కాదు. నాన్నే ఒకసారి ఆమెకని ప్రత్యేకం సింథాల్‌ సబ్బు తెచ్చి పెట్టాడు. నాలుగు భుజాల దీర్ఘ చతురస్రాకార ఎర్రఅట్ట సబ్బు. అమ్మ ఆ రోజు చాలాసేపు స్నానం చేసింది. చలువ చీర కట్టుకుని ‘రా’ అని నవ్వుతూ దగ్గర తీసుకుంది.  చుబుకం కింద తల వొచ్చేలా పట్టుకోవడం ఆమెకు ఇష్టం. ఇప్పుడూ పట్టుకున్నట్టయ్యి ఆ స్పర్శది కదా అసలైన వాసన అనిపించింది. ‘ఏమిటండీ అలా అయిపోయారు’ అంది. ‘ఏం లేదు.. ఏం లేదులే’ అని గదిలోకి వచ్చాడు. డోర్‌ వేసుకున్నాడు. పచార్లు చేశాడు. హటాత్తుగా ఏదో అర్థమైంది. హటాత్తుగా ఏం అర్థమైందో. ఫోన్‌ తీసి వాడికి వాట్సప్‌ చేశాడు. ‘ఊరెళుతున్నా అమ్మను చూడ్డానికి. వచ్చాక మందేద్దాం’.. రెండు నిమిషాలకు బ్లూటిక్‌ పడి రెస్పాండ్‌ అయ్యాడు. ‘ఓ.. అదీ సంగతి. ఈ సంవత్సరంగా లాక్‌డౌన్ల రభసతో ఆమెను మిస్సయ్యి నా ప్రాణాలు తీశావు.’ ‘లేదురా. నా పెళ్లయ్యినప్పటి నుంచి ఆమె ఊళ్లోనే ఉంది’ ‘ఓ... సిటీలో ఉండలేదని అక్కడ పెట్టుంటావ్‌’ ‘లేదురా. ఆమెకు నా దగ్గర ఉండటమే ఇష్టం’... బ్లూటిక్‌ పడింది. రెస్పాండ్‌ కాలేదు. నిమిషం తర్వాత– ‘నీ భార్య మంచి కత్తి కేండేటా’... టైమ్‌ తీసుకున్నాడు. ‘ఇద్దరూ చేసే తప్పుల్రా ఇవి. ఒక్కరు గట్టిగా నిలబడినా చెడు జరగదేమోగాని మంచి జరుగుతుంది’ బ్లూ టిక్‌ పడింది. వెయిట్‌ చేశాడు. వాడు ఇక మాట్లాడేలా లేడు. బయటకు వచ్చాడు. పిల్లలు టీవీ చూస్తున్నారు. ఆమె వంట గదిలో కూర ఎక్కిస్తూ ఉంది. వెళ్లాడు. ‘ఉదయాన్నే అమ్మ దగ్గరకు వెళుతున్నా. కారులో. వచ్చేస్తా రెండు రోజుల్లో’ తిరిగి చూసింది. ఏమనుకుందో. ‘సరే’ ‘ఇంకో రెండ్రోజులు ఎక్కువున్నా విసిగించకు. తీసుకొస్తానేమో తెలియదు. ఇంకేం ఆలోచిస్తానో. మనం నిజంగా హ్యాపీగా ఉండటం మనకు అవసరమా కాదా’... అతని కళ్లల్లోకి ఆమె చూస్తోంది. అతనివి అలాంటి కళ్లు ఆమె ఎప్పుడూ చూళ్లేదు. ‘స్వామీ... ఇక వదిలిపెట్టండి’ ‘సరే’ రూమ్‌లోకి వచ్చాడు. బ్యాగ్‌ సర్దుకున్నాడు. త్వరగా భోం చేశాడు. ఐదు గంటలకు అలారం పెట్టుకున్నాడు. దారిలో డజను సింథాల్‌ సబ్బులు – నాలుగు పలకల ఎర్ర అట్టవి– తప్పక కొనాలని నిశ్చయించుకున్నాడు. మంచం మీద తల వాల్చాడు. నిద్ర పడుతుంటే సబ్బు వాసన అతణ్ణి తాకుతున్నట్టు అనిపించింది. అమ్మ వాసన కూడా. బహుశా అతడి ముక్కు అతణ్ణి క్షమించేసింది. -మహమ్మద్‌ ఖదీర్‌బాబు

‘నీ సోపతులల్ల మన్నువొయ్య. నడీడుకచ్చిండు.. నెత్తెంటికెలు తెల్లవడ్డయి. తనెత్తు పిల్లలైరి. గింత సోయి లేకపోతె ఎట్ల? ఎవడు పిలిస్తె వానెంబడివడి పోవుడేనాయె. కుత్కెలదాక తాగుడు, అద్మరాత్రిదాక తిరుగుడు. ఎల్లెంకల సాపుక పండుడు. ఇల్లు ఇరువాటం యాన్నన్నవోని.. నీసట్టంకు అగ్గిదల్గ.. నాగండాన దాపురమైండ్రు’ వాకిట్లో అంట్లు  తోముతున్న రాధవ్వ గిన్నెల్ని కోపంతో విసిరి కొట్టింది. ‘అయ్యలు కూడవెట్టిన ఆస్తుల్లేకపాయె. తాతలు సంపాయించిన జాగలు లేకపాయె. గిట్లపట్టి లేకుంట జేత్తె  ఎట్ల ముంగట వడ్తది సంసారం? వొక్కదాన్ని ఎంతకని ఏడ్వాలె ఈ లేకి కొంపల! పాలిచ్చెబర్రె.. ఆయింత మూతి మీద తన్నిపాయె. చెంబెడో.. గిలాసెడో ఇత్తె శెక్కరి శాపత్త మందమన్న ఎల్లేది. ఇగ రేపట్నుంచి బిచ్చమెత్తుకుందురు తియ్యి..’ స్వరం పెంచింది రాధవ్వ.. చాప మీద  అటూ ఇటూ దొర్లుతున్న గోవర్ధన్‌ను చూస్తూ. ‘వోబోడ్సోత్‌దానా  ఏమొర్రుతున్నవే పోరడు పొయ్యి పొయ్యొస్తే? ఎమో.. రపరప వెట్టినవు. వానికి తిక్కవుట్టిందంటె ఈపు శింతపండు జేత్తడు ఏమనుకుంటన్నవో? అన్నది అత్త రామవ్వ.. కోడల్ని దబాయిస్తూ. ‘అవ్వో! బాగనే పొడుసుకరావట్టెనో..!  ఉద్దార్కంజేసిండని కొడుకును మాట అననియ్యది’ అన్నది రాధవ్వ వెటకారంగా అత్త వైపు చూస్తూ. ‘నీయక్క.. నోర్ముయ్యకపోతె దౌడపండ్లు రాలగొడ్త ఏమొర్రుతన్నవే? పీకితెపీకని తియ్యి. నీ అయ్య అర్ణం కొట్టిచ్చినాడే బర్రెను? తెల్లారెటల్లకు అసొంటియి పదిబర్లను కొన్కత్త. మూస్కొని పనిచూస్కొ’ అంటూ అటు తిరిగి పడుకున్నాడు గోవర్ధన్‌. ‘నెత్తిల పుండుకు సమరు లేదుగని ఎడ్ల కొట్టంల దీపం పెట్టొస్త అన్నడట ఎన్కటికెవడో నీ అసోంటోడు. గీ పొంకాలకేం తక్కువ లేదు’ అంటూ విసురుగా వంటింట్లోకి నడిచింది రాధవ్వ. తల్లి కోసం ఎదురు చూసి, చూసి అరుస్తున్న దుడ్డె గొంతు బొంగురు పోతోంది. ఒకవైపు దుడ్డె అరుపులు.. ఇంకో వైపు  రాధవ్వ తిట్లతో గోవర్ధన్‌ తల గిర్రున తిరిగింది. ‘నితీషూ.. వోరి నితీషూ.. కొద్దిగాగినంక జెర బాయి మొకాన వొయ్యి బర్రెను ఇడ్శి పెట్టుబిడ్డా! మల్ల పగటాల్ల వరకు  ఎనుకకు మర్రుత గని..’ అంటూ  అంగీ గుండీలు పెట్టుకుంటూ  చెప్పులు తొడుక్కున్నడు గోవర్ధన్‌.  ‘నీయవ్వ నాకు అన్‌లైన్‌  క్లాసులున్నయి బాపూ.. నేను బర్రె కాడికి పోనే పోను. సార్‌ తిడుతడు క్లాసులు వినాలె’ అన్నడు నితీష్‌. ‘నా తోడు బిడ్డా జెల్ది వురికస్త. నర్సయ్య మామది చిన్న పంచాది వున్నది. జక్కపురం దాక పొయ్యస్త. పోకపోతె ఏమనుకుంటడురా.. దేనిౖకైనా పోను గొడతె వురికస్తడు. అన్నిటికి ఇంట్ల మనిషిలెక్క ఆసరయెటోడు. అట్ల పొయ్యి ఇట్లొస్త. టైంకు అమ్మ గూడ లేకపాయె! ఫోను తీస్కొనిపో! బర్రెను గుడ్డంలిడ్శిపెట్టు. అదే మేస్తది. నువ్వు క్లాసులు ఇనొచ్చు ’ అన్నాడు గోవర్ధన్‌ బయటకు నడుస్తూ. అయిష్టంగానే వొప్పుకున్నాడు నితీష్‌. బర్రెను విడిచిపెట్టి గుడ్డంల చింత చెట్టు కింద నీడకు చేరి క్లాసు విందామని ఫోన్‌lఅందుకున్నాడు. అందులో లీనమై బయట ప్రపంచాన్నే మరచి పోయాడు. ఓ గంటన్నరకు క్లాసులు అయిపోయాక పరిసరాల మీదకు దృష్టి మరల్చాడు. బర్రె కనిపించలేదు. ఎప్పుడు పోయిందో ఏమో! నితీష్‌కు భయం పట్టుకుంది. చుట్టు పక్కలంతా వెతికాడు. అక్కడున్న అందరినీ అడిగాడు. ఎవరూ జాడ చెప్పలేదు. చీకటిపడే వరకూ వెతికి ఇంటికి చేరి జాడ తప్పిన బర్రె విషయం తల్లికి చెప్పాడు.  కూలికి పొయ్యొచ్చిన రాధవ్వ భర్త చేసిన పనికి కోపంతో తిట్ల దండకం మొదలుపెట్టింది. నడిజాము రాత్రి దాటినాక గోవర్ధన్‌కు మెలకువచ్చింది. జరిగిన సంఘటనలన్నీ వొక్కొక్కటిగా గుర్తుకొస్తున్నాయి.  ‘బర్రె మ్యాత ముట్టక తిక్కతిక్క జేస్తున్నప్పుడే జెర చూస్కుంటే అయిపోయేది. పెద్ద నాయిన గూడా చెప్పిండు. పని వొత్తిల్లల్ల పడి మర్శిపొయిండు. బర్రె ఎద కచ్చినప్పుడల్ల గిట్లనే చేస్తది. దావఖానకు కొట్టుకపొయ్యి సూది ఏపిచ్చినా అయిపోవు. లేకుంటె.. జంగిట్ల తోలితె అండ్ల ఇత్తునంపోతులుండె. రెండ్రోజులైతే అదే సైరకచ్చు. ఎంత పనాయె ఎటని తిర్గాలె!’ అనుకుంటూ చింతాక్రాంతడయ్యాడు గోవర్ధన్‌.  కొమ్ముల బర్రె చిన్నప్పుడు పాలు మరవక ముందే దాని తల్లి ఏదో బీమారి సోకి చచ్చిపోయింది. ఇది పాలు లేక తెల్లందాక పొద్దుందాంక వొకటే వొర్రుడు. నువ్వులు దంచి మ్యాకపాలల్ల కలిపి,  బల్మీటికి నోరు తెరిపిచ్చి గొట్టం పట్టి పోసేది. కొద్ది రోజులైనంక చేన్లల్ల తిరిగి ఎన్నాద్రిగడ్డలు తెచ్చిపెట్టేది. తర్వాత ల్యాతగడ్డి, పజ్జొన్నకర్రాకులు, మెల్లెగ గర్కపోసలు అలవాటు చేసి.. పసిపిల్లలెక్క కంటికి రెప్పలా చూసుకునేది. మ్యాతపట్టినంక కుదురుకుని పెయ్యి చేసింది. నల్లరంగు, దొప్పలోలె చెవులు, దుప్పిలెక్క పెద్ద పెద్ద కొమ్ములు, ముప్పావు గజం వెడల్పు వీపు.. పెయ్యినున్నగ మెరుస్తుండె. తోకనైతె భూమికి రాసుకుంట పొయ్యేంత పొడవు. ఆఖర్న  జడకు అందేంత వొత్తుగా నల్లగ నిగనిగలాడే వెంట్రుకలు ..అటూ ఇటూ తోక వూపుతూ నడుస్తుంటే సూడ ముచ్చటయ్యేది.. తోక వెంట్రుకల్లో పల్లేరుగాయలు, కూశెంగాల ముళ్లు అంటుకుంటే అన్నీ ఏరేసి శుభ్రంగా వుంచేది. ఒక్క గోమారి కూడా పట్టకుంట పీకేసేది. రోజూ సాయంత్రం ఇంటి కొచ్చే ముందు బోరు పైపుతోని నీళ్ళు వట్టి శుభ్రంగ పెయ్యంత కడిగేది. గున్నేనుగు లెక్క  తిరుగుతుంటే.. అందరి కండ్లు దాని మీదనే. దిష్టి తగులుతుందని రాధవ్వ కుర్మదారానికి జీడి గింజలు, గవ్వలు కుచ్చి మెడల కట్టింది. పెద్ద ఈడు కూడా కాదు. రెండు ఈతలది. పొద్దుమాపు అయిదు లీటర్ల పాలిచ్చేది. ఇంటి ఖర్చంతా ఎల్లదీసేది. ఇంతకు ముందు రెండుసార్లు తప్పిచ్చుకొని పొయినా తెల్లారెవరకు అదే తిరిగొచ్చింది. ఇప్పుడు గూడా రాకపోతదా’ అనుకున్నాడు గోవర్ధన్‌.  ఏదోకమూల సన్నని ఆశ మిణుకు మిణుకు మంటూండగా ఆ ఆలోచనల్లోంచి అతను బయటకు వచ్చేసరికి తెలవారసాగింది. తువ్వాలు భుజం మీద వేసుకొని తలుపు దగ్గరేసి.. చేతికర్ర తీసుకొని బర్రెను వెతకడానికి బయలుదేరాడు.  పొలం దగ్గరకు వెళ్లేసరికి తెట్టన తెల్లారింది. ఎదురైన వాళ్లంతా  బర్రె గురించి అడుగుతున్నారు.  ‘బట్టల బైరనిగడ్డ మీద  సిద్ధిపేటరాజిరెడ్డిగాడు పజ్జొన్న చేను అలికిండు. పచ్చగా నవనవలాడుతుంది. నాలుగు బుక్కలు మేసినా.. నామచ్చి సత్తది. ఇల్లు మునుగుతదిరా గోవర్దనూ! ముందుగాల అటు చూసి రాకపొయినవురా.. ’ అంటూ రంగయ్య నాయిన చెప్పేసరికి గోవర్ధన్‌కు చెమటలు పట్టాయి. ఎవరో తరిమినట్టు పరుగుపరుగున అటు వైపు నడిచాడు. పచ్చ జోన్న చేనంతా తిరిగాడు. ‘ఎక్కడా మేశినట్టులేదు. చేన్ల అడుగులు గూడ  కనవడ్త లెవ్వు అంటె ఇటు దిక్కు రాలేదన్న మాట’ అని అనుకోగానే  కొంచెం ఊపిరి పీల్చుకున్నట్టయింది గోవర్ధన్‌కు. పక్కనున్న వాళ్లను ఆరా తీశాడు. ‘నిన్న పొద్దుగుంజాముల బలపాల బోరు దిక్కు అయితే వొర్రుడు ఇనవడ్డది’ అని చెప్పారు కొంతమంది. చూసుకుంటూ చూసుకుంటూ అక్కడికి చేరుకున్నాడు. బండరాళ్ల మధ్య మోతుకు చెట్లను కొమ్ములతో కుమ్మినట్టు ఆకులన్నీ చినిగి కొన్ని కింద రాలి పడ్డాయి. గిట్టలతో మట్టిని గీరినట్టు అచ్చులు కనబడ్డాయి. మూత్రం పోసినట్టు మడుగు కట్టిన ఆనవాలుంది. పెద్ద పెండకడీ కనిపించింది గోవర్ధన్‌కు. ప్రాణం లేచొచ్చినట్టయింది.  ‘కొమ్ముల బర్రె పంచాది పెట్టుకున్నట్టు.. ఎప్పుడూ ఏదో ఒకచెట్టును కొమ్ములతో ఇరగ్గొట్టేది. తాగినా గోళెం నిండ కుడితి తాగేది. మడుగు కట్టేదాక మూత్రం పోసేది. మోపెడు గడ్డిమేసి.. తట్టెడు పెండవెట్టేది.. గివన్నీ జూస్తే  కచ్చితంగా బర్రె ఇటుదిక్కే ఎల్లిందన్నట్టు’ సీతను వెతుకుతూ వెళ్లిన రాముడికి చిన్న ఆనవాలు దొరికినట్టు గోవర్ధన్‌కు ఆశ చిగురించింది.  దూరంగా పశువులు కనబడుతుంటే అటువైపు నడిచాడు గోవర్ధన్‌. పశువుల కాపరిని అడిగాడు.. ‘నిన్న సాయంత్రం బాపుదొర కంచెలకెళ్ళి బర్రె తిరిగినటు’గా చూచాయగా చెప్పిండు.  చెట్టూపుట్టా చుట్టూ గాలిస్తూ.. వెళ్తున్న గోవర్ధన్‌కు వొర్రెలో దిగబడిన గిట్టల గుర్తులు కనిపించాయి.  ‘ఇవి ఖచ్చితంగా కొమ్ముల బర్రెవే! వెడల్పుగా, కాగితం మీద ముద్ర గొట్టినట్టు  స్పష్టంగా అగు పిస్తున్నయి. అంటే ఇటువైపే ఎల్లుంటది’ అనుకున్నాడు.  అలా కొంత దూరం అడుగులు చూస్తూ వెళ్ళినప్పటికీ  అవి మట్టితడిగా వున్నంత వరకే కనిపించాయి. వొర్రె దాటాక గోవర్ధన్‌ ఆశలు ఆవిరైపోయాయి. పొద్దు నెత్తి మీది కొచ్చింది. సూర్య కిరణాలు సూదుల్లాగ పొడుస్తున్నాయి. కళ్లకు చీకట్లొస్తున్నాయి. నడిచే వోపిక లేదు. మొఖం కూడా కడగ కుండా పక్కబట్టలోంచి లేచినవాడు లేచినట్టే బయలుదేరాడు. తెలియకుండానే పూట గడిచి పోయింది. కడుపులో ఏమన్నా పడితే తప్ప కాలు కదలని పరిస్థితి. ఆయాసపడుతూ బండ్ల బాటకొచ్చాడు. ఊర్లోకి వెళ్తున్న ఓ రైతును ఆపి బండి ఎక్కి ఇంటి మొహం పట్టాడు గోవర్ధన్‌.  రాత్రి తిట్టనైతే తిట్టింది కానీ రాధవ్వ మనసు మనసులో లేదు. ఒక మబ్బున నోట్లో మంచి నీళ్లు కూడా పోయకుండా వెళ్లినవాడు.. మిట్ట మధ్యాహ్నం అయినా రాకపోయే సరికి  ఆందోళన అలుముకుంది. ‘ఆకలికి అసలే వోర్సుకోడు. పాపపు నోటితోని తిట్టరాని తిట్లు తిడితి. నా నోరు పాడుగాను’ అనుకున్నది. ‘వాడెమన్న శిన్నపిలగాడాయే ? వాడే వత్తడు తియ్యి . నువ్వైతె బుక్కెడంత తినుపో.. ఎంత సేపుంటవు’ అంటూ రామవ్వ .. కోడలికి సర్దిచెబుతుందో లేదో.. ఇంట్లోకి అడుగుపెట్టాడు గోవర్ధన్‌. వచ్చీరాంగానే కాళ్లు, చేతులు కడుక్కొని కూర్చున్నాడు.. అలసట తీర్చుకుంటున్నట్టుగా. క్షణం కూడా ఆలస్యం చేయకుండా రాధవ్వ పళ్లెంలో అన్నం పెట్టుకొచ్చి గోవర్ధన్‌ ముందు పెట్టింది. ఆకలి మీదున్న గోవర్ధన్‌ పెద్ద పెద్ద ముద్దలతో గబగబా తినసాగాడు. పది నిముషాల వరకు ఇద్దరి మధ్య నిశ్శబ్దం రాజ్యమేలింది.  ‘ఏమన్న మతులావు దొరికిందా’ మెల్లగా కదిలిచ్చింది రాధవ్వ.  ‘ఎవ్వన్నడిగినా ఇక్కడ చూసినం..  అక్కడ కనవడ్డది అంటండ్రుగని కండ్లనిండ చూసినోడు ఎవడు లేడు. విఠలపురం పొలిమెర దాక పొయ్యచ్చిన. అదెప్పుడో దాటిపొయినట్టున్నది ’ చెప్పాడు గోవర్ధన్‌ నిరాశగా. ‘నువ్వేం పికరు వడకు.. బెండ్లబాలక్క దగ్గర వల్లు పట్టిచ్చుకచ్చిన. అది తూర్పు మొకాన్నే తిరుగుతందట. తప్పక దొరుకుతదని చెప్పింది.  మైసవ్వతల్లికి ముక్కుపుల్ల తీసి ముడుపు గట్టిన. మన సొమ్ము యాడికిపోదు. నువ్వు రందిల వడకు’ గోవర్ధన్‌కు ధైర్యం చెప్పింది రాధవ్వ.   ‘సరే తియ్యి మనకు బాకి ఉంటె దొర్కుతది లేకపోతె లేదు. ఏంజేత్తం’ అంటూ భోజనం ముగించాడు గోవర్ధన్‌. రాధవ్వ చెప్పినట్టు తూర్పు దిక్కున మాచాపురం పొలిమెర దాక వెళ్లాడు గోవర్ధన్‌. మొక్కజొన్న చేనుల్లో కలుపు తీస్తున్న వాళ్ల దగ్గర వాకబు చేశాడు. ‘నిన్ననైతే ఎవల్దో బర్రె లింగారెడ్డి పటేలు తుకంల పండి పొర్రిందట.. నాలుగు సంచుల వడ్లమొలక కరాబైందట. దొర్కవట్టి బంజారు దొడ్లె కట్టేశిండ్రట. ఆగ్రమైన కోపం మీదున్నడు. పాయెమాలు కట్టెదాక ఇడ్శిపెట్టడు. అంతేగాదు, బర్రె ఎవన్దోగని వాడైతె దొర్కాలె.. వాని సంగతి చెప్తా అని ఎదురు చూస్తండు.. మైలపోలు తీస్తడుపో’ అని చెప్పింది ఒక రైతు కూలి. గోవర్ధన్‌కు వెన్నులో వణుకు పుట్టింది. ఇంతకు ముందు కూడా లింగారెడ్డి గురించి విన్నాడు. ‘మొండోడు..వొట్టి కసిరెగాడు..ఎంతకైనా తెగిస్తడు. అయితేంది, పడితె రెండు దెబ్బలు పడితెవాయె..జర్మానా ఎంతైనా కడితెవాయె.. కాళ్ళో.. కడుపో పట్టుకొని బతిమిలాడ్తెవాయే.. నా బర్రె దొరికితె చాలు’  అనుకొని ఊరి వైపు నడిచాడు.  కచ్చీరు దగ్గర జనం గుమిగూడారు. దారి తీసుకుంటూ  ముందుకు వెళ్ళిన గోవర్ధన్‌ కుర్చీలో కూర్చున్న పెద్దమనిషికి తను వచ్చిన పని చెప్పాడు.  గోవర్ధన్‌ను ఎగాదిగా చూసిన అతను ‘ఏమయ్యా.. గంత సోయిలేకుంట ఎట్లుంటరయ్యా.. కడుపుకు అన్నం తింటలేరయ్యా? నోర్లేని పసులను  మంచిగ కట్టేసుకోవాలె. ఓకంట కనిపెట్టుకోవాలె. వాటికి ఏమెర్క..యాడ పచ్చగ కనవడ్తె అటే పోతయి. మనం మనుసులం గదా జ్ఞానం ఉండాలె. ముందుగాల్నైతె చూసుకపో నీ బర్రె వున్నదేమో!’ అంటూ మస్కూరిని పురమాయించాడు బంజారు దొడ్డి గేట్‌ తెరవమంటూ. అతని మాటలతో గోవర్ధన్‌కు అరికాలి మంట నెత్తికెక్కింది. తమాయించుకున్నాడు.. ‘ఏంజేత్తం! ఊరుగాని ఊరు వానికి స్థానబలముంటది. ఇది తాను పంచాది పెట్టుకునే సమయం కాదు.. వోపిక కూడా లేదు’ అనుకుంటూ.  లింగారెడ్డి ఆ పక్కనే కూర్చున్నాడు. రెండు కళ్లల్లో ఎర్రటి నిప్పులు రగులుతున్నట్టు కనపడుతున్నాయి. దొరికితే గొంతు కొరుకుదామన్నంత కసిగా చూస్తున్నాడు గోవర్ధన్‌ వైపు. భయపడుతూనే బంజరు దొడ్డి వైపు నడిచాడు మస్కూరి వెనకాలే గోవర్ధన్‌.  లోపల అతని కళ్లు కొమ్ముల బర్రె కోసం వెతక సాగాయి ఆత్రంగా. అప్పటికే అందులో చాలా బర్లున్నాయి. దారి తీసుకుంటూ వెళ్ళి మూలమూలనా గాలించిండు. పదినిముషాల తర్వాత నిరాశగా బయటకు వచ్చాడు. ప్రశ్నార్థకంగా చూస్తున్న పెద్దమనిషికి అడ్డంగా తలూపుతూ సమాధానం చెప్పి అక్కడి నుంచి బయటపడ్డాడు గోవర్ధన్‌. వెదుక్కుంటూ వెదుక్కుంటూ సలేంద్రిదాక చేరుకున్నాడు.   ఊరు బయట.. ఒక పండు ముసలాయన జీవాలను కాస్తున్నాడు. అతని దగ్గరకు వెళ్లి ‘పెద్దయ్యా.. ఇటెక్కడన్న ఎనుపది కనవడ్డాదే’ అడిగాడు గోవర్ధన్‌. ‘ఎట్లుంటది బిడ్డా..’ తిరిగి అడిగాడు ఆ ముసలాయన ఎండపొడ నుంచి తప్పించుకునేందుకు ఎడమ చేతిని నొసటికి అడ్డం పెట్టుకుంటూ.  కొమ్ముల బర్రె ఆనవాళ్లన్నీ పూసగుచ్చినట్టు చెప్పాడు గోవర్ధన్‌. ‘ఏమో..నిన్న ఎగిలివారంగనైతే ఒకSబర్రె ఊరవతల ట్రాన్స్‌ఫార్మర్ల కొమ్ములు ఇరికి షాక్‌ కొట్టి సచ్చిపొయిందట.. సూడుపో.. బిడ్డా! ఇంకా కరెంటోల్లు రాలేదట. అట్లనే వుంచిండ్రట’ చెప్పాడు ముసలాయన. గోవర్ధన్‌ ప్రాణం జల్లుమన్నది. కాళ్లుచేతులు చల్లబడ్డాయి. ‘నా బర్రె అయితె కాదుగదా! దీని కొమ్ములైతే పొడుగే వుండె. కొమ్ములతోని చిమ్ముడు అలవాటుండె. తన బర్రె అయితే కావొద్దని’ మనసులో కోటి దేవుళ్లకు మొక్కుకుంటూ ట్రాన్స్‌ఫార్మర్‌ దగ్గరకి చేరుకున్నాడు. అక్కడి దృశ్యం చూసి చలించిపోయిండు గోవర్ధన్‌.  నాలుగు కాళ్ళు బార్లాచాపి పడుంది బర్రె. నిన్ననగా చనిపోవడం వల్లనేమో కడుపు వుబ్బి రెండుకాళ్ళు పైకిలేచి వున్నాయి. నాలుక బయటకు వచ్చి రెండు దవడల మధ్య ఇరుక్కొని పోయింది. ఆ భయానక దృశ్యాన్ని చూడలేక పోయాడు. చచ్చిపోయే ముందు ఎంత నరకం అనుభవించిందో.. ఊహించుకుంటేనే ఒళ్లు జలదరించింది అతనికి. ‘పాపం ఎవరిదో బర్రె.. నాలాగే ఎక్కడెక్కడ వెతుకుతున్నాడో యజమాని’ అని బాధపడుతూ ‘నా కొమ్ముల బర్రెకైతే ఇట్లాంటì æపరిస్థితి రాకూడదు’అనుకుంటూ వెనుదిరిగాడు గోవర్ధన్‌. అలాగే రెండో రోజుకూడా వెతుకులాట మొదలు పెట్టాడు. తిండిలేదు. నిద్రలేదు. పిచ్చి పట్టినట్టు ఒకటే తిరుగుడు. పోట్రవుతులు తాకి కాలివేళ్ళకు నెత్తురు కారుతోంది. ముండ్ల కంపలు చీరుకపొయ్యి కాళ్లుచేతులకు గీతలు పడ్డాయి. నిరాశ, నిస్పృహలు  ఆవరిస్తున్నా కొమ్ముల బర్రె రూపం కండ్ల ముందు కదలాడుతుంటే వదులు కోవాలనిపించలేదు. ఇంటి వద్ద పాలకోసం అలమటిస్తున్న దుడ్డె మెదిలేసరికి చిన్నప్పటి కొమ్ములSబర్రె గుర్తొచ్చి గుండె బరువెక్కి గోవర్ధన్‌ కాలు ముందుకే కదిలింది. సలెంద్రి, కమ్మర్లపల్లె, అల్లిపురం ఇలా ఊర్లకూర్లు దాటి పోయాడు. మూడోరోజు సాయంత్రం అయినా ఆచూకీ లేదు.  వెదకటం ఆపేద్దామని మొదటిసారి అనిపించింది గోవర్ధన్‌కు. మూడు రోజులుగా అలుపెరుగని ప్రాణం మెత్తబడ్డది. ‘పొద్దు గూట్లెవడ్డది. ఇప్పుడు వెనుకకకు మర్లినా  ఇంటికి చేరుకునేసరికి రాత్రి తొమ్మిదైతది’ అనుకొని తిరుగు ప్రయాణమయ్యాడు. యెల్లాయపల్లె, కొచ్చెగుట్టపల్లె, రంగాయపల్లె.. ఊరూరూ ఆరా తీసుకుంటూ సొంతూరు చేరుకునే సరికి రాత్రి పది గంటలయింది. ఎప్పటిలానే ఇంటి ముందు నలుగురైదుగురు ముచ్చట పెడుతూ ఎదురుచూస్తున్నారు. తను వాకిట్లోకి రాగానేlరాధవ్వ  ఇంట్లోకి నడిచింది.  తెల్లవారు జాము  నాలుగవుతుంది.  ఇంటి వెనుక దిడ్డి దర్వాజ దగ్గర ఏదో అలికిడి అవుతున్నట్టనిపించి ఒక్కసారిగా మెలకువ వచ్చింది గోవర్ధన్‌కు.  కళ్ళు నులుముకుంటూ లేచి బయటి లైట్‌ వేశాడు. గొళ్ళెం తీసి తలుపు తెరిచిన అతను నిశ్చేష్టుడయ్యాడు. ‘నిజమా.. భ్రమా..’ అనుకుని చేయి ముందుకు చాచాడు. వెచ్చగా తగిలింది ఊపిరి. కొమ్ముల బర్రె చెవులూపుతూ తదేకంగా తనవైపే చూస్తోంది. సంతోషం పట్టలేక కొమ్ముల బర్రె మూతిని రెండు చేతుల్లోకి తీసుకుని ఆర్తిగా తడిమాడు. సన్నగా అరిచింది బర్రె. వెంటనే ఏదో గుర్తొచ్చినట్టు ఇంట్లోకి పరుగెత్తుకెళ్లాడు. గోళెంలోని కుడితిని బకెట్లో నింపుకొని తెచ్చి బర్రె ముందు పెట్టాడు.   పూర్తిగా పీల్చే వరకు కుడితిలో ముంచిన మూతిని పైకెత్తలేదు బర్రె. అలా రెండు, మూడు బకెట్లు తాగింది.  మూతికంటిన తవుడును నాలుకతో అద్దుకుంది. ప్రతిరోజూ సాయంత్రం అది కుడితి తాగింతర్వాతనే గుంజ దగ్గరికి నడుస్తుంది. బయటకొచ్చిన రాధవ్వ ఆ దృశ్యం చూసి ఆనందం పట్టలేక పరుగుపరుగున  దేవుడి పటాల ముందుకెళ్లి కళ్లు మూసుకొని చేతులు జోడించి నిలబడింది. అప్పటికే తల్లి వాసన పసిగట్టిన దుడ్డె అరుస్తూ మొగురం చుట్టూ తిరుగసాగింది. గోవర్ధన్‌ వచ్చి  తలుగు తప్ప దియ్యంగనే తల్లి దగ్గరకు ఉరికిపోయింది దుడ్డె. ‘నీ కడుపుగాల పోరన్ని ఎంత తిప్పలవెడితివే? పెసరిత్తు పట్టకుంట తిన్నది ఎవని శేను ముంచెనో? మల్ల ఏమెర్కలేని సొన్నారోలె సూత్తంది’ అంటూ చేతి కర్రతోని గడ్డిగుంజ దగ్గరికి జరిపింది రామవ్వ. ఆ మాటలన్నీ లీలగా వినపడుతుంటే కలా.. నిజమా.. అనుకుంటూ మెల్లగా  దుప్పటి పక్కకు జరిపి వాకిట్లోకి చూశాడు నితీష్‌.  -కొండి మల్లారెడ్డి

