‘నేను సిగరెట్‌ తాగను ...’ సాబిరాకు ఏమీ అర్థంకాలేదు. ‘అదేనండీ! నేను సిగరెట్‌ తాగను ...’ అటు ఇటు కళ్ళు తిప్పి చూసింది సాబిరా. ఎవరూ లేరు. అతను తనకే చెప్తున్నాడని అర్థమై ‘అయితే?’ అంది. భారత ప్రభుత్వం ప్రకటించిన ‘బెస్ట్‌ సోషల్‌ ఆంట్రప్రెన్యూర్‌ ఆఫ్‌ ద ఇయర్‌’ అవార్డు తీసుకొని స్టేజీ దిగి కిందకి రాగానే స్టేజ్‌ మీద నుంచి ఒక సివిల్‌ సర్వీసెస్‌ అధికారి తన వెనకాలే వచ్చి పలకరించి ఇలా చెప్పడం కొంచెం స్ట్రేంజ్‌గా అన్పించింది సాబిరాకు. అతను నవ్వి ‘మీరు రఫీ మాస్టర్‌ గారి అమ్మాయి కదా ...’ అన్నాడు. ‘అవును. మీకెలా తెలుసు?’ ఆశ్చర్యంగా అడిగింది. ‘నా పేరు ఫసీఉద్దీన్‌. మీకు నేను గుర్తుండకపోవచ్చు గానీ నన్ను చదివించిన మాస్టర్‌ గారిని నేను ఎలా మర్చిపోతాను?’ అప్పుడు ఫ్లాష్‌ అయ్యింది సాబిరాకు. ‘సాయంత్రం అవార్డీస్‌కి మినిస్ట్రీ నుండి పార్టీ ఇస్తున్నాం. హోటల్‌కి వెళ్ళి సాయంత్రం వచ్చేయండి ’ అని చెప్పి వెళ్ళిపోయాడు. అతని వైపే చూస్తూ నిలబడింది. లైట్‌ బ్లూ కలర్‌ సూట్‌లో నడుచుకుంటూ వెళుతున్నాడు. ఇతడు తమ ఇంట్లో ఒక మనిషిగా ఉండాల్సింది. కాని లేడు. 20 ఏళ్ళ కింది మాట– ‘బేటా.. నబీ సాబ్‌ కొడుక్కి ఇంజనీర్‌ల సీటు వొచ్చిందట హైదరాబాద్‌ల. బట్టల కిస్తీ కట్టనికొచ్చి చెప్పిండు’ స్కూలు నుంచి వచ్చిన కొడుకుతో చెప్పింది కరీంబీ. ‘అట్లనా అమ్మీ! పిల్లలు బాగా చదివితే అంత కంటే ఏం గావాలె ఏ తల్లిదండ్రికైనా ...’ షర్టు విప్పి చిలక్కోడుకు తగిలించి తల్లి పక్కన కూర్చున్నాడు రఫీ. ‘పస్టు వొచ్చిండట. పేపర్ల సుత పుటువ వొచ్చిందని సూపిచ్చె నబీ సాబ్‌’ ‘ఫసీ చిన్నప్పటి నుంచి బాగా చదువుతడు అమ్మీ. మా స్కూల్లనే చదివిండు . నా స్టూడెంటే గాదూ’ అన్నాడు రఫీ. అప్పుడే స్కూలు నుంచి వచ్చిన జమీల టీ తీసుకొని వచ్చి భర్తకు, అత్తకు ఇచ్చి కుర్చీ లాక్కొని వాళ్ళిద్దరితోపాటు కూర్చుంది. ‘మరి నబీ భాయిజాన్‌ కొడుకుని పట్నం ఎప్పుడు పంపుతున్నడట’ అడిగింది జమీల. దానికి పెద్దావిడ అందుకుంది– ‘జమీలమ్మా! నబీ సాబ్‌ చాలా పరేషాన్లున్నడు బేటా. రికాడ్‌ అసిస్టెంటు నౌకరిలో ఆరుగురు పిల్లల్ని సాదుడే ఎక్కువ. పెద్దోడు ఉన్నూల్లెనే సదువుకొని మంచిగ ఫైల్‌ల్లోకి వస్తాండు. ఇప్పటి దాంకా ఏదో సదిరిన ఫుప్పూ. ఏం సమజైత లేదు. ఎట్లనో ఏమో అన్నడు. ధైర్నంగుండు బేటా... అల్లా దయ వల్ల అంతా మంచే జరుగుతది అన్న ...’ అంది కోడలితో. ‘దానికి మనిషి కదిలితే గదా. తలగోక్కుంట నిలబడ్డడు. ఎంత గవర్నమెంటు సీటైనా నెలకు మూడు నాలుగు వేలు అయితయి... గుడ్డలేంది? పెడ్డలేంది? బుక్కులేంది? అన్నీ జుమ్లా యాడాదికి యాభై వేలు చేతుల బెట్టుకోవాలె ఫుప్పూ. ఏం సమజైత లేదు’ అని దిగాలు వడ్డడు. తలో సెయ్యి ఏద్దాంలే బేటా... పరేషాన్‌ గాకు అని నచ్చజెప్పి పంపిన’ అందామె. ‘అమ్మీజాన్‌.. నా మనసులో మాటున్నది చెప్పుదునా? తల్లీకొడుకులిద్దరూ కోపమైతరా నా మీద?’ అంది జమీల. ‘అదేంది జమీలా? ఎప్పుడన్న ఉన్నదా అట్ల? చెప్పు ఏందో ...’ అంది కరీంబీ. ‘అమ్మీజాన్‌! నబీ భాయిజాన్‌ కూటికి పేదోడుగని గుణానికి కాదు. పద్ధతికల్ల కుటుంబం. భాభీ గూడ ఉన్న దాంట్లొనే గుట్టుగ సంసారం గుంజుకొస్తాంది. అంతమంది మగపిల్లలు ఉన్నగాని ఇంట్లె ఉన్నరో లేరో అన్నట్టుంటరు’ ‘అదైతే నిజమే. పొల్లగాండ్లు తల్లి నోట్లెకెల్లి ఊసిపడ్డట్టె ఉన్నరు ముద్దుగా’ కరీంబీ జోడించింది. ‘మన టౌన్ల రెండొందల గడప ముసల్మాన్లలో అంతా ఏదో యాపారం చేసుకునో, చిన్న నౌకరీలు చేసుకునేటోల్లేనాయె. పిలగాండ్లను పెద్దగ చదివిస్తున్నోల్లు గూడా కనవడతలేదు. మనకు ముగ్గురు ఆడపిల్లలాయె. ఇప్పట్నుంచి ఆలోచన చెయ్యకపోతే కష్టమైతదని అన్పిస్తుంటది’ ‘నువ్వనేది నిజమే బేటా’ ‘మన పెద్ద పిల్ల సాబిరాను ఫసీకి ఇస్తమని సంబంధం ఖాయం చేసుకొని, ఫసీని మనమే చదివిద్దాం. ఇద్దరి చదువు అయిపోయి జాబ్‌లు వచ్చినంక పెళ్ళి చెయ్యొచ్చు. ఏమంటరు అమ్మీజాన్‌’ ‘నా మతిల ముచ్చెట గుంజకున్నవ్‌ పొల్ల. నాకైతే సమ్మతమే’ అంది కరీంబీ. ‘ఇట్ల బాగుంటదా అమ్మీ?’ కొడుకు అడిగాడు. ‘ఏమైతది బేటా.. ఇండ్ల బాగుండక పోయేదేంది? కాలంతోని మనం మారాలె. అవురత్‌ బచ్చీలను బాగా సదివిద్దాం అనుకొంటుంటిమి. బిడ్డలు ముద్దుగ సదువుకొంటున్నరు. రేపు వాల్లు మంచి పొజిషన్ల కొచ్చినంక అంతకు మీద ఉన్నోన్ని సూడకపోతే కుదురుతదా? గప్పుడు ముక్కుమొకం జెవలనోళ్ళకు ఇచ్చుడు కంటే ఇదే నయ్యం’ ‘సరె మీరిద్దరంటున్నరు గదా. అట్లనే చేద్దాం. అమ్మీ నువ్వు నబీ సాబ్‌ను పిలిచి మాట్లాడు. నేను ఫసీతోని మాట్లాడుత. పిల్లల ఆలోచనా తెలుసుకోవాలి కదా’ అన్నాడు రఫీ. తెల్లారి నబీ సాబ్‌ ‘అంత కంటెనా ఫుప్పూ’ అన్నాడు ఖుష్‌ఖుష్‌ అవుతూ. ఒకసారి భార్య షబ్నంను, కొడుకును విచారించి చెప్తానన్నాడు. సాబిరా అప్పుడు తొమ్మిదో క్లాసులో ఉంది.  రఫీ.. ఫసీతో మాట్లాడాడు. ‘నిజంగ ఇస్తరా సార్‌’ తలొంచుకొని సిగ్గుపడ్డాడు పద్ధెనిమిదేళ్ళ ఫసీ. అన్ని వైపుల నుండి సరేననుకున్నాక ఒక ఆదివారం పూట నబీ సాబ్‌ కుటుంబాన్ని, మరో ఇద్దరు జమాత్‌ వాళ్లని ఇంటికి దావత్‌కు పిలిచాడు రఫీ. అన్నీ మాట్టాడుకొని సంబంధం ఖాయం చేసుకున్నారు. పిల్లల చదువులైపోయి, ఉద్యోగాలు వచ్చాక పెళ్ళి చేద్దామని ఇరువైపులా ఒప్పుకున్నారు. ఈ విషయమై పిల్లల దగ్గర ఎక్కువ మాట్లాడడం మంచిది కాదని, వాళ్ళ చదువుకు ఆటంకం కలుగుతుందని ఆ రోజు పిల్లలిద్దర్నీ ఆ దావత్‌లో లేకుండా చూసుకున్నాడు రఫీ. వారం రోజుల్లో ఫసీని యూనివర్శిటీ క్యాంపస్‌లో చేర్చి కావలసినవన్నీ సమకూర్చి వచ్చారు రఫీ, నబీ సాబ్‌లు. ఫసీ, సాబిరా పోటాపోటీగా చదువుతున్నారు. టెన్త్‌లో సాబిరా డిస్ట్రిక్ట్‌ ఫస్ట్‌ వచ్చింది. ఫసీ కూడా ప్రతీ సెమిస్టర్‌లో టాపర్‌గా నిలుస్తున్నాడు.  సాబిరా ఇంటర్‌ పస్టియర్‌ చదువుతున్నప్పుడు ఫ్రెండ్‌ సౌమ్య ఒక రోజు సాబిరాను పక్కకు పిలిచింది. ‘సాబిరా! మీవోడు సిగరెట్‌ తాగుతున్నడు మొన్న దోస్తులతోని’ అంది. సాబిరా అక్కడ్నుంచి స్పీడ్‌గా సైకిల్‌ తొక్కుతూ రొప్పుతూ ఇంట్లోకి వచ్చింది. అప్పుడే స్కూల్‌ నుంచి వచ్చిన రఫీ  ‘ఏంది బేటా! ఎందుకంత తొందర. నిమ్మలంగ రావద్దా...’ సాబిరా నుదటి మీద చెమటను తన కర్చీఫ్‌తో తుడిచాడు. సాబిరా చాలా అసహనంగా ఉందని గమనించాడు. ‘ఏంది బేటా ఏమైందీ?’ ‘అబ్బాజాన్‌! నేను ఫసీని చేసుకోను. వాడు గల్లీల పోరగాండ్లతో సిగరెట్‌ తాగుతున్నాడు’ ‘నేను అడుగుతా బేటా’ ‘అడుగుడు లేదు ఏం లేద్‌ . నేను చేసుకోను’ తేల్చి చెప్పింది సాబిరా. గేటు వైపూ, లోపలికీ తల తిప్పి చూశాడు రఫీ. ఇంకా షాపు నుంచి కరీంబీ, స్కూల్‌ నుంచి జమీల రాలేదు.  ‘బేటా! నువ్వు వద్దంటే వద్దు. ఏం చేసుకోవద్దు. అమ్మీకి, దాదీకి చెప్పకు. నీ ఈపు సాప్‌ జేస్తరు. టైం వచ్చినప్పుడు నేను చూసుకుంటలే. ఇవ్వేవి మనసులో పెట్టుకోకుండా బాగా చదువుకో’ అన్నాడు. ‘నిజంగా’ ‘నిజ్జం బేటా’ ఆ తర్వాత ఎప్పుడూ ఫసీ ప్రస్తావన రాలేదు ఇంట్లో. చిన్నప్పటి నుంచి సాబిరా ఏం చేసినా రఫీకి నచ్చుతుంది. డిగ్రీ అయిపోయిన రెండేళ్ళలో సాబిరాకు రెండు గవర్నమెంట్‌ ఉద్యోగాలు వచ్చాయి. మూసగా ఉండే ఆ రెండు ఉద్యోగాలు నచ్చలేదు. ఆ ఉద్యోగాలకు వెళ్ళనని తెగేసి చెప్పింది. ప్రతి పని ప్లాన్‌ ప్రకారం చేసే జమీలకు, కరీంబీకి ఈ విషయం మింగుడు పడలేదు. ఇంట్లో పెద్ద యుద్ధాలే జరిగాయి. ఇష్టంలేని పని ఏదైనా తప్పనిసరిగా చెయ్యాల్సి వచ్చినప్పుడు సాబిరా మొండికేసేది. ఎదురు తిరిగేది. ఎలాంటి పరిస్థితుల్లో అయినా అబ్బాజాన్‌ రఫీ సాబిరా పక్షానే నిలబడతాడు. జమీలకు, కరీంబీకి బాగా కోపం వచ్చేది. ‘జైసా బాప్‌... వైసీ బేటీ’ అని తిట్టిపోసేది జమీల. ఫసీ విషయంలో కూడా భార్యకు, తల్లికి ఏం చెప్పుకున్నాడో వాళ్లు అతని సంగతి సాబిరా ముందు ఎత్తలేదు. కాలక్రమంలో ఆ విషయమే మర్చిపోయింది సాబిరా. ఇన్నాళ్ల తర్వాత మళ్లీ ఫసీ కనిపించి సాబిరాకు అన్నీ మనసులో మెదిలాయి. సాయంత్రం పార్టీకి వెళ్లింది. పార్టీ జరుగుతున్న ప్రదేశమంతా కన్పించేలా కార్నర్‌ టేబుల్‌ ఎంచుకొని తన పేరు రాసిపెట్టి ఉన్న స్టాండ్‌ని ఆ టేబిల్‌ పైకి మార్చి, అక్కడే కూర్చుంది సాబిరా. నెమ్మదిగా ప్రదేశమంతా నిండింది. వచ్చిన డెలిగేట్స్‌ విజిటింగ్‌ కార్డ్స్‌ మార్చుకుంటూ నెట్‌ వర్కింగ్‌లో బిజీగా ఉన్నారు. పార్టీ ఏర్పాట్లు పర్యవేక్షించి సాబిరా టేబిల్‌ దగ్గరకి వచ్చాడు ఫసీఉద్దీన్‌. సాబిరా పలకరింపుగా నవ్వి, ఎదురుగా ఉన్న కుర్చీ చూపించింది. ‘ఇంతకీ నేను సిగరెట్‌ తాగానని చాడీ చెప్పిన సౌమ్య ఎక్కడ ఉంది?’ అడిగాడు. ‘మన డిస్ట్రిక్ట్‌ హాస్పిటల్లో మెడికల్‌ ఆఫీసర్‌’ ‘నాకు అప్పుడే తెలిసి ఉంటే ఆ పిల్ల చెవి మెలేసి నిజం చెప్పించే వాడిని’ అన్నాడు ఫసీ. ‘అంటే అది నిజం కాదా?’ ‘ఏం చేస్తాంలెండి. కొన్నిసార్లు అంతే. మా ఫ్రెండ్స్‌ అందరూ మా ఇంటి గల్లీ చివర చెట్టు కింద చేరి సిగరెట్‌ తాగుతున్నారు. సిగరెట్‌ పొగ రింగులు రింగులుగా వదులుతున్నారు. సరదాగా నేను కూడా ట్రై చేశా. రింగులు రాకపోగా సౌమ్య కంట్లో పడ్డా. సిగరెట్‌ తాగడం అదే మొదలు అదే చివర. మా ఇంట్లో వరకే చెప్పి తిట్టిస్తుంది అనుకున్నా.. మీకు చెప్పిందని ఎప్పటికో తెలిసింది. అప్పటికే ఇర్రిపేరబుల్‌ డ్యామేజ్‌ జరిగిపోయింది’ సాబిరా నవ్వాపుకుంటూ ‘నాకు తెలిసిందని మీకెవరు చెప్పారు?’ అంది. ‘ఓ రెండుమూడు ఏళ్ళకు మా అబ్బా కోపంతో ఊగిపోతూ నీ సిగరెట్‌ తగలబడిపోను. బంగారమసుంటి సంబంధాన్ని కాల్లతో తన్నుకున్నవని తిట్టే తిట్ల మధ్య తెలిసింది. మీతో మాట్లాడుదామనుకున్న. ధైర్యం చాలలేదు’ ‘మరి మా అబ్బాజాన్‌ మాట్లాడుతానన్నాడే ఆ రోజు. ఏం మాట్లాడలేదా?’ ‘రఫీ సార్‌ ఒకసారి నన్ను చూడటానికి క్యాంపస్‌కు వచ్చారు. మెస్‌ ఫీజు కట్టి ఇద్దరం హోటల్‌కి వెళ్ళి బిర్యానీ తిన్నాక నన్ను మళ్ళీ క్యాంపస్‌లో దింపి వెళ్తుంటే మాము.. సాబిరా ఎట్లుంది? అని మీ గురించి అడిగా. బాగుంది బేటా. కాని బేటా! చదువు మీద ఎక్కువ ద్యాసపెట్టు . మీరిద్దరు పెద్దయినంక కూడా ఒకళ్ళనొకళ్ళు ఇష్టపడితే తప్పకుండ నిఖా జేస్తం. ఇద్దర్లో ఏ ఒక్కరికి ఇష్టం లేకపోయినా వద్దు. ఇద్దరు బాగుండాలంటే ఇద్దరి ఇష్టం కూడా ముఖ్యం. ఆనాడు ఎట్ల రాసి పెట్టుంటే అట్ల జరుగుద్ది. సాబిరా గురించి ఎక్కువ ఆలోచించకు అన్నారు. కొంచెం భయం వేసింది. కానీ ప్రతినెలా వచ్చి చూసి ఫీజులు కట్టి వెళ్ళేవాళ్ళు. నాకు ఎప్పుడూ అనుమానం రాలేదు. ఎప్పటికో తెలిసింది ఈ విషయం. అప్పటికే మీరంతా హైదరాబాద్‌ వెళ్ళిపోయారు మీ చదువుల కోసం. చాన్నళ్ళు బాధపడ్డా! సాబిరాకు తండ్రి గుర్తుకొచ్చాడు. రింగుల క్రాఫు, బక్క పలుచటి దేహం, లూజ్‌ ప్యాంట్‌ ఫుల్‌ హ్యాండ్స్‌ షర్ట్‌తో నవ్వుతూ ఉండే తండ్రి. ఎప్పుడూ తన తరఫున ఆలోచించే తండ్రి. ‘సంబంధం వద్దనుకున్నాక నా ఫీజులు కట్టడం మానేయొచ్చు రఫీ సార్‌. కాని ఒక మాస్టర్‌గా ఆయన స్టూడెంట్‌ గురించి ఆలోచించారు. అది పెద్ద గొప్పేం కాదు. మంచి టీచర్‌ ఎవరైనా అలాగే చేస్తారు. కాని ఆడపిల్ల అభిప్రాయానికి విలువ ఇచ్చి, అభిప్రాయాలు రుద్దకుండా మీ ఇష్టానికి మిమ్మల్ని ముందుకు సాగనిచ్చారు చూడండి. అది తండ్రిగా ఆయన అసలైన గొప్పతనం’ అన్నాడు ఫసీ. సాబిరా కళ్లు ఉద్వేగంతో తడి అయ్యాయి. ‘ఓ పదేళ్ళ నుంచి మిమ్మల్ని ఫాలో అవుతునే ఉన్నా. మీరు ఎదుగుతున్న కొద్దీ అయ్యో ... మిస్‌ అయ్యానే అన్పించేది. కానీ ఇవ్వాళో విషయం అర్థమైంది. ఒకవేళ మీరు నన్ను చేసుకొని ఉంటే జీవితంలో ఇంత ఎదిగేవారు కాదు. ఒక సివిల్‌ సర్వెంట్‌ భార్య హోదా మీ ఎదుగుదలకు అడ్డుకట్ట వేసేది. రెక్కలు కత్తిరించకుండా స్వేచ్ఛగా ఎదగనిచ్చిన రఫీ మాస్టర్‌ కూతురు కావడం వల్లే ఇదంతా మీకు సాధ్యమైంది. చూడండి... అవార్డు తీసుకునే వేదిక మీద మీరున్నారు. మీకు మర్యాదలు చేయాల్సిన హోదాలో నేను ఉన్నాను’ అన్నాడు ఫసీ నవ్వుతూ. ‘వన్స్‌ అగైన్‌ కంగ్రాచ్యులేషన్స్‌. రఫీ మాస్టర్‌కు నా సలాములు చెప్పండి’ అన్నాడు లేచి వెళుతూ. సాబిరా అతనికి చేయి ఊపి ఫోన్‌ చేతిలోకి తీసింది. ‘అబ్బాజాన్‌కు ఫోన్‌ చేయాలి’ అనుకుంది. ఇప్పుడు సాబిరా తండ్రికి వీడియో కాల్‌ చేస్తుంది. కృతజ్ఞతలు చెప్పదు. ఎందుకంటే తాను మరింత ఎదగడమే తండ్రి పట్ల తాను చూపదగ్గ కృతజ్ఞత అని సాబిరాకు తెలుసు. -రుబీనా పర్వీన్‌ 

ఎయిర్‌పోర్టు నుంచి కోయంబత్తూర్‌ టౌన్‌లోకి ఎంటర్‌ కాగానే మొదట నన్నాకర్షించింది ఊరు మొత్తం అంటించి వున్న జంబో సర్కస్‌ బొమ్మలు. నాకు కొత్త ఊర్లు, ప్రదేశాలు చూడటం, సర్కస్‌లు, పద్య నాటకాలు, పాత క్లాసిక్‌ సినిమాలన్నా.. పురాతన గుళ్లూగోపురాలూ, రాజుల కోటలూ అన్నా యిష్టం. కేశవ దిగిన పార్కు ఇన్‌ హాటల్‌కు వెళ్లాను. వాడు నాకోసం లాంజ్‌లో వెయిట్‌ చేస్తున్నాడు. నాబసను అక్కడే ఏర్పాటు చేశాడు. కుశల ప్రశ్నలయ్యాక కాఫీలు తాగాం. కాఫీ చాలా బావుంది. తమిళనాడులో ఎక్కడకు పోయినా ఫిల్టర్‌ కాఫీలు, వేడివేడి యిడ్లీ సాంబార్‌ నాకు ప్రత్యేక ఆకర్షణ.  ‘వెళ్దామా?’ అన్నాను. ‘వరుణ్‌కి డ్యూటీ అయిపోయింది. హాస్టల్‌కు  వెళ్లిపోయాడంట! రేపు మోర్నింగ్‌ పదింటికి కార్డియాలజీ వార్డులో మనల్ని  కలవమన్నాడు’ చెప్పాడు కేశవ. ‘టైమ్‌ సిక్స్‌ అయ్యింది. మరిప్పుడేం చేద్దాం?’ అన్నాను హాల్లో గోడకున్న గడియారం చూస్తూ. ‘ఊర్లో జంబో సర్కస్‌ ఆడుతుందిరా. వచ్చేప్పుడు పోస్టర్లు చూశా. నీకూ నాలాగే సర్కస్‌ అంటే ఇష్టంగా! పోదామా? మంచి టైమ్‌ పాస్‌’ అన్నాడు కేశవ. వాడికి నా మైండ్‌ రీడింగ్‌ బాగావచ్చు. మనసు తెలిసి నడుచుకునే వాడేగా మంచి స్నేహితుడు. ‘పోదాం పదరా’ అన్నాను నవ్వుతూ. ‘అన్నపూర్ణ సర్కస్‌కి రానంది. రూమ్‌లో రెస్ట్‌ తీసుకుంటుందిలే!’ అన్నాడు. కారులో బయలుదేరాం. ∙∙  మేము సర్కస్‌ దగ్గరకు చేరేసరికి ఏడు దాటి పోయింది. గేట్‌ మూసేసి వుంది. లోపల షో జరుగుతోంది. ప్రత్యేకమైన మ్యూజిక్‌ వినిపిస్తోంది. ‘షో షురూ హోగయా సాబ్‌! డేఢ్‌ గంటా హోగయా!’ గేట్‌ కీపర్‌ చెప్పాడు. ‘ఏం చేద్దాంరా?’ అన్నట్టుగా నావంక చూశాడు కేశవ. ‘మీ మేనేజర్‌ ఎక్కడ?’ అనడిగితే.. దూరంగా టెంట్‌లో కూర్చున్న మనిషిని చూపించాడు గేట్‌ కీపర్‌. వెళ్లి పరిచయం చేసుకున్నాం. ‘మేరా నామ్‌ రంజిత్‌’ అన్నాడు షేక్‌హేండ్‌ యిస్తూ. మాకు సర్కస్‌ అంటే ఎంతిష్టమో ది గ్రేట్‌ ఒరియంటల్‌ సర్కస్‌ నుంచి జేమిని, గ్రేట్‌ బాంబే సర్కస్‌ దాకా నేను చూసిన సర్కస్‌లు, కేరళలో వున్న సర్కస్‌ స్కూల్స్‌.. వాటి చరిత్ర అంతా  చెప్పేసరికి ఫిదా అయిపోయాడు. మమ్మల్ని టెంట్‌ లోపల రింగ్‌ దగ్గరకు తీసుకెళ్ళి కుర్చీల్లో కూర్చోపెట్టాడు. అతనూ వచ్చి మాపక్కనే కూర్చున్నాడు. అప్పుడు సైకిల్‌ షో నడుస్తోంది. టెంట్‌లో ఇరవై, ముప్పై పర్సెంట్‌ కూడా నిండలేదు. కుర్చీలు కొన్ని నిండినయి. గేలరీలో జనం ఆ మూలొకరు ఈ మూలొకరు కూర్చున్నారు. సైకిల్‌ షో అయిపోయింది. జోకర్లు వచ్చారు. కొంచెం వయసు మళ్ళిన వాళ్ళే జనాన్ని నవ్వించడానికి కిందా మీదా పడుతున్నారు. ఒక పక్కనుంచి కొంతమంది నెక్స్‌ట్‌ ఐటమ్‌ కోసం నెట్స్‌ కడుతున్నారు. ‘ఇప్పుడు ట్రపీజ్‌ ఆట మొదలవుతుంద’ని మైక్‌ లోంచి ఏనౌన్స్‌మెంట్‌ వినిపించింది. మాతో పాటు కూర్చున్న సర్కస్‌ మేనేజర్‌  లేవబోతూంటే.. ‘సర్కస్‌లో ట్రపీజ్‌ ఆర్టిస్టులు చాలా గ్రేట్‌ సార్‌. వాళ్ళంటే నాకు చాలా యిష్టం’ అన్నాను. అతని కళ్ళల్లో వెయ్యి కరెంట్‌ బల్బుల వెలుగు కనిపించింది.  మళ్ళీ మైకులో నుంచి ఎనౌన్స్‌మెంట్‌ వినిపించింది ‘రంజిత్‌ యువర్‌ ఐటమ్‌’ అని. అతను ట్రపీజ్‌ ఆర్టిస్ట్‌ అని అప్పటిదాకా చెప్పనే లేదు. మేం ఆశ్చర్యంగా అతని వంక చూస్తుంటే కొంచెం కుంటుతూ నడుస్తూ టెంట్‌ లోపలికెళ్ళాడు. ఆకాశమంత ఎత్తులో ఉయ్యాల కట్టుంది. అప్పటికే నలుగురు ట్రపీజ్‌ ఆర్టిస్ట్స్‌ అక్కడ నిలబడి వున్నారు. లైటింగ్‌ మారింది. పైన చుక్కల ఆకాశం నీలిరంగులో అంతా వెన్నెల పరచుకున్నట్టుగా లైటింగ్‌ వుంది. చూసేవాళ్ళకు వాళ్ళు ఆకాశంలో ఉన్నట్టే వుంది. ఉయ్యాల షో మొదలయ్యింది. సన్నగా మధురమైన సంగీతం వినిపిస్తోంది. రంజిత్‌ ఉయ్యాల మీద వూగుతుంటే మా గుండెలు దడదడలాడినయి. ‘జీనా యహా! మర్నా యహా.. యిస్‌ కే సివా జానా కహా!’ అంటూ వయొలిన్‌ మీద సంగీతం వినిపిస్తోంది. అతను ఫీట్‌ చేస్తున్నంత సేపూ జనం భయంతో ఊపిరి బిగపట్టుకుని చూస్తున్నారు. షో జరిగినంతసేపు సంగీతం జనాల్ని మైమరిపిస్తూనే వుంది. ఫీట్‌ అయిపోగానే పెద్ద పెట్టున చప్పట్లు మోగినవి. షో అయిపోయింది. మేం హోటల్‌కు వచ్చే వరకు సర్కస్‌ మేనేజర్‌ కమ్‌ ట్రపీజ్‌ ఆర్టిస్ట్‌ రంజిత్‌ ధైర్యసాహసాల గురించి, సర్కస్‌ బతుకుల గురించే మాట్టాడుకున్నాం. ఆరాత్రి నాకు సరిగ్గా నిద్ర పట్టలేదు. బాల్కనీలోకొచ్చి కూర్చున్నాను. నవంబర్‌ నెల. బయట చల్లగా వుంది. ఊరంతా వెన్నెలతో తడిసిపోతోంది. మధుమాలతి పూల వాసన అలుముకుంది. ‘జీనా యహా మర్నా యహా యిస్కే సివా జానా కహా!?... ’ పాట రేడియోలో దూరం నుంచి వినిపిస్తోంది. పోయి పడుకున్నాను.  అన్నీ కలలే! సర్కస్‌ గురించే...! ∙∙  ఉదయాన్నే లేచి తయారయ్యి నేను, కేశవ, అన్నపూర్ణ.. ముగ్గురం కుప్పుసామి నాయుడు మెడికల్‌ కాలేజీకి వెళ్ళాం. అక్కడే వరుణ్‌ కార్డియాలజీలో పీజీ చేస్తున్నాడు. అప్పటికే ఏడాది కోర్స్‌ అయిపోయింది. అయినా దీనిమీద ఇంటరెస్ట్‌లేదనీ మానేస్తాననీ రోజూ ఫోన్‌చేసి అమ్మ నాన్నలను యిబ్బంది పెడుతున్నాడు. ఈ విషయం వరుణ్‌ ఫస్ట్‌ ఇయర్లో చేరిన దగ్గరనుంచీ నాకు చెపుతూనే వున్నాడు. నేనూ వాడికి నచ్చచెపుతూనే వున్నాను. ‘ఎడ్జస్ట్‌ అవుతాడు లేరా’ అని కేశవకూ ధైర్యం చెపుతున్నాను. అందరికీ జీవితంలో యిష్టమైన పని దొరకదు! దొరికిన పనిలోనే ఎడ్జస్ట్‌ కావాలి. చాలామంది యిష్టంలేని పనులే చేస్తూ జీవితంలో చాలా సాధించిన వారున్నారు. నచ్చినవి మెచ్చినవి అందరికీ దొరకవు. దీనికి పెళ్లికూడా మినహాయింపు కాదు. బాపు బొమ్మలాంటి భార్య కావాలని కోరుకోని కుర్రోడు వుంటాడా? సినిమా హీరోలాంటి అబ్బయి కావాలని కోరుకోని అమ్మాయిలు వుంటారా? జీవితంలో చాలా మంది దొరికిన వాటితోనే సర్దుకుపోతారు. జీవితమంటేనే ఎడ్జస్ట్‌మెంట్‌. నాకెప్పుడూ ఆత్రేయ రాసిన సినిమా పాట ఒకటి గుర్తుకు వస్తూ వుంటుంది. ‘అనుకున్నామని జరగవు అన్నీ అనుకోలేదని ఆగవు కొన్ని జరిగేవన్నీ మంచికనీ అనుకోవటమే మనిషి పని’ అంటూ జీవితసత్యాన్ని యెంత సింపుల్‌గా చెప్పాడు మనసు కవి! మొన్న సడెన్‌గా ఫోన్‌చేసి నన్ను అర్జెంట్‌గా కోయంబత్తూర్‌ రమ్మన్నాడు కేశవ. నేను రైటర్‌నని, కొంచెం ఖాళీ టైమ్‌ దొరికితే ఊర్లు, కొండలూ, గుట్టలు, అడవులు పట్టుకు తిరుగుతాననీ తనకూ అలా తిరగటం, కవితలు, కథలు రాయటం చాలా యిష్టమనీ చెప్పేవాడు వరుణ్‌ చిన్నప్పుడు. నవ్వేవాణ్ణి. జీవితంలో సెటిల్‌ అయ్యాకే నాకున్న ప్యాషన్స్‌ నెరవేర్చుకుంటున్నానని అతనితో చెప్పా. తన తండ్రికెప్పుడూ యిరవై నాలుగు గంటలూ  పేషెంట్లతోనే సరిపోతోందని, పేషంట్స్‌ వల్ల తనూ ఎప్పుడూ బయటికెళ్లడని, పిల్లల్నీ తీసుకెళ్లడని.. కనీసం సినిమాలక్కూడా తీసుకుపోడని కేశవ మీద ఫిర్యాదు చేసేవాడు వరుణ్‌. పిల్లలు ఎప్పుడూ.. తల్లిదండ్రులు తమ దగ్గరే వుండాలని కోరుకుంటారు. ఆ వయసుకు అది సహజం. ఆ వయసు పిల్లలకు తల్లిదండ్రుల బరువు బాధ్యతలు తెలియవు. వరుణ్‌కు సాహిత్యం, సంగీతం అంటే యిష్టం. చిన్నప్పుడు తెలుగులో ఆశువుగా కవితలు అల్లేవాడు. కొంచెం పెద్దయ్యి టెన్త్‌ దాటాక ఇంగ్లిష్‌లో చిన్నచిన్న కవితలు రాసేవాడు. బాగుండేవి. వాడి టాలెంట్‌ని మెచ్చుకునేవాణ్ణి.  ‘నేను మీ అంత రైటర్‌ని కావాలి అంకుల్‌’ అనేవాడు. ‘రే! కవితలు, సంగీతం కడుపు నింపవు. ముందు కష్టపడి బాగా చదువుకో. మీ డాడీలాగా గుండె డాక్టర్‌వి అయ్యి మంచి పేరు తెచ్చుకోవాలి’ అనే వాణ్ణి. వరుణ్‌ మెడిసిన్‌ చదివేప్పుడు కాలేజీ మేగజైన్‌కి ఎడిటర్‌. ఆ ఏడాది మంచి మేగజైన్‌ తెచ్చాడు. వాడికి నేనంటే గౌరవం. నేను చెపితే వాడు వింటాడని కేశవ్‌ ఆశ. అందుకే నన్ను యిక్కడికి రమ్మన్నాడు. ∙∙  మా కోసం కార్డియాలజీ ముందు వెయిట్‌ చేస్తున్న వరుణ్‌.. మేం వెళ్లగానే.. మమ్మల్ని కేంటీన్‌కి తీసుకెళ్ళాడు. నలుగురం ఒక కార్నర్‌ సీట్‌లో కూర్చున్నాం. అది మెడికల్‌ స్టూడెంట్స్, డాక్టర్స్‌ కేంటిన్‌. టీ టైమ్‌ కాబట్టి సందడిగా వుంది. ఏం తీసుకుంటారని అడిగాడు మమ్మల్ని. కాఫీ చాలు అన్నాం. మాకు కాఫీలు చెప్పాడు. తను పొంగల్‌కి ఆర్డర్‌ ఇచ్చుకున్నాడు. రాత్రి ఎక్కడికెళ్ళారనీ అడిగాడు.  జంబో సర్కస్‌కెళ్ళామని చెపుతూ.. ఆ సర్కస్‌లోని మేనేజర్‌ కమ్‌ ట్రపీజ్‌ ఆర్టిస్ట్‌ గురించి చెప్పా. తను పదేళ్ల కిందట ఉయ్యాల మీద ఫీట్‌ చేసేప్పుడు పైనుంచి కింద పడితే ఒకకాలు మొత్తం నుజ్జునుజ్జయి పనికిరాకుండా పోయిందనీ, దాన్ని తీసేసి ఆర్టిఫీషియల్‌ లెగ్‌ పెట్టారనీ.. యిప్పుడతను దాంతోనే వున్నాడనీ, ఒక్క కాలితోనే యిప్పటికీ ఉయ్యాల మీద ఫీట్‌లు చేస్తున్నాడనీ వివరిస్తూ రాత్రి ఎంతగొప్పగా ఫీట్‌ చేశాడో కూడా చెప్పాను. ‘యీ వయసులో కూడా ఒక్కకాలితో ఉయ్యాల మీద అంత ఎత్తులో ఆ ఫీట్స్‌ మీకెందుకండీ’ అని మేం అంటే.. అతనేం చెప్పాడో తెల్సా.. యానిమల్‌ క్రూయెల్టీ యాక్ట్‌ కింద ట్వంటీ యియర్స్‌ బ్యాక్‌ సర్కస్‌లో వైల్డ్‌ యానిమల్స్‌ని బ్యాన్‌ చేశారనీ, అప్పటి నుంచి జనం, పిల్లలు సర్కస్‌లకు రావటం బాగా  తగ్గిపోయిందనీ, అంత పెద్ద ఎస్టాబ్లిష్‌మెంట్‌ మెయింటెనెన్స్, స్టాఫ్‌ జీతాలు, యానిమల్స్‌కి ఫుడ్, వాళ్ల ట్రాన్స్‌పోర్ట్‌ ఖర్చులకూ.. సర్కస్‌ తప్ప మరేమీ తెలియని తామూ బతకాలంటే సర్కస్‌ నడవాల్సిందే! అందుకు అక్కడున్నందరూ ఏదో ఒకపని తప్పకుండా చెయ్యాల్సిందే! కాబట్టి ద షో మస్ట్‌ రన్‌ అన్నాడు ఎంతో నిబ్బరంగా అని చెబుతూ రాత్రి సెల్‌ఫోన్‌లో మేం తీసిన ఫొటోలను చూపించా. ఇంటరెస్ట్‌గా చూశాడు. ‘నాకూ చెపితే మీతో వచ్చేవాణ్ణిగా! సర్కస్‌ అంటే నాకూ యిష్టమే. చిన్నప్పుడు మా ఊరికి వచ్చిన సర్కస్‌లన్నీ చూపించేవాడు డాడీ’  అన్నాడు వరుణ్‌. అతను ఆర్డర్‌ యిచ్చిన పొంగల్‌ వచ్చింది. తీసుకున్నాడు. మేం కాఫీలు తాగుతూ.. ‘హార్ట్‌ స్పెషలిస్ట్‌ అయితే ఎంతమంది రోగుల ప్రాణాలు కాపాడవచ్చో, హాస్పిటల్‌ వుంటే ఎంతమందికి ఎంప్లాయ్‌మెంట్‌ వుంటుందో నీకు తెలియదా? మీడాడీ హాస్పిటల్‌ పెట్టాక ఆ చుట్టుపక్కల గుండెజబ్బుల రోగులు ఎంతమంది బతికింది, రోగులకు యిరవైనాలుగు గంటలూ ఎలా సేవ చేస్తున్నదీ నువ్వు చుడాటంలా?’ అన్నాను. నేను చెప్పేది వింటూ రాత్రి సర్కస్‌లో తీసిన ఫొటోలు ఆసక్తిగా చూడసాగాడు. నేను కాఫీ కప్పు పక్కన పెట్టి ‘నువ్వు అలా మొండిగా వుంటే ఎలారా? మేం అరవైలోకొస్తున్నాం. ఓపిక తగ్గాక ఆ హాస్పిటల్‌ ఎవరు నడుపుతారు?’ అన్నాను కుర్చీలోంచి లేస్తూ. అన్నపూర్ణ, కేశవ మౌనంగా కూర్చున్నారు.  వరుణ్‌ పొంగల్‌ తినటం అయిపోయింది. వాటర్‌ తాగి బాటిల్‌ పక్కన పెట్టి ‘అంకుల్‌  మీరు యింతకు ముందు ఈషా ఫౌండేషన్‌ జగ్గీ వాసుదేవ్‌ ఆశ్రమం చూశారా?’ అనడిగాడు. చూడలేదన్నట్టుగా తలలూపాం ముగ్గురం. ‘భలేవారే! ఇంతదూరం వచ్చి ఈషా ఫౌండేషన్‌ చూడకుండా పోతారా? పదండి పోదాం’ అన్నాడు. నలుగురం జగ్గీ వాసుదేవ్‌ ఆశ్రమానికి వెళ్ళాం. నల్ల గ్రానైట్‌తో చేసిన శంకరుడి విగ్రహం అద్భుతంగా వుంది. జగ్గీ వాసుదేవ్‌.. ఆశ్రమంలో లేరు. ఎక్కడో ప్రవచనాలు చెప్పడానికి పోయారంట! అక్కడి నుంచి తిరిగి వచ్చాక.. కేశవ, అన్నపూర్ణ వూరెళ్ళి పోయారు. ఈవినింగ్‌ ఫ్లైట్‌కి నేనూ హైద్రాబాద్‌ వచ్చేశా. ∙∙  నేను వూరొచ్చాక కేశవ నుంచి ఫోన్‌ లేదు. ఫోన్‌ చేస్తే డల్‌గా మాట్లాడాడు.  మూడురోజుల తర్వాత ఉదయాన్నే  జిమ్‌కెళుతుంటే వరుణ్‌ నుంచి ఫోన్‌ వచ్చింది. ఏం చెబుతాడోనని టెన్షన్‌గా వుంది. ‘రాత్రి జంబో సర్కస్‌కెళ్ళాను అంకుల్‌. డోంట్‌ వర్రీ ద షో విల్‌ రన్‌’ అన్నాడు. వాడి మాటలు నా చెవిలో అమృతాన్ని నింపాయి. -డాక్టర్‌ నక్కా విజయ రామరాజు  చదవండి: ఆ ఊరంతా అద్దెకు.. ఒక్క రోజుకు ఎంతంటే?

నాకు కరోనొచ్చి సావు మంచాలకెల్లి లేసొచ్చిన. కరోన కష్టకాలం నుంచి జనమంత బైటికొస్తుండ్రు యిప్పుడిప్పుడే. కరోన రువ్వడి సల్లబడ్డది. మా నలుగురక్కలు నన్ను సూడనీకొచ్చిండ్రు వూరి నుంచి. మా లచ్చక్క, రాజక్క, దుర్గక్క, సమ్మక్కలు సంచులు కిందవెట్టి, పక్కనున్న పంపుకాడ కాళ్లు కడుక్కొని నన్ను సూడంగనే మా పెద్దక్క సమ్మక్క మొకాన కొంగుబెట్టి సోకాలు బెట్టింది నన్ను బట్టుకొని. ‘నువ్వు డిల్లీకుల్లిగడ్డ సెల్లో... ఓ సెల్లా గిది వూరన్నగాకపాయె సెల్లో... ఓ సెల్లా... గిది వాడన్నగాకపాయె సెల్లో... ఓ సెల్లా... మేమే తొవ్వకద్దుము సెల్లో... ఓ సెల్లా... మాకు గావురాల సెల్లెవు సెల్లో... ఓ సెల్లా మా సిన్నా సెల్లెవూ సెల్లో... ఓ సెల్లా... గీ కరోన గాలిపోవు సెల్లో... ఓ సెల్లా... నీకెట్లా అచ్చే సెల్లో.. ఓ సెల్లా’ గిట్లా వల్లిచ్చుకుంట ఏడిస్తే... దుక్కమ్‌ రానోల్లగ్గూడ దుక్కమెగదన్నుతది. మా అక్కలందరు కండ్లు దారలు గట్టంగ ఎక్కెక్కిపడి ఏడుస్తుండ్రు. నేంగూడ నా దుక్కాన్ని కలుపుకున్న. మల్లా సదుమాయించుకొని.. ‘అరే పెద్దక్కా ఏడువకే నాకేమైంది? మంచిగనే వున్న’ అని ఆమెతోని అందరక్కల్ని వూకించిన. శోకాలు బెట్టిన పెద్దక్కను కుర్సిల కూసోబెట్టి నీల్లు తాగిపిచ్చి మొకమంత కొంగుతోని తూడ్సిన. అందరక్కలు నీల్లు తాగి నిమ్మలమైండ్రు.  నా కాళ్లు సేతులు ఒత్తి సూసి మా లచ్చక్క ‘ఏంది సెల్లె గింత మెత్తగైనవు? కండ్లు, పండ్లెల్లి మనిషంత బొక్క బొక్కయినవు’ అన్నది. ‘గీ కరోన పాడువడ పల్లెలల్ల దాని రువ్వడి సూపియ్యలే’అన్నది దుర్గక్క. ‘దాని రువ్వడంత పట్నాల మీన్నే సూపిచ్చింది’ అన్నది రాజక్క. తర్వాత వూరి ముచ్చట్లు, సుట్టాల ముచ్చట్లు మాట్లాడుకుంట అన్నం కూర వండుకొని తిని సాపలేసుకొని గోడకొరిగి పుర్సత్‌గ కూసున్నము. మేము ఆరుగురక్క సెల్లెండ్లము. ఒక అక్క సచ్చిపోతే అయిదుగురం మిగిలినం. మా నలుగురక్కలకు పదేండ్ల లోపల్నే పెండ్లయింది.. ఎవ్వరు సదువుకొలే. సిన్న బిడ్డెనని నన్ను సదువుకు తోలిండ్రు మా తల్లిదండ్రులు. వాల్లను మా వూరు పక్క పక్కన పల్లెలకే యిచ్చి పెండ్లిజేసిండ్రు. నేనే సదువు, ఉద్యోగంతోటి దూరంగ హైద్రాబాదొచ్చిన. మా వూరికి ఎప్పుడోసారి బొయొస్త. కాని మా అక్కలు పక్క పక్కనే వున్నమని వూకూకె మంచికి సెడ్డకు, పండుగ పబ్బాలకు, కలుపుకోతల పనులకు కూలిగ్గూడ మా వూరికి పోతుంటరు. అట్లా వాల్లకు వూరందరితోని మంచి మాటుంటది. వూల్లె జరిగిన సంగతులన్ని ప్రత్యక్షంగనో, పరోక్షంగనో తెలుస్తుంటయి. కరోన లాక్‌డౌన్‌లతోని నేను రెండేండ్లాయె వూరి మొకం జూడక. మా వూరి నుంచి ఎవరొచ్చినా నాకు దెల్సిన వూరోల్ల గురించి పేరుపేరున అడుగుత. యిగ మా అక్కలైతే నా కండ్ల ముందు జరిగినట్లు సినిమా ఏసి సెప్తరు. ఎవరెవరు ఎట్లా బాగుపడ్డది ఎట్లా నష్టపోయింది, సావులు, బత్కులు, పుట్టుకలు, పంచాదులు సెడావులు, బూముల సంగతులు, గొడ్డు గోదా, పంట ఫలం, కుక్క నక్కల కాన్నుంచి సెట్టు సేమల దాకా సెప్తరు మా అక్కలు. మా రాజక్క చెప్తే నాకు సమ్మంగుంటది. మా రాజక్క ముచ్చట చెప్పితే... మూతి మూరెడు సాగదీసి యింటరు ఎవరైనా. ‘అక్కా... గా బూడిది దురుగవ్వ బాగున్నదా, గప్పుడెప్పుడో పాంగరిసిందన్నరు, గిప్పుడెట్లున్నది?’ ‘ఆ... మంచిగనే వున్నది.’ ‘గా వూరుగొండ సమ్మన్న ఎట్లున్నడక్కా...’ ‘ఆడా..? ఆనికేమైంది సెల్లె, సింతపిక్కె వున్నట్టున్నడు. ఆడు మన పెద్దన్న తోటోడట. ముగ్గురు పెండ్లాలను సేస్కున్నా ఎవ్వతి సంసారం జెయ్యకపాయె. గిప్పుడొక్కడే అండ్క తింటండు.’ ‘ఏందింటడోనే! గంత గట్టిగున్నడు సాకి బండున్నట్టు’ మా లచ్చక్క. ‘ఏందింటడు, కూట్లెకు వుప్పులేనోడు ఏందింటడు. గీల్ల సంగతేమోగని సెల్లే... నీకో ముచ్చట సెప్పాలె. మన వూల్లె ఆరోల్ల పూలక్క యెరికే గదా. గామె సావు ఏ పగోనికి రావద్దు. ఏం బత్కు, ఏం సావు. పుట్టి బుద్దెరిగినకాన్నుంచి గసోంటి సావు జూల్లే...’ ‘అవు, వొయిసుల యెట్లుండె. ఆగిందా!’ అన్నది సమ్మక్క. ‘ఏ... నన్ను సెప్పనీయుండ్రి, మద్దెల రాకుండ్రి. నేనప్పుడు వూల్లెనే వున్న. ఆరోల్ల పూలక్క సచ్చిపోయినప్పుడు మీరెవ్వల్లేరు వూల్లె. నన్ను సెప్పనియ్యుండ్రి’ అని మల్లా సెప్పుడు మొదలుబెట్టింది రాజక్క. ‘ఆరోల్ల పూలమ్మంటె ఎంత సక్కదనంగుండె. మెడనిండ సొమ్ములు, సెవునిండ సొమ్ములు బెట్టుకొని అంచు సీరె గోసిబెట్టి, కాళ్లకు పట్టగొలుసులు దానిమీద కడెమ్, ఆ కడెమ్‌ మీద తోడాలు గీటినే కాళ్లకు మూడు తెగలంటరు పల్లెల. గట్ల కాల్లకు మూడు తెగలు బెట్టుకొని గల్లర గల్లర నడ్సుకుంట పోతాంటే... నిల్సుండి సూసేది ఆడోల్లు, మొగోల్లు. గసోంటి పూలక్కకు పెండ్లిజేస్తె ఏమైందో ఏమో యిడుపు కాయితాలయి తల్లిగారింటి కాన్నే వుండే. అన్నదమ్ములు లేరు, నఅక్కసెల్లెండ్లు లేరు. ఒక్కతే పుట్టింది వొన్నలక్కోలె. ఆల్లకు యిల్లు, బూములు జాగలు గూడ మంచిగనే వున్నయి. గవ్వి కౌలుకిచ్చి తల్లిబిడ్డలు యే లోటు లేకుంట మంచిగనే బత్కిండ్రు. అయితే సెల్లే... గామె రూపురేకలు సూడలేక వూరు గాడ్దులు కుక్కలు బడ్డట్టు ఆమెన్క బడేది. తల్లి గూడ ఆ మద్దె సచ్చిపొయింది. వొక్కతే వుండేది. మనోల్లు కనవడితె దూరముండుండ్రి, దూరముండుండ్రి... అని దూరం గొట్టినా, మాటయితె మంచిగనే మాట్లాడేది. గసోంటామెకు ఏందో ఎయిడ్స్‌ బీమారట. ఏ మందులకు, మాకులకు తిరుగని రోగమట సెల్లే... ఔగోలిచ్చింది. పెట్టెడు పెట్టెడు సూదులు మందులు వాడినా తగ్గలే. ఎయిడ్స్‌ రోగమని తెలువంగనే యెప్పటికి మంది వుండే ఆమె యింటికి ఒక్క పురుగు గూడ పోవుడు బందైంది. ఆ బీమారి వూరికి గూడ అంటుతదని యిండ్లకు తాళమేసి పొయిండ్రు ఆమె యింటి పక్కలోల్లు, యెన్క పక్కలోల్లు. ఆమెతోని సుకపడ్డోల్లు ఆయిపడ్డోల్లు, ఆమె సొమ్ముదిన్నోల్లు, ఆమె సుట్టు దిరిగిన వూరోల్లంత ఆమెకు మొండి జబ్బని తెల్సి ఆమె అంటుకు బోవుడు సొంటుకు బోవుడు పురంగ బందువెట్టిండ్రు. గియన్ని గామెను ఎయిడ్స్‌ జబ్బుకన్న బగ్గ కుంగగొట్టినయి. ఆ జబ్బు పాడువడ బగ్గ తిరగబెట్టింది. ఆమె దాపున నీల్లిచ్చే దిక్కులేదు, నిలవడే దిక్కులేదు. మన అంబేద్కరు యూత్‌ పోరగాండ్లే అప్పుడో యిప్పుడో పొయి మందులు, గోలీలు, సరుకు సౌదలు పందిట్ల బెట్టొచ్చేటోల్లు ఛీ ఆమెకు అంటు ముట్టు బాగ పట్టింపు. గట్ల మంచంబట్టిన మనిషి యెన్నడు సచ్చిపొయిందో ఏమో యింట్లకెల్లి వాసనత్తే తెలిసింది. దూరమున్న రొండిరడ్లోల్లు దప్ప అందరు వూరోల్లంత తాలాలేసి యెల్లిపోయిండ్రు. గీ బీమార్‌ రాకముందు పూలక్క యింటికి సాకలోల్లు బట్టల కోసం బొయేది. బైట వూడ్సి సల్లనీకి మాదిగోల్లు బొయొచ్చేది. పూలక్క ఔసలి వెంకటయ్య యింటికి వూకె బొయేది. ఈ నగ, ఆ నగ, ఆ డిజైన్‌, ఈ డిజేన్‌  గిట్ల సేపిచ్చుకునేది. యిగబోతే సాలోల్లు తీరు, తీరు సీరెలు దెచ్చేది. గంగసరం సీరెలు, రాంబానం సీరెలు ఎయ్యి కొత్తగెల్లుతె అయి తీస్కపొయేది పూలక్క యింటికి. ఎప్పుడన్న దేవునికి జేసుకుంటె గౌండ్ల సారన్నోల్లు కల్లు దీస్కపొయేది. యిగ ఆమె తల సమరు బెట్టిచ్చుకునేదానికి మంగలి కొమ్రమ్మను పిల్సుకునేది. కాలునొచ్చినా, సెయినొచ్చినా కొమ్రమ్మే పూలక్కకు వైదిగం జేసేది. యిగ బైటి పైనం బోవాలంటె ఆటో దెప్పిచ్చుకొని పోయేది. పూలక్కకు ఎయిడ్స్‌ రోగమొచ్చిందని తెలువంగనే అందరు బందైండ్రు, వొక్క మాదిగోల్ల లసుమక్కదప్ప. లసుమక్క పూలక్క ఇంటి బైట వూడ్సి సల్లుడు బందు వెట్టలే. ఆల్లీల్లు ‘లసుమక్కా ఎందుకు బోతవు పిల్లల తల్లివి. నీకా బీమారంటితె ఎట్లా? బందువెట్టు’ అంటే... ‘అందరు బందయితెట్ల? పాపం! దిక్కులేని ఆడామె. రాణిలెక్కన బత్కిన మనిషి, గిప్పుడు గీ గతాయె. యెన్కనో ముందట్నో అందరం బొయేటోల్లమే’ అని అప్పుడప్పుడు పూలక్క యింటి ముందట వూడ్సి సల్లి పొయేది లసుమక్క. అయితే ఓనాడు ఆ పూలక్క యింట్ల నుంచి వాసనచ్చేటాలకు ఉపసర్పంచి, ఒకరిద్దరు వూరి పెద్దమనుసులు మన వాడకచ్చిండ్రు. ‘ఆరోల్ల పూలమ్మ సచ్చిపొయింది. మీరే వొచ్చి అర్జెంటుగ తీసెయ్యాలె మైసా’ అని పెద్దతనమున్న మన మైసు నాయినకు సెప్పిండ్రు. యిగ మన మైసు నాయిన యూత్‌ పోరగాండ్లను పిల్సి సెప్పిండు వూరు పెద్ద మనుసులు వచ్చిన సంగతి. ‘పెద్దయ్యా యిప్పుడు ఎవలింట్ల పశువు సచ్చినా వాల్లే పారేసుకోవాలె అనుకున్నమా, అయినా మనోల్లల్ల మెల్లగ ఎవలో తెల్వకుంట గా పనిని సేత్తనే వున్నరు. యిప్పుడు సచ్చిపొయినామె పశువుగాదు తీసేయనీకి. ఆమె మనల ఏందిరా, ఏందే అని మాట్లాడినా, దూరంగొట్టినా ఆమింటికి మన లసుమవ్వ పొయి వూడ్సి సల్ల బోయింది మానవత్వంతోని. యిప్పుడు వాళ్ళు మనిషి సచ్చిపొయిందని మమ్ముల తీసేయమంటుండ్రు గొడ్డును తీసేయమన్నట్లు. సచ్చిపోయినామె మనిషి. ఆమెకు మంచిగ సావు జెయ్యమని సెప్పు వాళ్ళ సూదరి కులపామే గదా! మన దగ్గెరికొచ్చి గట్లా తీసేయ మనుడేమ్మానవత్వమే? అసలు మనమే ఎందుకు తీసెయ్యాలె, ఏందీ శాపాలు మనకు?’ బాదగన్నడు యూత్‌ లీడర్‌ రాజేష్‌. ఇంతల ఆ పెద్ద మనుషులు మన పొరగాల్లతోని ‘ఆ పూలమ్మ మంచిగ సత్తే... వూల్లె సూదరోల్లము మేమే సేద్దుము. కానామె డేంజర్‌ రోగంతోని సచ్చిపొయింది. సర్పంచి పత్తకు లేడు. వూరోల్లు చానమంది తలుపులు తాళాలు బెట్టుకొని ఎటో పొయిండ్రు భయపడి. వూల్లె అందరు అదురు బిత్తులోల్లు అగుపడ్తలేరు. గిసోంటి పనులు మా కంటె అలువాటు లేదు. మీకలువాటే గదా! జెర వూరును కాపాడుండ్రి బిడ్డా’ అన్నడు వూరిపెద్ద బతిలాడినట్లు.  ‘గిసోంటి సావులు జేస్తే మీకు దేవలోకం దొర్కుతది’ అన్నడు. ‘మీరు గూడ అలువాటు జేసుకొండ్రి. గా దేవలకమేందో మీరే పొందుకోవచ్చు గద సావుజేసి’ ఓ యూత్‌ పిలగాడు అందుకున్నడు. సూదరోల్ల యూత్‌ పిలగాండ్లు వూల్లే శాన తక్కువ మంది కనబడ్తరు. సదువులకు, కొలువులకు సిటీలల్ల వున్నరు. ఈ యూత్‌ పిల్లలే పది, పన్నెండుకాన్నె ఆగి పోయుంటరు. కొద్దిమంది అంబేద్కర్‌ సంగాలు బెట్టిండ్రు. కొద్దిమంది రాజకీయ పార్టీలల్ల తిరుగుతుండ్రు. కొంతమంది సుతారి పనికి, రంగులేసే పనులకు బొయొస్తుంటరు. వూర్ల కంటె వాడల యూత్‌ పిలగాండ్లు బాగ కనబడ్తరు. యిగ యీ పూలక్క సచ్చిపోయిందంటే... మొత్తమే యెల్లిపోయిండ్రు వూర్ల మనుషులు. ‘వూరి నుంచి పెద్ద మనుషులొచ్చిండ్రని గూడెమ్‌ యూత్‌ పోరగాండ్లు బాగనే కూడిండ్రు. బతికున్నపుడు మమ్ముల అంటుకోరు ముట్టుకోరు. సచ్చిపొయినంక ముట్టుకుంటె అంటుగాదా? గా ఎయిడ్స్‌ పీనుగను ముట్టుకుంటే... బొందకాడికి మోస్కపోతే... ఆ జబ్బు మాకంటదా? మేం జావమా? మీరంత మంచిగ సల్లగుండాలె. మేం జావాలె. మావోల్లు గిట్ల సత్తే... మానవత్వంగ వూరు మనుషులు మాకు సావుజేత్తరా! వూల్లె ఎవ్వల్లేనట్లు గొడ్డు సచ్చినా, గోదసచ్చినా మా గూడెమ్‌కే ఎందుకొస్తరు? మీక్కాల్లు లేవా, సేతుల్లేవా? మీరు, మేము తల్లి కడుపుల్నుంచి వచ్చినోల్లమే గదా! మీకో రివాజు, మాకో రివాజా యేందిది? ఏందీ శాపము’ అని యూత్‌ పిలగాండ్లు నపరో తీరుగ మాట్లాడిండ్రు. ఆ గుంపుల మన ఎల్లు పెద్దవ్వ ఇంక మన ఆడోల్లు గూడున్నరు. ఏదన్నా, ఏమన్నా వూరి పెద్దమనుషులు నొట్లే నాలికె లేకుంటనే వున్నరు. దండాలు పెట్టుకుంట ‘మీరులేని వూరున్నాదిరా బిడ్డా! దర్మాత్ములు, వూరు మీకు ఋణపడి వుంటది’ అని గోసారిండ్రు. యూత్‌ పిలగాండ్ల మాటలు యిని, ‘అరే పోరగాండ్లు గయన్ని నివద్దే. మీరన్నదాంట్లె ఏమి తప్పులేదు. సూదరిబిడ్డె, దిక్కులేని పచ్చి, వూరంత తాళాలేసుకొని పొయిండ్రు. వూల్లె ఏ ఆపతొచ్చిన మనమేనాయె. ఏంజేత్తమ్‌. వూరి పెద్దమనుషులు పబ్బతి బడ్తండ్రు. ఓ... యింతకన్నెక్కువ పురుగులు, గుట్టంత ఆసిన కోమటీరయ్యను యేడికాడికి తోల్లు వూడిపోతాంటె పురుగులు లుక్కలుక్క పార్తాంటె ముక్కులు పలిగిపోయే వాసనల బొందవెట్టి రాలేదారా! పాపం, కోంటీరయ్యకు పిల్లల్లేరు, జెల్లల్లేరు. గిట్లనే సచ్చిపోతే మన పోరగాండ్లే సావుజేసిండ్రు గద’ అని, ‘కోంటీరయ్య బతికున్నపుడు వూల్లె పావుల పైసలది రూపాయికి అమ్మి యేంగొంచబొయిండు? సత్తె బొందవెట్ట దిక్కులేకుంటె మనోల్లే యెత్కపొయిండ్రు యేంబాకో, ఏం ఋడమోరా బిడ్డా! బతికున్నపుడు మన నీడ గూడ తాకనియ్యరు. మనల్ని మన్సులోలె గూడ సూడరు. గానీ గీల్లు యెత్తువడి సత్తె, వాసనబడి సత్తె మన సేతులకెల్లి సావు జెయ్యాలె. యిసోంటియి గిట్లా శాననే జేసినంరా బిడ్డా! అయినా మనం గిట్లనే వున్నము. కోంటీరయ్యకు పురుగులు మండెలుంటే బరాయించుకొని సావు సెయ్యలేదా! సేసినందుకు ఏమిత్తరు యెట్టిసేత’ అని సమజు జేసింది ఎల్లవ్వ యూత్‌ పిలగాండ్లను. ‘సరె ఎల్లవ్వా యెవల పాపం వాల్లకే. ఎవ్వలు లేనామే, యిసోంటియి యెన్ని సావులు జేసిండ్రు మనోల్లు. సావు జేత్తె సత్తమా, సత్తె సత్తిమి తియ్‌’ అని రాజేషు గిట్ల పది మంది దాకా పోనీకి తయారైతూ ‘చత్‌ మనకే ఎందుకురా గీ బరువు, గీ దర్మము?’ అని గునుక్కుంట బైలు దేరిండ్రు. ‘అరే పొరగాండ్లు... గిట్లనేనా పోయేది పాత సినిగిన బట్టలేసుకొని తల్కాయకు ముక్కులకు గుడ్డలు జమాయించి కట్టుకొని పోండ్రి. పీనుగను బొందబెట్టినంక యేస్కున్న బట్టలన్ని గుంటదీసి తల్గవెట్టి ఆ గుంట కూడిపి, సెర్ల తానం జేసిరాండ్రి. యిదివరకు గిట్ల జెయ్యక యిండ్లల్లకొచ్చి వారం పది రోజులు జెరాలొచ్చి పన్నెరు’ అని ఎల్లవ్వ సెప్పంగనే అట్లనే బందవస్తుగ పొయిండ్రు వూల్లెకు. సగమూల్లెకు పోంగనే ముక్కులు పలిగే వాసన యిసిరిసిరి కొడ్తంది. వూరి పెద్దమనుషుల్ని నాలుగు సాపలు దేండ్రి పీనుగును సుట్టి యెడ్ల బండ్లేసి తీస్కపోతమని చెప్తే... యిద్దరెడ్లబండి తయారుజేసిండ్రు, యిద్దరు ముగ్గురు సాపలుదెచ్చి లోపటికి పోనీకి వశంగాకుంటే... బైటకురికొచ్చిండ్రు సాపలాడపారేసి. ‘గుడంబ తాగితేనే ఆ వాసన తెల్వది, పార తమ్మి’ అని కర్రె మల్లన్న యెగేసి తీస్కపొయిండు. కొద్దిమంది అంబేద్కర్‌ యూత్‌ పోరగాండ్లకు తాగుడలువాటు లేకుంటే... ‘అరే తమ్మి గిసోంటి పనులు జేసేకాడ ఒళ్లు తెలువకుంట తాగితేనేగాని సెయ్యలేమురా’ అని సమజుజేసిండు.  నలుగురు బొంద దవ్వబొయిండ్రు. ఎప్పుడు తవ్వేంత తవ్వుతాంటె... ‘ఎయిడ్స్‌ బీమారి మనిషి గదా! డబల్‌ దవ్వాలట. లేకుంటె వూరికి, వాడకి డేంజరని చెప్పిండు మన పెద్ద మాదిగ’ అని తవ్వి బొందకాడ యిద్దరు కావలున్నరు.  బొంద తవ్వినంక పీనుగొచ్చేదాక కావలుండాలె, తవ్వి యిడ్సిపెట్టి రావొద్దు అనంటరు మనోల్లు. ఎక్కన్నయినా బూమి వున్నోల్లను ఆల్ల బూమిల్నే బొందవెడ్తరు. లేనోల్లను సెరువుకుంట్ల వెడ్తరు. పూలక్కను ఆమె సెల్కల్నే బొందదవ్విండ్రు. బండ్లె పూలక్క పీనుగొచ్చేటప్పుడు గూడెం అంతా బైటికొచ్చి సూసినం. బతికున్నపుడు ఆమె యెట్లుండె అని బాగా యాజ్జేసుకొని కొద్దిమందిమి ఏడ్సినం. దిక్కుమొక్కులేని సావాయెనని దుక్కపడ్డం. కొందరాడోల్లము ఏదయితె అదయితదని బొందదాక పొయినం. బండి మీద తీస్కచ్చిన పీనుగను పైలంగ బొందలబెట్టి మట్టేసుకుంటా... ‘పూలవ్వా ఏమి సావునీది. బత్కి వున్నపుడు ఆమెడ తరిమితివి, దూరంగొడితివి. గిప్పుడు గాల్లే నిన్ను మోసి, సావు జేత్తండ్రు. నీ బొందల మట్టేత్తండ్రు. నీ ఆత్మ ఎంతేడుస్తందో! నీ వూరోల్లొక్కరు రాకపాయె. గీల్ల సావులు మన సావులకత్తన్నయి. గీల్లు మనకు తరాల తంతెల కాన్నుంచి బడ్డ రునము, బాకి.. యెన్నడు దీరుస్తరో!’ అనుకుంట వేదనపడి బొంద మొత్తం కూడిపి యేస్కున్న బట్టల్ని తలుగబెట్టి సెర్ల తానం జేసి సావుజేసినోల్లందరు యింటిమొకం బట్టిండ్రు. పాపం! శాన రోజులు యీ సావుజేసినోల్లు బువ్వతినక పొయిండ్రు. ఎంతయినా మనయి ఆర్తిగల్ల పుట్కలే. గీ మన ఆడోల్లు దొరోనితోని తన్నులవడ్డా – యిగ్గులవడ్డా... ఆడు సచ్చిపోతె ఇంకా మన ఆడోల్లు  బొయి యేడ్సి అత్తరు’ ‘అర్లికల్ల దర్మంగల్లోల్లు మరి’ అని అందరం నారాజైనం. - జూపాక సుభద్ర