చింకిచాప, అతుకులబొంత మీద పడుకున్న ఈశ్వర్‌ బద్ధకంగా దొర్లుతున్నాడు. జీర్ణావస్థలో ఉన్న దిండులో దూది, చిరిగిన గలేబు మృత్యుశయ్య మీద మరణానికి ఎదురుచూస్తున్న ముసలిరోగుల్లా ఉన్నాయి. వాటిని వదల్లేని ఈశ్వర్‌ పేదరికం కొన ఊపిరిని కాపాడాలనుకునే వెంటిలేటర్‌లా వెంటపడుతోంది. ‘నిన్న రాత్రి యామిని ఇచ్చిన కాగితంలో ఏమి రాసిందిరా?’ చక్రపాణి అడగడంతో జేబు తడుముకున్నాడు ఈశ్వర్‌. ‘చూసి చెపుతానులే’ ప్రాధాన్యంలేని  విషయమన్నట్లు సమాధానం దాటేశాడు. ‘అమ్మాయి ఉత్తరం ఇస్తే ఇంతసేపు చూడకుండా ఎలాగున్నావురా?’ ‘ఇచ్చింది  ప్రేమలేఖ కాదు. కాగితం ముక్క’ ‘నిన్ను మార్చడం నా వల్ల కాదురా’ తల కొట్టుకున్న చక్రపాణి, మరోమాట చెప్పకుండా ఆఫీసుకెళ్లాడు. ఈశ్వర్‌కి మూడేళ్ళ క్రితం దూరమైన యామిని గుర్తొచ్చింది. చదువుకునేరోజుల్లో ఒకరినొకరు  ఇష్టపడ్డారు. స్థాయీ అంతరం అంతరంగాల ప్రేమకి అడ్డం పడింది. కల కరిగిపోయి యామిని పెళ్లి జరిగిపోయింది. మళ్లీ ఇన్నాళ్లకు గుండెకైన గాయం రేగింది. తేనెపట్టులోంచి రాయిదెబ్బకు ఎగిరిన తేనెటీగలా ముందురోజు జరిగిన సంఘటన మెదడులో మెదిలింది. ‘ఈశ్వర్, నువ్వు లక్కీచాన్స్‌ కొట్టేశావ్‌. నాలుగ్గంటలు పనిచేస్తే ఐదువందలు ఇస్తారు. భోజనం బోనస్‌’ చక్రపాణి చెప్పాడు. ‘నాలుగ్గంటలకు ఐదువందలా?’ నోరు వెళ్లబెట్టాడతను. ‘తర్వాత ఆశ్చర్యపోదువుగానీ పార్టీటైమ్‌ అయిపోతోంది. మా హోటల్‌ కేటరింగ్‌ సర్వీసుకి రెగ్యులర్‌ కుర్రాళ్లురాలేదు. మేనేజర్‌ నాకు తెలుసున్న కుర్రాళ్లని తీసుకురమ్మనాడు’ ‘వద్దులేరా. నాకు వడ్డించడంలో ఓనమాలు తెలియవు. అన్నం లేకపోతే నీళ్లు తాగి, కాళ్ళు కడుపులో పెట్టుకునిç ³డుకుంటాను. తేడా జరిగితే తిట్లు తినాలి’ ‘ఆ సంగతి నాకు వదిలేయ్‌ నేన ుచూసుకుంటాగా’ చక్రపాణి ధైర్యం చెప్పడంతో యూనిఫాం వేసుకుని కేటరింగ్‌ బోయ్‌గా బండి ఎక్కాడు ఈశ్వర్‌. పెద్ద వాళ్ళింట్లో పార్టీ. గుబులుగానే గుంపుతో అడుగులేశాడు. వణుకుతున్న చేతులతో చెంచా పట్టుకుని వడ్డనకు సిద్ధపడ్డాడు. ధైర్యం  కుదుటపడుతున్న సమయంలో తనకళ్ళని తానే నమ్మలేక పోయాడు ఈశ్వర్‌. యామిని.. మూడేళ్ళ తర్వాత .. కనిపిస్తోంది. భర్తతో పార్టీకొచ్చింది. ఆమె నడచి వస్తున్న నగల దుకాణంలా ఉంది. ఆమె వేసుకున్న నగల విలువ అంచనాకి అందని టెండర్లా ఉంది. వజ్రాలహారం మీద పడ్డ దీపాలకాంతి మొహం మీద పడుతూ దేవకన్యలా వెలిగిపోతున్న ఆమెను మళ్లీమళ్లీ చూడాలనిపిస్తోంది. తెలియని బెరుకు వెనక్కి లాగేస్తోంది. అక్కడున్న జనం మహారాణి ముందు భటుల్లా వంగివంగి దండాలు పెడుతున్నారు. ‘మీకేం కావాలో చెప్పండి మేడం.. తెప్పిస్తా’ పళ్ళెంతో వెళ్తున్న యామినిని ఆపే ప్రయత్నం చేశాడో పెద్దమనిషి. యామిని ఆగలేదు. ఎవరినీ పట్టించుకోకుండా ఈశ్వర్‌ వైపే వెళ్తోంది. ఐదువందలకు ఆశపడ్డ ఈశ్వర్‌ పరిస్థితి కుడితిలో పడ్డ ఎలుకలా వుంది. ఆమె కంటపడకుండా చేసిన ప్రయత్నం ఫలించేలా లేదు. యామిని దగ్గరకు వచ్చేస్తోంది. అతనిలో ఉద్విగ్నత పున్నమిరాత్రిలో సముద్రపోటులా పెరుగుతోంది. అతని పట్ల యామిని చూపుల్లో చులకన భావం కనిపించింది. ఆమె ఆలోచనల్లో  మార్పొచ్చినట్లు ఆమె చూపులను బట్టి అర్థమవుతోంది. వెళ్లిపోతున్న యామిని.. కాగితమొకటి ఈశ్వర్‌ వైపుగా విసిరేసి వెనక్కి చూడకుండా వెళ్లిపోయింది. ఈశ్వర్‌æఆ కాగితాన్ని అసంకల్పితంగా జేబులో పెట్టాడు.  గమనించిన చక్రి ‘యామిని ఏం విసిరిందిరా?’ అని అడిగాడు. సమాధానం చెప్పకుండా యూనిఫాం మార్చేసుకున్నాడు ఈశ్వర్‌. తర్వాత వాళ్ళిద్దరూ నడుచుకుంటూ ఇంటికి బయల్దేరారు. వాళ్ళతోపాటుగా మౌనం, చీకటీ అడుగులేస్తున్నాయి. రోడ్డు మీద గుంతల్లో నిలిచిపోయిన వర్షం నీళ్ళలో చిక్కటి చీకటి నల్లగా ఆక్రమించింది. దూరంగా కీచురాళ్ళ మోత వినిపిస్తోంది. వీధిలో అలికిడికి కుక్కలు మొరుగుతున్నాయి. ఈశ్వర్‌ గుండె బరువు.. యామిని వేసుకున్న నగల బరువు కన్న ఎక్కువగానే ఉంది. నియంత్రణ లేని నిశ్శబ్దం.. ఓపలేని నిశ్శబ్దం..  గుండె చప్పుడు వినిపించేంత నిశ్శబ్దం. మనిషి మోయలేనంత బరువుగా నిశ్శబ్దం. ఆ భయంకర నిశ్శబ్దంలోంచి అతనిలో ఊపిరి ఆగిఆగి తెరలుగాౖ బెటకొస్తోంది. ‘తప్పు చేశానురా చక్రీ.. ఈ అవమానం పడే కన్నా ఆకలిని భరించడమే హాయిగా ఉండేదేమో?’ ‘తప్పంతా నాదేరా! నేనే బలవంతంగా తీసుకొచ్చాను. ఒక్కసారి ఆ కాగితం..’  ‘ఇప్పుడు వద్దురా. చూస్తే తట్టుకునే శక్తి..’ ఈశ్వర్‌ ఏదో చెప్పబోయాడు. మాట పెగలటం లేదు. గొంతుకి బాధ అడ్డం పడుతోంది. మాట్లాడుకోకుండానే రూమ్‌కెళ్లారు.  బద్ధకాన్ని వదుల్చుకున్న ఈశ్వర్‌కు.. పార్టీలో గుచ్చుకున్న యామిని చూపులు గుర్తుకొచ్చాయి. జేబులో కాగితం కసిగా నలిపేసి విసిరేశాడు. కాగితంలో ఏం రాసుంటుందనే ఆలోచన మనసుని స్థిమితంగా ఉంచలేదు. విసిరేసిన కాగితాన్ని తెచ్చుకుని విప్పిచూశాడు. ‘రెండురోజుల తర్వాత ఇంటికిరా’ కింద మొబైల్‌ నంబర్, అడ్రస్‌ రాసుంది.  ‘ఏం రాసిందిరా మాజీప్రియురాలు?’ ఆఫీస్‌ నుంచి వస్తూనే అడిగాడు చక్రి. ‘అసలు ఎందుకు రమ్మందంటావు?’ చక్రపాణి చేతికి కాగితమిస్తూ అనుమానం బైట పెట్టాడు ఈశ్వర్‌. ‘హీనస్థితి గుర్తుచేసి అవమానించాలని పిలిచిందా!’ మనసులో సందేహం బైట పెట్టాడు. ‘అవమానించడానికి పిలవక్కర్లేదు. పార్టీ విషయమైతే తప్పు నా వల్ల జరిగిందని చెప్పు’ ‘వెళితే తెలుస్తుందిగా. అప్పుడు చూద్దాంలే. ఇప్పుడైతే వేడిగా టీతాగుదాం..’ సంభాషణ పొడిగించడం ఇష్టంలేక బైటికి తీసుకెళ్లాడు ఈశ్వర్‌.  ∙∙  ఈశ్వర్‌ పెద ్దభవంతి ముందు నిలబడ్డాడు. నల్లటి గ్రానైట్‌ రాయి మీద బంగారు రంగు అక్షరాలతో ‘యామిని నిలయం’ అని అందంగా చెక్కి ఉంది. ఇంటి ముందు ఒకే నెంబరున్న కార్లు బారులు తీరి క్రమశిక్షణగా ఉన్నాయి. ఇల్లులా అనిపించలేదు. రక్షణవలయం మధ్య దుర్భేద్యమైన కోటలా కనిపించింది. లోపలికి వెళ్తున్న ఈశ్వర్‌ వేషం, భాష చూసిన సెక్యూరిటీ ఆపేశాడు. ‘యామిని మేడమ్‌కి ఈశ్వర్‌ వచ్చాడని చెప్పండి’ అనడంతో సెక్యూరిటీ ఫోన్‌లో మాట్లాడి, ‘మేడం మిమ్మల్ని లోపలికి రమ్మన్నారు సార్‌’ అన్నాడు వినయంగా. లోపలికి నడిచాడు. పాలరాతి మెట్లు పాదముద్రలకు మాసిపోతాయని భయంతో పదిలంగా అడుగులేస్తున్నాడు. ఇంట్లోకి అడుగుపెట్టగానే సినిమా సెట్టింగ్‌లాంటి విశాలమైన హాల్‌. సీలింగుకి ఖరీదైన షాండిలియర్‌ వేలాడుతోంది. సూర్యుడు మకాం వేసినట్లు ఇంట్లో దీపాల వెలుగుకి కళ్ళు జిగేల్మంటున్నాయి. ఇల్లు్లవజ్రాలు పొదిగిన హారంలా  ధగధగ లాడిపోతోంది. ఒళ్లంతా కళ్ళు చేసుకుని ఇల్లంతా కలయ చూస్తున్నాడు. ఘల్లుఘల్లుమంటూ మెట్ల మీద నుంచి వస్తున్న మువ్వల చప్పుడుకి అటుగా చూశాడు. పూత పూసిన దర్పం నిలువెత్తు యామినై నడిచి వస్తున్నట్లుంది. ఆమెను చూసిన ఈశ్వర్‌ స్థాణువులా నిలబడి పోయాడు. ‘నిలబడ్డావేం? కూర్చో’ సోఫా చూపించింది. ఖరీదైన సోఫాలో కూర్చోడం ఈశ్వర్‌కి  ఇబ్బందిగా అనిపించింది.  ‘ఏం తీసుకుంటావ్‌.. కాఫీ,టీ, బోర్న్‌విటా , ఫ్రూట్‌ జ్యూస్‌?’ ‘ఒక గ్లాస్‌ మంచి నీళ్లు’ అంటూ  ఈశ్వర్‌ చెప్పిన తీరుకి యామిని నవ్వింది. నవ్వినప్పుడు తళుక్కుమని మెరిసిన పన్ను పైన పన్ను చూస్తూ అలాగే ఉండిపోయాడు. లిఫ్ట్‌లోంచి పనమ్మాయి రెండు నీళ్ల గ్లాసులున్న ట్రేతో వచ్చింది. ఇంట్లో లిఫ్ట్‌ ్టఉండడం ఈశ్వర్‌ ఊహకందని విషయం. ‘ఇల్లు చాలా బాగుంది’ మంచినీళ్ళు గుటకలేస్తూ అన్నాడు. ‘కాఫీ తీసుకురా’ పనమ్మాయికి ఆర్డర్‌ వేసింది యామిని. ‘మూడు అంతస్తుల్లో పద్దెనిమిది గదులు ఉన్నాయి. మావారు నా పుట్టిన రోజు కానుకగా ‘యామిని నిలయం’ కట్టించారు’ మనసులోని అహంకారం మాటల్లో ధ్వనించింది. ‘ఇంట్లో ఎంతమంది..’ ఈశ్వర్‌ మాట పూర్తికాకుండానే చెప్పింది ‘మేమిద్దరమే’ అంటూ.  ‘ఏమిటి పద్దెనిమిది గదుల్లో ఇద్దరే ఉంటారా?’ఆశ్చర్యపోయాడు. ‘ప్రస్తుతం ఒక్కదాన్నే ఉన్నాను. ఆయన బిజినెస్‌ పని మీద లండన్‌ వెళ్లారు’ ట్రేలోని కెటిల్స్, కప్పులతో వచ్చిన పనమ్మాయిని వాటిని టీపాయి మీదపెట్టి  వెళ్లిపొమ్మని సైగ చేసింది యామిని. శిరసా వహించింది పనమ్మాయి.  అక్కడ ఉన్న ఆ ఇద్దరి మధ్య నిశ్శబ్దం అధికారం చెలాయిస్తోంది. ఒక కెటిల్లోంచి కాఫీ డికాక్షన్, మరో కెటిల్లోంచి పాలు కప్పులో పోసింది. దాంట్లోషుగర్‌ క్యూబ్స్‌ వేసి చెంచాతో కలిపి కప్పుని సాసర్లో పెట్టి అందించింది. కప్పుల చప్పుడుకి నిశ్శబ్దం చెదిరి పోయింది. కప్పు అందుకుంటుంటే ఈశ్వర్‌ చేతులు వణికాయి.  ‘చేతులెందుకు వణుకుతున్నాయి?’ ‘ఏంలేదు’ మాటలు కూడా తడబడ్డాయి.  ‘నువ్వు చేసిన పని నాకు నచ్చలేదు’ హఠాత్తుగా అనేసింది. ‘ఏ పని?’ అర్థంకానట్లు అడిగాడు. ‘ఆరోజు పార్టీలో..’ మొహంలో చికాకు స్పష్టంగా కనబడింది. ‘అవసరం చేయించింది’ ‘నీ అవసరం డబ్బేనా?’ పర్సులోంచి నోట్ల కట్టలు తీసి టీపాయి మీద విసిరింది. ‘ఇంకా కావాలా? అవసరమైతే అడుగు’ మాటల్లో డబ్బు పొగరు కనిపించింది. ఆ క్షణంలో ఈశ్వర్‌కు వచ్చిన కోపం విద్యుత్తీగలో కనబడకుండా కదిలిన  కరెంటులా ఉంది. తనని తాను సంభాళించుకున్నాడు. మౌనంగా డబ్బు తీసి పక్కన పెట్టాడు. ముట్టుకుంటేనే నిప్పు కాలుతుంది. ఆకలి బాధ అనుభవిస్తేనే తెలుస్తుంది. పైకిరాని మాటలు మనసులోనే కొట్టుకుంటున్నాయి. ఆత్మాభిమానానికున్న శక్తి  గుండెల్ని బలంగా తట్టి లేపింది. ‘నీ పెళ్ళికి బహుమతి ఇవ్వలేదని బాధపడేవాడ్ని. ఇల్లు చూశాక ఇవ్వకపోవడమే మంచిదనిపించింది. ఈ ఇంటిలో నీకంటికి చిన్నదిగానే కనబడేది’ అతనన్న మాటకు ఆమె నవ్వింది. ఆ నవ్వులో అహంకారం కనిపించింది. ‘ నువ్వు మరచిపోలేని విలువైన బహుమతి ఇద్దామని ఉంది. చిన్నకోరిక తీరుస్తావా?’ లేచి నిలబడ్డాడు. ఊహించని ప్రశ్నకు యామిని కంగారు పడింది.  ‘కంగారుపడకు. పెళ్ళైన స్త్రీని కోరుకునేంత బలహీనుడ్ని కాదు’ చెపుతోంటే స్వచ్ఛమైన సరస్సులో నిర్మలమైన పున్నమిచంద్రుడి ప్రతిబింబంలా ఉన్నాడు ఈశ్వర్‌. ‘ఏమిటో చెప్పు’ కంగారుని కప్పిపుచ్చుకునే ప్రయత్నంలో అడిగింది. ‘మనమిద్దరం కలసి భోజనం చేయాలి’ ‘ఓస్‌! ఇంతేనా? నీకేం కావాలో చెప్పు. గంటలో ఏర్పాటు చేస్తా’ అంటూ పక్కనున్న బెల్‌ కొట్ట బోయింది. ‘ఇక్కడ కాదు. బైటకెళ్లాలి’  ఆశ్చర్యంగా చూసింది. ఆమెకు ఈశ్వర్‌ కొత్తగా కనిపించాడు. ఆమె సమాధానం కోసం ఎదురు చూస్తున్నాడు అతను. ఆలోచిస్తోంది యామిని. అంగీకరించదనిపించి సోఫాలోంచి లేచి గుమ్మం వైపు కదిలాడు ఈశ్వర్‌.  ‘అగు!’ అన్న ఆమె పిలుపుతో ఆగిపోయాడు ఈశ్వర్‌.  ‘సరే! నీకోసం ఒప్పుకుంటున్నా. ఏ హోటల్‌కు వెళ్దాం?’ ‘నేను తీసుకెళ్ళేది స్టార్‌ హోటల్‌ కాదు. నా స్థాయి హోటల్‌. మనం వెళ్ళేది ఆటోలో’ ‘ఆటొలోనా? నా ఇంటి ముందున్న కార్లను చూసే చెప్తున్నావా? నేను గుమ్మం దాటితే ఏ కారు ఎక్కుతానో ఆఖరి క్షణం వరకు నాకే తెలియదు. అలాంటిది నాగుమ్మం ముందే ఆటో ఎక్కితే..’ ‘నాలాంటి పేదవాడికి ఆటోలో వెళ్లడమంటే విమానంలో ఎగిరినట్టే. ఖరీదైన కార్లు ఎక్కే అర్హత లేనివాడ్ని. ఆటోలో వస్తే పనివాళ్ళ ముందు చులకన కదా! నీకు ఇబ్బందనిపిస్తే వద్దులే’ ఆమెలో అహాన్ని మాటలతో రాజేశాడు.  ‘ఆఫ్ట్రాల్, నా దగ్గర పనిచేసే వాళ్ళ మాటల్ని నేను పట్టించుకోవడం ఏంటి? నాన్సె¯Œ ్స’ అంటూ బయలుదేరింది యామిని.  ఇద్దరూ బయటకు నడిచారు. కారు లేకుండా తొలిసారిగా  కాలి నడకన బయటకు వస్తున్న యామినిని  చూసినవాళ్లు ఆశ్చర్య పోయారు. ఈశ్వర్‌ ఆటోని పిలిచేముందు జేబు తడుముకున్నాడు. కరెన్సీ నోటు స్పర్శ తగిలి ధీమాగా  ఆటోఎక్కాడు. అతని దృష్టంతా తిరుగుతున్న ఆటో మీటర్‌ మీదే ఉంది. పైకి మాత్రం మొహమాటంగా నవ్వుతున్నాడు. ఆటో సిటీకి దూరంగా ఉన్న హోటల్‌ ముందు ఆగింది. ఇద్దరూ ఆటో దిగారు. తిరిగి ఇచ్చిన చిల్లర లెక్కపెట్టుకున్నాడు. హోటల్లోకి వెళ్ళాడు. జనంతో హోటల్‌ కిక్కిరిసి ఉంది. ‘టిఫిన్‌ తేవడానికి ఇంకా ఎంతసేపు?’ అంటూ హోటల్లోపల నుంచి అరుపులు, కేకలు వినిపిస్తున్నాయి. ‘యామినీ.. లోపల ఫుల్‌ పబ్లిక్‌  ఉన్నారు. మరో చోటకెళదామా?’ బైటకొచ్చి చెప్పాడు. ‘ముందే సీట్లు రిజర్వ్‌ చేయవలసింది ’ ఆమెలో విసుగు మొహం మీద కనిపించింది. ‘ఈ హోటల్లో బుకింగ్స్‌ ఉండవు. అందరికీ సదా స్వాగతమే’ నవ్వుతూ చెప్పాడు.  ఇద్దరూ మరో హోటల్‌ వైపు నడిచారు. అక్కడ జనం కన్నా టేబుల్‌ మీద బొద్దింకలు, ఈగలే ఎక్కువగా ఉన్నాయి. చికాకుగా మొహంపెట్టి ‘ఇక్కడొద్దులే ఈశ్వర్‌. మరో చోటకు వెళదాం’ అంది. వేసవి ఎండ మండి పోతోంది. వడగాల్పులకు వదిలే శ్వాస వేడిగా వస్తోంది. నడవలేక యామిని ఆపసోపాలు పడుతోంది. నుదుటి మీద చెమటను రూమాలుతో తుడుచు కుంటోంది. దాహంతో గొంతు పిడచకట్టుకు పోతోంది. యామిని మొహంలో అలసట, కళ్ళలో నీరసం కనిపిస్తున్నాయి.   ‘ఇక నావల్ల కావటంలేదు. ఆకలి చంపేస్తోంది. అర్జెంటుగా ఏదోకటి తినాలి’ అంటూ రోడ్డు పక్కన చెట్టు నీడలో నిలబడిపోయింది.  ‘నా పరిస్థితీ అదే.  మరో కిలోమీటర్‌ దూరం దాకా హోటల్స్‌ ఏం లేవు కానీ దొసెల బండి ఉంది. అక్కడ దోసెలు బాగుంటాయి తిందామా?’ అన్నాడు.  ‘చెప్పానుగా ఎక్కడోక్కడ.. ఏదోకటి..! ఆకలితో కాలే కడుపుకి మండే బూడిద అంతే’ ‘బండి దగ్గర నిలబడి నువ్వు తినలేవులే. ఇక్కడే కూర్చో. నేనేతెస్తా’ అంటూ దోసెల బండి దగ్గరకు వెళ్లి దోసెలు తెచ్చాడు.   అవురావురంటూ నాలుగు దోసెలు తినేసింది. ఎక్కిళ్ళు వస్తుంటే ఈశ్వర్‌ ఇచ్చిన కుండలో నీళ్లను గడగడా తాగేసింది. అప్పుడు యామినికి మినరల్‌ వాటర్‌ గుర్తుకు రాలేదు. ఆకలి తీరాక ఆయాసం తీర్చుకుంటోంది. వచ్చి నెమ్మదిగా పక్కనే కూర్చున్నాడు ఈశ్వర్‌. ‘ప్రపంచంలో విలువైనది, మనిషి బతకడానికి కావలసిందేమిటి?’ అని అడిగాడు.  ఒక క్షణం ఆలోచించి ‘డబ్బు’ అంది. బిగ్గరగా నవ్వాడు ఈశ్వర్‌. ఆసహనంగా చూసింది యామిని.  ‘డబ్బులో పుట్టిపెరిగిన నీకు అదే తెలుసు’  ‘దరిద్రం నుంచి వచ్చిన వాడివిగా నీకు తెలిసిందేమిటో చెప్పు’ కోపంతో ఆమె మాట అదుపు తప్పింది. ‘నిజమే.. నేను పేదరికంలో పుట్టాను. దరిద్రంలోనే బతుకుతున్నాను. నా బతుకు దరిద్రానికి కేరాఫ్‌ ఎడ్రస్‌. దరిద్రుడు అనేది నాలాంటి వాళ్ళకుండే బిరుదు’ ఈశ్వర్‌ శాంతంగా సమాధానం చెపుతోంటే యామిని తప్పు తెలుసుకుంది. ‘సారీ ఈశ్వర్‌. కోపాన్ని కంట్రోల్‌ చేసుకోలేకపోయాను’ ‘ఫర్వాలేదు. చదివించిన తల్లితండ్రులకి చేదోడుగా ఉండి ఋణం తీర్చుకోలేని దౌర్భాగ్యుడిని. నన్ను ఆ మాటనడం సబబే. నన్ను మీ ఇంట్లో ఓ ప్రశ్న అడిగావు.. గుర్తుందా?’  ఏమిటన్నట్లుచూసింది.  ‘పార్టీలో కేటరింగ్‌ సర్వీస్‌ ఎందుకు చేశావని’ గుర్తు చేశాడు. అవునన్నట్లు తలూపుంది యామిని  ‘నన్ను అభిమానించే వ్యక్తిగా నీకు నా బతుకు పట్ల బాధ సహజం. కానీ మీ జీవితాల్లాగా మాలాంటోళ్ల బతుకు వడ్డించిన విస్తరి కాదు. మెతుక్కోసం వెతుక్కునే బతుకులు మావి. నాలుగు మెతుకులు నోట్లోకి వెళ్ళడం కోసం ఏ పనైనా చేస్తాం. నేను అదే చేశాను. కడుపులో ఆకలి మంటని ఆర్పడం కోసం కేటరింగ్‌ బోయ్‌ పని చేశాను’ అని చెపుతోంటే ఈశ్వర్‌ గొంతు గాద్గదికమైంది. అక్కడున్న గ్లాస్‌లోని  నీళ్లను  గుటకేసి మళ్ళీ చెప్పడం మొదలుపెట్టాడు. ‘ఎన్నో స్టార్‌ హోటల్స్‌ చూసిన నువ్వు రోడ్డు పక్క బండిలో దోసెలు తిన్నావు. మినరల్‌ వాటర్‌ తాగే నువ్వు ఎప్పటి నీళ్ళో తెలియకుండానే కుండలో నీళ్ళు తాగావు. అదే ఆకలికున్న శక్తి. ఆకలేస్తే తినేది అన్నం. కరెన్సీ నోట్లు కావు. కోట్ల విలువైన భూములు కొన్నివేల ఎకరాలుండచ్చు. ఎవరికైనా కావలసింది ఆరు అడుగులే. అలాగే జానెడు పొట్టకు కావలసింది పిడికెడు మెతుకులే. ఎవరైనా ఆకలికి బానిసే. ఎంతటి వారైనా ఆకలికి దాసులే. ఆకలి ప్రపంచాన్ని శాసిస్తుంది. అందుకే సకల చరాచార సృష్టిలో విలువైనది ఆకలి. ఈ విషయం నీకు ఇంటి దగ్గరే చెప్పచ్చు. ఆకలి విలువ అనుభవపూర్వకంగా నీకు తెలవాలని ఈ పని చేశాను. మన్నించు’ మనసులో కొట్టుకుంటున్న మాటలు చెప్పి బరువు దించుకున్నాడు. ‘నేను ఇచ్చిన డబ్బులు తీసుకుని ఆకలిని తీర్చుకోవచ్చు కదా!’ ‘కష్టపడి డబ్బు సంపాదించుకోవాలి. ఎవరి దయాదాక్షిణ్యాల మీదో  కాదు. అప్పుడే దాని విలువ తెలుస్తుంది. ముష్టితో బతికే బతుకు బతుకు కాదు. దొంగతనం చేసి సంపాదించవచ్చు. ఆ పని ఆత్మహత్యతో సమానం. మన సంపాదనలో నైతికత ఉండాలి. మనం చేసే పనివల్ల పరువు పోకూడదు. మన వల్ల పనికి గుర్తింపు రావాలి. పనిలో ఎక్కువ తక్కువలు చూడకూడదు. నిజాయితీతో ఆకలి తీరాలి. కుదిరితే నలుగురికి ఆకలి తీర్చాలి’ అంటూ పక్కనున్న గ్లాసులో మిగిలిన గుక్కెడు నీళ్లనూ గొంతులో పోసుకున్నాడు.  యామినికి లిప్తపాటుకాలం ఆకలిని తట్టుకోలేక పోయిన నిజం గుర్తొకొచ్చింది. నిశ్శబ్దంగా ఉండిపోయింది. ఈశ్వర్‌ మాటల్లో నిప్పులాంటి నిజం ఆమెలో అహాన్ని కాల్చేసిన వాసన అక్కడ మెల్లగా వ్యాపిస్తోంది. అనుభవ పాఠాల్లో ఆరితేరిన అతన్ని చూస్తోంది..  అటుగా వస్తోన్న ఆటోని ఆపడానికి లేచాడు. అతనిని  అనుసరించింది ఆమె.  - పెమ్మరాజువిజయరామచంద్ర 

పన్నెండు దాటింది. నిద్ర రావడం లేదు. ఆలోచనల్లో మునిగిపోయున్నాను. పదిరోజుల్లో నా జీవితం ఇంతలా మార్పు చెందుతుందని నేనెప్పుడూ ఊహించలేదు.  ∙∙ సోమవారం ఉదయాన్నే అలారం మోగింది. కళ్లు తెరిచాను. ఇంకా పడుకోవాలనిపించింది. కానీ బాస్‌ ఇచ్చిన పని గుర్తొచ్చింది. బద్ధకంగా ఉన్నా లేవాల్సి వచ్చింది. ఫార్మల్స్‌ వేసుకొని తయారయ్యాను. చాలా రోజుల తర్వాత కాబట్టి కొంచెం కొత్తగా అనిపించింది.  వంట గదిలోంచి అమ్మ.. ‘అజ్జూ.. టిఫిన్‌ తిందువురా’ అంటూ పిలిచింది.  ‘వస్తున్నా.. ’ అంటూ డైనింగ్‌ హాల్లోకి వచ్చాను. టేబుల్‌ మీద వేడి వేడి ఉప్మా  ఆకలిని పెంచింది. కూర్చి వెనక్కి లాక్కొని కూర్చున్నాను. స్పూన్‌తో తీసుకున్న ఉప్మా వేడిని నోటి ద్వారా ఊదుతూ చల్లారబెట్టుకుంటూండగా అమ్మ వచ్చి నా పక్కన కూర్చుంది.  ‘వెళ్లాల్సిందేనా నాన్నా.. ’ అని అడిగింది వెళ్లకుండా నేను తప్పించుకుంటే బాగుండు అన్న భావంతో.  ‘తప్పదమ్మా.. చిన్న పనే కానీ చాలా ముఖ్యమైంది. వీలైనంత తొందరగా ముగించేసుకొని వచ్చేస్తా’ అని చెప్పా.  ‘జాగ్రత్త.. త్వరగా వచ్చేసెయ్‌’ అంటూ లంచ్‌ బాక్స్‌ తెచ్చి నా బ్యాగ్‌లో సర్దింది.  బ్యాగ్‌ తీసుకొని వెళ్లబోతూ ‘అవునూ.. కార్తీక్‌ ఎక్కడ?’ అని అడిగా.  ‘వాడికి అంత తొందరగా తెల్లారుతుందా?’ నవ్వుతూ దీర్ఘం తీసింది అమ్మ.  ‘ఔనౌను.. కుంభకర్ణుడి వారసుడు’ అంటూ నవ్వుతూ బండి స్టార్ట్‌చేశా.. గేట్‌ తోసుకొని వెళుతూ ‘ఓకే అమ్మా.. వెళ్లొస్తా... బై’ అని చెప్పేసి యాక్సిలేటర్‌ రైజ్‌ చేశా. ఒక్కసారిగా ఆఫీస్‌లో చాలామందిని చూసేసరికి మొహమ్మీది మాస్క్‌ను సరి చేసుకున్నా.  ‘హలో అర్జున్‌.. ఎలా ఉన్నావురా? చాలా రోజులైంది చూసి?’ అన్నాడు రవి.  ‘హాయ్‌రా.. బానే ఉన్నా.. నువ్వెలా ఉన్నావ్‌?’ అడిగా.  ‘నాకేంట్రా.. బానే ఉన్నా’ చెప్పాడు.  ఈ ఆఫీస్‌లో చేరినప్పుడు మొదట పరిచయమైన వ్యక్తి రవే. ఫ్రెండ్లీ నేచర్‌ అతనిది. అందరితో సులువుగా కలిసిపోతాడు. ఎప్పుడూ సంతోషంగా.. అందరినీ నవ్విస్తూ ఉంటాడు. నాకు చాలా క్లోజ్‌ అతను.  అలా ఇద్దరం మాట్లాడుకుంటూనే డెస్క్‌ దగ్గరకు వచ్చి కూర్చున్నాం.  ‘అర్జున్‌ .. ఇవ్వాళ మన సంతోష్‌ పుట్టినరోజు .. వాడు చిన్న పార్టీ ఇస్తున్నాడు’ అన్నాడు రవి.  ‘పార్టీనా?’  ‘అవును. వాడు ఫోన్‌ మార్చాడట.. అందుకే నీ ఫోన్‌ నెంబర్‌ మిస్‌ అయినట్టుంది. నిన్ను పార్టీకి తీసుకురమ్మని నాకు చెప్పాడులే. ఈ రోజు ఈవెనింగ్‌..! మన ఫ్రెండ్స్‌ అందరూ వస్తారు.. నువ్వూ రావాలి.. వస్తావుగా!’  నేను మౌనంగా ఉండడం చూసి.. నవ్వుతూ నా భుజం మీద చెయ్‌వేసి ‘అన్ని జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారులే.. భయపడకు’ అన్నాడు.  చాలా రోజుల తర్వాత బయటకు రావడం.. వెళితే అందరినీ కలిసినట్టు ఉంటుందని వెళ్దామనే నిర్ణయించుకున్నా.. అయితే పార్టీలో మాస్క్‌ తీయకుండా.. ఫిజికల్‌ డిస్టెన్స్‌ మెయిన్‌టైన్‌ చేయాలనీ డిసైడ్‌ అయ్యి ‘సరే.. వస్తాన్రా’ అని మాటిచ్చా రవికి.  పిచ్చాపాటీ అయిపోయాక సీరియస్‌గా పనిలో నిమగ్నమయ్యా. లంచ్‌ టైమ్‌లో అందరం దూరం దూరంగానే కూర్చొని లంచ్‌ కానిచ్చాం. తర్వాత వెంటనే మాస్క్‌ వేసుకొని నా డెస్క్‌కి వచ్చేశా. ఆఫీస్‌లో వర్క్‌ కంప్లీట్‌ చేసుకొని ఇంటికి వెళ్లేసరికి సాయంకాలం నాలుగున్నరైంది. లంచ్‌ బాక్స్‌ నేనే కడిగి.. నా బ్యాగ్‌ను శానిటైజ్‌ చేసుకొని సరాసరి స్నానానికి వెళ్లా. ఫ్రెష్‌ అయ్యి హాల్లోకి వచ్చేసరికి అమ్మ, కార్తీక్‌ కూర్చొని ఉన్నారు.  ‘అమ్మా.. ఈ రోజు నా కొలీగ్, ఫ్రెండ్‌ సంతోష్‌ లేడూ.. వాడి బర్త్‌డే.. నైట్‌ చిన్న పార్టీ ఇస్తున్నాడు. వెళ్లనా?’ అడిగా.  ‘చాలా మంది వస్తారేమో.. సేఫ్‌ కాదేమోరా! సెకండ్‌ వేవ్‌ అంటున్నారు.. ఈ టైమ్‌లో రిస్క్‌ అవసరమా?’ అంది అమ్మ. ‘జాగ్రత్తగానే ప్లాన్‌ చేస్తున్నారమ్మా..! అందరూ మాస్క్‌లు పెట్టుకొనే ఉంటారు. నేనూ తీయను. అయినా నువ్వు టీవీలో కరోనా వార్తలు చూడ్డం మానెయ్‌. వాళ్లు అలాగే భయపెడ్తారు. ఈరోజు ఆఫీస్‌కి వెళ్లినప్పుడు చూశాగా.. బయట అంతా నార్మల్‌గానే ఉంది. అందరూ మామూలుగానే తిరుగుతున్నారు. ఇన్నాళ్లూ ఇంట్లోంచి వర్క్‌ చేసీచేసీ బోర్‌ కొట్టిపోయింది. ఈ ఒక్కరోజు పార్టీకి వెళ్లొస్తా.. ప్లీజ్‌ అమ్మా.. ’ అన్నాను బతిమాలుతున్నట్టుగా. ఒప్పుకుంది అమ్మ.  నేనూహించిన దానికంటే ఎక్కువమందే వచ్చారు పార్టీకి. చాన్నాళ్ల తర్వాత కలుసుకున్నామేమో అందరం.. కబుర్లు, జ్ఞాపకాలు, సరదాలతో ఇట్టే గడిచిపోయింది టైమ్‌.  కేక్‌ కట్‌ చేయడానికి ముందు అందరం గుంపుగా నిలబడి బర్త్‌ డే సాంగ్‌ పాడాము. మా బృందంలోంచి ఒకరు ‘అయ్యో.. క్లాప్స్‌ కొట్టొద్దా? అరేయ్‌ సంతూ.. నీకెన్నేళ్లురా ఇప్పుడు?’ అని అడిగాడు.  ‘ఒక డెబ్బై ఉంటాయేమో..!’ అన్నాడు రవి సరదాగా.  దాంతో అందరూ నవ్వారు.  ‘అవున్రా.. ఉంటాయ్‌. మరి అన్ని చప్పట్లు కొడతావా?’ అన్నాడు సంతోష్‌.  ‘వామ్మో.. కొట్టలేనురా బాబోయ్‌..’ అన్నాడు రవి నవ్వుతూ.  గ్రూప్‌ ఫొటో తీసే టైమ్‌ వచ్చింది.. అందరూ మాస్క్‌ తీసేశారు. తీయని వారినీ తీయమని ఫోర్స్‌ చేశారు. సెకండ్స్‌లో పనే కదా... అని నేనూ తీసేశాను. కరెక్ట్‌గా అందరం నిలబడి ఫొటోకి పోజ్‌ ఇచ్చే సమయానికి కెమెరాలో ఏదో ప్రాబ్లం వచ్చింది. మరో రెండు నిమిషాలు అలాగే నిలబడాల్సి వచ్చింది మాస్క్‌ లేకుండా. ఫొటో సెషన్, డిన్నర్‌ ముగించుకుని ఇంటికెళ్లే సరికి రాత్రి తొమ్మిదిన్నర అయింది.  అమ్మా, కార్తీక్‌ నాకోసం ఎదురుచూస్తూ ఉన్నారు. కాళ్లు, చేతులు కడుక్కొని వచ్చి వాళ్ల పక్కన చేరాను. ‘పార్టీ ఎలా అయింది?’ అడిగాడు కార్తీక్‌.  ‘బాగానే అయిందిరా’ ‘నీ ఫ్రెండ్స్‌ అందరూ వచ్చారా?’  ‘హా.. అందరూ వచ్చారు’ ‘అయితే బాగానే ఎంజాయ్‌ చేసినట్టున్నావ్‌ కదూ..’ ‘అవునురా.. చాలా బాగనిపించింది’ కాసేపు వార్తలు చూసి.. నిద్రకుపక్రమించాం. కార్తీక్‌ నా గదిలోనే పడుకున్నాడు. కానీ మధ్యలోనే అమ్మ దగ్గరకి వెళ్లిపోయాడు నేను బాగా గురక పెడుతున్నానని.  బుధవారం మధ్యాహ్నం...  సంతోష్‌కు కోవిడ్‌ లక్షణాలు కనపడ్డాయని.. టెస్ట్‌ చేయించుకుంటే పాజిటివ్‌ వచ్చిందనీ ... పార్టీకి వెళ్లినవాళ్లలో దాదాపు అందరికీ కోవిడ్‌ సోకిందని తెలిసింది.  చాలా భయపడ్డాను. నాకు ఎటువంటి లక్షణాలు లేవు కానీ అమ్మకు కొంచెం ఒళ్లునొప్పులు మొదలయ్యాయని చెప్పింది.  ‘నాకు రాకుండా తనకెలా వస్తుంది?’ అనుకున్నాను.  ‘పనిమనిషి రావడంలేదు కాబట్టి కొంచెం పనిఎక్కువై అలసటతో వస్తున్నాయేమోలే’ అంది అమ్మ.  రెండు రోజుల గడిచాయి.. శుక్రవారం అమ్మకు, కార్తీక్‌కు హై ఫీవర్‌ వచ్చింది. నాకు కొంచెం తలనొప్పి ఉండింది.. కానీ ఆఫీస్‌ వర్క్‌ ప్రెజరేమో అనుకున్నా. అయినా సరే ముగ్గురం కోవిడ్‌ పరీక్ష చేయించుకున్నాం. ఒక రోజు తర్వాత రిపోర్ట్స్‌ వచ్చాయి. నాది తప్ప. నా రిపోర్ట్‌ రావడానికి ఇంకో రోజు పడుతుందన్నారు ఎందుకో! అమ్మ, కార్తీక్‌.. ఇద్దరికీ పాజిటివ్‌ వచ్చింది. అమ్మ చాలా భయపడింది. వాళ్లిద్దరూ ఇంట్లోనే ఐసోలేట్‌ అయ్యారు. నేను వాళ్లకు దూరంగానే ఉన్నాను.  ఆ రోజు రాత్రి..  కార్తీక్‌ టీవీ చూస్తున్నాడు. వాడి పక్కనే అమ్మ నిలబడి ఏదో పని చేస్తోంది. హఠాత్తుగా ‘అమ్మా’ అంటూ గట్టిగా అరిచాడు కార్తీక్‌.   బెడ్‌రూమ్‌లో పనిచేసుకుంటున్న నేను వాడి కేకకు కంగారుగా హాల్లోకి çపరుగెత్తుకొచ్చి ‘ఏమైందిరా’ అని అడిగా.  నేల మీద పడిపోయి.. ఆయాసపడుతున్న అమ్మను చూశా.  ‘ఒరేయ్‌.. హాస్పిటల్‌ తీసుకెళ్దాంరా..’ అంటూ కార్తీక్‌ సహాయంతో అమ్మను కార్లో కూర్చోబెట్టా.  ఆ రాత్రి నాకు ఇంకా గుర్తు.. ఎన్నో హాస్పిటల్స్‌ తిరిగి తిరిగి.. ఎంతో మందిని బతిమాలినా ఎక్కడా ఒక్క బెడ్‌ దొరకలేదు. ఇంట్లో కార్తీక్‌  ఒక్కడే.  బయట కుండపోతగా వాన. జ్వరం, ఆయాసంతో మూలుగుతున్న అమ్మ. ఏం చేయాలో.. అర్థం కాలేదు. అంతా గందరగోళం.. అయోమయం. దుఃఖం తన్నుకురాసాగింది. మనసంతా దిగులు.. భయం.. ఆందోళన.  ఆఖరికి రవికి కాల్‌ చేస్తే ఒక హాస్పిటల్‌ పేరు చెప్పాడు. అక్కడ బెడ్‌ దొరికింది. అమ్మకు ఆక్సిజన్‌ పెట్టారు డాక్టర్లు. కాసేపటికి అమ్మ కాస్త తేరుకుంది. ఆ రోజు రవి చేసిన సహాయం నేనెప్పటికీ మరిచిపోలేను.  పీపీఈ కిట్‌ వేసుకొని అమ్మను కలవొచ్చు అని చెప్పారు డాక్టర్లు. వాళ్లు చెప్పినట్టే పీపీఈ కిట్‌ వేసుకొని అమ్మ దగ్గరకు వెళ్లా. ఏడుపు ఆగలేదు.  నన్ను చూసి అమ్మ ‘నాకేం కాలేదురా.. చిన్నపిల్లాడిలా ఆ ఏడుపేంటిరా? నేను బాగానే ఉన్నా. ఇంటికొచ్చేస్తాలే. ఇల్లంటే గుర్తొచ్చింది.. కార్తీక్‌ ఒక్కడే ఉన్నాడు ఇంట్లో.. వెళ్లు.. వెళ్లి వాడిని చూసుకో.  ఇక్కడ డాక్టర్లున్నారు కదా.. నన్ను వాళ్లు చూసుకుంటారులే! వెళ్లు.. ఇంటికెళ్లు’ అంది ఆయాసపడుతూనే.  కళ్లు తుడుచుకుంటూ వెళ్లడానికి సిద్ధ పడ్డా..  ‘నానీ.. నువ్వు జాగ్రత్తరా.. కార్తీక్‌ను బాగా చూస్కో’ అంది అమ్మ.  ‘సరే’ అన్నట్టుగా తలూపి ఇంటికి బయలుదేరాను.   ఆ రాత్రంతా కలత నిద్రే. పొద్దున్నే వంట చేసి కార్తీక్‌కి పెట్టి.. హాస్పిటల్‌కు వెళ్లాను అమ్మ దగ్గరకు. ఆ రోజు ఆదివారం కావడం వల్లో.. కోవిyŠ  పేషంట్స్‌ను ట్రీట్‌ చేస్తుండడం వల్లో ఏమో కానీ.. రిసెప్షన్‌ అంతా ఖాళీగా కనిపించింది.  నేను అమ్మ ఉన్న గది వైపు వెళ్తుంటే రిసెప్షనిస్ట్‌ ఆపింది.. ‘మీరు కళావతి తాలూకా అండీ’ అని.  ‘అవునండీ.. ఎందుకు? ఏమైందీ?’ అన్నాను గాభారాగా.  ‘మిమ్మల్ని ఒకసారి డాక్టర్‌ గారు కలవమన్నారు. మీకే ఫోన్‌ చేద్దామని ట్రై చేయబోతున్నా.. అంతలోకి మీరే కనిపించారు’ అంటూ డాక్టర్‌ కన్సల్టెంట్‌ రూమ్‌ నంబర్‌ చెప్పింది రిసెప్షనిస్ట్‌.  గుండెదడతోనే డాక్టర్‌ని కలవడానికి వెళ్లాను.  ‘సర్‌... ’ అన్నాను లోపలికి రావచ్చా అన్నట్టుగా తలుపు చిన్నగా తీసి.  ‘అర్జున్‌?’ అడిగాడు డాక్టర్‌.  అవునన్నట్టుగా తలూపాను. ఏ భావం లేకుండా చూశాడు నా వైపు. నా మనసు కీడు శంకిస్తూనే ఉంది. ఆ చూపుతో అది బలపడింది. ‘ఐయామ్‌ వెరీ సారీ.. ఇందాకే మీ అమ్మగారు గుండెపోటుతో పోయారు’ అన్నాడు చిన్నగా.  అంతే.. నా గుండె ఆగినంత పనైంది. అప్రయత్నంగానే కళ్లల్లో నీళ్లు.  ‘అ.. అదే..ంటి.. నిన్న రా..రాత్రి బానే ఉంది కదా.. ’ మాటల కోసం కూడబలుక్కున్నాను.  ‘అవును బాగానే ఉన్నారు. అకస్మాత్తుగా గుండెపోటు వచ్చింది. చాలా ట్రై చేశాం.. బతికించలేకపోయాం.. రియల్లీ వెరీ సారీ’ అని డాక్టర్‌ చెబుతూనే ఉన్నాడు.  కుమిలి కుమిలి ఏడ్చాను.. అమ్మలేని జీవితం ఊహించలేకపోయా.. నిలబడ్డవాడిని నిలబడ్డట్టే కుప్ప కూలిపోయా.  కళ్లు తెరిచి చూస్తే.. హాస్పిటల్‌ బెడ్‌ మీద ఉన్నాను. నా పక్కన పీపీఈ కిట్‌లో డాక్టర్‌.  ‘ మా అమ్మను చూడాలి’ అంటూ లేవబోయా. నీరసంతో కళ్లు తిరిగినట్టయి.. మళ్లీ అలాగే బెడ్‌ మీద పడిపోయా.  ‘ప్లీజ్‌.. కదలొద్దు. మీ కండిషన్‌ అస్సలు బాగోలేదు. బెడ్‌ మీద నుంచి అంగుళం కూడా కదలడానికి లేదు.. ఎక్కడికీ వెళ్లడానికి లేదు’ అన్నాడు డాక్టర్‌.  ‘నాకేమైంది? నేను బానే ఉన్నా.. నాకేం కాలేదు’ అంటున్నా... కానీ ఆయాసం వల్ల మాట్లాడ్డం కష్టమైంది.  ‘చూశారా.. ఎలా ఆయాసం వస్తోందో? మీకూ పాజిటివ్‌ వచ్చింది’ చెప్పాడు డాక్టర్‌.  ‘లేదండీ.. నాకేం లేదు. నేను బాగానే ఉన్నాను.. మా అమ్మ దగ్గరకు వెళ్లాలి’ అంటున్నాను. ‘ఎక్కడికీ కదలకూడదని చెప్పాం కదా.. మీవల్ల ఇతరులకూ కోవిడ్‌ సోకుతుంది. మిమ్మల్ని మీరు చాలా శ్రమపెట్టుకున్నారు.. అందుకే ఇప్పుడు మీ కండిషన్‌ క్రిటికల్‌గా మారింది’ హెచ్చరిస్తున్నట్టే చెప్పాడు డాక్టర్‌.  నిశ్శబ్దంగా ఉండిపోయా.. శక్తిలేక.. ఆయాసంతో మాట రాక! ‘మీరు గానీ.. మీ తమ్ముడు గానీ ఇప్పుడు మీ అమ్మగారికి అంతిమసంస్కారాలు చేసే పరిస్థితిలో లేరు. అందుకే ఆ కార్యక్రమం మా సిబ్బందే చేస్తారు’ అన్నాడు డాక్టర్‌.  అది విని నా మనసు మరింత బరువెక్కింది. చెప్పలేని ఆవేదన. ఇద్దరు పిల్లలు ఉండీ.. మా అమ్మ అనాథలా.. తెలియని వారితో అంతిమసంస్కారాలు చేయించుకుంటోంది. తను నాతో మాట్లాడిన ఆఖరి మాటలు గుర్తొచ్చాయి.. దిండు మీద తలవాల్చి .. కళ్లు మూసుకున్నాను.  మా అమ్మనాన్నది ప్రేమ వివాహం. పెద్దల ఇష్టానికి వ్యతిరేకంగా పెళ్లి చేసుకున్నందుకు వాళ్ల పెద్దలు ఇప్పటికీ మాట్లాడరు. అందుకే మాకు పెద్దగా బంధువుల్లేరు. నాన్న చిన్న వయసులోనే గుండెపోటుతో చనిపోయారు. అమ్మే మా ఇద్దరినీ పెంచి పెద్ద చేసింది. కంటికి రెప్పలా కాచుకుంది. నాన్న చనిపోయిన రోజు నాకింకా గుర్తు. ఇంట్లో నేను, కార్తీక్, అమ్మ ముగ్గురమే. అమ్మ ఒక మూలన కూర్చొని చాలా ఏడ్చింది. ఆ రోజు నుంచి ఈ రోజు వరకు ఆమెకు మేమే సర్వస్వం. మా స్కూల్, కాలేజీ ఫీజులు కట్టడానికి తాను పడిన కష్టం అంతా ఇంతా కాదు.  ‘లేవండి’ అంటూ ఎవరో పిలిచారు. కళ్లు తెరిచి చూశాను. నర్స్‌... భోజనం ఇచ్చి వెళ్లింది. మనసేమీ బాగాలేదు. తినాలనిపించలేదు. ఏదో తిన్నాననిపించుకుని కార్తీక్‌కు కాల్‌ చేశా. బానే ఉన్నానని చెప్పాడు. వాడికి అమ్మ గురించి చెప్పే ధైర్యం లేదు నాకు. అయినా లేని ధైర్యాన్ని కూడగట్టుకొని చెప్పాను. విషయం విన్నవెంటనే హతాశుడయ్యాడు. పెద్దగా ఏడ్చాడు. నాకూ దుఃఖం ఆగలేదు. ఎలాగోలా తమాయించుకొని వాడిని ఓదార్చాను.  ఫోన్‌ పెట్టేశాక ఎన్నడూ లేని, రాని నీరసం, నిస్సత్తువ ఆవహించాయి నన్ను. అలా పడుకుండిపోయానంతే. మరుసటి రోజు ఐసీయూలో నా పక్కన ఉండే పేషంట్‌ చనిపోయాడు. వాళ్లవాళ్లు బయట నిలబడి ఏడుస్తున్నారు. నాకూ ఎంతో బాధయ్యింది. బయట పెరుగుతున్న కేసులు, లోపలి మరణాలు చూసి బాధతో కలిగిన భయానికి లోనయ్యాను. ‘అసలు ఎందుకిలా జరుగుతోంది? ఇదంతా ఎప్పటికి నార్మల్‌ అవుతుంది?’ అనిపించింది. బయట నార్మల్‌ అయినా మా ఇద్దరి జీవితాల్లో అమ్మలేని లోటు శాశ్వతం. ఏడ్చినప్పుడల్లా ఆయాసం వస్తోంది. బాగా గాలి పీల్చాలనిపిస్తోంది. రవికి కాల్‌ చేశాను. వాడు ఫోన్‌ ఎత్తలేదు. ‘ఏమైందో?’ అని భయపడ్డాను. బాధ, దుఃఖంతోనే ఆ పూట గడిచింది. రాత్రి నిద్ర పట్టలేదు. ఎటువైపు తిరిగినా నిద్ర రాలేదు. ఇటు అటు డొల్లుతూనే ఉన్నా. ఒంటిగంట దాటింది. కాసేపు లేచి అటు ఇటూ తిరిగాను. ఆయాసం వచ్చేసింది. మళ్లీ మంచం మీద వాలాను. మగతగా ఉంది. నిద్రలోకి జారుకున్నాను.  మరుసటి రోజు.. మంగళవారం. అమ్మ.. ప్రతి మంగళవారం ఇంటి పక్కనే ఉన్న  ఆంజనేయ స్వామి గుడికెళ్లి దర్శనం చేసుకునేది. ప్రసాదాన్ని ఇంటికి తెచ్చేది.. ముగ్గురం కలిసి తినేవాళ్లం. అలా అమ్మను గుర్తు చేసుకుంటూండగా కార్తిక్‌ మాటలు వినిపించినట్టయి బయటకు వెళ్లాను. కనబడలేదు.. ఆ కారిడార్‌లో అటూ ఇటూ తిరిగాను. ఉహూ.. లేడు. అక్కడే ఉన్న నర్స్‌ను అడిగా ‘మా తమ్ముడు వచ్చాడా?’ అని. బదులేమీ చెప్పలేదు. అసలు నా వైపు చూడను కూడా చూడలేదు. నా నుంచి కోవిడ్‌ సోకుతుందని భయపడిందో ఏమో మరి! సడెన్‌గా ఎవరో ఏడుస్తున్నట్టని పించింది. ఆ ఏడ్చే శబ్దం ఎటు నుంచి వస్తుందో అటు వెళ్లాను. కార్తీక్‌ కనిపించాడు.. లాబీలో ఒక మూల ఒంటరిగా కూర్చొని. వెక్కి వెక్కి ఏడుస్తున్నాడు.  ‘వీడిక్కడేం చేస్తున్నాడు?’ అనుకుంటూ పరుగెత్తుకెళ్లాను వాడి దగ్గరకు. అమ్మ గుర్తొచ్చి ఏడుస్తున్నాడేమో అనుకుని వాడి భుజం మీద చేయి వేశా. వాడు తలతిప్పి కూడా చూడలేదు. కనీసం చిన్న కదలిక కూడా లేదు వాడిలో. అలాగే ఏడుస్తూ కూర్చున్నాడు.  ‘ఏడవకురా..! ఏదీ మన చేతుల్లో లేదు. మనం ఎంత ఏడ్చినా అమ్మ ఇంక తిరిగి రాదు. ఊర్కోరా’ అంటూ సముదాయించా. వాడు వినిపించుకోలేదు. ఇంకా ఏడుస్తూనే ఉన్నాడు.  నేనేమన్నా వాడు స్పందిచట్లేదు సరికదా కనీసం నా వైపు కన్నెత్తి కూడా చూడట్లేదు. ఎంత పిలిచినా  ఉలుకూ పలుకూ లేదు. వాడికేమైనా అయిందా ఏంటీ? అని భయపడ్డాను.  ‘కార్తీక్‌.. కార్తీక్‌ ’ అంటూ వాడి భుజాలు పట్టుకొని కదిపా. ఒక్కసారిగా లేచాడు. కళ్లు తుడుచుకుంటూ.. నిర్మానుష్యంగా ఉన్న ఆ లాబీలో అలా నడుచుకుంటూ మార్చురీ వైపు వెళ్లాడు. -దేవరాజు మహాలక్ష్మి  

చేతికర్రను దడికి ఆనించి లోపలికొచ్చాడు రాముడు. పక్కనే ఉన్న తొట్టిలో చెంబుతో నీళ్ళు ముంచుకుని చేతులు కడుక్కున్నాడు. ఆ నీళ్ళు కాళ్ళ పైనే పడడంతో నిట్టూర్చుతూ ఇంటి దర్వాజ వైపు చూశాడు. తలుపు దగ్గరికి వేసి ఉంది. పక్కకి చూశాడు. బండపై బట్టలుతుకుతూ రెండో కోడలు కనిపించింది. ‘ఇట్రామ్మా... ఓ ముద్ద పడేయ్‌...’ సంశయిస్తూ పిలిచి, వసారాలో ఉన్న కుర్చీలో కూర్చున్నాడు. ‘డెబ్బై యేళ్లొచ్చినా మూడు పూటలు తినకుండా ఉండలేవే! మాకేమో అరిగి చావదు. నువ్వు మాత్రం ముద్ద తక్కువైతే అల్లల్లాడిపోతావ్‌. ఏం పని వెలగబెడతావో... బట్టలు మురికి చేసి పెడతావ్‌. నీకేమన్నా పాలేర్లు ఉన్నారనుకున్నావా?’ అక్కసును కక్కుతూ పళ్ళెంలో అన్నం వేసుకొచ్చింది. ‘ఏంటోనమ్మా! ఏదో అంటన్నావ్‌. నాకేమో ఇనపడి చావదు. పిల్లోడు లేడా?’ ముద్ద కలుపుతూ అడిగాడు. ‘నీ చెవుడు మా చావుకొచ్చిందిలే. అరవలేక ఛస్తున్నాం. ఇగో... మంచినీళ్ళు! తిండం అయిపోతే పిలువ్‌. నేనెళ్లి బట్టలు ఉతుక్కోవాలి. మాకేం పాలేర్లు లేరిక్కడ!’ లోటాలో మంచినీళ్ళు పెట్టేసి విసవిసా వెళ్ళింది. అతను భోజనం చేశాక, స్నేహితుడు భీముడు చెంతకు వెళ్ళాడు. అతనెళ్ళగానే ఇల్లంతా మళ్ళీ కడుక్కుందామె. ∙∙ ఉగాది పండుగను పురస్కరించుకుని చైత్ర శుక్ల పాడ్యమి నాడు వేపపువ్వుతో తనువంతా అలంకరించుకున్న భీముడిని చూడగానే రెండో కోడలు తనపై కక్కిన అక్కసు ఆవిరైపోయింది. ఆప్యాయంగా భీముడిని నిమిరాడు రాముడు. తనువంతా కదిలించి ఆనందాన్ని తెలియజేశాడు భీముడు. అక్కడే చతికిలపడుతూ భీముడిని ఆర్తిగా చూశాడు రాముడు. ‘రెండో కోడలు ఎన్నెన్ని మాటలందిరా భీముడూ! నీ దగ్గర కూకుంటే కాత్తంత మట్టి అంటుతుంది. అది కూడా ఉతకలేరా? ఆల్లతో వాదించలేకే ఇట్టా చెవుటోడిగా ఉండిపోతున్నారా. ముద్ద పెట్టడానికీ ఏడుపే, బట్టలుతకడానికీ ఏడుపే!’ పెద్దవేరును తలగడగా మార్చుకుని పడుకున్నాడు రాముడు. అతనికి ఐదుగురు అన్నదమ్ములు. తండ్రినుంచి వచ్చిన ఇరవై సెంట్ల వాటా గ్రామ రహదారికి ఆనుకుని ఉన్న ఇళ్ళ స్థలంగా మారిపోయింది. రోడ్డుపక్కనుంచి చిన్న కాలువ వేయడంతో రెండు సెంట్లు కరిగిపోయి పద్దెనిమిది సెంట్లు మాత్రమే మిగిలింది. ఆ కాలువ ద్వారా వెళ్ళే నీళ్ళకు మట్టి కొట్టుకుపోకుండా అతని వాటాలో వేపమొక్క నాటాడు. నాటిన ఐదేళ్లకు బలమైన శాఖలతో విస్తరించిందది. పుష్టిగా ఎదగడంతో ఉబ్బితబ్బిబ్బై పోయాడు రాముడు. భుజ బలంలోనూ, గదా యుద్ధంలోనూ కౌరవ పాండవులలో సాటిలేని వీరుడిగా పేరొందిన భీమసేనుడు పేరు మీదుగా దానికి ‘భీముడు’ అని పెట్టుకున్నాడు. చెట్టు మొదట్లో ఎత్తుగా మట్టి పోసి కూర్చోవడానికి వీలుగా సరిచేసుకున్నాడు. దాంతో నలుగురు అక్కడకు రాసాగారు. జనం అలా ఒకచోటే చేరడంతో కల్లుగీత కార్మికుడైన మల్లన్న అక్కడే మకాం ఏర్పాటు చేసుకుని కల్లు కాంపౌండుగా వాడుకోసాగాడు. రాముడికి నలుగురు కొడుకులు, ఆరుగురు కూతుళ్ళు! ఇందిరాగాంధీ ప్రధానమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు అతనికిచ్చిన ఐదు సెంట్లలో పెద్ద ఇల్లు కట్టి పదిమంది సంతానాన్ని నెట్టుకొచ్చాడు. కొన్నాళ్ళకు అతని భార్య కాలం చేసింది. రోజూ మల్లన్న వెళ్ళగానే ఆ చెట్టు మొదట్లో పడుకుని భార్య జ్ఞాపకాల్ని నెమరువేసుకోడం, ఆరోజు జరిగినవన్నీ చెప్పడం అతని దినచర్య. రాముడు బాధపడుతున్నప్పుడు భీముడు హోరుగా వీస్తూ ఆకులు రాల్చేవాడు. అతను ఆనందపడినప్పుడు మంద్రమైన రాగాన్ని ఆలపిస్తున్నట్లు ఆకుల్ని కదిపేవాడు. అతను చెప్పే ప్రతి మాటకు భీముడు స్పందించడంతో సాంత్వన పొందేవాడు. రెండో కోడలింట్లో జరిగిన సంగతి చెప్తూ బాధ పడ్డాడు రాముడు. అతని బాధను చూడలేక మెల్లగా గాలి వీస్తూ రాముణ్ణి నిద్ర పుచ్చాడు భీముడు. అతని ఓదార్పుకు కరిగిపోతూ అతని ఒడిలో కునుకు తీశాడు రాముడు. ఎవరో భీముడి రెమ్మల్ని విరుస్తున్న శబ్దం రావడంతో ఉలిక్కిపడి లేచాడు. వేపపువ్వు కోసం ముగ్గురు పిల్లలు ఇబ్బంది పడుతూ కనిపించారు. వారికి వేపపువ్వు కోసిచ్చాడు. అవి పట్టుకుని ఆనందంతో ఎగురుకుంటూ వెళ్ళారు పిల్లలు. వాళ్ళ మోములో విరిసిన సంతోషాల్ని చూశాక అతని మనస్సు తేలిక పడింది. ‘పిల్లలకేనా... మాకూ ఇచ్చేదుందా...’ అప్పుడే అక్కడకొచ్చిన సూరయ్య అడిగాడు. ‘మా భీముడు ఎవర్నీ కాదనడు’ అంటూ అతని చేతిలో కూడా వేపపువ్వు పెట్టాడు. అది తీసుకుంటూ చుట్టూ చూశాడు సూరయ్య. అతనెందుకలా చూస్తున్నాడో అర్థంకాక ‘ఏంటి సూరయ్య, దేనికోసం ఎతుకుతున్నావ్‌?’ అడిగాడు రాముడు. ‘మల్లన్న ఎల్లిపోయాడా, లేదా అని...’ ‘ఎల్లిపోయాడులే. చెప్పు...’ ‘ఆ మల్లన్నను ఇక్కడెందుకు కల్లు అమ్ముకోనిస్తున్నావ్‌? కుర్రోల్లంతా తాగుడికి బానిసలైపోతున్నారంటే వినవేం...’ ‘ఆ మల్లన్న మీద నీకెందుకంత దుత్త! మనం ఏ పనైనా చేసుకుని బతగ్గలం! కానీ, ఆ మల్లన్న అదొక్క పనే చేయగలడు. అదెంత కట్టమో తెల్సా... తాటిచెట్టు ఎక్కేటప్పుడో, దిగేటప్పుడో ఆడి నడుంకున్న తాడు తెగిందంటే ఆల్లావిడ మెడలో తాడు తెగినట్లే! అప్పుడా ఇల్లు రోడ్డున పడ్డట్టే! సిగరెట్లు, మందు తాగొద్దని ఎవరెన్ని చెప్తున్నా జనం ఇండం లేదు! ఆళ్ళకి లేని బాధ మనకెందుకు...’ ‘సరే! నీ ఇష్టం!’ నిర్వేదంగా అక్కడ్నుంచి నిష్క్రమించాడు సూరయ్య. మనుషుల తీరు ఒక పట్టాన అర్థం కాదు రాముడికి. ఎందుకిలా ఉంటారోనని ఆలోచనల్లో పడ్డ అతనికి ఎదురుగా తన నలుగురు కొడుకులు కనిపించారు. ఆస్తి పంపకాల్లో తనకి న్యాయం జరగలేదని చిన్నకొడుకు గొడవకు దిగాడు. అతను చేస్తున్న హంగామాకు చుట్టుపక్కల వాళ్ళు చేరి చోద్యం చూస్తున్నారు. ఎవరూ మధ్యలో కలగజేసుకునే బాధ్యతను తీసుకోలేదు. ‘నాకు న్యాయం జరగలేదు. పంపకాలు మళ్ళీ చేయాల్సిందే’ ఫిర్యాదు చేశాడు చిన్నకొడుకు. ‘పెద్దల్లో పెట్టే, అందరం కలిసే నిర్ణయం తీసుకున్నాం కదరా! ఇప్పుడేంటి ఈ తిరకాసు?’ అడిగాడు మూడోకొడుకు. ‘నీకిద్దరు కొడుకులు పుట్టేసరికి ఆస్తి మీద కన్ను కుట్టిందా?’ అన్నాడు రెండోకొడుకు. ‘కూసే గాడిదొచ్చి మేసే గాడిదను చెడగొట్టిందని ఇవన్నీ నీకెవరు నూరుపోశార్రా?’ అడిగాడు పెద్దకొడుకు. రాముడుకు తన తండ్రినుంచి సక్రమించిన పద్దెనిమిది సెంట్ల భూమిలో ముగ్గురు కొడుకులకు తలో ఆరు సెంట్లు పంచిచ్చాడు. ప్రభుత్వమిచ్చిన స్థలంలో కట్టిన ఇల్లును చిన్నోడికిచ్చాడు. కట్టినిల్లు చిన్నోడికి ఇచ్చాడని మిగతా ముగ్గురూ తండ్రిపై కోపంగా ఉన్నారు. మిగతా ముగ్గురికీ ఆరు సెంట్ల చొప్పున స్థలం ఇచ్చి తనకు మాత్రం ఐదు సెంట్లలో ఇల్లు ఇచ్చాడని చిన్నోడు కోపంగా ఉన్నాడు. మొదటి ముగ్గురూ కాయకష్టం ఎరిగినోళ్ళు కాబట్టి స్వయంగా ఇల్లు కట్టుకోగలరని, చిన్నోడు చదువుకున్నోడు కాబట్టి పని చేసుకోలేడని ముందుచూపుతో కట్టినిల్లు రాసిచ్చాడు రాముడు. అతని ముందుచూపు వాళ్లకు ముల్లులా గుచ్చుకుంది. కడుపులో లేనిది కౌగిలించుకుంటే వస్తుందాని లోలోన బాధపడ్డాడు. ‘చచ్చినోళ్ళను చితి కాలిస్తే బతికున్నోళ్ళను చింత కాలుస్తుందన్న సంగతి కూడా వాళ్లకి తెల్వట్లేదురా భీముడు!’ ‘ఇనపడదంటావ్‌. చురకలంటిస్తూనే ఉంటావ్‌. మాటలకేం కొదవ లేదు’ కోప్పడ్డాడు చిన్నకొడుకు. ‘వాళ్ళేం అంటున్నారో విన్నావంట్రా భీముడూ... పదిమంది సంతానాన్ని ఓ దారికి తెచ్చి, కూతుళ్ళ పెళ్ళిళ్ళు, కొడుకుల పెళ్ళిళ్ళు, వాళ్ళ పురుళ్ళు, పిల్లల ఆలనా పాలనా... ఎన్నని చెప్పన్రా నా బాధ! ముద్ద పెట్టడానికే ఏడుస్తున్నారంటే రేపు నన్ను తగలెయ్యడానికి కూడా ఏడ్చేలా ఉన్నార్రా. వాన రాకడ, ప్రాణం పోకడ తెలుస్తుందా? నాకెందుకురా ఆస్తులు! ఊరు పొమ్మంటుంది కాడు రమ్మంటుంది. ఒకే కడుపున పుట్టిన వాళ్ళు ఒకరెక్కువ, ఒకరు తక్కువెలా అవుతార్రా?’ రాముడి బాధనర్థం చేసుకున్న భీముడు బలంగా వీస్తూ ఆకులు రాల్చాడు. అకస్మాత్తుగా చెలరేగిన దుమ్ము కళ్ళల్లోకి వెళ్ళకుండా అక్కడున్నవారు కండువాలు అడ్డం పెట్టుకున్నారు. భీముడు తనకు సంఘీభావం తెల్పడంతో అతనివంక ప్రేమగా చూశాడు రాముడు. తండ్రి గతం మొత్తం తవ్వుతుంటే బిత్తరచూపులు చూశారు అన్నదమ్ములు. అక్కడున్న వాళ్ళెవరూ వాళ్లకు మద్దతు తెలుపలేదు. పరిస్థితి అనుకూలంగా లేకపోవడంతో వాళ్ళక్కడ్నుంచి ఎవరి దారిన వాళ్ళు వెళ్ళిపోయారు. ‘నా బాధ నీకొక్కడికే అర్థమవుతుందిరా భీముడూ... ఆస్తి పంపకాల్లో భాగంగా నిన్ను కూడా అమ్మేసి డబ్బులు పంచమంటున్నారు. మనూరి గ్రామపెద్దకు పురమాయించారు కూడా! ఆయనకి నీమీద బాగా గురి! అందుకే ఎంత రేటైనా కొంటానని అడుగుతున్నాడ్రా. నిన్నెలా దూరం చేసుకుంటారా?’ భీముడు పొదిగిట్లో ఒదిగిపోయాడు రాముడు. భీముడు అందించిన ఆత్మీయ స్పర్శకు తల వంచాడతను. ఒక్కో ఆకు మెల్లగా రాల్చసాగాడు భీముడు. ఊహించినట్లే ఎవరూ కనిపెట్టని విధంగా వాతావరణంలో మార్పులు జరిగాయి. మూడు పూటలూ భోజనం చేయడానికి వాటాల ప్రకారం పద్దెనిమిదేళ్ళుగా నలుగురు కొడుకుల ఇంటికి తిరుగుతున్నా, రాత్రి పడుకోవడానికి మాత్రం చిన్నోడింటికి వచ్చేస్తాడు రాముడు. తన జీవిత భాగస్వామి ఆ ఇంట్లోనే కాలం చేసిందని, ఆమె జ్ఞాపకార్థం తాను కూడా ఆ ఇంట్లోనే కాలం చేయాలన్నది అతని కోరిక. పొద్దు పోయినా రాముడు ఇంటికి రాకపోయేసరికి గుమ్మంవైపు చూస్తూ కూర్చున్నాడు చిన్నకొడుకు. ఆపసోపాలు పడుతూ మల్లన్న అక్కడకు రావడంతో కంగారుపడ్డాడు. ‘ఏంటి మల్లన్నా... ఇలా వచ్చావ్‌?’ ‘అయ్యగార్ని ఎంత లేపుతున్నా లేవడం లేదు బాబు. నాకేదో భయంగా ఉంది. మీరోసారి రండి’ మల్లన్న చెప్పడంతో భీముడు దగ్గరికెళ్ళి పొదిగిట్లో నిద్రపోతున్న తండ్రిని తట్టి లేపాడు. అదతని శాశ్వతనిద్ర అని తెలియడానికెంతో సమయం పట్టలేదు. అతని కోరిక తీరకుండానే, అతని సమస్యను ఓ కొలిక్కి తేకుండానే కాటికి దగ్గరయ్యిన తండ్రిని చూసి కుమిలిపోయాడు. ఇంటిముందు శవాన్ని పడుకోబెట్టి బంధువులకు సమాచారమిచ్చాడు. ఆ రాత్రి గడిచింది. దహన సంస్కారాల నిమిత్తం చేసే ఏర్పాట్లలో కదలిక లేదు. కారణాలు తెలీక బంధువులతోపాటు గ్రామస్తుల్లో కూడా అనుమానాలు చెలరేగాయి. సంప్రదాయం ప్రకారం పెద్ద కొడుకే తలకొరివి పెట్టాలి కాబట్టి ఏర్పాట్లన్నీ చేసి తదుపరి కార్యక్రమాన్ని ముగించమని పెద్దలు సూచించారు. ‘సంప్రదాయమని నా మీదకు తోసేయ్యడం ఏం బాలేదు. మూడోవాడు ముసలోడి నుంచి రెండు గేదల్ని తీసుకుని, వాటినమ్ముకుని ఇల్లు కట్టుకోలేదా? రెండోవాడు పెళ్లవ్వగానే అసలేం పట్టించుకోకుండా వెళ్లిపోలేదా? అప్పులు చేసి చిన్నోడిని ఇంత చదువు చదివిస్తే హాయిగా ఉద్యోగం చేసుకోవడం లేదా? వీళ్ళందర్ని వదిలేసి నేనొక్కడినే చేయాలా?’ మొండివాడు రాజు కన్నా బలవంతుడన్నట్లు మూర్ఖంగా అందరివంకా చూస్తూ అన్నాడు పెద్ద కొడుకు. ‘ముసలోడి ఫించన్‌ డబ్బులన్నీ ఏమవుతున్నాయ్‌? వేప చెట్లమ్మిన డబ్బులు ఏం చేశాడు? రెండు సెంట్ల భూమి కొట్టుకుపోయినప్పుడు గోవర్నమెంట్‌ వోళ్లు డబ్బులిచ్చారుగా, ఏమయ్యాయి?’ మేమేం తక్కువ కాదంటూ కోడళ్ళు. గ్రామస్తులంతా ఆశ్చర్యంగా చూస్తుండిపోయారు. ఆ వాదోపవాదాలకు గుండెల్లో గూడుకట్టుకున్న బాధలా ఆకాశంలో మబ్బులన్నీ ఒకేచోట చేరి వీక్షించసాగాయి. వాటి ఆవేదనను తెలియజేస్తున్నట్లు మెరుపులు మెరిశాయి. గాలులు వీచాయి. అనంతవాయువుల్లో కలిసిన రాముడి ఆత్మ అక్కడే తిరగసాగింది. వంతులేసుకోకుండా చితికి నిప్పంటించి తనకు మోక్షం కలగజేయమని ఘోషిస్తోంది. అతని కూతుళ్ళు తలోమాట అందుకున్నారు. ‘మీకసలు బుద్ధుందారా? తండ్రి శవం ముందు పెట్టుకుని సిగ్గు లేకుండా ఏంటా వాదులాటలు? అందరూ నవ్విపోతారు... నలుగురు కొడుకులుండీ కర్మకాండలు చేయలేందంటే ముసలోడి ఉసిరి తగులుతుంది... తలో చెయ్యి వేయండి...’ అంటూ మందలించారు. ‘ముసలోళ్ళు ఉండగా బోల్డంత తిన్నారుగా! అవేం గుర్తురావడం లేదా? మీరే వాటాలేసుకోండి. మీ ఆరుగురు అక్కాచెల్లెళ్లు తలో చెయ్యి వేస్తే తద్దినం కూడా ఘనంగా చేయొచ్చు. బావోళ్ళు కూడా ఇక్కడే ఉన్నారుగా...’ వాళ్ళన్న మాటకు కర్ర ఇచ్చి మరీ పళ్ళు రాలగొట్టించుకున్నట్లయ్యింది సోదరీమణుల పరిస్థితి. నచ్చజెప్దామనుకున్న గ్రామస్తులు వారి ప్రవర్తను చూసి ఆగిపోయారు. ఇంతలో భీముడు చనిపోయాడనే సంచలన వార్త అందింది. ఎంత పెద్ద తుఫానొచ్చినా, భీభత్సమైన గాలులు వీచినా తొణకని భీముడు ఇప్పుడు చిన్న ఈదురుగాలులకు నేలకొరగడం అందరికీ వింతగా తోచింది. నిజమో, కాదోనని నిర్థారించడానికి కొంతమంది వెళ్ళారు. విషయం తెలుసుకున్న రాముడి ఆత్మ భీముడి దగ్గరికి చేరుకుంది. నేలకొరిగిన భీముణ్ణి చూసి సంతోషిస్తూ, ‘నేనంటే నీకెంత ప్రేమరా భీముడు! నేను లేనని తెలిసి నువ్వే వచ్చేస్తున్నావా? నిజమేలే... నేను లేకపోతే నీకెవరు కబుర్లు చెప్తారు. నిన్నెవరు పట్టించుకుంటారు. వాళ్ళెలా వంతులేసుకుంటున్నారో చూడరా... కాటికి పోయిన పీనుగు, కట్టెల పాల్గాక ఇంటికొస్తుందా? ఆ మాత్రం ఇంగితజ్ఞానం కూడా లేకుండా ఎలా మాట్లాడుతున్నారో చూడు...’ ప్రేమగా తడుముతూ అంది రాముడి ఆత్మ. అవునన్నట్లు తలూపింది భీముడి ఆత్మ. ‘రాముడి గురించి అందరికీ తెలుసు. కొడుకులుండగా నేను ఖర్చులు పెట్టుకోవడం సంప్రదాయం కాదు కాబట్టి ఈ వేపచేట్టును నేను కొంటాను. ఐదువేలు ఖరీదు చేసే చెట్టుకు పదివేలిస్తాను. కాదనకండి! కనీసం ఈ డబ్బులతోనైనా కార్యం జరిపించండి’ అని గ్రామ పెద్ద ప్రతిపాదించడంతో, కొడుకులేం అంటారోనని వారివంక చూశాయి కలిసిన ఆత్మలు. తమకొచ్చిన నష్టమేమీ లేదని భావించిన కొడుకులు వారి సమ్మతిని తెలియజేశారు. పుత్రుల స్వార్జితంతో జరగాల్సిన తండ్రి కర్మకాండలు బయటవాళ్ళ దయాదాక్షిణ్యాలతో జరుగుతున్నాయని రాముడి కూతుళ్ళు బాధపడసాగారు. అంతలో మల్లన్న జనంనుంచి ముందుకొచ్చి ‘అయ్యగారి దయవల్ల, భీముడి దయవల్ల నోట్లోకి నాలుగు మెతుకులు వెళ్తున్నాయ్‌. ఆల్లిద్దరి అనుబంధం గొప్పది కాబట్టే ఇద్దరూ ఒకేరోజు ఇలా... దయచేసి ఆల్లిదర్నీ ఏరు చేయొద్దు. భీముణ్ణి అమ్మేసి ఆరి బంధానికి ఖరీదు కట్టొద్దు. అయ్యగారు నా తాన ఒక్క రూపాయి ముట్టలేదు. ఈ కార్యానికయ్యే ఆ డబ్బేదో నేనే ఇత్తా. ఇట్టైనా నా ఋణం తీర్చుకోనివ్వండి ’ అంటూ రెండు చేతులెత్తి వేడుకున్నాడు. మా చేతికేం అంటుకోకుండా ఎలా జరిగినా మాకిష్టమేనన్నట్లు ‘మాకేం అభ్యంతరం’ లేద’న్నారు కొడుకులు. కందకు లేని దురద కత్తికెందుకన్నట్లు మౌనం వహించారు కూతుళ్ళు. తన కోరుకున్నట్లు భీముడు తనకు దక్కనందుకు గ్రామపెద్ద మల్లన్నవైపు కోపంగా చూశాడు. ‘నాదో సిన్న కోరిక బాబు... భీముడి పుల్లలతోనే రాముడి చితికి నిప్పంటించండి. అప్పుడు ఆల్ల ఆత్మలు సాంతిస్తాయి...’ అన్న మల్లన్న కోరికను స్వాగతించారు గ్రామస్తులు. ‘భీముడూ... చూస్తున్నావా? మల్లన్న మనిద్దర్నీ కలుపుతున్నాడురా. మన ఋణం తీర్చుకుంటున్నాడు. ఇప్పుడు నాకు మనశ్శాంతిగా ఉందిరా... బతికుండగా ఓదార్పునిచ్చావ్, చచ్చిపోయాక నాతో నువ్వొస్తూ ధైర్యాన్నిస్తున్నావ్‌. నాకది చాలురా... మీ కుటుంబం చల్లగా ఉండాలి మల్లన్నా...’ అంటూ దీవించింది రాముడి ఆత్మ. మద్దతు తెలిపింది భీముడి ఆత్మ. ఊరిచివరనున్న శ్మశానంలో రాముడి దహన సంస్కారాలకు ఏర్పాట్లు జరిగాయి. పెద్ద కొడుకు చితికి నిప్పంటించాడు. ఎగసిపడే అగ్నిపర్వతంలా చితి జ్వాలలు చెలరేగుతుండగా భీముడి రెమ్మల్ని దానిపై వేశారు. అవి పచ్చిగా ఉన్న కారణంగా రాముడుకి కపాల మోక్షం ఆలస్యంగా లభించింది. భీముడు ఆత్మకు మోక్షం లభించగానే చుట్టుపక్కల వాతావరణమంతా దాని వాసన పరుచుకుంది. రెండు ఆత్మలు ఏకమై అనంత సృష్టిలో ప్రయాణం చేయసాగాయి. చదవండి: World No Tobacco Day: పొగాకు నమలడంతో వచ్చే సమస్యలివి..

కొత్తరాజు అసలు పేరు వేరు. బతుకు తెరువు వెతుక్కుంటూ ఈ ఊరు వచ్చినపుడు ఫలానా ఆయన అని చెప్పడానికి ఉపయోగించిన పేరు స్థిరపడిపోయింది. కొంత చేను కౌలుకు తీసుకున్నాడు. తర్వాత కాలంలో పొదుపుగా సంసారం నడుపుకుంటూ రెండెకరాలు కొనుక్కున్నాడు.  ఆ ఊరిలో ఒక వీధి సందు చివర బంగాళాపెంకుల ఇల్లు కట్టుకున్నాడు. సడీ చప్పుడూ లేని ప్రాంతం. ఇంటి ముందు కొబ్బరాకుల దడి. పక్కన నిమ్మచెట్టు... మందారమొక్క...కొంచెం దూరంలో కొబ్బరిచెట్టు. అకస్మాత్తుగా కొత్తరాజుకు ఒక ఆలోచన వచ్చింది.  అటూ ఇటూ చూశాడు. దడి దాక వెళ్లాడు. ఎవరూ వస్తున్న జాడ లేదు.  ఎండ పొడి పొడిగా రాలుతోంది. నీడలు తూర్పు వైపు సాగుతున్నాయి. చెట్ల మీంచి పిట్టలు  నిలయ విద్వాంసుల వాద్యగోష్టిలా సవ్వడి చేస్తున్నాయి.  వాకిట్లో మనవరాలు చిన్ని బోర్లా పడుకుని కూనిరాగాలు తీస్తోంది. చిన్నిని తనకు అప్పగించి వంట గదిలో మురిపీలు చేయడంలో శాంతమ్మ, రమ తంటాలు పడుతున్నారు. మురిపీల్ని గోరుమిటీలు అని కూడా అంటారు. బొటనవేలు కనుపు మీదుగా ఒత్తుతూ అందమైన నగిషీలుగా పంచదార పాకంతో రుచికరమైన తినుబండారంగా తయారు చేస్తారు. వాళ్లిద్దరూ కనీసం గంట వరకూ బయటకు రారు.  ఇదే అదను. తల్లీకూతుర్లిద్దరూ వంట గదిలో పనిలో ఉండగానే తన ఆలోచన అమలులో పెట్టాలి. కొత్తరాజు పంచెను మోకాలు పైకి బిగించి కట్టుకున్నాడు. ఇంటి వెనుక కొట్టుగది దగ్గరకెళ్లాడు. తలుపు తీసుకుని గునపం తీసుకున్నాడు. పార కోసం వెదికాడు. కనపడలేదు. గునపంతో మందారమొక్కకు మూడడుగుల దూరంలో తవ్వడం మొదలెట్టాడు.  మట్టి గుల్లగానే ఉంది. పోటేసి చేతివేళ్లతో మట్టి తొలచి గోయి తవ్వాడు. రెండడుగుల లోతు...అడుగు వెడల్పు. చెమట పట్టింది. భుజం మీది తువ్వాలుతో ముఖం తుడుచుకున్నాడు. పక్కకు ఒరిగి ముక్కు చీదాడు. దగ్గొచ్చింది. తువ్వాలు అడ్డు పెట్టుకుని నెమ్మదిగా దగ్గాడు.          ఇంతలో సుబ్బడొచ్చాడు.  ‘ఖాళీగా ఉండవు కదా...ఏదో ఒకటి పుణుక్కుంటూనే ఉంటావు. ఏం చేస్తున్నావు? ’ సుబ్బడు అడిగాడు. కొత్తరాజులో కంగారు. బేలగా చూశాడు. వెంటనే గంభీరంగా మారిపోయాడు. ‘ఏం లేదు... ఏం లేదు...ఈవేళప్పుడు వచ్చావేంటి? మీ అమ్మాయిని తీసుకొచ్చేసావా? ’ మాట దాటవేసే ప్రయత్నం చేశాడు. కొత్తరాజులో దాచుకున్నా దాయలేని తత్తరపాటు కనిపించింది. ఏదో దాస్తున్నాడని సుబ్బడు పసిగట్టాడు. పరిశీనగా చూశాడు. అర్థం కాలేదు.  కొత్తరాజు ఎప్పుడూ అంతే. తోచింది చేస్తాడు. అనుకున్న పని నుంచి వెనక్కి తగ్గడు. అలుపు లెక్క చేయడు. నిరంతరం ఉత్సాహంగా ఉల్లాసంగా ఉన్నాడని నలుగురూ అనుకోవాలి. తన దేహశక్తి మీద అపార నమ్మకం. చిన్నపుడు చేసిన ఘన కార్యాలు కథలుగా చెబుతుంటాడు. కొన్ని సంఘటనలు నమ్మశక్యం కాకుండా ఉంటాయి. అయినా చెప్పుకుంటూ పోతాడు.  కొత్తరాజుకి చిట్కా ప్రయోగాలు ఇష్టం. అతని వ్యక్తిత్వంలోనే ఒక వింత దాగి ఉంది. ప్రతీదీ రహస్యమే. మామూలు విషయాన్ని కూడా అదేదో ముఖ్యమైనదన్నట్టు చెవిలో చెబుతాడు. భుజం మీద చేయి వేసి దూరంగా తీసుకెళ్లి రహస్యమన్నట్టు గుసగుసలతో గొంతు తగ్గించి మాట్లాడతాడు. తీరా చూస్తే ఏమీ ఉండదు. నలుగురిలో చెప్పే మాటే అయినా అలాగే చేస్తాడు. చుట్టూ జనం నవ్వుకుంటున్నా పట్టించుకోడు. అయినదానికీ కానిదానికీ గోప్యత పాటిస్తాడు. విచిత్రం ఏమిటంటే కాసేపటికే రహస్యం బట్టబయలవుతుంది.  నూతి దగ్గరకెళ్లి చేతులు కడుక్కున్నాడు. సుబ్బడి చెంతకు వచ్చాడు..   ‘ సుబ్బా...కొంచెం పనుంది..రేవు కలుద్దాం’  మనవరాలిని ఎత్తుకుని ఇంటి లోపలికి వెళుతున్నట్టుగా అడుగులేసాడు. సుబ్బడు ఆశ్చర్యపోయాడు. సుబ్బడు సరదా కబుర్ల కాలక్షేపానికి వస్తాడు. గంటో రెండు గంటలో అవీ ఇవీ మాట్లాడుకుంటారు. ఊళ్లో సంగతుల్ని కలబోసుకుంటారు.     ‘ఒక్క క్షణం... ఏవో నా బాధలు చెప్పుకోడానికి వస్తే...నన్ను వదిలించుకోడానికి చూస్తావ్‌... ఈవేళ ఉదయం నా కోడలితో జరిగిన గొడవకు చద్దామనుకున్నాను... అది చెప్పుకుందామని...’ నిష్టూరంగా అన్నాడు సుబ్బడు. కొత్తరాజు ఆగాడు. తీక్షణంగా చూశాడు.      ‘ఏం మాట్లాడుతున్నావ్‌.. బుద్ధీజ్ఞానం ఉండే మాట్లాడుతున్నావా? చచ్చి ఎవర్ని ఉద్ధరిస్తావ్‌... చస్తాడట... చస్తే ఏముంది? ఈవేళ ఒకటి రేపు రెండు....రోజులెళ్లిపోతాయి... సమస్య వస్తే బతికి సాధించు...అంతే గానీ చస్తాడట...వెళ్లు ...గోదాట్లో దూకు...ముందు ఇక్కడ్నుంచి బయటకు  తగలడు...క్షణంలో సగం ఆలోచిస్తే ఎవడైనా బలవంతంగా చస్తాడా? ’ విసురుగా కోపంగా అన్నాడు కొత్తరాజు. అక్కడితో ఆగలేదు. అయిదు నిమిషాల పాటు తిడుతూనే ఉన్నాడు. సుబ్బడు నిర్ఘాంతపోయాడు. ముఖం మాడ్చుకుని అక్కడ్నుంచి వెళ్లిపోయాడు.  కొత్తరాజు విరుచుకుపడటానికి కారణముంది. రెండేళ్ల క్రితం కొడుకు చిన్న మాట పట్టింపుతో కోడలితో దెబ్బలాడి పురుగుమందు తాగి చనిపోయాడు. అప్పట్నుంచీ అర్థంతర చావుల ప్రసక్తి వస్తే చాలు తనను తాను నియంత్రించుకోలేడు. కొడుకు శవం ఇంటికి రాగానే కనీసం ఏడవలేదు. కఠిన శిలలా ఉండిపోయాడు. ఎవరైనా ఓదార్చడానికి వచ్చినపుడు అతని ధోరణి వింతగా ఉండేది.  ‘జీవితం నుంచి పారిపోయేవాడు నా కొడుకే కాడు. తండ్రిగా నన్ను చంపినోడు కొడుకేంటి? పుట్టలేదనుకుంటాను ’ అనేవాడు.  మనవరాలిని ఖాళీగా ఉన్న పురి కట్టుకునే చప్టా మీద పడుకోబెట్టాడు. భుజం మీది తువ్వాలు గట్టిగా గాలిలో విదిలించాడు. తల చుట్టూ తలపాగాలా చుట్టుకున్నాడు. అచ్చమైన రైతులా ఉన్నాడు. మరోసారి వీధి వైపు చూశాడు. వెనక్కి వచ్చి ఇంట్లోకి తొంగి చూశాడు. ఎవరూ కనిపించలేదు. అంటే వంట ఇంట్లో పని ఇంకా పూర్తి కాలేదన్నమాట. అది అంత తొందరగా అయ్యేది కాదు. గోతి దగ్గరకు వెళ్లాడు. వంగొని దాని లోతును కొబ్బరాకు ఈనెపుల్లతో కొలిచాడు. ఎందుకైనా మంచిదని అదే పుల్లతో చిన్ని దగ్గరకెళ్లి సరి చూసుకున్నాడు. సరిపోతుందనుకున్నాడు. సరిగ్గా అదే సమయంలో రామమ్మ వచ్చింది.  ‘ అదెందుకు... బాబుగారో...సాయానికి రానా?’ అని అడుగు ముందుకేసింది పైట సర్దుకుంటూ. రామమ్మ కేసి చూశాడు. పుష్టిగా ఉంటుంది. నల్లని కళగల ముఖం. పెద్దబొట్టు. మెడలో చెమటకు నానిన పసుపుతాడు. అస్తమానం పైటను చేతితో సవరించుకుంటుంది.  ‘అబ్బే...అవసరం లేదు. ఎందుకొచ్చావ్‌? ఏం కావాలి?’ విసుగ్గా అడిగాడు.          ‘నాకేమీ వద్దండి. అమ్మగారు ఊరగాయ పచ్చడి ఇత్తారని వచ్చాను ’ అని లోపలికి తొంగి చూసింది  రామమ్మ.. చిన్నీ దగ్గరకెళ్లి చేతులూపి డాన్సు చేస్తున్నట్టు నటించి నవ్వించింది. బుగ్గ మీద చిటికె వేసింది. తల తిప్పి కొత్తరాజు కేసి చూసింది. ‘ఇంట్లో ఆడాళ్లు చాలా హడావుడిగా ఉన్నారు. రేపు రా...నువ్వొచ్చావని చెబుతాలే. ఇపుడు వాళ్లు నీకు దొరకరు. మాట్లాడేంత తీరిక లేదు’ అన్నాడు. ‘పలారం గానీ సేత్తనారేంటీ? అయితే అపుడే వత్తాన’ పైటను గట్టిగా పట్టుకుని అంది రామమ్మ. కొత్తరాజు నవ్వుకున్నాడు. వెనక్కి చూసుకుంటూ వెళ్లిపోయింది.  ‘జిడ్డులా వదలదేమో అనుకున్నాను. అసలు నేనెందుకు భయపడుతున్నాను? ఇది రహస్యంగా చేయాల్సిన పనా?’ తొలిసారి అనుకున్నాడు.  చిన్ని తనకేసే చూస్తోంది. ఎత్తుకున్నాడు. మూడేళ్లు దాటినా బుడి బుడి అడుగులేసే సమయం ఇంకా రానట్టే ఉంది. మాటలు కూడా సరిగ్గా పలకదు. కాళ్లు బాగానే ఉన్నాయి. తేడా ఏమీ ఉన్నట్టు అనిపించదు. ఎందుకో నడక ఆలస్యం అయింది. రమ బెంగ పెట్టేసుకుంది. తన బిడ్డ అవిటిది అవుతుందేమోనని భయపడుతోంది. ఎందరు ధైర్యం చెబుతున్నా వినడం లేదు.  చిట్కా వైద్యం అమలు చేయాలనే తాపత్రయం తనది. చెబితే భరించలేరు. ఒప్పుకోరు. విడమరచి చెప్పినా అర్థం చేసుకోరు. అందుకే ఈ రహస్యపు ఏర్పాటు.... కొత్తరాజు ఆకాశం కేసి చూశాడు. పడమటి వైపున ఉన్న సూర్యుడికి నమస్కారాలు చేశాడు.  చాక్లెట్టు చిన్ని నోట్లో పెట్టాడు. చప్పరిస్తోంది తాత కళ్లలోకి చూస్తూ.  చిన్నిని జాగ్రత్తగా గోతిలో నిలుచోబెట్టాడు. మరో చాక్లెట్టును చేతిలో ఉంచాడు.  మట్టిలో నడుము దాకా కప్పెట్టాడు. ఆడాళ్లు గంటసేపు ఇటు పక్కకు రాకపోతే చాలు. వస్తే రణరంగమే. వాళ్లకు సర్ది చెప్పడం కష్టం. ఒకరోజు ఇలా దొంగచాటుగా చేసింతర్వాత మరో రెండు రోజులు ఒప్పించి చేయొచ్చనుకున్నాడు.  నడక కొంతమంది పిల్లల్లో ఆలస్యం అవుతుంది. తొందరగా నడక రానివాళ్లను గోతిలో నడుం దాక నేలలో పాతుతారు. అలా చేస్తే రక్తప్రసరణ బాగా జరిగి నడక వస్తుందని తాత చెప్పేవాడు. పూర్వం రోజుల్లో ఈ పద్ధతి  అవలంబించేవారు. ఈ తరం వాళ్లకు మోటుగా అనిపిస్తుంది. ఎగతాళిగా ఉంటుంది. మట్టిని కాళ్లతో ఒత్తాడు. తర్వాత ‘కీ’ ఇస్తే గెంతులేసే బొమ్మను చిన్ని ముఖం దగ్గరగా ఉంచాడు. ఆ బొమ్మ ఆడుతుంటే చిన్ని సంతోషంగా నవ్వింది.  సరిగ్గా అపుడే మరో ఆలోచన వచ్చింది. చిన్నికి తొందరగా నడక రావాలని దేవుడ్ని ప్రార్థించి కొబ్బరికాయ కొట్టాలనిపించింది. మానవ ప్రయత్నం ఒక్కటే సరిపోదనుకున్నాడు. కొబ్బరికాయ లేదు. కొత్తరాజుది మనసులో అనుకుంటే చాలు అది మొక్కుగా భావించే మనస్తత్వం. ఇప్పటికిప్పుడు బయటకు వెళ్లలేడు. కొబ్బరికాయ సంపాదించడం ఎలా?  చుట్టూ చూశాడు. ఎత్తు తక్కువ ఉన్న కొబ్బరిచెట్టు దగ్గరకెళ్లాడు. తల పైకెత్తి చెట్టును గమనించాడు.  ఇరవై అడుగుల ఎత్తుంటుంది. కాయలు గుత్తులుగా ఉన్నాయి.  కొత్తరాజు చూరున ఉన్న పలుపుతాడును అందుకున్నాడు. దానికి సాయంగా తాటినారతో నేసిన తాడుకూడా తీసుకున్నాడు. ఇలాంటి చెట్లను అవలీలగా ఎక్కగలిగే అనుభవం ఉంది. కొడవలిని తలపాగాలోకి అమరేలా జొనిపాడు.  కొబ్బరిచెట్టు కాండం చుట్టూ వదులుగా పైకి జరుపుకునేలా పలుపుతాడు కట్టాడు. అలాగే తాటినారతో నేసిన తాడును చంక కిందుగా ఉండేలా బిగించుకున్నాడు. నెమ్మదిగా పలుపుతాడు మీద నిలబడి చేతులతో పైకి కదుపుతూ అంచెలంచెలుగా ఎక్కుతున్నాడు. సగం చెట్టు ఎక్కి కింద ఉన్న చిన్నిని చూశాడు. కళ్లు మిటకరించి అటూ ఇటూ తిప్పుతూ చూస్తోంది. ఒక కోడిపుంజు– పెట్టను తరుముతూ వచ్చి చిన్నిని చూసి ఆగిపోయింది. నవ్వుకుంటూ ఇంకా పైకి వెళ్లడానికి దృష్టి సారించాడు. మరో మూడడుగులు పాకాడు. ఆయాసంగా ఉంది. కాళ్ల సత్తువ చాలదనిపించింది. ఒక దశలో కిందికి దిగిపోదామనుకున్నాడు.. అనుకున్నదే తడవుగా ప్రారంభించి తలపెట్టిన పని మధ్యలో వదిలేసి రావడం సుతరామూ ఇచ్చగించని మనిషాయె. ధీరుడు...సాహసికుడు ఎలా వెనుదిరుగుతాడు?  ఎన్ని అవరోధాలు ఎదురైనా ముందుకే వెళతాడు.                  కళ్లల్లో నీళ్లు తిరిగాయి. కళ్లు తిరుగుతున్నట్టు అనిపించింది. ఇష్ట దైవాన్ని తలచుకున్నాడు. ఓపిక తెచ్చుకుని మరి కొంత దూరం పాకాడు. కడుపు భాగంలో గీసుకోవడంతో మంటగా ఉంది. ఎర్రగా కమిలింది. చురుక్కుమంటోంది. చలిచీమలు గుట్టలుగా పేరుకుని చెట్టు మీద బారులు తీరి తిరుగాడుతున్నాయి.  ఇంకా కొంచెం శ్రమపడితే కాయలు చేతికందుతాయి.  కంటిలో ఏదో పడింది. మండుతోంది. నలక లాంటి పురుగేదో పడింది. వేలితో కంటి లోంచి దాన్ని తొలగించడానికి ప్రయత్నించాడు. కాసేపటికి బయటకు వచ్చేసింది.అమ్మయ్య...అనుకున్నాడు.  కొబ్బరికాయ కోశాడు. చేతితో పట్టుకుని చప్పుడు రాకుండా ఉండటానికి గడ్డిమోపు మీదకు విసిరాడు. మిగిలిన గెలలోని కాయలు కోద్దామనుకున్నాడు. ఆ చప్పుడుకు ఇంట్లో వాళ్లు వచ్చేస్తారని భయపడి మానేసాడు. ఒక్క కాయ కోసం ఇంత సాహసం చేసాడంటే ఎవరైనా నమ్ముతారా?  నమ్మరు. కిందికి చూశాడు. చుట్టుపక్కల తిరిగే ఊరకుక్క నేలను వాసన చూస్తూ చిన్ని దగ్గరకు వచ్చింది. చుట్టూ తిరిగింది. చిన్ని ఏడవడం మొదలెట్టింది. కుక్క ధైర్యంగా మరింత దగ్గరకు వెళ్లింది. అక్కడున్న బొమ్మను నాలుకతో నాకి కాళ్లతో తొక్కి చూసింది. కొత్తరాజు గమ్మున చెట్టు దిగాలనుకున్నాడు. కాళ్లు స్వాధీనంలోకి రాలేదు. గుండె బరువెక్కినట్లనిపించింది. ఊపిరి బిగపెట్టింది. శ్వాస తీయడానికి ఇబ్బందిగా ఉంది. చెమటలు పడుతున్నాయి. దేహంలో ఏదో తెలియని గందరగోళం. సన్నగా గుండెలో నొప్పి. నేలను చూడ్డానికి తల వంచాడు. కళ్లు మసక కమ్మాయి. రక్త ప్రసార చలనం ఆగినట్టుగా...ముసుగు కప్పిన పొరలు ...చీకటి తెరలుగా కమ్ముకుంటున్నాయి. చిన్ని ఏడుపు పెరిగింది.  ఏడుపు చెవులకు సోకిందో ఏదైనా అవసరం పడిందో రమ ఇవతలకు వచ్చింది. చిన్నిని చూసింది. మతిపోయింది. ‘ నాన్నా ’ అంటూ అరచింది. తండ్రి కనిపించలేదు. ఎక్కడకు వెళ్లాడు? ఏం చేస్తున్నాడు? ఇంతలో ఏమైందంటూ ఆరా తీస్తూ శాంతమ్మ వచ్చింది. రమ ఏడుస్తూనే అక్కడే ఉన్న గునపంతో నెమ్మదిగా మట్టి తీస్తోంది.  చిన్నిని గుండెకు హత్తుకుంది. తల్లి చంక ఎక్కగానే భుజం మీదకు వాలిపోయింది.  ‘తాతయ్య ఎక్కడున్నాడూ...చిన్నీ ...తాత...తాత...’ అని అడిగింది.          ఈలోపులో శాంతమ్మ గడ్డి మోపు మీద ఉన్న కొబ్బరికాయను చూసింది. తల పైకెత్తి చెట్టు పైకి చూడగానే భర్త కనిపించాడు. ‘ఏమండీ...అక్కడే ఉండిపోయారేంటి? దిగండి...’ అంది కొబ్బరిచెట్టు పైకి చూస్తూ. కదలిక లేదు. ఉలుకు లేదు. పలుకు లేదు. కొయ్యబారి ఉన్నాడు. అస్తవ్యస్తంగా ఒరిగి ఉన్నాడు.  కొత్తరాజు ఇక లేడన్న సంగతి వాళ్లిద్దరికీ అర్థమవ్వడానికి ఎంతోసేపు పట్టలేదు. ఇద్దరూ ఏడుస్తూ చెట్టు మొదలనే కూలబడిపోయారు. ఊహించని సంఘటన.  శాంతమ్మ స్పృహ తప్పి పడిపోయింది. తర్వాత తతంగం జరగడానికి చాలా సమయం పట్టింది.  ‘కొంతమంది అంతే. వయసు గమనించరు. ఇంకా బాల్యం లోనే ఉన్నట్టుగా అనుకుంటారు. లేకపోతే ఏమిటండీ? కొత్తరాజు ఇంకా కుర్రాడనుకుంటున్నాడా? ఆయన మాటలు చేతలు తెలిసినవాళ్లమే కదా. అలాగే అనుకుంటాడు. అన్ని వేళలా దుందుడుకుతనం పనిచేయదండీ... క్షణమన్నా ఆలోచించాలి కదా. క్షణం తర్వాత ఏముంది? అంతా శూన్యం ’ ఓ పెద్దాయన అంటున్నాడు. ‘బెట్టు చేయకుండా పెద్దరికాన్ని అంగీకరించాలి. అయ్యా... పెద్దోళ్లారా... కాస్తంత నిశ్శబ్దంగా ఉండండి. ఉన్న చోటున ప్రశాంతంగా గడపండి. ఇంకా బాల్యంలోనే ఉన్నామనే భ్రమ నుంచి బయటకు రండి. దయచేసి ఇదొక పాఠం అనుకోండి,  నాయనలారా ’ ఓ కుర్రాడు చేతు జోడించి అక్కడున్న  పెద్దలకు నమస్కరిస్తూ నాటకీయంగా అంటున్నాడు. చదవండి: ఈవారం కథ: భార్య  