‘మీ అమ్మ ఇక్కడ ఎన్నాళ్ళున్నా నాకు ఇబ్బందేమీ లేదు’ ఆ రోజు రాత్రి పక్కమీద చేరాక వేదవ్యాస్‌ రమణితో చెప్పిన మొదటి మాట.. ‘మీక్కాదు.. నాకు ఇబ్బంది. మా అమ్మ క్షణక్షణం తినేస్తోంది. మడి తడి అంటోంది. చెప్పిందే పదిసార్లు చెబుతోంది..’ అంది రమణి విసుగ్గా.  ‘వయసు మీద పడింది కదా! ఆ మాత్రం చాదస్తం ఉండకపోదు. ముసలైనాక నీకూ వస్తుందిలే!’ అన్న భర్త మాటకు అడ్డుపడుతూ.. ‘ఐనా మా తరం మరీ అంతలా బుర్ర తినేయం లెండి’ జవాబిచ్చింది రమణి. ‘వయసులో ఉన్నప్పుడు అందరూ చెప్పే మాటలే ఇవి. ఉడిగాక మన కళ్ళముందు ఇతరులు చేసే పనులన్నీ తప్పుగా కనిపించి హెచ్చరిస్తూనే ఉంటాం’ మళ్ళీ నొక్కి చెప్పాడు వేదవ్యాస్‌. వారిద్దరి నడుమ సాగిన చర్చకు అసలు కారణం రమణి తల్లి.. నాగమ్మ! ఆమె భర్త నాంచారయ్య పదిహేనేళ్ళ క్రితం తనువు చాలించాడు. రమణికి ఒక్క అన్నదమ్ముడు వెంకటాచలం. అతగాడు ఒక్కోసారి తీసుకెళ్లి మూడునెలలపాటు ఉంచుకుని దిగబెట్టేస్తాడు. మిగతా తొమ్మిది నెలలు రమణే భరిస్తుంది. వేదవ్యాస్, రమణి దంపతులకు ఒక పాప సంహిత, బాబు రక్షిత్‌.  కొంతకాలం రమణి ఒక చోట చిన్న ఉద్యోగం చేసింది. ఉదయం వెళ్ళి సాయంత్రం వచ్చేదాకా పిల్లలను చూసుకుంటూ వాళ్లకి ఏ లోటూ రాకుండా ఎంతో జాగరూకతతో నాగమ్మే సంరక్షణ చేసింది. వేదవ్యాస్‌కి ప్రైవేటు కంపెనీలో ఉద్యోగం వలన అసలు తీరికుండేది కాదు. ఐనప్పటికీ వంటవార్పులలో రమణికి నాగమ్మే చేదోడుగా ఉండేది. అవసరమైతే దగ్గరలో కూరగాయల మార్కెట్‌కి పోయి అన్నీ కొనుక్కొచ్చేది. ఇంత చేసినా తల్లి అంటే భార్య రమణికి ఈమధ్య కాలంలో ఎందుకు వ్యగ్రత ఏర్పడిందో అర్థం కాలేదు వేదవ్యాస్‌కి. ఒకరోజు బైటకెళ్ళి వచ్చిన రమణి చెప్పులు విడిచి లోపలికి రాగానే చేతిలో బ్యాగ్‌ లేకపోవడం చూసిన నాగమ్మ ‘అమ్మా! ఎక్కడైనా మరచిపోలేదు కదా? నీకు మతిమరపు మరీ ఎక్కువౌతోంది’ అని చీవాట్లేసింది. ‘అయ్యో! నువ్వలా తినీకు.. చెప్పులు విప్పుతూ బైట బల్లమీద మరచిపోయానమ్మా!’ అంది పళ్ళు నూరుతూ. ‘అందులో నీ ఆధార్‌ కార్డ్, లైసెన్స్, ఏటీఎమ్‌ కార్డ్‌ ఉంటాయి కదాని జాగ్రత్త చెప్పానంతే’ అంది బాధగా నాగమ్మ. ‘నువ్వు చెబితే కాని నాకు తెలీదా? ప్రతిదానికీ  రియాక్ట్‌ ఐపోతున్నావ్‌?’ చిరాగ్గానే అన్నది రమణి. విషయం తెలుసుకుని వేదవ్యాస్‌ ‘చెబితే తప్పేముంది రమణీ! నీ అజాగ్రత్తకి చెప్పిందామె! వినటం నీ ధర్మం’ అన్నాడు. ఇది ఒక ఉదాహరణ మాత్రమే! రమణికి తల్లి తన మంచి కోసం చెప్పినా అది ఒక చాదస్తంగా అనిపించడం, ఆమె మాటలను ప్రతిబంధకంగా భావించడం తరచుగా జరుగుతున్నదే! తమ్ముడు వెంకటాచలం దగ్గర తల్లి ఉన్నంతకాలం రమణికి హాయిగా ఉంటుంది. వీలైనప్పుడు ఫోన్‌ చేస్తే సరిపోతుంది. ఎక్కువ భాగం తన వద్దనే ఉంచుకోవలసి రావడం గండకత్తెరలాగే తోస్తోంది. అందుకనే వెంకటాచలాన్ని రెండుమూడుసార్లు అభ్యర్థించింది ‘తమ్ముడూ! అమ్మని నువ్వు ఆరునెలల కాలం ఉంచుకోవచ్చుకదా! నీక్కావలిస్తే నేను డబ్బు పంపిస్తూంటాను’అని. ఐనా అతను అందుకు ఒప్పుకోలేదు. ‘నా దగ్గర ఉంటే మా ఆవిడకీ అమ్మకీ ఉప్పు..నిప్పులా ఉంటోంది. సమర్థించడం నా వల్ల కావడం లేదు. అదేదో నువ్వే చూసుకో. కేవలం మూడు నెలలే భరిస్తాను’ అని నిక్కచ్చిగా చెప్పేశాడు. తదాదిగా తల్లి బాధ్యత రమణిదే అయింది. ‘నీకు బాధ్యత తప్పనప్పుడు ఆమెపై విసుర్లు అనవసరం. ఎలాగోలా సర్దుకుని ఉండాలి. ఆమె చేత అన్నీ చేయించడం నీకంతగా ఇబ్బందైతే ఒక పనిమనిషిని పెట్టుకో’అనేవాడు వేదవ్యాస్‌. అప్పుడే కుదిరింది పనిమనిషిగా సుబ్బులు. ఆమె రాకతో కొంత పని ఒత్తిడి తగ్గింది. ప్రతి పని తల్లి చేత చేయిస్తున్నట్లుగా మనసు గింజుకోవడం లేదు. ఐతే పనిమనిషి సుబ్బులు కొద్దిగా వాగుడుకాయ. తల్లితో కుచ్చుటప్పాలు కొట్టేది. ఆ సందర్భంలోనే కొన్ని విషయాల్లో నాగమ్మను పొగడ్డం కనిపించేది. ‘సూడమ్మా! మనకు పెద్దోల్లు ఏవేవో సెబుతుంటారు. ఆట్ని మనం పెడసెవిన పెడుతుంటాం గానీ ఆటిలో ఎంత సారముంటాది? ఉన్నన్నాల్లు తెలీదమ్మా పెద్దోల్ల యిలువ! పెతి పనికీ  అడ్డు తగులుతున్నట్లుంటాది గానీ, అది మనకే మంచిదమ్మా!’ అంటూ. ఇప్పుడింత అధాటుగా తనకు ఉద్బోధ చేస్తోందేమిటో ఓ పట్టాన అర్థం కాలేదు రమణికి. ఒకవేళ తను లేని సమయంలో తల్లి.. పనిమనిషికి గత సంగతులన్నీ పూసగుచ్చలేదు కదా? లేకపోతే ఈ అప్రస్తుత ప్రసంగం ఎందుకు తెస్తోంది? తన వైఖరిగాని పసిగట్టలేదు కదా? అలాగైతే చులకన అయిపోమూ? ‘అమ్మా! నువ్వు ఆ పనిమనిషి సుబ్బులుతో  అన్ని విషయాలు వాగుతున్నావా? ఇరుగుపొరుగుకి అన్నీ చేరవేస్తుంది’ అంటూ ఒకరోజున హెచ్చరించింది రమణి. ‘నేనెందుకు చెబుతానమ్మా! దాని బాధలేవో చెబుతుంటే నాకు నచ్చితే ఒక సలహా పారేస్తూంటాను. అంతేగానీ మన ఇంటి సంగతులు చెబుతానా ఎక్కడైనా?’అని కొట్టి పారేసింది నాగమ్మ. సుబ్బులుతో పెద్దగా మాట్లాడ్డమూ మానేసింది.  అది పసిగట్టిన సుబ్బులు ‘ఏటమ్మా! ఏటైనాది? బంగారంనాటి మాటల్సెప్పేవోరు.. ఇప్పుడేటైనాదని నోరు మూసేసుకున్నారు? మీతో మాటాడితే మాయమ్మతో మాటాడినట్టుంటాది. మా అమ్మంటే ఎంతిట్టమో నాకు’అని నాగమ్మ వైపు దృష్టిసారిస్తూ చెప్పింది. ‘ఐనా ఆవిడతో నీకేమిటే మాటలు? నీ కష్టాలేమైనా ఆవిడ తీర్చగలదా? ఎందుకు లేనిపోని పోచుకోలు కబుర్లు?’ సుబ్బులు మొహంలోకి సూటిగా చూస్తూ అన్నది రమణి. ‘వాళ్ళిద్దరూ మాట్లాడుకుంటే మధ్యలో నీకెందుకు? మీ అమ్మంటే సుబ్బులుకిష్టం కాబోలు’ ఎప్పుడైనా అక్కడ ఉంటే ఒక మాటగా అనేవాడు వేదవ్యాస్‌. అది సహించలేకపోయేది రమణి. ఇలా ఉండగానే ఒకరోజున అధాటుగా దిగాడు వెంకటాచలం..‘అక్కా! అమ్మను నాతో తీసుకెళ్లడానికొచ్చాను. కొంతకాలం నా దగ్గర ఉంచుకొని పంపిస్తానులే! నీకూ కొంత హాయిగా ఉంటుంది’ అంటూ.  ‘అదేంటి మొన్ననేగా నా దగ్గర దిగబెట్టావు. ఏమైందిట?’ అలా అన్నదేగాని తల్లి నాగమ్మను తమ్ముడి దగ్గరకు పంపడం రమణికి సంబరంగానే ఉంది.  ‘అబ్బే!ఏం లేదులే! మామూలే! పిల్లలు తలుస్తున్నారు’ అన్నాడు.  మధ్యాహ్నం భోజనాలయ్యాక బయలుదేరాడు వెంకటాచలం తల్లిని తోడ్కొని. ‘చాలా ఆశ్చర్యంగా ఉందే? మూడు నెలలకు మించి ఒక్కరోజు కూడా భరించలేక ఇక్కడ దిగబెట్టేస్తాడు కదా? ఇంత హఠాత్తుగా తీసుకెళ్లాడేమిటి మీ తమ్ముడు?’ అన్నాడు వేదవ్యాస్‌ సాయంత్రం ఇంటికి వచ్చి విషయం తెలుసుకున్నాక. ‘వెళ్ళనిద్దురూ! హాయిగా ఉంటుంది ప్రాణానికి’ అంటూ నిట్టూర్చింది రమణి. ఆ సాయంత్రం సుబ్బులు వచ్చి గిన్నెలన్నీ తోమాక గమనించి ‘అదేటమ్మగోరూ! అమ్మ కనబడ్నేదేటి?’ అన్నది విస్తుబోతూ. ‘మా తమ్ముడు తీసుకెళ్ళాడు’ ముక్తసరిగా చెప్పింది రమణి. ‘అదేటోనమ్మా! మీకెలాగుంటదో గానీ మాయమ్మ ఒక్క సెనం నాకాడ లేకపోతే నాకుండబట్టదు. ఒల్లమాలిన పేమ. నన్నొగ్గదు కూడా. దాని యిసయంలోనే మా అన్నకీ నాకూ గొడవలు. దాన్ని ఆల్ల ఇంటికి తీసుకుపోతానంటాడు.. అది నాకు సిర్రెత్తిపోద్ది’ అంటూంటే మనసులో నవ్వుకుంది రమణి. పిచ్చిదానిలా ఉంది. తనకే రోజు గడవడం కష్టమని అప్పుడప్పుడు వాపోతుంటుంది. మరి తల్లి బాధ్యత పడడం అంత ఇష్టంగా చెప్పుకుంటోందేమిటి? అనుకుంటూ.  సుబ్బులు వెళ్ళిపోయాక పిల్లలిద్దరూ రమణి దగ్గరకు చేరి ‘అమ్మా! అమ్మమ్మ ఏదమ్మా? కనబడటం లేదు?’ ప్రశ్నించారు. ‘మీ మామయ్య తీసుకెళ్ళాడు. ఎంతసేపూ మీకు అమ్మమ్మ ధ్యాసేనా? హోమ్‌వర్క్‌ చేసుకుని పడుండలేరా?’ కసురుకుంది రమణి. ‘అమ్మమ్మ ఐతే ఎంచక్కా కథలు చెబుతుంది. మంచి మంచి పాటలు పాడుతుంది. సామెతలు చెబుతుంది. పొడుపు కథలు చెప్పి విప్పమంటుంది’ ఆమెలేని లోటును భరించలేనట్లుగా మాట్లాడారు పిల్లలు. పిల్లలిద్దరికీ తన తల్లి మీదే మక్కువ ఎక్కువగా ఉంది. కొంతకాలానికి తననే మరచిపోయేట్లున్నారు. ఇదే విధంగా కొనసాగితే పిల్లల దగ్గర తన ఉనికి శూన్యమౌతుంది. అందువల్ల కూడా తల్లిని తైనాతూ ఇక్కడ ఉంచుకోకూడదనిపిస్తోంది రమణికి.  ఒక రెండురోజుల తరువాత ఆఫీసు నుంచి వస్తూనే వేదవ్యాస్‌ ‘మీ తమ్ముడు మహాఘటికుడు. అమ్మపైన అధాటుగా ప్రేమ కురిసిపోయిందనుకుంటే తప్పే! అక్కడ మీ మరదలు పుట్టింటికి వెళ్లిందట! పనిమనిషి కూడా మానేసి చాలాకాలమైందట. అందుకే మీ అమ్మను ఇక్కడి నుండి లాక్కుపోయి అడ్డమైన చాకిరీ చేయిస్తున్నాడట. వెంకటాచలం పక్కింటాయన నాకు మిత్రుడే! అతడి వలన ఈ భోగట్టా అంతా తెలిసొచ్చింది’ చెప్పాడు. ‘అక్కడెలా ఏడ్చినా నాకనవసరం. వాడు తీసుకెళ్తానన్నాడు అంతే! అంతకు మించి నేనాలోచించలేదు. మళ్ళీ కొంతకాలమైనాక ఎలాగూ తప్పదు కదా? ఆవిడగారి రాక!’ నిమిత్తమాత్రంగా అన్నది రమణి. ఆ మాటకు మాత్రం ఒళ్ళు మండింది వేదవ్యాస్‌కి. ఆమెకు తల్లి ఉన్నప్పుడు విలువ తెలీదు. తనకి ఆ విలువ తెలుసు కాబట్టే మనసులో గింజుకుంటాడు వేదవ్యాస్‌. తన తండ్రి పోయాక తన తల్లి తామందరినీ ఆప్యాయంగా సాకటం తనకిప్పటికీ జ్ఞాపకమే! తన ఇద్దరు అక్కచెల్లెళ్ల పెళ్ళి తనొక్కతేధైర్యంగా నిలబడి చేసింది. తనను కూడా ఇంటి వాడిని చేసింది ఆమే! తల్లి బతికున్నంత కాలం తమ కుటుంబానికి స్వర్ణయుగమే! ఏ సలహాకైనా సహాయానికైనా సరే ఆమే ముందుండేది. తన భర్త పింఛను కూడా ఒక్క పైసా ఉంచుకోకుండా తన చేతిలోనే పెట్టేది. కోడలు రమణిని కూడా తన సొంత కూతురు మాదిరి అభిమానంగా చూసుకున్నది. ఇప్పుడు ఆ పాత సంగతులన్నీ తలచుకుంటే కళవళపడుతుంది మనసు. మరో రోజున పనిలోకి వచ్చిన సుబ్బులు బావురుమన్నది. ‘ఏం జరిగింది? అంతలా ఏడుస్తున్నావ్‌?’ అడిగింది రమణి. ‘సెబుతున్నా పెడసెవినెట్టి మాయమ్మను ఆల్ల యింటికి లాక్కెల్లిపోయాడు. నలుగురినీ పంచాయతి ఎట్టయినా నాకాడికి తెచ్చుకుంటా. ఎదవ సచ్చినాడు. దాన్సేత ఏ ఎట్టిసాకిరి సేయిత్తాడోనని గుండె గుబేల్మంటోంది. అసలే దానికి అలికెక్కువ (ఆయాసం). డాకటేరు కాడిక్కూడా సూపించడు. ముదనట్టపోడు’ కళ్ళనీళ్ళు పెట్టుకుంటూనే మెటికలు విరిచింది సుబ్బులు. ‘నువ్వెందుకలా గింజుకుపోతున్నావో నాకు అర్థంకావడం లేదు. ఎక్కడో అడవుల్లో లేదు కదా మీ అమ్మ! మీ అన్న దగ్గరే కదా ఉంది. పోషణంతా అతగాడే చూసుకుంటాడు కదా? ఒకవైపు ఇంట్లో నువ్వే అంతా చూసుకోవాలంటావు. మళ్ళీ మరో బరువు నీ మీదనేసుకుంటావు. కష్టం కాదా? ఎందుకలా?’ అంది మేధావిలా మాట్లాడుతూ రమణి. ‘కష్టమనుకుంటే ఎలాగమ్మా? మనం సిన్నబిడ్డలుగా ఉన్నపుడు ఆల్లు అడ్డాలలో పెట్టి మనల్ని చూసుకోనేదా? అప్పుడు మనం బారమనుకుని ఒగ్గీనేదు కదా? అందుకే ఆల్లు పెద్దయినపుడు మనం సూసుకోవాలి. మా అన్న తాగుబోతు నా కొడుకు. సమంగా సూత్తాడో నేదోనని నా బయం.. వత్తానమ్మా!’ అని ఇల్లు ఊడ్చేసిన వెంటనే వెళ్ళిపోయింది సుబ్బులు. ‘దీన్ని భగవంతుడు కూడా మార్చలేడు. ఇల్లు సంభాళించుకోలేక సతమతమవుతూ ఎందుకో ఈ వెంపర్లాట’ తన మనసులోనున్న మాట ఆ రాత్రి వచ్చిన భర్త వేదవ్యాస్‌ దగ్గర అన్నది. ఐనా మౌనమే వహించాడు. ఒకరోజున సాయంత్రం వేదవ్యాస్‌ ఇంటికి వచ్చేసరికి విచార వదనంతో కనిపించింది రమణి..  ‘సంహితకి ఒళ్ళు కాలుతోందండీ’ అంటూ. బైట వాతావరణం ఏమీ బాగులేదు. వర్షం వచ్చే సూచనలు ఉన్నాయి. వెంటనే వేదవ్యాస్‌ ‘ఎందుకైనా మంచిది డాక్టర్‌కి చూపించాలి. మన సొంత వైద్యాలొద్దు. మరి ఇంటి దగ్గర బాబును చూసుకోడానికి ఎవరుంటారు?’ అంటూ ఆలోచనలో పడ్డాడు. బైట వాన మొదలైంది భారీగానే. అంతలోనే వీధి తలుపు చప్పుడైంది. వెళ్లి తీశాడు. గొడుగులో వచ్చిన సుబ్బులు. పరిస్థితి తెలుసుకుని ‘మీరేం కంగారు పడకండమ్మా! ఆసుపత్రికి జాయిన్‌ సేయండి. మీరెల్లండి.. నేనీడ బాబుని సూసుకుంటా’అన్నది ధైర్యమిస్తూ. వేదవ్యాస్, రమణి ఆటో మాట్లాడుకుని ఆసుపత్రికి తీసుకెళ్ళారు. అన్ని పరీక్షలు చేశాక అది డెంగ్యూ జ్వరమని తేల్చారు. ఒక వారంరోజుల పాటు అక్కడే ఉండాలన్నారు. ఆ సంక్లిష్ట పరిస్థితికి ఒక్కసారిగా గుండె దడ పట్టుకుంది ఇద్దరికీ. ఇంటి దగ్గర బాబుని చూసుకునే దిక్కు లేదు. ఇక్కడ ఆసుపత్రిలో సహాయం చేసేవాళ్లు కరువైనారు. ఏం చేయాలో ఓ పట్టాన బోధపడలేదు. డాక్టర్‌తో మాట్లాడి ఆసుపత్రిలో ఒక గది తీసుకుని అక్కడ నర్స్‌కి అప్పగించి ఇంటి దగ్గర ఎలాగుందో చూడ్డానికి వెళ్ళాడు వేదవ్యాస్‌. బాబుకి బిస్కట్లు తినిపిస్తూ కనిపించింది సుబ్బులు. అతన్ని చూసి దిగ్గున లేచి ‘ఏటన్నారు బాబూ! పాపకి ఏటైనాది?’ అని అడిగింది ఆత్రుతగా. వేదవ్యాస్‌ చెప్పి కలవరపడుతుంటే ‘ఇంటికాడ సంగతి నాకొగ్గేయండయ్యా! ఇల్లు సక్కంగా సూసుకుంటాను. బాబు గురించిన బెంగ మీకక్కర్లేదు. పనుంటే అక్కడికెళ్ళండి’ అని సుబ్బులు భరోసా ఇవ్వడంతో గుండెల్లో గుబులంతా మటుమాయమైంది. వేదవ్యాస్‌ వెళ్ళేసరికి పాపకి ప్లేట్‌లెట్స్‌ కౌంట్‌ పెరగడం కోసం అప్పటికే డాక్టర్‌ చికిత్స మొదలెట్టినట్లు చెప్పింది రమణి. మూసిన కన్ను తెరవలేదు సంహిత. బాబు గురించి ఆందోళన పడుతుంటే అక్కడ సుబ్బులు చూసుకుంటోందని చెప్పాక కాస్త నిబ్బరపడింది రమణి మనసు. ఒక ఐదురోజులకే సంహిత ఆరోగ్యం చక్కబడింది. ఇంటికి వెళ్లిపోవచ్చని చెప్పాడు డాక్టర్‌. మర్నాడుదయం ఇల్లు చేరారు. లోపలికెళ్ళాక అక్కడ ఎవరో ఒక ముసలామె కనిపించేసరికి గాబరాపడి ‘ఏయ్‌! ఎవర్నువ్వు?’ అని గదమాయించేసరికి ఉలిక్కిపడి ‘బాబూ! నాను సుబ్బులు అమ్మను. అది నాలుగిల్లల్లో పనులు సేయడానికి ఎల్లింది. మీరొచ్చీసరికి వచ్చేత్తానంది’ అంటూండగానే సుబ్బులు బైట నుండి లోపలికి అడుగుపెడుతూ ‘ఔనయ్యా! మాయమ్మే! తైనాతూ నేనీడుండడానికి అవదని మా ఈదిలో పెద్దల్ని మా అన్న కాడికి పంపి మాయమ్మను రప్పించీసినాను. ఎంటనే యిక్కడి యిసయం తెలుసుకుని తోడుంటానని లగెత్తుకొచ్చింది. ఇందుకేనయ్యా మాయమ్మంటే నాకు సాలా ఇట్టం. నా పెనిమిటి కుదుర్నేక తిరుగాడుతున్నా మాయమ్మే నిచ్చెం నాతో కలిసుంటాది’ అని తెగ సంతోషపడుతూ సంహితను దగ్గరగా తీసుకుంది. ‘సుబ్బులూ! నువ్వు చేసిన సహాయానికి చాలా సంతోషంగా ఉంది’ అన్నాడు వేదవ్యాస్‌. ‘ఎంతమాటయ్యా! ఎపుడే ఆపదొచ్చినా ఇట్టా కాకిసేత కబురెడితే సాలు అట్టా వాలతాను. కట్టం ఎవరికొచ్చినా కట్టమే కదా?’ అని తల్లి మరియమ్మతో సహా బైటకు నడిచింది సుబ్బులు. సుబ్బులు మాటలు వింటూంటే గుండె కలుక్కుమనసాగింది రమణికి. ‘చూశావా రమణీ! మీ ఇద్దరి భావాల్లో ఎంత వ్యత్యాసమో? తల్లిపట్ల నీకుండే భావాలు వేరు. మీ అమ్మ నీ తమ్ముడి దగ్గరుంటే నీకు భారం తగ్గుతుందన్న యోచనలో నువ్వుంటే సుబ్బులేమో తన తోడబుట్టిన వాడు తీసుకెళ్ళినా అక్కడ తల్లి సుఖపడదంటూ తన తోటే ఉంచుకోవాలన్న ఆలోచనలో గడిపింది. పైగా మనక్కూడా ఉపయోగపడేలా చేసింది. మన పెద్దవాళ్ళు ఇంట్లో ఉంటే ఒక సలహాకైనా సంప్రదింపుకైనా లేదా చిన్నచిన్న సహాయాలకైనా మనకే ఉపయోగపడతారు. వాస్తవానికి మొన్న మనం ఎదుర్కొన్న క్లిష్టపరిస్థితిలో మీ అమ్మే మన దగ్గరుంటే కొండంత అండగా నిలబడి ధైర్యం ఇచ్చేది. తల్లిని కోల్పోయిన నేను ఆరోజుల్లో ఎంత గుంజాటన పడ్డానో చెప్పలేను. నీకు తల్లి ఉండి కూడా ఆమెను చాదస్తమంటూ, ఎద్దేవా చేస్తున్నావ్‌. నువ్వు నీ తల్లిని దూరం  చేస్తున్న ధోరణి పిల్లలు కనిపెడితే వాళ్లకూ అదే అబ్బుతుంది. రేపు వాళ్లూ నిన్ను దూరం చేసినా తప్పు లేదనుకుంటారు. దెప్పుతున్నాననుకోకు.. తల్లి తోడు.. నీడ.. అన్నీను!’ అన్నాడు వేదవ్యాస్‌. భర్త ఉద్వేగంతో చెప్పిన మాటలు రమణి హృదయంలో బాగా నాటుకున్నాయి. ఆ వెంటనే మరో మాటకు తావులేకుండా మర్నాడే జరిగిన పరిస్థితులను వివరించి తల్లిని వెంటనే దిగబెట్టమంటూ వెంకటాచలాన్ని ఒత్తిడి చేసింది. ఆమె ప్రయత్నం ఫలించింది. తల్లి నాగమ్మను వెంటనే తీసుకుని వచ్చాడు వెంకటాచలం. తల్లిని చూడ్డంతోనే గుండెలో బరువంతా ఒక్కసారిగా దిగిపోయి తేలికపడినట్లయింది రమణికి. పిల్లలిద్దరినీ చూసి తన అక్కున చేర్చుకుంటున్న నాగమ్మను చూస్తూ సంతోషంలో మునిగిపోయారు వేదవ్యాస్‌ దంపతులు. ‘ఔను! ప్రపంచంలో అందరి దైవం అమ్మే!’అనుకుంది రమణి.. కళ్ళల్లో నీరు చిమ్ముతుండగా!

సీతాపురం గ్రామం మొదట్లోనే.. ఒక పెంకుటిల్లు ఉంది. అందులో తన కొడుకు, కోడలుతో బాటుగా చిన్నవాడైన తన మనవడితో కలసి ఒక అవ్వ జీవిస్తోంది. కొడుకు, కోడలు పగలు పనికి వెళితే.. అవ్వ మనవడిని చూసుకునేది. రాత్రి అవగానే ఒక కథైనా చెప్పనిది మనవడు నిద్రపోయేవాడు కాదు. రోజూ రాజుల కథలు చెప్పి మనవడిని నిద్రపుచ్చేది, ఆ రోజు బాగా వెన్నెల కాస్తోంది. మనవడితో బాటు ఆరుబయట తాళ్ళ మంచంపై పడుకుంది అవ్వ.  ‘కొండపైన అనేక రకాల పక్షులు ఉన్నాయి. అవి బాగా ఎగరగలవు. కొండకు కూడా రెక్కలు వుంటే ఎంత బాగుండేదో కదా అవ్వా..’ అన్నాడు మనవడు. మనవడి ప్రశ్నకు అవ్వ ఆశ్చర్యబోయింది ‘అవునూ.. ఎప్పుడూ రాజుల కథలేనా? ఇలాంటి కొత్త కథ ఒకటి చెప్పవ్వా’అంటూ మారాం చేశాడు. అవ్వ తల గీరుకుంది. ఏమి చెప్పాలా అని ఆలోచించింది. టక్కున ముసలి బుర్రకు ఒక కథ తట్టింది. వెంటనే చెప్పడం ప్రారంభించింది.    ‘అనగనగా ఒకానొక కాలంలో కొండలకు రెక్కలు ఉండేవట. అవి ఎక్కడబడితే అక్కడ వాలిపోయేవట. మాకన్న బలవంతులు.. ఎత్తు గలవాళ్ళు, ఈ భూమిపై మా అంతటి విశాలమైన రెక్కలు ఏ పక్షికి లేవని చాలా గర్వపడేవట. మాకు ఎదురు లేదు, మేము ఎక్కడ దిగాలనుకుంటే అక్కడ దిగిపోతాం, ఒకరి ఆజ్ఞతో నడవాల్సిన పని లేదు, ఇంకొకరి సలహా అవసరం లేదు’ అంటూ చాలా గర్వంగా మాట్లాడేవట. ‘ఓ పర్వతమా.. మీరు బాగా ఎగరండి తప్పు లేదు. ఆకాశంలో ఆనందంగా విహరించండి, మాలాగా మీకు రెక్కలొచ్చాయి, కాదనలేదు, కానీ మేము ఏ కొమ్మలపైనో, ఏ రాతిపైనో వాలిపోతాం, ఏ జీవికి హాని చేయం’ అన్నాయట పక్షులు.  ‘ఐతే ఏంటి’ అని వెటకార ధోరణిలో అడిగిందట కొండ. ‘మీరు ఎక్కడ వాలితే అక్కడ మీ బరువు జీవజాలంపై పడి చనిపోతున్నాయి, పైగా మీరు ఇలా స్థాన చలనం కావడం ప్రకృతికే విరుద్ధం’ అని హితవు పలికాయట పక్షులు. ‘ఏమన్నారు.. మేము విరుద్ధమా.. ఎవరితో మాట్లాడుతున్నారో తెలుసా?’ అంటూ కొండలు కోప్పడ్డాయట. పక్షులు చేసేది లేక, మిన్నకుండి పోయాయట. కొండలు మాత్రం తమ రెక్కలతో ఎగురుకుంటూ వెళ్ళి, ఎక్కడబడితే అక్కడ వాలి, తమకు ఏ అపకారం చేయని జీవులను చంపేసేవట. ఇలా అయితే భూమిపై గల జీవులన్నీ చనిపోతాయని తలచి, ఎలాగైనా రెక్కల కొండల ఆగడాలను ఆపాలని, భూమిపై నివసించే జీవులన్నీ తమ గోడు వెళ్ళబోసుకోడానికి భగవంతుని దగ్గరకు వెళ్ళాయట’  అంటూ కథ మధ్యలో ఆపేసి.. మంచం పక్కనే చెంబులో పెట్టుకున్న నీళ్ళు తాగి, కాస్త ఊపిరి పీల్చుకుంది అవ్వ. ‘తర్వాత ఏం జరిగిందో చెప్పవ్వా ’ అంటూ ఎంతో ఆసక్తిగా అడిగాడు మనవడు. తిరిగి చెప్పడం ప్రారంభించింది అవ్వ.. ‘అలా జీవులన్నీ దేవుని దగ్గరికి వెళ్లి మొర పెట్టుకోగానే.. దేవుడికి కోపం వచ్చిందట. ‘ఆ పర్వతాలకు ఎందుకంత గర్వం. ఒక చోట వుండలేక పోతున్నామంటే, పోనీలే అని కనికరించి రెక్కలు ఇస్తే.. ఇంతటి దారుణానికి ఒడిగడుతున్నాయా.. వెంటనే వాటి పొగరు అణచాల్సిందే ’ అంటూ దేవతలందరూ ఒక నిర్ణయానికి వచ్చారట.  ఒక మంచి సమయం చూసుకుని పర్వతాల దగ్గరకు వెళ్లి ‘మీరు గౌరవంగా ఉంటారనుకుంటే.. గర్వంతో మసలుతున్నారు. బలముందని బలహీనులను తొక్కేయడం అహంకారానికి చిహ్నం. కాబట్టి మీ రెక్కలు తుంచడమే సరైన ధర్మం’ అంటూ దేవతలు కొండల రెక్కల్ని తెగ నరకడంతో ఊళ్ళకు అవతల పడిపోయాయట. ఉన్నచోటనే ఉండిపోయాయట. అంటూ కథ ముగించి పిల్లాడి వంక చూసింది అవ్వ. మనవడు బాగా నిద్రపోతున్నాడు. (పిల్లల కథ: ఎవరికి విలువ?)

ఆకాశంలో చిక్కటి మేఘం ముద్ద పాల నురుగులా పొంగి వుంది. భూమ్మీద నుంచి మానవ ఆకారాలు పొడవాటి గోర్లున్న చేతి వేళ్లను గుచ్చి ఆ ముద్దను పీక్కొని జుర్రుకుంటున్నాయి.  మనుషులు మరీ పొడుగ్గాలేరు, అట్టాని పొట్టిగానూ లేరు. ఒంటిమీద ఏ ఆచ్ఛాదనా లేనట్టు నల్లని నీడల్లా కదులుతున్నారు. దివి నుంచి కొన్ని అస్థిపంజరాలను పోలిన ఆకారాలు ఎర్ర మందారాలను పోలిన పూల బుట్టలను భూమ్మీద గుమ్మరిస్తున్నాయి. అవి నేల మీద పడగానే నిప్పు కణికల్లా మారి పొగలు ఎగజిమ్ముతున్నాయి. ఓ రెండడుగుల బుడతడు ఆ అగ్నిపూలను ఒక్కొక్కటిగా ఏరి భుజాన వేలాడుతున్న జోలెలో వేసుకుంటూ ముందుకు సాగుతున్నాడు. జోలెలో పడ్డ నిప్పు కణికలు మంచు ముద్దలుగా మారి, నీటి బిందువులుగా జారుతున్నాయి. నేల మీదపడి పిల్లకాలువలుగా ప్రవహిస్తున్నాయి. ‘ఊరికి బోవాలన్జెప్పి తెల్లారిందాంకా పడుకున్నెవేంది?’ మా ఆవిడ అరుపులతో నా వింత కల చెదిరింది. రవ్వంతసేపు ఆ అనుభూతితో మంచం మీదనే కూర్చొని వెళ్లాల్సిన పని గుర్తుకు తెచ్చుకొని నిద్దుర మత్తును విదిలించికొట్టి గబిల్లున మంచం దిగాను.  బీఎస్‌ను కలవాలన్న తొందరలో ఆదర బాదరగా అన్ని పనులూ ముగించుకున్నాను. తొమ్మిది గంటల ప్రాంతంలో బస్టాండుకొచ్చి, అప్పుడే కదులుతున్న విజయవాడ బస్సెక్కాను. టికెట్‌ తంతు ముగించి ఓ పనైపోయిందనుకొని రిలాక్స్‌ అయ్యాను.  బ్యాగులో నుంచి తిలక్‌ కథల పుస్తకం బయటకు తీసి చదివే ప్రయత్నం చేశాను. మనసు కుదురుకోలేదు. గజిబిజిగా ఎటెటో తిరుగుతోంది. రెండు రోజుల నుంచి బీఎస్‌ తలపులు వెంటాడుతున్నాయి. తనను కలవాలి, మాట్లాడాలి అన్న కాంక్ష నన్ను కుదురుగా ఉండనీయలేదు, ఒకచోట నిలువ నీయడంలేదు.   రెండు రోజుల క్రితం జరిగిన ఘటన గుర్తుకొచ్చింది. ‘అబ్బీ నువ్వు పలానా గదా’ అంటూ కడప ఆర్టీసీ బస్టాండు టీకొట్టు దగ్గర పంచెకట్టు మనిషి పలకరించాడు. అతనివైపు పరిశీలనగా చూశాను, ఎక్కడో చూసినట్లుంది గానీ గుర్తుకు రావడంలేదు. ‘అవును’ అంటూనే ‘మీ దేవూరు’ అన్నాను. ‘మిద్దెల’ అన్నాడు.  బీఎస్‌ అన్ననని చెప్పాడు.  బీఎస్‌ పూర్తిపేరు బి. శివనారాయణ. అందరూ బీఎస్‌ అనే పిలిచేవాళ్లు. ‘అవునా!’ అంటూనే ‘బీఎస్‌ ఎలా ఉన్నాడ’ని అడిగాను.  ‘ఈ మధ్య కరోనా వచ్చిందబ్బీ..  చావుదాంక వెళ్లాడు. భూమ్మీద నూకలుండి  బతికి బయట పడ్డాడు. డాక్టర్లు కొద్ది రోజులు ఇంటిపట్టునుండి రెస్ట్‌ దీసుకోమని చెప్పినా విన్లేదు. ఊర్లు బట్టుకొని తిరుగుతానే ఉండాడు. యాలకు తిండా పాడా.. ఏందో వాని జీవితం..? తాడూ బొంగరం లేకుండా అయింది’ అంటూ ఏకరువు పెట్టాడు.  మనసంతా అలజడి. ఆ తరువాత బీఎస్‌ కోసం ఆరా తీశాను. ఎలా ఉన్నాడో తెలియడం లేదని. ఈ మధ్యకాలంలో మన ప్రాంతంలో పెద్దగా కనిపించడం లేదని మిత్రులు చెప్పారు. తనను కలవాలని నిర్ణయించుకుని బయలుదేరాను.  వేగంగా వెళుతున్న ఆర్టీసీ బస్సుతోపాటు నా ఆలోచనలకు సడన్‌ బ్రేక్‌ పడింది. ‘ఏందా?’ అని చూశాను. చెకింగ్‌. బస్సెక్కి అందరి దగ్గర టికెట్లు పరిశీలిస్తున్నారు. రెండు సీట్ల అవతలికి పొయ్యేసరికి చెకింగ్‌ అతనికి, ప్రయాణికుడికి మధ్య గొడవ. పిల్లోడికి హాఫ్‌ టికెట్‌ తీసుకోలేదంటూ వాదన. మా వాడికి అయిదేండ్ల లోపే అంటాడు తండ్రి. తనకూ అదే చెప్పడంవల్ల టికెట్‌ కొట్టలేదంటాడు కండక్టర్‌.  మాటామాటా పెరిగింది. గొడవ పెనుగాలి అయ్యింది. అసలే వేసవి ఎండ.. బొక్కెనలో నీళ్లలా గుబుళ్లున బయటకు దూకిన స్వేదం ఒంటి మీదనే బట్టలు నాన బెట్టింది. బస్సు దిగి వేడి గాలులతో చెమట నార్పుకొన్నాను.  ప్రయాణికులు తలోమాటా వేయడంతో కొద్దిసేపటికి రభస సద్దుమణిగి చెకింగ్‌ తంతు ముగిసింది. బస్సెక్కి అన్యమనస్కంగానే ‘నల్లజెర్ల రోడ్డు’ కథ చదువుదామని పుస్తకం తెరిచాను. అహా..అక్షరాల మీద చూపులు నిలవడంలేదు. బలవంత పెట్టినా ససేమిరా అంటూ చెదిరి పోతున్నాయి. నేను కలవాల్సిన మనిషి ఆలోచనలు చుట్టుముట్టి ఉక్కిరి బిక్కిరి చేస్తున్నాయి. ఆ పరంపరలోనే బస్సు పోరుమామిళ్ల  చేరింది. మధ్నాహ్నమైంది. బీఎస్‌ కోసం విచారించాను. నిన్న ‘మిద్దెల’లో ఉన్నాడన్నారు. మిద్దెల బీఎస్‌ సొంతగ్రామం. అతన్ని కలిసిన తరువాతనే ఊరికెళ్దామని నిర్ణయించుకొని బస్టాండుకొచ్చి వరికుంట్ల బస్సెక్కాను. సర్కార్‌కు నిధుల కొరతేమో? గతుకుల రోడ్డు. బస్సు ఓ గంట తరువాత మిద్దెలలో దింపింది. ఊరిగమిల్లోనే బీఎస్‌ ఇల్లు. వెళ్లి విచారించాను. నిన్న ఉదయమే గిద్దలూరు వెళ్లాడన్నారు.  ఎక్కడున్నా వెళ్లాల్సిందే! తనను కలవాల్సిందే! గిద్దలూరు వెళ్దామని ఆటో ఎక్కాను. కిక్కిరిసిన షేర్‌ ఆటో నిండు గర్భిణిలా ఆపసోపాలు పడుతూ ఓబుళాపురం చేర్చింది.  వేసవి ఎండ.. నాలిక పీకుతోంది. దప్పిక తీర్చుకునేందుకు అక్కడున్న అంగట్లో నీళ్ల బాటిల్‌ కొన్నాను. అంగడతను తెలిసిన వ్యక్తే. బీఎస్‌ కోసం ఆరా తీశాను, ‘నిన్న పొద్దున్నే  రోడ్లో పడిపోయిన ఒకతన్ని పోరుమామిళ్ల ఆసుపత్రికి తీసుకెళ్లాడ’ని చెప్పాడు.   అక్కడి నుంచి తిరిగి బస్సెక్కి పోరుమామిళ్లకు చేరుకున్నాను. బీఎస్‌ వాళ్ల గ్రామానికే చెందిన వ్యక్తి మెడిసిన్‌  చదివి  ఆసుపత్రి పెట్టాడు. అక్కడికే తీసుకెళ్లి ఉంటాడని వెళ్లాను. ‘ఓ పేషెంటును తెచ్చి చేర్పించి పొద్దున వెళ్లినట్లున్నాడ’ని డాక్టర్‌ చెప్పాడు. పేషెంటు బెడ్‌ చూపించాడు. బీఎస్‌ అక్కడ లేడు.  బెడ్‌ మీదున్న పెద్దాయన్ను అడిగాను.  తనది తాడిపత్రి అనిచెప్పాడు. కాశిరెడ్డి నాయన ఆశ్రమం చూసేందుకు వచ్చి రెండు రోజులు అక్కడే ఉన్నాడట. ఈ లోపు మోషన్స్‌ కావడంతో చూపించుకుందామని ఆటోలో ఓబుళాపురం వచ్చాడట. అప్పటికే విరోచనాలు ఎక్కువై నీరసంతో రోడ్డుమీదనే పడిపోయాడట. తాగి పడిపోయి ఉంటాడని ఎవరూ పట్టించుకోలేదు. అప్పుడే అక్కడికొచ్చిన బీఎస్‌ ఆయనను చూసి బట్టలు నీళ్లతో కడిగి ఆటోలో పోరుమామిళ్ల ఆసుపత్రికి తీసుకు వచ్చి వైద్యం చేయించాడట. రాత్రంతా కాపలా ఉండి  పొద్దునకి  ప్రాణాపాయం లేదని  డాక్టర్‌ చెప్పడంతో పెద్దాయన కొడుకుకు ఫోన్‌ చేసి  మధ్నాహ్నం తరువాత గిద్దలూరు పోతున్నానని చెప్పి వెళ్లి పోయాడట. అరగంట క్రితమే వెళ్లాడని చెప్పాడు. ‘తన పాలిట దేవుడ’ని చేతులు జోడించాడు.  అప్పటికే పొద్దు పడమటి కొండల మీదకు దిగుతోంది. ఇప్పుడు బయలు దేరినా రాత్రికిగాని గిద్దలూరు చేరుకోలేను. పక్కన ఆరు కిలోమీటర్ల దూరంలో మావూరు. అమ్మ అక్కడే వుంది. ఊరుకెళ్లి అమ్మను చూసి పొద్దున్నే బీఎస్‌ కోసం గిద్దలూరు వెళ్లాలని నిర్ణయించుకున్నాను. బీఎస్‌ జ్ఞాపకాలను పదిలంగా పట్టుకొని ఆటోలో ఊరికి బయలు దేరాను.   దారిలో చెన్నవరం ముందు సగిలేరు పలకరించింది. ఆటో ఆపాను. ఏటిగుండాల నిండా తెలుగు గంగ నీళ్లు. ఏపుగా పెరిగిన జంబు నీళ్లతో జతకట్టింది.« పచ్చిక మేసి వచ్చిన పశువులు నీటిలో మునకలేస్తూ సేద దీరుతున్నాయి. పోరుమామిళ్ల నుంచి వచ్చిన కొందరు గాలాలతో చేపల వేట సాగిస్తున్నారు. దశాబ్దాల కాలంగా ఎండిపోయిన ఏరు ఇప్పుడు నీళ్లలో జలకాలాడుతోంది. ఏట్లోకి దిగి రెండు దోసిళ్లతో కడుపారా నీళ్లు తాగి ఆటో ఎక్కి బయలు దేరాను.  నల్లని జెర్రిపోతు మాదిరి మెలికలు తిరిగిన తారురోడ్డు. చెన్నవరం, మాలోనిగట్టు, పెసలొంక, కళ్లమందçపట్టలు, గుజ్జాలోల్లకుంట, జ్యోతివాగు అన్నీ చూస్తూ వాటి  జ్ఞాపకాలతో ఊరికి చేరుకున్నాను. ∙∙  ఈ రోజు ఎలాగైనా బీఎస్‌ను పట్టుకోవాలి. పొద్దున్నే నడక దారిలో ఓబుళాపురం బయలుదేరాను. నిండు ఎండలకాలం. దారిపొడవునా వేపచెట్లు సరికొత్త ఇగురుతో పండగనాడు కొత్త సొక్కా వేసుకున్న చిన్న పిల్లోడి మాదిరి మురిసి పోతున్నాయి.  వాటి పొత్తిళ్లలో సేదదీరుతూ పక్షులు కిలకిలారావాలు. వాటిని ఆస్వాదిస్తూ గంటలో ఓబుళాపురం చేరుకున్నాను. కొద్ది సేపటికి వచ్చిన గిద్దలూరు బస్సెక్కాను.  బీఎస్‌ ఎలా ఉన్నాడు? ఏం చేస్తున్నాడు? అతని తాలూకు తలపుల పరంపర వీడని నీడలా వెంటాడుతోంది.  రెండేళ్ల నాటికి ముందు అనుకుంటా...  మధ్యాహ్నం రెండు గంటల ప్రాంతంలో ఆఫీసు నుంచి ఇంటికి వెళుతున్నాను. బస్టాండు పక్కనే ఆఫీసు. బస్టాండు అవుట్‌ గేటు దాటుతూంటే తెల్లప్యాంటు, తెల్లషర్టు, ఆరడుగుల విగ్రహంతో నిటారుగా నడుచుకుంటూ బస్టాండులోకి వెళుతూ కనిపించాడు బీఎస్‌. అప్పటికే బస్టాండు ఆవరణలోకి ప్రవేశించాడు.  బండి ఆపి  ‘బీఎస్‌..’ అంటూ గట్టిగా కేక పెట్టాను. వెనుదిరిగి చూశాడు. నేను కనిపించేసరికి ముఖాన వెలుగు.. దాంతోపాటు చిరునవ్వు. నేను బండిని టీ కొట్టువద్ద పార్కు చేసేలోపు వచ్చాడు. చాలా రోజుల తరువాత కలిశాం. రెండు చేతులు గట్టిగా పట్టుకున్నాడు.  ‘ఎలా ఉన్నావు?’ అడిగాను. ‘మామూలే.. పాత దారే, అలాగే ముందుకు’ అంటూ నవ్వాడు. తన మాటలు నా మనసును ద్రవింప జేశాయి. కళ్లలో ఆరాధనా భావం. ‘సడెన్‌ గా కడపలో ఏంటి?’  అన్నాను. ఎవరికో కాలు ఆపరేషన్‌  అట, డబ్బుల్లేని పేదోడట. రిమ్స్‌కు పిల్చుకవచ్చి ఆపరేషన్‌  చేయించి వెళుతున్నానన్నాడు. ‘ఇంటికెళ్లి భోజనంచేసి వెళుదు పా’ అన్నాను.   ‘ఇప్పుడు కాదులే! ఉప్పులూరు ఎస్సీ కాలనీ అమ్మాయి ఉద్యోగ విషయమై రాత్రికి హైదరాబాదు వెళ్లి సార్‌ను కలవాలి’ అన్నాడు. ‘ఈ బస్సుపోతే సాయంత్రం వరకూ బస్సులేదు. ఇంకొకసారి వస్తా! ఇంట్లో అందర్నీ అడిగానని చెప్పు’ అంటూ హడావుడిగా వెళ్లిపోయాడు.   ఆతరువాత బీఎస్‌ నాకు కనిపించలేదు. రోడ్డు. కాస్త తారు, కంకర కలగలిపి గుంతల్లో గుమ్మరించినట్లుంది. నా ఆలోచనలకు తెరదించుతూ త్వరగానే బస్సు గిద్దలూరు చేరింది. తెలిసిన వ్యక్తి ఇచ్చిన సమాచారంతో బీఎస్‌ ఉంటున్న రూము వద్దకెళ్లి విచారించాను. రైల్వేస్టేషన్‌  సమీపంలోని పాఠశాల గదిలో పిల్లలకు క్లాసు చెప్పడానికి వెళ్లాడన్నారు. ఆటో ఎక్కి అక్కడికెళ్లాను. పది నుంచి పదకొండు గంటలవరకూ క్లాసట. అందరూ పద్దెనిమిది సంవత్సరాలు పైబడి, ముప్పై ఏళ్ల లోపే ఉన్నారు. అప్పటికే కొందరు వెళ్లిపోగా మరికొందరు ఇంటిదారి పట్టారు.  ‘ఏం క్లాసులు?’ అని ఆరా తీశాను. ‘వ్యక్తిత్వ వికాసం మీద అట. నాలెడ్జి పెంచుకోవడం.. నాయకత్వ లక్షణాలు పెంపొందించు కోవడం.. ఆరోగ్యం, మానసిక దృఢత్వం, శక్తి,యుక్తి, ముక్తి, సమాజశ్రేయస్సు లాంటి అంశాల మీదట! ఒక్కో బ్యాచ్‌కు ఎనిమిది రోజుల శిక్షణ ఉంటుందట.. అదికూడా ఉచితంగానే ఇస్తారట’ చెప్పారు. సరికొత్త సమాజసేవకులను అందించే ఆలయంలా కనిపించింది. ‘సార్‌ ఇప్పుడే రూముకెళ్లాడ’న్నారు. నేను తనని వెతుక్కుంటూ వెళుతుంటే.. యాభై ఏళ్ల పైబడిన వయస్సులో కూడా బీఎస్‌ అలుపెరగని సేవా కార్యక్రమాలతో నాకందనంతగా ముందుకు పరుగెడుతున్నాడు. తిరిగి ఆటో ఎక్కాను. బీఎస్‌ నేను పదో తరగతి వరకూ కలసి చదువుకున్నాం. సేవాభావం నింపుకొని పుట్టాడేమో..! చిన్ననాటి నుంచే ఎక్కడ ఎవరికి ఆపదొచ్చినా అక్కడ వాలేవాడు. తనతో కలసి సేవా కార్యక్రమాలలో నేనూ పాల్గొనేవాన్ని. అలా మా ఇద్దరి స్నేహం బలపడింది. కాలగమనంలో మా దారులు వేరయ్యాయి. పెళ్లి చేసుకొని బంధాలు, బాధ్యతల బరువునెత్తుకొని నేను ఊరు వదలిపెట్టాను. బీఎస్‌ మాత్రం ఇల్లు, వాకిలి మరచాడు. జీవితంలో ప్రధాన ఘట్టమైన పెళ్లికి దూరమయ్యాడు. పదెకరాలున్న సేద్యగాడికే పిల్లనివ్వని రోజులు.. అన్నీ వదిలి ప్రజాసేవలో మునిగి తేలేవాడికి పిల్లనిస్తారా? అయినా అదేమీ పట్టించుకోక సేవాయుధంతో సమాజంపై అలుపెరగని యుద్ధం సాగిస్తున్నాడు. తనతో కలసి నడవలేక పోయానన్న వెలితి నన్ను వెంటాడి వేధిస్తోంది.  ‘సర్‌.. మీరు చెప్పిన అడ్రస్‌ ఇదే’ అటోవాడి పిలుపుతో మిత్రుడి జ్ఞాపకాల నుంచి బయటపడి ఆటో దిగి రూములో చూశాను. అక్కడ లేడు. కిందున్న బడ్డీకొట్టతన్ని అడిగాను.  ‘ఇప్పుడే వెళ్లాడు. అయిదు రూపాయల అన్నం క్యాంటీన్‌  దగ్గరుంటాడ’న్నాడు. ఫోన్‌  చేస్తే రింగ్‌ కావడంలేదు. అడ్రసు పట్టుకొని వెళ్లాను.  అప్పటికే అన్నం తిని చేయి కడుక్కుంటున్నాడు. ఎప్పుడూ తెల్లని షర్ట్, ప్యాంటు, నలగని బట్టలతో ఉండే బీఎస్‌ మాసిన బట్టలతో కనిపించాడు. బాధనిపించింది. నన్ను చూసి ఒకింత ఆశ్చర్యం.. ఆనందం.. నవ్వుతూ వచ్చాడు. ‘అప్పుడే తిన్నావేంది? కలసి భోంచేద్దామని వచ్చాను’ అన్నాను.  ‘అయిదు రూపాయల భోజనానికి బాగా డిమాండబ్బీ! రోజూ వందమందికే పెడతారు. అరగంట లేటయితే ఉండదు’ అన్నాడు. ‘ఇక్కడ అయిపోతే బయట వంద రూపాయలు పెడితే గానీ అన్నం దొరకదు. నా దగ్గర ముప్పై అయిదు రూపాయలే ఉన్నాయి. అయిదు అన్నానికి పోతే మిగిలిన ముప్పైకి రాత్రి రెండు చపాతీలు తినొచ్చు’ చెప్పాడు. మనస్సు చివుక్కుమంది. నన్నూ తినమన్నాడు. బీఎస్‌ చిన్నబుచ్చుకోకూడదని తిన్నాను. సాంబారు అన్నం, చివర్లో మజ్జిగ వేశారు. బాగానే వుంది. ఎవరో పుణ్యాత్ముడు చేతనైన మటుకు పేదల కడుపు నింపుతున్నాడు.  పక్కనున్న కానుగ చెట్టు కింద అరుగుమీద కూర్చున్నాం. ‘ఏంటి పరిస్థితి?’ అడిగాను.  ‘ఆర్థిక పరిస్థితి ఏం బాగా లేదబ్బీ! ఇక్కడ అయిదు రూపాయల భోజనంతో..  తక్కువ ఖర్చుతో ముప్పూటలా కడుపు నింపుకోవచ్చు. ఒక సర్వేయర్‌ రూములో ఫ్రీగానే తల దాచుకుంటున్నాను’ చెప్పాడు. తన సోదరులు, మేనమామలు మంచి స్థితి మంతులే. తిరగడం చాలించి ఇంటిపట్టునే ఉండమని ఎన్నిసార్లు చెప్పినా బీఎస్‌ వినడంలేదట.  ‘అంత ఇబ్బందిగా ఉంటే ఇంటికి వెళ్లొచ్చుగా’ అన్నాను.  ‘ఇప్పుడు కాదులే.  ఓపికున్నన్నాళ్లూ  చేద్దాం. తరువాత చూద్దాంలే’ అంటూ దాట వేశాడు.  ‘ఊరికెళ్దాం రా’ అన్నాను. ‘ఏముందబ్బీ ఊర్లో..? వారంనాడే అమ్మానాయన్ను చూసొచ్చినా. ఇప్పుడు నిన్ను చూసినా.. సంతోషంగా ఉంది’ అన్నాడు.  నా బ్యాగులో దాచిన డబ్బుకవరు తీసి జేబులో పెట్టి ఖర్చులకు ఉంచు అన్నాను. కొంతమాత్రమే తీసుకొని మిగిలిందంతా వెనక్కు ఇచ్చి  ‘ఇది చాల్లేబ్బీ ఈ వారం పని జరుగుద్ది’ అన్నాడు.  ‘నీకోసమే తెచ్చాను’ అన్నాను. ‘ఒంటరి బతుకు.. నాకెందుకబ్బీ.. ! సంసారం ఈదేటోడివి నీకే ఖర్చులుంటాయిలే తీసుకెళ్లు’ అన్నాడు. ఇంతలో మోటార్‌ బైకుపై రైతులా ఉన్న ఓ వ్యక్తి బీఎస్‌ను వెతుక్కుంటూ వచ్చాడు.  ‘వెళ్లొస్తా బ్బీ.. అంబవరం వెళ్లి ప్రకృతి సేద్యంలో ఈయనకు చీనీచెట్లు నాటించాలి’ అంటూ నాకు చెయ్యి ఊపి రైతు మోటారు బైకు ఎక్కి వెళ్లిపోయాడు.  సేవకు అవకాశం వచ్చేసరికి అన్ని కష్టాల్ని పక్కనబెట్టి  మిత్రుడికి వీడ్కోలును కూడా పట్టించుకోక ఎంతో ఆనందంగా వెళ్లిపోయాడు. ఏపూటకాపూట గడిస్తే చాలు.. సేవ దొరికితే అదే పదివేలు. బీఎస్‌ నడక మారలేదు, నడత మారలేదు. తను వెళ్లిన దారివైపు చాలాసేపు చూస్తూండి పోయాను. నిలువెత్తు రూపంలో మానవత్వం నింపుకున్న మాధవుడిలా కనిపించాడు. ముఖం మీద ఏదో పారాడినట్లనిపించింది. చేయిపెట్టి చూశాను, చేతికి తడి తగిలింది. బరువెక్కిన హృదయంతో బస్టాండు వైపు అడుగులు వేశాను. 

‘నేటి తరం పిల్లలున్నారే.. గడుగ్గాయలు. గ్రహణశక్తి ఎక్కువ. ఇట్టే నేర్చేసుకుంటారు. పదునైన చురుకైన మెదడు వారి సొంతం. ఇదే అదను– వాళ్ల మెదళ్ల లోకి కథల్ని ఒంపాలి. కథలంటే ఇష్టం కలిగించి రాసే పని పట్ల దృష్టి కలిగించాలి’ గట్టిగా అన్నాడు సుందరం. సత్యం, నేను అంగీకారంగా తలలూపాం. ∙∙  రామకృష్ణ సేవాసమితి. వేట్లపాలెం. విశాల ప్రాంగణంలోకి అడుగు పెట్టాం. వేసవి ఎండ పేట్రేగిపోతోంది. జోళ్లు బయట విడిచి వెళ్లినందున కాళ్లు చురుక్కుమంటున్నాయి. ఉదయం పదిన్నరకే వేడి దంచేస్తోంది. సుందరం తణుకు నుంచి అప్పటికే వచ్చేశారు. ఆయనిది సమయపాలన.  హాలులోకి ప్రవేశించగానే ఏసీ చల్లదనం. హయిగా ఉంది. పిల్లలు బుద్ధిగా కూర్చున్నారు. సుందరం మాట్లాడుతున్నారు. మమ్మల్ని చూసి వేదిక మీదకు ఆహ్వానించి పరిచయం చేశారు. ప్రసంగాన్ని కొనసాగిస్తున్నారు.  ‘...అలా ఎందరో వీరుల త్యాగాలు, బలిదానాలతో మన దేశానికి స్వాతంత్య్రం లభించింది. ఇది భారత స్వాతంత్య్ర అమృతోత్సవ ఘడియలు. అంటే ఇప్పటికి డెబ్బై అయిదేళ్లయ్యిందన్న మాట. ఆనాటి కాలంలోని గొప్ప సంఘటనల్ని ఈతరం విద్యార్థులైన మీరు తప్పక తెలుసుకోవాలి. అవన్నీ తెలుసుకుంటే మన దేశం పట్ల గౌరవం, భక్తి కలుగుతాయి. త్యాగనిరతి అంటే ఏమిటో తెలుస్తుంది. మీ స్పందనల్ని కథారూపంలో రాయాలి. రాయగలరు. రాస్తారు కదూ. మా రాకకు కారణం అదే. రేపటి దేశపౌరులు మీరు. ఉన్నత భావాలు, ఉత్తమ సంకల్పాలు మన దేశాభివృద్ధికి తోడ్పడతాయి. అందుకే కథారచన కార్యశాల ఏర్పాటు చేశాం. మంచి ఉద్దేశం మంచి ఫలితాల్ని ఇస్తాయని నమ్ముతాం. ముందుగా తెలుగు పండితుడిగా ఉద్యోగ విరమణ చేసిన సత్యంగారు మాట్లాడతారు. సావధానంగా వినండి’ అని మైకును అందించారు.  పిల్లలు వినడానికి సిద్ధంగా ఉన్నారు. వేదిక వెనుక విద్యుత్తు వెలుగుల్లో రామకృష్ణ పరమహంస, వివేకానందుడు, శారదాదేవి చిత్రాలు కాంతివంతంగా ఉన్నాయి. హాజరైన వారిలో ఆడపిల్లలే ఎక్కువ. చివర గోడ పక్కన కూర్చున్న కుర్రాడొకడు చేయి అడ్డం పెట్టుకుని చిన్నగా నవ్వుతున్నాడు. అక్కడే నిలుచుని ఉన్న టీచరు కాబోలు ముక్కు మీద వేలు పెట్టి ‘ఉస్‌’ అనడంతో నిశ్శబ్దం ఆవహించింది.  సమాజ హితం కోసమే సాహిత్యమనే భావం గల ఒక సంస్కృత శ్లోకంతో సత్యం ఉపన్యాసం ప్రారంభించారు. ఆవు – పులి కథ, అనగనగా ఒక రాజు.. ఆ రాజుకు ఏడుగురు కొడుకులు కథ, మూడు చేపల పంచతంత్రం కథలు చెప్పారు. తెలుసున్న దానిలోంచి తెలియనిది బోధించడమే కదా అసలైన పాఠం. విమాన గమనానికి అన్వయించి కథకు సంబంధించిన ప్రారంభం, కథనం, ముగింపు గురించి చెప్పడంతో పిల్లలు శ్రద్ధగా విన్నారు. సత్యం ప్రసంగ పాఠంలోని ప్రధాన విషయాల్ని విడమరచి వివరించారు సుందరం. ‘శివంగారిని  మాట్లాడవలసిందిగా కోరుతున్నాను’ సుందరం ప్రకటించడంతో మైకు అందుకున్నాను. వ్యక్తిగత అనుభవంలో కథ పట్ల ఆసక్తి కలిగించిన చిన్ననాటి జ్ఞాపకాలు, ప్రేరణ కలిగించిన పుస్తకాల గురించి మాట్లాడాను. కాళ్లూ చేతులూ లేకపోయినా నికోలస్‌ జేమ్స్‌ వుయిచిచ్‌ సాధించిన విజయాల్ని స్ఫూర్తి కలిగించడం కోసం చెప్పాను. నోటితోనూ కాళ్లతోనూ పెయింటింగు గీసే చిత్రకారుల గురించి కూడా తెలియజేశాను. అంగవైకల్యాన్ని సైతం జయించి వివిధ రంగాల్లో రాణించిన వారి జీవితాలు ఆదర్శప్రాయమయ్యాయని తెలిపాను. మనలో అంతర్లీనమైన శక్తి దాగి ఉంటుందని దాన్ని వెలికితీస్తే కళల్లో అద్భుతాలు సాధించవచ్చని చెప్పాను.  సుందరం పవర్‌ పాయింట్‌ ప్రజంటేషన్‌తో కథలు రాయాల్సిన స్వాతంత్య్ర పోరాటాల గురించి వివరించి దిశానిర్దేశం చేశారు. స్వాతంత్య్రోద్యమం తొలి తరం వీరుల జీవితాలకి కథారూపం ఇమ్మని కోరారు. లంచ్‌ విరామం. ∙∙  మధ్యాహ్నం మూడు గంటలయ్యింది.  ‘పాల్గొని రాయడం ప్రధానం.. మేలు కీడుల సంగతి తర్వాత చూసుకోవచ్చు’ అనడంతో పిల్లలు ఉత్సాహంగా కథలు రాయాలనే ఉత్సుకత చూపించారు. ఇరవై తొమ్మిది మంది హాజరై కథలు రాశారు. ఉద్వేగ సంచలనం. ఒడిలో ప్యాడ్‌లు పెట్టుకుని శ్రద్ధగా గువ్వల్లా ముడుచుకుని అక్షరాల్ని పండించారు. పదాల ఊహలకు మొగ్గ తొడిగారు. వాక్యాల్ని గుండెలకు హత్తుకున్నారు. పేరాల్ని కంటికి ఇంపుగా పేర్చారు. మొత్తమ్మీద కథనం ఆలోచనలకి పదును పెట్టింది. ముసిముసి నవ్వులు నవ్వుకుంటూనే రాశారు. నిజంగా కథలేనా అవి? మాలోనూ ఉత్కంఠ. తొందరగా వాటిని చూడాలనే ఆతురత. సృజన అనేది నేర్పితే వచ్చేదా? వారి అభిరుచుల చిట్టాలోకి రచనావ్యాసంగం చేర్చడం సాధ్యమేనా?  ఎండ సిమెంటు చప్టాను పెనంలా మార్చింది. అడుగేస్తే పాదాలు కాలిపోతున్నాయి. మా కోసం ప్రత్యేకంగా పరచిన తివాసీలను దాటి ఆదమరుపున నడిచినందుకు నా కాళ్లు మండాయి. సాయంత్రమైనా వేడి తీవ్రత తగ్గలేదు. ముగ్గురం కథలు పంచుకున్నాం. అతిథిగృహం అని గుమ్మం పైభాగంలో రాసి ఉన్న గదికి చేరుకున్నాం. తలో మూల సర్దుకున్నాం. వాళ్లు రాసిన కథలన్నింటి గురించి చెప్పడం కుదరదు. వింతగానో విచిత్రంగానో విస్మయంగానో అనిపించిన వాటి గురించి తప్పక చెప్పి తీరాలి. జోస్యం చెప్పే చిలుక బొత్తి లోంచి మధ్యలో ఒక కార్డు తీసుకున్నట్టు కథల్లోంచి ఒక కాగితం లాగాను. చూశాను. ఆశ్చర్యపోయాను. రెండు చిన్నకొమ్మలు.. అటూ ఇటూ రెండు చిలకల బొమ్మలున్నాయి. మాట్లాడుతున్నట్లుగా ముక్కులు తెరచి ఉన్నాయి. వాటి కింద మొదటి చిలక, రెండో చిలక అని రాసి ఉంది.  మొదటి చిలక అంటోంది ‘ఇక్కడకు ఎందుకు వచ్చావు?’ ‘మా అమ్మ వెళ్లమని బలవంతం పెట్టింది. వచ్చాను’ రెండో చిలక సమాధానం చెప్పింది.  ‘అమ్మ ఎందుకు బలవంతం పెట్టింది?’ ‘ఇంట్లో అల్లరి చేస్తున్నావు. ఉబుసుపోవడం లేదు అంటున్నావు కదా.. వెళ్లు’ అంది.  ‘ఎందుకు ఉబుసు పోవడంలేదు? చదువుకోవచ్చు. ఏదైనా కొత్తది నేర్చుకోవచ్చు. ఇక్కడికొస్తే కథలు చెబితే వినొచ్చు. ఆనక ఇంచక్కా కథ రాయొచ్చు కదా’ ‘అందుకే కదా వచ్చాను. ఏం ఇది కథ కాదా?’ నవ్వుతూ అంది రెండో చిలక. చివర  సమాప్తం అనీ ప్రారంభంలో శ్రీరామ అనీ రాసింది. పేరు చూశాను. భారతి, పదోతరగతి... నవ్వుకుని మరో కాగితం అందుకున్నాను.  ‘కథలు వింటాను. రాయను. చదవను’ వంకర వంకరగా  పెద్ద అక్షరాలు. అంతే.. ఇంకేమీ లేదు. పేరు చూశాను. వీరయ్య, తొమ్మిదవ తరగతి. చటుక్కున గుర్తొచ్చాడు. వెనుకవైపు గోడ వార ఒకడు రాయడం మానేసి అట్ట ఒడిలో పెట్టుకుని దాని చుట్టూ చేతులేసి కూర్చున్నాడు. దిక్కులు చూడటం గమనించాను. ‘ఏమిటి సంగతి’ అని కంటితో సైగ చేశాను. పెన్ను తీసుకుని రాస్తున్నట్టు కనిపించాడు. కథలు వినడం ఇష్టం అంటున్నాడు కదా ఎన్ని కథలు విన్నాడో అడగాలి. పోనీ కథలేమైనా చెబుతాడేమోనని తెలుసుకోవాలి.  పిల్లలు రాసిన కథలు చదవడం వింత అనుభవం. రాతలో కొన్ని ఇంగ్లిషు పదాలు దొర్లాయి. వాటికి ప్రత్యమ్నాయ తెలుగు పదాలు చెప్పాలి. ఆధునిక విజ్ఞానంతో కూడిన ఊహాశక్తి వాళ్లది. మార్కులేసి సుందరానికి అప్పగించి బయట వరండాలోకి వచ్చాను. వీరయ్య కనిపించాడు. దగ్గరకు రమ్మని చేయి ఊపాను. భయపడుతూ వచ్చాడు. నవ్వుతూ మాట్లాడుతూ భుజం మీద చేయి వేసి దూరంగా తీసుకెళ్లాను.  ‘మీ ఇల్లెక్కడా?’  ‘దగ్గర్లోనే... సారూ... మా ఇంటికి రారూ?’ అన్నాడు.  సభకు ఇంకా సమయం ఉంది. సరే పదమని నెమ్మదిగా నడుచుకుంటూ వీరయ్య ఇంటికి చేరాను.  పాతకాలం నాటి ఇల్లు. చిల్ల పెంకులు. ఒక పక్క కూలిపోయినట్లుంది. ఇంటిని ఆనుకుని గుంజకు కట్టి ఒక ఆవు ఉంది. చిన్న గడ్డిమేటు. పేడకళ్లు ఎత్తి దూరంగా పారేసి ఎండు గడ్డి ఆవు ముందు వేస్తున్నాడు ఒకాయన. ‘మా నాన్న’ అని పరిచయం చేశాడు. పక్కనే ఉన్నావిడను ‘అమ్మ’ అన్నాడు. కూలిపని నుంచి అపుడే వచ్చినట్టున్నారు అమ్మా నాన్నలు.  ‘రండి... బాబూ’ ఇంటి లోపలకు రమ్మని పిలిచారు. వసారాలో కుర్చీ లేదు. చిన్న స్టూలు. దాని మీదే కూర్చుని కుశల ప్రశ్నలేశాను. బిడియంగా వినయంగా సమాధానాలు ఇచ్చారు.  స్వాతంత్య్ర పోరాటం.. త్యాగధనులు.. డెబ్బై అయిదేళ్ల పండుగ.. పిల్లలకు అవగాహన కలిగించే ఉద్దేశం.. మాటల్లో చెప్పబోయాను. నిజానికి అంతంత పెద్ద విషయాలు చెప్పే సందర్భం కాదు. మనసులోంచి తన్నుకొచ్చిన ఉబలాటం ఆగనీయలేదు. వీరయ్య తండ్రి కిట్టయ్య ఆశ్చర్యకరంగా ఏమిటేమిటో చెప్పేస్తున్నాడు. మౌనంగా ఉండిపోవడం నా వంతయ్యింది.  ‘ఇలా రండి.. బాబుగారూ’ అంటూ ‘చిటికెలో వచ్చేస్తాను’ అని బయటకు పరుగెట్టి నిచ్చెనతో వచ్చాడు. నేల సిమెంటు గచ్చు. గరుకుగా ఉంది. గబగబా అటుకెక్కాడు. నెమ్మదిగా అపురూపంగా ఒక ట్రంక్‌పెట్టెను కిందికి దించాడు. గుమ్మం దగ్గరకు తీసుకొచ్చాడు. దాని చుట్టూ మైకా కాగితం చుట్టి ఉంది. ఆ పెట్టెకు ముమ్మారు చేతులు జోడించి దండం పెట్టాడు. భక్తిభావంతో కళ్లకు అద్దుకున్నాడు. చెమర్చిన కళ్లతో చూస్తూ తాళం తీశాడు. లోపల అనేక వస్తువులు. అన్నీ పాతకాలం నాటివి. వెలసిన ముఖమల్‌ తలపాగ.. చివికిన కాషాయరంగు పంచె.. వంకీలు తిరిగిన జోళ్లు.. సొట్టలు పడిన చిన్న కంచం.. ఇత్తడి మరచెంబు, ఇత్తడి గ్లాసు.. ముట్టుకుంటే చినిగిపోయే వార్తా కటింగులు.. పొందిగ్గా చక్కగా సర్ది ఉన్నాయి. అత్తారబత్తంగా ఒక్కో దాన్నీ బయట పెట్టాడు. పెళ్లాం పైటకొంగు ముఖానికి అడ్డం పెట్టుకుని దూరంగా నిలబడి ఉంది. తర్వాత తెలిసింది. మూగదంట. ఆ పిల్లకు దిక్కెవరని జాలిపడి పెళ్లి చేసుకున్నాడంట. వీరయ్య ముఖంనిండా నవ్వు పులుముకుని చూస్తున్నాడు. ఇవన్నీ నాకెందుకు చూపిస్తున్నాడు? ఏం మాట్లాడబోతున్నాడు? అంతుపట్టడం లేదు.  కిట్టయ్య కళ్లప్పగించి తనివితీరా చూసుకున్నాడు. అతనిలో అలౌకిక ఆనందం. ముఖంలో వెలుగులు. ‘ఏమనుకోకండి? నా మాటలు కాసేపు వినండి, బాబూ.. కూడుకు కరువైనా వీటిని చూసుకునే బతుకుతున్నాం. మా ముత్తాత ఆస్తులు కూడబెట్టలేదు. అమరుడై మాకొక గౌరవ వారసత్వ సంపదను అందించాడు. నేనూ చదువుకున్నవాడినే. ఇపుడు చదువునే మరచిపోయినవాడిని. కూలి పనులే జీవనాధారం. మీరు నమ్మరు.. బీఈడీ చదివాను. ఉద్యోగం లేదు. కొన్నాళ్లు ప్రయివేటు స్కూలులో పాఠాలు కూడా చెప్పాను. కరోనా మమ్మల్ని రోడ్డున పడేసింది. తర్వాత తాపీ పని చేశాను. ఇళ్లకు రంగులేశాను. ఏది పడితే అది చేశాను. సిగ్గు పడలేదు’ చెప్పడం ఆపాడు.  ఆశ్చర్యపోయాను. కిట్టయ్య మాటల్ని అక్షరాల్లో యథాతథంగా చెప్పను. కిట్టయ్య చెప్పిన తన ముత్తాత నరసయ్య వీరోచిత గాథను కథనంగా చెబుతాను. చదవండి. అలాగే బావుంటుంది. చదువుతూ దృశ్యాన్ని ఊహించుకోండి.  ∙∙  నరసయ్య ఈసురోమని మనుషులుంటే దేశమే గతి బాగుపడునోయ్‌ అనుకుంటూ కండలు పెంచాడు. నరనరాన అమిత దేశభక్తి. పరాయి పాలనను అంతమొందించడానికి శారీరకశక్తి అవసరం అనుకున్నాడు. వస్తాదుగా మారాడు.  శాసనోల్లంఘన కాలం. మహాత్మాగాంధీని అరెస్టు చేశారు. నిరసన జ్వాలలు చెలరేగాయి. ప్రజలు ఉద్యమించారు. వందేమాతరం నినాదం ప్రతి గుండెలో ప్రతిధ్వనిస్తోంది. జెండా ఎగరేయడం ఆత్మగౌరవ ప్రతీకగా మారింది. ఎందరో త్వాగమూర్తులు బ్రిటిష్‌ సామ్రాజ్యవాద తుపాకులకు బలైపోయారు. ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ జెండా ఎగరేసి తీరాలని గట్టి నిర్ణయం తీసుకున్నాడు నరసయ్య. తన నిర్ణయాన్ని ముందుగా అందరికీ తెలియజేశాడు. ఆ విషయం పరపాలకులకు తెలిసిపోయింది. ఆ చోటును పోలీసులతో నింపేశారు.  నరసయ్య వెనకడుగు వేయలేదు. ఎవరెంత వారించినా వినలేదు. దేశం కోసం త్యాగం చేసే అదృష్టం తనది అనుకున్నాడు. చెప్పిన సమయానికి జెండా స్తంభం దగ్గరకు చేరుకున్నాడు.  లాఠీలు నరసయ్య ఒంటి మీద విరుచుకు పడ్డాయి. చలించలేదు. పంటి బిగువున బాధను దిగమింగుకున్నాడు.  జెండా చేబూని ముందుకే సాగాడు. దెబ్బలకు చేయి అడ్డం పెట్టుకుని కాచుకుంటూ నడిచాడు. స్తంభాన్ని కౌగిలించుకున్నాడు. శరీరం రక్తసిక్తమైంది. స్తంభం ఎక్కడం ప్రారంభించాడు. పోలీసులు తమ ప్రతాపం చూపించారు. లెక్క చేయలేదు. ఎట్టకేలకు జెండాను శిఖరాగ్రాన నిలిపాడు. దిక్కులుపిక్కటిల్లేలా ‘వందేమాతరం’ అని నినదించాడు. అంతే.. అంతెత్తు నుండి కింద పడిపోయాడు. స్పృహ తప్పింది. కాసేపటికి ప్రాణం గాలిలో కలిసిపోయింది. ∙∙  ‘మా ముత్తాత పౌరుషం గురించి తాత చెప్పేవారు తర్వాత మా నాన్న చెప్పేవారు. అవి వింటూ పెరిగాను. ముత్తాత వాడిన వస్తువులే మా ఆస్తులు. భద్రంగా దాచుకుని కాపాడుకుంటున్నాం. మీ లాంటి వారికి చూపించుకుంటూ ఆనందిస్తున్నాం. దేశం కోసం ఆత్మార్పణం చేసిన త్యాగమూర్తి మా ముత్తాత. అమృతోత్సవం నాడైనా నరసయ్య గురించి కాసింత మాట్లాడండి. ఇప్పటి పిల్లలకు చెప్పండి, సార్‌’ కిట్టయ్య గర్వంగా చెబుతూ నా ముఖం కేసి చూశాడు.  ‘తప్పకుండా. ఇప్పటి కార్యక్రమమే అది. ఆ పెట్టెను సభావేదిక దగ్గరకు తీసుకురండి. మీ వాడు కథ వినడమే తప్ప రాయనని చెప్పాడు. వాడి చేత మీ ముత్తాత కథను రాయిస్తాను. మీరే చూడండి’ అని వీరయ్యను దగ్గరకు రమ్మన్నాను.  వీరయ్య వెంటనే  ‘ఇవన్నీ మళ్లీ తిరిగిచ్చేస్తారు కదా’ అనుమానం వ్యక్తపరచాడు. ‘మేము బయటకు ఇవ్వం. ఏటా నరసయ్య గారి పుట్టినరోజున మేం వాటిని బయటకు తీసి పూజిస్తాం. మా నాన్న పాట కూడా పాడతాడు’ అన్నాడు.  ‘మీ ఆస్తిని ఎవరూ దొంగిలించలేరు. భయపడకు. నరసయ్యను లోకానికి పరిచయం చేద్దాం’ సుందరానికి విషయం చెప్పి కథాకార్యశాలలో ముగింపు సభలో కిట్టయ్యను సత్కరించాం. పిల్లల్నీ నరసయ్య కథ రాయమన్నాం. రాసిన వారందరికీ బహుమతులు ఉంటాయని చెప్పాం. అది సరే. విశేషాల్ని పొందుపరుస్తూ నేనూ కథ రాశాను. అది ఇదే. ఇదొక పాఠంగా ఈ కథను పిల్లల చేత చదివింపచేస్తాను. -దాట్ల దేవదానం రాజు  

ఒకరోజు ఒంటరిగా ఒక మూల కూర్చొని బాధపడుతున్న చెప్పుల దగ్గరకు టోపీ వచ్చి ‘ఏం చెప్పుమామా! దిగాలుగా ఉన్నావు’ అని పలకరించింది. దానికి జవాబుగా చెప్పు ‘ఏంలేదు అల్లుడు! రోజంతా నన్ను తొక్కి తొక్కి.. నా నారతీసి చివరికి ఇలా మూలనపడేస్తున్నారు ఈ మనుషులు. వాళ్ళ బరువు మోయలేక, వాళ్లు తిరిగే దారిలో ముళ్ళు, రాళ్ళ దెబ్బలు, మురుగు వాసన భరించలేక అలసిపోతున్నాను. నా మీద జాలి కూడా ఉండదు. అవసరం తీరిపోగానే, కనీసం శుభ్రం చేయకుండానే పక్కన ఇలా పడేస్తారు’ అని ఏడవసాగింది. చెప్పు వేదన విని టోపీ కళ్ళల్లో నీళ్ళు చిమ్మాయి.  ‘నా బాధ ఎవరోతో చెప్పుకోను మామా! నన్ను ఎండలో మాడ్చేసి, వర్షంలో తడిపేసి నాలో తేజస్సు మొత్తం హరించేస్తున్నారు. అవసరం తీరాక నన్ను కూడా ఏదో ఒక మూల పడేస్తారు. అవసరం ఉన్నంత వరకే మన ఉపయోగం. తర్వాత మనల్ని పట్టించుకునే నాథుడే ఉండడు’ అంటూ వాపోయింది టోపీ. వీళ్ల సంభాషణ మధ్యలోకి బట్టలు వచ్చాయి.. ‘మీ పని పరవాలేదు కానీ మాకు మరీ నరకం. ఎండ, వాన, చలి అని తేడా లేకుండా రోజంతా పని చేస్తాం. దుమ్ము, ధూళి, చెమట వాసన భరించలేకపోతున్నాం. కాస్త రంగు మారితే మమ్మల్ని పక్కన పడేస్తున్నారు’ అంటూ భోరున కన్నీరు కార్చాయి. చెప్పు, టోపీ, బట్టల వేదనాభరితమైన సంభాషణను పక్క నుండి వింటున్న బంగారం వారందరినీ పిలిచింది.   ‘మీరంతా పిచ్చివాళ్ళలా ఆలోచించకండి.. నన్ను ఈ మనుషులు ఆడంబరం కోసం మీ అందరి కన్నా ఎక్కువ డబ్బులు పోసి కొని, తమ దర్జా చూపడానికి వేడుకల్లో నన్ను అలంకరించుకుని, తర్వాత  బీరువాలో దాచేస్తుంటారు. మనల్ని తమ అవసరం కోసం మనిషి తయారుచేశారని మనం గుర్తుంచుకోవాలి. మీరు నిరంతరం మనిషికి ఉపయోగపడతారు. నేను కేవలం ఆడంబరం కోసం మాత్రమే ఉపయోగపడతాను. ఒక్కో సమయంలో ఒక్కో వస్తువుకు ప్రాధాన్యం ఉంటుంది. ఈ సృష్టిలో ఏది కూడా ప్రాధాన్యం లేకుండా ఉండదు. సమయాన్ని బట్టి వాటికి విలువ ఉంటుంది. అందుచేత మీరు అనవసరంగా ఆలోచించి, మీ విలువను మీరు తగ్గించుకుని బాధపడకండి’ అని హితబోధ చేసింది. ఆ మాటలు విన్న మిగతా వస్తువులు వాటి విలువ తగ్గలేదని తెలుసుకుని బంగారానికి కృతజ్ఞతలు తెలియజేస్తూ, ఆనందంగా సేదతీరాయి.  అదేవిధంగా ఈ సృష్టిలో మనిషి కూడా ఏదో ఒక సమయంలో తన విలువ కాపాడుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తూ, ఎదుటివారిని బాధపెడుతుంటారు. ఈ భూమిపై పుట్టిన ప్రతి జీవరాశికి ఒక ప్రాధాన్యం ఉంటుంది. అది మనతో పాటు ఎదుటివారికి కూడా ఉపయోగపడుతుంది. ఆ విషయాన్ని మనమంతా గుర్తించి ఆనందంగా జీవిద్దాం. అందరికీ ఆనందాన్ని పంచుదాం. ఇతరులను గౌరవిస్తూ ముందడుగు వేస్తేనే ఆరోగ్యవంతమైన సమాజ నిర్మాణం జరుగుతుంది. మరిన్ని పిల్లల కథల కోసం ఇక్కడ క్లిక్‌ చేయండి

విశాఖపట్నం, మువ్వలవానిపాలెం.. బస్టాండ్‌లో ఉంది నీల. ఉదయం తొమ్మిది గంటలు.. ఆఫీసులకు, స్కూళ్లకు వెళ్లే సమయం. రద్దీగా ఉంది. ఎవరి పనుల్లో వారు ఆదరాబాదరాగా కనిపిస్తున్నారు.  ఎండ అప్పటికే చురచురలాడుతోంది. చెమట్లు పోస్తున్నాయి. ప్రతి ఒక్కరూ నీలవైపు చూస్తున్నారు. చూసినవారు అటువైపు వెళ్లకుండా నీలకు దూరంగా జరిగిపోతున్నారు. నీల కురూపి కాదు.. భిక్షగత్తె కాదు. రోగిష్టీ కాదు. పిచ్చిదీ కాదు. అయినా  ఆమెకు దూరంగా వెళ్లిపోతున్నారు. నీల.. నల్ల ముద్దబంతిలా ఉంటుంది. మెరుపులాంటి ఆకర్షణ. ఆమె చెవులకు  చిన్న బుట్టలు వేళ్ళాడుతుంటాయి. నుదుటిపై చిన్నరూపాయి బిళ్లంత బొట్టు. మెడలో పసుపుతాడు. తాడులో నల్లపూసల్లో పుస్తెలు. సన్నమూ కాకుండా మరీ లావు కాకుండా మధ్యస్థంగా ఉంటుంది. తను ఎక్కాల్సిన ఆటోకోసం ఎదురు చూస్తోంది. ఈరోజు ఆలస్యం అయిందనుకుంటోంది. ఓ నాలుగైదు ఈగలు తన చుట్టూరా తిరుగుతున్నాయి. సుమ్మగుడ్డతో వాటిని చికాగ్గా తరుముతోంది.  ముసురుతున్న ఈగల్ని.. నీల దగ్గరున్న బుట్టని చూసి అటువైపుగా మనుషులు వెళ్లడం లేదు. నీలకి అది అలవాటే.  ‘నీలక్కా ఆటో రాలేదా?’ నవ్వుతూ వచ్చి నీల పక్కగా నిలబడ్డాడు  రామ్మూర్తి. నీల కూడా రామ్మూర్తిని నవ్వుతూ పలకరించింది ‘రాలేదు బాబూ’ అని.. సుమ్మ గుడ్డతో ఈగలు రొప్పుతూ బుట్ట సర్దుకుంటూ. అక్కడున్న అందరూ ఆ బుట్టవైపే చూస్తున్నారు. కొంతమంది ముక్కుపై రుమాలు పెట్టుకుంటున్నారు. ఆడవాళ్లు పైటలు అడ్డు పెట్టుకుంటున్నారు ముక్కుకి. కొంతమంది సహజంగానే నిలబడి ఉన్నారు. ఇంతలో ఓ పిల్లి ‘మ్యావ్‌.. మ్యావ్‌’ అంటూ బుట్టవైపు.. నీలవైపు మార్చి మార్చి చూడసాగింది. ఆ పిల్లికి అలవాటే నీల బుట్ట వాసన ఎంత దూరం నుండైనా కనిపెడుతుంది. ఓ హక్కులా వచ్చి నీల చుట్టూ తిరుగుతుంది. అప్పుడప్పుడూ హూంకరించినట్టు చూస్తుంది. ఆ పిల్లి సైకాలజీ నీలకూ తెలుసు. ‘యెల్లెళ్లు.. తిరిగొచ్చినాక నీ గొడవ సూత్తాను’ అని తన చేతిలోని గుడ్డతో విదిలించింది. దూరంగా ఉన్న ఓ కాకి ధైర్యంగా వచ్చి బుట్టపై నుండి ఎగిరింది. ‘అవి నీకొదలవు నీలక్కా’ అన్నాడు రామ్మూర్తి బుట్టలు చూస్తూ. ‘అవును బాబూ! పాపం.. వాటికి మిగిలిపోయిన బుర్రలు, తోకలు పడేస్తుంటాను’ అంది బుట్టలపై ఓ గుడ్డ కప్పుతూ.  నీల బుట్టలు అంచెలంచెలుగా సర్దుంటాయి. కిందన సిల్వర్‌ డేక్సీ, దానిపైన పళ్లెం లాంటి సిల్వర్‌ ప్లేట్‌ మూతలా ఉంటుంది. దానిపైన ఓ వెదురు బద్దల దాగర, దానిపైన సన్‌ మైకా అంటించిన పల్చటి ప్లాంకులాంటి బల్ల చెక్క. దానిపైన మరో వెదురు బుట్ట.. దాంట్లో ఓ ప్లాస్టిక్‌ పీట, ఒక కత్తిపీట, మంచినీళ్ల  సీసా! ఆ బుట్టలో నాలుగు క్యారీ బ్యాగుల్లో నాలుగు రకాల ఎండు చేపలను పెట్టుకుంటుంది. కింద సిల్వర్‌ డేక్సీలో తాజా పచ్చి చేపలు. నెత్తళ్లు, గులిబిందలు, వరిసరిపిలు, చందువాలు అయిసు ముక్కల్లో ఉంచుతుంది. రామ్మూర్తి, నీల ఒకే ఆటోకోసం ఎదురు చూస్తున్నారు. రోజూ వాళ్లిద్దరూ ఒకే ఆటోలో ఎంవీపీ కాలనీ నుండి కొత్తరోడ్డు వరకూ వెళ్తారు.  ఆ ఇద్దరూ సహచర ప్రయాణికులు కావటంతో నీలక్కా అంటాడు రామ్మూర్తి. తను కూడా తమ్ముడులానే బాబూ అని పిలుస్తుంది. కష్టసుఖాలు కలపోసుకుంటుంటారు ఖాళీ టైమ్‌లో.   నీల .. వీధుల్లో చేపలు అమ్ముతుంది. ఆమె బతుకుతెరువు అదే. హార్బర్‌లో చేపలు కొని వీధుల్లో తిరిగి అమ్ముతుంది. రోజుకు మూడు వేలు పెట్టుబడి పెడితే ఐదారు వందలు సంపాదిస్తుంది. కాళ్లలోనూ, గొంతులోనూ ఎక్కువ బిగువుండాలి. తల బలంగా నిలబడాలి. నెత్తిన పది పదిహేను కేజీల బరువుతో  ‘చేపలమ్మా.. చేపలు.. నెత్తళ్లు.. రెయ్యిలు.. చేపలమ్మా చేపలు..’ అని వీధి చివరకంటూ వినిపించేలా అరవాలి. మేడల్లో తలుపులేసుకున్న ఇల్లు తలుపులు తట్టే  కేకలు పెట్టాలి. బలమూ బిగీ ఉండాలంటుంది నీల. అంత కష్టపడితే ఐదారొందలు మిగలడం కష్టమంటుంది. ‘అరేయ్‌ బాబూ.. ఆటోరాజుకి ఫోన్‌  చెయ్యి. వాడు రాకపోతే వేరే ఆటోలో యెలిపోదుమ. లేటైతే ఖాతాలు పోతాయి బాబూ..’ అంది రామ్మూర్తి వైపు చూస్తూ. ‘అలాగే నీలక్కా’ అంటూ ఫోను ప్రయత్నించసాగాడు అతను. రామ్మూర్తి ఓ దేవాలయంలో పనిచేస్తాడు. లెక్కలు రాయటం, టికెట్లు అమ్మటం, పురోహితులకు సహకరించటం వంటివన్నీ చూసుకుంటాడు. నెలకు మూడు వేల రూపాయల జీతమిస్తుంది ట్రస్ట్‌. ఆపైన పూజార్లు కాయాకసురు పండూఫలము ఇస్తుంటారు. డిగ్రీ చదువుకున్నాడు. పోటీపరీక్షలు రాస్తున్నానని చెపుతుంటాడు కానీ ఒక్కటీ తగల్లేదు. చిన్నప్పుడు వేదం నేర్చుకున్నాడట. కానీ మధ్యలో కాలేజీ ప్రభావంతో అన్నీ పక్కన్నెట్టేశాడట. ఇప్పుడు అలవాటు చేసుకుంటున్నాడట. ఉద్యోగం దొరికేవరకూ ఏదో ఒక ఉపాధి. దేవాలయానికి  వెళ్లగానే ప్యాంటూ, షర్టు తీసేసి కండువా పంచెకట్టులోకి మారిపోతాడు. మెడలో రుద్రాక్షమాల వేస్తాడు. నుదుటిపై మూడు అడ్డునామాలు పెట్టేసి రామ్మూర్తి పంతులైపోతాడు. వాళ్ల నాన్న గుడిలో పూజారేనట. చనిపోయాడు.  ‘వస్తున్నాడట నీలక్కా.. ట్రాఫిక్‌ జామైయిందట. ఆ రోడ్డులో మంత్రి గారి కాన్వాయి వెళ్లిందట. ఇప్పుడే క్లియర్‌ చేశారట’ అని రామ్మూర్తి చెప్తూండగానే వాళ్లు ఎక్కాల్సిన ఆటో రానే వచ్చింది.  అప్పటికే అందులో ఓ ఇద్దరు ఆడవాళ్లు కూర్చోనున్నారు. ముందు సిల్క్‌ చీరలో నడివయస్సాడావిడ ఒకరు. నేత చీరలో కొంచెం పెద్దావిడ మరొకరు. ఆటో ఆగగానే వాళ్లిద్దరూ ముక్కులు మూసుకున్నారు. గాబరా గాబరాగా తన బుట్టలు ఆటో వెనుక పెట్టడానికి ఉపక్రమించింది నీల.  ‘రండి.. రండి.. మీకు బాగా లేటైపోయింది’ అని ఆటో రాజు తన సీటులోంచి తలబైటకు పెట్టి కేక వేశాడు. రామ్మూర్తి వైపు సాయంకోసం చూసింది నీల. బరువుగా ఉన్న బుట్టను ఎత్తి ఆటోలో పెట్టాలంటే రోజూ రామ్మూర్తే సాయం పడుతుంటాడు. ఆటో వెనుక బుట్టలు పెట్టారు. ‘ ఏంటండీ ఇదీ! ఈ కంపు మేం భరించలేం’ అంది సీటులో కూర్చున్న నడివయస్సావిడ. ‘మాకూ పడదండీ’ మరో ఆవిడ కూడా. ‘అమ్మా.. ఇది నా బేరం. వాళ్లు రోజూ ఎక్కుతారు. వాళ్లతోపాటు మీకులాగే చాలామంది ఎక్కి దిగుతుంటారు. మీరు భరించలేకపోతే దిగిపోండి లేకుంటే ఓ పావుగంట ఓపిక పట్టండి మీ స్టాప్‌ వచ్చేస్తుంది’ అన్నాడు రాజు. ‘దిగిపోవాలంటే ఎంతసేపూ పట్టదండీ! కాకపోతే నేను అర్జెంటుగా అక్కయ్యపాలెం రిజిస్ట్రేషన్‌  ఆఫీసుకు వెళ్లాలి. నాకు తప్పదులెండి. ఈ దరిద్రం అనుభవించాల్సిందే’ ఛీత్కారంగా మాట్లాడిందావిడ. రామ్మూర్తి.. వాళ్ళ చిరాకు పరాకులు వింటున్నాడు. ఈలోగా నీల లోపలకెక్కి కూర్చొంది. వెనుక సీటులో ముగ్గురూ సరిపోయారు. ఆ నడివయస్సావిడ పక్కన నీల కూర్చోటంతో ఆవిడకు ముళ్లపైన కూర్చున్నట్లుగా ఉంది. తన దగ్గరున్న ఓ సంచినీ మధ్యలో అడ్డుగా పెట్టుకుంది. ఈలోగా ఇంకోతను  వచ్చి వాళ్ల ఎదురు చిన్న బల్ల సీటుపైన కూర్చొన్నాడు. ఆయన కాళ్లు వాళ్ల కాళ్ళకు తగులుతున్నాయి. నడివయస్సావిడ తన కాళ్లను కాస్త పక్కకు జరిపింది. దాంతో ఇటు అతణ్ణి.. బ్యాగ్‌ అడ్డుతో అటు నీలనూ తగలకుండా జాగ్రత్తపడుతూ పైటతో ముక్కు కప్పుకుని ‘తోటి ప్రయాణికులను ఇబ్బంది పెట్టకూడదనే ఇంగితం ఉండాలి. వీధుల్లో తిరిగేవాళ్లు, చేపలు అమ్మకునేవాళ్లు వేరే ఆటో కట్టించుకోవాలి’ అంటూ మూతి, కంటినొసలు ముడుచుకొని ఊపిరి బిగపట్టేసి అత్తిపత్తిలా కూర్చొంది. ఆవిడ మాటలకి రామ్మూర్తికి చుర్రుమంది. కుర్రోడు కదా వెంటనే కౌంటరు వేసుకున్నాడు.. ‘ఏంటమ్మా పెద్ద పెద్ద మాటలు? కంపుల్లేకుండా ఇంపుగా కార్లో వెళ్లండి’ అంటూ గదమాయించిన స్వరంతో.  ‘ఏం లేదు బాబూ.. ఈరోజు తెల్లారి లేవగానే ఎవరి ముఖం చూశానో ఏమో! అడ్డమైన వాళ్లతో కలసి వెళ్లాల్సి వస్తోంది’ బైటకు వినీవినిపించనట్టు అంది. ‘మాటలు జాగ్రత్తగా ఆడండి. ఇక్కడ అడ్డమైన వాళ్లు ఎవరూలేరు. మేమెప్పుడూ ఈ ఆటోలోనే వెళ్తాం, వస్తాం. నోరు పారేసుకోకండి’ గట్టిగానే బదులిచ్చాడు రామ్మూర్తి.  ‘ఎందుకులే బాబూ.. తగువు?’ అంది నీల. ‘తగువు కాదక్కా.. తక్కువ చేసి మాట్లాడుతున్నారు చూడు! కష్టపడ్డమంటే ఏం తెలుసు వీళ్లకు? ఈ దేశంలో సగానికిపైగా కంపుల్లోనే  పని చేస్తూ బతుకుతున్నారు. ఒకరి బతుకుని కించపర్చడం మంచిది కాదు.. ఎవరి బతుకులు వాళ్లవి’ ఆవేశంతో రామ్మూర్తి.   వెనుదిరిగి మాట్లాడుతున్న రామ్మూర్తి.. గతుకులో ఆటో పడ్డంతో ముందుకు తూలి డ్రైవర్‌ మీద పడ్డాడు. వెనుకవాళ్లూ  పట్టు తప్పారు. బిగదీసుకొని కూర్చున్నావిడ నీల మీద పడింది. ఎదురుగా కూర్చున్నాయన కూడా నడివయస్సావిడ మీద పడబోయి బ్యాలెన్స్‌ చేసుకున్నాడు. మధ్యలో పెట్టిన సంచి కాళ్ల కింద పడింది.  ‘అబ్బా.. రాజూ నడుములు విరిసేసినావు’  రామ్మూర్తి. ‘నేనేటి చేస్తానయ్యా..’ ‘బాబ్బాబూ.. నెమ్మదయ్యా.. నా గంపలు తుళ్లిపోతాయి’ అని వెనుకనున్న గంపలపై చెయ్యి వేసింది. ఆ చెయ్యి నడివయస్సావిడ  చెయ్యిపై పడింది. ఆవిడ కూడా వెనుక సీటుకు సపోర్టు చేస్తూ తన చెయ్యి వెనక్కు వేసింది, ఆ చేతిలో హ్యాండ్‌ బ్యాగ్‌ ఉంది. నీల చేయిపడ్డంతో ఠక్కున తీసేసింది. ‘అమ్మా.. అక్కయ్యపాలెం.. దిగండి.. దిగండి..’ కేక వేశాడు డ్రైవర్‌.. ఆటో ఆపుతూ.  దిగేవాళ్లకి తోవ ఇవ్వటానికి నీల దిగింది. గబగబా నడివయస్సావిడ దిగింది. డ్రైవర్‌కి డబ్బులిస్తూ ‘అబ్బ.. గొప్ప నరకం చూపించావులే’ అంటూ అందరినీ చురచురా చూసి చకచకా వెళ్లిపోయింది అక్కడి నుంచి. ఆటో ముందుకు కదిలింది. తరువాత స్టేజీలో ఇంకో ఆవిడ దిగింది. ఇంకో ఇద్దరు ఎక్కారు.   తన స్టేజీ రావడంతో దిగిపోతూ  రామ్మూర్తి.. ‘నీలక్కా రేపు కలుద్దాం’ అంటూ ‘బాయ్‌’ చెప్పాడు. నీల దిగే స్టేజీ వచ్చింది. ఆటో ఆగిన తరువాత డ్రైవర్‌ రాజు నీలకు సాయం చేశాడు బుట్టలు దింపడంలో. నీల ఓ గుడ్డను రింగులా సుమ్మ చుట్టి నెత్తిపైన పెట్టింది. పైట మాటిమాటికీ ఎగురకుండా గట్టిగా నడుంలోకి దూర్చింది. బుట్టలకు సాయం పట్టి నీల నెత్తిపైన పెట్టాడు రాజు. ‘సరిగ్గా, ఒంటి గంటకు వచ్చేస్తాను.. పావుగంట అటూ ఇటుగా’ అని చెప్పి ఆటో ఎక్కేశాడు రాజు. ∙∙  ‘చేపలోయ్‌..’ అని అరుస్తూ తన రోజువారీ ఖాతాదారుల వీధుల్లోకి ప్రవేశించింది నీల. ఒక అపార్ట్‌మెంట్‌ ముందు ఆగింది. వాచ్‌మేన్‌ సాయంతో బుట్ట దింపింది. బుట్టలో సామాన్లు ఒక్కొక్కటి కింద పెడుతోంది. తను కూర్చునే ప్లాస్టిక్‌ సీటు పైకి తీసింది. ఆశ్చర్యం! ఆపై బుట్టలో ఎండు చేపల కవర్ల మధ్యలో కత్తిపీట పక్కన ఒక మనీపర్సు కనిపించింది నీలకు. ఆత్రుతతో జిప్‌ తెరచింది. మరింత ఆశ్చర్యపోయింది. ‘అయ్య బాబోయ్‌.. డబ్బుల కట్టలు’ అనుకుంటూ కళ్లు పెద్దవి చేసింది. చేతులు చిన్నగా వణకసాగాయి. అలాంటి నోట్ల కట్టలను తనెప్పుడూ చూడ్లేదు. ఇదే ప్రథమం. రెండు వేల కట్టలు రెండు. ఐదొందల కట్ట ఒకటి. మూడు కట్టలూ కొత్తగా పిన్ను కొట్టి ఉన్నాయి. ఎవరో వచ్చిన సడి చూసి గబగబా జిప్‌ మూసేసి తెలివిగా పర్సును ఓ నల్ల క్యారీ బ్యాగ్‌ కవర్‌లో పెట్టింది.  మూడు బేరాలు వచ్చాయి. వేగంగా చేపలు శుభ్రం చేసేసి కత్తిపీటతో తలలు, తోకలు, పొలుసు తీసేసింది. శుద్ధి చేసిన చేపలు కవర్లో పెట్టి వాళ్లని పంపించేసింది. రెండు మూడు వీధులు తిరిగింది. బుట్ట సగం కంటే ఎక్కువే ఖాళీ అయింది. బుట్ట ఖాళీ అవుతున్నా ఆలోచనలతో తల బరువెక్కుతోంది. రామ్మూర్తికి ఫో¯Œ చేసి చెప్పనా? ఆటో రాజుకు చెప్పనా? లేదంటే ఎవ్వరికీ చెప్పకుండా.. ఛ.. ఛ.. దరిద్రపు ఆలోచనలు అనుకొంది. అయినా ఒకరి కష్టం నాకెందుకు? నా రెక్కల కష్టం నాది. కష్టం విలువే కదా డబ్బు. నేను ఐదు గంటలు కష్టపడితే ఐదొందలొస్తాయి. ఈ లెక్కన ఆ నోట్లు.. ఎన్ని రోజుల కష్టానివో!  మధ్యాహ్నం పన్నెండు దాటుతోంది.. బుట్ట దించేటప్పుడు, ఎత్తుకునేటవ్వుడు జాగ్రత్తగా నల్ల క్యారీ బ్యాగ్‌ని చూనుకుంటోంది..‘డబ్బులేం చెయ్యాలీ’ అనే ఆలోచనలే ముసురుకుంటున్నాయి. తన చుట్టూ రోజూ చేరే ఈగల్లా! పర్సు పోయిన వాళ్లు పోలీసులకు చెబితే.. పోలీసులు ఆటోరాజును పిలిపిస్తే.. ఆటోరాజు నా గూర్చి, రామ్మూర్తి గూర్చి చెపితే, వాళ్లు మమ్మల్ని స్టేషన్‌లో కూర్చోబెడితే.. పరిపరి విధాల పోతోంది నీల మనసు.  అసలకి అదేం డబ్బో? దొంగ డబ్బో? కష్టం డబ్బో? నేనే నేరుగా పోలీసులకు అప్పగించేస్తే?! మంచి పోలీసైతే ఆరా తీస్తారు. కాకపోతే కాజేస్తారు. వాళ్లతో ముందుకెళ్తే గొయ్యి.. వెనక్కెళ్తే నుయ్యి! ఆ ఆలోచనలతో నడుస్తూ ‘ చేపలూ..’ అంటూ అరవడం మానేసింది నీల.  వీధి మలుపు దగ్గర ఒకతను ఆపాడు. తన దగ్గర ఉన్న చేపలన్నీ తీసుకుంటానన్నాడు. బేరసారాలకు చూడకుండా, నష్టం రాకుండా ఇచ్చేసింది. తనకారోజు వచ్చిన డబ్బులు లెక్క చూసుకుంది. తన వస్తువులన్నిటినీ శుభ్రం చేసుకుని.. బుట్టలన్నీ వరుస క్రమంలో పెట్టుకుంది. పర్సున్న నల్ల కవరు మళ్లీ మళ్లీ చూసుకుంది. రోడ్డు పక్కన చెట్టు నీడకు చేరింది. పర్సు సరిగా చూడలేదు. దానిలో ఇంకేమైనా ఉన్నాయా? ఆ పర్సు ఎవరిదని ఎలా గుర్తించటం.. ఆలోచనలతో పర్సు మళ్లీ చూసింది నీల. నోట్లకట్టలతోపాటు ఆధార్‌ కార్డు, ఒక విజిటింగ్‌ కార్డు కనిపించాయి. నీల పెద్దగా చదువుకోలేదు కానీ అక్షరజ్ఞానం ఉంది. ఆధార్‌కార్డలో అడ్రస్‌ చూసింది. ఇంటి నెంబరు చూసింది. విశాలాక్షినగర్, విశాఖపట్నం అని ఉంది. మరైతే మాకు దగ్గరే అనుకుంది. విజిటింగ్‌ కార్డు తకేమీ అర్థం కాలేదు  కానీ అందులోని ఫోన్‌  నెంబరును మాత్రం గ్రహించింది. ఈ నెంబర్‌కు ఫోన్‌  చేస్తే ఆ డబ్బులు ఎవరివనేవి తెలిసిపోతుందనుకుంది. అయినా ఇంత డబ్బు వాళ్ళకు ఇవ్వాలంటే  ఎవరినైనా తోడు పెట్టుకోవాలనుకుంది. రామ్మూర్తే మెదిలాడు మనసులో. అవును అతనే కచ్చితమైన మనిషి. ఆ అబ్బాయినే పిలుస్తాను. ఎక్కువ మందికి తెలిసినా ప్రమాదమే! రామ్మూర్తికి ముందే చెప్పాలి ఎవరికీ తెలీకూడదని అనుకుంటూనే రామ్మూర్తికి ఫోన్‌  చేసింది. తనుండే బస్టాపు దగ్గరలోని మర్రిచెట్టు దగ్గరకు రమ్మనిచెప్పి అతని కోసం ఎదురుచూడసాగింది. ఎప్పుడో తనోసారి తన సిక్కం పారేసుకుంది. ఆరోజున ఎంత బాధపడిందో జ్ఞాపకం తెచ్చుకుంది. తనవి పోయినవి రెండొందలే! కానీ ఇవో.. ‘అయ్య బాబోయ్‌’ అని గుండె బాదుకుంది. ఎవరిదో సైకిల్‌ తీసుకొని గాబరా గాబరాగా వచ్చాడు రామ్మూర్తి. జరిగిందంతా చెప్పింది నీల. ఆమె మనసుని అర్థం చేసుకున్నాడు. ‘సరే అక్కా ఓ పని చేద్దాం. నేను ఇప్పుడు నీతో వచ్చినా మన డ్రైవర్‌కి అనుమానం రావచ్చును. మామూలుగా నీవెళ్లిపో.. నేను వేరే బస్సులో వచ్చేస్తా. అడ్రస్‌లోని ఇల్లు అక్కడకు దగ్గరే కాబట్టి. అక్కడకు నేను వచ్చిన తరువాత ఆ నెంబర్‌కు ఫోన్‌  చేద్దాం’ అన్నాడు. ‘సరే’ అంది నీల.  రామ్మూర్తి వెళ్లిపోయిన ఐదు నిమిషాల్లో ఆటోరాజు వచ్చేశాడు. అప్పటికే బుట్టలు సర్దుకుని ఉన్న నీల.. గబగబా ఆటో వెనుక ఎక్కేందుకు ప్రయత్నించింది. ‘ఏటి నీలమ్మా... ముందుకొచ్చే. సీటు ఖాళీనే కదా’ అన్నాడు డైవర్‌. ‘యవురైనా ఎక్కుతారులే బాబూ’ అని వెనుకే కూర్చుంది. బుట్టలు కదలకుండా ఒక చేయి వాటిపై ఉంచి. ఆటో కదిలింది. మధ్యమధ్యలో ఒకరిద్దరు ఎక్కటం దిగటం జరుగుతావుంది. ఎండకి రోడ్డు వేడెక్కివుంది. వేడిగాలులు వీస్తున్నాయి. నీల దిగాల్సిన ఎంవీపీ కాలనీ వచ్చింది. నీల దిగి.. బుట్టల్నీ దించింది. ‘రేపు కలుద్దాం నీలమ్మా’ అంటూ రాజు ముందుకు పోనిచ్చాడు ఆటోని. మధ్యాహ్న సమయం కావడంతో బస్‌స్టాండ్‌లో ఎవ్వరూ లేరు. ఓ మూలన నీల అలా బుట్టలు పెట్టిందో లేదో ఇలా వచ్చేసింది పిల్లి ‘మ్యావ్‌’ అంటూ. అలవాటు ప్రకారం ‘వచ్చీసినావా తల్లీ!’ అంటూ తాను తెచ్చిన పచ్చి నెత్తళ్ల తలలు కవర్లోంచి తీసి కొంచెం దూరంలో ఓ క్రమంగా  పడేసింది. పిల్లి నెమ్మదిగా అటు పరుగుతీసింది.  అంతలోకే రామ్మూర్తీ బస్సు దిగాడు. ‘అమ్మయ్య.. వచ్చీసినావా!’ అంది అతన్ని భారం దించుకున్నట్టుగా. చుట్టూ చూశాడు రామ్మూర్తి. పిల్లి తప్ప ఇంకెవ్వరూ లేరు. పిల్లి కూడా కళ్లు మూసుకుని దాని పని అది చేసుకుంటోంది. ‘నీలక్కా.. ముందుగా మనం ఈ ఫోన్‌  నెంబర్‌తో మాట్లాడి మీ ఆధార్‌ దొరికిందని చెపుదాం. అప్పుడు అది వాళ్లదో కాదో మనం తెలుసుకోవచ్చు. ఆధార్‌లోని పేరు వాళ్లు చెప్పిన పేరు ఒక్కటే అయితే ఈ పర్స్‌ వారిదే అని కన్ఫర్మ్‌ చేసుకుని  వాళ్లని రమ్మందాం’ అన్నాడు రామ్మూర్తి. ‘కచ్చితంగా వాళ్లే బాబూ.. ఆ వాసనకు మెలికలు తిరిగిపోయినావిడవే బాబూ..తరువాత ఎవ్వరూ అలాంటి బ్యాగులున్నోళ్లు ఎక్కనేదు’ అంది నీల.  రామ్మూర్తి ఫోన్‌  చేశాడు. ఫోన్‌  కలిసింది. ‘హలో, హలో..’ అంటూ అలా నడుచుకుంటూ కొంత దూరం వెళ్లాడు. మాట్లాడుకుంటూ వచ్చాడు. నీలకు ఆందోళనగా ఉంది. రామ్మూర్తి చెప్పాడు..‘నీలక్కా ఆధార్‌ కన్ఫర్మ్‌ అయింది. వాళ్లు వస్తారు’ అని.  ‘ఆవిడేనా?’ ఆత్రంగా నీల. ‘వస్తే కదా తెలిసేది? ఆవిడ పేరు.. ఆధార్‌ పేరు ఒక్కటే.. చంద్రకళ’ చెప్పాడు రామ్మూర్తి. ‘పోన్లే బాబూ..  ఎవరి కష్టం వారికి చేర్చేస్తాం’ సంబర పడింది. చంద్రకళ రాకకోసం ఎదురు చూడసాగారు ఇద్దరూ. పర్సు బుట్టలోనే ఉంది. ఇచ్చేవరకు నీలకు భయమే! ∙∙  దూరంగా ఓ కారాగింది. కారులోంచి ఒకావిడ దిగి నీల, రామ్మూర్తి ఉన్న వైపు రాసాగింది. ఆవిడ వెనుకనే ఒకతను కూడా ఉన్నాడు. వాళ్ళు తాలూకా కావాలి. ‘వాళ్లే నీలక్కా.. అటు చూడు అవిడే కదా ఉదయం ఆటో ఎక్కింది?’ రామ్మూర్తి. ‘అవును బాబూ.. వాళ్లే... వాళ్లే..’ నీల.. కన్ఫర్మ్‌ చేసుకుంటూ.  వాళ్లు దగ్గరకొస్తుండగానే ఓవైపు సంబరం.. బాధతో ఉక్కిరిబిక్కిరైపోయింది నీల. వెంటనే వాళ్ల పర్స్‌ వాళ్లకు ఇచ్చేయాలన్న తాపత్రయంలో వాళ్లేం మాట్లాడతారోనని కూడా చూడకుండా వాళ్లలా వచ్చీరావడంతోనే..   ‘అమ్మమ్మా.. ఎంత బాధ పడిపోనావో తల్లీ! డబ్బులు పోనాయి కదా నీకష్టం పోయిందని! ఇంద తల్లీ.. ఇంద.. ఇది నీ పరసే తల్లీ.. ఇదిగిదిగో నాకే దొరికింది’ అంటూ ఉద్వేగంతో బుట్టలో దాచిన పర్సును ఆవిడ చేతిలో పెట్టింది. ‘ఎంత గొప్ప మనసు! ఈరోజుల్లో కూడా ఇలాంటి వాళ్లు ఉన్నారా? ఇతరుల కష్టాన్ని తమ కష్టంగా భావించే వాళ్లు! నీలక్కా.. నీకు పాదాభివందనాలు’ అని మనసులో దండం పెట్టుకుంటూ ఆ పర్సు చంద్రకళకు అందించే దృశ్యాన్ని చూసి చలించిపోయాడు రామ్మూర్తి.  పర్సు తీసి చూసుకుంది చంద్రకళ. అన్నీ ఉన్నాయి. తను పోగొట్టుకున్నవన్నీ దొరికాయి.  ఉదయం నీలను ఈసడించుకున్నందుకుగాను ఇప్పుడు చంద్రకళ కళ్లలో నీళ్లు తిరిగాయి. నీల కాళ్లపై పడబోయింది. వారించింది నీల. ఆమెను ఆప్యాయంగా కౌగిలించుకుంది చంద్రకళ. నీల చమట వాసన, నీల చేపల వాసన ఏమీ తెలియలేదు చంద్రకళకి. నీల మనసులోని పరిమళ సుగంధాలు అక్కడ చుట్టూ అలముకున్నాయి. - బొడ్డ కుర్మారావు చదవండి: కథ: చివరి ప్రయాణం.. నేను ఇంకెంతో కాలం బతకనని డాక్టర్లన్నారు! గొప్ప క్షణాలు    