మిసెస్‌ ఒమూరా వంట గదిలో వున్నగడియారం వైపు చూసింది. సరిగ్గా సాయంత్రం అయిదు గంటలైంది. కానీ అప్పుడే శరత్‌ కాలపు చీకట్లు టోక్యో నగరాన్ని ఆక్రమించు కొంటున్నాయి. ఇక పిల్లలు ఏ క్షణంలోనైనా ఇల్లు చేరుకుంటారు. కుమార్తె సేట్సూకు పన్నెండేళ్ళు. ఆమె ఈరోజుల ఆడపిల్లల మాదిరిగానే  కలల్లో తేలియాడుతూ ఉంటుంది. పిల్లలు ఇప్పుడు పాశ్చ్యాత్య అలవాట్లకు లోనవుతున్నారు. మార్పుని ఆపడం  సాధ్యమయ్యే పనికాదు. అంతలోనే తోటగేటు శబ్దం అయింది. కుమారుడి పిలుపూ  వినపడింది. ‘అమ్మా! నేనొచ్చేసాను.’ ‘వస్తున్నా తోరూ!’ ఆమె వెళ్లి తలుపు తీసింది.  పిల్లవాడు తన షూని ద్వారంవద్దనే పడేసి లోనికి దుమికాడు. ఈ ఇల్లు ఇంకా జపనీయుల సంప్రదాయాల్ని కొనసాగిస్తున్నది. ఆమె పిల్లల్ని షూతో లోనికి రానివ్వదు.  ‘అదంతా సుద్దేనమ్మా! నాన్న వున్నాడా?’ ప్రతిరోజూ  వాడీప్రశ్న వేస్తూనే ఉంటాడు. అది ములుకులా ఆమె గుండెల్లో గుచ్చుతూనే ఉంటుంది. పిల్లవాడు పెద్దవాడు అవుతున్నాడు. వాడికి తండ్రి  సమక్షం కావాలి.   ‘ఆ పుస్తకాల్ని అలా పడేసిరా. మీఅక్క సేట్సూ రాగానే మనం భోంచేద్దాం.’ అంతలోనే ‘అమ్మా..’ అంటూ సేట్సూ వచ్చింది. షూని తీసి బయటపడేసి నిశ్శబ్దంగా వంటగదిలోకి ప్రవేశించింది. ఆమె తన  వయస్సు  కన్నా  బాగా పొడగరి.   ‘సేట్సూ! ఈరోజు నువ్వు ఆలస్యంగా వచ్చావు.’ ‘ట్రాఫిక్‌ చాలాఎక్కువగా ఉందమ్మా. మా బస్సు అడుగడుక్కీ ఆగిపోయింది.’ జపానీ యువతులు అమెరికన్లని అనుకరిస్తున్నారు. స్వేచ్ఛగా తిరుగుతున్నారు. సేట్సూ మారాంచేస్తే  ఒకరోజు రాక్‌ అండ్‌ రోల్‌ డ్యాన్సుకి ఆమెతోపాటు తల్లి కూడా వెళ్ళింది. అక్కడి దశ్యాలు ఆమెకు వెగటు కలిగించాయి. ఆతరువాత కుమార్తె నూ వెళ్లనివ్వలేదు. కానీ ఈ కొత్త టోక్యో నగరంలో ఏ స్త్రీ అయినా తన భర్త లేక తన పిల్లల నడవడికలోని మంచిచెడ్డల్ని నిర్ధారించుకోలేకపోతోంది. భర్త తన పట్ల విశ్వాసంగాలేడేమో అన్న అంశాన్ని కూడా పక్కన పెట్టక తప్పడంలేదు. ‘ఏస్త్రీ అయినా తన భర్తపట్ల ఊహలో కూడా విశ్వాస   రాహిత్యం కలిగివుండకూడదు’ అని తన తల్లి పదేపదే చెబుతుండేది.   సేట్సూ కాళ్ళూ చేతులూ కడుక్కొని వచ్చింది. డైనింగ్‌ టేబిలు మీద ప్లేట్లనూ ఛాప్‌ స్టిక్‌ లనూ పేర్చసాగింది. ‘అమ్మా! నాన్నకోసం కూడా ఒక ప్లేట్‌ పెట్టనా?’ అన్నది. ‘మీ నాన్న ఇప్పట్లో రాడని నీకు తెలుసు.’ తల్లీ కుమార్తెల మధ్య నిశ్శబ్దం చోటు చేసుకొంది. కానీ సేట్సూ ఆ నిశ్శబ్దాన్ని భంగం చేసింది. ‘ప్రతిరోజూ నాన్న బార్‌  వెళ్ళడానికి నువ్వెందుకు ఒప్పుకుంటున్నావో నాకైతే అర్ధం కావడం లేదమ్మా.’ మిసెస్‌ ఒమూరా  కొంతసేపు మాట్లాడలేకపోయింది.  ‘‘అతడ్ని నువ్వు ఎందుకు వెళ్ళనిస్తున్నావు?’ ‘గెయిషాల ఇళ్ళు లేవు కాబట్టి మగవాళ్ళు బార్లకు వెళ్తారు. మరి ఎక్కడికి వెళ్ళగలరు?’ ‘ఇంటి వద్దనే ఉండొచ్చు కదా?’ అన్నది సేట్సూ. ‘వ్యాపార వ్యవహారాలు కూడా ఉంటాయట.’ సేట్సూ వెటకారంగా అన్నది  ‘వ్యాపారమా? బార్లలోనా? అదేం వ్యాపారం?’ అంటూ సేట్సూ  తన మనసులోని మాటల్ని చిరాగ్గానే బయటకు అన్నది. ‘నాన్న వేకువన రెండు గంటలకు వస్తాడు. అతనికోసం నువ్వు చిరుననవ్వుతో ఎదురుచూస్తుంటావు. ఇంకా జాలిపడ్డం ఒకటి! అయ్యో! నువ్వు బాగా అలసిపోయావు. రోజంతా కుటుంబంకోసం శ్రమిస్తున్నావు. ఇదిగో వెచ్చని టీ తీసుకో. నీస్నానానికి వేడినీరు సిద్ధంగా వుంచాను. పిల్లలు బడికి వెళ్లినంతవరకూ నిద్రపో  అంటుంటావు’ సేట్సూ తన తల్లిగొంతునీ  హావభావాల్నీ అనుకరించింది.  మిసెస్‌ ఒమూరా నివ్వెరపోయింది . అంటే రోజూ  ఇదంతా సేట్సూ మేలుకొని వింటున్నదన్న మాట. ‘సేట్సూ ! నువ్వు చాలా పెంకి పిల్లవైపోతున్నావు’ అన్నది తల్లి.  ‘సేట్సూ గది విడిచి వెళ్ళింది. మిసెస్‌ ఒమురా ఈ హఠాత్పరిణామానికి కొంతసేపు అవాక్కయింది. తరువాత కుమార్తెని పిలిచింది.. ‘సేట్సూ ఇలారా.’ అయిష్టంగానే ఆ అమ్మాయి వెనక్కు వచ్చింది. మిసెస్‌ ఒమురాకు తన కుమార్తె ఎంతో పెద్దదానిలాగా అపరిచయస్తురాలిలాగా  కనపడింది. ‘నాస్థితిలో నువ్వుంటే ఏంచేస్తావు?’ ‘నేనూ అతనితో బార్‌కు వెళ్తాను.’ సేట్సూ ఆలోచించకుండానే సమాధానం చెప్పింది. సేట్సూ మళ్ళీ అన్నది ‘మేం  పెద్దవాళ్లమైతే నీలాగా మా భర్తల్ని బార్లకు వెళ్లనివ్వం.’   మిసెస్‌ ఒమూరా గుండ్రని ముచ్చటైన తన కుమార్తె ముఖంలో,  ఆనల్లని కళ్ళలో ఒక నిశ్చితత్వాన్ని కనుగొన్నది. ‘నువ్వు దుస్తులు మార్చుకొని తోరూని పిలువు. మనం భోంచేద్దాం. తరువాత మీరు హోంవర్క్‌ చేద్దురు గాని’ అన్నది.   ఆసాయంత్రం సాధారణంగానే గడిచింది. ముగ్గురూ నిశ్శబ్దంగా భోజనం ముగించారు.  ఏనాటినుండో ఆమె గుండెల్లో నిద్రాణంగా వున్న వ్రణానికి ఆచిన్నారి మాటలుములుకుల్లా   గుచ్చుకొని మరింత లోతుగా కెలికాయి.  పిల్లలిద్దరూ నిద్రపోయిన తరువాత సేట్సూ మాటల్ని గూర్చి ఆలోచిస్తూ ఆమె తన దుస్తులున్న బీరువా వైపు నడిచింది. ఒకనాడు అమెరికన్లని సంతృప్తిపరచడానికి, తన భర్త తనకోసం కొన్న పాశ్చాత్య దుస్తుల్ని తీసింది. జుట్టు దువ్వుకొని వెనుక ముడి పెట్టుకున్నది. మెడలో ముత్యాల హారం వేసుకున్నది. మరీ ముచ్చటగా కనపడ్డంలేదు గానీ అందవికారంగా కూడా లేదు.  పిల్లలు నిద్రపోతున్నారు కనుక బయటినుండి ఇంటికి తాళం వేసింది.  భర్త వెళ్తున్న బార్‌ పేరు ఆమెకు తెలుసు. గేటు తెరుచుకొని  రోడ్డు మీదకు వచ్చి టాక్సీని ఆపింది. ‘గోల్డెన్‌ మూన్‌ బార్‌’ అన్నది. గతంలో ఆమె ఎప్పుడూ ఒంటరిగా టాక్సీ ఎక్కలేదు.  బార్‌ చేరుకున్నది. ఎర్రని దుస్తులు ధరించిన ముగ్గురమ్మాయిలు క్యాబ్‌ వద్దకు వచ్చారు. దిగుతున్న మహిళను చూసి ఆగారు. టాక్సీవాలాకు డబ్బు చెల్లించి ఆ అమ్మాయిలవైపు చూసింది. ‘నేను నాభర్తని కలుసుకోవాలి.’ అన్నది.  వారిలో పొడవైన అమ్మాయి అడిగింది ‘ఎవరాయన?’ ‘మిస్టర్‌ ఒమూరా, సకూరా కంపెనీ వైస్‌ ప్రెసిడెంట్‌.’ అమ్మాయిలు వెనక్కి అడుగు వేశారు. ‘ఓహ్‌! మిస్టర్‌ ఒమూరా! మాకాయన బాగా తెలుసు. చాలామంచివాడు.’  భర్త పేరు చెప్పగానే వారామెని మరింత గౌరవంగా చూసారు. ప్రవేశ గది వరకూ తోడుకొని వెళ్లారు. ‘మేడం! మిసెస్‌ ఒమూరా వచ్చారు’ అని అక్కడి లేడీ మేనేజర్‌తో చెప్పారు. ఆమె అచ్చంగా పాశ్చ్యాత్య రీతిలో వున్నది. మర్యాదపూర్వకంగా చేతులు చాచింది. ‘మిస్టర్‌ ఒమూరా బార్‌ లో వున్నారు. మీరు వస్తున్నారని ఆయనకు తెలుసా?’   నిజమే చెప్పింది. ‘నేనొస్తున్నానని ఆయనకు తెలీదు. ఊరికే చూసిపోదామని వచ్చాను.’ అక్కడి మేడమ్‌కు అర్థమయింది. ఆమె ఇటువంటి వారిని  ఎందర్నో చూసింది. మేడమ్‌ ఒక చిన్న గదిని చూపింది. అక్కడ ఓకే టేబిలూ రెండు కుర్చీలూ  వున్నవి. ‘ఇక్కడ కూర్చొండి. ఒకామె వచ్చి మీకు కొంత కాలక్షేపాన్ని ఇస్తుంది.’ కొద్ది  నిముషాల్లోనే ఒక మహిళ లోపలికి వచ్చింది. స్త్రీయైన ఒమూరాకే కళ్ళు చెదిరాయి. ఆమె ఒక అద్భుత సౌందర్యరాశి! సుమారుగా ఇరవై ఎనిమిదేళ్లు ఉండొచ్చు. యవ్వనపు ఛాయలు ఇంకా పోలేదు. ‘మేడమ్‌  నన్ను మీతో కూర్చో మన్నది.’ ‘థేంక్యూ’ అన్నది మిసెస్‌ ఒమూరా.  మిసెస్‌ ఒమూరాకు ఆక్షణంలో బిగ్గరగా ఏడవాలనిపించింది. ఆసౌందర్యరాశి ముఖకవళికల్లో  స్నేహార్ద్రత ఉట్టిపడుతున్నది. తన గోడంతా ఆమెతో చెప్పుకోవాలనిపించింది.   ‘మీరు ఊహించ లేరు’ అన్నది మిసెస్‌ ఒమూరా అస్పష్టంగా. ‘సంవత్సరాల తరబడి ఇంట్లో ఒంటరిగా కూర్చొని అతడు రాత్రి రెండు గంటలకు వచ్చేవరకూ కళ్ళు కాయలు కాచినట్టు వేచివుండటం చాలా కష్టంగా వుంది. అప్పుడు కూడా ఏమీ ప్రశ్నించకుండా బలవంతపు చిరునవ్వు అతికించుకొని అతడ్ని స్వాగతించడం ఇంకా కష్టంగావుంది. ఏమన్నా అడిగితే కోపగించుకొని అసలే ఇంటికి రాడని మరో భయం. ఇవన్నీ మీకు తెలీవు. అసలు ఊహించలేరేమో!’ సౌందర్యరాశి తల ఊపింది. ‘నాకు తెలుసు. మీవంటివారు చెప్పారు. ఇప్పుడు నేనేం చేయ్యాలి?’ అంటుండగానే మిసెస్‌ ఒమురాలో అనాదిగా అలవాటైన బాధా, గాయపడిన అనురాగబంధం, పురాతన సంప్రదాయంగా అణగారిన లోతయిన విషాదం, ఒక్కసారిగా పెల్లుబికాయి. సంవత్సరాలతరబడి ఘనీభవించిన తీవ్రమైన మనోవేదన కన్నీటిరూపంలో వెలికివచ్చింది. ఆమె నిట్టూరుస్తూ మాట్లాడింది. మాట్లాడుతూ నిట్టూర్చింది. వాక్యాలు కూడా ముక్కలు చెక్కల య్యాయి. ‘మీవంటి స్త్రీలు మాకోసం ఆలోచించాలి. మేం  సాధారణ గృహిణులం. పిల్లల్ని కంటాం..వారిని సాకుతాం.. వంటచేస్తాం.. బండెడు చాకిరీ చేస్తాం..ఇంటిని నడుపుతాం.. శ్రమనీ వేదననీ దిగమింగుకుంటాం. మేం పనిమనుషులుగా పిలిపించుకోని పరిచారికలం. భర్తకోసం ఆరాటపడుతుంటాం. ఇంటివద్దనే వుండి  వేయికళ్లతో అతని కోసం ఎదురు చూస్తుంటాం. మీరు అతడ్ని మానుండి దూరం చేస్తున్నారు. అతడి శోభాయమానమైన యవ్వనం, ఉజ్జ్వలమైన కాలం, అతడి ఆహ్లాదకరమైన ఆలోచనలూ, మనసుకి నచ్చిన మాటలూ, చిరునవ్వులూ, చిలిపితనాలూ  అన్నీ మీరే గుంజుకొంటున్నారు. అతని జీవితాన్నే హరించి వేస్తున్నారు. అతడు శూన్యంగా..మౌనంగా  ఖాళీ మనస్సుతో.. అలసిన శరీరంతో.. నిస్సత్తువతో అర్థరాత్రి దాటిన తరువాత  ఇల్లుచేరుకొంటున్నాడు.  అతడు ఇంటికి రాగానే నేను మరింత ఒంటరినైపోతున్నాను. ఏకాకినైపోతున్నాను’ ఇక ఆమెకు మాటలు పెగల్లేదు. ఎదురుగావున్న అందమైన ముఖం వివర్ణమైపోయింది. ఆశ్చర్యం నుండి కోలుకొని ఆత్మరక్షణలో పడిపోయింది. ‘ఇవన్నీ నేను ఆలోచించలేదు.. మిసెస్‌ ఒమూరా ! నా ఊహకే అందలేదు. నిజం చెప్పనా? అతడంటే నాకు అసహ్యం.’ మిసెస్‌ ఒమూరా మనస్సు చివుక్కుమంది. కాస్త చిరుకోపంతోనే అడిగింది.. ‘మీరెందుకని అతడ్ని ఏవగించుకుంటారు? అతడు మంచివాడు.’ ‘నా దృష్టిలో అతడొక  మగవాడు. అంతే’’ ఆసౌందర్య రాశి అన్నది. ‘ఆమాటకొస్తే  నేను మొత్తం  పురుష ప్రపంచాన్నే ద్వేషిస్తాను.‘ మిసెస్‌ ఒమూరా.. ఆమె నల్లని  కళ్ళలోకి నిశితంగా చూసింది. ‘ఎందుకని?’ సౌందర్యరాశి తల ఊపింది. ‘మగవాళ్ళంతా ఒక్కటే!’ అని ఆగి మళ్ళీ అన్నది.. ‘అందరూ మూర్ఖులు, అహంకారులు. డబ్బు చెల్లించిన ప్రతీ మగవాడిపట్లా మేం ఒకేలా ప్రవర్తిస్తామని గ్రహించగలిగే కనీస వివేకం కూడా వారికి ఉండదు. నేనిక్కడికి నాపదహారేళ్ళ వయస్సులో వచ్చాను. ఆనాటినుండి నేటివరకూ ఒక పుష్కరకాలపు ముఖస్తుతులూ..లాలింపులూ.. బుజ్జగింపులూ..ఇవికాక కుళ్లిపోయిన హాస్యోక్తులకు పగలబడినవ్వాడాలూ.. పనికిమాలిన చచ్చు సరసోక్తులకు ఉబ్బితబ్బిబ్బయినట్లు నటించడాలూ..ఎందుకూ కొరగానివాడిని ఇంద్రుడవనీ చంద్రుడవనీ మెచ్చుకోవడాలూ..మనసు చంపుకొని మారాంచెయ్యడాలూ..ఛీ! జీవితం మీదనే విరక్తి పుడుతుంది. అందరూఒక్కటే . స్వార్ధపరులు. వ్యర్థులు.’ మిసెస్‌ ఒమూరా అడ్డుకున్నది ‘మీకు పిల్లల్లేరనుకుంటాను.’ ‘అదొక్కటే మా అదృష్టం. నేనూ మీలాగా స్వేచ్ఛగా ఉన్నట్లయితే ఒక చిన్న దుస్తుల దుకాణాన్ని పెట్టుకునే దాన్ని. మళ్ళీ మగవాడి ముఖం చూడను. ఎప్పటికీ చూడను.ఇది నిశ్చయం.’   ‘అయితే ఆపని చెయ్యండి. నాభర్తని విడిచిపెట్టండి. అతడు నాకూ పిల్లలకూ కావాలి.... వాస్తవానికి...’ ఆమె సిగ్గు పడింది. ‘అతడు మాక్కావాలి. ’ సౌందర్యరాశి నిట్టూర్చింది. ‘నేను బద్ధకిష్టినైపోయాను.. మిసెస్‌ ఒమూరా! ఈ ఉపాధి నాకు సుళువు అయిపొయింది . ఈ జీవనవిధానం మార్చుకోవడానికి బలమైన ప్రోద్బలం కావాలి. ఎవరైనా ఆసరా ఇస్తేగానీ గార్మెంట్‌షాపు ఏర్పాటు చెయ్యడం సాధ్యం  కాదు.’ బార్‌ని విడిచి బయటకు వచ్చింది మిసెస్‌ ఒమూరా.  సౌందర్యరాశి చిరునవ్వుతో వీడ్కోలు చెప్పింది.  ఒమూరా టాక్సీని పిలిచి వెనుకసీట్లో కూర్చున్నది. ఆమె మనస్సులో రెండుమాటలు స్పష్టంగా ధ్వనిస్తున్నాయి. ఒకటీ ఆ సౌందర్యరాశి పురుష ప్రపంచాన్నే ద్వేషిస్తున్నది. రెండూ తనకో స్వంత జీవితాన్ని ఏర్పరచుకోవాలి.  ఇంటికొచ్చిన తరువాత ఈమాట ఆమాట అయ్యాక భర్తతో అన్నది ఆమె ‘నేను కూడా  కొంత సంపాదిస్తే మీరింత శ్రమ పడాల్సిన అవసరం గానీ, రాత్రుళ్లు కూడా బార్లలో వ్యాపారలావాదేవీలు చెయ్యాల్సిన పని గానీ ఉండదు.’ ఆసక్తి లేకుండానే అడిగాడతడు ‘నువ్వేంచేయ్యగలవు?’ ‘ఒక గార్మెంట్‌షాపు పెట్టాలనుకొంటున్నాను.’ ‘నీకు పెట్టుబడి ఎక్కడిది? అయినా ఇలాంటివి ముసలైపోయిన బార్‌ గర్ల్స్‌ పెట్టుకుంటారు. నీ వద్ద పొదుపు మొత్తం కూడా ఏమీ లేదు.’ ‘నిజమే నేను బార్‌ గర్ల్‌ అంత అదృష్టవంతురాల్ని కాను.’ కానీ ఆమెకు తనజీవితం తనకు ఉండాలనే తపన ఆగడం లేదు. మిస్టర్‌ ఒమూరా బార్‌కు వెళ్తున్నప్పుడు, పిల్లలు నిద్ర పోతున్నప్పుడూ ఆమె ఒంటరితనం భరిస్తూనే వుంది. బాధను దిగమిగుకుంటూనే వున్నది.  రెండు నెలల తరువాత ఆమె మరోసారి బార్‌ కు వెళ్ళింది. ఆ సౌందర్యరాశిని కలుసుకున్నది. ఆమె కూడా మనస్ఫూర్తిగా స్వాగతించింది. ‘ఈరోజు మీరాక నాకెంతో సంతోషంగా వున్నది. నేను నాపొదుపు మొత్తాన్ని తీసి ఒక గార్మెంట్‌షాపు తీసుకున్నాను. చాలాచిన్నదే . కానీ మంచి రద్దీప్రాంతం. ఒంటరిగా ప్రారంభించడానికి ధైర్యం చాలడంలేదు. సహాయంకోసం ఎదురుచూస్తున్నాను.’ ఒక్క క్షణం ఆలోచించిన మిసెస్‌ ఒమూరా  ‘సరే నేనే మీకు సహాయంచేస్తాను’ అన్నది.  ఆ విధంగా అతి సాధారణంగానూ అతి త్వరగానూ మీసెస్‌ ఒమూరా జీవన శైలి మారిపోయింది. ఆమె పిల్లలు నిద్రపోయిన తరువాత గార్మెంట్‌షాపుకి వెళ్ళసాగింది. ఇలా కొద్ది వారాలు గడిచాయి. ఈలోగా ఆసౌందర్యరాశీ, మిసెస్‌ ఒమూరా  అక్కచెల్లెళ్ళ వలె సన్నిహితులైపోయారు.   ఒకరోజు సాయంత్రం మిస్టర్‌ ఒమూరా బార్‌ కు వెళ్ళలేదు. కానీ ఆరోజు ఆమెకు త్వరగా షాపు వైపు వెళ్లాలని వున్నది. అమెరికానుండి కొత్త డిజైన్‌ దుస్తులొచ్చాయి. మిస్టర్‌ ఒమూరా తీరిగ్గా పేపరు చదువుకొంటూ కూర్చున్నాడు. కాసేపు చూసి తెగించి అడిగింది .  ‘మీరు ఈరోజు బార్‌కు వెళ్లడం లేదా?’ ‘వెళ్ళను’ ‘ఏమైంది?’ ‘సాయంత్రం నాయింట్లో నేను గడపకూడదా?’ అన్నాడు పేపరు పక్కనపెట్టి.  ఇక ఆమె ధైర్యం తెచ్చుకున్నది. ‘మీరు ఇంటివద్దనే వున్నారుకదా! నేను బయటికి వెళ్లవచ్చునా?’ అతడు ఆమె కళ్లల్లోకి చూస్తూ ‘ఎక్కడికి?’ అన్నాడు. ‘ఒక స్నేహితురాల్ని చూడటానికి’ ‘నేను ఇంట్లో వున్న  మొదటి సాయంత్రమిది. నువ్వు బయటికి వెళ్ళిపోతున్నావు’ ‘ ........’ ‘సరే . వెళ్ళు’ అతడు తన సానుభూతి కోరుకొంటున్నాడని ఆమెకు అర్థమైంది. కానీ ఆసరికే ఆమె హృదయం కరడుగట్టిపోయింది. సంవత్సరాల తరబడి ఘనీభవించిన  వేదనాభరితమైన వజ్ర కాఠిన్యం ఆమెది. ఎన్నో సాయంత్రాలు ఒంటరిగా కళ్ళు కాయలు కాచేలా ఎదురుచూస్తూ వేచివుంది. ఎన్నోరాత్రులు దిగులుని దిగమింగుకొంటూ గడిపింది.  అతనికి ‘థాంక్యూ’ చెప్పేసి బయటకు నడిచింది.   షాప్‌లో ఈమొత్తం సంభాషణని సౌందర్యరాశితో చెప్పింది. ఆమె కూడా శ్రద్ధగా విన్నది. ‘వద్దు . మనం మగవాళ్ళగురించి మాట్లాడుతూ కాలం వృదా చెయ్యొద్దు’ అన్నది.  ఇద్దరూ పనిలో పడిపోయారు. గార్మెంట్‌ డిజైనింగ్‌కు కళాత్మక నైపుణ్యం కావాలి. అందుకు ఏకాగ్రత అవసరం. ఆరోజు మిసెస్‌ ఒమూరా రెండు గంటలకన్నా ముందే ఇల్లు చేరుకున్నది. మిస్టర్‌ ఒమూరా కాస్త అసహనంగానే ఎదురు చూస్తున్నాడు.  ‘నువ్వు ఒంటరిగా ఇంత రాత్రివేళ ప్రయాణించడం నాకు ఆందోళన కలిగించింది. ఇంకా యవ్వనంలోనూ అందంగానూ వున్న స్త్రీకి ఇది సురక్షితం కాదు.’ ఇన్నేళ్ల వైవాహిక జీవితంలో అతడెప్పుడూ ఆమెని మెచ్చుకోలేదు. ఒక్క ప్రియమైన మాటకూడా ఆడలేదు. ఇప్పుడు అతడికి కృతజ్ఞతచెప్పాలని ఆమెకనిపించింది.  ఇకషాపు సంగతి  నిజం చెప్పెయ్యాలనే ఆమె నిశ్చయించుకొంది.  ‘ఒకనాడు మనం డ్రెస్‌ షాపు గురించి మాట్లాడుకున్నాం గుర్తుందా?’ ‘వుంది. పెట్టుబడి లేదనికదా ఆగిపోయావు.’  ‘షాపు ఏర్పాటైంది’ అన్నదామె.  అతడు చటుక్కున ఆమె వైపు తిరిగాడు. ‘అర్థరాత్రి  రెండు గంటలవరకూ షాపులో నువ్వెలావుండగలవు?’  ‘నేను డ్రస్సులు డిజైన్‌ చేస్తున్నాను.. నాభాగస్వామితో.. ’ ‘భాగస్వామా?’అతడిలో పురుషాగ్రహం మేల్కొంది. చివాలున లేచాడు. ఆమె చేతిని గట్టిగా పట్టుకున్నాడు. ‘ఎవడువాడు?’ అని ఆగి, ‘నేను ముందే తెలుసుకోవాల్సింది. ఆడదాన్ని నమ్మడానికి వీల్లేదు . నువ్వు నాభార్యవి . రాత్రి రెండు గంటలకు ఇల్లు చేరుకున్నావు.’ ఆమె అతడి పట్టుని విదిలించుకుంది. ఒక జీవిత కాలపు క్రోధమూ ప్రతీకారమూ ఆమె జ్ఞాపకాల పొరల్లోంచి కట్టలు తెంచుకొని అగ్నిపర్వతంలాగా బద్దలవడానికి పక్వమైన సమయం ఆసన్నమయింది. ‘నువ్వు .. నువ్వు .. నామానాన  నన్ను వదిలేసి వేకువన రెండుగంటల తరువాత ఇల్లుచేరిన నువ్వు .. పెళ్లయిన కొత్తలో కూడా గెయిషాల ఇళ్లకు పరుగులు తీసిన నువ్వు... ఆతరువాత బార్లకు ఎగబాకిన నువ్వు... ఇల్లూ పిల్లలూ వారి బాగోగులు పట్టించుకోని నువ్వు ...   నీ ఆలోచనలూ,నీసంతోషమూ కుటుంబానికి చెందకుండా చేసిన నువ్వు .. నీ కాలమూ,నీ యవ్వనమూ పరాయి  స్త్రీలకు ధారాదత్తం చేసిననువ్వు..’  ఇలాంటి మాటలు పుంఖానుపుంఖంగా వస్తున్నాయి. కానీ ఆమె పెదవిప్పలేదు.  ఆమె ఈ సభ్య ప్రపంచంలో ‘భార్య’కు నిర్వచనం. అంతలోనే వివేకపూరితమైన అంతర్దృష్టి  మేల్కొంది.  ‘ఈ అభాగ్యుడితో నిజమైన ప్రేమని పంచుకొనేది తాను కాక మరెవరు?ఎన్నో సంవత్సరాలపాటు ఎన్నోవందల రాత్రిళ్ళు గెయిషాల కొంపల్లో, బార్లలో అసలు ఎవరి ఇష్టాన్నీ నోచుకోని చోట, నిజానికి లోలోపలవారంతా  ద్వేషించిన చోట, జీవితాన్ని వృధా చేసిన వాడికి భార్యగా ఇంకా  తనుకాక దిక్కెవరు?’  ఆమె మృదువుగా, జాలిగా అన్నది ‘నా వ్యాపారభాగస్వామి ఒక స్త్రీ. పెట్టుబడి ఆమే సమకూర్చింది.’ ‘ఒక ఆడదానికి పెట్టుబడి ఎలావస్తుంది?’ మిస్టర్‌ ఒమూరా తీవ్రమైనగొంతుతో అడిగాడు.  ‘ఆమె బార్‌గర్ల్‌గా పనిచేసింది.’ ఒక్కసారిగా మిస్టర్‌ ఒమూరా కళ్ల పొరలు తొలగి పోయాయి. బల్ల మీద కూలబడి, రెండు చేతుల్తో తల పట్టుకున్నాడు.  ‘ఆమె మిమ్మల్ని ఇష్టపడలేదనే విషయం నేను నమ్మలేక పోయాను. సంవత్సరాల తరబడి మీకు చేరువగావుంటూ మిమ్మల్ని ప్రేమించలేక పోవడం అంటే  నా ఊహకే అందని విషయం’  అంటూ అలవాటుగా మోకరిల్లింది. స్త్రీ ఆభంగిమలోనే  భర్తముందు  వుండాలని ఆమె తల్లి పదే పదే చెప్పేది.          ‘నువ్వు అలా భావిస్తున్నావా?’ అన్నాడు. అతని ముఖం అమాయకంగా దీనంగా, ఓడిపోయి గాయాలతో ఇంటికి చేరిన సైనికుడి వదనంలా ఆమెకు కనపడింది.  ‘ఈ అర్భకుడు... తనకు జీవితాన్నిచ్చిన భర్త ... తనబిడ్డలకు తండ్రి ... ఇతడికి తను తప్ప ఇంకెవరున్నారు? ఈపురుషుడు వేరే స్త్రీలెవరికీ ఎటూ అవసరం లేదు.’  ఆమె జపనీయులు సంస్కృతిలో భాగమైన అనాది ‘భార్య’. గతం మరిచి క్షణాల్లో కరిగిపోయింది. ఆమె హృదయం అతడిపట్ల లోతైన జాలితో నిండిపోయింది.   అతడు మాట్లాడకపోయేసరికి  ఆమె తల పైకెత్తి చూసింది. చూపులు కలిసాయి. ఇద్దరూ మౌనంగా  చిన్నగా నవ్వుకున్నారు. ఇద్దరి కన్నుల్లోనూ చెమ్మ తొంగిచూసింది. మనసులు తేలిక పడ్డాయి.  ఆకాశంలో మబ్బులూ తొలగిపోయాయి.  ‘ఇకముందు నాసమక్షంలో నువ్వు మోకరిల్లనవసరంలేదు. నవశకంలో అదింకా నాగరికత కాదు’ అంటూ ఆమె భుజాల్ని పట్టుకొని పైకెత్తాడు. ఆమె తన కాళ్ళమీద నిలబడేటట్టు తోడ్పడ్డాడు. -మూలం :  పెర్ల్‌ ఎస్‌ . బక్‌ అనువాదం : టి. షణ్ముఖ రావు చదవండి: Mother's Day: అమ్మ కూడా మనిషే   