నేను నాకిచ్చిన అడ్రస్‌కు చేరుకొని హారన్‌ మోగించాను. కాసేపు ఆగి మళ్లీ హారన్‌ వేశాను. నా షిఫ్టులో ఇది ఆఖరి బేరం కాబట్టి కాసేపు వేచి చూసి, ఇంటికి వెళ్లి పోవాలనుకున్నాను. కారును ఇంటి ముందు పార్క్‌ చేసి, ఆ ఇంటి వద్దకు వెళ్లి, తలుపు తట్టాను. ‘ఒక్క నిమిషం’ అంటూ లోపల నుండి పీలగా వున్న ఒక ముసలావిడ గొంతు వినిపించింది. ఇంటిలోపల ఏదో వస్తువును నేలపై తోసుకు వస్తున్న శబ్దం వినిపించింది.  చాలాసేపటి తరువాత తలుపు తెరుచుకుంది. తొంభై ఏళ్లు పైబడ్డ ఒక పొట్టి వృద్ధురాలు నా ముందు నిలుచుంది. పాత మోడల్‌లో వున్న ఒక ప్రింటెడ్‌ గౌను, నర్సులు వేసుకొనే చిన్న టోపీతో వున్న ఆమె.. నాకు 1940ల బ్లాక్‌ అండ్‌ వైట్‌ సినిమాల్లో దర్శనమిచ్చే నటీమణులను జ్ఞప్తికి తెచ్చింది. ఆమె పక్కనే ఒక చిన్న నైలాన్‌ సూట్‌ కేసు వుంది. ఆ అపార్ట్‌మెంట్‌లో ఏళ్ల తరబడి మనుషులు నివసిస్తున్నట్లు లేదు. కుర్చీలు, సోఫాలన్నింటిపై గుడ్డ కవర్లున్నాయి. గోడలపై గడియారాలు కానీ, టేబుళ్లపై పాత్రలు కానీ లేవు. ఒక మూలనున్న అట్టపెట్టెలో ఫొటోలు, గాజు సామాగ్రి వుంది. ‘నా పెట్టెను కారు వరకు తీసుకురాగలరా?’ అని నెమ్మదిగా అభ్యర్థించిందామె. నేను సూట్‌కేసును కారులో పెట్టి, తిరిగి ఆమె దగ్గరకు చేరాను. ఆమెను నడిపించుకొని చిన్నగా నా టాక్సీ దగ్గరకు వచ్చాను. ఆమె నా దయాహృదయాన్ని మెచ్చుకోసాగింది.  ‘అదేమీ లేదు. మహిళా ప్రయాణికులందరినీ నా తల్లిలాగే చూస్తాను’ అన్నాను. ‘నువ్వు చాలా మంచివాడివి’ అని నాకు ఒక చిరునామా రాసి వున్న కాగితం ఇచ్చిందావిడ. ‘మెయిన్‌ బజార్ల ద్వారా నువ్వక్కడికి చేరుకోగలవా?’ అందామె సీట్లో కూర్చుంటూ. ‘అలా వెళ్తే చాలా దూరమవుతుంది’ అన్నాను నేను. ‘ఏమీ ఫర్వాలేదు, నాకేమీ తొందరలేదు. నేను ఒక విందుకు వెళ్తున్నానంతే’ అందావిడ. మిర్రర్‌లోంచి ఆమె కళ్లు చెమర్చడం నాకు కనిపించింది. ‘నా కుటుంబ సభ్యులెవరూ లేరు. చనిపోయారు. నేనూ ఇంకెంతో కాలం బతకనని డాక్టర్లన్నారు’ సన్నని గొంతుతో చెప్పిందావిడ. నేను టాక్సీ మీటర్‌ను చిన్నగా బంద్‌ చేశాను. ‘మీరు నన్ను ఏ రూట్‌లో వెళ్లమంటారో చెప్పండి’ అడిగాను. తరువాత రెండు గంటల పాటు, పట్టణంలో చాలా రోడ్లు తిరిగాం మేం. ఆమె ఒకప్పుడు లిఫ్ట్‌ ఆపరేటర్‌గా పనిచేసిన భవంతిని నాకు చూపించింది. పెళ్లయిన కొత్తలో, ఆమె భర్తతో కలసి జీవించిన ప్రాంతం గుండా ప్రయాణించాం. ఆమె నన్ను ఒక ఫర్నిచర్‌ దుకాణం ముందు ఆపమని చెప్పి, దానిని తేరిపార చూసి, ఒకప్పుడు అది ఒక బాల్‌రూమ్‌ అనీ, అక్కడ తాను చిన్నతనంలో డాన్స్‌ చేసేదాన్నని అనందంగా చెప్పింది. కొన్నిసార్లు ఆమె నన్ను ఒకానొక భవంతి ముందో, కూడలిలోనో ఆపమని చెప్పి, చీకటిలోకి చూస్తూ కూర్చునేది. పొద్దుగుంకే సమయంలో ఆమె హఠాత్తుగా ‘నేను అలసిపోయాను, డిన్నర్‌ జరిగే ప్రదేశానికి వెళ్దామిక’ అంది. నిశబ్దంగా, ఆమె చెప్పిన ప్రదేశానికి వెళ్లాం. హాస్పిటల్లా వున్న ఒక చిన్న భవంతి చేరుకొని, ఆ ఇంటి ముందు కారు ఆపాను. కారు దిగగానే ఇంట్లో నుండి ఇద్దరు పనివాళ్లు వచ్చి, వృద్ధురాలి వంక గౌరవంగా చూశారు. వారు ఆమె రాక కోసం వేచి వున్నట్లుగా వుంది. నేను కారులోంచి సూట్‌కేసును ఆ ఇంటి గుమ్మం వైపు తీసుకెళ్లాను. అప్పటికే పనివారు వృద్ధురాలిని కారు నుండి దించి, ఒక వీల్‌ చెయిర్లో కూర్చోబెట్టారు. ‘నీకు ఎంత ఇవ్వాలి?’ సూట్‌ కేసును ఇంటిలోపల పెట్టి వచ్చిన నన్ను అడిగిందావిడ. ‘ఏమీ ఇవ్వనవసరం లేదు’ అన్నాను  వినమ్రంగా. ‘నువ్వూ బతకాలి కదా! టాక్సీకి అయిన డబ్బులు నేను ఇవ్వాల్సిందే’ అంది పెద్దావిడ. ‘వేరే ప్రయాణికులున్నారు కదా, ఫర్వాలేదు’ అన్నాను. అనాలోచితంగా, కిందికి వంగి, ఆమెను ఆత్మీయంగా కౌగిలించుకున్నాను. ఆమె సంతోషంగా నా శిరస్సు తడిమింది. ‘నువ్వు ఒక వృద్ధురాలిని కాసేపు ఆనందంగా గడిపేలా చేశావ్‌. థాంక్‌ యూ, భగవంతుడు నిన్ను తప్పక దీవిస్తాడు’ అందామె ఆప్యాయంగా. నేను ఆమె చేయి ప్రేమగా నొక్కి, ఇంటి బయటకు నడిచాను. నా వెనుక ఒక తలుపు మూసుకొంది. ఒక జీవితం ముగిసినట్లు నాకనిపించింది. ‘ఒక వేళ ఆమెకు  ఇంటికి వెళ్లే హడావిడిలో వున్న కోపిష్ఠి డ్రైవరు దొరికివుంటే ఏమయ్యేది? తప్పక తన సహనాన్ని కోల్పోయేవాడు’ అనుకున్నాను. ‘నేను మాత్రం, మొదట ఆమె ఇంటి ముందు కారు ఆపినపుడు, రెండు సార్లు హారన్‌ కొట్టి వెళ్లిపోయివుంటే..’  అని కూడా అనుకున్నాను. ఒకసారి వెనక్కి తిరిగి చూసుకుంటే నాకు .. ఈ రోజు నేను చేసిన ఈ మంచిపని కన్నా జీవితంలో మరింకే మంచి పని చేయలేదు అనిపించింది. మనం ఘనకార్యాలు సాధించడం జీవిత పరమార్థమని అనుకుంటాం. మన పెంపకం అటువంటిది. కానీ గొప్ప క్షణాలు జీవితంలో అనుకోకుండా వస్తాయి. ఇతరులు వాటికి ఏమీ విలువ ఇవ్వకపోవచ్చు. ప్రజలు మనం ఏమి చేశామని కానీ, వారితో ఏం మాట్లాడమని కానీ గుర్తుంచుకోరు. మనం వారిని ఎలా ఫీల్‌ అయ్యేలా చేశామని మాత్రం గుర్తుంచుకుంటారు. మీరు ఈ కథను చదివి పది మందికీ చెప్తారు కదూ, థాంక్‌ యూ. జీవితం రంగుల మయమైనది కాదు. కానీ వున్న జీవితాన్ని ఆనందంగా గడపడం మన చేతిలోనే వుంది. -మూలం : అజ్ఞాత రచయిత అనువాదం : రాచపూటి రమేశ్‌  చదవండి: ఈవారం కథ- అశ్వతి: భార్య, ఇద్దరు పిల్లలతో కేరళ టూర్‌.. చివరికి ఏమైంది?

చింతలవనంలో పెద్ద ఎలుగుబంటి ఒకటి కాపురముండేది. కూతురుని ఆమడ దూరంలో ఉన్న నేరేడుకోనలోని ఎలుగుకిచ్చి వివాహం చేసింది. పిల్లాడు బంటి బాల్యదశలోనే ఉన్నాడు. మగ ఎలుగుబంటి పగలంతా కష్టపడి చెట్లూ, పుట్టలూ వెదికి తేనెని సేకరించేది. దానితో ఆడ ఎలుగుబంటి వ్యాపారం చేసేది. ఆ అడవిలోని ఏ జంతువైనా తేనె అవసరమైతే వీరి దుకాణానికి రావలిసిందే. అయితే ఆడ ఎలుగు పరమ లోభి. పైగా నోటి దురుసు జాస్తి. కనీస జాలి లేకుండా అధిక ధరలతో ముక్కుపిండి ఖరీదు రాబట్టేది. ఇంట్లో భర్త, పిల్లాడిని కూడా తేనె ముట్టనిచ్చేది కాదు. ఒకరోజు ఆడ ఎలుగు ‘నేరేడుకోనకీ పోయి కూతురిని చూసివద్దాం’ అని అడిగింది. ‘నాకు పనుంది. పిల్లాడిని తీసుకుని నువ్వెళ్లు. అమ్మాయి కోసం వేరే కుండలో మంచి తేనె దాచాను. పట్టుకెళ్ళు’ అంది మగ ఎలుగు. ‘ఎందుకూ దండగా?ఎలాగూ అల్లుడు తెస్తాడుగా ’ అంటూ తిరస్కరించింది ఆడఎలుగు. ఇంటి ముందున్న కొబ్బరి చెట్టు నుంచి ఐదు కాయలు దింపింది. వాటి పీచు ఒలిచి, సంచీలో వేసుకుని ప్రయాణమైంది ఆడఎలుగు కొడుకు బంటితో. కొంతదూరం సాగాక బంటిగాడికి దప్పిక కలిగింది. ‘అమ్మా! దాహమేస్తోంది. మంచినీళ్ళు కావాలి’ అన్నాడు. ఆడ ఎలుగు నీళ్ళతిత్తిని వెదకబోయి నాలుక కరుచుకుంది. మంచినీరు మరిచి పోయింది. దెయ్యాలగుట్ట దాటితేగాని, నీటికుంట దొరకదు. ఇప్పుడెలా? అనుకుని ‘కాస్త ఓర్చుకో నాయనా! మరో రెండు మలుపులు తిరిగితే గుట్ట వస్తుంది. అక్కడ తాగుదువుగాని’ అంది అనునయంగా. బంటిగాడు బుద్ధిగా తలూపటంతో నడక సాగింది. మొదటి మలుపు దాటగానే మళ్ళీ అడిగాడు బంటిగాడు. ‘వచ్చేశాం! మరొక్క మలుపు’ అంటూ సముదాయించింది. కానీ విపరీతమైన దాహం వేయటంతో బంటిగాడు తట్టుకోలేక పోయాడు. సమీపంలో మరే నీటి తావూ లేదు. ‘పోనీ ఒక కొబ్బరికాయ కొట్టివ్వమ్మా!’ దీనంగా అడిగాడు. వాడలా అడగడంతో వాడి దాహం.. కేవలం కొబ్బరి నీళ్ల కోసం ఎత్తుగడ అనుకుంది. అసలు కాయలు దింపినపుడే నీరు తాగుతానని మంకుపట్టు పట్టాడు. అప్పుడు ఎలాగోలా గదిమి ఆపింది.  ఇప్పుడు దాహం వంకతో కొబ్బరి నీళ్లకు పథకం వేశాడని నవ్వుకుంది. ‘ఇంకాసేపట్లో గమ్యం చేరతాం. అప్పటి వరకూ నిశ్శబ్దంగా ఉండు. లేకపోతే వీపు బద్దలవుతుంది’ అని హెచ్చరిస్తూ ముందుకు నడిపించింది. బంటిగాడిది నిజమైన దాహమని గుర్తించలేక పోయింది. నాలుగడుగులు వేశాక ‘దబ్బు’ మని కూలి,కళ్ళు తేలవేశాడు బంటిగాడు. ఆసరికి బిడ్డది నటన కాదు. నిజమైన దాహమని అర్థమైంది ఆడ ఎలుగుకి. వెంటనే సంచీలోంచి నాలుగు కొబ్బరి కాయలు తీసి వెంట వెంటనే కొట్టి, నీళ్ళు తాగించింది. కానీ ప్రయోజనం లేకపోయింది. అప్పటికే బంటిగాడి నేల కూలాడు. బిడ్డను చూస్తూ  ‘సకాలంలో కొబ్బరినీళ్ళు పట్టించుంటే, నువ్వు దక్కి ఉండేవాడివిరా! నా పిసినారితనంతో నిన్ను చంపుకున్నాను’ అంటూ భోరున ఏడ్వసాగింది. దాని ఏడుపు విని సమీపంలోని పక్షులు, జంతువులూ వచ్చాయి. ఏమీ చేయలేక జాలిగా చూస్తుండి పోయాయి. అంతలో చింతలవనానికే చెందిన కోతి ఒకటి మూలికలను అన్వేషిస్తూ అటుగా వచ్చింది. అది హస్తవాసిగల వైద్యుడిగా పేరు గాంచింది. ఆడ ఎలుగుని గుర్తు పట్టి దగ్గరకు వచ్చింది. బంటిగాడి నాడిని పరీక్షించింది. అదృష్టవశాత్తు అది కొట్టుకుంటోంది. కానీ చాలా బలహీనంగా ఉంది. స్పృహ తప్పిందే గాని, చావలేదని గ్రహించింది. వెంటనే ఆడ ఎలుగుతో ‘ఏడ్వకు. నీ బిడ్డను బతికిస్తాను’ అంది. దాంతో  కోతి కాళ్ళు పట్టుకుంది ఆడ ఎలుగు.. ‘నా దగ్గరున్న సమస్త తేనెని నీకు ధార పోస్తాను. నా బిడ్డని దక్కించు’ అంటూ.          తన భుజాన వేలాడుతున్న సంచిలోంచి కొన్ని ఆకులు తీసి, నలిపి, బంటిగాడి ముక్కుల్లో పిండింది కోతి. తక్షణమే బంటిగాడు ‘హాఛ్‌’ అంటూ మూడుసార్లు తుమ్మి, పైకి లేచాడు. సంచీలోని చివరి కాయని కొట్టి, తాగించమని ఆడ ఎలుగుకు సూచించింది కోతి. ఆడఎలుగు కొబ్బరి నీళ్లు తాగించగానే బంటిగాడు తెప్పరిల్లాడు. ఇంతలో ఒక పక్షి పండును తెచ్చిచ్చింది. అది తిన్నాక బంటిగాడికి సత్తువ కలిగి కోలుకున్నాడు. అప్పుడు కోతి ‘మన నిత్యావసరాలు తీరగా మిగిలినది దాచుకుంటే దాన్ని ‘పొదుపు’ అంటారు. కడుపు మాడ్చుకుని కూడబెడితే అది‘పిసినారితనం’ అవుతుంది. నీ లోభత్వంతో కుటుంబాన్ని వేధించావు. ఇరుగు పొరుగుని సాధించావు. దానివల్ల చెడ్డపేరు మూటగట్టుకున్నావు తప్ప చిటికడెంత గౌరవం పొందలేక పోయావు. ‘నా ’ అనే వాళ్ళు నలుగురు లేని ఒంటరి జీవితం వ్యర్థం’ అని హితవు పలికింది. బుద్ధి తెచ్చుకున్న ఆడ ఎలుగు లెంపలేసుకుంది. ‘ఇకపై నా ప్రవర్తన మార్చుకుంటాను’ అంటూ బిడ్డపై ప్రమాణం చేసింది. మరిన్ని పిల్లల కథల కోసం ఇక్కడ క్లిక్‌ చేయండి

‘అశ్వతి హియర్‌’  అశ్వతి గొంతు వినటం అదే తొలిసారి నాకు. వెన్నెల కురిసినట్టు, మల్లెలు విరిసినట్టు, కోయిల కూసినట్టు.. అని కథల్లో రచయితలు ఏదేదో రాస్తుంటారు కానీ నాకేం అలా అనిపించలేదు. మామూలుగానే వినిపించింది. ఐతే నిదానంగా అర్థమవసాగింది ఆ గొంతులోని మాధుర్యం. జ్ఞానితో మాట్లాడేటప్పుడు మన జ్ఞానచక్షువులు ఎలా తెరుచుకుంటాయో, అశ్వతితో మాట్లాడేటప్పుడు నాలోని భావతరంగాలు అలానే ప్రకటితమయ్యేవి. అశ్వతిది కేరళ. ఓ రోజు అడిగాను. ‘అశ్వతి.. పేరు చాలా కొత్తగా వుంది. ఇంతకీ ఏమిటీ ఆ పేరుకర్థం?’ ‘తెలీదు సర్‌. ఇక్కడ ఆ పేరు చాలా కామన్‌’ అంది. తర్వాత నేనాలోచించాను. ‘అశ్వ’ అనేది సంస్కృత పదం. అది తెలుగైనా, మళయాళమైనా, హిందీ అయినా! ‘అశ్వతి’ అంటే గుర్రాలకు సంబంధించిందేదో అయ్యుంటుంది’ అన్నాను. తను చిన్నబుచ్చుకుంది.  నేనన్నాను ‘పేరుకి అర్థం తెలీకుండా ఏదేదో పెట్టుకుంటే ఇలా చిన్నబుచ్చుకోవడాల్లాంటివే ఉంటాయి. అందుకే అర్థం తెలుసుకో. అశ్వతి అంటే మనిషిలో వుండే ఒకరమైన గ్రేస్‌ ఫుల్‌నెస్‌!’  తను ‘నిజమా’ అని ఆశ్చర్యపోయింది కానీ తేలిగ్గా తీసుకుంది. అశ్వతి చాలా మంచి పిల్ల. మాట్లాడేటప్పుడు మాటల్లోని నిజాయితీ, ఆ లాలిత్యము, మధ్య మధ్యలో సన్నగా, చిన్నగా నవ్వు.. ఒకమ్మాయితో ప్రేమలో పడటానికి ఒక అబ్బాయికి ఇంతకంటే మత్తు మందు అక్కరలేదనుకుంటా. ఐతే అశ్వతితో నాకున్నది ప్రేమ అంటే  నే ఒప్పుకోను. అసలు అశ్వతితో నా పరిచయమే విచిత్రంగా జరిగింది. నేను, నా భార్య, ఇద్దరు పిల్లలు. వేసవి విడిది కోసం కేరళ వెళదామని నిశ్చయించుకుని, అక్కడ ఏయే ప్రదేశాలు చూడాలి, వాటి ప్రత్యేకతలు, తినటానికి ఉండటానికి సౌకర్యం.. వగైరాల గురించి ఆన్‌లైన్లో వెతుకుతుంటే వేరే నాలుగైదు ట్రావెల్‌ ఏజన్సీలతో పాటు ‘ప్యారడైజ్‌ హాలిడే’ కనపడింది. అన్నిటికీ ఫోన్‌ చేశాను విషయం కనుక్కుందామని. చివరగా ప్యారడైజ్‌ హాలిడేకి కూడా చేశాను. అప్పుడే నాకు వినిపించింది ‘అశ్వతి హియర్‌’ అని. విషయం తనకి చెప్పాక ఎన్ని రోజులు, ఎంత మంది, ఎంత బడ్జెట్‌.. లాంటి సాధారణ ప్రశ్నలయ్యాక నేనన్నాను ‘అశ్వతీ.. కేరళ గురించీ, అక్కడేం బాగుంటాయో, ఎలా ప్లాన్‌ చేసుకోవాలో నాకేమీ తెలీదు. ఏమేం బాగుంటాయో, ఎలా ప్లాన్‌ చేసుకోవాలో నువ్వే చెప్పు’ తను నవ్వింది. వెన్నెల కురిసినట్టు, మల్లెలు విరిసినట్టు, కోయిల కూసినట్టు. అప్పుడే నా మది గదిలో గాయం అవ్వటం ప్రారంభమైంది. అంతకు ముందు ఆమెవరో నాకు తెలీదు. కానీ ఎంతో కాలం నించీ పరిచయమున్న దానిలా అనిపించింది. దానికి రీజనింగ్‌ ఉండకపోవచ్చు. కొంత మందితో మాట్లాడితే అలానే ఉంటుందేమో. కొంచెం సేపటి లెక్కల తర్వాత తను చెప్పింది ‘మీరు చెప్పే విషయాల్ని బట్టి, మీరు చూడాలనుకుంటున్న ప్రదేశాలను బట్టి మీ కుటుంబంతో కలిపి ఒక ఐదారు రోజులు ఉండాలంటే మొత్తం కలిపి యాభై వేలవుతుంది’ అని. ‘ఇంకేమి తగ్గదా?’ ‘మీకు తెలీనిదేముంది సర్‌! అన్నీ ఫైవ్‌ స్టార్‌ లేదా త్రీ స్టార్‌ హోటళ్లే. కారు, దానికి డీజిల్, డ్రైవర్‌ సర్వీస్‌ చార్జెస్‌.. అయినా ఒకసారి మేనేజ్‌మెంట్‌తో మాట్లాడి మీకు ఫోన్‌ చేస్తాను సర్‌!’ అన్నట్టుగానే ఫోన్‌ చేసింది. ‘సర్, ఒక రెండు వేలు తగ్గించుకోండి. అదే ఫైనల్‌ అని చెప్పమన్నారు డైరెక్టర్‌.’  ‘ఐదువేలు తగ్గించుకో అశ్వతీ’ అన్నాను.  తను నవ్వింది మళ్ళీ. ‘ఐదువేలు తగ్గిస్తే మా శాలరీలోంచి అంతే తగ్గిస్తారు సర్‌.’ ఆ మాటకు నా మనసు చివుక్కుమంది. కస్టమర్‌కి రేటు తగ్గించటం అంటే ఎంప్లాయీ శాలరీ తగ్గించటం కాదుగా. అయినా ‘నీ శాలరీ ఎంత అశ్వతీ’అడిగాను. ‘ఇరవై వేలు సర్‌’ అంది. అందులో మొహమాటమేమీ లేనట్టుగా. నాకాశ్చర్యం వేసింది.. అశ్వతి మనస్తత్వం గురించి. సాధారణంగా ఒక మనిషి తన వయసు గురించి గానీ, జీతం గురించి గానీ, ఇష్టాయిష్టాల గురించి గానీ పరిచయం లేని అవతలి వ్యక్తికి చెప్పటానికి అంతగా ఇష్టపడరు. అధవా పడినా అబద్ధం చెబుతారు. లేదంటే ఇష్టంలేనప్పుడు చెప్పకుండా ఉండడానికి ట్రై చేస్తారు. కానీ అశ్వతి అలాకాక వున్నదున్నట్టుగా చెప్పటం ఆమె మీద నాకు గౌరావాన్ని రెట్టింపు చేసింది. అదేమాట అడిగాను ‘అదేంటి.. ఎవరైనా ఇలాంటి విషయాలు దాచిపెట్టటానికో, అబద్ధం చెప్పటానికో ట్రై చేస్తారు. నువ్వేమిటి ఇంత ఫ్రాంక్‌గా ఏమీ దాచుకోకుండా చెప్పేస్తున్నావ్‌?’ తను నవ్వింది మళ్ళీ. గుండెను ఎవరో పట్టకారుతో మెలితిప్పినట్టు అనిపించింది. ‘నిజమే. చాలామంది.. అంతెందుకు నా స్నేహితురాళ్ళు కొంతమంది జీతం విషయంలో అబద్ధం చెప్పటం నేను చాలాసార్లు గమనించాను. అందులో అంత అబద్ధం చెప్పాల్సిన అవసరం ఏమిటి సర్‌? ఐనా  నాకొచ్చే జీతం కంటే ఎక్కువ చెప్పుకోవటం వల్ల నాకేమైనా ఉపయోగం వుందా? మీరెవరో నాకు తెలీదు. మీతో అబద్ధం చెప్పాల్సిన అవసరం నాకేమిటి? అదీగాక ఒకసారి అబద్ధం చెబితే నాకు అదే అలవాటైపోతుంది. నేనేమిటో నాకు తెలుసు. నా వ్యక్తిత్వం ఏంటో నాకు తెలుసు. అబద్ధపు పునాదుల మీద వ్యక్తిత్వాన్ని నిర్మించు కోవలసిన అవసరం నాకు లేదు’ దృఢంగా చెప్పింది.  ఒక మనిషి పుట్టిపెరిగిన వాతావరణం, చుట్టూ పరిస్థితులు, మనుషుల మనస్తత్వాలు.. ఇవన్నీ కలిపి మనకంటూ ఒక వ్యక్తిత్వాన్ని ఏర్పడేట్లు చేస్తాయేమో. అశ్వతి అంత దృఢంగా, కాన్ఫిడెంట్‌గా, నిర్భయంగా అలా చెప్పటం నాకు చాలా ఆశ్చర్యాన్ని కలిగించింది. ఆమాటే ఆమెతో అంటే మళ్ళీ నవ్వింది. బహుశా నవ్వు ఆమెకు దేవుడిచ్చిన వరమేమో! అదే నాపాలిట శాపం అయ్యేలా వుంది.  ‘అది సరే అశ్వతీ. ఇంతకు ముందు నువ్వు ఏమి చేసేదానివి?’  ‘ఇండిగో ఎయిర్‌ లైన్స్‌లో సెక్యూరిటీ ఆఫీసర్‌గా చేసేదాన్ని సర్‌.’ నిర్ఘాంత పోవటం నా వంతయింది. పట్టుమని పాతికేళ్ళు కూడా లేని అశ్వతి.. జీవితం మీద అంత కమాండింగ్‌గా ఎలా ఉండగలుగుతుందో, అంత కాన్ఫిడెన్స్‌ ఆమెలో ఎలా ప్రారంభం అయిందో ఆమె చెబుతుంటే నేను వింటూనే వున్నా. ఐతే– అశ్వతి నేను అనుకున్నంత అమాయకపు పిల్లేమీ కాదు. తనేమిటో, బలాలేమిటో, బలహీనతలేమిటో  తెలిసిన పిల్ల. ఇంకో మాటలో చెప్పాలంటే– అశ్వతి గడుసుపిల్ల. తనకేం కావాలో స్పష్టంగా తెలిసిన అమ్మాయి. విరి వికసించిన రోజే వాసన రాదు. రోజులు గడుస్తున్నకొద్దీ ఆ పూవు తావి తెలుస్తుంటుంది. అశ్వతి పరిచయంలో రోజులు గడుస్తున్నకొద్దీ ఆమె మనసు, మాట తీరు, ఆమె లక్షణాలు, లక్ష్యాలు..  అన్నీ వివరించసాగింది. బహుశా అది నామీద నమ్మకమేమో! అనుకున్నట్టే ఆ సంవత్సరం ఎండాకాలం సెలవులకి మేమంతా కేరళ వెళ్ళొచ్చాం. నిజం చెప్పాలంటే అదో అద్భుతమైన ప్రాంతం.  మనసు ప్రతిచోటా ఉప్పొంగిపోగల వాతావరణం దాని సొంతం. పచ్చని చెట్లు, ఎవరో చిత్రకారుడు గీసిన గీతల మల్లె టీ ఎస్టేట్లు, జారే జలపాతాలు, ఎటు చూసినా కొండలు, వాటి అంచుల చివర్లో కట్టుకున్న ఇళ్ళు, నిద్రలేవగానే వినపడే సుప్రభాతాలు.. ప్రకృతి.. మనిషికి ఎంత విలువైన సంపద ఇచ్చిందో అక్కడికెళ్ళాక నాకర్థమైంది. సాధారణంగా ఎవరైనా టూర్‌కి వెళ్లి వచ్చాక దాదాపు పది పదిహేను లేదా నెలరోజులు తాము చూసిన ప్రదేశాలు, చెందిన అనుభూతులు, ఆస్వాదించిన క్షణాలు గుర్తుంటాయి. రోజులు గడుస్తున్న కొద్దీ అవన్నీ జ్ఞాపకాలుగా మారతాయి. నా కేరళ జ్ఞాపకాలు మాత్రం ఇంకా  లేతగా ఇంకా చెప్పాలంటే  నేను ఇంకా కేరళలోనే వున్నట్టే వున్నాయి. దానికి కారణం అశ్వతి. ఆ తర్వాత కూడా అశ్వతితో నా  పరిచయం కొనసాగింది. నాతో మాట్లాడటం తను కంఫర్ట్‌గా ఫీలయిందేమో! ఆ పరంపరలో ఓ రోజు నేనడిగాను ‘అశ్వతీ! మీది ఏ వూరు? మీరెంతమంది? మీ పేరెంట్స్‌ ఎక్కడుంటారు?’ ‘కాలికట్‌ సర్‌. నాకు ఓ చెల్లి వుంది. నాన్న దుబాయ్‌లో ఉంటాడు. అప్పుడప్పుడు వచ్చి వెళుతుంటాడు. అమ్మ మిగిలిన బంధువులతో కలసి కాలికట్‌లోనే ఉంటోంది. నేను డిగ్రీ పూర్తయ్యాక ఏవియేషన్‌ మీద ఇంటరెస్ట్‌తో కోర్స్‌లో చేరి ట్రైనింగ్‌ తీసుకుని ఇండిగోలో జాయిన్‌ అయ్యా. ఆ లైఫ్‌ చాలా బాగుండేది సర్‌!’  ‘మరి ఈ వైపు ఎందుకొచ్చావు?’ ‘కరోనా టైమ్‌లో ఫ్లైట్లు లేవు కదా సర్‌! ఆ కాంట్రాక్ట్‌ వుద్యోగం పోయింది. అవసరానికి ఈ ట్రావెల్‌ ఏజెన్సీలో చేరాల్సివచ్చింది.’ ‘మీ చెల్లి ఏం చేస్తోంది?’ ‘డిగ్రీ చేస్తోంది. బాధ్యత అంతా నాదే. చెల్లికి నెలనెలా నేనే అమౌంట్‌ పంపిస్తుంటాను. అమ్మ కూడా నా జీతంలోంచి నెలనెలా కొంత ఇంట్లో ఇవ్వమంటుంది. అన్నీ అడ్జస్ట్‌ చేసుకుంటున్నాను.’ నా మనసు ఒక్కసారిగా చివుక్కుమన్నది. చాలీ చాలని సంపాదన, మధ్యతరగతి కష్టాలు, బరువులు బాధ్యతలు ఎలా వుంటాయో నాకు తెలుసు. దానిగురించి నేనిక రెట్టించదలచుకోలేదు. కానీ, అశ్వతి అంటే నాకు నిజాయితీతో కూడిన అభిప్రాయం ఏర్పడింది. వయసులో తను చిన్నది కావచ్చు కానీ తనమీద గౌరవం రెట్టింపయింది. నాకు నచ్చిన మనిషి.. మనసుకు దగ్గరైన మనిషి.  ఆమె కోసం, ఆమె సంతోషంగా ఉండటం కోసం ఏదైనా చేయాలనిపిస్తోంది. ఏం చేయాలి? అసలెందుకు చేయాలి? నిజానికి ప్రతిమనిషికీ వుండే కష్టాలే ఆమెకూ వున్నాయి. అవన్నీ దాటిన తర్వాతే కదా మనిషి విజయం సాధించినట్టు. అసలు నేనెందుకు అశ్వతి గురించి ఇంతగా ఆలోచిస్తున్నాను? పదహారేళ్ళ వయసులో ప్రేమలో పడటం సాధారణం. కానీ ఈ వయసులో కూడానా? అది నా బలహీనతా? లేక ఆమెలో అంత ఆకర్షణ ఉందా? ఎన్నో జీవితాలు చూసి, అనుభవాలు ఎదుర్కొని, జీవితపు ఒక్కో స్టేజ్‌ని దాటుకుంటూ ఇంత దూరం వచ్చికూడా ఇంకా ఎందుకీ బాధ! ప్రేమంటే బాధే కదా! ఎవరో వస్తారు. నాల్రోజులుండి వెళతారు. రాకముందు రాలేదనే బాధ. వచ్చాక వెళతారనే బాధ. ఇంత బాధను మనసు ఎందుకు పదేపదే కోరుకుంటుంది? తలకింద రెండుచేతులూ పెట్టుకుని ఆకాశం కేసి కన్నార్పకుండా పున్నమి చంద్రుడి వైపు చూస్తే ప్రేమించినవారు అక్కడ కనపడతారట. ఆ చంద్రబింబంలో ఒక ఆకారం క్రమక్రమంగా రూపుదిద్దుకోవటం నాకు స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. ఇంతకీ ఎవరిదీ ఆ రూపం? నాదా? మా అమ్మదా? నా భార్యాదా? పిల్లలదా? అశ్వతిదా? ∙∙  అశ్వతికి ఎయిర్‌ పోర్టులో మళ్ళీ సెక్యూరిటీ ఆఫీసర్‌గా చేరాలనేది కోరిక. తీరాలంటే చాలా పరిమితులు ఉంటాయి. దానికి నోటిఫికేషన్‌ పడాలి.. పరీక్షలో పాసై ఇంటర్వ్యూలో సెలెక్ట్‌ కావాలి.. అనుకున్నంత జీతం ఇవ్వాలి.. కోరుకున్నచోట వుద్యోగం పడాలి.. ఇవన్నీ ఒకవైపు. అప్లికేషన్‌ ఫీజు వేలల్లో కట్టాలి. ఇంటర్వ్యూ ఏ ముంబైలోనో, ఢిల్లీలోనో ఐతే అక్కడికి వెళ్ళాలి. ఖర్చులు తడిసిమోపెడు. పట్టుమని పాతికేళ్ళు కూడా లేని అశ్వతి ఇన్ని బంధాలు, బంధుత్వాలు, బరువుల మధ్య ఎంత సంపాదించగలదు? ఎంతని మిగల్చగలదు?  ప్రతిమనిషీ తన సమస్యలన్నిటికీ కారణం కేవలం డబ్బులేకపోవటమేనని భావిస్తాడు. అశ్వతి సమస్యలు అశ్వతికి ఉంటే నా సమస్యలు నాకున్నాయి. కాకపోతే తేడా అల్లా సమస్య గాఢత, సాంద్రతల్లోనే.  అయినా ఏ సంబంధమూ లేని అశ్వతికి కష్టం వస్తే నాకే వచ్చినట్టు ఎందుకనిపిస్తోంది? ఆమెను ఆదుకోవాలన్న తపన, ఆమె లక్ష్యంలో భాగం కావాలన్న కోరిక నాకెందుకు? అసలు ఆమె అంటే నాకెందుకింత ప్రత్యేకమైన అభిమానం? ఒకవేళ, అశ్వతి కాక అబ్బాయి ఎవరైనా ఇలా అడిగుంటే నేను ఆలోచించేవాడినా? అశ్వతిని ప్రేమిస్తున్నానా? కాబట్టే ఇంత చేస్తున్నానా? ఇన్నేళ్ల నా జీవితంలో నేను ఎక్కని శిఖరం లేదు. చూడని పాతాళం లేదు.  పుట్టుక–చావు, తీపి–చేదు, సుఖం–దుఃఖం, భయం–నిర్భయం, వివాహాత్పూర్వ ప్రేమలు, వివాహానంతర పరిచయాలు.. అన్నీ అనుభవైకవేద్యమే కదా? మరి అశ్వతి ప్రేమలో ఇప్పుడు నేను కొత్తగా పొందబోయేదేమిటి? జీవితం అంటే.. జరిగే సంఘటనల సమాహారమే ఐతే అశ్వతితో ప్రేమ తర్వాత నా జీవితంలో జరగబోయే కొత్త సంఘటనలేముంటాయి? అశ్వతిలో నేను నా కూతుర్ని చూసుకుంటున్నానా? అందుకే ఆమె మీద ఇంత ప్రేమ కనబరుస్తున్నానా? ఈ ఆలోచన వచ్చేటప్పటికి మనసు కాస్త స్థిమిత పడింది. కానీ కొద్దిసేపే.  మనసు ఒప్పుకోమంటున్నా, ప్రాక్టికల్‌గా ఆలోచించే బుద్ధి అందుకు నిరాకరిస్తోంది. సంధిగ్ధాసంధిగ్ధాల్లో పడి మనసు కొట్టుమిట్టాడుతోంది. ఏదైతే అదవుతుందని నేనామెకు ఫోన్‌ చేసి తనకు ఎంత కావాలో అడిగి అంత డబ్బూ తన అకౌంట్‌లో వేశాను. ∙∙  ఓ రోజు ఉదయాన్నే ఫోన్‌ మోగింది. చూస్తే అశ్వతి. ‘గుడ్‌ మార్నింగ్‌ సర్, నేను మళ్ళీ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌లో సెక్యూరిటీ ఆఫీసర్‌గా జాయిన్‌ అయ్యాను. థాంక్‌ యు వెరీ మచ్‌ ఫర్‌ యువర్‌ హెల్ప్‌. నా జీవితమంతా మీకు రుణపడి వుంటాను’ ఆమె గొంతులో నిజాయితీ, కృతజ్ఞత నాకు స్పష్టంగా వినిపించింది. అశ్వతి అంటే అంతే! ఏదయినా కమిట్‌మెంట్‌తో చేస్తుంది.. చెప్పే మాటైనా చేసే చేతైనా! నేను నవ్వాను.. ‘అదంతా నీ కృషి, పట్టుదలే అశ్వతీ. నేను చేసింది ఏమీలేదిందులో. కేవలం నీకు కాస్త చేయూతనివ్వడం తప్ప. దేవుడు నీకు మంచే చేశాడు!’ ‘ఆ దేవుడి సంగతేమోగానీ.. నా దేవుడు మాత్రం మీరే సర్‌!’ తను నవ్వింది. అదే.. వెన్నెల కురిసినట్టు.. మల్లెల్లు విరిసినట్టు.. కోయిల కూసినట్టు.. ‘ఏదేమైనా నువ్వు కోరుకున్న జీవితం నీకు దక్కింది. గాడ్‌ బ్లెస్‌ యు అశ్వతీ’ అన్నాను. ‘థాంక్‌ యు సర్‌! జీవితంలో ఎపుడో ఒకప్పుడు ఎక్కడో ఓచోట ఏదొక సమయంలో దేవుడు మనిద్దరినీ కలుపుతాడనుకుంటున్నా. వుంటాను సర్‌.’ ‘మంచిది’ నేను ఫోన్‌ పెట్టేశాను. సరిగ్గా ఐదు నిమిషాల తర్వాత..  నా వాట్సాప్‌కి తన సెక్యూరిటీ ఆఫీసర్‌ డ్రెస్‌లో రెండు ఫొటోలు పంపింది. అదే మొట్టమొదటిసారి నేను అశ్వతిని చూడటం. దిగంతాల మందహాస మల్లీ నవలతాంతాల మాలికలల్లి, దయాశిశిర సుధాభరిత కటాక్షేక్షణముల జల్లి.. నారు పోసిన ముంగిట్లో.. గన్నేరు పూసిన వాకిట్లో.. పన్నీరు చల్లిన లోగిట్లో ఇంపై కృష్ణశాస్త్రి కలంలో ఇంకై.. సొంపై.. పులకరింపై.. ఆ పులకరింపు జలదరింపై.. ఒళ్ళంతా పాకింది. ఇన్ని రోజుల, నెలల మా పరిచయంలో మేం ఎదురుపడిందీ లేదు.. ఒకర్నొకరు చూసుకున్నదీ లేదు. కేవలం ఫోన్‌లో సంభాషణలే. కానీ మనసులు కలిశాయి. మదిలోని బాసలు తెలిశాయి. ఊహలు కలిశాయి. ఊసులూ కలిశాయి. బంధం బలపడింది.. అంతే. ఫొటోలోని అశ్వతి నా ఊహకు సరిగ్గా సరిపోయింది.  అప్రయత్నంగా నా పెదాల మీద దిగులు చిరునవ్వు తొంగిచూసింది. కానీ మనసులో గాయం మాత్రం అలానే ఉండిపోయింది.  ‘నీవు రావు. శీతల సమీరం కోసం శరన్మేఘం ఎదురు చూస్తూనే ఉంటుంది. దిగులు సాయంత్రాలు ఎర్రజీరలై కళ్ళలో నిలుస్తాయి. కనురెప్పల వాలిన వేదన నిద్రని దూరం చేస్తుంది. గ్రీష్మం నవ్వుతుంది. హేమంతం హేళన చేస్తుంది. ఆమని ఆగిపోతుంది. కనురెప్పల సందుల్లోంచి కాలం నీటి చుక్కలా రాలిపోతుంది. ఆకాశం మీద సముద్రం వర్షమై ఏడుస్తుంది. శరీరాన్ని వీడకుండా పరలోకాన్ని చేరటం సాధ్యమేమో కానీ, ప్రేమానుభవపు విషాద స్మృతి జీవితంలో ఒకటైనా లేకుండా మనిషి బతుకు కడతేరటం సాధ్యమా? ఎన్ని అనుభవాల ఉత్తరాలు వేసినా సాయంత్రానికి ఖాళీ అయ్యే పోస్ట్‌బాక్స్‌ లాంటి మనసు, గతం నేర్పే అనుభవాలని ఎప్పటికి నేర్చుకుంటుంది? వాస్తవమనే భూమిని, అస్తిత్వం లేని ఆకాశం తాకే వృథా ప్రయాసే ‘ప్రేమ’ అన్న విషయాన్ని ఎప్పటికి తెలుసుకుంటుంది? ఎంత తొందరగా నా జీవితంలోకి వచ్చావో.. అంతే తొందరగా వెళ్లి పోయావు.. అశ్వతీ.. ఓ అశ్వతీ..!’ -సడ్డా సుబ్బారెడ్డి  చదవండి: కథ: కొత్త బట్టలు.. మా యమ్మ ఫోన్‌ సేసి అడిగినప్పుడ్నుంచి ఏడుచ్చా పనుకున్యా!   

‘మేడంగారూ ఇవాళ మీ కథ చెప్తానన్నారు కదా?’ మేడంగారి పేరు జ్యోతిర్మయి. అందరూ జ్యోతిమేడం అంటారు. కథ అడిగినావిడ పేరు రాణి. ఇలా రాణి అడిగినప్పుడు అప్పుడే బెంగాల్‌ కాటన్‌ కనకాంబరం రంగు చీర కుచ్చిళ్ళు సవరిస్తూ గదిలో నుంచి వచ్చింది జ్యోతి.  ‘మీరు చీర కట్టుకుంటే మేడంగారూ రెప్పేయబుద్ధి కాదంటే నమ్మండి.’ రాణి మాటకి జ్యోతి మేడం ముసి ముసిగా నవ్వుకుంది. ‘ఎంతైనా  అందంలో మనోళ్ళని మించినాళ్ళు వుండర్లెండి.’  ఈ మాట అన్న రాణి వైపు కోపంగా చూసింది జ్యోతి. ఆమె ఒక రెసిడెన్షియల్‌ స్కూల్లో పాతికేళ్ళుగా తెలుగు టీచర్‌గా పనిచేస్తోంది. భర్త జర్నలిస్టు.  ఇద్దరిదీ ప్రేమ వివాహం. నలభై ఏళ్ళకే మోకాళ్ళ నొప్పులు. ఇప్పుడు ఏభైలో పడింది టీచర్‌. ఇంటి పనీ, బయటి పనీ ఆమె వల్ల కావడం లేదు. అందుకే రాణిని వంటకోసం పెట్టుకున్నారు. రాణి వయసూ టీచరమ్మ వయసూ ఇంచుమించూ ఒకటే అవ్వడం వల్ల ఆమెను రాణిగారూ అంటుంది ఈ టీచర్‌ గారు.  రాణి పదోతరగతి దాకా చదువుకుంది. భర్త తాగుబోతు. కొడుకు ప్రయోజకుడై, పెద్ద  ఉద్యోగం చేస్తున్నాడు. తల్లి విషయంలో కంటే వాడి ప్రయోజకత్వం పెళ్ళానికే ఎక్కువ పనిచేసినట్టుంది. అంత బతుకూ బతికి వంట పనిచేసుకుని పొట్ట పోసుకోవలసి వస్తోంది రాణికి. పాపం అందుకే  జ్యోతికి రాణి అంటే సానుభూతి. ఎంతైనా స్త్రీ హృదయం కదా. కానీ రాణి దగ్గర నచ్చని విషయం ఏంటంటే మాటి మాటికీ మనాళ్ళూ మనాళ్ళూ అంటూ సాగదీస్తుంది. జ్యోతి ఒడ్డూ పొడుగూ పొందిక అన్నీ చూసి టీచరమ్మ తమ కులమే అని నిర్ధారించేసుకుంది. పనిలో చేరిన రెండో రోజునే ‘మేం ఫలానా అండి టీచర్‌ గారూ’ అంటూ గొప్పగా తమ ఇంటి పేరు చెప్పింది. మరి మీరో అన్నట్టుగా ఉంది ఆ మాట. మేం ‘బలపాల వారమండి రాణిగారూ’ అంది జ్యోతి . దీంతో టీచరమ్మ మా వాళ్ళమ్మాయే అని పూర్తి నమ్మకంతో అన్నీ ఓపెన్‌గా మాట్లాడేస్తుంది రాణి.  ‘మీరు బలపాలవారా మరి చెప్పేరు కదేమండి టీచర్‌గారూ. మన వాళ్ళలో బలపాల వారు చాలా బలిసిన వారే ఉన్నారుగా. అదీ సంగతి. మిమ్మల్ని చూసిన మొదటి రోజే అనుకున్నాను.’ ఈ మాటలకు  ఒళ్ళంతా  కంపరం పుట్టింది జ్యోతికి. కులంతో వచ్చిన అహంకారంతో మాట్లాడుతుందా, లేక అమాయకంగా మాట్లాడుతుందా అన్న తర్జనభర్జన చాలానే జరిగింది జ్యోతిలో. రాణి కుటుంబ నేపథ్యం, ఆమె పడిన అష్టకష్టాలు, బాధలు, ఆమె  మనస్తత్వం అన్నీ బాగా స్టడీ చేశాక, ‘పాపం పిచ్చిది ఏదో అలా వాగేస్తుంది అంతే’ అని నిర్ధారించుకుంది. జీవితమంతా దేహానికి అంటుకున్న ముళ్ళను విదిల్చుకుంటూ మనిషితనంతో గుబాళించడమే తెలిసిన జ్యోతికి రాణి వాలకం పెద్ద బాధ కలిగించ లేదు.    కానీ రాణికి తన కథ చెప్పి తీరాలన్న కోరిక జ్యోతి మనసులో ఒకానొక ఘడియలో చిన్నగా మొలకెత్తి రాను రాను అది వటవృక్షమై బయటపడాలని హడావుడి చేస్తోంది. అయితే అసలు విషయం తెలిస్తే రాణి ఎక్కడ పారిపోతుందో అని ఒక ఆందోళన. కానీ ఆమెకు తన కథ చెప్తే గానీ తనలో ఏభై ఏళ్ళుగా పేరుకుని గడ్డకట్టి బండబారి కొండలా మారిన నిజం, ముక్క ముక్కలై కరిగి కరిగి నీరై ఆవిరయ్యే అవకాశం లేదని టీచరమ్మ ఆలోచన.  చెప్పాలంటే ఎలా చెప్పాలి?  ఊహ తెలిసినప్పటి నుంచి తన మనసులోనే పడిన ఘర్షణ ఒకటే. అదే తన కులం పేరు. తల్లిదండ్రులు ఇద్దరూ టీచర్లు కావడం వల్ల సంఘంలో కొద్దో గొప్పో గౌరవం, మర్యాదా దొరికాయి. కానీ తన కులం పేరు చెప్తే ఆ గౌరవాలూ ఆ మర్యాదలూ ఎక్కడ పోతాయో అని జ్యోతి బడిలో దోస్తుల్ని ఎవరినీ చిన్నప్పుడు తమ వాడలోకి  రానిచ్చేది కాదు. వస్తే వాడలో వాతావరణం చూసి తనతో స్నేహం చేయరేమో అని అనుమానం. కాలేజీ రోజుల్లో.. యూనివర్సిటీ రోజుల్లో.. ఉద్యోగం చేస్తున్న రోజుల్లో బతుకంతా ఇదే బరువు. ఒకటే మోత. ఎవరికీ తెలియని అనంత భారం. ఇలా ఏభయ్యేళ్ళ పాటు కులం అనేది ఆమెను లోపల్లోపల తగలబెడుతూ వచ్చింది. ఆ బూడిదలోంచి తాను తిరిగి పుడుతూ వచ్చింది  జ్యోతి.  కానీ ఇంతకాలానికి తన కులం పేరు బ్రహ్మాండం బద్దలయ్యేట్లు చెప్పాలన్న కోరిక జ్యోతికి కలిగింది. ‘రాణిగారూ మీరు ఎవరి దగ్గర పనిచేస్తున్నారో తెలుసా’ అని అన్నప్పుడు రాణిగారి మొహంలో కులానికి ఎన్ని రంగులుంటాయో అన్ని రంగులూ చూడాలని టీచరమ్మ ఉబలాటం. జ్యోతి స్కూలుకి వెళ్ళి సెలవు పెట్టి వచ్చింది. కేవలం తన కథ రాణిగారికి చెప్పాలనే. రాణిగారు కూడా కుతూహలంతో ఎదురు చూస్తోంది. జ్యోతి తీరుబడిగా కుర్చీలో కూర్చుంది. రాణి కింద ప్లాస్టిక్‌ పీట మీద కూర్చుని కూరగాయలు తరుగుతోంది. అలా చూసినప్పుడు భూమి పైకి లేచినట్టు, ఆకాశం కిందకి కూలినట్టు అనిపిస్తుంది జ్యోతికి. యుగాలుగా కింద కూర్చున్న జాతి పైకి, పైన కూర్చున్న జాతి కిందకీ తల్లకిందులైనట్టు అనిపించినప్పుడు జ్యోతిర్మయిలో యుగాలుగా మండుతున్న కసి ఏదో కొంచెం కొంచెం చల్లారుతున్న భావన గొప్ప ఉపశాంతినిచ్చింది. ఈ దృశ్యాన్ని ఏ చిత్రకారుడైనా చిత్రించాలని, దాన్ని పట్టుకుని తన బాల్యపు గతం నుంచి తిరిగి ప్రయాణం మొదలు పెట్టి వర్తమానం దాకా ఊరేగాలని ఆమెకు అప్పుడప్పుడూ అసాధ్యమైన ఊహలు కూడా కలుగుతాయి. అంతలోనే జ్యోతిలోని బౌద్ధ భిక్షుకి నిద్ర లేస్తుంది. ‘పాపం రాణి ఒక చిన్న పిల్లలాంటిది’ అంటూ.  ‘కరుణామయులైన వారు తమను మాత్రమే గాక, ఇతరులనూ విముక్తి చేయాలని కోరుకుంటారు.’ బుద్ధుని బోధనల్లో చాలా విలువైన ఈ పంక్తులను తాను మాటి మాటికీ స్మరించుకుంటుంది. అందుకే తనను దహించే అగ్నిని తానే చల్లార్చుకుని రాణిని ఎప్పటిలా ప్రేమిస్తుంది. చిన్న పిల్లల మీద ఎవరైనా కసి తీర్చుకోవాలనుకుంటారా? ఇదీ జ్యోతి అంతరంగం.  ‘రాణిగారూ మీకు కులం గురించి ఏం తెలుసు?’ అమాయకంగా మొహం పెట్టిన రాణి వైపు చూసి జ్యోతి నవ్వుకుంది. మీకొక కథ చెప్పనా అని సమాధానం రాకుండానే చెప్పింది. ‘ గౌతముడు తన దగ్గరకు వచ్చిన సునీత అనే అంటరాని కులస్తుడిని  తన సంఘంలో చేర్చుకున్నాడు. అతని వృత్తి వీధులు ఊడ్వడం. నువ్వు మా సంఘంలో ఏం చేస్తావు అని ఒక సాటి భిక్షువు అతడ్ని అడిగాడట. అప్పుడు సునీత అనే అతను ఏం చెప్పాడో తెలుసా? ‘ నేను ఇన్నాళ్ళూ వీధులు ఊడ్చాను. ఇప్పుడు మనుషుల మనో వీధులు శుభ్రం చేస్తాను’ అన్నాడట. ఎంత బాగా చెప్పాడో కదా?’ అంటూ రాణి మొహంలోకి చూసింది జ్యోతి. రాణి..  పాఠం అర్థం కాని పిల్లలా మొహం పెట్టింది. అప్పుడు మళ్ళీ ఇలా  అంది..  ‘రాణిగారూ కులానికి ఏ విలువా లేదు. వ్యక్తి చేసే పనికే విలువ వుంటుంది. ఒకసారి అశోకుడితో ఆయన మంత్రి.. ప్రభూ మీరు అన్ని రకాల కులాలకు చెందిన భిక్షువులకు సాష్టాంగపడి, పాదాభివందనం చేయడం సబబుగా లేదు అన్నాడు. దానికి అశోక చక్రవర్తి ఏమన్నాడో తెలుసా రాణిగారూ?’ ‘ ఏమన్నారండీ?’ ‘ఉచితంగా ఇచ్చినా ఎవ్వరూ ఆశించని విలువ లేని వస్తువు ఈ నా శిరస్సు. దీనిని ఓ పవిత్రకార్యానికి వినియోగించే అవకాశమే నేను భిక్షువులకు చేసే పాదాభివందనం అని అశోకుడు బదులిచ్చాడు. ఎంత గొప్ప మాట ఇది రాణిగారూ! అర్థమైందా?’ ‘ఏమోనమ్మా. అన్నట్టు అశోకుడు మన వాడేనంటగా ఎవరో అంటే విన్నాను.’   ఈ మాటతో తల పట్టుకుంది టీచరమ్మ. ఈమెకు ఎలా వివరించి చెప్పాలబ్బా అని తనలో తనే తెగ ఘర్షణ పడింది. ఒక మనిషి గొప్పతనం పుట్టుకతో రాదని, రంగుతో రాదని, కులంతో రాదని, అతని ఆచరణతోనే వస్తుందని తాను చదివిన బౌద్ధ బోధనల్లోని సారాన్ని కథలు కథలుగా చెప్పాలని ప్రయత్నించింది. కానీ ఆమెకు ఎక్కడా ఎక్కలేదు. ‘మేడంగారూ మీ ఊరి కథ చెప్పండి బాబూ ఇవన్నీ నాకెందుకు’ అనేసింది. ‘ సరే చెప్తాను వినండి. మా ఊరి కథలోనే నా కథ కూడా వుందన్నాను కదా. అర్థం చేసుకోండి మరి. అసలు నిజానికి నూజివీడు అనేది ముందు నువ్వు చేల వీడు. ఒకసారి ఉయ్యూరు నుంచి దొరగారు వచ్చి ఆ నువ్వు చేల వనాన్ని చూశాడట. అక్కడ తోడేలు, మేకపోతూ భయంకరంగా కొట్లాడుకోవడం చూసి ఆశ్చర్యపోయాడట. ఇదేదో పౌరుషం గల నేలలా వుందే అనుకుని అక్కడ కోట కట్టించుకున్నాడట. ఆయనతో పాటు మరి కొందరు దొరలు కూడా వచ్చారు. అది క్రమంగా నువ్వుచేలవీడు, నూజేలవీడు అయ్యి.. చివరికి నూజివీడు అయ్యింది.’ ‘భలే కథండి టీచర్‌గారూ, ఇంతకీ మీ కథేంటో మరి..!’ ‘అక్కడికే వస్తున్నాను మరి. దొరలకు సేవకులు కూడా అవసరమే కదా.. బలాపాముల అనే ఊరి నుంచి ఇద్దరు బలమైన పొడవైన వ్యక్తుల్ని తమ కోటకు తెచ్చుకున్నారట. ఆ ఇద్దరు వ్యక్తుల సంతాన వారసత్వమే మేము.’ ‘అదేంటండీ మనోళ్ళు దొరలకు సేవ చేయడానికి వచ్చారా? అబ్బే నాకేం నచ్చలేదు ఈ కథ.’ తరుగుతున్న కూరగాయల్ని పక్కనే పెట్టి రాణి, గోడకి చేరబడి రెండు మోకాళ్ళూ మునగదీసుకుని రెండు చేతులతో వాటిని పట్టుకుని ‘సరే చెప్పండి తర్వాతేమైందో ’ అన్నది. ‘ఆగండి రాణి గారూ. అప్పుడే కంగారెందుకు? మీరు కంగారు పడాల్సిన విషయాలు చాలా వున్నాయి’ అంటూ తిరిగి కథ అందుకుంది. ‘మా తాతలు ఇద్దరు ఎంత పొడగరులంటే తాటి చెట్లను రెండు చేతులతో పట్టుకుని ఈడ్చుకుంటూ వెళ్ళిపోగలరు’ జ్యోతి మాటలకి నోరు వెళ్ళబెట్టింది రాణి. ‘చెట్లనే కాదండీ, పశువుల కళేబరాలను కూడా ఒంటిచేత్తో ఈడ్చి పారేసేవారు.’ ఈ మాట విన్నది విన్నట్టే రాణి, గోడకు అతుక్కుపోయి నోరు తెరిచింది. వెంటనే తేరుకోని ‘అదేంటి మేడంగారూ కళేబరాలేంటి? మనోళ్ళకి అదేం ఖర్మ?’ అంది  ‘అవును అది మా తాతల వృత్తి మరి.’ ఆ మాటతో గోడకు జారబడ్డ రాణి ఎవరో మంత్రించినట్టు ఉన్నట్టుండి శిలావిగ్రహంలా మారిపోయింది. ఏదో అనాలని నోరు తెరవబోయింది. జ్యోతి, ‘ఆగు. ఏం  మాట్లాడకు. చెప్పేది విను’  అని హూంకరించింది. ఎప్పుడూ రాణిగారూ అనే మేడం ఒక్కసారిగా ఏకవచన సంబోధన చేసిన విషయం కూడా గమనించలేదు రాణి. జ్యోతి చెప్పుకుంటూ వెళ్లింది.. ‘అవును మా ముత్తాతలు ఆ పనే చేసేవారు. ఒకరు పెద రామయ్య, ఒకరు చినరామయ్య. దొరల సంతానం కోటలో పెరిగింది. మా తాతల సంతానం పేటలో పెరిగింది. గొడ్ల కోతలో, చెప్పుల చేతలో  వారిని కొట్టే వారు రాజమహేంద్రం దాకా విస్తరించిన నూజివీడు జమీనులో ఒక్కడూ లేడంట. అంత గొప్పోళ్ళు మా తాతలు. జాగ్రత్తగా విను’ ఇక గారు అనడం మర్చిపోయింది జ్యోతి. ‘ వింటున్నావా..?’ ‘ ఆ.. ఆ.. ’ అని తడబడుతూ తలూపింది రాణి. ‘మా తాతల కళా నైపుణ్యం గురించి చాలా చెప్పాలి. గొడ్లను కోసి వాటి చర్మాలను ఇంటికి తెచ్చినప్పుడు ఏదో రాజ్యాన్ని జయించి భుజం మీద ఆ రాజ్యాన్ని మోసుకు వస్తున్నంత గర్వంగా కనపడేవారట అందరికీ.  ఆ తర్వాత చాలా కాలం ఆ వృత్తి మా వాళ్ళు చేశారు. మా మేనమామ, ఆయన పిల్లలూ  ఆ పని చేయడం నేను దగ్గరగా చూశాను. నాకు ఆ పనులన్నీ చూడ్డం ఇష్టమే కాని, వాటిని నా స్నేహితులు చూడ్డం ఇష్టం ఉండేది కాదు. అందుకే ఎవరినీ రానిచ్చే దాన్ని కాదు మా ఇంటికి. చర్మాన్ని నేల మీద పరచి కత్తితో గీరి, ఉప్పు రాసి సున్నం నీటిలో తంగేడు చెక్క, కరక్కాయలు వేసి మూడు నాలుగు రోజులు నానబెట్టేవారు. అబ్బా ఆ కంపు భరించలేక చచ్చేవాళ్ళం’ఇలా అని రాణి వంక కసిగా చూసింది జ్యోతి.  వాసనేదో వస్తున్నట్టే అనిపించినా ముక్కు మూసుకోవాలన్న స్పృహ కూడా లేకుండా అలాగే కూర్చుని వింటోంది రాణి. జ్యోతిని చూడ్డానికి భయం కూడా వేస్తోంది ఆ సమయంలో.  ‘నానబెట్టిన చర్మాన్ని తీసి, వెంట్రుకలన్నీ గీకి, దాన్ని నేల మీద గట్టిగా లాగి నాలుగు వైపులా మేకులు కొట్టి ఎండబెట్టేవారు. అప్పుడు వాళ్ళు ఆకాశాన్ని నేల మీద పరిచినంత సంబరపడిపోయేవారు. ఎండిన చర్మాన్ని గంజి రాసి రోల్‌ చేసి మడత పెట్టి, కొన్ని రోజుల తర్వాత ఆ చర్మాన్ని అనేకానేక రూపాల్లో కత్తిరించి చెప్పులు తయారు చేసేవారు. దొరల పాదాల కింద తరించడానికి తమ జీవితాలనే కత్తిరించుకున్నంత సంతృప్తి పడేవారు. ఇప్పుడు అర్థమైందా మా ఊరి కథ.. నా కథ..? అర్థమైందా నేనెవరో?’ గద్దించినట్టు జ్యోతి అనేటప్పటికి ఉలిక్కిపడింది రాణి. రాతి బొమ్మలో చలనం వచ్చినట్లయింది. జ్యోతి కూడా ఉన్నట్టుండి ఉలిక్కిపడింది. తానెక్కడికో వెళ్ళిపోయింది. స్పృహలోకి వచ్చినట్టు ఒకసారి కలయజూసింది. రాణిగారూ రాణిగారూ అని కలవరించినట్టు అరిచింది సన్నగా. మేడంగారూ మేడంగారూ అని రాణి కూడా కలవరించింది. జ్యోతికి అంతలోనే రాణి మీద జాలి, కరుణ ప్రేమ తన్నుకొచ్చాయి.  ‘సారీ అండీ రాణిగారూ. నాలో ఎవరో పూనినట్టున్నారు. నా గురించి నేను మనసారా చెప్పుకోవాలన్న జీవితకాలపు కోరికలో నన్ను నేనే మరిచిపోయి చాలా వికృతమైన ఆనందాన్ని పొందాను. సారీ. ఏమీ అనుకోకండి.’  ‘అయ్యో.. అంత మాటెందుకు మేడంగారూ. నా పిచ్చి మాటలతో వెన్నపూసలాంటి మిమ్మల్ని ఎంత కోతపెట్టానో పిచ్చి ముండని. పిచ్చి  ముండని’ అనుకుంటూ తనలో తనే ఏదో గొణుక్కుంటూ వంట ఏదో అయ్యిందనిపించి త్వరగా వెళ్ళిపోయింది రాణి. ఉదయమే వచ్చింది. వస్తూ వెంట ఎవరినో తీసుకొచ్చింది. ‘ మీకు వంటకి ఇబ్బంది కలక్కూడదని ఈమెను తీసుకు వచ్చా మేడంగారూ. నేను కాశీకి పోతున్నాను. గంగలో మునిగితేనే గానీ నా పాపానికి విరుగుడు లేదు. పాపిష్టి దాన్ని మీ మనసెంత నొప్పించానో. నా కడుపుకింత కూడు పెట్టిన మిమ్మల్ని కులం కులం అని ఎంత క్షోభ పెట్టానో. వస్తానమ్మా.. బతికి బాగుంటే మళ్ళీ మీ దగ్గరకే వస్తాను టీచర్‌గారూ. మీరు క్షమిస్తారు. మీ మనసు నాకు తెలుసు. ఆ గంగమ్మ క్షమిస్తుందో లేదో..’ కథలూ సీరియల్సూ చదివే అలవాటున్న రాణి తనకు తెలిసిన భాషలో ఏదో అనేసి  విసురుగా వెళ్ళిపోయింది. జ్యోతినుంచి సమాధానం కూడా వినలేదు.  జరిగిందంతా రాత్రికి సహచరుడు సురేష్‌కి చెప్పి కొంత ఉపశమనం పొందింది జ్యోతి. రాణి మనసు గాయపరచానేమో అని దిగులుపడిపోతోంది.  ‘జీవితమంతా ఒక కొండను లోపల మోసుకుంటూ తిరిగావన్న మాట. నాక్కూడా ఎప్పుడూ చెప్పనే లేదు. పోన్లే ఇప్పటికైనా బరువు దించుకున్నావు. ఆమె గురించి ఆలోచించకు. తానేదో పాపం చేసిందని, ఆ  పాపం కడుక్కోవడానికి కాశీకి వెళ్ళిందని ఆమె చెప్తే నువ్వు నమ్ముతున్నావు. కానీ ఆమె నీ దగ్గర పనిచేసి పాపపంకిలమైనందుకు ప్రాయశ్చిత్తం చేసుకోడానికి వెళ్లిందని నేను అనుకుంటున్నాను. వదిలేయ్‌. పడుకో. ఇన్నేళ్ళూ నువ్వు కోల్పోయిన నిద్రను ఈ రాత్రికి సంపూర్ణంగా ఆస్వాదించు’ అని కళ్ళు మూసుకున్నాడు సురేష్‌.  జ్యోతికేవేవో జ్ఞాపకాలు గుండెల్లో సుడులు తిరిగాయి. తనకు ప్రమేయం లేని తన పుట్టుక తన బతుకంతా ఒక కొండలా కాళ్ళకి ఎలా చుట్టుకుందో, ఎవరికీ కనపడని ఆ బరువును ఈడ్చుకుంటూ ఎలా నడిచిందో.. తలుచుకుంటూనే భయపడిపోయింది. ఎన్నో ఘటనలు.. ఎంతో కన్నీరు. ఒంటె తన అవసరానికి మంచి నీళ్లను దేహంలో దాచుకుంటుందట. జ్యోతి కన్నీళ్ళు దేహంలో దాచుకునే విద్యను  చిన్నప్పుడే అభ్యసించింది. ‘ఏమో ఆమె తిరిగి వస్తుందనే నా నమ్మకం’ జ్యోతి తనలో తాను అనుకుంటూనే పైకి అనేసింది. ‘అది నీ పిచ్చి నమ్మకం జ్యోతీ..’ ‘కొన్నిసార్లు సిద్ధాంతంతో కూడిన సందేహం కంటే ప్రేమతో కూడిన నమ్మకమే గెలుస్తుంది సురేష్‌!’ ‘నేను మాత్రం రాణి తిరిగి వస్తుందంటే ససేమిరా నమ్మను. ఆమె కులం ఆమెను రానివ్వదు’అన్నాడు. ‘ఏమో సురేష్‌ , ఆమె వస్తుందనుకుంటే నా మనసుకు రిలీఫ్‌గా వుంది.’  ‘చూద్దాం అంటే చూద్దాం’  అని ఇద్దరూ చెరో వైపూ తిరిగి కళ్ళు మూసుకున్నారు. జ్యోతి కన్నుల మీద రాత్రంతా గంగానది ప్రశాంతంగా ప్రవహిస్తూనే వుంది. ఆ అలల మీద ఒకే ప్రశ్న తేలియాడుతోంది. ‘ఇంతకీ ఆమె వస్తుందా..?’   చదవండి: కథ: కొత్త బట్టలు.. మా యమ్మ ఫోన్‌ సేసి అడిగినప్పుడ్నుంచి ఏడుచ్చా పనుకున్యా!

వజ్రపురం అనే గ్రామంలో నివసించే రాజయ్య, రత్నమ్మ దంపతులకు లేకలేక  పాప పుట్టింది. ఆ పాపకి అపురూప అని పేరుపెట్టుకుని అల్లారుముద్దుగా పెంచసాగారు. అపురూప మూడో యేట అడుగుపెట్టింది. ఆ పుట్టినరోజు నాడు అపురూపకి పట్టులంగా, పట్టు జాకెట్టు కుట్టించారు. అలాగే పాపాయి బుల్లి బుల్లి చేతులకు బంగారు గాజులు, అరవంకీలు, పాపిడిబొట్టు, వజ్రపులోలకులు, వజ్రాలహారం వేశారు. ఆరుబయట పందిరిలో సింహాసనంపై అపురూపను కూర్చోబెట్టి అత్యంత వైభవంగా పుట్టినరోజు వేడుకలు జరిపారు.  అదే సమయానికి ఎక్కడి నుంచి వచ్చాయో.. ఒక తల్లికోతి, పిల్లకోతి ఆ వేడుకకు దగ్గరలో ఉండే చెట్టు మీదకు చేరి ఆ వేడుకనంతా చూశాయి. పిల్లకోతికి అపురూప వేసుకున్న పట్టులంగా, పట్టు జాకెట్టు,  గాజులు, అరవంకీలు, వజ్రాల హారం ఎంతగానో నచ్చాయి. తనకు అవన్నీ తెచ్చిపెట్టమంటూ తల్లికోతితో పేచీ పెట్టుకుంది. ‘వద్దమ్మా, పరులసొమ్ము పాము వంటిది’ అని ఎంత చెప్పినా వినిపించుకోకుండా ఏడుస్తూ కూర్చుంది. ఆఖరుకు పిల్లకోతి బాధ చూడలేక ‘సరేనని’ ఒప్పుకుంది తల్లికోతి.  వేడుకంతా పూర్తయి అంతా సర్దుకునేసరికి చీకటి పడింది. అపురూప వేసుకున్న పట్టు జాకెట్టు, పట్టు లంగా ఒక సంచిలో పెట్టారు. బంగారుగాజులు, అరవంకీలు, పాపిడిబొట్టు, వజ్రాలహారాన్ని ఒక పెట్టెలో పెట్టి.. అదే సంచిలో సర్దారు. ఆ సంచిని బీరువాలో పెడదామనుకుని అలసిపోయి ఉండటంతో ఆదమరచి నిద్రపోయారంతా. ఇదే అదనుగా భావించి తల్లి కోతి ఆ సంచిని దొంగిలించి చెట్టు పైకి తీసుకెళ్ళింది. తను అడిగినవన్నీ సంచిలో ఉండటంతో పిల్లకోతి సంతోషానికి హద్దే లేకుండాపోయింది. అప్పటికప్పుడు వాటన్నింటిని తనకు వేయమని గొడవపెట్టింది. ఆ పిల్లకోతికి లంగా, జాకెట్టు వేసింది తల్లి కోతి. చేతులకు గాజులు, అరవంకీలు తొడిగింది. మెడలో వజ్రాల హారాన్నీ వేసింది. వాటిని చూసుకుని  పిల్లకోతి ఎంతగానో మురిసిపోయింది.    తెల్లవారుతుండగా మెల్లగా చెట్టు దిగి.. వయ్యారంగా  ఊరిలోకి నడవసాగింది. రాజయ్య,రత్నమ్మలు ఉదయాన్నే లేచి చూసే సరికి తమ అమ్మాయి నగలు, పట్టు బట్టలు ఉన్న సంచి కనిపించకపోవటంతో వెతకటం మొదలు పెట్టారు. వాళ్ళకు పట్టులంగా, జాకెట్టు, నగలతో పిల్లకోతి ఎదురైంది. వెంటనే కోతులు పట్టుకునే అతన్ని పిలిపించి పిల్లకోతిని పట్టించారు. దాని ఒంటి మీది బట్టలు, నగలు తీసుకుని, అతనికి మంచి బహుమతినిచ్చి పంపించారు ఆ దంపతులు. ఈ లోపు తన పిల్ల కనిపించక ఆదుర్దాగా వెతకటం ప్రారంభించింది తల్లికోతి. ఎట్టకేలకు కోతులు పట్టే అతని చేతిలో ఒంటి మీద బట్టలు, నగలు ఏమీ లేకుండా కనిపించింది. అప్పటికే  పిల్లకోతి తల్లి పై బెంగ పెట్టుకుంది.  తల్లి కోతిని చూసే సరికి ఎక్కడలేని ఆనందం పుట్టుకొచ్చింది. కోతులు పట్టే అతనికి కనిపించకుండా ‘కంగారుపడకు, నిన్ను కాపాడుకుంటాను’ అంటూ పిల్లకోతికి సైగచేసింది తల్లికోతి. కోతులు పట్టే అతను ఆ పిల్లకోతిని  తీసుకెళ్ళి సర్కస్‌ కంపెనీ వాళ్ళకు అమ్మేశాడు. వాళ్ళు పిల్లకోతిని నానా హింసలు పెట్టి అది సర్కస్‌లో నాట్యం చేసేలా, గంతులేసాలా దానికి శిక్షణ ఇచ్చారు. వాళ్ళ చేతుల్లో పిల్లకోతి నరకయాతన పడింది. తన తల్లి చెబుతున్నా వినకుండా పరాయి వస్తువుల కోసం ఆశపడటంతో ఇన్ని ఇబ్బందులు, బాధలు పడవలసి వచ్చిందని తెలుసుకుంది.  (క్లిక్‌: ప్రతిభకు పట్టం.. అందుకే ఇలా మారువేషంలో..) ఒక రోజు సర్కస్‌ ముగించుకుని అందరూ గాఢ నిద్రలో ఉన్న సమయంలో తల్లి కోతి..  పిల్లకోతి దగ్గరకు వెళ్ళి దానికి కట్టిన తాడుని అతి కష్టం మీద నోటితో కొరికి తెంపింది. గుట్టుచప్పడు కాకుండా తన పిల్లతో బయట పడింది. తల్లిని పట్టుకుని పిల్లకోతి వెక్కివెక్కి ఏడుస్తూ ‘అమ్మా! ఇక నుంచి నువ్వు చెప్పినట్టే వింటాను. పరులసొమ్ము ఇంకెప్పుడూ ఆశించను’ అంటూ తల్లిఒడిలో తలదాచుకుంది. (క్లిక్‌: మంచి పని.. ఈ కిరీటం నీకే!)

దేవరకొండ రాజ్యానికి రాజు శివవర్మ. తన తెలివితేటలతో, శక్తితో రాజ్యాన్ని సమర్థవంతంగా పరిపాలిస్తున్నాడు. ప్రజల సుఖశాంతుల కోసం పాలనలో ఎన్నో సంస్కరణలు చేశాడు. తను వృద్ధుడు అవుతున్నాడు. తన తర్వాత రాజ్యానికి రాజు ఎవరు అనే ఆలోచన ఆయన్ని ఎప్పుడూ తొలుస్తూ ఉండేది. రాజు కొడుకుని రాజు తర్వాత రాజుగా పట్టాభిషేకం చేయటం అనే సంప్రదాయానికి శివవర్మ పూర్తిగా వ్యతిరేకం. సమర్థుడు, తెలివైనవాడు, ప్రజల మనసు తెలిసినవాడు దేవరకొండ రాజ్యానికి రాజు కావాలనేది శివవర్మ కోరిక.  తన తర్వాత రాజ్యానికి రాజును ఎంపిక చేసేందుకు తను ఒక పరీక్ష పెట్టాలనుకుంటున్నానని, ఆ పరీక్షలో తన ఇద్దరు కుమారులతో పాటు రాజ్యంలోని పౌరులు ఎవరైనా పాల్గొనవచ్చని ప్రకటించాడు శివవర్మ. ఆ పరీక్షకు రాజు పెద్దకొడుకుతో పాటు అనేక మంది హాజరయ్యారు. రాజు చిన్నకొడుకు హాజరుకాలేదు. అత్యంత క్లిష్టమైన రాత పరీక్ష, శరీర సామర్థ్య పరీక్షలలో రాజు పెద్దకొడుకు విఫలమయ్యాడు. పరీక్షలలో విజయం సాధించింది కేవలం ముగ్గురు. వారు అనంతుడు, వీరాచారి, కేశవుడు. ఆ ముగ్గురిని శివవర్మ తన మందిరానికి పిలిపించాడు. ‘నా తర్వాత రాజ్య బాధ్యతలు చేపట్టడానికి ముందుకు వచ్చి, రెండు పరీక్షలలో ఉత్తీర్ణులైన మీ ముగ్గురికీ ముందుగా నా శుభాకాంక్షలు. చివరిగా నేను పెట్టబోయే పరీక్ష చాలా చిన్నది. కేవలం నేను మిమ్మల్ని ఒక ప్రశ్న అడుగుతాడు. ఎవరైతే నాకు సంతృప్తికరమైన సమాధానం ఇస్తారో వారే నా తర్వాత ఈ రాజ్యానికి రాజు ’ అంటూ ముగ్గురికీ స్వాగతం పలికాడు శివవర్మ. ‘ఈ భూమి మీద అనేక మంది ప్రజలు ఉన్నారు. వారందరిలోకి గొప్పవాడు ఎవరు?’ అడిగాడు రాజు.  ‘అందరి కంటే గొప్పవాడు దేవుడు.. ప్రభూ’ చెప్పాడు అనంతుడు. ‘మనుషుల్లో గొప్పవారు ఎవరు అనేది నా ప్రశ్న’ తెలియజేశాడు రాజు. ‘ప్రభూ... మీ మాట ఎవరూ కాదనరు. మీ కంటే గొప్పవారు ఇంకెవరుంటారు’ చెప్పాడు వీరాచారి. ‘రాజు కంటే గొప్పవాడు ఎవరు?’ మళ్లీ అడిగాడు రాజు. ‘గొప్పవాడు ఉన్నాడు మహారాజా.. అయితే నేను మీకు అతన్ని నేరుగా చూపిస్తాను’ అన్నాడు కేశవుడు. అనంతుడు, రంగాచారి, కేశవుడు, రాజుగారు మారువేషాల్లో నగరంలోకి ప్రవేశించారు. ఊరి బయట రహదారి పక్కన కొన్ని విత్తులు నాటుతూ, కొన్ని మొక్కలకు నీళ్లు పోస్తూ కనిపించాడు ఒక వృద్ధుడు. తర్వాత మరో ఊరికి వెళ్ళారు. అక్కడ ఒక వ్యక్తి శుభాశుభ కార్యక్రమాలు జరిగే ఇళ్ళల్లో మిగిలిపోయిన ఆహార పదార్థాలను పోగుచేసి నిరుపేదలకు పంచుతున్నాడు. ఇంకొక ఊరిలో ఒక వ్యక్తి అనాథ శవాలు, జంతు కళేబరాలకు అంతిమ సంస్కారం చేస్తున్నాడు.  ‘ప్రభూ, తను పెంచుతున్న ఆ మొక్కలు వృక్షాలై ఫలాలను ఇచ్చేదాకా ఆ వృద్ధుడు జీవించి ఉండలేడు. అలాగే ఆహార పదార్థాలు వ్యర్థం కాకుండా నిరుపేదలకు పంచే.., అనాథ శవాలు, మృత కళేబరాలకు అంతిమ సంస్కారం చేసే వ్యక్తులు కూడా. ఈ ముగ్గురూ తమ కోసం కాక ఇతరుల కోసం పడే ప్రయాసను చూడండి. ఇతరులకు సేవ చేయడం కోసం జీవించేవాడి కంటే గొప్పవాడు ఎవరు ఉంటారు ప్రభూ? ’ అన్నాడు కేశవుడు.  కేశవుడి సమాధానంతో రాజు శివవర్మ సంతృప్తి చెందాడు. సంతోషంతో కేశవుని ఆలింగనం చేసుకున్నాడు. కేశవుడిని తన తరువాత రాజుగా ప్రకటించాడు. వెంటనే కేశవుడు తననెవరూ గుర్తించలేని విధంగా ఉన్న తన మారువేషాన్ని తొలగించి అసలు రూపంతో కనిపించాడు. అతన్ని చూసిన రాజు, అనంతుడు, వీరాచారి ఆశ్చర్యపోయారు. అతను రాజు  రెండవ కొడుకు కేశవవర్మ. ‘నువ్వు పోటీలో మారువేషంలో పాల్గొనడానికి కారణం ఏమిటి?’ అని కొడుకును ప్రశ్నించాడు శివశర్మ. (పిల్లల కథ: ఆనందమాత) ‘ప్రభూ.. రాజుగారి కొడుకు హోదాలో ఈ పోటీలో పాల్గొనటం నాకు ఇష్టంలేదు. రాజుగారి కొడుకుగా పోటీలో పాల్గొంటే నాతో పాటు పాల్గొనే సాధారణ పౌరులు నన్ను చూసి భయపడటం లేదా వెనకడుగు వేయటం జరిగే అవకాశం ఉంటుంది. అందుకే ఇలా మారువేషంలో పాల్గొన్నాను. క్షమించండి ప్రభూ’ చెప్పాడు కేశవవర్మ. ‘కుమారా.. నీ ఆలోచనా విధానం బాగుంది. నువ్వు ప్రజల మన్ననలను పొందే పాలకుడివి కాగలవు’ అంటూ కొడుకును ఆశీర్వదించాడు రాజు శివవర్మ. వీరాచారి, అనంతులకు తన ఆస్థానంలో తగిన ఉద్యోగాలు ఇచ్చాడు. (క్లిక్‌: మంచి పని.. ఈ కిరీటం నీకే!)

‘అంగీ గుడ్డలు, పంచలు, టువాళ్ళు, టౌజర్లమ్మో’అని అరుసుకుంటా సైకిలు మీంద వెంకటయ్య పోతాంటే బండకాడ కూచున్య మాయమ్మ కాడికి ఉరుకుతా పోయిన. మాయమ్మ కూరగాయల రమణమ్మతో ఊళ్ళో  రాజకీయాలు మాట్టాడ్తంది.  ‘మోవ్‌.. మోవ్‌..’అని పిలుచ్చున్యా ఇనపడకుంది మా యమ్మకు. వెంకటయ్య కాపొల్ల ఇంటికెళ్ళి అరుసుకుంటా పోయా. రవణమ్మకాడికి బాయికాడి ౠమ్మొచ్చి కూచుండ్య. మాయమ్మ ఆమె దిక్కు సూసి మొఖమంతా కారంసేసుకొని ‘సెప్పురా ఏం కొంపలు మునిగిపోయి సచ్చనాయి, సీత్వ కొట్టుకున్నట్టు కొట్టుకుంటనావు’ అని కొట్టుకునా నా కాడికొచ్చి. ఆ ౠమ్మమీదండే  కోపం  నా మీంద పడే. వాళ్ళిద్దరి సంగతి అలివికాదులే అనుకొని ‘మా...  మా ... వెంకటయ్య తాత కాపోల్ల ఇంటికి దిక్కు పోయినాడుమా బట్టలేసుకొని’ అని అన్య.  ‘ఆ పోతాడు వానికేమి మచ్చుగా పోతాడు పా’ అని ముందుకు దొబ్బే నన్ను.  ‘ఎప్పుడూ ఉగాది పండక్కి బట్టలు కొనిచ్చావ్గా ఇప్పుడేం!’ అని మంకు పట్టు పట్టినా.  ‘లెక్క ఉండి సావగూడదు ఊరికే వచ్చయా బట్టలు? ఈసారి ఏం లేవు పా, నీకు మీ నాయనకు తిన్నీకి ల్యాకున్య సోకులకేం కొదవలేదు’ అనేసరికి కళ్ళలో నీళ్ళు సేరె. పెద్ద దెయ్యం మాదిరి మా యమ్మ, ఇంటికెళ్ళి నడుసుకుంటా పోయా. ఉగాది పండక్కు నాలుగు రోజులు గూడ లేవ్, ఇప్పుడు కొనుక్కుని మద్దిలేటికి ఇయ్యకపోతే వానక్క.. వాడు పండగ రోజుగాని ఇయ్యడు. పండగ టైమ్లో వాంది పెద్ద బిల్డప్లే నా కొడుకుది అనుకుని యింటికెళ్ళి పోతాంటే మా సుధీర్‌ గాడు ఎదురొచ్చె. వాళ్ళమ్మ జమ్మలమడుక్కు రెడిమేడ్‌ బట్టలు తీసుకరానికి పొయ్యిందంటా అని సెప్పేసరికి కడుపులో మంట లేశా. ఉగాది రోజు కొత్త బట్టలు ఏసుకోకుంటే అది పండగ లెక్కేకాదు.  మా ఊళ్ళో పండగంటే  ఉగాది పండగేలే. ఆ రోజు మారెమ్మ దేళం ఉంటాది.. నా సామీరంగ ఊరంతా ఆన్నే ఉంటాది.  ఊళ్ళో సున్నం తగలని ఇల్లు ఉండదు. సాయంత్రం ఎద్దులబండ్లు, ట్రాక్టర్లు ఏట్లో కడుక్కొచ్చి, యాపమాను  మండలు కట్టి,  ఎర్రమన్ను పూసి, సున్నం బొట్లు పెట్టి  మారెమ్మ దేళం సుట్టూరా కేకలు ఏసుకుంటా బల్లు  తిప్పుతాంటే.. ఏం ఉంటాది పానం పోయిన లెక్కల్యాప్పడు.  మాయబ్బ ఎద్దులు బో ఉరుకుతాయిలే ఆ పొద్దు. దాళ్ళ ముందర రెడ్డిగారి ముస్లి ట్రాక్టర్‌ కూడా సాల్దు. మంది లెక్కంతా కూడబెట్టి ఉగాదికి బట్టలు కొనుక్కుని మారెమ్మ దేళం కాడికి వచ్చారు.  కబడ్డీ ఆటలు, కోకో దుమ్ములో మునిగిపోద్ది మారెమ్మ దేళం. రెండు కళ్ళు సాలవు ఆతల్లిని సూన్నీకి. అట్టాడ్ది ఆపొద్దు కొత్త బట్టలు వేసుకోకుంటే ఎట్టుంటాది! దానికన్నా సగం శనగ మాత్ర మింగిసచ్చే మేలు. సున్నం కొట్టే దాంతో ఉగాది పండగ వారం రోజులు ముందే ఊళ్ళోకి దిగుతాది. పది రోజులు నుంచి సూచ్చన.. బట్టలు ఊసే ఎత్తట్లేదు మాయమ్మ. ఇంగ కాదని నేనే రంగంలోకి దిగిన. మాయన్న నంగి నా కొడుకు నేను ఎట్టా అడుగుతానని మెల్లగాకుండా ఉంటాడు సెవిటి నాకొడుకు. ఇంట్లో మాయమ్మ సున్నం ఉడకేచ్చంది. కుత కుతమనని అరుచ్చంది కుండ. మా నాయన వార్తలు సూచ్చనాడు. మా యమ్మకు ఊర్లో యవ్వారాలు, మా నాయనకి దేశం యవ్వారాలు.  మాయన్నగాడు ప్యాడకాసులు ఎత్తుతనాడు గాడిపాట్లో.   వంకర మూతితో ‘మోవ్‌ మోవ్‌ బట్టలు మా, నాలుగురోజులు కూడా లేవు మా, వెంకటయ్య తాత పోతాడు మా’ అన్యా. ‘ఇట్నే అరుచ్చాంటే సున్నం కుండలో ౠడ్చ నాకొడక నిన్ను! పుట్టించినోడు ఆడ ఉండాడు సూడు.. పోయి అడుగుపో’ అని మా నాయన దిక్కు సూపిచ్చింది.  మా నాయనను అడిగేదానికన్నా రగ్గుకప్పుకొని పనుకునేది మేలు.  మాయన్న గాని దగ్గరికిపోయి ‘రేయి నువ్వు అడుగురా నాయనని’ అని అడిగితే.. ‘నాకు బట్టలు వద్దు ఆ మనిషి సేత్తో తల్లు వద్దు. నువ్వే అడుగుపో’ అని ప్యాడ గంప ఎత్తుకొని దిబ్బకుపోతన్య మాయన్నను ఎగిచ్చి తందామనుకున్య. వెంకటయ్య తాత బట్టలు బట్టలు అని అరుసుకుంటా హరివరం పోయినాడు. రాత్రంతా ఏడుపు మొఖంతోనే పనుకున్యా. బువ్వ గూడ తిన్ల్యా. తినకుంటామాన్లే లెక్క ల్యాకుంటే యానుంచి త్యావాల.  ఆడ అప్పు పుచ్చిపోతుంది. శనగలన్నీ వాని దుంప తెంచుతున్నాం. గాడిద పని సేచ్చన్య ఇల్లు గడవకుంది అని కళ్ళు వొత్తుకునా మా యమ్మ.  బట్టలు ఉండవని తెల్సి నా పానం గిలగిల తన్నుకుంది మంచంలో. పొద్దున బడికి పొతున్యప్పుడు మా యమ్మని సతాయిచ్చా కూచ్చున్య. మా నాయన బువ్వ తింటా కాలెత్తుకొని మీదకొచ్చినాడు ‘మర్యాదగా బడికిపో ల్యాకుంటే ఈపు పగుల్తాది. పిల్లోనివా ఏమన్నా ఏడోతరగతి సదవుతున్నావ్‌? ఇంగా బట్టలు అంటావే లేసిపో నాకొడకా’ అన్యాడు. సేసేది ఏం ల్యాక సునీల్‌గాని కోసం సైకిల్‌ పట్టుకొని బడికాడ నిలబన్య ఎంతసేపటికి రాకపోయా నా కొడుకు.  బాబాగాడు వచ్య రొంచేపటికి. ‘రేయి వాడు రాడంట. బట్టలు కొనుక్కొనికి టౌన్కూ పోతానడంట మనం పోదాంపా’ అని లాక్కొనిపోయా నా మనసేమో సునీల్‌గాని బట్టల మాటల మద్య ఇరుక్కొనిపోయ. బళ్ళోంతా బట్టల మీదే ధ్యాస. ఉగాది పండగ కళ్ళు ముందర తిరుగుతాంది. సాయంత్రం ఇంటికొచ్చేసరికి మా ఇల్లు సున్నం పూతతో కొత్తగా ఉంది.   పుంజు కోడికి జొన్నలు పెడ్తా నీళ్ళు అందుకోమనే మా నాయన. మా యమ్మ పొయ్యి కాడ కూచ్చోని ‘ఏమే.. రెండు కేజీలన్నా పడ్తాదా?’ అని అడిగా. దానికి ఈ మోగొడు ‘ఏంది రెండు కేజీలే తిక్కదాన, మూడు కేజీలు పైన పడ్తాది’ అని ఇకారాలు పోతాంటే కోపం మా యేరు పొంగుతున్నట్టు పొంగ్య నాలో. నీళ్ళు తీసుకొని ఇచ్చిన. ఏందో మా యమ్మ.. రొంచేపు నాయన్ను  తిడ్తాది, రొంచేపు ఆ మనిషితో బా ఉంటాది ఈ ఎర్రిది అనుకున్యా. బడికానుంచి వచ్చినాక బయటికి కూడా పోల. సునీల్‌గాడు బట్టలు తెచ్చుకొంటాడు. మా యమ్మ సుట్టురే ముండ మొఖం ఏసుకొని తిరుగుతనే ఉన్యా. మా యమ్మను బొ తిట్టుకున్యాలే ఆ పొద్దు.  రెండు రోజులు గడిచిపోయినాయి. ఉగాది పండగ ఆనుకొని వచ్చింది. బడికి పొతనా వచ్చనా అంతే, మాయమ్మతో మాట్లాడి రెండు రోజులు అయింది. బట్టలు కొంటేనే మాట్టాడ్తాని సెప్పిన. రెండుసార్లు మాట్టాడించింది. నేను మాటల్యా. నాది  మాట అంటే మాటే. దాంట్లో  మా కర్రెబ్బ కంటే మొండి నా కొడుకుని. ఎప్పుడూ మా యబ్బ పేరుతో తిడ్తాంటాది మాయమ్మ. రేపు ఆదివారం, వచ్చే సోమవారం పండగని, దీనంగా సూసిన దాని గుండెలో మాత్రం జాలి ఊట దిగలా. సచ్చే సావని అన్నట్టుంది. నా బట్టల ఆశ ఏటికాడ గోరిలలో కలిసిపోయింది. పండగ రోజు బయటికి పోగూడదని, సంకలో ఉల్లిగడ్డ పెట్టుకొని జెరం వచ్చిందని సేప్దామనుకున్యా అందరికీ ఇంగా.   ∙∙  పొద్దున ఆరుగంటలకి నిద్రలేపింది మాయమ్మ. ‘బట్టలకు నేను, తిరుపాలమ్మక్క పొద్దుటూర్కూ పోతానం ఉప్పుపిండి సేసిన, మధ్యానం మీ నాయనకి ఉండిచ్చి తినండి’ అని నెత్తి మీద ముద్దు పెడితే మాయమ్మ మీద ఒట్టు కళ్ళలో గిర్రున తిరిగా నీళ్ళు. సాదా సీర కట్టుకుని మారెమ్మ పొతునట్టు కనిపించింది మాయమ్మ. ఆమె దిక్కు సూచ్చా మంచంలో కూచ్చున్యా. మా నాయన బరుగోళ్ళు తోలుకొని పోయినాడు. పొద్దుటూర్‌ బట్టలు ఏసుకుంటునా అని గుండె జెజ్జినక్కతొక్కుతుంది. అందరికి సెప్పనీకి  తనకలాడ్తాంది. సుధీర్గానీ యింటికాడికి దొమ్మలు ఇడుసుకొని పోయిన. ఊరంతా తిరుగుతా ఏటికాడ సైటి మీంద పనుకొని, ఎట్టాటి బట్టలు తెచ్చాదో ఈ తిక్కది నన్ను గూడా పిలుసుకొని పోయింటే బాగుండని మా యమ్మను తలుసుకున్యా. నాలుగు సార్లన్నా మాయమ్మకి ఎక్కిళ్ళు వచ్చింటాయి నా దెబ్బకి.  ఏటవతలుంచి బరగోళ్ళు ఇంటిదావ పట్టినాయి. మధ్యానం అయితాంది. సాయంత్రం కోసం ఎదురుసూచ్చన.  బువ్వ కూడా కావట్లేదు నాకు ఆ పొద్దు, పొట్ట నిండా తిని తేపుకుంటా వచ్చా మా దచ్చగిరి మామ ‘రేయి సిన్నోడా.. మీ నాయన ఎతుకుతనాడ్రా  మీకోసం. పెద్దోడు యాడుండాడు’ అని అడిగా. ‘వాడు క్రికెట్‌ ఆన్నీకి పోయినాడు.  ఏమంటా మామ?’అని అరుగు దిగిన.   ‘ఏమోరా శాంచేపు నుంచి ఎతుకుతనాడు పో’ అని టువాలు పరిచి పనుకున్యాడు దచ్చగిరి మామ.  ఎండ వాంచుతుంది. ఇంటికి పోయేసరికి పొయ్యి కాడ అన్నం వండుతున్నాడు మా నాయన. నన్ను సూసి ‘వాడు యాడికి పోయినాడు’ అని అడిగా. ఇంట్లో ఉప్పుపిండి సర్వ కింద పడింది. బియ్యంనూకలు సెల్లాసెదురు అయినాయి. మా నాయన నా వెనకమాన్లే వచ్చి వాకిలేసి కొట్టా నా కొడకల్లారా ఇంట్లో ఉండకుండా యాడికి సచ్చినార్రా? వాకిలి వేయకుండా పోయినారు. కుక్క అంతా అల్లకొల్లలం సేసిందని సేతికి యాది దొరికితే దాంతో కొట్టినాడు. మా జేజి వచ్చి అడ్డుపన్యా ఆగల. కుక్కను కొట్టినట్టు కొట్టినాడు. మాయన్న గాడు తప్పించుకొని, మా జేజి కాడ దాపెట్టుకున్యాడు. ఓంకెలు పెట్టి ఏడుచున్య ఇసిపెట్టల మా నాయన. కుక్క మీద జాలేసింది. అప్పడుగాని అది దొరికింటే సచ్చేది మా నాయన సేతిలో, ఒళ్ళు హూనం అయిపొయింది. మంచం కింద దాసిపెట్టుకున్య. ఏడుచ్చా, అట్నే పనుకున్యా. మా అమ్మ వచ్చేదాకా తెలియదు రాత్రి అయిందని. వాతలు పడి పొంగింది నడ్డీపు. మంచం ఎత్తి దగ్గరకు తీసుకుంది మాయమ్మ. దెబ్బలకు పై అంతా కాల్తాంది. మాయన్న బరగోళ్ల సంబం కాడ ఆనుకొని సూచ్చనాడు. మసక మసక కనపడ్తనాడు.  ‘నీ తలపండు పగల, యెయ్యాలప్పుడు పుట్టించుకుందే మీయమ్మ. నీ సేతులకు ధూమ్‌ తగల, ఇట్టనా పిల్లోని కొట్టేది పై సూడు ఎట్టా కాల్తాన్దో’ అని బొల బొలా ఎడ్సా మాయమ్మ.  పానం అంతా సచ్చుగా ఉంది. మంచంలో పనుకోబెట్టింది. జెరం మాత్రం తీసుకొని వచ్చినాడు మా నాయన. శారన్నం తినిపించి మాత్ర ఏసింది మాయమ్మ. కళ్ళు మూసుకొని పోతనాయి. నా తలకాయ ఒళ్ళో పెట్టుకొని కూచుంది. మా యన్నను బట్టలు సూపించమని సెప్పింది. బట్టలసబ్బు రంగు అంగీ దాని మీదకి మిలట్రీ ప్యాంట్‌ తీసుకొని వచ్చింది నాకు. పానం బట్టల మీందకు పాకింది. సేత్తోతాకిన, ఎప్పుడెప్పుడు ఏసుకుందామా అంటాంది మనసు.  ‘బట్టలు బట్టలు అని సచ్చండ్య ఇన్ని రోజులు ఇప్పుడేమో ఇట్టా సచ్చా’ అనా మాయమ్మ. బట్టలు పట్టుకొని అట్నే పనుకున్యా. అల్లుపోయినట్టుంది పానం. దెబ్బలకు మూలుగుతనే ఉన్యా రాత్రంతా. రాత్రి రెండు మూడు సార్లు మా నాయన సెయ్యి నుదురు మీద తాకింది సల్లగా. మాయమ్మ మూడు గంటలకే లేసి ఇల్లంతా తుడిసి స్నానం సేసి  పండగ మొదలుపెట్టింది. బచ్యాల వాసన ఇల్లంతా పట్టింది. నా జెరం మాత్రం తగ్గలేదు. పాలు తాపించి ఇంగో జెరం మాత్రం ఏసినాడు మా నాయన. మారెమ్మ దేళం కాడికి బల్లు రెడీ ఐతనాయి. మాయబ్బ ఎద్దుల గజ్జెలు, మారెమ్మ దేళంకాడ తప్పెట్లు ఇనిపించి కళ్లలో నీళ్లు దిగినాయి. ఫ్యాన్‌ గాలికి కొత్తబట్టలు దేవుని మూలన కవర్లో సప్పిడి సెచ్చాంటే ఆ రోజంతా మంచంలో మూలాగుతనే ఉన్యా. బతుకుదెరువుకి ఊరు యిడ్సి ఇరవైఏళ్లు  అయితాంది. మా యమ్మ ఫోన్‌ సేసిరేపు ఉగాది పండక్కు కొత్తబట్టలు కొనుకున్యావ నాయన అని అడిగినప్పుడ్నుంచి గుండె ఊరిమీందకు పీకి పండగ మతికొచ్చి పిల్లోని మాదిరి  ఏడుచ్చా పనుకున్యా. -సురేంద్ర శీలం  

విజయపురి రాజు వద్ద రకరకాల కిరీటాలు ఉండేవి. ఒకసారి అడవిలో గుర్రం మీద లేడిని వెంబడిస్తూ వేటాడసాగాడు. ఆ  సమయంలో కిరీటం జారి కిందపడింది. రాజు ఆ విషయాన్ని పట్టించుకోకుండా లేడిని తరుముతూ ముందుకెళ్ళిపోయాడు. నక్క, తోడేలు కలసి వస్తూ కిరీటాన్ని చూశాయి. ‘నేను ముందు చూశాను. ఇది నాకు చెందాలి’ అంది నక్క. ‘కాదు.. నేను ముందు చూశాను. నాకే చెందాలి‘ అంది తోడేలు. అలా వాదులాడుకుంటూ న్యాయం కోసం సింహం దగ్గరకు వెళ్లాయి. వాటి సమస్య విన్న సింహం.. జంతువులన్నింటిని సమావేశపరచింది. విషయాన్ని వివరించింది. ‘కిరీటం అడవిలో దొరికింది కాబట్టి.. ఈ అడవికి రాజునైన నాకే చెందుతుంది. ఈ అడవిలోని  జంతువులన్నిటికీ ఏడాది సమయం ఇస్తున్నాను. ఈ ఏడాదిలో ఎవరైతే మంచి పనులు చేస్తారో వారికి ఈ కిరీటాన్నిచ్చి గౌరవిస్తాను. అంతవరకూ ఇది నాదగ్గరే ఉంటుంది’ అని చెప్పింది సింహం. సమావేశం ముగిశాక జంతువులన్నీ వెళ్లిపోయాయి. వేట ముగించుకుని రాజు తిరిగి వస్తూ కిరీటం కోసం చూశాడు. ఎక్కడా కనిపించక పోవడంతో నిరాశతోనే రాజ్యానికి వెళ్లిపోయాడు. సంవత్సర కాలం పూర్తయింది. సింహం జంతువులన్నీటినీ సమావేశపరచింది. ‘మహారాజా! నేను కోతిచేష్టలు, ఆకతాయి పనులు మానుకున్నాను. మంచిగా ఉంటున్నాను’ అంది కోతి. ‘మాంసాహారం మానుకుని చిన్నజంతువులను దయతో చూస్తున్నాను’ అంది తోడేలు. నక్క మరికొన్ని జంతువులు కూడా తోడేలు చెప్పిన మాటనే చెప్పాయి. ‘బురదగుంటలో చిక్కుకున్న గాడిదను కాపాడాను’ అంది ఏనుగు.  ‘నేను నాట్యంతో ఆనందాన్ని పంచాను’ అంది గుర్రం. ‘నేను కొన్నింటికి చెట్లెక్కడం నేర్పాను’ అంది చిరుత.  ‘పిల్లజంతువులను నా వీపు మీద ఎక్కించుకుని అడవంతా తిప్పుతూ ఆనందాన్ని పంచాను’ అంది పెద్దపులి. ఉలుకు.. పలుకూ లేకుండా ఉన్న ఎలుగుబంటిని చూసి సింహం ‘నువ్వేం చేశావో చెప్పు?’ అని అడిగింది. ‘మన అడవి గుండా విజయపురి వైపు వెళ్తున్న ఒక మునితో విజయపురి రాజు వేటకు వచ్చి మమ్మల్ని చంపుతున్నాడు. ఆ క్రమంలోనే ఆయన కిరీటం జారి ఈ అడవిలో పడిపోయింది. కాబట్టి ఇక్కడకు వేటకు రావడం ఆ రాజుకు అరిష్టమని చెప్పి భయపెట్టి.. మా వైపు రానివ్వకుండా చేయండి అని కోరాను. దానికి ఆ ముని.. ఈ అడవికే కాదు ఏ అడవికీ వేటకు వెళ్లకుండా చేస్తానని మాటిచ్చాడు. ఆ ముని వెళ్లి రాజుకు ఏంచెప్పాడో కానీ ఆరోజు నుంచి విజయపురి రాజు వేట మానుకున్నాడు. మన అడవిలో చెట్లు తక్కువగా ఉన్నాయి. నిండుగా చెట్లుంటే అనేక లాభాలు. అందుకే వందలసంఖ్యలో పండ్లమొక్కలను నాటి పెంచుతున్నాను’ అని చెప్పింది  ఎలుగుబంటి. ‘ఇతరుల మేలు కోరడం, మొక్కలను పెంచడాన్ని మించిన మంచి పనులేమున్నాయి! ఈ కిరీటం నీకే’ అని ప్రశంసించింది సింహం. ‘మృగరాజా.. బహుమతి కోసం నేను ఈ పనులు మొదలుపెట్టలేదు. చాలా కాలం నుంచే చేస్తున్నాను. మీ ప్రశంసలు అందుకున్నాను. అది చాలు నాకు’ అంటూ వినయంగా కిరీటాన్ని తిరస్కరించింది ఎలుగుబంటి. ఆ రోజు నుంచి ఆ అడవిలోని జంతువులన్నీ ఎలుగుబంటిలా పదిమందికి ఉపయోగపడే పనులు చేయసాగాయి. (క్లిక్‌: పిల్లల కథ.. ఆనందమాత)