ఎక్కడి నుంచో ‘బుడక్‌.. బుడక్‌.. బుడ బుడ బుడక్‌ ’ అంటూ కర్ణకఠోరంగా వినిపిస్తోంది.  కుక్కలన్నీ కట్టగట్టి మొరుగుతున్నాయ్‌. గంపల కింద, చెట్ల కొమ్మల మీద ఉన్న కోళ్లు ఏదో విపత్తు వచ్చినట్లు ‘కొక్కొక్కో.. కొక్కొక్కో’ అంటూ భయంభయంగా గుసగుసలు పోతున్నాయి.  ‘‘ఈయప్పకు ఇంగ టైమే దొరకలేదంటనా?’’ అంటూ ఎవరో చాలా గట్టిగా, కోపంగా అంటున్నారు. అది.. అది నాన్న గొంతు! ఠక్కున మెలకువ వచ్చింది. ‘అంటే ఇందాకటి నుంచి  వినిపిస్తున్నవన్నీ నిజమేనన్నమాట. కల కాదు!’ అనుకుంటూ మంచంమీద దిగ్గున లేచి కూర్చున్నాను. పన్నెండున్నర శ్రుతిలో నాన్న గొంతుతోపాటు ఇందాకటి శబ్దాలన్నీ వీధిలోంచే వస్తున్నాయ్‌. టైమ్‌ ఎంత అయి ఉంటుందో అనుకుంటూ ఎదురుగా ఉన్న గోడ వైపు చూశాను. ఎప్పుడో పాతికేళ్ల కిందట ప్రొద్దుటూరులో పెదనాన్న తెచ్చిన పాత చెక్క గడియారంలో సమయం 3:25 గా చూపిస్తోంది. ‘అంటే ఇంకా పూర్తిగా తెల్లవారలేదు. మరి ఏంటి ఈ గోల? కొంపదీసి ఎవరైనా గొడవ పడుతున్నారా?’ ఆ ఆలోచన రాగానే నిద్రమత్తు పూర్తిగా ఎగిరిపోయింది. చటాలున మంచం దిగి, గబగబా వీధిలోకి పరిగెత్తాను.  ‘‘ఆ.. మయేస గూడా లేసినాడే’’ అంది అమ్మణ్ణి వదిన ఇంట్లో నుంచి బయటకు వస్తున్న నన్ను చూసి. ‘‘ఇంత గోల అయితాంటే కుంభకర్ణుడైనా నిద్ర లెయ్యాల్సిందే’’ అన్నాడు కొండయ్యన్న ‘వీడొకలెక్కా’ అన్నట్లు నావైపు చూస్తూ. వాళ్లిద్దరితోపాటు అమ్మానాన్న ఇంటి అరుగు మీద కూర్చొని ఉన్నారు. పగిలిన గాజుముక్కలా, పాత సినిమాల్లో హీరోల నుదిటిపై ఉండే బొట్టులా సన్నగా ఉండి, కనిపించీ కనిపించకుండా ఉన్నాడు ఆకాశంలో చంద్రుడు. వెన్నెల అంతంతగానే ఉండడంతో అమ్మ కిరసనాయిలు బుడ్డి వెలిగించి తెచ్చి అరుగు మీద ఓ వారగా పెట్టింది. ఊరంతటికీ కరెంటు సరఫరా చేసే ట్రాన్స్‌ఫార్మర్‌ పేలిపోయి నెలపైనే అయ్యింది. అందువల్ల ఊర్లో ఎక్కడా బల్బనేదే వెలగడం లేదు. బాగు చేయించడానికి అధికారులు ఎవరూ రాకపోవడమూ, ఊర్లో వాళ్లు డబ్బు ఖర్చవుతుందని ఎవరికి వారే పట్టించుకోకపోవడంతో నెల నుంచి కిరసనాయిలు బుడ్లు, లాంతర్లే గతి అయ్యాయి. డబ్బున్న ఒకరిద్దరి ఇళ్లలో మాత్రం జనరేటర్‌తో వెలుగుతున్న బల్బులు దర్పం చూపుతున్నాయి. పగలు పొలాల్లో పనులతో అందరూ తీరిక లేకుండా ఉండడంతో పెద్ద సమస్య లేదు కానీ, రాత్రిళ్లు ఫ్యాన్లు తిరగక, దోమల బాధతో నిద్ర కరువైంది చాలా మందికి.  మా ఇల్లు పూర్తిగా బోద కొట్టం అయినప్పటికీ రెండు భాగాలుగా ఉంటుంది. రెండింటి మధ్యలో కాస్త జాగా ఉంది. అందులో నాలుగైదు మంచాలు వేసుకొని పడుకోవచ్చు. పైన కప్పు లేకపోవడంతో  ఆరుబయట పడుకున్నట్లే ఉంటుంది. అందువల్ల కరెంటు లేకపోయినప్పటికీ వెన్నెల ఉండే రోజుల్లో మాకు పెద్ద ఇబ్బంది ఏమీ ఉండదు.  ‘‘బొడ్డెమ్మ కాడికి వచ్చినట్లుండాడు’’ అంటోంది అమ్మ ఎదురుగా రామన్న గారి ఇంటి దగ్గర అందరూ గుమికూడి ఉండడాన్ని చూస్తూ. ఆ మాటలకు ఔననంటున్నట్లు తలూపుతూ ‘‘అట్నే ఉందిత్తా సూచ్చాంటే’’ అని అంది అమ్మణ్ణి వదిన. ఆ మాటలతో నాన్న గొంతు మరోసారి ఖంగుమంది.  ‘‘ఈడు ఆన్నుంచి ఊరంతా తిరిగ్యాలకు తెల్లారతాది. ఆమైన అంతసేపూ మనమంతా నిద్దర్లేక సావాల్నా’’ అన్నాడు కోపంగా.  నాన్న మాటలు అటు నడి వీధిలోని దేవళం దాటి ఆవతల రెండిళ్ల వరకు ఇటు మా వీధి చివరింటి దాకా వినిపించాయి. అందరూ ఒక్కసారిగా మా ఇంటివైపే చూశారు. ఈ గోలలోనే మా వీధిలో ఉండే చిన్నాపెద్దా అందరూ నిద్రలేచారు. ఎవరెవరి ఇంటి బయట వాళ్లు నిలబడి గుసగుసగా మాట్లాడుకుంటున్నారు. అందరి మొహాల్లోనూ ఒక రకమైన ఆతృత కనిపిస్తోంది.  చూస్తుండగానే బుడక శబ్దం దగ్గరవుతోంది. రామన్న గారి ఇంటి దగ్గరి మలుపులోకి రాగానే చేతిలో బుడకతో కనిపించిందో భారీ కాయం. ఒక్కసారిగా అందరూ సైలెంట్‌ అయిపోయారు. ఎవరికి వారే కళ్లు మిటకేసుకొని చూస్తున్నారు. గుసగుసలూ ఆగిపోయాయి. ఇంకాస్త దగ్గరయ్యాడు ఆ భారీకాయుడు. పైనుంచి కింద వరకు నల్లటి చొక్కా వేసుకొని ఉన్నాడు. దానిమీద ఎరుపు, కాషాయం, గులాబీ రంగులోని మూడు ఉత్తరీయాలు మెడను చుట్టుకొని కిందకు వేలాడుతున్నాయి. ఎర్రటి పంచెను గోచీ కట్టాడు. భుజమ్మీద నల్లటి పొడుగాటి కట్టె ఉంది. దానికి అక్కడక్కడ ఇనుప తొడుగులున్నాయి. ఆ కర్రకు సరిగ్గా మధ్యలో పిడిలాగా ఉంది. ఒక చేత్తో ఆ కర్రను పట్టుకొని ఉన్నాడు. రెండో చేతికి తాయెత్తు, పెద్ద కడియం కనిపిస్తోంది. అదే చేతిలోనే డమరుకం లాంటి బుడక ఉంది. మెడ నిండా పూసలతో చేసిన రకరకాల దండలు, తాయెత్తులు గుత్తులుగా ఉన్నాయి. మీసాల్ని పెనవేసుకొని నల్లటి గడ్డం కనిపిస్తోంది. కళ్ల చుట్టూ, ముక్కు మీదుగా పసుపు, కుంకుమ మిశ్రమం పట్టించి ఉంది. నుదుటిన తెల్లటి బూడిద శివుడి మూడో కన్నులా కనిపిస్తోంది. తలకు కిరీటం లాంటిది బంగారు వర్ణంలో మెరుస్తోంది. కళ్లు ఎర్రని నిప్పులా కణకణ మండుతున్నాయి.  అర్థం తెలియని మంత్రాలేవో గంభీరంగా చదువుతూ మరింత దగ్గరికి వచ్చాడు. ఒక్కో ఇంటి దగ్గర నిమిషంపాటు ఆగుతూ, ఆ ఇంటిని చూస్తూ బుడకను వాయిస్తూ మంత్రాలు చదువుతున్నాడు. కొందరు ఆయనకు చేతులు జోడించి మొక్కుతున్నారు. మరికొందరు దూరంగా జరుగుతున్నారు. పిల్లలు భయంభయంగా పెద్దల చాటున దాక్కుంటున్నారు. చిత్రంగా ఆయన వెంటే కుక్కలు మొరుగుతూ వస్తున్నాయి కానీ అతని దరిదాపులకు మాత్రం రావడం లేదు.  ‘‘ఎవరుమ్మా ఆయప్ప? అట్లా ఉన్నాడు?’’ అని మెల్లగా అమ్మను అడిగా. ‘‘కాటిపాపడు లేరా’’ చిన్నగా చెప్పింది అమ్మ.  చూస్తుండగానే మా ఇంటి దగ్గరికి వచ్చాడు. ఇంటిని తేరిపార చూస్తూ ఏదో గొణిగాడు. అమ్మ వెనక నిలబడి ఉన్న నా వైపు చూస్తూ ‘‘చిన్నోడా?’’ అంటూ నాన్నను అడిగాడు. ఒక్కసారిగా ఆయన నోటి వెంట నా ప్రస్తావన వచ్చేసరికి ఒళ్లు ఝళ్లుమంది. అప్పటివరకూ నిద్ర చెడగొట్టినందుకు కోపంతో ఉన్న నాన్న సైతం ఆ మాటలకు చప్పున చల్లబడ్డాడు. ‘‘అవును’’ అన్నాడు ఆశ్చర్యాన్ని గొంతులో కనిపించకుండా.  వీధిలో చివరి ఇల్లు సైతం పూర్తయ్యాక,æమంత్రాలు చదవడం, బుడక వాయించడం ఆపేసి కింది వీధి గుండా చకచకా నడుచుకుంటూ వెళ్లాడు ఆ కాటిపాపడు. అప్పటిదాకా గుమికూడిన వాళ్లందరూ ఎవరి పనులకు వాళ్లు మళ్లారు. ఆడవాళ్లలో కొందరు గేదెలకు పాలు పితికేందుకు వెళ్లగా, మరికొందరు ముగ్గు వేయడానికి ఇళ్ల ముందు నీళ్లు చల్లుతున్నారు. పిల్లోళ్లు మళ్లీ దుప్పట్లలోకి దూరారు. పెద్దోళ్లు యథావిధిగా బీడీలు, సిగరెట్లు తాగుతూ కాఫీ, టీ కోసం ఎదురుచూస్తున్నారు. నాకు మాత్రం ఆ కాటిపాపడు వేళగాని వేళ ఎందుకొచ్చాడో, భిక్ష కూడా తీసుకోకుండా ఊరికే మంత్రాలు చదువుకుంటూ ఎందుకెళ్లాడో అసలేమీ అర్థం కాలేదు. తెల్లవారుజామున నాలుగున్నర అయ్యింది. పాల గంగాధర స్కూటర్‌ హారన్‌ మోగించుకుంటూ నడివీధి దేవళం దగ్గరికి వచ్చాడు. రోజూ తాను వచ్చేసరికి గుడి దగ్గర పాలగిన్నెలతో ఎదురుచూసే ఆడోళ్లు ఆ రోజు ఒక్కరూ కనిపించకపోయేసరికి ఆశ్చర్యపోయాడు. గొణుక్కుంటూ చుట్టుపక్కల చూశాడు. పెద్ద గిన్నె నిండా పాలు తీసుకొని వస్తూ కనిపించింది సిద్ధమ్మత్త.  ‘‘క్కా.. యాడికి బోయినారంతా.. ఇంగా ఒక్కరూ కనపల్యా’’ అన్నాడు.  ‘‘ఎవరో కాటిపాపోడు వచ్చిన్యాడు బ్బిగా. ఎనుములు బెదురుకోని పాలీవని ఆయప్ప పోయిందాక ఈదుల్లోనే ఉన్యారంతా. వచ్చారులే’’ అంటూ పాలుపోసి వెళిపోయింది ఆ అత్త. కాసేపటికే పాలగిన్నెలతో గంగాధర దగ్గర ఆడోళ్లంతా ముసిరారు.  ‘‘బ్బీ.. గంగాధర దగ్గరికి పోయి పది రూపాయల పాలు పోయిచ్చుకుని రాపో’’ అని లోపల్నుంచే ఆర్డరేసింది అమ్మ.  రోజూ అమ్మే తెస్తుంది. ఈరోజు నేను ముందే నిద్ర లేవడం, ఇంట్లో పనులన్నీ ఎక్కడివక్కడే మిగిలిపోవడంతో పాలు తెచ్చే బాధ్యత నాపై పడింది. గబగబా ఇంట్లోకి వెళ్లి పెద్ద గ్లాసు ఒకటి తీసుకొని దేవళం దగ్గరికి బయల్దేరాను.  ఆపాటికే అక్కడ చేరిన ఆడోళ్లంతా ముచ్చట్లలో పడిపోయినారు. వాళ్ల మాటలన్నీ కాటిపాపడి గురించే. ‘‘వలకల కాడుండే అంగన్‌బడిలో ఉండాడంట. నిన్న సాయంత్రమే దిగినాడని తోట కాడికి పోతాంటే మాదిగోళ్లు సెప్పినారు. ఆయప్ప పేరు భద్రప్పంట. ఆయప్ప పెళ్లాం గూడా వచ్చిందన్యారు’’ అంటోంది ఒకామె.  ‘‘వలకల కాడనా?!!’’ వింటుండే ఆడోళ్లలో చాలామంది ఆశ్చర్యంగా నోరు తెరిచినారు.  నేను కూడా వచ్చిన పని మరిచిపోయి వాళ్ల మాటలు వినసాగాను.  ‘‘పొద్దనీడి తోట కాడికి ఆ వలకల మధ్యలోంచి పోవాలంటేనే బయం బయంగా ఉంటాది. ఆయప్ప ఆడుండే పిండిబడిలో ఎట్టుండాడో!’’ మరొకామె అంది.  ‘‘ఆయప్పకేం బయం. మంత్రిచ్చినాడంటే దయ్యాలన్నీ పరిగెత్తవూ’’ అంది ఇందాక భ్రదప్ప గురించి చెప్పినామె తాను దగ్గరుండి చూసినట్లు. అందరూ తనవైపే చూస్తుండడంతో మరింత ఉత్సాహంగా చెప్పసాగింది. ‘‘పూలకుంటలో ఇళ్లన్నీ తగలబెట్టింది ఈయప్పనే అంట’’ అంది.  ‘‘ఎట్టెట్టక్కా! పూలకుంటలో ఈయప్పేనా ఇళ్లు కాల్చింది. ఎందుగ్గాల్చినాడంట? ’’ అనడిగిందొకామె.   ‘‘ఆ వూళ్లో బిచ్చకు బోయింటే ఎవ్వరూ బెయ్యలేదంట. ఇంగా కొందరేమో ఆయప్పను తిట్టి, మెడబట్టుకొని తోసినారంట. ఆయప్ప ఊరుకుంటాడా? ఒక నిమ్మకాయ తీసుకొని యిసిరేచ్చే ఆ నిమ్మకాయ యాడదానా పోయిందో ఆడిదాంకా ఇళ్లన్నీ కాలిపోయినాయంట. ఆ దెబ్బకు ఆయప్పను కొట్టినోళ్లు మళ్లా కాళ్లమిందబడి చెమించని అడిగినారంట. ఊరంతా కలసి ఆయప్పకు సాంగెం మాదిరి బియ్యం, కొర్రలు, జొన్నలు, కజ్జికాయలు, అప్పచ్చులు పెట్టి, తలా రోంత డబ్చిచ్చి పంపిచ్చినారంట’’ అంటూ ముగించింది.  వింటున్న ఆడోళ్లలో ఈసారి ఎవరికీ గొంతు పెగల్లేదు. భద్రప్పకు ఎవరెవరు ఎంతెంత డబ్బు, ధాన్యం ఇచ్చుకోవాల్సి వస్తుందో అని లోపల్లోపలే లెక్కలు వేసుకుంటున్నట్లున్నారు.  ‘‘ఈరోజే ఇయ్యాలంటనా? ’’ ఎవరో అడిగారు గుంపులోంచి.  ‘‘లేదు.. ఆయప్ప మనూర్లో నెలపైనే ఉంటాడంట. అప్పటిదాంకా రోజూ ఒకరింట్లో విందు బెట్టాలంట. చెనిక్యాయలు, కందిబ్యాళ్లు, అల్చందలు, పెసుళ్లు, బియ్యం అన్నీ ఇయ్యాలంట. అయ్యన్నీ ఆయప్ప ఊరిడిసేటప్పుడు ఎత్తకపోతాడంట. ఏ ఇంటికొచ్చేదీ ఆయప్పే రోజూ సాయంత్రం చెప్తాడంట’’ అందామె.  అంతే.. ఆ మాటతో చాలామంది మొఖాల్లో నెత్తురు చుక్క లేకుండా పోయింది. అసలే రెండేళ్ల నుంచి కరువు. పంటలు అంతంత మాత్రంగానే పండుతున్నాయి.. అదీ నీటి సౌకర్యం ఉండేవాళ్లకు మాత్రమే. మిగిలిన వాళ్లను వానదేవుడు కరుణించడం లేదు. పాలు పోయడానికి వచ్చిన వాళ్లలోనూ చాలామందికి నీటి సౌకర్యం ఉండే పొలాలు లేవు. అందుకే వాళ్లలో ఆ కలవరం.  వీళ్ల మాటలు వింటూనే తన పని తాను చేసుకుపోతున్నాడు గంగాధరన్న. అందరి దగ్గరా పాలు పోయించుకుని, ఆఖర్లో నాతోపాటు మరో ఇద్దరి చెంబుల్లోనూ కొన్ని పాలు పోసి డబ్బు తీసుకొని, బిందెల మూతి బిగించి స్కూటర్‌కు అటొకటి ఇటొకటి తగిలించాడు.  పాలు తీసుకొని వచ్చి, ఇంట్లో ఇచ్చానన్నమాటే కానీ నా ఆలోచనల్నీ దేవళం దగ్గర విన్న మాటల చుట్టూనే తిరుగుతున్నాయి. అసలే ఇంటర్‌ సెకండియర్‌ ఫైనల్‌ పరీక్షలు దగ్గరికొచ్చాయి. రోజూ తెల్లారుజామునే లేచి, కాసేపు చదివితే కానీ పాఠాలు బుర్రకెక్కవు. అలాంటిది ఇప్పుడాయన నెలపాటు రోజూ ఇలాగే వస్తాడంటే పొద్దున్నే చదువుకోవడం కష్టమైనట్లే. నిద్ర కూడా తక్కువవుతాది. ఇప్పుడెలా అని దిగులు పట్టుకుంది.  ఊరికి, హరిజనవాడకు సరిగ్గా మధ్యలో రోడ్డు పక్కనే ఉంటుంది శ్మశానం. ఊర్లో పిల్లలకు పౌష్టికాహారం అందించేందుకు అంగన్వాడీ కేంద్రాన్ని ఆ శ్మశానం పక్కనే, రోడ్డుకు ఆనుకొని నాలుగేళ్ల కింద కట్టారు. అందులోనే భార్యతోపాటు మకాం వేశాడు భద్రప్ప. ఎలా చేరాడో తెలియదు కానీ హరిజనవాడలో ఉండే వెంకటయ్య.. భద్రప్పకు అసిస్టెంట్‌గా చేరాడు. అంగన్వాడీ కేంద్రంలో చిన్న పిల్లల కోసం ఉంచిన తిండి, సామగ్రి మాత్రం వాళ్లు ముట్టుకోవడం లేదు. పిల్లోళ్లను అక్కడి వరకు తీసుకుపోకుండా ఊర్లోనే ఉండే బడి దగ్గరికే పేలాల పిండి, ఉంటలు తెచ్చి ఇస్తోంది ఆయా వీరమ్మ.  భద్రప్ప రోజూ తెల్లారుజామునే రావడం మొదలుపెట్టాడు. అతని చేతి నుంచి అదే ‘బుడక్‌ బుడక్‌’ మోత. చిత్రంగా మొదటి రోజు వెంటపడిన కుక్కలు ఆ తరువాత మానుకున్నాయి. మొరగడం కూడా మానేశాయి. అదీ భద్రప్ప ఘనతగానే ఊళ్లో ప్రచారమైంది. కుక్కలు అరవకుండా నోటికి బంధనం వేశాడని చెప్పుకున్నారు. ఇలా భద్రప్ప లీలల్లో రోజుకొకటి ఊర్లో షికారు చేస్తోంది. శ్మశానంలో ఉండే దయ్యాలు అంగన్వాడీ కేంద్రంలోకి రాకుండా చుట్టూ అష్టదిగ్బంధనం చేశాడని, తెల్లారుజామున తాను ఊర్లోకి వచ్చినప్పుడు ఒంటరిగా ఉండే భార్యను అవి ఏమీ చేయకుండా ఉండేందుకు రక్షణగా తాయెత్తు కట్టాడని, వెంకటయ్యకూ ఓ తాయెత్తు కట్టి, కొన్ని మంత్రాలు కూడా నేర్పించాడని.. ఇలా రకరకాల పుకార్లు షికారు చేస్తున్నాయి.  మొదట ఊళ్లోకి భద్రప్ప ఒక్కడే వచ్చేవాడు. తర్వాత వెంకటయ్య తోడుగా రావడం ప్రారంభించాడు. రోజూ ఒకరింట్లో భార్యా సమేతంగా విందు భోజనం ఆరగిస్తున్నాడు భద్రప్ప. సాయంత్రం వెళుతూ వెళుతూ దండిగా బియ్యం, వేరుశెనగ కాయలు, కందులు, జొన్నలు తీసుకుపోతున్నాడు. చిత్రంగా ఊర్లో బాగా డబ్బు, తోటలు ఉండే వాళ్లను మాత్రమే భద్రప్ప ఎంచుకుంటున్నాడు. అది అర్థమయ్యాక మా ఇంటికి ఎట్టిపరిస్థితుల్లోనూ రాడని రూఢీ అయ్యింది.  భద్రప్ప నిద్ర చెడగొడుతుండడంతో ఆ కొరత తీర్చుకునేందుకు రోజూ సాయంత్రం ఏడు గంటలకే భోజనం ముగించి నిద్రకు ఉపక్రమిస్తున్నాడు నాన్న. నా పరిస్థితే అడకత్తెరలో పోకచెక్కలా తయారయ్యింది.  తెల్లవారుజామునే లేచి చదువుదామంటే భద్రప్ప గోలకు ఏమీ ఎక్కడం లేదు. పోనీ రాత్రిళ్లు చదువుదామంటే పుస్తకం పట్టుకోగానే నిద్రపట్టేది. ఏంచేయాలో తెలియక భద్రప్పను లోలోపలే కసిగా తిట్టుకుంటున్నా. ఈ సమస్య త్వరగా మాయం కావాలని దేవున్ని కోరుకున్నా.  నా మొర చాలా త్వరగానే ఆలకించాడు దేవుడు. అప్పటికే భద్రప్ప ఊర్లో మకాం వేసి ఇరవై రోజులకు పైనే అయ్యింది. ఓ రోజు రాత్రి తొమ్మిది గంటలకు దేవళం దగ్గర ఎవరో గట్టిగా అరుస్తుండడం వినిపించింది. వెంటనే హడావిడిగా బయటకి వెళ్లా. మా పక్క ఇల్లు దాటగానే దేవళం ఉంది. ఊర్లోని నాలుగు వీధులూ కలిసేది అక్కడే. గుడి ఎదురుగా పెద్ద వేపచెట్టు, దాని చుట్టూ అరుగు ఉన్నాయి. గుడికి కుడి పక్క నాటకాలు, డ్రామాలు ఆడేందుకు వీలుగా ఓ స్టేజీ ఉంది. అక్కడ కూర్చొని గట్టిగా గట్టిగా అరుస్తున్నాడు లక్ష్మయ్య.  ‘‘ఎవడోడు.. యాన్నుంచి ఒచ్చినాడు.. నల్లసొక్కా ఏస్కోని, నాలుగు నల్లపూసల దండలు మెళ్లో బేసుకుంటే మంత్రాలొచ్చాయా?.. మొగోడైతే నా మీద మంత్రం జెయ్యమను.. వాని మంత్రాలకు సింతకాయలు గూడా రాలవు.. వాడో నేనో తేలిపోవాలి ఈరోజు’’ అంటున్నాడు. దాంతోపాటే అలవోకగా బూతులు వస్తున్నాయి. లక్ష్మయ్య గురించి ఊరందరికీ తెలిసి ఉండడంతో ఎవరూ ఆపడానికి కూడా ప్రయత్నించడం లేదు. ఆ గోల చూసి ఐదారు ఇళ్ల ఆడోళ్లు ఒకచోట చేరారు. విషయం భద్రప్పకు తెలిస్తే ఏమవుతుందో అని వాళ్లలో వాళ్లే గుసగుసలు పోతున్నారు. ఇదిలా జరుగుతుండగానే నేరుగా దేవళం దగ్గరికి వచ్చాడు నాన్న. లక్ష్మయ్య ఊర్లో ఎవరి మాటైనా విన్నాడంటే అది నాన్న మాటే. అందుకే నాన్న వచ్చి గట్టి అరవగానే గొనుక్కుంటూ ఇంటిబాట పట్టాడు లక్ష్మయ్య.  ఆశ్చర్యంగా ఆ మరుసటి రోజు తెల్లవారుజామున భద్రప్ప రాలేదు. నాకు బాగా నిద్ర పట్టటడంతో పూర్తిగా తెల్లారేంతవరకు మెలకువ రాలేదు. నిద్ర లేచాక గుర్తొచ్చింది భద్రప్ప సంగతి. ఏం జరిగిందో? తిట్టినందుకు లక్ష్మయ్యను ఏమైనా చేశాడో? అని ఆందోళన కూడా కలిగింది. వీధిలోకి వెళ్లా. చౌడయ్య మామ ఇంటి దగ్గర గుమిగూడి ఇదే విషయం మాట్లాడుకుంటున్నారు వీధిలో వాళ్లంతా. వాళ్ల మధ్యలోకి దూరాను.  ‘‘పిండిబడిలో లేరంట. మాదిగోళ్ల వెంకటయ్య పొద్దన్నే పోయి చూచ్చే భద్రప్ప, ఆయప్ప పెళ్లాంతోపాటు రూమ్‌లో సామాన్లు గూడా ఏమీ లేవంట’’ అంటున్నాడు కొండయ్యన్న.   ‘‘రాత్రి లక్ష్మయ్య తిట్టడం వల్లనే పోయినాడంటావా?’’ అన్నాడు చౌడయ్య మామ.  ‘‘ఎట్టయితేనేం. పీడ పోయింది. ల్యాకపోతే తెల్లారుజామున వచ్చాంటే నిద్ర ల్యాక సచ్చామింటిమి. చేలల్లో పనులూ సరిగా చేసుకోలేకపోతాంటిమి’’ అంటోంది అమ్మణ్ణి వదిన.  వాళ్ల మాటలు విని నాకు మాత్రం చాలా సంతోషం వేసింది. భద్రప్ప గోల తప్పిందని సంబరపడ్డా. కానీ.. ఎంత ఆలోచించినా హఠాత్తుగా ఊరిని ఎందుకు వదిలిపెట్టి వెళ్లాడో తెలియడం లేదు. నన్నే కాదు ఊర్లో అందరినీ ఇదే ప్రశ్న తొలచివేస్తోంది. వారం గడిచే కొద్దీ భద్రప్ప సంగతిని ఊళ్లో వాళ్లు దాదాపు మర్చిపోయారు. నాకు మాత్రం ఎలాగైనా కనుక్కోవాలనే కోరిక ఉండేది. సరిగ్గా పది రోజుల తర్వాత అనుకోకుండా నా ప్రశ్నకు సమాధానం దొరికింది.    ఆ రోజు.. తోట దగ్గరికి వెళుతుంటే ఊరి బయట గేదెలు తోలుకెళుతూ కనిపించాడు లక్ష్మయ్య. నన్ను చూసి పలకరింపుగా నవ్వాడు. నేనూ మాటలు కలిపి, సమయం చూసి భద్రప్ప విషయం గురించి అడిగాను. ఆ రోజు మత్తులో తిట్టావా? లేక నిజంగానే తిట్టావా? అని కూడా అడిగాను. నా ప్రశ్నలు విని ఒక్క క్షణం అలాగే ఉండిపోయాడు. తర్వాత ‘ఈ ఊళ్లో మా కుటుంబం ఇంకా బతికే ఉందంటే అది మీ నాయిన వల్లే. అందుకే ఇప్పటి దాంకా నాకు, మీ నాయినకు మాత్రమే తెలిసిన ఆ రహస్యాన్ని నీకు చెప్తాండా. కానీ నువ్వు మాత్రమ ఎవరికీ చెప్పకు రా బ్బిగా’అంటూ నాతో ఒట్టు వేయించుకున్నాడు. ‘సరే’నని చేతిలో చేయి వేశా. అటూ ఇటూ చూసి మెల్లగా నోరు విప్పాడు. ‘‘వాడు అసలు కాటిపాపడే కాదు’’ అన్నాడు.  ఆ మాటతో ఉలిక్కిపడ్డాను. వెంటనే ‘‘నీకెలా తెలుసు?’’ ఠకీమని వచ్చిందా ప్రశ్న నా నోటి నుంచి. మళ్లీ అటూ ఇటూ చూసి గొనుగుతున్నట్లు అన్నాడు ‘‘వాడు నా తమ్ముడు’’ ఈసారి కాళ్ల కింద భూమి కదిలినట్లు అనిపించింది. కాసేపటి వరకు తేరుకోలేకపోయాను. తిరిగి ఏదో అడగబోయే లోపు తనే మొదలెట్టాడు.  ‘‘ఇరవయ్యేండ్ల కిందటి దాంకా మాగ్గూడా గెయి కాడ ఐదెకరాల తోట ఉన్యాది. మా పక్క తోట కాపోళ్లు దావకు, గెయిలోని నీళ్లకు మాతో రోజూ కొట్లాడతాన్యారు. వాళ్లేమో పదిండ్లోళ్లు. మా నాయిన ఒక్కడే. ఊరికూరకనే మా నాయిన్ను కొట్టడానికి వచ్చాన్యారు. మా నాయినా మొండోడే.. మీ నాయిన అండగా ఉండడంతో వాళ్లతో అట్నే తగులాడ్తాండ్య. కానీ.. ఆ కాపోళ్లు మాత్రం పిల్లోళ్లమని గూడా సూడకుండా మమ్మల్నీ నానా తిట్లూ తిడతాన్యారు. ఓ రోజు పందులు తోట్లో పడకుండా కాపలా కాసేందుకు నేను, చిన్నోడు తోటకాడికి పోయినాం. తెల్లారితే గంగమ్మ తిన్నాళ. పొట్టేల్ని కోచ్చామని మొక్కుబడి ఉండడంతో ఆ రోజు కాపలాకు నాయన రాల్యా. ఇంటికాడ్నే ఉన్యాడు. తోట కాడికి నేను, చిన్నోడే పోతిమి. అర్ధరేత్రి కాస్త కునుకు పట్టడంతో చిన్నోన్ని సూచ్చాండమని చెప్పి పడుకున్యా. రోంత సేపటికి మెలకువ వచ్చి చూచ్చే చిన్నోడు లేడు. గబగబా మంచె దిగి కేకేచ్చి. గెయి కానుంచి పరిగెత్తుకుంటా వచ్చినాడు. మనిషి బాగా పదుర్తనాడు. ‘యాడికి పోయిన్యావు రా’ అంటే సెప్పల్యా. తెల్లారుజామున నాలుగ్గంటకు తిరిగి ఇంటికి బయల్దేర్నాం. దావలోనే కాపోళ్ల నడిపోడు ఎదురైనాడు. తోటకు నీళ్లుగట్టను పోతాన్నెట్టుండాడు. మమ్మల్ని జూసి తిట్లందుకున్యాడు. మేమేమో తలొంచుకొని ఇంటికొచ్చినాం. అప్పటికే తిన్నాళ బోయెందుకు ఇంటి కాడ నాయిన, అమ్మా ఎడ్లబండితో సిద్ధం ఉన్యారు. మేమూ రెడీ అయ్యి దావ పట్టినాము. తిరిగొచ్చేటపుడు తిన్నాళలో చిన్నోడు తప్పిపోయినాడు. ఎంత ఎదికినా కనపల్య. అమ్మా, నాయినా, నేను ఏడ్సుకుంటా ఇంటికొచ్చేసరికి ఊళ్లో కాపోళ్ల నడిపోడు సచ్చిపోయినాడని తెలిసింది. గెయికాడ తోటకు నీళ్లు కట్టనుబోయి కరెంటు తగిలి సచ్చిపోయినాడని ఊరంతా అనుకుంటనారు. నాకు రోంత అనుమానం వచ్చింది. రాత్రి చిన్నోడే కరెంటు తీగను తెంచి పెట్టినాడేమో అనుకున్యా. నాయినకు, అమ్మకు చెప్పినా. వాళ్లు ఆ మాట ఇంగేడా అనొద్దని ఒట్టేయించుకున్యారు. మీ నాయిన్ను పిలిచి, విషయం చెప్పినారు. అయితే, నడిపోడు చనిపోయిందాని మీద వాళ్లింటోళ్లకు ఎలాంటి అనుమానం రాకపోవడంతో విషయం బయటపడలే. ఆ తర్వాత కొన్ని రోజులకు మా భూమిని దగ్గరుండి వాళ్లకే అమ్మించి, సమస్య తెగ్గొట్టినాడు మీ నాయిన. మేము కుంటబాయి కాడ భూమి తీసుకుని బతుక్కుంటనాం. అందుకే మీ నాయినంటే నాకు అభిమానం’’ అన్నాడు నా వైపు చూస్తూ.  ‘‘అది సరేన్నా.. భద్రప్పే మీ తమ్ముడని ఎలా కనుక్కున్నావ్‌?’’ అడిగాను నేను.  ‘‘ చిన్నప్పుడు ఒగసారి వాన్ని రాయితో కొట్టిన్యా. ఆ దెబ్బకు వాని ఎడం సెవ్వుకు పెద్ద మచ్చ ఏర్పడిన్యాది. అట్నే వాని ఎడంసేతి సిటికెనేలు కాడ పెద్ద పుట్టుమచ్చ ఉన్యాది. వాడెప్పుడైనా కనబడ్తాడేమో అని ఈ గుర్తులు మర్సిపోవద్దురా అని మాయమ్మ సెప్తాండ్యా. భద్రప్ప సేతికి, సెవికి ఈ రెండు మచ్చలూ కనిపిచ్చినాయి. అందుకే నిన్న పొద్దన ఎవరూ లేనప్పుడు పోయి వాన్ని కలిసినా. వాడు నా తమ్ముడేనని ఒప్పుకున్యాడు. ఆ రోజు స్టార్టర్‌కు కరెంటు వచ్చేలా తగిలిచ్చినానని, అందుకే తిన్నాళ్లలో పారిపోయాననీ సెప్పినాడు. జరిగిందేదో జరిగింది మళ్లా ఇంటికిరా అన్యా. వాడు ఇన్లా. ఆ బాధలోనే రాత్రి తాగి వానిమింద తిట్లందుకున్యా. కానీ, తెల్లారే ఎళ్లిపోతాడని నాకూ తెలియదు’’ అని ముగించినాడు ఆకాశం వైపు చూస్తూ.  ఏం చెప్పాలో తెలియక నేను అలాగే ఉండిపోయినా. ఆ తర్వాత నేను ఇంటికొచ్చా.  కాలక్రమంలో మరో ఇరవయ్యేళ్లు గడిచాయి. నా చదువు పూర్తయ్యి హైదరాబాద్‌లో పెద్ద కంపెనీలో ఉద్యోగం కూడా వచ్చింది. ఎప్పుడైనా సెలవుల్లో ఇంటికెళితే ఇప్పటికీ శ్మశానం పక్కన అంగన్‌వాడీ కేంద్రాన్ని చూసినప్పుడల్లా నాకు భద్రప్పే గుర్తుకొస్తాడు.  ఊర్లో వాళ్లందరూ దాన్ని ఇప్పటికీ అంగన్‌బడి, పిండిబడి అని పిలుస్తున్నా నాకు మాత్రం అది భద్రప్ప బడిగానే ముద్ర పడిపోయింది.   - గౌకనపల్లె మహేశ్వరరెడ్డి

కూనిరాగం తీస్తున్న సుబ్బారావు కొయ్యబారిపోయాడు... కారణం ఏమీ లేదు.. జస్ట్‌.. బ్రహ్మానందాన్ని చూశాడు.. అంతే. సుబ్బారావు బ్రహ్మానందాన్ని యథాలాపంగా చూసి ఎప్పటిలాగానే వెకిలిగా నవ్వబోయి చిన్నగా పిచ్చికేక వేశాడు. నోటమాట నోట్లోనే ఆగిపోయింది. ‘ఏందిది? ఈయన మన బ్రమ్మం పంతులేనా? ఇంత ఉషారుగా ఉన్నాడే.. ఎప్పుడూ ఈసురోమని ఏడుపు ముఖంతో తిరిగే బ్రమ్మం.. ఇయ్యాల.. అబ్బో.. కిర్రెక్కిపోతన్నాడే..’ అది గాయత్రీనగర్‌లో ఐదోవార్డు. బ్రమ్మం అనే కూచిపూడి వీరవెంకట లక్ష్మీ బ్రహ్మానందం అదే ప్రాంతంలో బతుకుతున్న ఓ ప్రాణి. ఐదోవార్డు మునిసిపాలిటీ పిల్లల బళ్ళో పంతులు. మానవుడే కాని పెద్దగా గుర్తింపుకు నోచుకోని ప్రాణి. డ్రైనేజీ మీద తిరిగే పురుగు. రోడ్డుపక్కన గజ్జి కుక్కపిల్ల. గాలికి దొర్లే ఎండుటాకు. ఇది ఊర్లో బ్రహ్మానందానికి ఉన్న హోదా.. నలభై ఏళ్ల బ్రహ్మం ఇంకో పదేళ్ళు మీదేసుకున్న శరీరుడు. అంత పొడుగూకాదు, పొట్టీ కాదు... అర్భకుడూ కాదూ దృఢకాయుడూ కాదు... అందగాడు కాదు, మరీ తీసిపారేసే రకమా..ఏమో! నవ్వకపోయినా పళ్లు బయటే ఉంటాయి. వాటి ఎత్తుపల్లాలు పళ్లమధ్య దూరాలు అందరికీ దర్శనభాగ్యం కలిగిస్తాయి. అప్పుడపుడు తల దువ్వుతాడు. ఎప్పుడన్నా పౌడర్రాస్తాడు. అప్పుడప్పుడు చొక్కాగుండీలు ఎగుడుదిగుడుగా పెట్టుకుంటాడు. ఎప్పుడన్నా ప్యాంట్‌ జిప్పు మర్చిపోతుంటాడు. ప్రశ్నవేస్తే కంగారు పడతాడు. జవాబు చెప్పలేడు. అప్పుడే ఏవిటో నత్తి వస్తుంది. నోట్లోంచి చొంగ కారిపోతుంది. అడిగినవాడు ఎందుకు అడిగాన్రా అని బాధపడతాడు. కూరగాయలవాడు బ్రహ్మంతో కామెడీ ఆడతాడు. రిక్షావాడు ఆయనతో బేరాలాట ఆడతాడు. కారణం? ఆ పర్సనాలిటీ, అ యాటిట్యూడ్‌ అలాంటిది! అలాంటి బ్రహ్మం ఇవ్వాళ అపరసూర్యుడిలా వెలిగిపోతున్నాడు. నిండుచందమామలా కాంతులీనుతున్నాడు. రజనీకాంత్‌లా ఆత్మవిశ్వాసంతో నడుస్తున్నాడు. చిరంజీవిలా షర్ట్‌ గుండీలు తీసి అడుగేస్తున్నాడు. కమల్‌ హాసన్‌లా మృదువుగా నవ్వులు రువ్వుతున్నాడు. ‘‘ఎవడయ్య ఎవడువాడు ఇంకెవడయ్య తెలుగువాడు’’ అన్నట్లు మూర్తీభవించిన తెలుగు తేజంలా తేజరిల్లుతున్నాడు. ఆ ఊపూ.. చూపు.. తట్టుకోలేనట్లుగా ఉంది. సుబ్బారావే కాదు, బడ్డీకొట్టు సుందర్రావ్, ఎస్టీడీ బూత్‌ రంగనాయకులు, టిఫిన్‌ సెంటర్‌ వెంకటరావు, మిల్క్‌ సెంటర్‌ ప్రభావతి.. ఇలా అందరూ ఆయన స్టైల్‌ను తట్టుకోలేక షాకింగ్‌గా చూస్తూ ఉండిపోయారు. ఇది ఊర్లో సన్నివేశమైతే, ఇంట్లో సన్నివేశం మరింత షాకింగ్‌గా ఉంది. బ్రహ్మం భార్య రాజ్యం.. పొద్దున్నే ట్రిమ్ముగా తయారైన భర్త కొత్త అవతారం చూసి పక్షవాతం వచ్చినట్లు గిలగిల కొట్టుకుంది. ఎన్టీఆర్‌లా పంచకట్టి కొంగు జేబులో దోపాడు. పౌడరే కాదు, సెంటు కూడా కొట్టాడు. తల దువ్వాడు. దువ్వుతూ కూనిరాగాలు తీశాడు. మురికి హవాయ్‌ చెప్పులు వొదిలేసి, షూ తీసి పాలిష్‌ చేసి తొడిగాడు. వెళుతూ వెళుతూ రాజ్యం బుగ్గమీద చిటికె వేశాడు. రొమాంటిక్‌గా నవ్వాడు. ఆవిడ తేరుకోడానికి మినిమం అరగంట పట్టింది. కాలేజీ నుంచి వచ్చిన కొడుకు ఫణి తల్లిని చూడగానే బిత్తరపోయాడు. ‘‘ఏంటమ్మా.. వొంట్లో బాలేదా.. విరోచనాలా..ఎన్ని?’’ అన్నాడు ఆమెనుచూసి. చెప్పేలోపే ఇంట్లోకొచ్చిన బ్రహ్మం ఆమె బుగ్గపై చిటికె వేసి లోపలికెళ్ళాడు. తల్లి చెప్పకుండానే తండ్రి చేసిన పనిచూసి బిర్ర బిగుసుకు పోయాడు ఫణి.  ‘‘అమ్మా.. నాన్నేనా.. నేను చూస్తోంది నిజమేనా?’’.. ఆమె జవాబివ్వలేనట్లు వెర్రిచూపులు చూసింది.  నిజానికి పెళ్లిచూపుల సమయానికి బ్రహ్మం నిజమైన బ్రహ్మానందంలా నిత్యం నవ్వులు చిందిస్తూ రొమాంటిక్‌గా కనపడ్డాడు రాజ్యానికి. ‘‘అబ్బాయి నచ్చాడామ్మా?’’ అని తండ్రి అడిగినప్పుడు నిజంగానే సిగ్గుపడిపోయింది. బుగ్గలు ఎరుపెక్కి పెదాలు వొణికాయి. ‘‘ఊ..సరే..ఆ..ఊ’’ అంది తియ్యతియ్యగా. పెళ్లినాటి ఆ హీరోయిజం బ్రహ్మంలో మధ్యాహ్న సూర్యకాంతిలా చాలాకాలం ప్రకాశించింది. రాజ్యాన్ని సంసారమనే ఆనంద లోకాలలో వోలలాడించింది. అప్పుడే ఫణి పుట్టాడు. తొలి కాన్పు కొడుకు పుట్టడం ఇద్దరికీ స్వర్గం చేతి కందినట్లయ్యింది. బ్రహ్మం ఉద్యోగం సజ్యోగం, డబ్బులు గిబ్బులు బయట గొడవలు రాజ్యానికి తెలియవు. పట్టవు. కాని బ్రహ్మం ఆమెకు ఏమీ చెప్పకపోయినా అన్నీ సమకూర్చేవాడు. ఏ లోటూ లేకుండా చూసుకునేవాడు. అలాంటివాడు రానురానూ తనలోతాను ముభావంగా.. అంతర్ముఖుడుగా.. మాటలు తగ్గి సణుగుడు ఎక్కువై.. దిక్కులు చూడటం.. తిండి ఏంటో..బట్టలేంటో.. పట్టించుకోనంతగా నత్త గుల్లలోకి ముడుచుకు పోయినట్లు ముడుచుకుపోయాడు. ఆమె సాధారణ ఇల్లాలు. దాంపత్యంలో వొకరు మెతక అయితే మరొకరు డామినేట్‌ చేస్తారు. అదే జరిగింది. ఆమె తనకు తెలియకుండానే కొంగు బిగించాల్సి వచ్చింది. కుటుంబ పగ్గాలు చేతికి తీసుకోవాల్సి వచ్చింది. ఏదో మొగుడనే వాడు ఉన్నాడు. రెండోతారీఖు జేబులో జీతం డబ్బులు ఉంటున్నాయి. అది చాలు.. ప్చ్‌..  అలా బ్రహ్మం రానురానూ ఇంటా బయటా బాగా చులకనైపోయాడు.. ఈ నేపథ్యంలో పుట్టిపెరిగిన ఫణి కూడా డిటోనే.  ఫణికి ఊహ తెలిసేటప్పటికే మునగదీసుకుని సైలెంటుగా ఉండేవాడు బ్రహ్మం. అందుకని ఫణికి కూడా తండ్రిపై సదభిప్రాయం లేదు. ఇద్దరూ బ్రహ్మాన్ని చులకనగా సూటిపోటి మాటలతో ఆటపట్టించడం.. ఆడుకోవడం.. అలాంటిది ఇప్పుడు ఇలా బ్రహ్మంలో ఈ మార్పు వాళ్లకు ఊహాతీతం. హఠాత్తుగా తండ్రి పిలుపు విని అలా నిలబడిపోయాడు. ‘‘వొరేయ్‌.. ఫణి..’’ రెండు నిమిషాలు నిశ్శబ్దం.. మళ్లీ పిలిచాడు. ఈసారి గట్టిగా.. మరింత దృఢంగా.. ‘‘నిన్నేరా ఫణీ..’’ ఏవనాలో ఆలోచించేలోపే చెంప పేలిపోయింది. జరిగింది అర్థంకాలేదు వాడికి. తనను.. తండ్రి కొట్టాడు.. ఫణే కాదు రాజ్యనికి కూడా మతిపోయింది. ‘‘నాన్నా.. నే.. నేనే.. ఇక్కడే ఉన్నా.. చెప్పు నాన్నా’’ అన్నాడు వణుకుతూ.. ‘‘ముందు పిలవగానే పలకాలి.. నా ముందు నిలబడాలి..  ఓ కే..? ’’  భర్తలో రజనీకాంత్‌ కనిపించాడు రాజ్యానికి. సౌండు స్పష్టంగా ఉంది. ఇంతకు ముందు ఫణికి ఏ పనీ చెప్పలేక పోయేవాడు బ్రహ్మం. చెబితే వాడు కామెడీ విన్నట్లు విని ఊరుకునేవాడు. ఒక తల్లిగా ఆమెకు ఫణి ప్రవర్తన తప్పేనని తోచినా, బ్రహ్మం తీరు నచ్చక కొడుకును ఏమీ అనలేక పోయేది. ఇప్పుడు బ్రహ్మం అసలు సిసలు తండ్రిలా కొడుకుపై తన అధికారాన్ని ప్రదర్శించడం ఆమెకు లోలోన నచ్చేసింది. ‘ఇలా ఉంటే పిల్లాడు ఇక చెడిపోడు’ అనిపించి భర్తపై హఠాత్తుగా గౌరవం, అభిమానంలాంటి భావాలతోపాటు భర్త అనే తీయని భావన ఎన్నో ఏళ్ల తర్వాత తిరిగి మొలకెత్తింది. భర్తకు గ్లాసుతో మంచినీళ్లు స్వయంగా ఇచ్చింది. వచ్చేముందు చీర కుచ్చిళ్లు సవరించుకుంది. ఇచ్చేముందు తల, పైట సర్దుకుంది. ఇచ్చినవి నీళ్లే అయినా భర్తకు ఆమె ఇలా ఇచ్చింది ఎన్నో ఏళ్ల తర్వాత. భార్యలో కలిగిన ఈ మార్పును బ్రహ్మం చిరునవ్వుతో స్వీకరించి, థాంక్స్‌ చెప్పి ఆమె ముఖంలో నవ్వుల్నీ, బుగ్గల్లో లైట్‌గా ఎర్రెర్రని రొమాంటిక్‌ మందారాల్ని పూయించాడు. ఇక స్కూల్లో సన్నివేశం చూద్దాం.. ఐదోవార్డులోనే పుట్టిన బ్రహ్మం అదేస్కూల్లో చదివాడు. ఇప్పుడు అదే స్కూల్లో టీచరుగా ఉద్యోగం సంపాదించాడు. తర్వాత పెళ్లి.. ఆ తర్వాత కొడుకు పుట్టడం... ఇక్కడి వరకు బ్రహ్మానికి అన్నీ జాతకంలో ఉన్నట్లు చకచకా జరిగాయి. ఆదర్శ టీచర్‌గా కూడా గుర్తింపు పొందాడు. ఆ తర్వాత ఉన్నట్టుండి సడన్‌గా ఆతనిలో పెద్ద మార్పు..   ఐదో తరగతి సోషల్‌ పాఠం రెండో తరగతిలో చెప్పాడు. ఇది స్కూల్‌ అంతా గంట మోగినట్లు మోగిపోయింది. మరో రెండు రోజుల తర్వాత తెలుగు క్లాసులో లెక్కలు చెప్పాడట. తర్వాత ఐదో తరగతి పిల్లలతో  అ ఆ లు దిద్దించాడట. కొత్తబట్టలతో వచ్చి హ్యాపీ బర్త్‌డే చెప్పిన పిల్లాడిని యూనీఫాం వేసుకు రాలేదని చితక్కొట్టాడట. పిల్లాడి బంధువులు ఆయుధాలతో వచ్చేసరికి బ్రహ్మం ఇంటికెళ్ళిపోవడం.. బంధువులు హెడ్మాస్టర్ని వాళ్ళ శక్తి కొద్దీ పేపర్లో వార్త వచ్చే స్థాయిలో ఆడుకోవడం జరిగింది. ఇలాంటి మధుర స్మృతులు ఎన్నో! అలా బ్రహ్మం ఇంటా బయటా సెంటర్‌ పాయింట్‌ అయిపోయాడు. అలాంటి బ్రహ్మం తిరిగి బ్రహ్మానందంలా అఖండ తేజస్సుతో వెలిగిపోతూ అందరికీ షాకిస్తున్నాడు.  ఆ ఉదయం స్కూలు చదువుల తల్లిని ప్రార్థించబోయే వేళ.. స్కూలు ఆవరణలోకి అడుగుపెట్టిన బ్రహ్మాన్ని చూసి స్కూలు స్కూలంతా స్తంభించిపోయింది. రోజూ బ్రహ్మం లోపలికొస్తే ఏదో ఆవో గేదో కుక్కపిల్లో దారితప్పి లోపలి కొచ్చినట్లు ప్రార్థన ఆపేవారు కాదు. ఇవ్వాళ మాత్రం ట్రిమ్ముగా తయారై అచ్చ తెలుగు పంతులులా ఎంటర్‌ అయిన బ్రహ్మానందం మాష్టారు ధీమాగా విలాసంగా ప్రార్థన జరిగే చోటుకు వచ్చాడు. అంతా.. హెడ్‌ మాస్టార్తో సహా నోరుతెరిచి చూస్తుండిపోయారు. బ్రహ్మం గొంతు సవరించుకుని, మైక్‌ ముందుకొచ్చాడు. ‘మా తెలుగు తల్లికీ.. మల్లెపూదండ..’ అంటూ శ్రావ్యంగా, గంభీరంగా గొంతెత్తి హాయిగా అందరూ థ్రిల్లయ్యేలా పాడాడు. అంతా పిచ్చెక్కినట్లు చప్పట్లే చప్పట్లు.. ఎవ్వరివంకా చూడకుండా స్టైల్‌గా క్లాసు వైపు నడిచాడు. ఆరోజు స్కూల్లో అంతా బ్రహ్మం గురించే చర్చ. ఇలా ఎలా సడన్‌గా చేంజ్‌ అయ్యాడో అర్థం కావడం లేదు.  బ్రహ్మం.. ఇప్పుడు ఆ పేటలో హాట్‌ టాపిక్‌..  అతనిలో వచ్చిన సడన్‌ మార్పు చూసి ఇరుగు పొరుగు పాతమిత్రులు, స్కూలు సహచరులు, బంధువులు అందరిలోనూ గగుర్పాటు, సంభ్రమం... మంచిబాలుడు అనిపించుకున్న బ్రహ్మం మెంటల్‌ బ్రహ్మంగా ఎందుకు తయారయ్యాడో, మళ్ళీ అసలు సిసలు బ్రహ్మానందంగా ఎలా మారాడో అందరికీ మిష్టరీగా మారింది.  అందరి సంగతి వేరు. భార్య, కొడుకు సంగతి వేరు. వాళ్ళిద్దరూ కూడా బ్రహ్మంలో వచ్చిన ఈ మార్పులకు కారణం ఏమిటో అర్థంకాక ఆలోచించి ఆలోచించి గందరగోళపడి చివరికి శవాన్ని మోస్తున్న విక్రమాదిత్యుడి లాంటి బ్రహ్మాన్నే అడిగారు. ‘‘అసలు అలా ఎందుకు తయారయ్యావు నాన్నా.. మళ్ళీ ఎలా ఇలా మారిపోయావు.. చెప్పాలి’’ అన్నాడు కొడుకు ఫణి. ‘‘చెప్పి తీరాలి’’ అంది భార్య రాజ్యం. ఆహ్లాదంగా నవ్వాడు బ్రహ్మం. ‘‘చెప్పాల్సిందేనా?’’ అన్నాడు రిలాక్స్‌డ్‌గా. చూస్తున్న టీవీని రిమోట్‌తో ఆపాడు. అర్ధ నిమీలితంగా చూస్తూ మెల్లగా మొదలెట్టాడు. ‘‘రామదాసు తెలుసుగా.. వాడే నాకు ద్రోహం చేశాడు..’’ ఉపోద్ఘాతంగా అన్నాడు. ఇద్దరూ ఆశ్చర్యపోయారు.  ‘‘తెలీక పోవడం ఏంటి.. రామదాసు అన్నయ్యగారు మీ క్లోజు ఫ్రెండేగా’’ అంది రాజ్యం. ‘‘ఈమధ్య అంకుల్‌కేదో..’’ అంటున్న ఫణిని ఆపమన్నట్లు చెయ్యెత్తాడు.. ‘‘ఆమధ్య టౌన్‌ హాల్లో జరిగిన మీటింగ్‌ లో రామదాసుగాడ్ని రాయితో తల మీద కొట్టాను’’.. రావణాసురుడ్ని చంపిన రాముడిలా, దుర్యోధనుడ్ని చంపిన భీముడిలా, జలియన్‌ వాలాబాగ్‌ లో జనాన్ని చంపిన డయ్యర్‌లా, కోర్టులో స్టేట్‌మెంట్‌లా చెప్పాడు.  అర్థంకాలేదు ఇద్దరికీ. ‘‘వాడు నాకు ద్రోహం చేశాడు. చేశాడంటే వొక్కసారి చేశాడని కాదు. చేస్తూనే ఉన్నాడు.. నా చిన్న బతుకును చిదిమేశాడు. నాప్రాణాల్ని తనజేబులో పెట్టుకుని, వాడికి ఎప్పుడు సరదా అనిపిస్తే అప్పుడు నా పీకనొక్కుతూ ఆనందిస్తుండేవాడు. అందుకే ఆరోజు మీటింగ్‌లో రాయట్టుకుని పుచ్చె పగిలేలా కొట్టాను’’  ఆనందంగా కోరిక తీరినట్లు తృప్తిగా మెరిసేకళ్లతో చెప్పాడు.  ఇద్దరికీ డౌట్స్‌ పెరిగాయేగాని, తగ్గలేదు. ‘వాడు ద్రోహంచేశాడు సరే, చాలాకాలంగా ఈయన బాధపడుతున్నాడు సరే.. అయితే చిన్న రాయితో కొట్టి అదేదో ఘనకార్యం చేసినట్లు ఈ బిల్డప్‌ ఏంటి?’  ‘‘వాడ్ని అసలు చంపేసెయ్యలని ఉంది. కాని నేను వాడ్ని  ఏమీచెయ్యలేనని, మనకు అన్యాయం చేసే ప్రభుత్వాలను, మోసంచేసే మినిష్టర్లను, వొక్క కలంపోటుతో మన బతుకుల్ని ఛిద్రంచేసే ఆఫీసర్లని మనం ఏమీ చెయ్యలేక పోతున్నాం. అలాగే నేనూ వాడిని ఏమీ చెయ్యలేనని అర్థమై నాలోనేను ముడుచుకు పోయాను. కాని రాక రాక చిన్న అవకాశం వచ్చింది. నా కసి తీర్చుకున్నా’’ కసిగా చెప్పాడు బ్రహ్మం.    ‘‘రామదాసుగాడూ నేనూ ఇక్కడే పుట్టాం, ఇక్కడే పెరిగాం. బాల్య స్నేహితులం. చెడ్డీలులేని రోజుల నుంచే వాడు నాకు ద్రోహం చెయ్యడం ప్రారంభించాడు. మేమిద్దరం ఓ కుక్కపిల్లను పెంచాం. అదంటే నాకెంతో పిచ్చి. కాని వాడు దానికేం పెట్టేవాడుకాడు. నేనే తిండి మానేసి దానికి పెట్టేవాడ్ని. వొకసారి కుక్కపిల్ల కాలు వాడి సైకిల్‌ చక్రంలో పడి విరిగింది. అది కుయ్యో కుయ్యోమని ఏడవటం ఇప్పటికీ నాచెవుల్లో అలా ఉండిపోయింది. వాడు దాన్ని కాపాడతానని అందరికీ చెప్పి దొడ్లో ఓ మూల వొదిలేశాడు. నాకు నిద్రపట్టక దాన్ని చూద్దామని వాళ్లింటికి వెళ్లాను. అది వర్షంలో వణుకుతూ ఏడుస్తోంది. నేను విలవిల్లాడిపోయా. వాడ్నిలేపి ఇదేంట్రా అని అడిగా. వాడు నిద్రలేపిన కోపంతో ఆ కుక్కపిల్లను అప్పటికప్పుడు పెద్ద రాయితో కొట్టి కొట్టి చంపాడు. నా కళ్ళముందే అది గిలగిలకొట్టుకుని చచ్చిపోయింది. ఇదే వాడి నైజం. అప్పటికీ ఇప్పటికీ ఇదే వాడి ప్రవర్తన. అదెప్పుడో నా పదేళ్ల వయస్సులో జరిగింది. ఇప్పటికీ నా గుండెల్లో చెరగకుండా ఉండిపోయింది. రామదాసు విషప్పురుగు. పుట్టినప్పటి నుంచి నామీద ఎప్పుడూ వాడి విషపు పడగనీడ.. వాడు ఏనాడూ చదివి పాసవ్వలేదు. అన్నీ నా దాంట్లో చూసి రాసి పాసయ్యేవాడు. స్కూల్లో ఎలా మేనేజ్‌ చేసేవాడో.. ఎప్పుడూ నా వెనకే నెంబర్‌ వచ్చేది.. ఏడో తరగతిలో నన్ను డిబార్‌ చేశారు. వాడు చూసి రాసినందుకు కాదు, నేను చూపించినందుకట. హెడ్‌ మాస్టర్‌ మళ్లీ ఇలా జరిగితే టీసీ ఇచ్చి పంపేస్తానన్నాడు. అదిమొదలు నాకు చూపించకపోతే టీసీ ఇప్పించేస్తా అని బ్లాక్‌ మెయిల్‌ చేసేవాడు. అలా టెన్త్‌ అయ్యాక మళ్లీ ఇంటర్‌లోనూ ఒకే కాలేజీ. మళ్లీ పరీక్షల్లో నా పక్కనే వాడి నెంబరు. ఫస్ట్‌ ఇయర్‌లో మళ్లీ నేనే డిబార్‌. నా ఆన్సర్‌ పేపర్‌ వాడి ఆన్సర్‌ పేపర్లతో కలసి కుట్టి ఉంది. రామదాసు అంటే మా నాన్నకు మహా గురి. ఎలాంటి సమస్యనైనా ఈజీగా సాల్వ్‌ చేస్తాడని ఆయన నమ్మకం. ఆయన రిక్వెస్టుపై నా డిబార్‌ కాన్సిల్‌ చేయించి, మళ్లీ బ్లాక్‌ మెయిల్‌. అలా ఇంటర్‌ అయ్యింది. డిగ్రీ బందరులో చదవడం వల్ల క్లాసులో లేడు. వారం వారం ఇంటికొచ్చినప్పుడు వదిలేవాడు కాదు.  ‘ఒరే బ్రమ్మీ.. నన్ను మర్చిపోయావ్‌బే..’ అంటూ వచ్చేవాడు. చుట్టూ పెద్ద బేచ్‌.. ‘నా చిన్ననాటి క్లోజ్‌ ఫ్రెండ్‌’ అని పరిచయం చేశాడు. నోరు తెరిస్తే బూతులు. వినకూడదనుకున్నా వినేటట్లు చెప్పేవాడు. అన్నీ గొడవలే.. ‘అదిగో పంపుదగ్గర నీళ్లు పట్టుకుంటోందే ఆ చిట్టిబాబుపెళ్లాం.. పెద్ద కేసు.. వంద ఇస్తే పక్కలోకి వచ్చేస్తుంది. మీ పక్కింటి సుందర్రావు.. వడ్డీకిచ్చి ఆడోళ్లని పక్కలోకి రమ్మంటాడు’.. వీళ్లందరితోనూ రామదాసుకి సంబంధాలు.. వాడి ఫ్రెండ్స్‌ అందరూ ఏవేవో అల్లర్లలో ఉంటారు.. అన్నీ సెటిల్‌మెంట్లు.. ఇరువైపులా డబ్బువసూళ్లు.. వొకరోజు నా గుండెల్లో బాంబు పేల్చాడు. ‘ఎంట్రోయ్‌ బ్రెమ్మీ.. చూస్తే డొక్కు పర్సనాలిటీగాని అమ్మాయిలు నీకే పడిపోతున్నార్రోయ్‌’ అన్నాడు. నేను అయోమయంగా చూశా. ‘గీత.. రామాచారి కూతురు.. నువ్వంటే ఫిదా.. తెల్సా’ అన్నాడు. మావూరి రామాలయం పూజారి కూతురు. చిన్నప్పటినుంచి ఇద్దరికీ తెల్సు. నేను ఉక్కిరిబిక్కిరయ్యా. గీత నన్ను ప్రేమిస్తోందా? గీత గీతలా నాజుగ్గా ఉంటుంది. ధ్వజస్తంభంలా పవిత్రంగా ఉంటుంది. ‘ఏంట్రా నీడౌటు.. తనే నాతో చెబితేనూ’.. నేను బాగా దెబ్బతినేశా. ‘నీతో చెప్పలేక నాతో అంది. నువ్వు మూలి వెధవ్వి.. చెప్పలేవ్‌.. లెటర్‌ రాసి నాకివ్వు.. నేజూసుకుంటా’... నాకూ గీతకుమధ్య వాడే పోస్టుమేన్‌. ఏదేదో కవిత్వం రాసేసేవాడిని తనూ ఏదేదో రాసేది. వందసార్లు అక్షరం అక్షరం చదువుకునేవాడిని. వోరోజు పోలీసులు నన్ను అరెస్ట్‌ చేశారు. గీత కడుపు తీయించుకోవడానికి ఏదో తాగి చచ్చిపోయింది. నా లెటర్స్‌ దొరకడంవల్ల నేనే కారణం. అసలు కారణం రామదాసు. వాడు తప్పుకుని నన్ను సాక్ష్యాధారాలతో పట్టించాడు. ఆమె తల్లిదండ్రులు గుళ్లో ఉరివేసుకుని చనిపోయారు. నా నవనాడులూ కుంగిపోయాయి. ఇంత ద్రోహమా! మొదటిసారి పిచ్చివాడినయ్యా. మా నాన్న పొలం అమ్మి వాడి చేతిలో పెట్టి కన్నీటితో కాళ్లు కడిగాడు. వాడు కేసులోంచి బయట పడేశాడు. అర్థమయ్యిందా.. మళ్లీ బ్లాక్‌ మెయిల్‌.. ‘నోరెత్తావో ఉరికంబమే’.. నాన్న మిగిలిన పొలం అమ్మేశాక వాడు నాకు ఉద్యోగం వేయించాడు. అటు వాడు పెద్ద లీడర్‌గా ఎదిగిపోతున్నాడు.. తగువులు..