అడవి గుట్టలపై దాకా విస్తరించింది. ఆనుకొని కొన్ని ఊర్లు.. రాళ్లు కనబడనంత పచ్చదనంతో నిండినా గుట్టల వరుస, దూరం నుంచి పచ్చని బుట్టలుగా కనబడుతున్నాయి. ఆ బుట్టలోకి సూర్యుడు నెమ్మదిగా జారుకున్నాకా, ఎవరో కాల్చొదిలేసిన బీడీ ముక్కకి అడవిలో మెల్లగా మంటలు లేచాయి. గుట్ట పొడవునా తీగలా పాకిన ఎలగడ మంటలు. గాలులకు వేడి సెగలు తాకి ఆనుకొనున్న ఊర్ల మీదికి వీచాయి. ఓ ఊరి జనం తమ పొలాలకు మంటలు అంటుకోకుండా నీళ్లు తడుపుతూ జాగ్రత్తలు తీసుకుంటుంటే, అడవిలో నుంచి వినబడుతున్న రకరకాల జంతువుల అరుపులు, ఒక్కసారిగా ఓ గాండ్రింపు విని అన్నీ ఉన్న చోటే నిశబ్దమైయ్యాయని గమనించారు. పెద్ద పులి.  ఆ ఊరి జనం ఎలగడ మంటల్లో కనబడిన పులిని చూసి ఒక్కసారిగా దడుసుకున్నారు. అగ్గి వెలుతురుకి దాని కళ్లు ఇంకా కాంతివంతంగా ఉంటే, దాని ఒళ్ళు హూందాగా, మెల్లగా అడుగులేస్తూ కదులుతోంది. తమ పశువులపై కన్ను పడిందని అర్థమై గొర్రెల్ని, బర్రెల్ని, ఆవుల్ని ఇంట్లోకి తీసుకెళ్లసాగారు.  పులి అతి కొద్దిసేపటికే ఊరు మీదికి వచ్చేసింది. భయంతో ఎటు పడితే అటు పరిగెడుతున్న జనంలో, ఓ ఆవుపై పంజా విసిరింది. గట్టిగా దొరకబట్టి కొరికింది. చెట్ల పైకెక్కి కొందరు అరుస్తూ రాళ్లు, నిప్పు కట్టెల్ని విసురుతున్నా కూడా పులి మాత్రం ఆవుని చంపే దాకా వదల్లేదు. సగంగా చీల్చిన దేహాన్ని నోటితో లాగుతూ అడవిలోకి తీసికెళ్ళిపోయింది.  అర్ధరాత్రి వరకు అడవిలోని మంటలు కాస్త చల్లారాయి. కానీ ఊరూరంతా వేడెక్కిపోయి కూర్చుంది.. ఓ చెట్టుకింద. ‘నీయవ్వ, ఆఫీసర్ల మీద గౌరంతో పులిని ఏమనకుండ కూసుంటే, శివరికి గిట్ల భయపడ్తూ బలవ్వుడే అయింది కదే. ఇగ గిట్లే సూస్కుంట కూసుంటే గాదు. నేనే ఏదోటి జేత్తా. పులిని సంపుడో లేదా దాని సేతుల సచ్చుడో, ఏదోటి తేలాలే ఇయాల’ లింగ.. పులి తన ఆవుని చంపిందని కోపం బాధతో. ‘రోజూ  ‘పులి కగ్గితగలా పులి కగ్గితగలా’ అని కోరుకుంటాంటే, అడివికగ్గితగిల్నా కూడా అల్లకేలే దున్కవట్టే. దాని పీనుగెల్ల. రాన్రాను అడివిడిశిపెట్టి ఊర్లనే దర్జాగా తిరుగుతదేమో.. మన పీనుగుల్ని పీక్కుతింటానికి. ఓరి లింగా గీ ఆఫీసర్లను నమ్ముకోకురా, నీ బల్లేనికి పనిజెప్పుకో, అప్పుడే సక్కగైతది’ ఓ ముసలవ్వ. ‘ముసల్ది గట్లే అంటది. అడివిని ఈ నేలని నమ్ముకొని ఎన్నేండ్లనుంచో ఈడ్నే ఉంటున్నంగా, ఇప్పుడంటే పులులు అత్తున్నయ్‌ గానీ దానికంటే ముందు వేరే జంతువులేమైన తక్కువనా యేంది? కానీ ఇవేం కొత్త కాదుగా. మల్లోసారీ ఆఫీసర్లకు సెప్పిసూద్దాం, ఆల్లే సూస్కుంటరు’ తాత్పరంగా కూర్చుంటూ చెప్పాడు మరో పెద్దమనిషి. పక్కకున్న తన బల్లేన్ని అందుకొని, ‘హా! సూస్కున్నర్తి పులిని.. మనల్ని కాదు. అయినా నీదేంబోయిందోయ్‌.. ఎన్నైన సెప్పిసత్తవ్‌. సచ్చింది మా పసువులు. ఇన్ని రోజులంటే ఎదురుజూసినం, ఇప్పుడు ఎదురుతిర్గుడే. అందుకే ఎవలచ్చినా రాకున్న నేనే తేల్చుకుంటా. సెప్పిన కదా సచ్చుడో లేదా పులిని సంపుడో’ లింగ ఆవేశంగా. ‘నువ్వు ఊ అంటే బల్లెం ఎత్తుతానవేంద్రా.. దించు. నీ బాధ నాకు తెల్సురా. కానీ ఈ ఒక్కసారి నా మాటినుర్రి. ఆవేశంలో పులిని ఎదుర్కునుడు పెద్ద పని కాదనుకుంటున్నావ్‌. నీకు నీ బల్లేనికి గంత ధైర్యం లేదని తెల్సు. అందుకే ఆఫిసర్లకు జెప్తే ఆల్లే సూస్కుంటరు. ఆళ్లకు జెప్పకుంట జేస్తే మల్ల జాగలు ఖాళీ జేయమంటర్రా. ఎందుకచ్చిన లొల్లి, కొంచెం నిమ్మలంగాండ్రి ముందు’  పెద్దమనిషి. ‘ఎప్పుడు సూడు ఏదో నచ్చజెప్పుడే ఉంది నీది. సచ్చుడుకి సిద్ధమైన కాబట్టే ఈ ధైర్యం, మనందరి పానాల కంటే ఎక్కువనానే. సరే. నువ్వన్నట్టు ఆఫీసర్లనే అడుగుదాం. రేపే అందరం సద్దులు వట్టుకొనే ఆఫిసర్ల కాడికే పోదాం. ఇనే దాక ఆన్నె ఉందాం. ఎంటనే పులిని పట్టుకుంటామంటే సరి లేకుంటే మాత్రం ఏం జేయాల్నో గదే సేసుడు’ లింగా. అవును.. అతను అన్నది లెక్కేనని ఊరంతా అనుకున్నరు. అలా అనుకున్నారో లేదో పులి గాండ్రింపు గుట్ట మీది నుంచి గట్టిగా వినబడింది. ఒక్కసారిగా అందరూ అలర్టయి అటు వైపే చూశారు. ఎర్రటి చంద్రుడికి అడ్డంగా నిల్చున్న పులి ఆకారం స్పష్టంగా కనబడసాగింది. లింగా ఆవేశం ఆపుకుంటూ బల్లెం మీద పట్టు బిగించాడు. పులిని చూస్తూ కొందరి కళ్లల్లో చింత నిప్పులు, కొందరి కళ్లల్లో  ఊటబాయిలు, ఇంకొందర్లో రెండూనూ.  తెల్లారింది.. అటవీశాఖ కార్యాలయం తాళం తీయడానికి వచ్చిన అటెండరు, ఆఫీస్‌ ముందు కూర్చున్న నాలుగొందల మందిని చూసి ఒక్కసారిగా జడుసుకున్నాడు. అతని ఫోన్‌ లాక్కొని ఒకచోట కూర్చోబెట్టారు. అధికారులు రాగానే అందరూ గుమిగూడి ఆందోళనకు దిగారు. నచ్చచెప్పాలని ఎంత చూసినా అధికారుల మాటలు ఎవరూ వినేలాలేరు. జనాల ఆవేశం చూసి అధికారులకు చెమటలు పడ్తున్నాయి. ‘విషయం సీరియస్‌గా ఉందని చెప్తాం. తమ పై అధికార్లతో మాట్లాడడానికి కాస్త సమయం కావాలి’ అని అడగడంతో అధికారులను కార్యాలయం లోపలికి  వెళ్ళనిచ్చారు. ఏసీ గదిలోకి రాగానే కాన్ఫరెన్స్‌ కాల్‌ కలుపుకొని చెమటలు తుడ్చుకోసాగారు అధికారులు. ‘ఆల్రెడీ చెప్పారు కదయ్యా, మళ్లీ ఏంటి? ట్రాంక్విలైజ్‌ (మత్తు మందు) చేయడానికి పర్మిషన్లు వద్దా? దానికి టైమ్‌ పడ్తదని తెలీదా? మత్తు మందు ఎత్తు నుంచి ఇవ్వడానికి ఏనుగుల్ని మధ్యప్రదేశ్‌ నుంచో తమిళనాడు నుంచో పంపొద్దూ! దానికి వైల్డ్‌ లైఫ్‌ టాస్క్‌ ఫోర్స్‌ పర్మిషన్‌ ఇవ్వొద్దూ? ఎందుకోయ్‌ తొందర?’ వీడియో కాన్ఫరెన్స్‌ కాల్లో పై అధికారి. ‘అది కాద్సర్‌.. బయట జనాలు గందరగోళం చేస్తున్నారు. పరిస్థితి కాస్త అదుపు తప్పేలా ఉంది. వారం రోజుల్లోనే పులి వల్ల దాదాపు 35 ప్రాణాలు బలయ్యాయి సార్‌. పులి సంగతి తేల్చే వరకు ఊరి జనం ఆఫీస్‌ ముందు నుంచి కదిలేలా లేరు’ ‘అవునయ్యా.. కానీ తొందరపడితే లాభం లేదుకదా! ఇలాగే పోయిన నెల సరైన ఎక్స్‌పీరియెన్స్‌ లేకే, పక్క రాష్ట్రం ఆఫీసర్ల పై దాడి జరిగి ఇంకా హాస్పిటల్లోనే ఉన్నారు. పులికి మీరు కూడా బలి అవుతారా ఏంటి? ఇంకొద్ది రోజులు ఓపిక పట్టండి’ ఫోన్‌కాల్‌ కట్‌ చేయబోతూంటే.. ‘సార్‌ సార్‌.. ఇదే విషయం బయట చెప్తే జనం ఇంకా సీరియస్‌ అవుతారు సార్‌. ఇప్పటికే మాటినట్లేదు.’ ‘అయితే నేనేం చేయాలయ్యా? పోలీసులకు ఫోన్‌ చెయ్‌. అడవి దగ్గర ఊర్లన్నీ ఎప్పుడో ఖాళీ చేయమని చెప్పాం కదా. వాళ్ళే ‘మా అడవి.. మా మట్టి‘ అని కూర్చున్నారు. ఇప్పుడు అనుభవిస్తున్నారు. మన పక్కనున్న మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వమేమో, పులుల కొత్త అభయారణ్యం అనుమతుల కోసం టైగర్‌ రిజర్వ్‌కి లేఖలు రాస్తోంది. మనం, ఉన్న దాంట్లో కనీసం జనాన్ని ఖాళీ చేయలేకపోతున్నాం..’ ‘నిజానికి ఇప్పుడున్న ప్రాబ్లం ఆ రాష్ట్ర సరిహద్దు దగ్గరే మొదలైంది సార్‌. అంటే వాంకిడి, సిర్పూర్‌ లాంటి మండల శివారు ప్రాంతాల్లో పెన్‌ గంగ, ప్రాణహిత నదులు ప్రవహిస్తున్నాయ్‌ కదా సార్‌! ఆ నదికి అవతల వైపున్న మహారాష్ట్ర అడవిలోని పులులు, ఫోడ్సా అనే సరిహద్దు గ్రామంలోని అడవి దగ్గర నది నీళ్ళతో దాహం తీర్చుకుంటున్న వాటికి ఇవతల వైపున్న తెలంగాణ అడవిలోని జంతువులు.. మనుషులు కనబడడంతో దాడి చేయడం మొదలెట్టాయి. అటు నుంచి ఇటు, ఇటు నుంచి అటు పులులు తిరుగుతూ తిరుగుతూ మన అడవికి, ఆనుకొనున్న ఊర్ల వరకూ వచ్చాయి సార్‌..’ ‘సర్లేవయ్యా, దానికి ఎవడు మాత్రం ఏం చేస్తరు? సరిహద్దులు మనుషులకే.. జంతువులకు కాదు. మీ విషయం వివరంగా చెప్పి ఆ పర్మిషన్లేవో కాస్త అత్యవసరం కింద తీసుకొస్తాన్లే. ఏదో ఒకటి చెప్పి ముందు వాళ్లని పంపించేస్కోండి’ ఫోన్‌కాల్‌ కట్‌ చేసేశాడు. అధికార్లకి మళ్ళీ చెమటలు పడ్తున్నాయి. బయటకొచ్చి చూసేసరికి ఇంకొన్ని ఊర్ల జనం కూడా తోడయి మొత్తం మూడువేల మంది జమయ్యారు. వాళ్లంతా పంజా విసిరే పులుల్లాగే ఉన్నారు. ‘పై ఆఫీసర్లు ఇంకాస్త సమయం పడ్తదన్నారు, కాస్త ఓపిక పట్టిండి’ సీనియర్‌ అధికారి నచ్చజెప్పబోతే, ‘ఎంత టైమ్‌’ అని నిలదీశారు. ‘కరెక్ట్‌గా ఇంత అని చెప్పలేం కానీ కొద్ది రోజుల్లోనే’, అనగానే, ‘ఈడికచ్చిన సగం మంది పులి దెబ్బకి సచ్చినాకనా?! ఈల్లు గిట్లే అంటరు గానీ మనం జేయాల్సింది జేసుడే, అప్పుడే తొందర వడ్తరు’ అని జనం అక్కడున్న అటవీ శాఖ అధికార్లందరినీ  కార్యాలయంలోకి తోసి బయటికి గొళ్లెం పెట్టి తాళం వేసేశారు! విషయం తెలుసుకున్న పోలీసులు వెంటవెంటనే చేరుకున్నారు. జనం వాళ్ళకు ఎదురుతిరిగారు. లాఠీలకు పని చెప్పక తప్పలేదు. కార్యాలయంలో బంధించిన అధికార్లకు ఏ పొదల్లోంచి పులి వస్తదేమోనంత భయంగా ఉన్నారు. ఎందుకంటే జనం ఆవేశంతో ఏ పామునో అడవి పందినో లోపలికి పంపిస్తే పరిస్థితేంటని బయటికి చూస్తూ కూర్చున్నారు. పిల్లలు, ఆడవాళ్లని తేడా లేకుండా బయట పోలీసులు తరిమేయాలని చూస్తున్నా ఎవరూ వినకుండా ఎదురుతిరుగుతూనే ఉన్నారు. కొద్దిసేపటికి మీడియా రాకతో, న్యూస్‌ కాస్త వైరల్‌ అయ్యింది. నిరసనలు, లాఠీ చార్జ్,  ఎదురుతిరగటాలు వీడియోలుగా ఇటు సోషల్‌ మీడియాలో చక్కర్లు కొడ్తుంటే, అటు టీవీ చానెల్స్‌లో ‘మనిషి–పులి’ చర్చ మొదలైంది. ‘భూమ్మీద ఎన్నో జీవరాశులు అంతరించిపోతున్నప్పటికీ, పెద్ద పులుల పైనే ఎందుకింత ఆసక్తి?! నేషనల్‌ యానిమల్‌ ఫ్యామిలీ అనా?’ ఒకరు. ‘అంతరించిపోయే వాటిని కాపాడుకోవాల్సిన బాధ్యత మనుషులకి లేదా? పులులు మనుషుల మధ్యకి రాలేదండి, మనుషులే అడవిని దున్నుకుంటూ వాళ్ళ మధ్యలోకి వెళ్లారు’ ఇంకొకరు. ‘పులినైనా.. మనిషినైనా.. కాపాడాల్సింది ప్రభుత్వమే’  మరొకరు. యాంకర్‌ వారి ముగ్గుర్నీ అదుపులో పెడ్తూండగానే వాళ్లు తిట్టుకోవడం మొదలెట్టారు. మరో దిక్కు వేరు వేరు సభలు నిర్వహిస్తూ అటు మానవ హక్కుల సంఘాలు, ప్రపంచ మేధావులు, ఇటు ప్రతిపక్షాలు అడవి బిడ్డల వైపే మద్దతు పలుకుతున్నామని ప్రకటించాయి. అయితే బయట ప్రపంచంలో జరుగుతున్న ఈ రాద్ధాంతం అటవీ అధికార్లను బంధించిన అడవి బిడ్డలకు ఏ మాత్రం తెలీదు! అడవిలో ఉన్న జంతువుల పట్ల కూడా తమకున్న ప్రేమ అపారమని, కాని తప్పని పరిస్థితుల్లో ఇలా చేస్తున్నామని అడవి బిడ్డలు లాఠీచార్జ్‌ చేస్తున్న పోలీసులకు చెప్పుకొచ్చారు. ఆ మాటలు జాలేశాయో లేక సిబ్బంది తక్కువగా ఉండడంతో జనాల్ని కంట్రోల్‌  చేయలేకో పోలీసు లాఠీచార్జ్‌ ఆపేశారు. కార్యాలయం బయటే వంటా వార్పూ మొదలైంది. ఈ లోపే పై అధికార్లతో ప్రభుత్వం చర్చలు పెట్టి చర్యలు తీస్కోడానికి సిద్ధమైంది. సాయంత్రానికి దిగొచ్చి ఓ ప్రకటన విడుదల చేసింది. ‘అడవికి ఆనుకొని ఉన్న గ్రామంలోని ప్రజల్ని, వాళ్ల పాడి పశువుల్ని కాపాడుకోవడానికి, అంతరించిపోతున్న పులులను కాపాడుకునే బాధ్యతతో పులి ఆకలి తీర్చడానికి శామీర్‌పేట్‌ మహావీర్‌ హరిణ వనస్థలి జాతీయ వనం నుంచి వంద చుక్కల జింకల్ని, దుప్పుల్ని టైగర్‌ కారిడార్‌కి పంపుతున్నాం. వీటిని అడ్డంపెట్టుకుని పులిని ట్రాంక్విలైజ్‌ చేసి వెటర్నరీ డాక్టర్‌ సమక్షంలో ఒక ట్రాకర్‌ను కూడా అమర్చుతారు’ అని ఆ ప్రకటన భావం. పోలీసులు, అటవి అధికార్లు అక్కడున్న జనాలకు అర్థమయ్యేలా వివరంగా చెప్పి వాళ్ళను చల్లార్చారు. జనానికి నమ్మకం కలిగి, కార్యాలయం తాళాలు తీసి, అధికారులకు భోజనాలు పెట్టి వెళ్ళిపోయారు. లింగకి మాత్రం లోలోపల ఏవో ప్రశ్నలు రేగుతున్నాయి. ∙∙  అడవిలోనే పుట్టి పెరిగిన ఒక దుప్పి, ఎప్పటిలా ఒక ఉదయం ఎవరి కంటా  పడకుండా మెల్లిగా చెట్ల మధ్య నుంచి తిరుగుతూ ఉంది.. దొరికిన వాటిని తింటూ! అప్పుడే హైదరాబాద్‌ జూపార్క్‌ నుంచి వచ్చిన రెండు వ్యాన్లను గమనించి ఆగింది. తీక్షణంగా ఆ వ్యాన్‌ల వైపు చూస్తూ ఉండిపోయింది. వాన్‌ వెనుక డోర్లు తీయగానే ఎదురుగా కనబడిన పచ్చని అడవి చూసి లోపలున్న జింకలు, దుప్పులు చెంగున బయటికి దూకాయి. చుట్టూ రకరకాల పక్షుల కూతలు, సెలయేళ్ల చప్పుళ్లు, కంటినిండా పచ్చదనాన్ని ఆస్వాదిస్తూ జైలు నుంచి విడుదలైనట్టు సంబురంగా ఒక్కోటి ఒక్కో దిక్కు పరుగెత్తసాగాయి. వాటినన్నిటిని దూరం నుంచి కాస్త ఆశ్చర్యంగా చూస్తోంది అడవి దుప్పి. వ్యాన్ల నుంచి అన్నిటినీ దించకుండా జింక మాంసం కోసం కొన్నిటిని వేరే జీప్‌లోకి ఎక్కించి పంపించాడు డ్రైవర్‌. వ్యాన్‌ దిగిన ఓ పిల్ల జింక తల్లి కోసం వెదుకుతూ జీప్‌ వెనుకే పరుగెత్తింది, అందుకోలేక ఓ చోట ఆగిపోయింది. అధికారులు తమకు పంపిన ట్రాంక్వి గన్స్‌ చెక్‌ చేసుకొని సిద్ధమవుతున్నారు. కాసేపటికే పులి గట్టిగా గాండ్రించింది.. అడవి దద్దరిల్లింది. పక్షులు, జంతువులు ఉలిక్కిపడ్డాయి, ఉక్కిరిబిక్కిరయ్యాయి. కొన్నైతే గాండ్రింపు విన్న దిక్కు కాకుండా వ్యతిరేక దిశకు పరుగుతీశాయి. ఆ ‘అడవి దుప్పి’ తలతిప్పి చూసింది.    పులి గాండ్రింపులు ఇంకా వినబడుతున్నా కొద్దీ, బెదురు కళ్ళతో ప్రాణులు చెల్లాచెదురవుతున్నాయి. తల్లి కోసం తిరుగుతున్న జింక పిల్ల పై పులి కన్ను పడి వెంట పడసాగింది. అది పరిగెడుతున్న వేగానికి సర్రున గాలి చీలినట్టు శబ్దం వస్తోంది.    ఆ జింక పిల్ల ప్రాణ భయంతో దొరక్కుండా.. దారితెన్ను లేకుండా చెట్ల మధ్య నుంచి పారిపోతోంది. పులి తన శరీరాన్ని సాగదీస్తూ దాని వెంటపడి వేటాడుతోంది. జింక పిల్లయితే, దూది పింజలా ఎగురుతూ, భీతిల్లిపోయి పరిగెడుతోంది. దాని కళ్ళ నిండా భయం. రెండుమూడుసార్లు.. జింక దొరికినట్టే దొరికి పారిపోతోంది. పులి మరింత కోపంగా పంజా విప్పి గాండ్రించింది. అదెంత ఆకలి మీదుందో, దాని కళ్ళు, ఎండుకుపోయిన దాని డొక్కలు వూగుతున్నాయి.. ఆయాసంతో. ఈ వేటను దూరం నుంచి చూస్తున్న అడవి దుప్పికి కూడా పులి మీద భయంతో ఎటు పారిపోవాల్నో అర్థం కాలేదు. జాగ్రత్తపడి ఓ చోట నిల్చుంది.  కొంతసేపటికి అడవి నిశ్శబ్దమైపోయింది.. దుప్పి నిశ్చలమై పోయింది. పులి పంజాకు చిక్కింది, జింక అరుపులు కొద్దిసేపు వినొచ్చాయి. పది నిమిషాలు అడవంతా నిశ్శబ్దం. జింకను సుష్టుగా తిన్న పులి.. నాలుకతో మీసాలు తుడుచుకుంటూ నెమ్మదిగా అడుగులో అడుగేసుకుంటూ ఒక పొదలోకి వెళ్లి పడుకుంది. దుప్పి గుండె భయంతో కొట్టుమిట్టాడింది. పొదల్లో పులి నిద్రలోకి జారిపోయింది. దుప్పికి మెల్లమెల్లగా అర్థమైంది.  మనుషులు తమను తాము కాపాడుకోడానికి అందాల జింక పిల్లని పులి పంజాకి చిక్కించేశారని. దాంతో పాటు కొన్ని జింకల్ని మనుషులే తినడానికి తీస్కెళ్ళారని కూడా అర్థమైంది. ఆ అడవి దుప్పికి ఆందోళన మొదలైంది, పులి కంటే మనుషుల మీదే అసహ్యం కలిగింది. తమ జాతి ప్రాణుల పట్ల జరుగుతున్న జంతుమేధానికి దుప్పి కళ్ళల్లో నీళ్లు తిరిగాయి. అప్పుడే ఓ చెట్టు పై అలికిడయ్యింది. ఉలిక్కిపడి తలెత్తి చూసింది దుప్పి. చెట్టు కొమ్మల్లో ఒక మనిషి పొడవైన ట్రాంక్వి గన్‌ పట్టుకొని పొదలో పడుకున్న పులి వైపు గురిపెట్టి చూస్తున్నాడు. దుప్పి ఒక్కసారిగా తన బలాన్ని కూడదీసుకొని.. ఆ చెట్టుని ఢీ కొట్టింది! మోడుబారిన చెట్టు కొమ్మల్లా ఉన్న దాని కొమ్ములు రెండు సగం విరిగాయి. తుపాకీతో సహా.. అతను దబ్బున కిందపడ్డాడు. దుప్పి వేగంగా వచ్చి.. సగం విరిగున్న కొమ్ములతో అతన్ని కుమ్మింది.   ఆ హఠాత్పరిణామానికి ఆశ్చర్యపోయెంత సమయం కూడా అతడికి లేదు. ‘అ..మ్‌...మ’ అని అడవి దద్దరిల్లేలా అరిచాడు. అతని భీకర అరుపుకి పులి నిద్రలేచినట్టే లేచి బద్ధకంగా ఒళ్ళు విరిచి మళ్ళీ పడుకుంది. దుప్పి కొంత దూరం వెనుకడుగేసి, వేగంగా మరోసారి వచ్చి కుమ్మింది! అతను అరుస్తూనే లేచి, పరిగెత్తసాగాడు. అప్పటికే దుప్పి కొమ్ములు దిగి అతడికి శరీరం రక్తసిక్తమైంది. అయినా మెల్లిగా తుపాకీ అందుకొని దుప్పికి గురిపెట్టాడు. ట్రిగ్గర్‌ మీదికి వేలుపోకముందే, దుప్పి మరోసారి అతడి ఛాతీ దగ్గర కుమ్మింది.  తుపాకి దూరంగా ఎగిరిపడింది. ఈ సారి మళ్ళీ కసిదీరా కుమ్మింది. దుప్పి కొమ్ములనిండా చిక్కని రక్తం.. నెత్తుటి గాయాలతో అతను అరుస్తూనే, కాసేపటికి కనుమూశాడు.  పులి నిద్రలేచింది. అతని శవం దగ్గరికి వచ్చింది, ఎదురుగా దుప్పిని చూసింది. రక్తం ఓడుతున్న కొమ్ములతో, ఆయాసంతో కాళ్ళు నిగ్గబెట్టి నిల్చుంది.. పులి కళ్ళల్లోకి చూస్తోంది దుప్పి. పులి పడి ఉన్న అతని శవం చుట్టూ రెండుసార్లు తిరిగి, వాసన చూసి నిశ్శబ్దంగా మళ్ళీ తన గుహలోకి వెళ్ళి పడుకుంది. ‘పులి ప్రాణాలు మాత్రమేనా, జింక ప్రాణాలు గొప్పవి కావా? వాటికే మాత్రం విలువ లేదా??’ అన్నట్టుగా దుప్పి అతని శవం వైపు చూస్తుండిపోయింది. దాని కొమ్ములకంటుకున్న రక్తం.. నేలపై ధారగ కారుతూనే ఉంది. రాత్రయ్యే సరికి ఈ సంఘటన మీదా ఊర్లో గుసగుసలు మొదలయ్యాయి. దుప్పి ధైర్యం కొందరి భయాలను పోగొట్టింది. మర్నాడు.. పేపర్లో ప్రముఖంగా ఒక వార్త.. ‘పులి దాడికి అటవి అధికారి మృతి’  అని. ప్రతిపక్షాలు ఘెల్లుమన్నాయి. ప్రభుత్వం అలర్ట్‌ అయ్యింది. ఇంకొన్ని సీసీ కెమెరాలు పెట్టి నిఘా పెంచింది. ఎప్పటికప్పుడు పర్యవేక్షిస్తున్నారు అధికారులు. వాళ్ళు ఆశ్చర్యపోయేలా ఒక దృశ్యం కెమెరాలో కనిపిస్తోంది. మోడుబారిన కొమ్మలాంటి విరిగిన కొమ్ములతో, అక్కడక్కడా రక్తపు మరకలతో ఒక దుప్పి, ఏ జంకు గొంకు లేకుండా పులికి ఎదురుగా నిల్చుంది! దుప్పి ధైర్యానికి అధికారులు నోరెళ్లబెట్టడం ఆపి వెటర్నరీ డాక్టర్తో అక్కడికి పరిగెత్తారు. పులి నాలుగడుగులు వెనుకకువేసి గట్టిగా గాండ్రించి, విసురుగా వచ్చి పంజా ఎత్తింది. దుప్పి రవ్వంత కూడా భయపడలేదు. దుప్పి మెడను పులి నోట కరుచుకోబోతే తప్పించుకుంటుంది కానీ పారిపోవట్లేదు. పులి దుప్పి కొమ్ములను నోటితో కర్చుకొని పొదల్లోకి లాక్కెళ్ళిపోతుంటే.. దూరం నుంచి ట్రాంక్వీ గన్‌ పేలిన చప్పుడు. కానీ దానికి క్షణం ముందే ఎప్పటి నుంచో కాచుకొని కూర్చున్న లింగా బల్లెం గాల్లోకి లేచింది. చదవండి: Dondapati Krishna-Funday Story: పెళ్ళీడుకొచ్చిన చెల్లెలు ఉందని ఇంగితం లేదు! ఆ తండ్రి కష్టం తీరేనా?   

సాయి కార్తీక్‌ ఎన్‌క్లేవ్‌ వైపు ఆటో వెళ్తోంది. ‘ఏంటి బావా, మొహం వెలిగిపోతోంది?’ నర్సయ్య అడిగాడు. ‘కాంట్రాక్ట్‌ ఒస్తే మనకు పండుగొచ్చినట్లే కదా బావా..’ నవ్వాడు బ్రహ్మయ్య. ‘ఎన్నో కాంట్రాక్టులు చేశాం. ఎప్పుడూ ఇంత సంతోషంగా లేవు. ఈసారి ఇంకేదో ఉంది. చెప్పు బావా..’ వదల్లేదు నర్సయ్య. పానకంలో పుడకలా వాళ్ళ మధ్య తాను ఎందుకని మాట్లాడకుండా, వాళ్ళు మాట్లాడుకునేది వింటున్నాడు బ్రహ్మయ్య తమ్ముడు కొడుకు సోము. ‘అమ్మాయికి సంబంధం కుదిరేలా ఉంది బావా..’ బ్రహ్మయ్య మొహంలో ఓ బాధ్యత తీరిపోబోతున్న సంతోషం తొణికిసలాడింది. ‘కట్నం ఎంతడుగుతున్నారు?’ ‘ఆరు లక్షలు..’ ‘ఆరు లక్షలే.. మునిగిపోతావేమో బావా..’ ‘వృత్తిని నమ్ముకున్న వాళ్ళకు దేవుడు అన్యాయం చేయడు’ ‘చేసిందంతా చేశాడుగా.. అప్పుడు కరోనాగా వచ్చి నోటికాడ కూడు లాక్కెళ్ళాడు. ఇప్పుడు రెండో ప్రసవం కూడా పుట్టింట్లోనే చేయించుకోమని కూతుర్ని పుట్టింటికి పంపేలా చేశాడు’ ‘నీకు ఒకటే సంతానం కాబట్టి సరిపోయింది. నాకు ముగ్గురు. నా బాధ ఎవడితో చెప్పుకోవాలి?’ ‘కొడుకులు ఉద్యోగాలు చేస్తున్నారు. పెళ్ళిళ్ళు చేసేశావ్‌. ఇప్పుడు కూతురిది కూడా చేసేస్తున్నావ్‌. ఇంకేంటి బావా?’ ‘కడుపు చించుకుంటే కాళ్ళ మీద పడుతుంది బావా’ కన్నీటి చెమ్మ ఊరింది బ్రహ్మయ్యలో. అది గమనించిన సోము ‘కాస్త ఆగుతావా మావా..’ అని నర్సయ్యను వారించాడు. కాసేపు..  మౌనం తన ప్రతాపాన్ని చూపించింది. విషయాన్ని దారి మళ్ళించడానికి యూట్యూబ్‌ ఓపెన్‌  చేసి ఎస్‌.పి.బాలు పాటలు పెట్టాడు. రుద్రవీణ సినిమాలోని ‘తరలిరాదా తనే వసంతం, తనదరికి రాని వనాల కోసం’ పాట వినిపిస్తోంది. బ్రహ్మయ్యకు ఎందుకో ఆ పాట అతని నేపథ్యాన్ని గుర్తు చేస్తున్నట్లుగా అనిపించింది.  అంతలో చిన్నకొడుకు నుంచి ఫోనొచ్చింది.. ‘పొద్దున అడుగుతుంటే సమాధానం చెప్పకుండా వెళ్ళిపోయావేంటి? కోడలి సీమంతాన్ని ఫంక్షన్‌  హాల్లో చేస్తానని బంధువులకు, ఫ్రెండ్స్‌కు  చెప్పేశాను. ఇప్పుడు చేయకపోతే పరువు పోతుంది. రెండు కాకపోయినా లక్షన్నరయినా సర్దు..’  ఓ రకమైన బెదిరింపు, ఓ రకమైన అర్థింపు కలగలిసిన గొంతుతో చిన్న కొడుకు. ‘నా మేనకోడల్ని నీకిచ్చి చేస్తానని మాటిచ్చాను. ఆ మాటను గంగలో కలిపేశావ్‌. ఇప్పుడు అంతకన్నా ఏం పోదులే. అయినా మీ అత్తామామలు చేయాల్సిన కార్యక్రమాన్ని నన్ను చేయమంటావేంటిరా?’ గట్టిగానే అన్నాడు బ్రహ్మయ్య. ఆ మాటలకు ఆటోలో ఉన్న నర్సయ్య.. ‘పోనీలే బావా! నా కూతుర్ని చేసుకోకపోయినా పర్లేదు. ఆడు సుఖంగా ఉండడమే కదా కావాల్సింది’ అని సర్దిచెప్పే ప్రయత్నం చేశాడు. ఆ మాటను వినిపించుకునే పరిస్థితిలో లేడు బ్రహ్మయ్య. ‘నువ్వు కనుక డబ్బులివ్వకపోతే ఇంటిపై నుంచి దూకేస్తా..’ బెదిరించాడు కొడుకు అవతలి నుంచి. ‘చెల్లి పెళ్లి కన్నా మీ సుఖాలే కదా మీకు ముఖ్యం. దాని పెళ్లి చేయలేకపోతే నేనూ దూకడమే’ కోపంగా అంటూ ఫోన్‌  పెట్టేశాడు బ్రహ్మయ్య. అదేంటి బావా.. అట్లా అంటావ్‌! అన్నీ తెలిసినోడివి నువ్వే అలా ఇదైపోతే ఎట్టా..’ నొచ్చుకున్నాడునర్సయ్య. ఏం చేయను బావా! పెళ్ళీడుకొచ్చిన చెల్లెలు ఉందని కనీసం ఇంగిత జ్ఞానం కూడా లేదు వాళ్లకి. డబ్బు, డబ్బు అంటూ పీక్కు తింటున్నారు. మీ అక్కక్కూడా మనశ్శాంతి లేకుండా పోయింది. ఇన్ని ఇబ్బందుల్లో సీమంతాన్ని ఫంక్షన్‌  హాల్లో చేయడం అవసరమా, చెప్పు?’ ‘పోనీలే పెదనాన్నా.. ఈ కాంట్రాక్టులో నాకొచ్చే డబ్బులు అన్నయ్యకివ్వు..’ ఊతం అందివ్వడానికి సిద్ధపడ్డాడు సోము. ‘నీకున్న బాధ్యత ఆళ్ళకి లేదనేరా నా బాధ..’ నుదురు కొట్టుకున్నాడు బ్రహ్మయ్య. ‘పిల్లలు పుట్టాక బాధ్యత తెలుస్తుందిలే బావా! నువ్వలా ఇదవ్వకు. ఎలాగోలా డబ్బులు సర్దు’ ఓదార్చాడు నర్సయ్య. ‘ఈ కాంట్రాక్టులో మిగిలే డబ్బులు ఆడికిచ్చేస్తే పిల్ల నిశ్చితార్థానికి ఎక్కడ్నుంచి తేవాలి?’ పరిష్కారం అడిగాడు బ్రహ్మయ్య. ఏం చెప్పాలో..  ప్రస్తుతానికి గట్టెక్కించే మార్గం ఏమిటో పాలుపోక మరేం మాట్లాడలేదు నర్సయ్య. సాయి కార్తిక్‌ ఎన్‌ క్లేవ్‌ అపార్ట్‌ మెంట్‌ వచ్చింది. ముగ్గురూ ఆటో దిగారు. డెకోలం  షీట్స్‌ కొన్ని, దూగోడ టూల్, ప్లైవుడ్‌ కటింగ్‌ మెషిన్‌  సామాగ్రినీ దించారు. ‘మీరు ఇక్కడే ఉండండి. పైకెళ్ళి ఓనర్‌ను కలిసొస్తాను’ అని చెప్పి లిఫ్ట్‌లో మూడో అంతస్తుకి వెళ్ళాడు బ్రహ్మయ్య. ‘ఒరేయ్‌ వీరేష్‌.. సాయంత్రం బావ ఫోన్‌  చేయగానే ఎక్కడున్నా వచ్చేయ్‌. ఆలస్యం చేయమాక. ఇంట్నావా? పోయినసారిలాగా  చేశావనుకో మీ ఆవిడకు చెప్తా!’ ఆటో డ్రైవర్‌ వీరేష్‌కు సరదాలాంటి హెచ్చరిక చేశాడు నర్సయ్య. ‘ఆగు బాబాయ్‌.. ముందు పాట పాడాలి..’ అంటూ డ్రైనేజీ దగ్గరికెళ్ళాడు. ‘మా అక్కంటే అంత భయమా మామా?’ నవ్వుతూ అడిగాడు సోము. ‘భయమా... ఇదిగో.. అట్టాగే పోసుకుంటాడు..’ వీరేష్‌ వంక చూస్తూ నవ్వాడు నర్సయ్య. పెదనాన్న బ్రహ్మయ్య కోసం పైకి చూశాడు సోము. పావుగంట అయినా అతను కిందకు రాలేదు. విషయం కనుక్కుందామని సోము ఫోన్‌  చేశాడు. కట్‌ చేశాడు బ్రహ్మయ్య. నర్సయ్య చేస్తున్నా కట్‌ చేస్తున్నాడు. ఏమైందో చూద్దామనుకున్నారు. ‘ఒరేయ్‌ వీరేష్‌... అప్పుడే ఎల్లమాక. ఇప్పుడే వత్తాం ఉండు..’ డ్రైవర్‌కి  చెప్పి పైకి వెళ్ళారిద్దరూ. అక్కడ బ్రహ్మయ్య ఓనర్‌ను బతిమాలడం చూసి నివ్వెరపోయారు. ‘ఏమైంది బావా?’ కంగారుగా అడిగాడు నర్సయ్య. ‘ ఈ కాంట్రాక్టు క్యాన్సిల్‌ అని చెప్తున్నా వినడం లేదు. జలగలాగా పట్టుకుని వేలాడుతున్నాడు చూడండి..’ ఓనర్‌ మాట గద్దింపులా ఉంది. ‘క్యాన్సిలా? ఎందుకు?’ ఆశ్చర్యపోయాడు సోము. ‘ఈ కాంట్రాక్టులు నాకు అచ్చి రావు. గతంలో చాలా ఇబ్బందులు పడ్డాను. బాగా సతాయిస్తారు. ఇంకో కాంట్రాక్టు వస్తే మధ్యలోనే వదిలేసి వెళ్తారు. బతిమాలుకోలేక చావాలి. ఎప్పటికోగాని రారు. అవన్నీ పక్కన పెడితే, ఓ పెద్ద కంపెనీ మూడు లక్షలకే ఓకే అంది. రెడీమేడ్‌ ఫర్నిచర్‌. వాళ్ళే వచ్చి బిగించి పెడతారు. మీకిది చెప్పమని మా ఆవిడతో మొన్ననే చెప్పాను’ చావు కబురు చల్లగా చెప్పాడు ఓనర్‌. ‘మాకేం చెప్పలేదండి. లేదంటే ఎందుకొస్తాం? మేడంగారిని పిలవండి’ అంటూ తానే  మేడం.. మేడం..’ అని లోపలికి చూస్తే కేకేశాడు  నర్సయ్య. అతని అరుపులకు లోపలి నుంచి హడావుడిగా వచ్చింది ఆ ఇంటావిడ. ఏమిటన్నట్లు భర్తవంక చూసింది. ‘వర్క్‌ వద్దరిని వీళ్ళకు చెప్పమన్నాను కదా!  చెప్పలేదా?’ అడిగాడు ఓనర్‌. ‘ఏదో హడావుడిలో పడి చెప్పడం మర్చిపోయానండి’ మన్నించమన్నట్లు భర్తకు చెప్పి, ‘ఆల్రెడీ కాంట్రాక్టు ఇచ్చేశాం. మీరు వెళ్ళండి’ అంటూ వాళ్ళను పంపించే ప్రయత్నం చేసింది. ‘అంత సింపుల్‌గా మర్చిపోయాం అంటే ఎలాగండీ? కొంత సామాను కొనుక్కొని కూడా వచ్చాం. తీరా ఇంటి దగ్గరకు వచ్చాక క్యాన్సిల్‌ అంటే ఎలా సార్‌? ఈ లోటు ఎవరు భర్తీ చేస్తారు?’ నర్సయ్యలో ఆవేశం చొరబడింది. ‘ముందిక్కడ్నుంచి బయల్దేరండి. గొడవ చేస్తే పోలీసులకు ఫోన్‌  చేయాల్సి వస్తుంది’ బెదిరించాడు ఓనర్‌. ‘పోలీసులకు ఫోన్‌  చేస్తారా? చేయండి. ఏం చెప్పాలో మాకూ తెలుసు’ వెనక్కి తగ్గలేదు సోము. ‘ఇట్టాంటి బేరం తగిలిందేమిటిరా స్వామీ! చూశావా... నువ్వు చెప్పడం మర్చిపోవడంతో ఎంత పెంట అవుతోందో?’ అంటూ భార్యను కోప్పడ్డాడు. వెంటనే బ్రహ్మయ్య వాళ్లవైపు తిరిగి ‘విషయం అర్థం చేసుకోక ఇలా రాద్ధాంతం చేసేవాళ్లకు ముందు ముందు ఎలాగయ్యా కాంట్రాక్టులిచ్చేది?’ వాళ్లను తప్పుబట్టే ప్రయత్నం చేశారు. ‘మా డబ్బులు మాకివ్వండి. సామాను తీసుకుని మీకు నచ్చిన వాళ్ళతో పని చేయించుకోండి’ అరిచాడు నర్సయ్య. అప్పటిదాకా ఏదోలా ఒప్పిద్దాం అనుకున్న బ్రహ్మయ్యకు అవకాశం లేకుండా పోయింది. నిశ్చితార్థానికి డబ్బులెలా సర్దాలో పాలుపోలేదు. గడువు చూస్తే రెండు వారాలే ఉంది. ఈ కాంట్రాక్టు వారం రోజుల్లో పూర్తి చేసి మిగతా పనులు చూసుకోవచ్చని ధీమాగా ఉన్నవాడు కాస్త డీలా పడ్డాడు. బావా.. నువ్వాగు’ అంటూ నర్సయ్యను వారించి.. ‘పదండి వెళ్దాం..’ అంటూ ఓనర్‌కు చేతులెత్తి నమస్కారం పెట్టి అక్కడి నుంచి కదిలాడు బ్రహ్మయ్య. ఇంతలో పెద్ద కొడుకునుంచి ఫోన్‌ .. ‘నాన్నా.. చిన్నమ్మాయి మొదటి పుట్టినరోజుకి డబ్బులు అడిగాను కదా..’ అని గుర్తు చేస్తూ! ‘కాంట్రాక్టు చేజారిపోయిందని మేమేడుస్తుంటే మధ్యలో నీ గోలేంటిరా?’  విసుక్కున్నాడు బ్రహ్మయ్య. ‘ఆటి సంగతి నాకు తెల్వదుగానీ నా సంగతి చెప్పు..’ అవతలి నుంచి ఫోన్‌లో. ‘నువ్వు నీ కూతురు గురించి నన్నడుగుతున్నావ్‌. నేను నా కూతురు గురించి తిప్పలు పడుతున్నాను’ బ్రహ్మయ్య. ‘పెద్దదానికి గ్రాండ్‌గా చేశాం. ఇప్పుడు చిన్నదానికి చేయకపోతే బాగుంటుందా?’ పెద్దకొడుకు ఫోన్‌లో. ‘అప్పుడు కుదిరింది, చేశాం. ఇప్పుడు టైట్‌గా ఉంది. ఇంట్లోనే కానిచ్చేద్దాం..’ అంటూ ఫోన్‌  పెట్టేశాడు బ్రహ్మయ్య. ఇద్దరు కొడుకులూ..  ప్రేమ పెళ్ళిళ్ళు చేసుకోవడం, అది ఆ నోటా, ఈ నోటా  పాకడంతో కూతురుకు సంబంధాలు రావడం గగనమై పోయింది. ఆరు లక్షల కట్నం ఇచ్చి, బండి పెడతామంటే ఒక సంబంధం ముందుకొచ్చింది. అందుకనే ఐదు లక్షలు విలువ చేసే కాంట్రాక్టును మూడున్నరకే ఒప్పుకున్నాడు. పెద్ద ఎమ్‌ఎన్సీ‌ కంపెనీలు, ఆన్‌లైన్, రెడీమేడ్‌ ఫర్నిచర్‌ పుణ్యమా అని ఈ కాంట్రాక్టు క్యాన్సిల్‌ అయ్యింది. ఏం చేయాలోనని బుర్ర పట్టుకున్నాడు బ్రహ్మయ్య. ‘రెడీమేడ్‌ ఫర్నిచర్‌ వచ్చాక మనకసలు పనిచ్చేవాళ్ళే లేరు బావా. కరోనా తర్వాత రాకరాక ఒకటి వచ్చిందంటే ఇది కూడా పోయే. వాచ్‌మన్‌  ఉద్యోగం చేసుకున్నా పదేలు వస్తాయ్‌. ఆ ‘శారదా రెసిడెన్సీ’ వాళ్ళు అడుగుతున్నారు. వెళ్దామనుకుంటున్నాను బావా! ఆ అపార్ట్‌మెంట్‌లో ఎవరికైనా కార్పెంటర్‌ అవసరం పడితే మనమే చూసుకోవచ్చు’  కిందకు దిగుతూ తన కార్యాచరణను చెప్పాడు నర్సయ్య. ‘నువ్వూ నన్ను వదిలేసి వెళ్తావా బావా?’ బాధపడ్డాడు బ్రహ్మయ్య. ‘ఎన్నాళ్ళని కాంట్రాక్టుల కోసం పడిగాపులు కాస్తాం? కడుపులు మాడ్చుకుంటాం? నీక్కూడా చూస్తాను. వచ్చేయ్‌ బావా. ఆదాయం తగ్గినా మనశ్శాంతి ఉంటుంది’ అన్నాడు నర్సయ్య. తనని కూడా వచ్చేయమనడంతో బాధపడ్డాడు బ్రహ్మయ్య. ‘నిజమే పెదనాన్నా.. అందరూ ఏదో ఒక జాబ్‌ చూసుకుంటున్నారు. మనమే దీన్ని పట్టుకుని వేలాడుతున్నాం అనిపిస్తోంది. నాన్న జీవితం కూడా ఇందులోనే తెల్లారిపోయింది.పెద్దమనసుతో నన్ను చేరదీశావ్‌. నీకు భారంగా ఉండడం నాకిష్టం లేదు. నేను కూడా ఏదన్నా చూసుకుంటా..’ తన మనసులో మాట చెప్పాడు సోము. చేతికింద ఉంటారనుకున్న ఇద్దరు కార్పెంటర్లు తలో దిక్కు వెళ్ళిపోతామంటున్నారు. అనువైన మరో ఇద్దర్ని తెచ్చుకొని పని చేయించుకోవడం చాలా కష్టం. ‘ఒక ప్రాణాన్ని నిలబెడుతున్నాను అనుకుంటాడు డాక్టరు. న్యాయాన్ని కాపాడుతున్నాను అనుకుంటాడు లాయరు. దేశానికి రక్షణనిస్తున్నాను అనుకుంటాడు సైనికుడు. ఆళ్ళకిలాగే ఈ కార్పెంటర్‌ కళను కూడా అలాగే భావించమన్నాడు మా నాన్న పెద బ్రహ్మయ్య. దాన్ని తప్పలేదు  కాబట్టే ‘కార్పెంటర్‌ బ్రహ్మయ్య’గా పేరొచ్చింది.  ఇప్పుడు ‘వాచ్‌మన్‌  బ్రహ్మయ్య’ అని ఎవరైనా పిలిస్తే నేను తట్టుకోలేను. నా పేరుకు ముందున్న కార్పెంటర్‌ను నేనెప్పుడూ వేరుగా చూడలేదు. అదే నా జీవితం. అందులోనే నా జీవనం’ ఉద్విగ్నమయ్యాడు బ్రహ్మయ్య. దేవుడి లీలలు ఎవరూ పసిగట్టలేరు. విచిత్రంగా అప్పుడే దేవుడు కరుణించాడు. ‘హలో! కార్పెంటర్‌ బ్రహ్మయ్యనా?’ అంటూ ఫోనొచ్చింది. ‘అవును సార్‌. మీరూ?’ అడిగాడు బ్రహ్మయ్య. ‘ఆర్నెల్ల కిందట నవీన్‌  నగర్‌లో ఒక కొటేషన్‌  ఇచ్చారు కదా! పాజిటివ్‌ రెసిడెన్సీ రాఘవరావును మాట్లాడుతున్నా..’ ‘ఆ.. ఆ.. నమస్తే సార్‌. బాగున్నారా.. ఇంటీరియర్‌ వర్క్‌ అయిపోయిందా సార్‌?’ ‘లేదండీ.. ఆ కాంట్రాక్టు మీకే ఇద్దామని చేశాను’ ‘అదేదో ఎమ్మేన్సీ కంపెనీ వాళ్ళొచ్చి చేసి పెడతారు అన్నారు కదా సార్‌..’ ‘ఎంతైనా ఓల్డ్‌ ఈజ్‌ గోల్డ్‌ అండి.. రెడీమేడ్‌ ఫర్నిచర్‌ అంతగా బాగోలేదు. డ్యూరబిలిటీ లేదు. మీ ప్రీవియస్‌ వర్క్స్‌ చూశాను. బాగా నచ్చాయి. పాతరోజుల్లో చేయించుకున్నట్లు దగ్గరుండి చేయించుకుందాం అని పట్టుబడుతోంది మా ఇంటావిడ. పీటలు, కుర్చీలు, మంచాలు, కప్‌ బోర్డులు చేయాలి. ఈ నెలాఖరుకు పిల్లలు అమెరికా నుంచి వస్తున్నారు. అప్పటిలోగా అయిపోవాలి. చెప్పండి.. ఎంతవుతుంది?’ ‘మీకన్నీ తెలుసు కదా సార్‌. మీరే చూసి చెప్పండి’ ‘నాలుగు లక్షలు అడిగారు. మూడుకి చేసెయ్యండి. మా అపార్ట్‌మెంట్లో ఇంకా ముగ్గురు రెడీగా ఉన్నారు. మీకే కాంట్రాక్టు వచ్చేలా చేస్తాను’ ‘అలాగే కానియ్యండి సార్‌. ఇప్పుడొచ్చి కొలతలు తీసుకుంటాను’ అంటూ  ఫోన్‌  పెట్టేసి ఇద్దరి వంకా చూశాడు బ్రహ్మయ్య. దించిన సామాగ్రిని ఆటోలోకి ఎత్తాడు సోము. సంతోషంతో యూట్యూబ్‌లో పాత పాటలు పెట్టాడు నర్సయ్య. ‘ఉందిలే మంచికాలం ముందుముందునా.. అందరూ సుఖపడాలి నందనందనా..’ అని వస్తోంది. ఆ పాట.. బ్రహ్మయ్యకు భవిష్యత్‌ పైన ఆశల్ని సజీవంగా ఉంచినట్లు అనిపించింది. -దొండపాటి కృష్ణ చదవండి: Crime Story: ఫోరెన్సిక్‌.. ఆదర్శ జంట అనుకున్నారు! అసలు విషయం తెలిసి!

‘కిరణ్మయి చనిపోవడం ఏమిటి?ఈ రోజు సాయంత్రం కూడా తనతో మాట్లాడాను. ఎంతో చలాకీగా ఉంది. ఇంతలోకే ఏమైంది?’ అంటూ కిరణ్మయి ఇంటి ఆవరణలోకి అడుగు పెట్టింది పక్కింటి పావని.  ‘నిజమేనమ్మాయ్‌. ఆరోగ్యంగా హుషారుగా తిరిగే పిల్ల ఇలా అర్ధాంతరంగా..’ అంటూ కన్నీళ్లొత్తుకుంది ఆ వీథిలోనే ఉంటున్న జానకమ్మ. వాళ్ళిద్దరూ లోపలికి వెళ్లేసరికి, అప్పటికే చాలా మంది జనం పోగయ్యారు.  ‘కిరణ్మయి, రాజీవ్‌ల జంట భలే ఉండేది ఆదర్శ దాంపత్యానికి ఉదాహరణగా! కాలనీలో అందరితో సఖ్యంగా ఉండేవారు!’ అంటూ అక్కడి జనసందోహం సానుభూతి కనబర్చసాగారు.  ‘ఇంతకూ ఏం జరిగింది?’ ఆరా తీసే ప్రయత్నం జరుగుతోంది గుమిగూడిన ఆ గుంపులో.  ‘పది గంటలప్పుడు ఇంటికొచ్చి కాలింగ్‌  బెల్‌ కొట్టాడట రాజీవ్‌. ఎంతకీ తలుపు తీయకపోయేసరికి భార్య నిద్రపోయి ఉంటుందని భావించి తన దగ్గరున్న తాళంతో తలుపు తీసి.. బెడ్‌ రూమ్‌లోకి వెళ్ళాడట. అక్కడ అపస్మారకస్థితిలో చావు బతుకుల మధ్య కొట్టాడుతున్న కిరణ్మయిని చూసి బెంబేలెత్తిపోయాడట. పక్కింటి మహేంద్రకి ఫోన్‌చేసి సాయం కోరాడట. వాళ్ళిద్దరూ ఆమెకు సపర్యలు చేస్తుండగా వాంతి చేసుకుందట. శుభ్రం చేసేలోగానే ఆమె ప్రాణం పోయిందట. అప్పుడే సింగపూర్‌ నుంచి ఆమె తమ్ముడు వసంత్‌ వచ్చాడట’ అని ఎవరో చెబుతుంటే ఇంకెవరో అడ్డుపడి ‘ఆ అబ్బాయి అప్పుడే రావడం ఏమిటి?’ అని ప్రశ్నించారు మరొకరు. ‘రేపు కిరణ్మయి పుట్టిన రోజుట. సర్‌ప్రైజ్‌ చేద్దామని చెప్పాపెట్టకుండా వచ్చాడుట’ అని ఇంకెవరో వివరమిస్తుండగానే పోలీసు జీప్‌ వచ్చింది. గుంపులో కలకలం ‘పోలీసులు వచ్చారేంటి?’ అని. ఆ కలకలానికి బయటకు వచ్చిన వసంత్‌.. ‘రండి సార్‌.. కంప్లైంట్‌ ఇచ్చింది నేనే’ అంటూ ఎస్సై అంబరీష్‌కు ఎదురెళ్లాడు. అది విన్న అక్కడున్నందరికీ మతిపోయింది.  ‘మీరు కిరణ్మయికి ఏమవుతారు? ఇది హత్యని మీకెందుకు అనుమానం వచ్చింది?’ ప్రశ్నించాడు ఎస్సై లోపలికి నడుస్తూ.  ‘నా పేరు వసంత్‌. నేను కిరణ్మయికి సొంత తమ్ముడిని. మీ ఫార్మాలిటీస్‌ పూర్తయ్యాక చెప్తాను అన్నీ’ అంటూ ఎస్సైని అనుసరించాడు. సరే అన్నట్టుగా తలూపుతూ శవం ఉన్న గదిలోకి ప్రవేశించాడు ఎస్సై. అక్కడ రాజీవ్, మహేంద్రతోపాటు మరో ముగ్గురు ఉన్నారు. పోలీసులు ఎందుకొచ్చారో తెలియక తికమకపడుతున్నారు. పోలీస్‌ టీమ్, ఫోరెన్సిక్‌ టీమ్‌.. వాళ్ళ పనుల్లో మునిగిపోయింది. రాజీవ్, వసంత్‌లను తప్ప మిగిలినవాళ్ళను బయటకు పంపేశాడు ఎస్సై. బెడ్‌ మీద పడుకొని ఉన్న శవాన్ని పరిశీలనగా చూశాడు. ఏదో వాసన వస్తున్నట్లు గ్రహించి అటూ ఇటూ చూశాడు. అది గమనించిన రాజీవ్‌ ‘చనిపోయే ముందు వాంతి చేసుకుంది. శుభ్రం చేసినా ఇంకా వాసన వస్తోంది’ అన్నాడు. ‘హత్యేమోనని అనుమానంగా ఉంది. దేన్నీ టచ్‌ చేయొద్దు’ హెచ్చరించాడు ఎస్సై. రాజీవ్‌ ఏదో చెప్పబోతుంటే ‘ఫార్మాలిటీస్‌ పూర్తయ్యాక మాట్లాడొచ్చు’ అంటూ ఇల్లంతా గాలించసాగాడు. ఏ క్లూ దొరక్కపోయేసరికి వసంత్‌ దగ్గరకు వచ్చి ‘ఇది హత్య అనడానికి ఏ ఆధారమూ కనబడ్డం లేదు. డాక్టర్‌ కూడా సహజ మరణమనే అంటున్నారు. మీకెందుకు డౌట్‌గా ఉంది?’ అడిగాడు ఎస్సై అంబరీష్‌. వసంత్‌  బదులు చెప్పబోతుండగా అతని మీద విరుచుకుపడ్డాడు రాజీవ్‌.. ‘అయితే పోలీసులను పిలిపించింది నువ్వన్నమాట. ఎక్కడో వేల కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంటూ ఈ రోజే ఊడిపడ్డ నీకేం తెలుసని? ఈ ఇంట్లో హత్య జరగడమేంటి?’ అంటూ! అతణ్ణి అంబరీష్‌ అడ్డుకుంటేగానీ వసంత్‌ నోరువిప్పలేకపోయాడు. ‘సర్‌ నేను సింగపూర్‌లో ఫోరెన్సిక్‌ ఎక్స్‌పర్ట్‌గా పని చేస్తున్నాను. ఎన్నో క్రైమ్‌ కేసుల విషయంలో అక్కడి పోలీసులకు హెల్ప్‌ చేస్తూంటాను’  అంటూ తన ఐడీ కార్డ్‌ చూపించాడు వసంత్‌.   ఆ కార్డ్‌ తీసుకుంటూ ‘ఓ.. అలాగా? అయితే నేర పరిశోధనలో మీకు బ్రహ్మాండమైన అనుభవం ఉందన్న మాట. సరే. ఇప్పుడు చెప్పండి.. మీకెందుకు అనుమానం వచ్చింది ఇది హత్య అని?’ అడిగాడు ఎస్సై. రాజీవ్‌కి  సైలెంట్‌గా ఉండక తప్పలేదు.   ‘ఇలా రండి..  మా అక్క నోటిని పరీక్షగా చూడండి. మీకు క్లూ దొరకొచ్చు’ అన్నాడు మళ్లీ కిరణ్మయి డెడ్‌ బాడీ దగ్గరకు ఎస్సైని తీసుకెళుతూ. ఎస్సైతో పాటు ఫోరెన్సిక్‌ టీమ్‌ లీడర్‌ భాస్కర్‌ కూడా డెడ్‌బాడీ దగ్గరకు వచ్చి.. మళ్లీ పరీక్షగా చూసి, పెదవి విరిచారు.  ‘పెద్ద క్లూ ఏమీ కనబడట్లేదు. కింది పెదవి చివర రెండు మెతుకులు కనిపిస్తున్నాయి. వాంతి అయిందని వాళ్ళు ముందే చెప్పారు కదా? అది తప్ప ఏముంది?’ అన్నాడు భాస్కర్‌. అతన్ని సమర్థిస్తున్నట్లు తలూపాడు అంబరీష్‌. ‘అయితే అక్క పంటిలో ఇరుక్కున్న గులాబి రంగు దారప్పోగు మిమ్మల్ని ఆకర్షించలేదన్నమాట?’  అడిగాడు వసంత్‌.  ‘చూశాను. అయితే ఏమిటి?’ అడిగాడు ఎస్సై.  ‘ఏదో కర్చీఫ్‌నో.. లేదా గుడ్డనో అక్క నోట్లో కుక్కి ఉంటారని అనుమానం కలగడం లేదూ?’ వసంత్‌.  ఆ ఊహ తమకు తట్టనందుకు కాస్త సిగ్గుపడ్డారు అంబరీష్, భాస్కర్‌లు.  ‘అది కర్చీఫ్‌ అని నేను నిర్ధారణ  చేసుకున్నాను. రండి చూపిస్తాను. అది కార్‌ గ్యారేజ్‌లో ఉంది’ అంటూ అటు వైపు దారి తీశాడు వసంత్‌. గ్యారేజ్‌లోని కారుకి కాస్త దూరంలో పడున్న పింక్‌ కర్చీఫ్‌ను కర్రతో పైకి లేపి ‘ఇది ఎవరిది?’ అని రాజీవ్‌ని ప్రశ్నించాడు.  ‘కిరణ్మయిది’ అంటూ సమాధానం ఇచ్చాడు రాజీవ్‌. ‘కేవలం దీని ఆధారంతోనే హత్య అని తేల్చేస్తున్నారా?’ వసంత్‌ని అడిగాడు అంబరీష్‌.  ‘అన్నీ వివరంగా చెప్తాను సర్‌. అందరినీ బయటకు పంపేయండి’ అన్నాడు వసంత్‌.  ‘నేను కూడా ఉండకూడదా?’ కోపంగా అడిగాడు రాజీవ్‌.  ‘మిస్టర్‌ రాజీవ్‌ ప్లీజ్‌ కోపరేట్‌’ అంటూ బయటకు దారి చూపించాడు అంబరీష్‌. విసవిసా అక్కడి నుంచి వెళ్లిపోయాడు రాజీవ్‌. ‘నా అనుమానాలు ఒక్కొక్కటిగా బయటపడుతున్నాయి. ఇన్‌స్పెక్టర్‌.. ఒక రిక్వెస్ట్‌. అక్క రక్తం, సలైవాతోపాటు పెదవుల దగ్గర ఉన్న అన్నం మెతుకులను వీలయినంత తొందరగా టాక్సికాలజీ టెస్టులకు పంపండి’ అన్నాడు వసంత్‌.  ‘టాక్సికాలజీ టెస్టులు అంటున్నారు. ఆమె పై విషప్రయోగం జరిగిందని అనుమానమా?’ అడిగాడు ఎస్సై. ‘అవును సర్‌. రుజువులు చూపిస్తాను రండి’ అంటూ మళ్లీ శవం దగ్గరకు తీసుకెళ్ళాడు. కిరణ్మయి బుగ్గలు, గోర్లను చూపిస్తూ ‘అస్పష్టంగా కనిపిస్తున్న ఈ చెర్రీ రంగు మచ్చలను చూడండి.. ఇవి విష ప్రయోగ సంకేతాలే. కానీ టెస్ట్‌ల ద్వారే ప్రూవ్‌ కావాలి. మా అక్క బాడీని క్షుణ్ణంగా పరీక్షించడానికి మీ అనుమతి కోరుతున్నాను’ అన్నాడు వసంత్‌. అంగీకరిస్తున్నట్లు తలూపాడు ఎస్సై. గ్లోవ్స్‌ వేసుకుని.. కిరణ్మయి చేతులను, కాళ్ళను చూపుతూ ‘ఈ గుర్తులను చూస్తే అర్థమవడం లేదా అక్క కాళ్లు, చేతులను కట్టేసి ఉంచినట్లు?’ అని వసంత్‌ చెపుతుంటే అంబరీష్‌ ఆశ్చర్యపోతూ  ‘ఈ వసంత్‌  నేర పరిశోధనలో ఆరితేరిన వాడై ఉండాలి. అతని ముందు నేను గానీ, భాస్కర్‌ గానీ, శవాన్ని పరీక్షించిన డాక్టర్‌ గానీ దిగదుడుపే’ అనుకున్నాడు. ‘ఇది చాలా క్రిటికల్‌ కేసులా ఉంది. విషప్రయోగం జరిగినట్లు తెలుస్తుంది గానీ, దాని కోసం నోట్లో గుడ్డలు కుక్కడం, కాళ్ళు, చేతులు కట్టేయడం ఎందుకో అర్థంకావడం లేదు. అటాప్సీ రిపోర్ట్‌ వస్తే గానీ, ఏ విషయమూ తేలదు. ఒకవేళ మీరు అన్నట్లు హత్యే అయితే గనుక ఎందుకు జరిగి ఉంటుంది? ఎవరు చేసి ఉంటారు? మీకు ఎవరి మీదనయినా అనుమానం ఉందా?’ అడిగాడు ఎస్సై.  ‘నేనిప్పుడు ఏమీ చెప్పలేను సర్‌. టెస్ట్‌ రిజల్ట్స్, అటాప్సీ రిపోర్ట్‌ చూశాకే మాట్లాడతాను. అవి వచ్చిన వెంటనే కబురుపెట్టండి’ అన్నాడు వసంత్‌. ∙∙  పోలీస్‌ స్టేషన్లో ఒక టేబుల్‌ ముందు కూర్చుని రిపోర్ట్‌లు పరిశీలిస్తున్నాడు వసంత్‌. ఎస్సై అంబరీష్, సీఐ మహంకాళి.. అతను చెప్పేది వినడానికి కుతూహలంతో ఎదురు చూస్తున్నారు. రిపోర్ట్‌లను క్షుణ్ణంగా పరిశీలించాక, రెండు చేతులతో బల్లను చరిచి.. ‘యస్‌.. నా అనుమానం నిజమయింది’ అన్నాడు. ‘కంగ్రాట్స్‌.. వివరంగా చెప్పండి’ అన్నాడు సీఐ కాళి.  ‘కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ పాయిజనింగ్‌ జరిగింది. ఇదిగో ఈ రిపోర్ట్స్‌ చూడండి.. కార్బాక్సీ హీమోగ్లోబిన్‌ శాతం ముప్పై. అంటే చాలా ఎక్కువ. మన శరీరం మూడు శాతాన్ని మాత్రమే తట్టుకోగలదు. స్మోకింగ్‌ అలవాటు ఉన్నవాళ్లు పది శాతం వరకూ తట్టుకుంటారు. కానీ ముప్పై శాతం చేరుకుందంటే ప్రాణాపాయమే.  మనం పీల్చుకునే ఆక్సిజన్, రక్తంలో ఉన్న హీమోగ్లోబిన్‌తో కలుస్తుంది. అలారక్తం, శరీరంలోని అన్ని భాగాలకు, అన్ని కణాలకు చేరడం వల్ల, వాటికి ఆక్సిజన్‌ నిరంతరంగా అందుతుంది. అయితే కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్, ఆక్సిజన్‌ కన్నా తొందరగా, సులువుగా హీమోగ్లోబిన్‌తో కలసి కార్బాక్సీహీమోగ్లోబిన్‌ను ఏర్పరుస్తుంది. అందువల్ల ఆక్సిజన్‌ రక్తంతో కలవడం ఆగిపోతుంది. ఫలితంగా శరీర భాగాలకు గానీ, కణాలకు గానీ ఆక్సిజన్‌ అందదు. ఆ విధంగా కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌  ఒక విషంలా పనిచేస్తుంది. అలా ఏర్పడే ఆక్సిజన్‌ కొరత వల్ల ఊపిరి అందకపోవడం, అపస్మారకంలోకి పోవడం, కొన్ని సార్లు కోమాలోకి వెళ్ళడం, మరణం సంభవించడం, వికారంగా అనిపించడం, వాంతులు కావడం, శరీరంలోని కొన్ని భాగాలపై చెర్రీ రెడ్‌ రంగు మచ్చలు ఏర్పడడం లాంటివి జరుగుతాయి. మనం ఆ ఇంటికి వెళితే, ఈ విషప్రయోగం ఎలా జరిగిందో తెలుసుకోవచ్చు’ అన్నాడు వసంత్‌.  ∙∙  నేరుగా కారు గ్యారేజ్‌లోకి దారి తీశాడు వసంత్‌ .. ఎస్సై అంబరీష్‌తో. గ్యారేజ్‌ అంతా క్షుణ్ణంగా పరిశీలిస్తూ గోడమీద ఉన్న ఓ  మచ్చను చూపిస్తూ ‘ఇది చూశారా? కారు సైలెన్సర్‌కి ఎదురుగా ఉంది. సైలెన్సర్‌ నుంచి వచ్చిన వాయువుల తాకిడికి ఈ మచ్చ ఏర్పడింది. అయితే ఇది ఇంత స్పష్టంగా ఏర్పడిందంటే, కారు ఇంజన్‌ను  కనీసం అరగంటయినా ఆన్‌లో ఉంచి ఉండాలి. అవునా?’ అడిగాడు వసంత్‌.  ‘అవును. అయితే?’ అడిగాడు అంబరీష్‌.  ‘హంతకుడు చాలా తెలివిగా ప్లాన్‌ చేశాడు. మా అక్క కాళ్ళు, చేతులూ కట్టేసి అరవకుండా నోట్లో కర్చీఫ్‌ కుక్కి, ఇదిగో ఈ సైలెన్సర్‌ ఎదురుగా తన ముఖం ఉండేటట్లు బంధించి చాలాసేపు సెలెన్సర్‌ నుంచి వాయువును పీల్చుకునేలా చేశాడు. ఇది పాతకారు కాబట్టి ఆ వాయువుల్లో కార్బన్‌ మోనాక్సైడ్‌ శాతం ఎక్కువగా ఉండే ఉంటుంది. ఆ విధంగా ఆ విషప్రయోగం చేశాడు. దాంతో మా అక్క అపస్మారక స్థితిలోకి వెళ్ళిపోయుంటుంది. అప్పుడు ఆమెను బెడ్‌ రూమ్‌లోకి మార్చి ఉంటాడు. కట్టిన తాళ్ళను మాయం చేశాడు గానీ, కర్చీఫ్‌ అక్కడే పడిపోయినట్లు గుర్తించి ఉండడు ఆ గాభరాలో. అదే మనకు ఆధారం అయింది. పాపం ఇదేమీ తెలియని మా బావ ఇంట్లోకి వచ్చి చూసేసరికి, మా అక్క చావు బతుకుల్లో కనిపించింది. కళ్ళ ముందే భార్య చనిపోవడం చూసిన మా బావ ఎంత క్షోభ అనుభవించి ఉంటాడో’ అన్నాడు బాధగా.  ‘మీరంత బాధ పడిపోకండి. హంతకుడు మీ బావేనని మా సీఐ అనుమానం’ అనగానే, తెల్లమొహం వేశాడు వసంత్‌. ‘ఇది హత్య కావచ్చనే అనుమానం వచ్చిన వెంటనే, ఆయన తనదైన శైలిలో దర్యాప్తు మొదలుపెట్టారు. చాలా విషయాలు బయటపడ్డాయి. మీ బావ ఒక మేకవన్నె పులి. భార్య మీద అనుమానం పెంచుకున్నాడు. అదే అతన్ని హత్యకు ఉసిగొల్పి ఉండవచ్చునని భావించాం. హత్య వేరే వాళ్లెవరూ చేసినట్లు ఆధారాలు దొరకలేదు. మీరు ఎప్పుడయితే రంగంలోకి దిగారో అప్పటి నుంచి అతనికి బెంగ పట్టుకుంది. అందుకే ఇక్కడి నుంచి వెళ్లిపోవడానికి ఏర్పాట్లు చేసుకుంటున్నాడని మా వాళ్ళు పసిగట్టారు. ఇప్పుడు హత్య ఎలా జరిగిందన్న విషయమూ స్పష్టమైంది. సాక్ష్యాలూ ఎదురుగా ఉన్నాయి. ఈ విషయం మా సీఐకి చెప్పాలి. వెంటనే రాజీవ్‌ను పట్టుకోవాలి’ అంటూ మొబైల్‌ ఫోన్‌ తీశాడు ఎస్సై అంబరీష్‌. చదవండి: Crime Story: మోస్ట్‌ వాంటెట్‌.. పరిణీత ఎందుకలా చేసిందో తెలిసి అందరూ షాక్‌! క్రైమ్‌ స్టోరీ: హంతకుడెవరు.. అసలు ట్విస్ట్‌ తెలిసిన తర్వాత!

సాయంత్రం నుండి హోరున వర్షం కురుస్తూనే ఉంది. అక్కడికి ఎడమపక్కగా ఒక పోలీసుస్టేషన్‌.  ఆ స్టేషన్‌లో ఆకాష్‌ గుప్తా, రజని దంపతులు.. సీఐ నచికేత ఎదురుగా కూర్చుని ఉన్నారు. తన చేతిలో ఉన్న కంప్లైంట్‌ ను దీక్షగా చదువుతున్నాడు నచికేత. కొద్దిసేపటి తరువాత వారిని చూస్తూ.. ‘ఇది చాలా క్లిష్టమైన సమస్యలా ఉంది. మనం ఘోరా బాబా ఆశ్రమానికి వెళదాం. వారెంటుతో ఆశ్రమానికి వెళ్ళాలి కాబట్టి మీరు అప్పటివరకు నిరీక్షించక తప్పదు’ అన్నాడు.  ∙∙  ‘నేను దైవాంశసంభూతుడిని. నన్ను నమ్ముకున్న వారికి అంతా మంచే జరుగుతుంది. మీ సమస్యలు, కష్టాలు నాతో చెప్పుకోండి. నేను వాటిని తీర్చి మీకు ముక్తిని ప్రసాదిస్తాను’  ఎప్పటినుండో సాగుతున్న ఘోరాబాబా ప్రసంగం ముగిసింది.   అది గమనించిన బాబా ప్రధానశిష్యులు నలుగురు మెరుపువేగంతో కదిలి ఘోరాబాబా చుట్టూ కవచంలా ఏర్పడ్డారు. రక్షకవలయం నడుమ ఘోరాబాబా లోపలికి వెళ్ళిపోయాడు. అక్కడున్న భక్తులు దూరం నుండే ఘోరాబాబాకి జై అని నినాదాలు చేయసాగారు. వారిని అనుక్షణం బాబా శిష్యులు అప్రమత్తులై డేగకళ్లతో కాపలా కాస్తున్నారు. చిన్న చీమ కూడా లోపలికి జొరబడకుండా ఆశ్రమం అంతటా కట్టుదిట్టమైన ఏర్పాట్లు చేసి ఉన్నాయి. ఘోరాబాబా దర్శనానికి అప్పుడప్పుడు వచ్చే పరిణీత.. గత కొంతకాలంగా  ఆశ్రమంలోనే ఉంటూ అక్కడికి వచ్చే భక్తులను, అక్కడి ఏర్పాట్లను పర్యవేక్షిస్తూ అన్ని పనుల్లో చురుకుగా పాల్గొంటోంది. ఘోరాబాబా మన్ననలు చూరగొని ప్రియమైన శిష్యురాలిగా మారిపోయింది.   అది ఒక విశాలమైన హాలు. అక్కడున్న వేదిక మీది వెండి సింహాసనంపై ఘోరాబాబా ఆసీనుడయ్యాడు.   ఘోరాబాబా చుట్టూ శిష్యులు కవచంలా నిలబడి ఉన్నారు. ఘోరాబాబా తల చుట్టూ తెల్లటి కాంతివలయం మెరిసిపోతూ ఉంది. అందరినీ చూస్తున్న ఘోరాబాబా ‘భక్తులారా..  మీ అందరిని ఉద్ధరించడానికే అవతరించాను. మీ మీ కష్టాలన్నీ నాతో విన్నవించుకోండి’ అని పలుకుతూ తన చేతిని గాలిలో తిప్పాడు. వెంటనే   విభూది ప్రత్యక్షమైంది. ఆ విభూదిని అక్కడున్న భక్తులు అందరి మీదా పడేటట్టు ఊదాడు ఘోరాబాబా. ఆ విభూది అందరి మీద పడగానే వారందరూ తన్మయత్వంతో వివశులై మంత్రముగ్ధుల్లా మారిపోయారు. తర్వాత ఘోరాబాబా ప్రసంగించడం మొదలుపెట్టాడు. ఆ ప్రసంగాన్ని అక్కడున్నవారందరూ ఎంతో శ్రద్ధగా వినసాగారు. వెండి సింహాసనం నుండి దిగిన ఘోరాబాబా సింహాసనం వెనుక భాగం వైపు ఉన్న ఒక మీటను నొక్కాడు. అది నొక్కగానే సింహాసనం పక్కకి జరిగి వేదిక కిందకు మెట్లు కనిపించాయి. అక్కడే ఉన్న పరిణీతను భక్తులు ఇచ్చిన కానుకల పళ్ళేన్ని పట్టుకుని తన వెంట రమ్మన్నాడు. అక్కడకు వచ్చిన పరిణీత ఆ వేదిక కింద ఉన్న మెట్లను చూసి ఆశ్చర్యపోయింది. ఇంతలో ఒక శిష్యుడు పరుగుపరుగున అక్కడికి వచ్చాడు.. ‘బాబా.. మీకోసం సీఐ వచ్చాడు’ అంటూ. అది వినగానే ఘోరాబాబా.. పరిణీతతో పాటు బయటకు వచ్చాడు. అక్కడ సీఐ నచికేతతో పాటు ఆకాష్‌ గుప్తా, రజని ఉన్నారు. వారిని చూసిన ఘోరాబాబా ఆశ్చర్యపోయాడు. వారందరినీ అక్కడ చూసిన పరిణీత ఒక్కసారిగా ఉలిక్కిపడింది. కారణం ఆకాష్‌ గుప్తా, రజని.. ఆమె తల్లిదండ్రులు కావడమే. ఘోరాబాబా.. నచికేతను చూస్తూ ‘ సీఐ గారూ.. మా ఆశ్రమాన్ని సందర్శించడానికి కారణం?’ అని అడిగాడు. ‘నేను తమరి ఆశ్రమం సందర్శించడానికి రాలేదు. వారెంటుతో వచ్చాను. మీరు.. పరిణీత అనే అమ్మాయిని మీ ఆశ్రమం నుండి పంపించకుండా బంధించినట్టు మాకు కంప్లయింట్‌ వచ్చింది. అందుకుగాను మీ మీద, మీ ఆశ్రమం మీద చర్యలు తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది’ అన్నాడు పీఐ నచికేత. ఆ మాటకు  తెలియని కలవరపాటుకు గురైనా కనిపించకుండా సర్దుకున్న ఘోరాబాబా..  ‘పరిణీత ఇక్కడే ఉంది. నేను కానీ మా ఆశ్రమంలో ఇంకెవరు కానీ ఆమెను బంధించలేదు’ అన్నాడు.   నచికేత.. పరిణీత వద్దకు వెళ్ళాడు.   ‘పరిణీతగారూ.. మీరిలా మీ తల్లిదండ్రులను వదిలి ఇక్కడ ఉండటం సమంజసం కాదు. మీరు వెంటనే మీ పేరెంట్స్‌తో వెళ్లడం మంచిది’ అని చెప్పాడు.  ‘చూడండి సర్‌.. నేనెక్కడ ఉండాలో నాకు బాగా తెలుసు. అదీ కాక నేను మేజర్‌ని. మేజర్‌కి తాను ఎక్కడ ఉండాలో నిర్ణయించుకునే హక్కు కూడా ఉంటుందని మీకు బాగా తెలుసనుకుంటాను. దయచేసి మీరందరూ ఇక్కడనుండి వెళ్లిపోండి’ అంది పరిణీత. జరుగుతున్నదంతా నిర్వికారంగా ఘోరాబాబా,  ఏం జరుగుతుందా అనే ఉత్కంఠ తో శిష్యులు, కన్నీటితో పరిణీత తల్లిదండ్రులు చూస్తున్నారు. ‘మీరు మేజర్‌ అవునో కాదో  తెలుసుకోవడానికి ఏవైనా ఆధారాలు ఉన్నాయా?’ అడిగాడు నచికేత. తన చేతిలో ఉన్న ఒక ఫైలును నచికేతకు అందించింది పరిణీత ‘ఇది చూడండి’ అంటూ. అందులో ఉన్న సర్టిఫికెట్స్‌ను పరిశీలనగా చూస్తున్న నచికేతకు ఒక కాగితాన్ని చూడగానే కళ్ళు పెద్దవయ్యాయి. అది పరిణీత జర్నలిజంలో మాస్టర్స్‌ చేసిన సర్టిఫికెట్‌. అప్పుడర్థమైంది నచికేతకు పరిణీత అక్కడ ఎందుకు ఉందో!  ఆ సంఘటన జరిగిన నెల రోజులకు..                                                               ఘోరాబాబా ఆశ్రమం అంతా గగ్గోలుగా ఉంది. ఆ ఆవరణంతా  పోలీసులు.. మీడియాతో నిండి ఉంది. కొద్దిసేపటిలో సీఐ నచికేత.. ఘోరాబాబాను అరెస్ట్‌ చేసి తీసుకెళ్లిపోయాడు. ∙∙  ఆ వేళ.. కోర్టు హాలు అంతా కిక్కిరిసి ఉంది. ఫైల్‌ చేయబడిన ఘోరాబాబా కేసు తీర్పు ఇవ్వబోతున్నారు జడ్జిగారు. సీఐ నచికేత.. ప్రత్యేక భద్రత నడుమ పరిణీత తల్లిదండ్రులను కోర్టుకు రప్పించాడు. ఒకపక్క కోర్టుబోనులో పరిణీత.. మరోపక్క బోనులో కళ్ళనిండా క్రోధంతో ఘోరాబాబా.. జడ్జిగారు పర్మిషన్‌ ఇవ్వగానే పరిణీత చెప్పడం మొదలుపెట్టింది. ‘జడ్జిగారూ.. నా పేరు పరిణీత. నేను జర్నలిజంలో మాస్టర్స్‌ చేశాను. ఒకరోజు నా ఫ్రెండ్‌..  ఘోరాబాబా ఆశ్రమానికి వెళదామని నన్ను తీసుకువెళ్ళింది. ఘోరాబాబా చుట్టూ ఉన్న వారందరూ భక్తి పేరుతో హిప్నాటిజమ్‌కు గురైనట్టు అనిపించింది. ఆశ్రమంలో దృశ్యాలు కుతూహలం కలిగించాయి. తెలుసుకోవాలనే ఆసక్తిని రేకెత్తించాయి. ఓ సామాన్యురాలిగా ఆశ్రమానికి రెగ్యులర్‌గా వెళ్లడం మొదలుపెట్టాను. ఘోరాబాబాకు ప్రియమైన శిష్యురాలిగా మారిపోయాను. అక్కడ భక్తి ముసుగులో ఎన్నో అక్రమాలు జరుగుతున్నాయని గ్రహించాను. వాటిని అందరికి తెలియచేసి ఘోరాబాబా నిజస్వరూపం బయటపెట్టాలని నిశ్చయించుకున్నాను. నిజానికి అది ఓ సాహసమే. అయినా నేను వెనకాడలేదు.   హిప్నాటిజం అనేది ఒక నమ్మకం. దాన్ని గారడిగా మర్చి.. మాస్‌ హిస్టీరియాను సృష్టిస్తూ..  చిన్న చిన్న ట్రిక్స్‌తో, తనకు తనే మహాయోగిగా ప్రచారం చేసుకుంటూ అమాయకులను టార్గెట్‌ చేస్తున్నాడు ఈ ఘోరాబాబా. ఆ ఘోరాలను నా కళ్లకు అమర్చిన ‘స్పై కెమెరా లెన్స్‌’ తో షూట్‌ చేశాను. ఘోరాబాబా చేసే ప్రతి గారడీ ప్రజలు చూడాలి. అందుకు అవకాశం ఇవ్వండి మిలార్డ్‌’ అంటూ తన దగ్గరున్న ఫుటేజీని జడ్జిగారికి  అందించింది పరిణీత.  ఆమె ధైర్యసాహసాలకు ముచ్చటపడ్డారు అక్కడున్నవారంతా.   ఆ ఫుటేజీని స్క్రీన్‌ మీద ప్లే చేయాల్సిందిగా జడ్జిగారు అనుమతినిచ్చారు.  అనుమతి అందడమే ఆలస్యం ఘోరాబాబా లీలలన్నీ ఒక్కొక్కటిగా ల్యాప్‌టాప్‌ స్క్రీన్‌ మీద కనిపించసాగాయి.   ‘ఒక గదిలో ఘోరాబాబా తన శిష్యులను హిప్నటైజ్‌ చేస్తున్నాడు. వారందరూ ఏదో మత్తులో ఉన్నట్టు ఊగిపోతున్నారు. ఘోరాబాబాను వాళ్ళందరూ దేవుడని పొగుడుతూ కాళ్ళమీద పడి మొక్కుతున్నారు. తెల్లటి విభూదిని తీసుకొచ్చి అందులో ఏదో కలిపాడు ఘోరాబాబా. ఆ విభూదిని భక్తుల మీద చల్లడానికి ఉపయోగిస్తున్నారు. మరొకచోట అక్కడున్న అమ్మాయిలను కొంతమంది శిష్యులు ఘోరాబాబాకు లొంగిపొమ్మని లేదంటే మీ కుటుంబాలను అన్యాయం చేస్తామని బెదిరిస్తున్నారు. మరొకచోట పెద్ద ఎత్తున స్మగ్లింగ్‌ వ్యాపారం చేస్తున్నారు. ఇవన్నీ ఘోరాబాబా ఆశ్రమం అండర్‌ గ్రౌండ్‌లో జరుగుతున్నాయి. ఆశ్రమానికి అండర్‌ గ్రౌండ్‌ ఉందని ఎవరికీ తెలియదని ఘోరాబాబా.. పరిణీతకు చెప్పడం కూడా అందులో ఉంది.  ప్రజల అమాయకత్వాన్ని.. భక్తివిశ్వాసాలను వ్యాపారంగా మార్చుకుంటున్న ఆ ఘోరమైన దృశ్యాలు ఘోరాబాబా వికృత ఆలోచనలకు అద్దం పడుతున్నాయి.  అంతా చూసిన జడ్జిగారు.. ఆ వీడియోలను తక్షణమే ప్రజాతీర్పు కోసం టెలికాస్ట్‌ చేయమని ఆదేశాలు ఇచ్చారు. ∙∙  టీవీల్లో ఘోరాబాబా అకృత్యాలు ప్రసారమవడం మొదలయ్యాయి. ఇది జరిగిన నిమిషాల వ్యవధిలోనే ఘోరాబాబా ఆశ్రమాలు, సంస్థలు భక్తుల ఆగ్రహానికి నేలమట్టమవసాగాయి. ∙∙  ప్రజా తీర్పు తర్వాత.. కోర్టు తీర్పూ వెలువడింది.   ఏడుచువ్వల మధ్య.. కటిక నేల మీద పడుకుని సీలింగ్‌ వంక వెర్రిచూపులు చూస్తూ కాలక్షేపం చేయసాగాడు ఘోరాబాబా. చదవండి: కథ: ఋణం.. తండ్రి ఋణం నుంచి పిల్లలు తప్పుకోగలరా?

రేపటినుంచి నాన్న సంవత్సరీకాలు. సంవత్సరీకాలకు ముందు రోజు కనుక, నాన్న కచ్చితంగా వస్తారని అనుకుంటూనే వున్నాను. అనుకుంటున్నట్లుగానే నా పడక గది కిటికీ అవతల, చీకట్లో.. పొగాకు కంపు కొట్టే ఒక నీడగా, నాన్న  నిలబడి వున్నారని గమనించాను. మరో ప్రపంచం నుంచి వచ్చే వ్యక్తావ్యక్త  మాటలతో కిటికీ ఊచలకు దగ్గరగా వచ్చి నిలబడి వున్నారు నాన్న .    ‘నేను వస్తానని నువ్వు అనుకోలేదు కదూ?’ నాన్న అడిగారు. ‘వస్తారు.. వస్తారనే అనుకున్నాను’ చీకటితో చెప్పాను నేను.   ‘మరేమీటీ ఇలా చేశావు? రాత్రి హాయిగా తినేశావు.. ఫలహారం తీసుకోకుండా?’ ‘ఈ  రాత్రికి ఫలహారం తిని వుండాలని అనిపించలేదు’ ‘తద్దినం ముందు రోజు రాత్రి.. ఈ ఒక్క పూటే కదా! ఈ ఒక్క పూట కూడా భోజనం చేయకుండా .. ఫలహారం తిని ఉండాలని అనిపించలేదు కదూ! పొట్ట నిండా తినేశావు’ ‘తినాలని అనుకోలేదు నాన్నా..! మిత్రుడొక్కడు వచ్చాడు, అనుకోకుండా. నెలల తరువాత కలిశాం కదా! హోటల్‌కు వెళ్దాం రా.. అన్నాడు. వెళ్ళాను. వెళ్ళాక.. రెండు పెగ్గులు తాగాను. కొంత మటన్‌ కూడా తిన్నాను’ ‘బాగుంది.. చాలా బాగుంది. తద్దినం ముందు రోజు రాత్రి  చేసిన భోజనం ఇదన్న మాట’ అర్థవంతంగా మూలిగారు నాన్న.  ‘సంవత్సరానికోసారైనా నాన్నగురించి నీ చిన్న చిన్న సరదాలు కూడా వదులోకోలేవన్న మాట’ చీకట్లో నాన్న ముఖం కనబడలేదు. లేకపోయినా నాన్నకి ఇప్పుడు ముఖం అంటూ ఒకటుందా? ఇప్పుడు నాన్న పొగాకు తాలూకు చిక్కని కంపుతో కూడిన ఒక జ్ఞాపకం మాత్రం కదా! జిగురుగా వున్న చీకట్లో కొబ్బరి పీచుతో చేసిన తాడు నేలను రాసుకున్నప్పుడు వచ్చే సవ్వడితో కదిలే నీడ కదా! నాన్న అంటే అంతకు మించి ఏమిటి ఇప్పుడు? కాదు, కాదు మరొకటి కూడా వుంది. కొంతకాలంగా మమ్మల్ని వేధిస్తున్న ఒక సంతకం తాలూకు జ్ఞాపకం కూడా వుంది, నాన్న అంటే! కాసేపు ఇద్దరం మాట్లాడుకోలేదు. కాసేపు పోయాక నేనే ఊరకనే అడిగాను ..‘అక్కడ కుశలమేనా, మీకు?’ ‘కుశలమే’ నాన్న చిన్నగా నవ్వారని తోచింది నాకు.   ‘ఇప్పుడు నేను స్వర్గంలో వున్నానా? నరకంలో వున్నానా? అని అనుకుంటూ వుంటారు కదూ మీరంతా! నాకు తెలుసు, మీకు తెలిసిన.. లేకపోతే మీరు విన్న, నా పనులన్నిటినీ ఏరి విడదీసి త్రాసులో తూకం చూసి లెక్కవేసి చూసి అనుకుంటారు మీరు.. నేను స్వర్గంలో వున్నానా.. నరకంలో వున్నానా అని. అలా తేల్చేస్తారు ఆ విషయం. నువ్వు చెప్తావు స్వర్గానికి వేళ్లారని. నీ తమ్ముడు చెప్తాడు నరకంలో వున్నారని. మీ అక్క ఏం చెప్తుందనేది నాకు కచ్చితంగా తెలుసు. స్వర్గానికన్నా ఉన్నతమైన చోటు ఏదైనా ఒకటి వుంటే,  నాన్న అక్కడ ఉన్నారని చెప్తుంది అది’ ‘మేం అలా ఏం ఆలోచించడం లేదు నాన్నా!’ ‘అలా ఆలోచించకపోతే చాలా మంచిది. ఆ రోజుల్లో కాలానుగుణంగా నేను చేసినవి లెక్క వేసి బేరీజు వెయ్యకపోవడమే మంచిది. బతికి వున్నప్పుడు, ప్రతి ఒకడూ ఏదేదో చేస్తాడు. చెడ్డ పనులు చేస్తాడు. కొన్ని మంచి పనులు కూడా చేస్తాడు. ఇప్పుడు చనిపోయాక, ఇక్కడ వున్నప్పుడు ఆ మంచీచెడుల లెక్క చూడడం అనవసరం. ప్రతి ఒకడికి తనదైన దృక్పథం ఒకటి వుంటుంది కదా. అందువల్ల చూసేవీ.. తెలుసుకునేవీ భిన్నంగా వుంటాయి. లాంగ్‌ సైటు, షార్ట్‌ సైటు అనేది  కేవలం వైద్యుల మాటే కాదూ. కేవలం కనులకు సంబంధించినదీ కాదు. కళ్లెదుట వున్నవి కూడా చూడలేకపోతున్నారు కొందరు. కానీ దూరంగా వున్నవాటి గురించి కచ్చితంగా చెప్పగలం అని అనుకుంటున్నారు. కళ్ళద్దాలు మార్చుకుంటే మార్చగలిగేది కాదు కదా, మనుషుల దృక్పథం’ ‘మేం మీ గురించి మాట్లాడుకుంటూ వుంటాం. మిమ్మల్ని తలచుకుంటూ వుంటాం’ మధ్యన దూరి అన్నాను నేను. ‘మంచిది. కానీ కేవలం జన్మనిచ్చిన ఒక వ్యక్తిగా వద్దు. నేను లేకపోయినా మీరు ముగ్గురూ పుట్టేవారు.. ఎక్కడెక్కడో. నాకు ఆ నమ్మకం వుంది. బహుశా ఈ పోలికలతో, ఈ రూపులతో ఇక్కడ పుట్టకపోయివుండవచ్చు. ఒక పువ్వుగా.. చెట్టుగా.. జంతువుగా అదీ కాకపోతే మనిషిగా కూడా పుట్టివుండవచ్చు. వీటి మధ్య అంతరాలేమిటీ? అన్నిటిలోనూ ఒక ప్రాణం కొట్టుకుంటుంది కదా. మానవజన్మ అనేది పుణ్యం చేసినవాళ్ళకు మాత్రం దక్కేదని నేను నమ్మటంలేదు బాబూ’ ‘మీ పిల్లలుగా పుట్టడం వల్ల మాకు మంచే జరిగింది. చెప్పుకోదగ్గ ఇబ్బందులేం ఎదుర్కొలేదు మేం’ నా గొంతులో పూర్తి నమ్మకం తొణకిసలాడిందని నాకే అనిపించలేదు.   నాన్న నవ్వారు. నవ్వే అలవాటు లేదు అతనికి. అది తెచ్చిపెట్టుకున్న నవ్వేనని అనిపించింది.  కిటికీ అవతల మందారాకులు కదిలాయి. జిగురు నిండిన చీకటి వాటికి అంటుకుంటున్నాయి.  ‘తద్దినం ముందు రోజు రాత్రి భోజనమైనా త్యాగం చేయలేని నువ్వేనా బాబూ .. ఈ మాటలంటున్నది? వద్దులే. పిల్లలను ఏదైనా అడిగి పుచ్చుకోవటమూ, వాళ్ళ వద్దనుంచి ఏదైనా ఆశించటమూ సరికాదు. మీరు ఎలా  ప్రవర్తించాలో చెప్పడానికి నేను ఎవరినీ? చచ్చి మట్టిలో కలిశాక నేనెవరినీ?’ ఆ మాటలు పరుషంగా తోచాయి నాకు. సాధారణంగా నాన్న అంత పరుషంగా మాట్లాడరు.  ‘కావాలని చేయలేదు నాన్నా..!’ నా గొంతు జీరబోయింది. ‘చాలా దూరం నుంచి వచ్చాడు వాడు. నా మిత్రుడు. ఒకసారి కలుద్దాం అంటే వెళ్ళాను. సంవత్సరాలు గడిచాక వచ్చాడు. కానీ వాడు వచ్చిన రోజు..’ ‘అందువల్లనేం కాదు బాబూ.. అది అలా రాసిపెట్టి వుంది అంతే. అందుకే అలా జరిగింది. ఇదంతా ఒకొక్కరి మనస్తత్వాన్ని బట్టి కదా . అయినా ఏడాదికోసారి రెండు రోజులు పెద్దల కోసం కొన్నిటితో రాజీ పడడం మంచిది. ఆ రెండు రోజులైనా చేయవలసినదేముంది? వారిని మనసులో తలచుకొని నాలుగు మెతుకులు సమర్పించడం. అంతే కదా!’ నేను మాట్లాడలేదు. నాన్న నన్ను దోషిగా నిలబెట్టే విధంగా మాట్లాడడం నాకు నచ్చలేదు. గాటుగా జవాబు చెప్పడం తెలియక కాదు. కానీ వద్దనుకున్నాను. ఇలా ఎప్పుడూ మాట్లాడేవారు కాదు నాన్న. ఈ రోజు.. ఈ రోజు గత సంవత్సర కాలంగా ఏరి సేకరించి కట్టిన మాటల మూట ఇప్పుడు ఇక్కడ విప్పుతున్నారు  కాబోలు! ‘అనవసరమైన విషయాలు మాట్లాడి మీ సమయమంతా వృథా చేశాను కదూ?’ నాన్న చెప్పడం విన్నాను. ‘పోనీ అందరూ కులాసేనా?’ ‘ఓ, అలా అలా గడుపుతున్నాం’ ‘కొన్ని విషయాలు నాకూ తెలిశాయనుకో’ ఒక చిరునవ్వు నవ్వారు నాన్న. అంటే, నాన్నకి అది కూడా తెలిసిందనా ఉద్దేశం! కొంత కాలంగా మమ్మల్ని వేధిస్తున్న ఆ సంతకం గురించి కూడా తెలిసి వుండాలి. గట్టి నీలి రంగు కాగితం మీద వున్న ఆ సంతకం! ‘బాబూ.. నువ్వు నా పెద్ద కొడుకువి కనుక, ఈ మాట చెప్పడం లేదు. నువ్వు మంచివాడివి అనుకొని చెప్తున్నాను. బతకడం కోసం మీరు తీసే ఈ పరుగు చూస్తున్నప్పుడు నాకు, అప్పుడప్పుడు బాధ కలుగుతోంది. బల్లిలా పైకి పాకి ఇతరులను పడకొట్టి డబ్బు సంపాదించడం అంత అవసరమా? ఉన్నదాంట్లో సంతృప్తిగా గడుపుకోవచ్చుగా? ఈ ఉరుకుల పరుగుల జీవితంలో కాసేపైనా  ప్రశాంతంగా, అందరితో కలసి కూర్చోవటం కుదురుతోందా మీకు?’ ‘నాన్నా.. నువ్వు  అలాగే మాట్లాడుతావు. ఇప్పుడు కాలం మారిపోయింది. ఇవి పోటీ రోజులు. నాలుగు డబ్బులు, డబ్బులుగా చేతిలో లేకపోతే మనిషికి విలువ లేదు. అక్కడ కొంత, ఇక్కడ కొంత భూమి ఉన్నంత మాత్రాన ప్రయోజనం ఏమీలేదు’ ‘భూమి తాలూకు ప్రయోజనం తెలిసేది భూమిలేని రోజుల్లోనే. జనాభా పెరిగిన కొద్ది వాటా వేసి వాటా వేసి ఒకరికి అడుగు మట్టి కూడా లేని స్థితికి వస్తే , భవిష్యత్తులో పిల్లలకు గుప్పెడు మట్టి కూడా వుండదు ఆడుకోవడానికి’ మాటలు అటు వైపు మళ్లడం నచ్చలేదు నాకు. నేను చెప్పేవి అర్థం చేసుకోలేరు నాన్న. నాన్న చెప్పేది నేను కూడా! ‘అమ్మ పెందరాడే పడుకుంది’ విషయం మార్చడం కోసం అన్నాను నేను.  ‘చూశాను. కానీ ఈ రాత్రి అంత సుళువుగా నిద్రపోదు అది’ ‘అక్క, బావ, తమ్ముడు.. అందరూ అవతల వున్నారు’ ‘అదీ చూశాను’ ‘మీ కోసం ఎదురు చూస్తూ వున్నారు వాళ్ళు’ ‘ఏమిటీ! ఎదురు చూస్తున్నారా? ఎందుకు?’ ఒక క్షణం మాట్లాడలేక పోయాను. ఎలా మొదలుపెట్టాలో తెలియక .. చీకట్లోని నీడల కదలికలను చూస్తూ మెల్లగా చెప్పాను ‘ఒక సంతకం గురించి’ ‘సంతకమా? ఏ సంతకం?’ ‘నాన్నా.. మీరు బ్యాంకులో అప్పుతీసుకున్నారు కదా! మూడేళ్లు గడిచాయి కనుక ఋణపత్రం తిరిగి రాయించాలి. అలా చేయాలంటే హక్కుదారులైన మేమందరం సంతకం చేయాలని చెప్తున్నారు బ్యాంకు వాళ్ళు’ ‘దానికేముంది? సంతకం చేయండి. సంతకం చేయకపోయినా.. ఆ బాధ్యత నుంచి మీరు తప్పించుకోలేరు కదా! తాకట్టు పెట్టిన వస్తువు సంగతి... ’ ‘అది తెలుసు. అయినా అలా గుడ్డిగా సంతకం పెట్టడమంటే.. నాకు అభ్యంతరం లేదనుకో’ ‘అయితే, అభ్యంతరం ఎవరికి?’ ‘బావగారికి’ చెప్పలేక చెప్పాను నేను.‘ఎంత చెప్పినా ఎన్ని రకాలుగా చెప్పినా ఒప్పుకోవడం లేదు అతను. అతను ఒప్పుకోనిదే అక్క సంతకం పెట్టదు కదా ’ ‘అలాగా?’ గట్టిగా ఒకసారి మూలిగారు నాన్న. మందారాకులు ఒకసారి కదిలాయి. పొగాకు కంపు వచ్చింది మరీ ఘాటుగా. కిటికీ ఊచల పై ముఖం ఆనించి నన్ను ఉరిమి ఉరిమి చూస్తూ నిలబడి వుండవచ్చు నాన్న. అపరిచితమైన ఒక వేడి నా ముఖానికి తగిలింది. ‘ఎందుకు ఆ అప్పు చేశానని నీకు తెలుసుగా’ ‘తెలుసు.. తమ్ముడి సీటు కోసం’  ‘ఆ తరువాత..’ ‘తీర్చలేకపోయారు’ ‘తీర్చవద్దని అనుకోలేదు కదా! ఎంత ప్రయత్నించినా తీర్చడం కుదరలేదు’ నాన్న అన్నారు .  ‘నాకు తెలుసు నాన్నా. నేను రెడీయే సంతకం పెట్టడానికి. కానీ బావగారు ఒప్పుకోవటం లేదు. అక్క సంతకం పెట్టాలి కదా’ ‘తమ్ముడుకి ఇంజినీర్‌ ఉద్యోగం వస్తే, అప్పు తీర్చడానికి ఎంతోకాలం పట్టదుగా’ ‘అది సరే.. కానీ ఇప్పుడు సంతకం పెట్టాలి కదా అందరూ. లేకపోతే వాళ్ళు ఒప్పుకోరు’ ‘అవును.. సంతకం పెట్టాలి. లేకపోతే ఎలాగా?’ ‘కానీ బావ..’ ‘ ఏం చేస్తాడట?’ ‘వస్తువు వాళ్ళను తీసుకొమంటున్నాడు’ ‘బాగుంది. వస్తువు అంటే ఈ ఇల్లూ.. ఈ జాగా కదా!’ తరతరాలు బతికిన మన తరవాడు (మాతృసామ్యవ్యవస్థలోని ఉమ్మడి కుటుంబ నివాసం) వేలం వేస్తే ఇతర కులస్తులు లాగేస్కోరూ..! అది అతనికి తెలియదా?’ ‘అలా చెప్పడంలేదు బావ. ఇది అతని పద్ధతట. ఎవరు చేసిన అప్పు వారే తీర్చాలట. అతను ఎవరినీ అప్పు అడగడు. ఎవరికీ అప్పు ఇవ్వడు కూడా. అందువల్ల ఇంకొకరి అప్పు తీర్చడం ఇష్టంలేదు అతనికి’ ‘అంటే..?’ ‘నాన్నా.. నీకు తెలుసుగా అతని స్వభావం. అతనికి మొండిపట్టుదల ఎక్కువ. ఎన్నో రకాలుగా చెప్పి చూశాను’ ‘అయితే..’ నాన్న నిట్టూర్చడం వినబడింది నాకు. ‘అయితే ఇక ఒకటే మార్గం. ఈ అప్పుకోసం నేను మరో జన్మ ఎత్తాలి. ఇప్పుడు మరో సంతకం పెట్టాలంటే నాకు వేళ్ళు లేవుగా. అంతే కాదు చనిపోయినవాళ్ళ సంతకాలు తీసుకోరు బ్యాంకువాళ్లు’ నేనేమీ అనలేదు.  ‘ఈ అప్పుతాలూకు బాధ్యత ఒక శృంఖలంగా వుండిపోతుందని ఆ రోజు అనుకోలేదు. ఇప్పుడు తీర్చక తప్పించుకోలేను. దానికోసం ఎన్ని జన్మలు ఎత్తవలసి వస్తుందో.. ఏమో! ఆ లోగా వడ్డీ పెరిగి పెరిగి మోయలేనంత అవుతుంది. బ్యాంకువాళ్ళు అనుకుంటే నా జన్మలను అలా అలా పొడిగించుకుంటూ పోవచ్చు’ ‘నాన్నా.. నేనిప్పుడు ఏం చేయాలి?’ నాన్నకు నా మాటలు వినబడలేదేమో! తన మాటలే కొనసాగించారు .. ‘మానవ జన్మలోని తీరని గొప్ప ఋణం పూర్వీకులదని పురాణాల్లో చెప్పారు కదా! సాధారణంగా ఆలోచిస్తే ఇది తల్లిదండ్రుల రుణమే. ఆ ఋణబాధ్యత నుంచి తప్పించుకోగలమని మీరు అనుకుంటున్నారా? వాళ్ళ సంపద అయినా అప్పు అయినా ఒకేలాంటి బాధ్యతయే. అవి పంచుకొని బతకవలసిందే. దురదృష్టవంతులకు బహుశా అప్పు మాత్రమే బాధ్యతగా మిగులుతుందేమో! వాళ్ళని బాధపెట్టాలనే ఉద్దేశ్యంతో కాదుగా, అప్పు చేసి తీర్చక పోవడం. చాలా ప్రయత్నించాను నేను. అప్పు తీర్చడానికి. కుదరలేదు. గొప్ప చదువు చెప్పించాను మీకు. అక్క పెళ్ళి గొప్పగా చేశాను. నాలాంటి బడి పంతులు ఇంతకన్నా ఏం చేయగలడు?’ ‘నేను మరోసారి చెప్పి చూస్తాను. మీరు చెప్పారని కూడా చెప్తాను. అయినా ప్రయోజనం వుండదేమో’ ఏదో గుర్తుకొచ్చి నిట్టూర్చారు నాన్న. ‘మీ నెత్తి మీద ఇంత పెద్ద బరువు ఒకటి వేసి పోయాను కదా! నేనిప్పుడు మీకు అప్పు పడ్డాను. ఆ అప్పు ఎలా తీర్చగలను? ఇప్పుడు పని చేసి నాలుగు డబ్బులు సంపాదించలేను కదా. నాకు తెలిసిన పని ఒకటే.. ట్యూషన్‌ చెప్పటం. నన్ను చూస్తే ఇప్పుడు పిల్లలు పరిగెత్తి  పారిపోతారు కదరా’ కాసేపు మాట్లాడలేదు నాన్న. కిటికీ అవతల నుంచి గట్టిగా ఊపిరిపీల్చే సవ్వడి వినబడింది. నాన్న ముఖం కనబడకపోవడం మంచిదేనని అనుకున్నేను. బాధ కలిగినప్పుడు ఆ ముఖం పరుషంగా మారేది. అప్పుడు ఆ ముఖం చూస్తే భయం వేసేది. హఠాత్తుగా కోపం బుసకొడుతుంది. అప్పుడు నోటికి వచ్చినట్లు తిడుతారు. ఒక నిమిషంలో చల్లారి పోతుంది కోపం. ఆ తరువాత తిట్లు తిన్నవాళ్లను పిలిచి బుజ్జగిస్తారు  ‘పెరట్లో పశ్చిమాన ఒక పనస చెట్టు వుండేది కదా నరికేశారా?’ నాన్న అడిగారు విషయం మార్చడం కోసం అన్నట్లు.   ‘కాపు తగ్గిపోయింది. మంచి రేటు వచ్చింది. నరికేయమని పట్టుపట్టాడు తమ్ముడు’ చెప్పాను.   ‘నేను వున్నప్పుడే అడిగారు ఎందరో! పనస చెట్టు విలువ, బంగారం విలువ కన్నా తక్కువ ఏం కాదు. అయినా ఇవ్వలేదు నేను. నరికిపారేయడం సుళువే. మీరంతట మీరు ఒక మొక్కైనా నాట లేదుకదా. ఉన్నవి నరికి పారేస్తారా?’ ‘ముందు నేనొప్పుకోలేదు నాన్నా.. అయినా ఖర్చులు..’ ‘పెరట్లో కొబ్బరిచెట్లకు పాదు తీయడం వగైరాలు ఆపేశావా? అక్కడ బోలెడు జాగా వుందిగా. కొత్త మొక్కలు నాటవచ్చుగా. ఎవరూ  అటువైపు తొంగి చూడడం కూడా లేదు కాబోలు’ ‘అన్నిటికీ నేనొకడినే కదా’ మనసులో అనుకున్నాను.. ‘చెప్పడం సుళువే. ఆఫీసు పనులూ సొంత పనులూ చూసుకొని నెలకోసారి ఇక్కడకి పరిగెత్తుకురావడానికి పడే ఇబ్బంది నాకేగా తెలుసు! అమ్మ ఇక్కడ వుంది కనుకనే ఈ మాత్రమైనా’ కాసేపు మాట్లాడలేదు నాన్న. ఆ తరువాత గొంతు తగ్గించి అన్నారు.. ‘సంవత్సరానికి ఒకసారే కదా నా రాక. అది ఇలా యాంత్రికం  కావడం నాకూ నచ్చడం లేదు. బాబూ.. మీకు ఇది కేవలం ఒక తతంగం మాత్రమే. కొంత నువ్వులూ నీరూ వదిలి పిండం పెట్టేస్తే అయిపోతుంది. కానీ నాకు ఇదొక గొప్ప వరం. ఒకసారి రావడం, కాసేపు ఇక్కడిక్కడే తచ్చాడడం.. మీ అందరినీ చూడడం.. మీరు పెట్టినది స్వీకరించడం అంతా ఒక గొప్ప అనుభూతి’ సంవత్సరానికి ఒకసారి రావడం..ఆ మాట విని హడలిపోయాను. సంవత్సరీకాలు తరువాత ఈ తతంగం కొనసాగించాలని అనుకోవడం లేదుగా. ఇక ప్రతి సంవత్సరం రావల్సిన అవసరం వుండదు .  ఆ విషయం గురించి కచ్చితంగానే చెప్పింది అక్క. తద్దినం పేరు చెప్పుకొని ప్రతి సంవత్సరం రావడం కుదరదని ఎప్పుడో రాసింది. డబ్బు ఖర్చు మాత్రమే కాదు బావగారి సెలవు.. తన సెలవు.. పిల్లల పరీక్షలు.. అన్నీ సమస్యలే! అక్క, బావ బొంబాయిలో వుంటారు. వాళ్ళతో పోలిస్తే నేను దగ్గరలోనే ఉన్నాను. అయినా సెలవు దొరకటం నాకూ కష్టమే. తమ్ముడికి ఎక్కడ ఉద్యోగం వస్తుందో తెలియదుగా. సమస్య వినగానే పరిష్కార మార్గం చెప్పాడు మేనమామ ..‘ఈ రోజుల్లో ప్రతి సంవత్సరం తద్దినం పెట్టేవాళ్ళు ఎవరున్నారు? అంత తీరిక ఎవరికుంది? అందరూ ‘బిజీ’ కదా. అందువల్ల శాశ్వతంగా ఒక పని చేయవచ్చు. దానికి తగిన విధానాలు కూడా వున్నాయి కదా. వాటి వల్ల మీనాన్నకి మాత్రమే కాదు. మీ  పూర్వీకులందరి ఆత్మలకు కూడా శాంతి లభిస్తుంది’ ‘ఏమిటి ఆలోచిస్తున్నావు బాబూ’ నాన్న గొంతు గట్టిగా వినబడినట్లు తోచింది నాకు. తుళ్లి పడ్డాను. నా మనసులోని ఆలోచన నాన్నతో పంచుకోవడానికి ధైర్యం చాలలేదు. మేనమామ చెప్పినట్లు చేస్తే అంతా ముగిసిపోతుంది. బంధాలన్నిటినీ నరికిపారేసి  ఆత్మను మోక్షానికి  పంపే పని అది!  ‘ఈ రోజు గురించే నేను ఎదురు చూస్తూ వున్నాను బాబూ’ గంట మోగినట్లు వినబడింది నాన్న గొంతు. ‘మిమ్మల్ని ఇబ్బంది పెట్టాలనే ఉద్దేశం నాకు అసలు లేదు. కానీ ఈ రెండు రోజులైనా నాకు ఇక్కడ.. ఈ ఇంట్లో.. మీ గుండెల్లో నిండి వుండాలనే ఒక కోరిక.. ఆ తరువాత వచ్చినట్లే తిరిగి వెళ్లిపోతాను. ఎవరికీ ఇబ్బందిగా వుండను’ మొద్దుబారిపోయాను నేను.  ‘బాబూ.. నీకు నిద్ర వస్తోంది కాబోలు. చాలా సేపు మాట్లాడాను కదా. అయినా సమయం గురించిన లెక్కలు ఇప్పుడు నన్ను వేధించడం లేదు. ఇప్పుడు అలా అలా ప్రవహించి వెళ్లిపోతోంది నా సమయం. తగిలీ తగలకుండా.. కొలవలేని విధంగా ఏ చలనమూ కలిగించకుండా అలా వెళ్లిపోతోంది. ఎవరికీ అందని ఆద్యంతాలు లేని సమయం. బాబూ నువ్వు వెళ్ళు.  నువ్వు వెళ్ళి పడుకో ’ మౌనంగా వుండిపోయాను నేను.  ‘వెళ్ళు. రేపు పొద్దున నేనిక్కడే వుంటాను.. ఒక కాకిగా. కాకుల గుంపులో కొంత పొడుగాటి ముక్కుతో కూడిన ఒక కాకిగా. కొంత లావుగా వున్న కాకిగా. నన్ను సుళువుగానే పోల్చగలవు నువ్వు’ బయట ఒక చిరుగాలి కదులుతూ వుంది. మందారకొమ్మలు గట్టిగా ఊగాయి. చీకట్లో ఎక్కడనుంచో ఒక కుక్క మొరిగింది.  ‘కిటికీ రెక్కలు వేసేయి’ నాన్న గొంతు వినబడింది. ‘వాన పడేలా వుంది’  కిటికీ తలుపులు మూయడానికి చేయి జాపాను. ఆలోగా అవే మూసుకున్నాయి. ఎవరో వేసినట్లు  గులకరాళ్ళు పోసినట్లు ఇంటి పైకప్పు మీద వాన చినుకులు రాలే సవ్వడి వినబడింది. నిద్ర పట్టలేదు. తొలకరికి లేచిన వేడి వల్ల నిద్ర పట్టక అటూ ఇటూ తిరిగి పడుకున్నప్పుడు గుర్తుకొచ్చింది..          పిండం పెట్టినప్పుడు కాకిగా నాన్న వస్తారా? అంత తొందరగా లోంగే మనిషి కాదు నాన్న. మొండి. తెలతెల్ల వారుతుండగా మైకంలోకి జారుతున్నప్పుడు అనుకున్నాను.. రాబోయే రెండు మూడు సంవత్సరాలైనా తద్దినం పెట్టాలి. అక్కకి తమ్ముడికీ కచ్చితంగా చెప్పాలి.. మామయ్య చెప్పినట్లు చేయకూడదని.   మరీ ఆ సంతకం గురించి.. సంతకం పెట్టడమే. తండ్రి ఋణం నుంచి పిల్లలు తప్పుకోగలరా ? --మలయాళ మూలం : సేతు --తెలుగు సేత : ఎల్‌.ఆర్‌.స్వామి   (రచనా కాలం –1992)   

పసలపూడిలోని ఓ పంటపొలంలోనున్న బావిలో ఓ అమ్మాయి శవం తేలిందన్న సమాచారం అందడంతో వెంటనే తన సిబ్బందితో ఆ ప్రాంతానికి బయలుదేరాడు సీఐ జయసింహ. పోలీసులను చూడగానే ఓ వ్యక్తి వాళ్ల దగ్గరకు వచ్చి ‘సార్‌! నా పేరు దుర్గారావు. ఆ దుర్మార్గుడు నా బిడ్డను ఈ బావిలోకి తోసి చంపేశాడు సార్‌’ బావి వైపు చూపిస్తూ భోరుమన్నాడు. నూతిలోంచి మృతదేహాన్ని బయటకు తీయమని తన సిబ్బందికి పురమాయించి, ‘మీ అమ్మాయి పేరు?’ దుర్గారావును అడిగాడు సీఐ.  ‘విశాల.. ఆ దరిద్రుడు గోపాల్‌ గాడు.. రెండేళ్లుగా  మా అమ్మాయి వెంటపడి, ప్రేమించమని వేధిస్తున్నాడు. ఈరోజు ఇక్కడికి రమ్మని ఉంటాడు. తను కాదనడంతో ఇదిగో ఇలా తోసేసి..’  నూతిలోంచి తీస్తున్న కూతురు మృతదేహాన్ని చూస్తూ గుండెలు బాదుకున్నాడు దుర్గారావు. ‘ఆ గోపాలే తోసేశాడని అంత కచ్చితంగా ఎలా చెప్పగలరు?’ అనుమానంగా అడిగాడు సీఐ. ‘సార్, వీడు మా తమ్ముడు గౌరీపతి. ఈ ఘోరం జరిగిన తరువాత ఆ గోపాల్‌ పారిపోవడం వీడు ప్రత్యక్షంగా చూశాడు’ అంటూ తమ్ముడి వైపు చూపిస్తూ.. కూతురి శవం దగ్గర కూలబడిపోయాడు దుర్గారావు.  ‘గౌరీపతిగారూ! ఏం జరిగిందో వివరంగా చెప్పండి’ అంటూ అతన్ని సంఘటన స్థలం నుంచి కొంచెం దూరంగా తీసుకెళ్లాడు సీఐ జయసింహ.  ‘సార్, మా అన్నయ్యకు ఈ విశాల ఒక్కతే కూతురు. ఎలా పడిందో తెలియదు కానీ మా విశాల ఆ గోపాల్‌ గాడి బుట్టలో పడింది. వాళ్లిద్దరూ కలసి తిరగడం చాలాసార్లు చూశాను. ఇద్దరినీ మందలించాను కూడా. అయితే ఈమధ్య ఎందుకో విశాల ముభావంగా ఉంటోంది. ఈరోజు నేను నా పొలం దగ్గరకు వస్తూండగా, విశాల కూడా మా పొలం వైపు వెళ్లడం  గమనించాను. కాసేపటికి ఆ గోపాల్‌ కూడా వచ్చాడు. దూరం నుంచి నన్ను చూసిన గోపాల్‌ అక్కడ నుంచి పారిపోవడం చూశాను. ఓ పావుగంట తరువాత విశాల ఏమైంది అన్న అనుమానంతో ఇక్కడకొచ్చి, ఆమె కోసం ఈ చుట్టుపక్కల అంతా వెతికాను. కాసేపటి తరువాత ఏదో అనుమానం వచ్చి నూతి దగ్గరకు వచ్చి చూస్తే..’ ఏడుపు దిగమింగుకుంటూ చెప్పాడు గౌరీపతి. ∙∙  అదే రోజు రాత్రి దుర్గారావు ఇంటికి వెళ్లాడు సీఐ.. ‘దుర్గారావు గారూ! ఈ సమయంలో మిమ్మల్ని బాధ పెట్టడం భావ్యంకాదు కానీ, మా డ్యూటీ మేం చేయాలికదా? ఒకసారి మీ అమ్మాయి విశాల గది చూపిస్తారా?’ అడిగాడు ఆ పరిసరాలను ఓ కంట పరిశీలిస్తూనే. ‘అలాగే.. రండి సార్‌! ఇంతకీ ఆ గోపాల్‌ గాడు దొరికాడా సార్‌?’ కూతురు గది చూపిస్తూ, గాద్గదిక స్వరంతో అడిగాడు దుర్గారావు. ‘లేదు. ఈ సంఘటన జరిగిన తర్వాత ఇల్లు వదలి పారిపోయాడుట. ఓ రెండు బృందాలు ఆ పని మీదే ఉన్నాయి. త్వరలో పట్టుకుంటాం’ అంటూనే ఆ గదిని క్షుణ్ణంగా పరిశీలించసాగాడు. అక్కడ దొరికిన కొన్ని వస్తువులను తీసుకుని వెళ్లిపోయాడు  సీఐ. ∙∙  హత్య జరిగిన మూడవ రోజు రాత్రి.. విజయనగరంలో తమ దూరపు బంధువుల ఇంట్లో రహస్యంగా తలదాచుకున్న గోపాల్‌ను అరెస్ట్‌ చేసి తీసుకొచ్చారు పోలీసులు. ‘గోపాల్‌! నువ్వు విశాలను నూతిలోకి తోసేస్తుంటే చూసినవాళ్లున్నారు. అందుచేత ఏం జరిగిందో చెప్పి తప్పు ఒప్పుకో. శిక్ష తగ్గించేలా చూస్తా’ ఇంటరాగేషన్‌లో భాగంగా ప్రశ్నించాడు సీఐ జయసింహ. ‘సార్‌! ఈ హత్యకు.. నాకు ఎలాంటి సంబంధం లేదు. నన్ను నమ్మండి.  విశాల.. నేనూ ప్రేమించుకున్నాం. మా పెళ్లికి మా ఇంట్లో వాళ్లకెలాంటి అభ్యంతరం లేదు. కానీ విశాల వాళ్ల నాన్న, చిన్నాన్నలకు మాత్రం మేం కలవడం ఇష్టం లేదు.. మేం వాళ్లకన్నా తక్కువ కులం వాళ్లమని! నన్ను మరచిపొమ్మని విశాలను హింసించేవారుట సార్‌. అంతే కాదు అవసరం అయితే నన్ను లేపేస్తామని కూడా బెదిరించారుట. తనే చెప్పింది ఈ విషయాలన్నీ’ కన్నీళ్లు తుడుచుకుంటూ చెప్పాడు  ‘మరైతే ఆ రోజు సాయంత్రం దుర్గారావు పొలం దగ్గర నువ్వెందుకు ఉన్నావ్‌?’ అనుమానంగా  సీఐ. ‘సార్, ఆ రోజు మధ్యాహ్నం మూడు గంటలకు నన్ను, వాళ్ల పొలం దగ్గర కలుసుకొమ్మని కబురు పంపింది విశాల. నేను అక్కడికి వెళ్లగానే నా దగ్గరకు వచ్చి .. వెంటనే నన్ను అక్కడ నుండి వెళ్లిపొమ్మంటూ ఏడ్చింది. లేకపోతే వాళ్ల బాబాయ్‌ నన్ను చంపేస్తాడని అక్కడే దూరంగా ఉన్న తన బాబాయ్‌ని చూపిస్తూ చెప్పింది సార్‌. నాకేం అర్థంకాక అయోమయంగా అక్కడ నుండి వెళ్లిపోయాను’ చెప్పాడు గోపాల్‌. ‘మరి ఊర్లోంచి ఎందుకు పారిపోయావ్‌?’ కొంచెం వెటకారంగా అడిగాడు సీఐ. ‘నేను ఇంటికి చేరిన కాసేపటికే విశాల చనిపోయినట్టు తెలిసింది. అది హత్యనీ.. ఆ హత్య నేనే చేశానని ఊర్లో పుకారు పుట్టడంతో వణికిపోయాను. విశాల ఇంట్లో వాళ్లు నన్ను చంపేస్తారనీ.. అలాగని నన్ను ఒంటరిగా పంపిస్తే నేను ఏ అఘాయిత్యానికి ఒడిగడతానోనని భయపడి మావాళ్లు నాకు ఓ మనిషిని తోడిచ్చి అప్పటికప్పుడు విజయనగరం పంపేశారు సార్‌’ బెదురుతూ చెప్పాడు గోపాల్‌. గోపాల్‌ కళ్లల్లోకే సూటిగా చూస్తూ ‘గౌరీపతిని పిలిపించండి’ అంటూ కానిస్టేబుల్స్‌కు ఆర్డర్‌ వేశాడు సీఐ.  ∙∙  ‘మిస్టర్‌ గౌరీపతీ! విశాలను నూతిలోకి తోసి చంపింది నువ్వేనని బలమైన ఆధారాలు ఉన్నాయి’ అంటూ ఓ బాణం వేశాడు సీఐ జయసింహ. ‘ఏంటి సార్‌ మీరు మాట్లాడేది? మా పిల్లను నేను ఎందుకు చంపుతాను?’ ఆశ్చర్యపోయాడు గౌరీపతి. ‘ఎందుకంటే, ఆ గోపాల్‌ను విశాల పెళ్లి చేసుకుంటే మీ అమ్మాయికి పెళ్లి సంబంధాలు రావనీ.. ఆమె చనిపోతే మీ అన్నగారి ఆస్తికి నువ్వే వారసుడివి కావచ్చనీ’ అన్నాడు సీఐ క్రీగంట గౌరీపతి హావభావాలను కనిపెడుతూ.  ‘సార్‌! మీరేమైనా అనుకోండి..  నేను చెప్పింది మాత్రం నిజం. ఆ రోజు వాళ్లిద్దరినీ చూశాను. గోపాల్‌ పారిపోయాడు. విశాల నూతిలో పడుంది’ జరిగిన విషయం మరోసారి చెప్పాడు గౌరీపతి. ‘పోనీ మీ అన్నగారు ఎవరైనా కిరాయి మనుషులతో..’ అడగబోతున్న సీఐతో ‘సార్, అవసరం అయితే ఆ గోపాల్‌ గాడిని లేపేస్తాం కానీ, సొంత బిడ్డను చంపుకుంటామా సార్‌? ఇదంతా ఆ గోపాల్‌ గాడు చేసిందే సార్‌’  కరాఖండీగా చెప్పాడు గౌరీపతి.  ‘సరే.. నిజానిజాలను త్వరలోనే నిగ్గు తేలుస్తాం కానీ మీరు మాత్రం మాకు చెప్పకుండా ఈ పొలిమేర దాటకూడదు’ అంటూ స్టేషన్‌ బయటకు నడిచాడు సీఐ.  ∙∙  తన గుమ్మంలో సీఐని చూసిన దుర్గారావు.. ‘సార్, నా కూతుర్ని చంపిన ఆ గోపాల్‌ గాడిని వదలకండి సార్‌’ అంటూ బిగ్గరగా ఏడవడం మొదలెట్టాడు. ‘నీ దొంగ ఏడుపు ఆపు మిస్టర్‌ దుర్గారావ్‌. మీ విశాల.. గోపాల్‌ను  ప్రేమించడం ఇష్టం లేని నువ్వు, ఆ అమ్మాయిని  కిరాయి గూండాల చేత నూతిలోకి తోసేయించావని మీ తమ్ముడు వాంగ్మూలం ఇచ్చాడు. అందుకే, హత్యా నేరం కింద నిన్ను అదుపులోకి తీసుకుంటున్నాం’  చెప్పాడు సీఐ. ‘సార్‌! మా అమ్మాయిని నేను చంపుకోవడమేంటి సార్‌! ఆ గోపాల్‌ గాడే..’ చెప్పబోతున్న దుర్గారావుతో.. ‘స్టాపిట్, ఈ విషయాలన్నిటినీ విశాల ఓ లెటర్‌లో రాసింది. అది దొరికితే ప్రమాదమని ఆ ఉత్తరాన్ని దాచేశావ్‌’ అంటూ కానిస్టేబుళ్ల సహాయంతో దుర్గారావును స్టేషన్‌కు తీసుకెళ్లాడు సీఐ జయసింహ.  ∙∙  ‘గుడ్‌ మిస్టర్‌ జయసింహ! ఆ విశాల మర్డర్‌ కేసు సాల్వ్‌ చేశావుట. ఇంతకీ హంతకుడు ఎవరు? గోపాలా లేక గౌరీపతా?’ అడిగారు స్టేషన్‌కు వచ్చిన డీఎస్పీ రంగనాథ్‌.  ‘వాళ్లెవరూ కాదు సార్‌. అసలు ఇది హత్య కాదు, ఆత్మహత్య’ కూల్‌గా చెప్పాడు సీఐ. ‘వ్వాట్‌.. ఎలా కనిపెట్టావ్‌?’ అనుమానంగా అడిగారు డీఎస్పీ. ‘సార్‌! ఆ రోజు సీన్‌ ఆఫ్‌ అఫెన్స్‌ చూడగానే నాకు అనుమానం వచ్చింది ఇది హత్య కాకపోయుండొచ్చని. ఎందుకంటే నూతి దగ్గరున్న మట్టినేల మీద పెనుగులాట జరిగినట్లు ఆనవాళ్లు కానీ.. వేరే పాదముద్రలు కానీ లేవు. ఆమె ధరించిన జోళ్లు ఆ పాక దగ్గర నీట్‌గా పెట్టున్నాయి. అంతేకాదు నూతి గట్టు మీద విశాల పాదముద్రలున్నాయి. హత్య చేసినవాడు ఆమెను నూతిలోకి తోసేస్తాడు కానీ ఆమెను గట్టు మీద నిలబెట్టి తర్వాత నూతిలోకి తొయ్యడు కదా? విశాలే నూతి గట్టు మీద నిలబడి లోపలికి దూకి ఆత్మహత్య చేసుకుందని నా పరిశీలనలో తేలింది. అయితే ఆత్మహత్యకు గల కారణాలు తెలుసుకోవడం కోసమే ఈ ఇంటరాగేషన్‌ చేయవలసి వచ్చింది సార్‌’ అంటూ మొత్తం విచారణా వివరాలు డీఎస్పీకి వివరించసాగాడు సీఐ జయసింహ. ‘సార్, గోపాల్‌తో ప్రేమ వ్యవహారాలు మానేయమని, తమ కుటుంబం పరువు కాపాడమని లేకపోతే తాను ఆత్మహత్య చేసుకుంటానని కూతురిని చాలాసార్లు బెదిరించాడు దుర్గారావు. కానీ విశాల.. గోపాల్‌కు దూరం కాలేకపోయింది. ఆమె చనిపోయే రోజు ఉదయం.. తన తండ్రి, బాబాయ్‌లు.. గోపాల్‌ను హత్యచేసే విషయం గురించి మాట్లాడుకున్న మాటలను ఆమె రహస్యంగా విన్నది. వెంటనే ఓ స్థిర నిర్ణయానికి వచ్చి ఇదిగో ఈ లెటర్‌ రాసిపెట్టి ఆత్మహత్య చేసుకుంది’ అంటూ టేబుల్‌ మీదున్న ఫైల్లోంచి ఓ లెటర్‌ తీసి డీఎస్పీకిచ్చాడు సీఐ జయసింహ.    తను గోపాల్‌ లేకుండా బతకలేనని, అలాగని గోపాల్‌తో తను వెళ్లిపోతే తన తండ్రి, బాబాయ్‌లు పొందే అవమానాన్నీ తాను భరించలేనని, తన తండ్రి, బాబాయ్‌లు కలసి గోపాల్‌ను చంపాలని వేసుకున్న ప్లాన్‌ను తాను రహస్యంగా విన్నానని, గోపాల్‌ చాలా మంచివాడని, అతన్ని ఏం చేయొద్దని వేడుకుంటూ, ఈ సమస్యకు పరిష్కారం తన చావొక్కటేనని.. అందుకే నూతిలో దూకి ఆత్మహత్య చేసుకోబోతున్నాని.. విశాల రాసిన ఆ సూసైడ్‌ నోట్‌ సారాంశం.   ‘ఆ ఉత్తరం దుర్గారావు కంటబడేటప్పటికే విశాల నూతిలో శవమై పడి ఉందని, గోపాల్‌ పారిపోయాడనీ తన తమ్ముడు పంపిన సమాచారం అందింది. ఉక్రోషంతో ఊగిపోయాడు దుర్గారావు. అతనిలోని రాక్షసుడు మేల్కొన్నాడు. తన కూతురు చావుకు కారణమైన ఆ గోపాల్‌ మీద కక్ష తీర్చుకోవడానికి అదే మంచి సమయమని భావించాడు. ఈ ఆత్మహత్యని గోపాల్‌ చేసిన హత్యగా చిత్రీకరించి అతడిని కటకటాల పాలు చెయ్యాలనుకున్నాడు. ఆలెటర్‌ ఎవరికీ కనబడకుండా దాచేశాడు. యామై కరెక్ట్‌ మిస్టర్‌ జయసింహ?’ అడిగారు డీఎస్పీ రంగనాథ్‌. ‘కరెక్ట్‌ సార్‌. ఇదే విషయం దుర్గారావు కూడా చెప్పాడు నా విచారణలో’ డీఎస్పీ కన్‌క్లూజన్‌కు ఆశ్చర్యపోతూ అన్నాడు సీఐ. ‘ఓకే బాగానే ఉంది కానీ అసలు విశాల ఆ లెటర్‌ రాసుంటుందని నీకు ఎలా తెలిసింది?’ అడిగాడు డీఎస్పీ కుతూహలంగా.  ‘సార్, విశాలది ఆత్మహత్య అయి ఉండొచ్చన్న అనుమానం వచ్చిన వెంటనే.. అదే రోజు రాత్రి వాళ్లింటికి వెళ్లి విశాల గదిని పరిశీలించాను. టేబుల్‌ మీద పెట్టున్న స్క్రిబ్లింగ్‌ పాడ్, బాల్‌ పెన్నుల మీద నా కన్ను పడింది. అసలు అవి అక్కడ ఎందుకున్నాయన్న అనుమానం వచ్చి, ఆ పాడ్‌లోని మొదటి పేజీ చూడగానే, దాని ముందు పేజీ మీద బాల్‌పెన్‌తో గట్టిగా రాసిన అక్షరాల తాలూకు ఇంప్రెషన్స్‌ కనపడ్డాయి. నా అనుమానం నిజమయింది. అయితే ఆ లెటర్‌లో ఏముంది? ఆ లెటర్‌ ఎక్కడుంది? అసలు ఇది ఆత్మహత్య అని నిరూపించడం ఎలాగో రాబట్టడం కోసమే ఇంత టైమ్‌ పట్టింది సార్‌’ తన పరిశోధన వివరాలు చెప్పాడు సీఐ జయసింహ. ‘అయితే ఆ లెటర్‌ దుర్గారావు దగ్గరుందని  నీకు తెలియదు, అలాగే గౌరీపతి అన్నీ చెప్పేశాడని అతడిని జస్ట్‌ భయపెట్టావ్‌ అంతేనా?’ అడిగారు డీఎస్పీ. ‘ఔను సార్‌’ నవ్వుతూ చెప్పాడు సీఐ జయసింహ. చదవండి: కథ: అద్దం.. అప్పుడు అసహ్యంగా కనిపించింది.. ఇప్పుడేమో!  కథలో అయినా.. నిజ జీవితమైనా ఆత్మహత్య ఏ సమస్యకు పరిష్కారం కాదు.. తీవ్రమైన నిర్ణయం తీసుకునే ముందు ఒక్క క్షణం ఆలోచించండి, రోషిణి కౌన్సెలింగ్‌ సెంటర్‌ను ఆశ్రయించి సాయం పొందండి.  ఫోన్‌ నెంబర్లు: 040-66202000/040-66202001 మెయిల్: roshnihelp@gmail.com