సెటిల్మెంట్లు.. చిట్టిబాబు తన పెళ్లాన్ని చంపేశాడు. సుందర్రావ్‌ను జనం రోడ్డుమీద ఈడ్చిఈడ్చి కొట్టారు. కొన్నివడ్డీలు మాఫీచేసి రామదాసుగాడు  కేసులు సెటిల్‌ చేశాడు. పోలీసొకడు.. వొక జర్నలిస్టు. వీడి బాచ్‌లో ప్రముఖ వ్యక్తులు. హమ్మయ్య.. నన్ను వొదిలేసి ఊరుమీద పడ్డాడు అనుకుని ఉద్యోగం చేసుకుంటూ బతుకుతుంటే మళ్లీ పడగ విప్పాడు. ‘పదో తరగతి పాస్‌ చేయిస్తానని బ్రహ్మం మాష్టారు పాతికమంది దగ్గర డబ్బువసూలు’.. ఓరోజు పేపర్లో న్యూస్‌. నా మీద ఎంక్వైరీ. సస్పెన్షన్‌. వాడిబృందం అందరూ చేశారు. నామీద పెట్టారు. నాన్న ఇల్లు అమ్మాడు. నాకు మళ్లీ పోస్టింగ్‌. ఈసారి ఐదో వార్డు స్కూల్లోనే. ‘మన దగ్గరుంటే మరీ మంచిది. నువ్వేం భయపడకు బాబాయ్‌. నేనున్నాగా..’ నాన్నకు వాడిచ్చిన భరోసాతో ఆయన తృప్తిగా చనిపోయాడు.  ఇదీ నా బతుకు. నాకేం దారిలేదు.. వాడి పడగనీడ నుంచి తప్పుకోలేను.. రోజురోజుకూ మరీ విషపు కోరలు దగ్గరగా నాతలపై తాండవమాడుతున్నట్లు ఫీలింగ్స్‌.. నాకు మరోదారి లేదు.. అలాఅలా నిస్పృహలో కూరుకుపోయాను. అలాంటి స్థితిలో నాకో సువర్ణావకాశం వచ్చింది.  ఆరోజు ఎక్సై్సజ్‌ మంత్రి గిరిధర్‌గారికి టౌన్‌హాల్లో సన్మానం. ఆయన మరో మంత్రి శివశంకరాన్ని తప్పించి ఆ మినిస్ట్రీ సంపాదించాడు. దోచుకోడానికే మినిస్ట్రీ మారాడని పేపర్లు టీవీలు ఘోషించాయి. మరో పక్క అపోజిషన్‌ పార్టీ వాళ్లు ఇదే సమయమని ఎటాక్‌ బాగా పెంచేశారు. రోజూ పేపర్లో చూస్తున్నారుగా ఊర్లో అల్లర్లు.. రెండు పార్టీలు.. నాలుగు గ్రూపులు.. తిట్టుకుంటున్నారు, కొట్టుకుంటున్నారు. చంపుకునే స్థాయికి వెళ్లినట్లు ఊరంతా చెప్పుకుంటున్నారు. అనుకోకుండా హాల్లోకి వెళ్లా.. మీటింగు మొదలవ్వకముందే గొడవ.. అసలు అంతా కొట్టుకోవడానికే వచ్చారా అన్నట్లుంది ఆ వాతావరణం. నాయకులు ఒక్కొక్కరూ స్టేజిమీదకు వస్తున్నారు. చూస్తున్న నా కళ్లు బైర్లుకమ్మాయి. మనపాపి రామదాసుగాడు కూడా స్టేజి ఎక్కాడు. ఇదేంటి.. ఈడు ఆ పార్టీలో ఉన్నాడుగా.. ఈ పార్టీ మీటింగులో.. అంటే మళ్లీ పార్టీ మారుతున్నాడా.. వోరి ద్రోహీ.. ఆ పార్టీ వల్ల కౌన్సిలర్‌వయ్యావ్‌గా.. ఈ పార్టీలో దూరి చైర్మన్‌ అయిపోదామనుకుంటున్నావా.. ద్రోహి.. ఎంత మోసం.. నాలో కోపం ఉద్వేగం పెరిగిపోతున్నాయ్‌. క్షణ క్షణానికీ కోపంతో కసితో వొళ్ళంతా వణుకుతోంది.. ఎన్నో రోజులనుంచి వాణ్ణి  చంపాలనుకున్న నా భావాలు.. ఏమీ చెయ్యలేని నా నిస్సహాయత.. నా చేతకానితనం.. పిచ్చివాడిగా మిగిలిన నా బతుకు.. చిన్ననాటి నుంచి వాడుచేసిన ద్రోహాలు.. కుక్కపిల్ల.. అమాయకంగా నమ్మి ఆత్మహత్య చేసుకున్న గీత.. ఉరి వేసుకున్న గుళ్లో పంతులు కుటుంబం.. సుందర్రావ్‌.. చిట్టిబాబు..ఇలా అందరూ నా కళ్లముందు.. నాలో క్రోధం.. బాధ.. వాడున్న ఆ హాల్లో వంద పాముల మధ్య నిలబడినట్లు.. వందగద్దలు నన్ను పొడుచుకు తింటున్నట్లు.. కుమిలిపోతున్నా.. ఏం చెయ్యాలి..లోలోన అల్లకల్లోలమైపోతున్నా.. అప్పుడు జరిగింది.. ఎలా జరిగిందో.. ఎక్కడ మొదలైందో.. ఓ కుర్చీ ఎగిరి స్టేజ్‌ వైపు వెళ్లి మినిస్టర్‌ ముందుపడింది.. ఎవరో అరిచారు.. మరొకరు బూతులు.. స్లోగన్లు.. ఇంకొకరు పక్కవాడ్ని ఈడ్చి తన్నాడు.. గాల్లో కుర్చీలు కర్రలు.. హాకీ స్టిక్కులు.. క్షణాల్లో యుద్ధభూమిగా మారిపోయింది.. రక్తం.. హాహాకారాలు.. స్టేజ్‌పై గెస్టులు ఎవ్వరూ లేరు.. ఏమయ్యారు.. ఈ పాపిగాడెక్కడ.. అంత గోలలోనూ నా చూపు వాడి కోసమే.. అంతా స్టేజి వెనక్కిపోయి దాక్కున్నారు.. వొంగొని వెనక్కి చూశాను.. ఓ కుర్చీ చాటుగా పెట్టుకుని చావు భయంతో నిక్కి నిక్కి చూస్తున్నాడు రామదాసుగాడు. నాబుర్రలో మెరుపు.. వేగంగా బయటకు పరిగెత్తి ఓ రాయిని.. చేతిలో అమిరే రాయిని తీసుకుని గిరుక్కున తిరిగొచ్చా.. నా గురి తెలుసుగా.. అటూఇటూ చూశా.. ఎవ్వరూ నన్ను చూడటంలేదు..స్టేజ్‌ వెనక్కువెళ్లా.. వాడు అక్కడే ఓ కుర్చీ వెనగ్గా.. క్షణంలో వెయ్యోవంతు.. నా చేతిలోని రాయి.. వాడి తలకు గురిపెట్టి విసిరా. ఫర్ఫెక్ట్‌గా తగిలింది. మరుక్షణం.. ఎర్రెర్రగా ఎగసిన రక్తం.. వాడి తలలోంచి.. నా లోలోపల మండుతున్న నిప్పు మీదకి చిమ్మినట్లు.. ఆ చిమ్మిన రక్తం.. నాలోని నిప్పును ఆర్పేసినట్లు.. నేను పారిపోలేదు రాజ్యం! అక్కడే నిలబడి ధైర్యంగా.. ఆనందంగా.. తృప్తిగా చూస్తున్నా.. వాడు.. ఆ పాపి రామదాసుగాడు నన్ను చూశాడు. నన్ను.. నా విజయగర్వాన్ని.. నా ముఖంలో తృప్తిని చూసాడ్రా ఫణి! వాడి ముఖంలో దిగ్భ్రమ.. ‘నువ్వా..బ్రహ్మీ..నువ్వు? నన్ను?’.. అంతే.. కుప్పకూలిపోయాడు.. చాలు.. నా వొళ్ళంతా జలదరించింది.. నన్నెవ్వరూ గుర్తుపట్టలేదు. అంతా గోల గోల.. ఎగురుతున్న కుర్చీలు.. పడిపోతున్న శరీరాలు.. ఎవరు చస్తున్నారో ఎవరు చంపుతున్నారో నాకు అనవసరం.. ఆ యుద్ధభూమిలో నా శత్రువును నేను కొట్టగలిగిన దెబ్బ.. నా కసి తీరేటట్లుకొట్టా.. చాలు.’’ నవ్వుతున్నాడు బ్రహ్మానందం.. లేచి నిలబడి జేబులో చేతులుపెట్టుకుని.. ఆనందంగా.. తృప్తిగా.. పగలబడి నవ్వుతున్నాడు.. రెండు క్షణాలు ఆయనవంక ఆశ్చర్యంగా.. సంభ్రమంగా చూశారు భార్య, కొడుకు.  ‘‘ఐదోవార్డు కౌన్సిలర్‌ రామదాసు టౌన్‌హాల్లో జరిగిన ఘర్షణల్లో తీవ్రంగా దెబ్బతిని కోమాలో ఉన్నారు’’   అని టీవీలు ఊదరగొట్టిన సంగతి ఇద్దరికీ సుపరిచితమే.. వాళ్లిద్దరికీ పూర్తిగా అర్థమయ్యాక నవ్వొచ్చింది. ఆయనతో కలసి ముగ్గురూ నవ్వారు.. ఆ రాత్రంతా... గుండెలు నిండిన విశ్వాసంతో నవ్వుతూనే ఉన్నారు.,, జీవితమంతా... - మత్తి భానుమూర్తి

అను..ప..మా.. మునుపటిలా నిన్ను ‘అనూ’ అని చనువుగా  పిలవటానికి ఎందుకో కొంచెం సంకోచంగా అనిపించింది! ఈ ఉత్తరం చదివాక, అలా పిలవగలిగే స్వతంత్రాన్ని నువ్వే ఇవ్వగలవని నాకు నమ్మకంగా అనిపిస్తోంది! ఇంతకు మునుపు మనిద్దరం చూసిన సినిమాల గురించి, టీవీ ప్రోగ్రాములనూ విశ్లేషిస్తూ చర్చించటం, ఆ చర్చలను సరదాగానే ముగించటం జరిగేది కదా..! కానీ.. నాలుగు రోజుల క్రితం.. ఒక సినిమా ముగింపు నాకు నచ్చలేదని చెప్పగానే.. నీకంత ఆవేశం ఎందుకు వచ్చిందో..! ఆ మాత్రానికే.. న్యాయం వైపు కాకుండా, పురుష పక్షపాతిలా మాట్లాడానని తీర్మానించేశావ్‌! పెళ్లికి ముందు మనం కలసి చూసిన ఒక సినిమా గురించి.. ‘హీరోయిన్‌ భర్త వలన రకరకాలుగా హింసకు గురవుతూ కూడా అలా అతని దగ్గరే ఉండటమెందుకూ, విడిచి వెళ్లాలిగానీ’ అని నేననటం నిజమే..! ఆ మాటల్ని ఉదహరిస్తూ.. మన పెళ్లి అవగానే, అసలు నైజాన్ని బయటపెడుతూ మగవాళ్లని సమర్థిస్తున్నానని ఆరోపించావ్‌! నీ మాటలకు నవ్వాలో, ఏమనుకోవాలో తెలియలేదు! రెండు సందర్భాల్లోనూ భార్యాభర్తల సమస్యేగానీ స్వరూపం మాత్రం పూర్తిగా వేరే వేరే కదా! అందుకే కదా, నేను ఆ సినిమా ముగింపు ఇంకో విధంగా ఉంటే బావుండేదని అన్నాను! సమస్యని బట్టే పరిష్కార మార్గం ఉండాలి గానీ, అన్ని రోగాలకీ ఒకటే మందులా అనలేం..! నిజమేగా..? మీ ఇంటికి వెళ్లాలని అంతకుముందే సర్ది ఉంచుకున్న సూట్‌కేసును తీసుకొని కోపంగా వెళ్లిపోతూ.. నా వివరణ బట్టే నీ స్పందనా ఉంటుందని చెప్పావ్‌! తమాషాకి అలా అన్నావని మొదట అనుకున్నాగానీ, ఈ నాలుగు రోజులుగా, నా పలకరింపులకు బదులివ్వకుండా ఫోన్‌ ఆపేయటాన్ని బట్టి, నువ్వు సీరియస్‌గానే భావిస్తున్నావని అర్థమైంది! అందుకే, ఇక ఆలస్యం చేయకుండా.. నీతో వివరంగా మాట్లాడదామని, కంప్యూటర్‌ ముందు కూర్చుని, నీకిలా ఉత్తరం రాయటం మొదలుపెట్టాను.  మన మనసులలో.. ఒక మూల ఒదిగి ఉండిపోయిన కొన్ని సంఘటనల జ్ఞాపకాలు, మనకు విలువైన పాఠాలనే నేర్పిస్తాయి! ప్రేమ, క్షమ.. ఒకే నాణేనికి ఉండే బొమ్మ, బొరుసులాంటివని అనుకుంటాను. ఈ అభిప్రాయానికి బలం చేకూర్చిన సంఘటనలు వివరిస్తాను. మరి మొదలుపెట్టనా..? హైస్కూలు చదువులో ఉండగా జరిగిందిది. స్కూలు వదిలాక ఇంటికి వచ్చిన నేను ముందుగదిలో జరిగినది చూసి నిశ్చేష్టుడనై గుమ్మం దగ్గరే రెండు క్షణాలు నిలబడిపోయా. ‘ఎన్నిసార్లు పదే పదే అదే మాట చెబుతావ్‌.. నా మాటంటే లక్ష్యం లేదా..?’ అంటూ నాన్న ఆవేశంగా అమ్మ చెంపమీద ఒక్కటిచ్చాడు! అమ్మ కూడా కొయ్యబారినట్లయిపోయి.. వెంటనే తేరుకొని, గదిలోకి వెళ్లిన నాన్నని అనుసరించి తనూ వెళ్లింది. నేను కూడా నెమ్మదిగా అమ్మ వెనకాలే వెళ్లి గుమ్మం దగ్గరే ఆగిపోయాను.  నాన్న అలా అమ్మ మీద చేయి చేసుకోవటం నేనెప్పుడూ చూడలేదు. అమ్మ.. నాన్న షర్టు పట్టుకొని ఎందుకలా చేశారని నిలదీస్తుందనుకున్నాను. కానీ.. అక్కడ జరుగుతున్నది వేరేగా ఉంది! దెబ్బ తిన్న అమ్మే నాన్న తల నిమురుతూ ‘ఏమైంది.. ఆఫీసులో ఏమైనా జరిగిందా..? ఎందుకంత ఆవేశం వచ్చిందీ..?’ అని అనునయిస్తోంది! నాకైతే చాలా చిత్రంగా అనిపించింది. వెనక్కి వచ్చేశా. ఊరు నుండి ఏదో శుభకార్యానికని వచ్చిన నానమ్మ, తాతయ్య, అమ్మమ్మ, మా మేనత్త అంతా ఆ ముందుగదిలోనే కూర్చుని ఉన్నారు. నేనూ ఒక వార బల్లమీద కూర్చుండిపోయాను.  రెండు నిమిషాలకే అమ్మ గదిలో నుండి వచ్చి, వంటగదిలోకి వెళ్లి అందరికీ ‘టీ’ చేసి తీసుకువచ్చింది. ఏమీ జరగనట్లు మామూలుగానే ఉంది. అత్త నాన్నని టీ తాగటానికి రమ్మని కూర్చున్న చోట నుండే కేక పెట్టింది.  నాన్న వచ్చి అమ్మ పక్కనే కూర్చుని, అమ్మ చేతిని తన చేతిలోకి తీసుకుని తన చెంపకు రెండుసార్లు తాటించి ‘ఆవేశంలో తప్పు చేశాను. ఇది చాలా..? కోపం పోలేదంటే కాళ్లూ పట్టుకుంటాను..’ అన్నాడు క్షమాపణ కోరుతున్నట్లుగా.  అమ్మ మొహంలో కనిపించిన చిన్నపాటి అలకా తొలగిపోయింది. ‘చాల్లెండి..’ అంటూ సరదాగా నవ్వేస్తూ టీ కప్పు అందించింది.  అందరూ తేలిగ్గా ఊపిరి తీసుకున్నట్లయి.. మామూలుగానే కబుర్లలో పడ్డారు.  అందరి మధ్యా చెంపదెబ్బ తిన్నానని అవమానంతో అమ్మ రెచ్చిపోలేదు. శాంతం వహించింది! నాన్న కూడా ఏమాత్రం అహం, భేషజం లేకుండా, గదిలో కాకుండా అందరి మధ్యా క్షమాపణ అడిగాడు! వాళ్లిద్దరూ సమస్యను పెద్దది చేసుకోకుండా సామరస్యంగా పరిష్కరించుకోగలిగారలా! అందరూ వెళ్లిపోయాక, అమ్మ ఒంటరిగా ఉన్నప్పుడు పక్కన కూర్చుని ఆ విషయం గురించి అడిగాను. ‘అందరి ముందూ కొట్టినందుకు, ఎదురుతిరగటమో, నిలదీయటమో కాకుండా నువ్వే తప్పు చేసినట్లుగా నాన్నని లాలిస్తున్నావేంటో, నే చూశాలే..’ అన్నా.  అమ్మ చిన్నగా నవ్వింది. ‘అలవాటుగా తప్పు చేసేవాళ్లని సమర్థించలేం గానీ, క్షణికావేశాన్ని అర్థం చేసుకోవాలి... అవునా? కొందరు తమ వాదనకు బలం చేకూర్చుకోవట మన్నట్లుగా ఆడవాళ్లపై చెయ్యి చేసుకుంటారు. మీ నాన్నకు అలాంటి అలవాటు లేదు! మరి అలాంటప్పుడు ఎందుకలా జరిగిందనే ఆదుర్దాయే గానీ నేనేం నామర్దాగా అనుకోలేదు! ఏ సంఘటనని అయినా బేరీజు వేసి చూసుకోవాలనుకున్నప్పుడు నా దగ్గర ఒక తక్కెడ ఉంది. ఒక చిన్న తప్పుకు తూకంగా నన్ను మెప్పించిన ఎన్నెన్నో అనుభూతులను వేసి చూసుకుంటే, అప్పుడు తెలుస్తుంది.. ఆ తప్పు క్షమార్హమా కాదా అన్నది! అర్థమైందిగా..?’ అనడిగింది.  మళ్లీ నవ్వు మొహంతో చూసి ‘అందరి ముందూ అవమానంగా కొట్టారనే దానికంటే, బెట్టు లేకుండా మెట్టు దిగి వచ్చి, ‘కాళ్లు పట్టుకుంటా’ అని అడగడం గొప్ప విషయంగా నాకనిపించింది!’ అంది. అప్పుడే నాకో విషయం అర్థమైంది. ప్రేమ బలంగా ఉన్నచోట.. తప్పు తేలికవుతుంది! అవును.. ప్రేమ వెంటే క్షమా ఉంటుంది! నేరం తీవ్రతను బట్టే శిక్షా ఉండాలి గానీ.. అన్ని సమస్యలకీ ఒకే పరిష్కారమార్గం కాకూడదు! అందుకేనేమో... గుర్రాన్ని, గాడిదను ఒకే గాటను కట్టటమా అనే సామెత పుట్టింది! అవునా..? ఇక ఇంకో సంఘటన గురించి చెబుతాను.  నా చదువు పూర్తయ్యిం దని పించి ఉద్యోగాన్వేషణలో ఉండగా, మా నాన్న స్నేహితుడొకరు ఒక సలహా ఇచ్చారు. మాకు కొంచెం దూరంలోనే ఉన్న బస్తీలో ఇంటర్య్వూలకు హాజరయ్యే అభ్యర్థులకు అన్ని విషయాల్లోనూ ట్రైనింగ్‌ ఇచ్చే ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ పెట్టారనీ, అందులో చేరటం ప్రయోజనకరంగా ఉంటుందనీ! ఆ వూళ్లోనే మా నాన్నకు చిన్నాన్న కొడుకు, నాకు వరుసకు బాబాయ్‌ అయ్యే ఆయన ఒకరున్నారు.  మా నాన్న చిన్నాన్న చిన్న వయసులోనే చనిపోతే, మా తాతయ్యే తన తమ్ముడి పిల్లలనూ సొంత పిల్లలుగా చూసుకున్నారట! వాళ్లు ఉద్యోగాలలో స్థిరపడ్డాక అంతగా రాకపోకలు లేవు. దూరాభారం అవటం వలనే కావచ్చు. నన్ను ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో చేర్చే ముందు ఆ ఊళ్లోనే ఉంటున్న మా బాబాయ్‌నీ పలకరిద్దామని నాన్న వాళ్లింటికి తీసుకువెళ్లారు. విషయం తెలిసి బాబాయ్‌ కొంచెంగా నొచ్చుకుని ‘అన్నయ్యా.. వీడిని మా ఇంట్లో ఉంచకుండా, ఎక్కడో రూమ్‌లో ఉండమంటున్నావ్‌. ఇది నాకేం బావుండలేదు. ఒకే చోట సొంత అన్నదమ్ములుగా పెరిగిన వాళ్లమేగా.. ఇప్పుడెందుకు తేడా చూపిస్తున్నావ్‌..? నేనూ లెక్చరర్‌నే కాబట్టి, వీడికి కొంత ట్రైనింగ్‌ ఇచ్చే విషయంలో సాయపడతాను కూడా’ అంటూ నచ్చచెప్పే ప్రయత్నం చేశాడు. అప్పుడు పిన్ని ఇంట్లో లేదు. ఎక్కడికో వెళ్లింది. ‘అమ్మాయినీ ఒక మాట అడగాలి కదా’ అని నాన్నంటే, బాబాయ్‌ ‘అవసరం లేదు. తన సంగతి నీకు తెలుసుగా’ అంటూ నాన్న అభ్యంతరాల్ని కొట్టిపారేశాడు.  దాంతో నాన్న ఏమనలేక, ‘నీకు ఇబ్బందిగా అనిపించినప్పుడే, ఏ ఫ్రెండ్‌తోనో రూమ్‌ షేర్‌ చేసుకోవచ్చులే’ అంటూ నాకు నచ్చచెప్పటం జరిగింది. నేను వాళ్లింట్లో ఓ ఆరు నెలల పాటు ఉంటాననే విషయానికి పిన్ని అభ్యంతరం చెప్పలేదు. అలాగని మనస్ఫూర్తిగా అంగీకరించినట్లుగానూ అనిపించలేదు. ముభావంగా ఉండిపోయిందంతే.  నాకు బాధ్యతగా అన్నీ అమర్చిపెట్టేదంతే. నేనూ అవసరం కొద్దీ ఉంటున్నట్లే ఉండేవాడిని. బాబాయ్‌ మాత్రం అప్పుడప్పుడూ దగ్గర కూర్చోబెట్టుకొని నా గురించి అన్ని విషయాలూ ఆరాగా తెలుసుకోవటమే కాకుండా జనరల్‌ నాలెడ్జి పెంచుకోవటం గురించి వివరిస్తూ ఉండేవాడు. ఒకరోజు... నేను కొంచెం దూరంగా కూర్చుని చదువుకుంటున్నప్పుడు, బాబాయ్, పిన్ని ఏవో కబుర్లు చెప్పుకుంటున్న సమయంలో సందర్భం ఏమిటో తెలియదు గానీ పిన్ని ‘అవును.. నేనేదో తీరుబడిగా ఉండిపోతున్నాననేగా, చెప్పాపెట్టకుండా నెత్తిమీద ఇంకో మూట బరువూ పెట్టేశారూ..’ అంటూ సాగదీయటం స్పష్టంగా వినిపించింది.  నేనామాటలు విన్నానేమోననే కంగారులో బాబాయ్‌ నా వేపు చూడటాన్ని ఓరకంట గమనించినా తల మాత్రం ఎత్తలేదు.  రెండు రోజులు మామూలుగానే ఉండి... తర్వాత ఒక ఫ్రెండ్‌ తనతోపాటూ రూమ్‌లో ఉండమని పదే పదే రిక్వెస్టు చేస్తున్నాడు కాబట్టి, అక్కడికి మారతానని బాబాయ్‌కి చెప్పాను.  బాబాయ్‌కి విషయం అర్థమైనట్లుంది. ఏదో అభ్యంతరం చెప్పబోయేసరికి, నేను అదేమీ వినిపించుకోకుండా, అలా ఫ్రెండ్‌తో కలసి ఉండటమే నాకు బాగుంటుందని చెప్పేశాను. సరేనని అంగీకరిస్తున్నట్లుగానే తన అభిప్రాయాన్ని వివరంగా చెప్పుకొచ్చాడు.  ‘ మీ తాతయ్య మాకు చేసింది వదిలేసినాగానీ, తర్వాత మీ నాన్న మాకు చేసిన సహాయాల్ని మర్చిపోలేం! మాకు పెద్దదిక్కుగా ఉండి, ఇలా మంచి ఉద్యోగాలలో సెటిల్‌ అవటానికి ఎన్నో రకాలుగా సహాయ సహకారాలు అందించాడు. అలాంటి అన్నయ్యకు.. ఇన్నేళ్లకు వాళ్లబ్బాయిని నా దగ్గర కొన్నాళ్లు ఉంచుకోగలిగిన అవకాశం రావటం నాకు చాలా ఆనందం కలిగించిందిరా! నిజమే, మీ పిన్ని అలా మాట్లాడటం తప్పేనని ఒప్పుకుంటాను. ఎవరేం అనుకుంటే నాకేమిటి అన్నట్లుగా ఏది తోస్తే అది ఆలోచన లేకుండా అనేస్తుండటం ఆమె నైజం! అంతవరకే గానీ, ఎవరినైనా ఆదరించటంలో తేడా చూపించదు. ఈ విషయం నీకూ కొంతవరకు అర్థమయ్యే ఉంటుంది. మీ పిన్ని తొందరపాటు మాటలకు చిన్నవాడివైనా నిన్ను నేను క్షమాపణ అడుగుతున్నా. నువ్వు కుదరదని నీ మాట మీదే నిలబడి రూమ్‌కు వెళ్లిపోయావనుకో, మనుసులో మథనపడుతూ శిక్ష అనుభవించాల్సింది నేనేగా..! అందుకేరా.. మీ పిన్ని అయితేనేం, నేనైతేనేంలే అని.. ఇద్దరం ఒకటేగా అని నిన్ను అడుగుతున్నా.. చెప్పు శిక్షా, క్షమా...? ఏది..? బాబాయ్‌ మాటలకు నివ్వెరపోయాను! మరుక్షణమే తేరుకుని మనఃస్ఫూర్తిగా బాబాయ్‌కి చెప్పాను. ‘ఇదేంటి బాబాయ్‌.. మీరిలా మాట్లాడటం..! ‘నా మాట కాదని నువ్వు ఇక్కడ నుండి వెళ్లటానికి వీల్లేదురా..’ అని మీరు గట్టిగా ఒక్కమాట చెప్పినా సరిపోతుందిగా! నేనెక్కడికీ వెళ్లను బాబాయ్‌!’ అని చెప్పేశా. ఆ తర్వాత కొంచెం నిదానంగా ఆలోచిస్తే.. పిన్నిదే పూర్తిగా తప్పనిపించలేదు. నాదీ ఉంది. బాబాయ్‌కి మా మీద ఉన్న ప్రేమాభిమానాల వల్ల వాళ్లింట్లో ఉండగలగటమన్నది నిజమే అయినా, అది ఒక హక్కుగా భావిస్తూ, బాధ్యతలను పంచుకోవటంలో మాత్రం నిర్లక్ష్యం చూపించాననిపించింది! పిన్ని తెల్లవారుజామునే లేచి, అప్పుడు వచ్చే మంచినీళ్లను పంపు నుండి పట్టి ఇంట్లోకి చేరవేస్తుంది. ఉదయం పూట చాలా హడావిడి పడుతూ ఇద్దరు పిల్లలకూ, బాబాయ్‌కీ క్యారేజీలు సిద్ధం చేస్తుంది. టిఫిను రెడీ చేసి వడ్డించటమూ ఉంటుంది. అదనంగా నేనొక్కడిని. కొంతలో కొంతయినా పని పెరిగినట్లే కదా! ఇలా ఆలోచించి తెలుసుకున్న నేను నా ప్రవర్తనను మార్చుకున్నా. నేనూ బాబాయ్‌ పిల్లలతో పాటుగా కాకుండా, పిన్ని లేచే టైముకే లేచి, నీళ్లు పట్టటం లాంటి పనులు నా మీద వేసుకున్నా. పిన్ని వెంటే ఉంటూ అన్ని పనుల్లోనూ చేదోడు వాదోడుగా ఉండటం మొదలుపెట్టా. ‘చదువుకున్నోడివి. రేపో మాపో ఉద్యోగంలోనూ చేరతావు. నీకెందుకిలాంటి ఇంటి పనులన్నీ..?’ అంటూ పిన్ని అభ్యంతరం చెప్పబోయింది గానీ, ‘అన్ని పనుల్లోనూ అందరికీ అలవాటు ఉండాలి. ఆడ, మగ, పెద్దా చిన్నా అని తేడాలేం ఉండకూడదు. ఎవరికి తోచినది, చేతనైనది చేయటంలో తప్పేం ఉందీ?’ అంటూ నేను పట్టించుకోలేదు.  ‘ఎంత బుద్ధిమంతుడివి బాబూ’ అన్నట్లుగా పిన్ని నా వేపు ఇష్టంగా చూసింది. అంతేకాదు, అప్పటి నుండీ పిన్నిలోనూ మార్పు కనిపించింది. మునుపు కేవలం మొక్కుబడిగా మాత్రమే నా పనుల్ని చేసే పిన్ని ఇష్టంగా పలుకరించటం, ఆప్యాయంగా నా విషయాలను కనుక్కోవటం చూసేసరికి నాకే ఆశ్చర్యంగా అనిపించింది! ఈ సంఘటన ద్వారా నాకు అర్థమైన విషయమేమిటో చెప్పనా..? బాబాయ్, నేను చిన్నవాడినని సంకోచించకుండా క్షమాపణ అడిగి నా అభిమానాన్ని గెలుచుకున్నాడు.  నేనూ అంతే. బాధ్యత లేకుండా ప్రవర్తించినందుకు పిన్నిని క్షమాపణ కోరినట్లుగా నా నడవడిని మార్చుకుని పిన్ని ఆదరాభిమానాల్ని గెలుచుకున్నాను. సమస్యల్ని జయించటానికి క్షమాపణ అనే శక్తిమంతమైన ఆయుధం ఉండగా.. అది ఉపయోగించుకొని సామరస్యంగా బయటపడగలగాలి గానీ, ఘర్షణతో విప్పుకోలేని చిక్కుముడిగా సంసారాన్ని పాడు చేసుకోవటం సబబేనా..? భార్యాభర్తలు విచక్షణతో ఆలోచించి నిర్ణయించుకోవాలి! అవునా.. అన్నింటికీ విడాకులే పరిష్కార మార్గమనుకోకూడదనేదే నా అభిప్రాయం. అర్థమైందా అమ్మాయిగారూ..! ఇది మాత్రమే నేను చెప్పాలనుకున్నది. అందుకే ఆ సినిమాకు ముగింపు మరోలా ఉంటే ఇంకా బావుండేది అన్నాను. దానికే నువ్వు పురుషాహంకారం చూపించానని ఆరోపించావు. అహంకారం అనేది అంధకారం లాంటిదట! ఆడ, మగ తేడా లేకుండా ఎవరికీ ఉండకూడనిది! అందచందాలు, చదువు సంధ్యలు, ఆస్తిపాస్తులు, స్థితిగతులు.. ఇలాంటివి చూసుకుని అహంకరించే ఆడవాళ్లూ ఉంటారు. అవునా..? ఏ కారణంతోనైనా అహంకారం అనేది ఎవరికీ కూడా శ్రేయస్కరం కాదని భావించినప్పుడు కేవలం మగపుట్టుకే కారణంగా అహంకారం చూపించటం.. మూర్ఖత్వం కాదా..? నేనటువంటి మూర్ఖుడిలా కనిపిస్తున్నానా.. చెప్పు..? నీ ఆరోపణకు నా సంజాయిషీ సమంజసంగానే ఉందని అంగీకరించినట్లైతే, నువ్వు నీ సూట్‌కేసును సర్దేసుకుని తిరుగు ప్రయాణానికి సిద్ధంగా ఉండు. మరి నేను రేపే బయలుదేరి అక్కడకు వస్తున్నాను. అలా కాకుండా నువ్వు మీ ఇంట్లోనే ఉండిపోవటానికి మొగ్గు చూపిస్తే మాత్రం, నా నిర్ణయమూ విను.  నువ్వు అక్కడికి... అంటే మీ ఇంటికి చేరిన రోజే మా మావగారు ఫోను చేసి ‘నువ్వూ అమ్మాయితోపాటూ వచ్చేసి కొన్నాళ్లు ఉంటే బావుండును కదా’ అని ఆహ్వానించారు. నాకు తెలుసు.. మా అత్తామామలిద్దరూ కూడా చాలా మంచివాళ్లు. తమ అమ్మాయితోపాటుగా నాకూ చోటిచ్చి ఆదరించగలరనే నమ్మకం నాకుంది. కొన్నాళ్లే కాదు, ఎన్నాళ్లైనా ఉండగలను! అందుకే అడుగుతున్నా.. ఇప్పుడు చెప్పు.. నాతో మనింటికి వెంటనే వచ్చేస్తావా, లేక ఈ ఉద్యోగం వదిలేసి నీతోపాటూ నన్నూ అక్కడే ఉండిపోమంటావా..? నిర్ణయం నీదే మరి! నీవాడినేనని నమ్ముతున్న  -గోగినేని మణి