ఇవ్వాళ పదవీ విరమణ. పోలీసుశాఖలో ఉద్యోగం. అలవాటు కొద్దీ త్వరగా నిద్రలేచాను. నాలుగింటికే వచ్చే పేపరు బాయ్‌ ఇంకా రాలేదు. సీనియర్లు రిటైరైయినప్పుడు మా ఆఫీసులో పెద్ద అట్టహాసమే జరుగుతుంది. ఆలోచిస్తూ బ్రష్‌ చేసుకొని స్నానానికని బాత్రూమ్‌లోకి వెళ్లా. యాథాలాపంగా చిన్నలైట్‌కు బదులు పెద్దలైట్‌ వేశాను. అద్దంలో నెరిసిన జుట్టు  వెండిలా తెల్లగా మెరుస్తోంది. రిటైర్మెంట్‌ ఆలోచనల్లోనున్న నాకు, హఠాత్తుగా ఓ విషయం గుర్తుకొచ్చింది. అదే.. నాకు అద్దమంటే చాలా భయం. అద్దం నాకు నచ్చదు. ఈరోజు నాకు విచిత్రంగా తోచింది. భయం పోయిందా? నిజమా! కలా? గిల్లి చూసుకున్నాను. ‘పేపర్‌..’ బయట పేపర్‌ బాయ్‌ అరుపు వినబడింది. ‘కల కాదు నిజమే!’ అద్దమంటే నాకున్న అయిష్టం, భయం ఇప్పటిది కాదు. నాన్న దూరమైనప్పటిది. చానాళ్ల తరువాత ఈరోజు అద్దాన్ని ఇలా ధైర్యంగా చూస్తున్నా. ‘అద్దం మసకగా కన్పిస్తోంది.  నిజంగా మసకబారిందా? లేక నా కంటిచూపు మందగించిందా? తెలియలేదు. అద్దంలో మరకలున్నాయేమోనని శ్రద్ధగా టవల్‌ బెట్టి తుడిచాను. అయినా అవి పోలేదు. అవి నా మనసుపై పడిన మరకలు. రవి గుర్తుకొచ్చాడు.  నాన్న గుర్తుకొచ్చినపుడల్లా రవి గుర్తుకొస్తాడు. అద్దంలాగే వాళ్ళు నిజానికి ప్రతిబింబాలు. వాళ్ళ జ్ఞాపకాలు నా మనసు మీద బలంగా నాటుకుపోయిన అద్దానికి సాక్ష్యాలు. వాళ్ళు గుర్తుకురాగానే నా ముఖం వివర్ణమైంది. క్రమంగా వికృతమైంది. ఇంతకు ముందయితే ఇలాంటప్పుడు అద్దం పగలగొట్టాలనే కోరిక బలంగా ఉండేది. ‘ముఖం బాగాలేక అద్దం పగలగొట్టుకున్నట్టు’ సామెత గుర్తుకొచ్చింది. వైరాగ్యం ఆవహించింది. అద్దంలో నిజమే కన్పిస్తుందంటారు.. మరి ఇది నా ముఖం కాదుకదా. నా ముఖం ఎక్కడ? అద్దాన్ని మనసు ప్రశ్నిస్తూనే ఉంది. ఎంత అహంకారం. అది జవాబివ్వదు. నాకెప్పుడూ అద్దం అందంగా కనపడదు. అలాంటప్పుడు ఈ అద్దాన్ని నేనెందుకు చూడాలి? నాన్న, రవి ఆలోచనలతో మనసంతా సంతలో మనుషుల్లా గజిబిజిగా మారింది.  ∙∙  ముప్పై సంవత్సరాలుగా ఉద్యోగ జీవితంలో పోలీసు యూనిఫామ్‌ భాగమైంది. ఆఫీసరు హోదా, దర్జా ఎప్పుడూ నా వెంటే ఉండేవి. వాటికోసం నేను అద్దం ముందు నిలబడక తప్పేది కాదు. నిలబడ్డప్పుడు ప్రపంచం చూసే ముఖం అందంగా కన్పించేది. కాసేపట్లో గతం గుర్తుకొచ్చి అద్దంలో రంగులు మారేవి. అద్దానికి జీవగుణం ఉందనిపించేది. ఊసరవెల్లిలా దానికిన్ని రంగులు ఎలా అబ్బాయో? ఎంత ఆలోచించినా అర్థంకాదు. అద్దం అబద్ధం చెప్పదు అంటారు కదా. మరి నాకెందుకు అబద్ధం చెబుతోంది. నా నిజరూపాన్ని ఎందుకు చూపడం లేదు? చాలాసార్లు నిలదీశా! లక్ష్యపెట్టలేదు. దానిపని దానిది, నా పని నాదే అయింది. కాలం గడిచిపోయింది. నా సర్వీసు మొత్తం ఆ జ్ఞాపకాలను మోయలేక, వర్తమానాన్ని భరించలేక.. అదో అవస్థ.  ∙∙  బొడ్డుతాడు ఊడిపడక ముందే బస్టాండులో వదిలేసిన రవిని పుణ్యాత్ములెవరో అనాథాశ్రమంలో చేర్చారు. గాంధీజయంతికి ఒకసారక్కడికి వెళ్లాను. అక్కడ నూటా యాభైమందికి పైగా పిల్లలున్నారు. ముందువరుసలో చురుగ్గానున్న ఆ పిల్లవాడు నన్ను ఆకర్షించాడు. గళ్లచొక్కా, పొట్టి నిక్కరు. చందమామవంటి మోము. పెద్ద కళ్ళు. నల్లటి ఉంగరాల జుత్తు. చక్కని కంఠం. దర్జా ఉట్టిపడేలా రూపురేఖలు. అతనే రవి. వేదికమీదున్న అందరి దృష్టి రవిపైనే. ప్రసంగాలు పూర్తయి బహుమతి ప్రదానోత్సవం ప్రారంభమైంది. ఆటలు, పాటలు, చదువు అన్నింటిలోనూ రవే మొదటి బహుమతి విజేత. కార్యక్రమం చివరలో రవి కీబోర్డును వాయిస్తూ అమ్మానాన్నపై ఎంత అద్భుతంగా పాడాడు?! అందరూ ముచ్చటపడ్డారు. వచ్చిన అతిథులంతా తమకు తోచిన సాయం ప్రకటించారు. నేను మాత్రం బయటపడలేదు. నా మనసు నన్ను ప్రశ్నించింది. దాని గొంతును అధికారంతో నోక్కేశాను. వెళ్తూ వెళ్తూ రవిని దగ్గరికి పిలిచి ‘ఏం చదువుతున్నావ’ని అడిగాను. ‘పదోతరగతి సార్‌’ చేతులు కట్టుకుని వినయంగా చెప్పాడు. జీప్‌లో స్టేషనుకు బయల్దేరాను. ఆశ్రమం వదిలినా, మనసులో రవి టాలెంట్‌ చెదిరిపోలేదు.  ∙∙  డ్యూటీ ముగించుకొని ఇంటికి చేరుకున్నాను. ‘అంత టాలెంట్‌ నా పిల్లలలో కూడా లేదాయే’. రవి మీద అసూయ కలిగింది. రవి ఆలోచనలతో ఉన్న నేను అప్రయత్నంగా ఇంట్లోనున్న అద్దంలో నా మొఖాన్ని చూశాను. అద్దం దాని బుద్ధి చూపింది. ఛ.. అసహ్యంగా కన్పించింది. అద్దాన్ని తుడవమని నా శ్రీమతికి చెప్పాను. ఈ అద్దం నాకు నచ్చలేదు. అద్దం మార్చమనీ చెప్పాను. పడుకునేటప్పుడు ఆలోచించాను. కొంపదీసి అద్దం నన్ను పగబట్టిందా? ఆ ఊహకే నాకు నవ్వొచ్చింది. అద్దం నాకు శత్రువా? మిత్రువా? అద్దాన్ని చిన్నప్పుడు నా మిత్రుడిలా భావించాను. రహస్యాలు చెప్పుకున్నాను. నా భాధలు, ఆనందాలను పంచుకున్నాను. నా మాటలన్నీ అద్దానికే ముందు విన్పించే వాడిని. ఈ అద్దానికి విశ్వాసం లేదు. దానిదంతా మనిషిలాగే వక్రబుద్ధి. స్వార్థబుద్ధి్ద. అద్దం అబద్ధం. అద్దంతో నాకు ఏ బంధుత్వం లేదనిపించింది. అప్పుడప్పుడూ చూసే అద్దాన్ని ఇకపై మొత్తానికే చూడొద్దని తీర్మానించుకున్నాను. హాయిగా నిద్రపట్టింది. ∙∙  ఈలోగా కరెంటు పోయొచ్చింది. చీకటిలోనున్న గతంపైకి వెలుగొచ్చింది. అద్దం తేటగా ఉంది. రవి ఆలోచనల నుండి బయటకొచ్చాను. ఎందుకో అద్దం ఈరోజు బాత్రూమ్‌లో గురువులా కన్పిస్తోంది. నాతో ఏదో చెప్పాలని సిద్ధమైనట్టుంది. ఉద్యోగంలో చేరిన మొదటిరోజు సినిమా రీలులా జ్ఞాపకానికి వచ్చింది. ఉద్యోగం సాధించడానికి ఎంత శ్రమ పడ్డాను. ఉద్యోగంలో చేరిన ఆరోజు అమ్మ ఎంతో సంతోషించింది. నాన్న గుర్తుకొచ్చాడు. నా భావాన్ని అర్థం చేసుకున్న అద్దం కన్నీరు కారుస్తోంది. కొంపదీసి అద్దానిది మొసలి కన్నీరు కాదుకదా? పోలీసోడిని. నీడను సైతం నమ్మరాదని శిక్షణలో ఉగ్గుపాలతో రంగరించి చెబుతారు. అద్దంపై జాలి కలిగింది. ఆర్తితో అద్దం కన్నీళ్లు తుడిచాను. తేటగయ్యింది. ఇప్పుడు ముఖం తేటగా కనపడుతోంది. అద్దానికి కూడా హృదయం ఉన్నట్టుంది. ఆలోచనలు నా మదిని నింపినట్టే.. వదిలిన ట్యాప్‌.. బకెట్‌ను నింపింది. నీళ్ళచప్పుడుకు ఈలోకంలోకి వచ్చాను. నీళ్ళు మగ్గులో తీసుకొని వంటిపై పోసుకున్నాను. కమ్మని మట్టిపరిమళం. ఆశ్చర్యపోయాను. అరె! కాంక్రీటు జంగిల్లో మట్టివాసనా? ఎక్కడినుండి వస్తుందని చుట్టూ వెదికాను. అది నా శరీరం నుండేనని కాసేపటికి తెలిసింది. తృప్తిగా పీల్చాను. మట్టివాసనతో నా ఆలోచనలు క్షణాల్లో ఊరికి పరిగెత్తాయి. ∙∙  నాది నకిరేకల్‌ దగ్గర ఒగోడు. మొదట పోలీసుశాఖలో నేను ఎస్‌.ఐగా జాయిన్‌ అయ్యాను. అంచెలంచెలుగా డీఎస్పీ స్థాయి వరకు పదోన్నతి పొందాను. మాది సాధారణ రైతు కుటుంబం. తెలంగాణ సాయుధ పోరాటంలో పాల్గొన్న తాత అమరవీరుడు. నికార్సయిన నిజాం విముక్తి పోరాటానికి గెరిల్లా దళాన్ని చాకచక్యంగా నడిపిన తాత గురించి కథలు కథలుగా చెప్పుకుంటారు. చూడటానికి తాత, నాన్న అన్నదమ్ములవలె ఉండేవారట. తాత రూపు, భావాలకు నాన్న అద్దంలో  ప్రతిబింబంలా ఉండేవాడు. తాత అభ్యుదయ భావాలను నాన్న జీవితాంతం బాధ్యతగా మోశారు.   ఆరోజుల్లో నాన్న ఉర్దూ మీడియంలో నాలుగు వరకు చదువుకున్నాడు. మంచి వక్త. చైతన్యం కలిగిన వాడు మాత్రమే కాదు. మాటలను నిప్పురవ్వలా మార్చి చైతన్య కాగడాలను వెలిగించే మనిషి. దాంతో ఉన్నోళ్లకు శత్రువయ్యాడు. లేనోళ్లకు బంధువయ్యాడు. ‘దున్నేవానిదే భూమి’. ఈమాట నాన్న నోటినుండి ప్రతిరోజూ పాఠంలా వినేవాణ్ణి. అలాగని నాన్న హింసావాది కాదు. గాంధీని చాలా ఇష్టపడేవాడు. దేశానికి ‘గాంధేయ కమ్యూనిజం’  కావాలనేవాడు. ఆమాట విన్న కమ్యూనిస్టులు నాన్నను విచిత్రంగా చూసేవారు. నాన్న భావజాలం, ఆలోచనలు నా ఆలోచనా పరిధిని పెంచాయి. నాకు బడి ఎంతో, ఇల్లూ అంతే. రెండు చోట్లా బోధనే జరిగేది. అప్పుడు నేను ఆరోతరగతిలో ఉన్నాను. సాంఘికశాస్త్రం మాస్టారు ‘భూమి నిలకడగా ఉండదు. ఆకర్షణతో ఎల్లప్పుడూ సూర్యుని చుట్టూ తిరుగుతుంది’ అని చెప్పారు. ఆశ్చర్యమేసి ‘భూమి.. సూర్యుని చుట్టూ ఎందుకు తిరుగుతుంది నాన్న?’ అని అడిగాను. నాన్న మాత్రం ‘భూమి ఎల్లప్పుడూ ఉన్నోడి చుట్టూ తిరుగుతుంది. పేదోని కష్టం చుట్టూ ఉన్నోళ్ళ ఆశలు తిరుగుతాయి’ అన్నాడు. ఆ రెండు విషయాలు నా మనసులో బలంగా ముద్రించుకుపోయాయి. ఒకటి శాస్త్రీయత, రెండవది అనుభవం. ఏదేమైనా భూమి స్థిరంగా ఉండదని మాత్రం అర్థమయింది.  నాకు చిన్నప్పుడు మాట్లాడడమంటే చాలా భయం. నాన్న అది  గమనించి ‘ప్రశ్నించే వాడే ఉత్తముడు, మాట్లాడేవాడే మనిషి’ అని చెప్పాడు. టౌనుకు పోయి పెద్ద నిలువుటద్దం తెచ్చాడు. ఆ అద్దం ముందు నిలబడి, నన్ను మాట్లాడమని ప్రోత్సహించాడు. క్రమంగా కొంతకాలానికి నాకున్న భయం పోయింది. ధైర్యంగా మాట్లాడసాగాను. ‘మీ నాన్నలాగే మాట్లాడుతున్నావు’ అనే అమ్మ పొగడ్తలు ఉత్సాహాన్నిచ్చేవి. నన్ను అద్దం కూడా అలాగే చూసేది.  ∙∙  అద్దం మీద కోపం వచ్చిన ఆరోజు.. నా జీవితంలో మర్చిపోలేను. ఆరోజు బడికి సెలవు. అద్దం ముందున్నాను. పంద్రాగస్టు ఉపన్యాసం కోసం సాధన చేస్తున్నాను. నాన్నకు విన్పించి మెప్పు పొందాలని ఉత్సాహంతో ఉన్నాను. చీకటి పడింది. ఇంకా నాన్న రాలేదు. పిడుగు పడ్డట్టు నాన్న చావు కబురొచ్చింది. శవాన్ని వెతుక్కుంటూ నన్ను, దీపాన్ని తీసుకొని అమ్మ ఊరవతలి అడవికి నడిచింది. చిమ్మచీకటి. అమ్మ వెక్కివెక్కి ఏడ్చింది. నడుస్తూ నడుస్తూ నేలమీద కుప్పకూలిపోయింది. చీరకొంగును నోట్లో కుక్కుకుని ఏడ్పును అదుముకుంది. చీకటంతా ఆ అడవిలోనే ఉన్నట్టుంది. అంతచీకటిని మొదటిసారి చూసేసరికి భయం వేసింది. భయంతో మెదడు గడ్డకట్టుకుంది. చాలాసేపటిదాక వెతికినా గుడ్డి దీపానికి నాన్న చిక్కలేదు. ఏ అర్ధరాత్రో మా వెదుకులాటకు కాలం తీరింది. వాగు దగ్గర రాళ్ళమధ్య చలనం లేకుండా పడున్నాడు నాన్న. ఒంటినిండా తూటాల గాయాలు. నెత్తుటి మడుగులో ఒంటిపై అడవిచీమలు పట్టి ఉన్నాయి. అమ్మ ధైర్యం పారే వాగులా కన్నీరయింది. ఆరాత్రి మా దుఃఖం చీకటినేమీ మార్చలేకపోయింది. పొద్దు పొడిచింది. జనం జాతరలా కదిలారు. నాన్నను పొద్దు ఇష్టపడింది కాబోలు. వెంటే తీసుకుపోయింది. నాన్నపోయాక  ఇంటికి పోలీసులొచ్చేవారు. వాళ్ళను చూసి అమ్మ గజగజ వణికిపోయేది. తరువాత ఆ ఊరొదిలేశాం. ఇంత జరిగినా అద్దం ఏమీ పట్టనట్టుగా ఉన్నట్టనిపించింది. దాంతో అద్దం మీద కోపం, పోలీసుద్యోగం మీద ఇష్టం పెరిగింది.   ∙∙  నాన్న ఆలోచనలతో స్నానం ముగించాను. బయటకు వచ్చి కాసేపు ధ్యానం చేశాను. తరువాత పేపరును పూర్తిగా చదివాను. ఈ పాతికేళ్ళు ఉద్యోగంలో ఎన్నో తప్పులు, ఒప్పులు, చీత్కారాలు, సత్కారాలు. మారుతున్న కాలాన్ని గమనించనేలేదు. నేను కాలాన్ని నడిపాననుకున్నాను. కానీ కాలమే నన్ను నడిపిందని ఈరోజు అర్థమైంది. హడావుడిగా కాలంతో పరుగెత్తే అలవాటున్న నేను ఈ రోజు మాత్రం నింపాదిగా ఉన్నాను. కాలం కూడా నాలాగే ముసలిదైపోయిందా? ఎందుకో కాలం నెమ్మదిగానే నడుస్తోంది మరి.   శ్రీమతి టిఫిన్‌ తయారుచేసి టేబుల్‌ మీదకు పిలిచింది. టిఫిన్, కాఫీలయ్యాక ఒక లెటరు తెచ్చి నా చేతికిచ్చింది. క్వార్టర్‌ ఖాళీ చేయమని దాని సారాంశం. ఇన్నాళ్ళు పోలీసుశాఖలో పనిచేసిన నాకు సొంత ఇల్లు కూడా లేదు. ‘నిజాయితీ నీకు నిలువ నీడలేకుండా చేసిందిరా’ అని మిత్రులు సరదాగా అన్నా, అద్దం చెప్తున్నంత నిజంగా తోచింది. మనసు భారంగా మారింది. డ్రైవరొచ్చాడు. సెల్యూట్‌ చేశాడు. అందులో భయంకంటే గౌరవం ఎక్కువగా కనబడింది. అద్దంలో వచ్చిన మార్పు స్పష్టంగానే తెలుస్తోంది. ‘పదినిముషాలు వెయిట్‌ చేయమని’ చెప్పాను. యూనిఫాం వేసుకున్నాను. భయంభయంగానే అద్దం ముందుకు చేరుకున్నాను. నన్ను ఈవేళ నా శ్రీమతి కొత్తగా చూస్తోంది. ఆమెకు నా గురించి బాగా తెలుసు. అందుకే ఆసక్తిగా నన్నే గమనిస్తోంది.  అద్దంలో ఏ భావమూ లేదు. అద్దం ఈ పోలీసును చూసి భయపడిందా? నిజానికి అది నిజమే చూపింది. అద్దానికి నాకు మిత్రత్వము, శత్రుత్వమూ లేదు. ఏ బంధమూ లేదు. తయారై గబాగబా బయటకు నడిచాను. డ్రైవరు కారు డోరు తీశాడు. ఎక్కి కూర్చున్నా. కారు కదిలింది. కారుపై ఎర్రబుగ్గ కాలంలా వేగంగా తిరుగుతూ జనాన్ని హెచ్చరిస్తోంది. కారు దర్జాను  రోడ్డుపొడవునా పరచుకుంటూ రివ్వున వాయువేగంతో దూసుకుపోతోంది. అనాథాశ్రమం వేగంగా వెనక్కిపోయింది. రవి గుర్తుకొచ్చాడు. కారులోనున్న అద్దంలో రంగులు మారాయి. రవి ఆలోచనలతో బాటు, అద్దం ఇంకా నన్ను వెంటాడుతూనే ఉంది. అందుకే నాకు అద్దమంటే అంత భయం. వెనుక ఆలోచనలు తిరిగి ముసురుకున్నాయి. ∙∙  ఆశ్రమానికి ముఖ్య అతిథిగా హాజరై రవి టాలెంట్‌ గురించి మరచిపోతున్న సమయమది. పై అధికారి పోలీస్టేషన్‌ పర్యవేక్షణకు వస్తున్నాడు. సిబ్బంది మొత్తం హడావుడిగా ఉన్నారు. ఇన్‌స్పెక్టర్‌ విక్రమ్‌ ఫైళ్ళను తీసుకొని నా రూమ్‌కు వచ్చాడు. నాతో వాటి గురించి సీరియస్‌గా చర్చిస్తున్నాడు. ఈలోగా అక్కడికి అనాథాశ్రమం నిర్వహణాధికారి, వెంట రవిని తీసుకొని ఆఫీసుకు వచ్చాడు. కిటికీ అద్దంలో గమనించాను. ముఖ్యమైన పనికావడంతో దృష్టి్టని పనిపైకి మళ్ళించాను. అరగంట తరువాత ఫైళ్ళు పరిష్కారమయ్యాక విక్రం బయటకు వెళ్ళాడు. కానిస్టేబుల్‌ లోపలికి వచ్చి సెల్యూట్‌ చేస్తూ రవి వచ్చిన విషయం గుర్తుచేశాడు. లోపలికి పంపమని సైగ చేశాను. లోపలికి రాగానే ‘ఆ... ! చెప్పండి. ఏం కావాలి?’ అడిగాను. మా హడావుడి తెలుసుకొని, ‘రవి పైచదువులకు మీ సాయం కావాలి సార్‌’ క్లుప్తంగా చెప్పాడు ఆశ్రమ నిర్వాహకుడు. ‘సర్టిఫికేట్లను సిద్ధం చేసుకో రవి. ఖర్చులు నేను చూసుకుంటాను. రేపు మీ ఆశ్రమం వస్తానని’ చెప్పాను. చెప్పినట్టే మరునాడు ఆశ్రమం దగ్గర రవిని కారులో ఎక్కించుకొని తీసుకెళ్ళి పెద్దకాలేజీలో చేర్పించాను. హాస్టల్‌ ఖర్చులన్నీ కలిపి ఫీజును ముందుగానే కట్టేశాను. రవిని జాయిన్‌ చేసి, మళ్లోసారి వస్తానని చెప్పి కారు దగ్గరకు నడిచాను. మనసు దూదిపింజలా తేలిపోతోంది. రవి కళ్ళల్లో ఆనందం కన్నీళ్ళలో మెరుస్తుంది. ఆ దృశ్యం కారు అద్దంలో ఎదురైంది. హమ్మయ్య! అద్దం నన్ను కనికరించింది. సంతోషాన్నిచ్చింది. రవిపై నాకున్న నమ్మకం వృథాకాలేదు. ఇంటర్లో మంచి మార్కులొచ్చాయి. తరువాత ఇంజనీరింగ్‌. నా సాయం కొనసాగుతూనే ఉంది. ఆఫీసులో నాకు ఆత్మీయుడుగానున్న విక్రమ్‌ కూడా ప్రమోషన్‌ మీద హైదరాబాదు వెళ్ళాడు. రవి బాగోగులు తానే చూసుకుంటున్నాడు. నాకు ప్రమోషన్‌ వచ్చినా స్థానబదిలీ జరగలేదు.  ∙∙  ఈలోగా కారు ఆఫీసు ముందాగింది. వాస్తవంలోకి వచ్చాను. ఎర్రబుగ్గ సైరను ఆగిపోయింది. కారు దిగాక పూలమాలలతో మా పోలీసు సిబ్బంది ఆఫీసులోకి నన్ను ఆహ్వానించారు. అటెండెన్స్‌ రిజిస్టరులో చివరిరోజు సంతకంచేసి నా కుర్చీలో కూర్చున్నాను. ఉద్విగ్నంగా ఉంది.  ‘పోలీసు ఆడిటోరియంలో పదవీవిరమణ కార్యక్రమం ఏర్పాటు చేశాం సార్‌’ విక్రమ్‌ సెల్యూట్‌ చేస్తూ చెప్పాడు. నేను ఊహించలేదు. విక్రం తానే చెప్పాడు. ట్రాన్స్ఫర్‌  మీద ఈరోజే ఇక్కడ జాయిన్‌ అయినట్టు. నా సీట్లో అతను రేపటి నుండి పనిచేస్తాడు. అతని ఆహ్వానాన్ని సున్నితంగా తిరస్కరించాను. కారణం విక్రమ్‌ అంటే నాకిష్టం లేదు. కారణం మళ్ళీ రవినే. నా ఆలోచనలను పసిగట్టాడు కాబోలు. ఈసారి తన సిబ్బందిని ముందుకు తోశాడు.  జీపును పూలతో అలంకరించారు. పొడవాటి తాళ్ళు. వాటికి పూల అలంకరణ ఉంది. ఇవన్నీ విక్రమ్‌ ఏర్పాట్లు. తెలుస్తూనే ఉంది. విక్రమ్‌కు నేనంటే చాలా ఇష్టం. నాకు తెలుసు. కానీ రవి విషయంలో విక్రమ్‌ చేసిన ద్రోహం మరువలేను. ఆడిటోరియం ఆఫీసు పక్కనే ఉంటుంది. జీపులో నన్ను కూర్చోబెట్టి తాళ్ళతో ముందుకులాగుతున్నారు. సిబ్బంది హడావుడి మద్య నా ఇబ్బంది చిన్నది. కెమెరాలు, ఫొటోలు, విలేఖరులు, స్టాఫ్‌ అట్టహాసం మద్య జీపు ముందుకుపోతుంటే విక్రమ్‌ను చూశాక నా ఆలోచనలు మాత్రం వెనక్కు మళ్ళాయి.  ∙∙  రవి ఇంజనీరింగ్‌ కళాశాలలో చేర్పించాక బాగోగులు చూసుకోమని విక్రమ్‌కు చెప్పాను. అవసరమైన ఆర్థికసహాయం చేస్తూనే ఉన్నాను. కాలేజీలో ఏవో గొడవలు. చిలికి చిలికి గాలివానైంది. మంత్రి కొడుకు ఆ గొడవకు కారణం. అతను ఆవేశంలో కొట్టిన దెబ్బలకు సహవిద్యార్ధి తలపగిలి చనిపోయాడు. ఆ కేసులో సాక్ష్యం చెప్పడానికి అందరూ భయపడ్డారు. విక్రమ్‌ రవిని బలవంతంగా ప్రత్యక్షసాక్షిగా చేర్చాడు. నిజం నిర్ధారణ కావడంతో శిక్ష ఖరారైంది. ఇదంతా నాకు తెలియకుండా విక్రమ్‌ జాగ్రత్తపడ్డాడు. తరువాత మంత్రి అధికారాన్ని ఉపయోగించి రవిని కనబడకుండా చేశాడు. అడవిలో సగంకాలిన రవి శవం దొరికిందని ఆశ్రమం ద్వారా కబురొచ్చింది. తరువాత నా ఎంక్వయిరీలో విక్రమ్‌ నిర్లక్ష్యం తెలిసి అసహ్యం కలిగింది. అందుకే అద్దం ముందుకు పోయినప్పుడల్లా నాన్న.. ఆ వెంటనే రవి జ్ఞాపకం వస్తారు. అద్దం కూడా వాళ్ళలాగే నిజం చెబుతుంది కాబోలు. అద్దం వేసే ప్రశ్నకు నా దగ్గర ఏ సమాధానం లేక భయం వేసేది. అందుకే ఇన్నాళ్లుగా తప్పించుకు తిరుగుతున్నాను. నేను పోలీసును. నాకు తెలుసు. అద్దంలో నా గతం ఉంది. అదెప్పుడూ ప్రశ్నిస్తుంది. నిజం నిగ్గుదేల్చమంటుంది. అద్దం పెట్టే యాతన భరించలేక ఇన్నాళ్ళు దూరం పెట్టాను.  అప్పుడప్పుడూ చూడకతప్పేది కాదు.  ∙∙  ఆడిటోరియం వచ్చింది. ఆలోచనలు ఆగిపోయాయి. హాలునిండా డిపార్ట్‌మెంట్‌ వాళ్ళున్నారు. ఆత్మీయులున్నారు. సహాయం పొందినవారూ ఉన్నారు. అప్పటికే నా శ్రీమతి అక్కడకు వచ్చింది. మమ్మల్ని వేదిక మీదకు ఆహ్వానించారు. సభ ప్రారంభమైంది. ముఖ్య అతిథిగా జిల్లా ఎస్పీగారు ఇంకా రాలేదు. కొత్త ఎస్పీ చార్జ్‌ తీసుకోవాల్సిఉంది. నేరుగా ఇక్కడికే వస్తున్నారని విక్రమ్‌ వేదిక మీద అనౌన్స్‌ చేశాడు. ప్రసంగాలు నడుస్తున్నాయి. విక్రమ్‌ హడావుడి గమనిస్తూనే ఉన్నాను. కాని పట్టనట్టున్నాను. ఈలోగా ఎస్సై వేదికపైకి వచ్చాడు. అంతా లేచారు. నేనూ లేచి సెల్యూట్‌ పెట్టాను. విచిత్రం. అద్దంలో చూస్తున్నట్టు చూశాను. భ్రమ పడుతున్నానా? తర్కించుకున్నాను.  కొత్త ఎస్సై హోదాతో రవి వచ్చాడు. మీడియా అంతా ఎస్సైగారి మీద ఫోకస్‌ బెట్టింది. రవి నేరుగా వచ్చి నా ఆశీర్వాదం తీసుకున్నాడు. ఆ కళ్ళల్లో అదే కృతజ్ఞత. రవి బతికి ఉండడం సంతోషమైతే, పోలీసు అధికారిగా రావడం రెట్టింపు ఆనందాన్నిచ్చింది. సభ ముగిశాక రవితోబాటు విక్రమ్‌ నా వెనుకే హాలు బయటకు నడిచాడు. ఇంటికి చేరుకున్నాక  విక్రం తన బ్యాచ్‌మేట్‌ సాయంతో రవిని కాపాడిన విషయం చెప్పాడు. రవి భద్రత కోసం ఇన్నాళ్ళు ఈ విషయం దాచిపెట్టాల్సి వచ్చిందని చెప్పాడు. ట్రైనింగ్‌ పూర్తి చేసుకొని ఇదే రోజు ఇక్కడ పోస్టింగ్‌ తీసుకుంటున్నాడని తెలిసి ఈ విషయం నాకు సర్‌ప్రైజ్‌ చేద్దామని చెప్పలేదన్నాడు. మనసులో భారం దిగిపోయింది. కాసేపు ఉండి కాఫీ తాగి వెళ్ళారు. ఇక అద్దం ముందు ధైర్యంగా నిలబడ్డాను. నాన్న గుర్తుకొచ్చాడు. వెంటనే రవి స్థానంలో అనాథాశ్రమానికొచ్చిన సగం కాలిన శవం గుర్తుకొచ్చింది. ఎవరిది ఆ అనాథ శవం? అద్దం మళ్ళీ నన్ను ప్రశ్నించింది.  చదవండి: క్రైమ్‌ స్టోరీ: క్లూస్‌... కాల్చిపారేసిన చుట్టముక్క.. ఊహించని ట్విస్ట్‌!

నా ఈ స్థితికి యేడాది. కారు ముందుకెళ్తోంది. రాత్రి ఏడవుతోంది కదా ట్రాఫిక్‌ అంతకంతకూ పెరుగుతోంది. మైండ్‌ ఏం బాగా లేదు. ఏ పనీ చేయబుద్ధి కావడం లేదు. జీవితానికి అర్థమేంటో తెలియడం లేదు. అది అంత సులభంగా అర్థం కాదు. అర్థమైతే అది జీవితం కాదు. అతని కోసం వెతికాను. అలసిపోయాను. నాకు తెలియకుండానే నా పై జేబును తడుముకున్నాను. భద్రంగా ప్లాస్టిక్‌ ప్యాకెట్‌లో ఉంచిన నీలం రంగు రాయి ఉంగరం చేతికి తగిలింది. నా ఈ దరిద్రాలన్నింటికీ ఈ ఉంగరమే కారణం. అలా అని ఈ ఉంగరం అంటే నాకు కోపం లేదు. ప్రేమ ఉంది. ఆ ప్రేమ సుజీ మీద. ఈ ఉంగరం సుజీకి ఎంతో ఇష్టం. నాకు సుజీ అంటే ఇష్టం. ఇప్పుడామె లేదు. ఈ ఉంగరం ఉంది. ఆమె మీద ప్రేమే ఇప్పుడు ఈ ఉంగరం మీదికి మళ్లింది. అయితే ఈ ఉంగరం నేనిచ్చింది కాదు. తనకు ఇంకెవరో ఇచ్చారు. అతని పేరేంటో నాకు తెలియదు. నేను సుజీని అడగలేదు. ఆమె చెప్పలేదు. ఒకసారి మాత్రం చర్చ వచ్చింది. మా ఊరి నుంచి దూరపు బంధువు ఒకతను ఇంటికొచ్చాడు. అతను బంగారు పని చేస్తాడు. నేను కుశల ప్రశ్నలన్నీ వేసి, అతిథి మర్యాదలన్నీ అయ్యాక అతను బయల్దేర డానికి రెడీ అయ్యాడు. నేను ఒక్క నిమిషం ఆగమని చెప్పి ఇంట్లో ఉన్న చిన్న చిన్న ఆభరణాలన్నింటినీ తెచ్చి అతని చేతిలో పెట్టాను. కరిగించి అవసరమైతే ఇంకొంత బంగారం వేసి పాపకు గాజులు చేయమని చెప్పాను. వాటిల్లో విరిగిన కమ్మలు, ముక్కెరలు, పాపకు చిన్నప్పుడు బంధువులు పెట్టిన చిన్న చిన్న నగలు, తెగి పాడైపోయిన నా చైను ఇలా ఏవేవో ఉన్నాయి. వాటితోపాటు ఆ ఉంగరం కూడా ఉంది. నేను గమనించలేదు. సుజీ ఎప్పుడు చూసిందో నేరుగా వచ్చి ఆ ఉంగరం అడిగి వెనక్కి తీసుకుంది. మిగతావన్నీ తీసుకెళ్లండి అంది.  అప్పుడడిగాను ఆమెను ‘ఏంటి ఆ ఉంగరం స్పెషల్‌’ అని.  ఆమె కొంటెగా ముఖం పెట్టి ఊరిస్తూ ‘ఒక స్పెషల్‌ పర్సన్‌  ఇచ్చాడు.. వెరీ స్పెషల్‌..’ అంది. గతుక్కుమన్నాను. నిజమే. పెళ్లప్పుడు వాళ్లమ్మా వాళ్లు పెట్టిన నగల్లో కూడా ఇది లేదు. ఇది సమ్‌థింగ్‌ స్పెషలే. ఏమాత్రం దాపరికం లేకుండా అలా చెప్పడం నాకు నచ్చింది. అయితే ఎంతైనా  మగ మనసు కదా కొంత ఇబ్బంది పడ్డాను. పైకి అదేమీ కనిపించకుండా ‘ఓహో.. అలాగా..’ అని కవర్‌ చేశాను. ఆ తర్వాత ఎప్పుడూ దాని ప్రస్తావన మా మధ్య రాలేదు. ఆ అవసరమూ కలగలేదు. భౌతికంగా, మానసికంగా ఏ లోటూ లేకుండా నన్నూ, పాపను చూసుకుంటోంది సుజీ. అలాంటప్పుడు ఆమె గతంతో నాకేం పని.  మళ్లీ ఒకసారి పై జేబును తడుముకున్నాను. భద్రంగా ప్లాస్టిక్‌ ప్యాకెట్‌లో ఉంచిన నీలం రంగు రాయి ఉంగరం చేతికి తగిలింది. కారు ముందుకెళ్తోంది. నిజానికి నేను ఈపాటికి ఈ పరిసరాలు వదిలేసి పారిపోవాల్సిన వాణ్ని. పాడు రోగం కరోనా సుజీని తీసుకెళ్లిపోయాక నాకు జీవితం మీద కోరిక చచ్చిపోయింది. నిత్యం ఏవో ఆలోచనలు. దిగులుగా గడపడం చూసి అత్తామామలు ఎటైనా కొద్దిరోజులు వెళ్లేసి రమ్మన్నారు. నేనూ తయారయ్యాను. ఎనిమిదో తరగతి చదువుతున్న పాప బాధ్యత వాళ్లకే వదిలేశాను. వద్దు వద్దు అంటున్నా వినకుండా నా లాకర్‌ చాబీ వాళ్ల పేరుతో మార్పించాను. ఆస్తుల కాగితాలు చేతుల్లో పెట్టాను. లక్షరూపాయల వరకు బ్యాంకు బ్యాలెన్సు ఉన్న ఏటీఎమ్‌ కార్డు ఒక్కటే నాకు తోడుగా పెట్టుకున్నాను.  బీరువాలోని బట్టలన్నీ తీసి సర్దుకుంటుంటే.. అప్పుడు కనబడింది ఉంగరం. దాన్ని చూసి దుఃఖ పడ్డాను. పెళ్లయిన కొత్తలో అది ఎప్పుడూ సుజీ చేతికే ఉండేది. ఒక బిడ్డకు తల్లి అయిన తర్వాత వేలికి పట్టడం లేదేమో తీసి బీరువాలో పెట్టేసింది. సర్దుతున్న బ్యాగును అక్కడే వదిలేసి వచ్చి హాల్లో కూర్చున్నాను. చేతిలో ఉంగరాన్నే చూస్తూ కుంగిపోయాను. అది పదే పదే సుజీని గుర్తు చేస్తోంది. అదే సమయంలో అది సుజీకి ఇచ్చిన వ్యక్తినీ గుర్తు చేస్తోంది. ఇప్పుడేం చేయాలి దీన్ని? ఎక్కడ పాతిపెట్టాలి? ఇలా వదిలేసి వెళ్తే తర్వాత ఏమవుతుంది ఇది? దీని వెనుక ఒక సున్నితమైన నా సుజీ హృదయం ఉందని ఎవరు గుర్తిస్తారు? అసలు ఎవరైనా ఎందుకు గుర్తించాలి? దీని రూపం ఇకముందు కూడా ఇలాగే ఉంటుందని గ్యారంటీ ఏంటి? ఉంగరానికి ముందు ఈ లోహం రూపం ఏంటి? అంతకుముందు కూడా ఎవరైనా దీన్ని ఒక బహుమతిగా ఇచ్చి ఉంటారా? అసలు ఈ భూమ్మీద ఒకర్నొకరు బహుమతులుగా ఇచ్చుకున్న వస్తువులన్నీ వారి మరణానంతరం ఏమవుతున్నాయి? ఒక తాజ్‌మహల్‌ని గుర్తించినట్టు ప్రతి వస్తువునూ గుర్తించడం అందరికీ సాధ్యం కాదు కదా. ఈ భూమి కూడా ఇంకెవరికైనా బహుమతిగా ఇచ్చి ఉంటే ఏర్పడిందా? అసలు బహుమతులు ఇచ్చి పుచ్చుకోవడం అనేది మార్కెట్‌ సంస్కృతి అంటారు కదా కమ్యూనిస్టులు. ఇందులో ఏది నిజం? ఏది అబద్ధం? రకరకాల పిచ్చి ఆలోచనలు కాల్చుకు తింటుంటే చిక్కి సగమైపోయాను. ఎప్పుడో కానీ ముట్టని మందుకు పూర్తిగా అలవాటయ్యాను. ఇంటికే తెచ్చుకుని తాగుతూ గడుపుతున్నాను. అసలు నా బాధేంటో నాకే తెలియడం లేదు. జీవితంలోని ఒక అస్పష్టత ఏదో నన్ను వెంటాడుతోంది. అస్పష్టత కూడా ఒక బాధే అని ఇప్పుడే అర్థమవుతోంది. ఇవన్నీ కాదు.. ముందు ఈ ఉంగరానికి ఒక సమాధానం వెతకాలి. ఆ సమాధానం నాకు సంతృప్తినివ్వాలి. బాగా మథనపడ్డాక ఒక ఆలోచన తట్టింది. అసలు సుజీకి ఇది ఇచ్చిన వ్యక్తి ఎవరు? అతన్ని కలిస్తే ఎలా ఉంటుంది? బావుంటుంది... తప్పకుండా ఈ ఉంగరాన్ని అతనికిచ్చేయాలి. అతని సొమ్మును అతని దగ్గరికి చేర్చాలి. నువ్వు గుర్తుగా ఇచ్చిన ఈ ఉంగరంగల అమ్మాయి ఇప్పుడు ఈ భూమ్మీద లేదని చెప్పాలి. అప్పుడు వాడి కళ్లలో ఏమాత్రం బాధ మిగిలిందో నేను  చూడాలి. అప్పుడది ఒక పిచ్చి ఆలోచన అని నాకు తెలియదు. అదే పరిష్కారం అని నమ్మాను. ఉంగరాన్ని జేబులో పెట్టుకున్నాను.అతని కోసం తిరగడం మొదలుపెట్టాను. ఎక్కడెక్కడో వెతికాను. నేరుగా సుజీ తల్లిదండ్రుల దగ్గరికెళ్లి అడిగాను. వాళ్లు నా వైపు అనుమానంగా చూశారు కానీ ఏ హింటూ ఇవ్వలేదు. లాభం లేదని వచ్చేశాను. సుజీ చిన్ననాటి స్నేహితులను కలిశాను. వాళ్లూ ఏమీ చెప్పలేదు. సుజీ సెల్‌ఫోన్‌  డేటా అంతా తీశాను. లాభం లేదు. ఫేస్‌బుక్‌ అకౌంటు ఉంది. కానీ దాన్ని ఆమె ఏరోజూ వాడలేదు. కనీసం అప్పుడప్పుడు కూడా ఆమె ఆ స్పెషల్‌ పర్సన్‌తో టచ్‌లో లేదని అర్థమైంది. అసలు టచ్‌లోనే లేకుండా పోయిన వ్యక్తితో ఇప్పుడు నాకేం పని? అతని భావోద్వేగాలతో నాకేంటి ఉపయోగం? అంతా గందరగోళం. మరింత అస్పష్టతలోకి కూరుకుపోయాను. అసలు అతను బతికే ఉంటాడని ఏంటి నమ్మకం? మొన్నటి కరోనాలో సుజీ మాదిరే ఏ ఆస్పత్రిలోనో చనిపోయి ఉంటాడా? మరెలా పట్టుకోవడం అతణ్ని? ఇక వెతకడం మానేశాను. బోర్‌కొట్టేస్తోంది. ఇల్లంతా శూన్యం. శవం కుళ్లిన వాసన. ఇంట్లో ఉండలేపోతున్నాను. ఒకసారి కళ్లు తిరిగి పడిపోతే ఎప్పుడో మరుసటి రోజు ఉదయం పనిమనిషి వచ్చి చూసి మా అత్తామామలకు చెప్పింది. వాళ్లు డాక్టర్‌ దగ్గరికి తీసుకెళ్లారు.  ‘పర్వాలేదు. ఇప్పుడే అయితే పోడు కానీ పోయినంత పని చేస్తుంటాడు. కనిపెట్టుకుని ఉండాలి’ అని డాక్టర్‌ సూచించాడు. మా అమ్మానాన్నలు ఎక్కడో ఊళ్లో ఉంటారు. వాళ్లకు ఏ విషయం తెలియనివ్వను కాబట్టి వాళ్లు సుఖంగానే ఉన్నారని నా నమ్మకం. వారి సుఖాన్ని భంగం చేస్తానని ఒకసారి అత్తామామలు అంటే ఇంతెత్తు ఎగిరాను. తర్వాత వాళ్లు ఆ ప్రయత్నం ఆపేశారు. ‘నన్ను వదిలేయండి. నా బిడ్డను చూసుకోండి’ అంటూ ఏడ్చాను. నన్నూ వాళ్లు ఓ బిడ్డలా చూసుకోవడానికి రెడీ అయ్యారు. ఎక్కడికైనా కొంతకాలం వెళ్లడానికి సిద్ధమైన వాణ్ని ఎందుకు ఆగిపోయానో వారికి తెలియదు. నేను మళ్లీ ఒకసారి పై జేబును తడుముకున్నాను. భద్రంగా ప్లాస్టిక్‌ ప్యాకెట్‌లో ఉంచిన నీలం రంగు రాయి ఉంగరం తగిలింది. కారు ముందుకెళ్తోంది.. చెప్పాను కదా. ఇంట్లో ఒక్కణ్నే మందు కొట్టి ఉండాలంటే రాను రాను భయంగా ఉంటోంది. అది భయం కాదు ఒంటరితనం అని తర్వాత అర్థమైంది. అందుకే ఎందుకో టక్కున నా చిన్ననాటి మిత్రుడు ప్రతాప్‌గాడికి ఫోన్‌ చేశాను. ‘అబ్బా.. కరెక్టు టైమ్‌కి చేశావురా. పంజాగుట్ట బార్‌లో ఉన్నాను వచ్చేయ్‌..’ అని లొకేషన్‌  షేర్‌ చేశాడు. ఇప్పుడు దాన్ని పట్టుకుని బయల్దేరాను. ప్రతాప్‌గాడితో మాట్లాడితే మనసు హాయిగా ఉంటుది. సుజీ లేకుండా పోయాక నేను బాగా డిస్టర్బ్‌ అయ్యానని తెలుసు వాడికి. కానీ అంతకన్నా ఎక్కువగా ఈ ఉంగరం వల్ల డిస్టర్బ్‌ అవుతున్నానని మాత్రం వాడికి తెలియదు. ఏదో సరదాగా నాలుగు జోకులు వేస్తాడు. నవ్విస్తాడు. వాడితో కంపెనీ లేక చాలా కాలం అయింది. అందుకే వాడ్నే ఊహించుకుంటూ నేరుగా కారును తీసుకెళ్లి పార్కింగ్‌లో పెట్టాను. బారు లోపల సందడిగా ఉంది. సిగరెట్ల పొగ నిండుకుని ఉంది. మనుషులు మసక మసగ్గా కనిపిస్తున్నారు. ఎదురుగా చూరుకు వేలాడుతున్న పెద్ద ఎల్‌ఈడీ టీవీలో సల్మాన్‌ ఖాన్‌  దబాంగ్‌ సినిమా లోగొంతుతో వస్తోంది. ప్రతాప్‌గాడి కోసం వెతికాను. వాడు ఎడమ వైపు కార్నర్‌ సీటులో కూర్చుని ఉన్నాడు. నన్ను చూడగానే పోల్చుకుని చేయి ఊపాడు. నేనూ ఊపాను. వాడు సోఫావైపు కూర్చుని ఉన్నాడు. పక్కకు జరిగి నాకోసం స్థలం చూపించాడు.  ‘ఏం రా.. అంత బక్కగా అయ్యావ్‌?’ అన్నాడు నన్ను చూస్తూనే. నేను నవ్వుతూ పక్కన కూర్చున్నాను. ఎదురుగా అతని స్నేహితుడు ఎవరో కూర్చుని ఉన్నాడు. బొద్దుగా ఉన్నాడు. చామన ఛాయ. లావు బుగ్గలు. షేవ్‌ చేసిన గడ్డం, నుదిటికి పైన పల్చబడ్డ జుట్టు.  అతన్ని పరిశీలించేంతలోనే అతను చేయి చాపి ఏదో పేరు చెప్పాడు. నేనూ పేరు చెప్పి షేక్‌హ్యాండ్‌ ఇచ్చాను. ఇంతలో ప్రతాప్‌గాడు బేరర్‌ని పిలిచి బీర్‌ చెప్పాడు. నాకు బ్రాండ్‌ పట్టింపేమీ లేదని వాడికి తెలుసు. బేరర్‌ అలా వెళ్లి ఇలా గ్లాసు, బీరు బాటిల్‌తో వచ్చాడు. నంచుకోవడానికి టేబుల్‌ మీద చుడువా లాంటిదేదో ఉంది. ఎదురుగా ఉన్నతను సిగరెట్టు పొగ వదుల్తున్నాడు.  ‘నువ్వేదో నీ ఫ్రెండుతో వస్తే నేను ఫోన్‌ చేసి ఇబ్బంది పెట్టానేమో కదరా..’ అన్నాను మొహమాటంగా.  ప్రతాప్‌గాడు నవ్వాడు. ‘భలేవాడివోయ్‌. నువ్వెంతో ఇతనూ అంతే నాకు. హైదరాబాద్‌ వచ్చినప్పటి నుంచి పరిచయం. అలా ఎవరూ ఇబ్బంది పడరు. నువ్వూ ఇబ్బంది పడకు. ఫీల్‌ఫ్రీ’ అన్నాడు. బేరర్‌ బీర్‌ని పద్ధతిగా గ్లాసులోకి వొంపాడు. వెంటనే చీర్స్‌చెప్పి ఒక గుక్క సిప్‌ చేశాను. చల్లటి బీర్‌ గొంతులోకి దిగేసరికి మైండ్‌లో ఉన్న స్ట్రెస్‌ ఏదో తగ్గుతున్న ఫీలింగ్‌ కలిగింది. మౌనంగా ఉన్నాను. అప్పటికే వారి మధ్య ఏదో టాపిక్‌ నడుస్తున్నట్టుంది. ‘సో.. అలా అయింది. ఇదిగో వీడొచ్చినాడుగా వీడిక్కూడా తెలుసు’ అన్నాడు ప్రతాప్‌గాడు నా వైపు చేయి చూపిస్తూ. దేని గురించి చెబుతున్నాడో అర్థంకాక నేను ముఖం ముడిచాను. ‘అదేరా బావ కూతురు నా మరదలు గురించి..’ అన్నాడు వాడు. విషయం అర్థమై నేను ముఖాన్ని నార్మల్‌గా పెట్టాను. నాకు ఎక్కువ మాట్లాడాలనిపించడం లేదు. కేవలం వాళ్లేదన్నా మాట్లాడుకుంటుంటే వినాలనుంది. కానీ ఈ బావ కూతురు విషయం తీసేసరికి నా ఆలోచనలు అటు పరిగెత్తాయి.  ప్రతాప్‌గాడు, నేను టెన్త్‌ కలిసే చదువుకున్నాం. వీడితో పాటు వీడి బావ కూతురు కూడా చదువుతూండింది. ఆ పిల్లంటే వీడికి అప్పటి నుంచే ఇష్టం. ఎప్పుడూ ఆ పిల్లకోసం ఏవేవో తినుబండారాలు తెచ్చి కంపాస్‌ బాక్సులో దాచుకునేవాడు. ఆ పిల్ల కూడా ఇంట్లో వండినవన్నీ తెచ్చి ‘అక్క ఇమ్మంది’ అంటూ ఇస్తుండేది. నిజానికి వాళ్లమ్మ వీడికేం సొంత అక్క కాదు. వాళ్లు రెడ్లు.. వీడూ రెడ్డే కాబట్టి ఏవేవో వాడికి వాడే వరుసలు కలుపుకుని చాలాసేపు లెక్కలు వేసి తర్వాత ఆ పిల్ల నాన్న తనకు బావ అవుతాడని చెప్పాడు ఒక రోజు. ఇక ఆ పొద్దునుంచి వాణ్ని మేము విపరీతంగా ఏడిపించడం మొదలుపెట్టాం. ‘ఓహో.. నీ బావ కూతురేది?’ అంటుండేవాళ్లం. అవసరమున్నా లేకపోయినా మాటకు ముందు.. మాటకు తర్వాత ‘బావ కూతురు.. బావ కూతురు’ అంటూ ఏడిపిస్తూ ఉండేవాళ్లం. వాడు చెబుతున్నదాన్ని బట్టి వీళ్దిద్దరి మధ్య ఏదో ప్రేమ టాపిక్‌ నడుస్తోందని అనుకున్నాను. అదే నిజమైంది.  అతను కాల్చేసిన సిగరెట్టును యాష్‌ట్రేలో పడేసి ‘ఏం బాస్‌.. నీకు లేవా ప్రేమ కథలూ..’ అన్నాడు చిర్నవ్వు చిందిస్తూ. నేను తేరుకుని ‘అబ్బే లేవు’ అంటుంటే ప్రతాప్‌గాడు ఊరుకోలేదు. నాకు తెలుసు వాడు ఊరుకోడని.  అదే క్లాసులో ఈడిగోళ్ల పిల్ల లక్ష్మీ ప్రియ ఉండేది. ఆ పిల్ల వెంటే ఊరికే తిరిగే వాణ్ని. అందరికీ గాళ్‌ఫ్రెండ్స్‌ ఉంటే నాకూ ఉండాలి కదా అని తిరిగేవాణ్ని. అందులో ఏమీ స్పెషాల్టీ లేదు. ఎంత చెప్పినా ప్రతాప్‌గాడి బ్యాచ్‌కి ఎక్కి చావదు. ఈ విషయంలో వాడికీ నాకూ ఎప్పుడూ గొడవలు జరుగుతుండేవి. ఇప్పుడు కూడా వాడు అదేదో పెద్ద విషయం అన్నట్టు గుర్తు చేస్తుండేసరికి చిరాగ్గా చూశాను. వాడికి అర్థమైంది నా మూడ్‌ బాగాలేదని. ‘వాడేదో టెన్షన్‌ లో ఉన్నాడు.. నీ సంగతి తేల్చు’ అన్నాడు అతని వైపు చూస్తూ. బంతి అతని కోర్టులో పడేసరికి నేను ఊపిరి పీల్చుకున్నాను. అతను చెప్పడం మొదలుపెట్టాడు.  ‘నేను, సుజాత ఇంటర్మీడియెట్‌లో ఉండగా కలిశాం.’ మొదటి మాటతోనే అటెన్షన్‌ లోకి వెళ్లాను. ‘ఇంటర్‌ తర్వాత సుజాత నర్సింగ్‌ కోసం హైదరాబాద్‌ చేరింది. హాస్టల్లో ఉండి చదువుకుంటూ ఉండేది. నన్ను మా నాన్న కడపలో డిగ్రీలో చేర్చాడు. నాకు అక్కడ డిగ్రీ నచ్చడం లేదు. చదువుకోవడం ఇష్టం లేదని ఉద్యోగం చేస్తానని చెప్పి ఆ కొద్ది పాటి క్వాలిఫికేషన్‌ తోనే హైదరాబాద్‌ వచ్చేశాను.  షాపూర్‌లో మా అత్తామామలుంటే చదువుకుంటూ రోజూ సుజాతను కలిసేవాణ్ని’. నాకు కళ్లలో నీళ్లు తిరుగుతున్నాయి. బీర్‌ పట్టుకున్న చేయి వణుకుతోంది. బీర్‌గ్లాస్‌ కింద పెట్టేశాను. జ్వరం కాస్తోంది. ఒళ్లు కాలుతున్న సంగతి నాకు తెలుస్తోంది. చెమట్లు పడుతున్నాయి.  అతను చెబుతున్నదంతా సుజీ గురించే... అవును నా సుజీ గురించే. సుజీ నర్సింగ్‌ చేసింది. ఇంకా అతనేం చెబుతాడో అని బీర్‌ సంగతి మర్చిపోయి అతని ముఖం వైపే చూస్తున్నాను. ‘హాస్టల్‌లో ఆమెకు చాలా స్ట్రిక్ట్‌గా ఉండేది. ఎప్పుడు పడితే అప్పుడు బయటికి వదిలేవాళ్లు కాదు. బయటికెళ్తే లోపలికి అనుమతించేవాళ్లు కాదు. అనేక సంజాయిషీలు ఇవ్వాల్సి వచ్చేది. తర్వాత ఆమె నన్ను చూడకుండా ఉండలేకపోయేది. హాస్టల్లో అనేక గొడవలు. వాళ్లు సుజాత అమ్మానాన్నలకు ఫోన్‌ చేసి చెప్పారు. వాళ్లకు విషయమంతా తెలిసిపోయింది. ఇంటర్మీడియెట్‌లో ఉండగానే నాకు వాళ్లు ఒకసారి వార్నింగ్‌ ఇచ్చారు. వాళ్లు అనుమానంతో మా ఇంటి దగ్గర విచారిస్తే పిల్లోడు హైదరాబాద్‌లో ఉన్నారని చెప్పారట. వాళ్ల అనుమానం బలపడింది. అంతే సుజాతను నర్సింగ్‌ మాన్పించి ఇంటికి తీసుకెళ్లిపోయారు. అయితే ఒకటే సంతృప్తి. నేను సుజాతకు గుర్తుగా ఉంగరాన్ని ఇచ్చాను. ఆమె అప్పట్లోనే తాను దాచుకున్న డబ్బులతో ఇక్కడే పంజగుట్టలో నాకు ఒక టైటాన్‌ వాచీ ఇప్పించింది. అది మొన్నటి దాక నా దగ్గరే ఉండేది. తర్వాత పాడైపోతే పక్కన పడేశాను.’ అతను ఇంకా ఏదో చెబుతున్నాడు. నాకేమీ వినపడలేదు. సీట్లోంచి టక్కున లేచాను. సరాసరి అక్కడ్నుంచి వచ్చేశాను. వెనుక నుంచి ప్రతాప్‌గాడు ‘ఒరేయ్‌..ఒరేయ్‌’ అని అరుస్తున్నాడు. నేను బార్‌ బయటికొచ్చి కారు తీసి రయ్యిన టాంక్‌బండ్‌ వైపు ఉరికించాను. అక్కడ సైడుకు ఆపి సిమెంటు బెంచిపై కూర్చున్నాను. వాన పడేట్టుంది. మట్టివాసన ముక్కులకు తాకుతోంది. వాతావరణంలోని మార్పు నా మనోభారాన్ని ఏమాత్రం తగ్గించేలా లేదు. నా కళ్లలో నీళ్లు తిరుగుతున్నాయి. ఎంత మోసం? ఈ అత్తా మామలది ఎంత దుర్మార్గం? అంతా తెలిసి కూడా ఒక్క మాట నాకు చెప్పలేదు. కనీసం మొన్న అడిగినప్పుడు కూడా ఉలకలేదు పలకలేదు. వాళ్లను నమ్మి నా ఆస్తులు అప్పగించాను. నా బిడ్డను అప్పగించాను. సుజీ కళ్లలో తిరిగింది.  గుండెల్లో ఇంత వ్యథను పెట్టుకుని కూడా సుజీ నన్నంతలా ఎలా ప్రేమించగలిగింది! ఇది ఒక్క తనకే సాధ్యమా? లేక ఆడవాళ్లంతా అంతేనా?  ‘సుజీ ఐ లవ్‌యూ, నువ్వు నాకు పెళ్లానివి కాదు అమ్మవి..’ ఆలోచనలతో కళ్లు వరదలవుతుంటే చెంపలు తడిసిపోతున్నాయి. కాసేపటికి స్థిమితపడి ఇంటికి బయల్దేరడానికి లేచాను. రోడ్డుమీద ఎవరో ఎర్రగౌను పాప.. ట్రాఫిక్‌లో నాన్న నడుపుతున్న స్కూటీపై వెనక కూర్చుని ‘గాజుపెట్టెలోని తాజ్‌మహల్‌ బొమ్మ’ను జాగ్రత్తగా గుండెలకు హత్తుకుని ఉంది. నేను నాకు తెలియకుండానే ఒకసారి పై జేబును తడుముకున్నాను. చిన్న ప్లాస్టిక్‌ ప్యాకెట్‌లో భద్రంగా ఉంచిన నీలం రంగు రాయి ఉంగరం చేతికి తగిలింది. ఇప్పుడు పెద్దగా ఆలోచన లేకుండానే నాకు సమాధానం తట్టింది.  ఇప్పుడు ఈ ఉంగరం నాది. అవును అతనెవరో తన ప్రియురాలికి ఇది గుర్తుగా ఇచ్చి ఉండొచ్చు.. కానీ ఇప్పుడు నా భార్య తనకెంతో ఇష్టమైన దీన్ని నాకు గుర్తుగా వదిలి వెళ్లింది. ఇప్పుడిది నాదే. ఎవరొచ్చినా ఇచ్చేది లేదు. ఇది నాదే. నా మనసు తీర్మానించుకుంది.  మబ్బు వీడినట్టుంది దూరంగా ఆకాశంలో ఏదో తార తొంగిచూస్తోంది. కారు తీసి ఇంటి వైపు మళ్లించాను. కారు ముందుకు ఉరుకుతోంది.   - వేంపల్లె షరీఫ్‌