సాక్షి, తిరుపతి: శ్రీహరికోట నుంచి జరగాల్సిన ప్రైవేట్‌ రాకెట్‌ అగ్నిబాణ్‌ ప్రయోగం మరోసారి వాయిదా పడింది. సతీశ్‌ ధవన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌) వేదికగా ఈ ఉదయం రాకెట్‌ ప్రయోగాన్ని నిర్వహించాల్సి ఉంది. అయితే మంగళవారం వేకువ ఝామున ప్రయోగానికి ముందు సాంకేతిక సమస్య తలెత్తడంతో వాయిదా వేశారు శాస్త్రవేత్తలు.చెన్నైకి చెందిన అగ్నికుల్‌ కాస్మోస్‌ ఏరోస్పేస్‌ సంస్థ అగ్నిబాణ్‌ రాకెట్‌ను రూపొందించింది. సొంత ల్యాంచ్‌ప్యాడ్‌ ఏర్పాటు చేసి సముద్ర మట్టానికి తక్కువ ఎత్తులో ఉపగ్రహాన్ని ప్రవేశ పెట్టాలనుకున్నారు. షెడ్యూల్‌ ప్రకారం.. ఎనిమిది గంటల కౌంట్‌డౌన్‌ అనంతరం ప్రైవేట్‌ ప్రయోగ వేదిక నుంచి ఉదయం 5.48 గంటలకు రాకెట్‌ నింగిలోకి దూసుకెళ్లాల్సి ఉంది. ప్రయోగాన్ని సమీక్షించేందుకు ఇస్రో అధిపతి డాక్టర్‌ సోమనాథ్‌ సోమవారం సాయంత్రమే షార్‌కు కూడా చేరుకున్నారు. అయితే సాంకేతిక సమస్య తలెత్తడంతో చివరి నిమిషంలో శాస్త్రవేత్తలు ప్రయోగం నిలిపివేశారు.ఏప్రిల్‌ 7వ తేదీ నుంచి అగ్నిబాణ్‌ ప్రయోగం వాయిదా పడడం ఇది నాలుగోసారి. దేశంలోనే మొదటి సెమీ క్రయోజనిక్‌ ఇంజిన్‌ ఆధారిత రాకెట్‌గా అగ్నిబాణ్‌ రికార్డులకెక్కింది. దేశీయంగా రూపొందించిన 3డీ ప్రింటెడ్‌ ఇంజిన్‌ను ఇందులో ఉపయోగిస్తున్నారు.

ఢిల్లీ/నెల్లూరు:  భారత అంతరిక్షపరిశోధన సంస్థ ఇస్రో చేపట్టిన చంద్రయాన్‌-3లో మరో కీలక ఘట్టం పూర్తైంది. భూకక్ష్య నుంచి జాబిల్లి కక్ష్యలోకి ప్రవేశించింది చంద్రయాన్‌-3. శనివారం రాత్రి 7 గంటల సమయంలో ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు ఈ ప్రవేశపెట్టే దశను విజయవంతంగా పూర్తి చేశారు. ఈ మేరకు ఇస్రో దీనిపై ట్వీట్‌ చేసింది.  Chandrayaan-3 Mission Update: Lunar Orbit Insertion (LOI) maneuver was completed successfully today (August 05, 2023). With this, #Chandrayaan3 has been successfully inserted into a Lunar orbit. The next Lunar bound orbit maneuver is scheduled tomorrow (August 06, 2023), around… pic.twitter.com/IC3MMDQMjU — LVM3-M4/CHANDRAYAAN-3 MISSION (@chandrayaan_3) August 5, 2023 ISRO tweets, "Chandrayaan-3 has been successfully inserted into the lunar orbit. A retro-burning at the Perilune was commanded from the Mission Operations Complex (MOX), ISTRAC, Bengaluru. The next operation - reduction of orbit – is scheduled for Aug 6, 2023, around 23:00 Hrs.… pic.twitter.com/qup163DuXW — ANI (@ANI) August 5, 2023 ఇప్పటి నుంచి 18 రోజులపాటు చంద్రుడి కక్ష్యలోనే ఉండనుంది చంద్రయాన్‌-3. అన్నీ సవ్యంగా జరిగితే ఈ నెల 23వ తేదీ లేదంటే 24వ తేదీ.. అదీ కుదరకుంటే 25వ తేదీన చంద్రుడి ఉపరితలం పైకి స్పేస్ క్రాఫ్ట్ లోని విక్రమ్ ల్యాండర్ దిగుతుంది. చంద్రుడి దక్షిణ ధ్రువంపై పరిశోధనల కోసం భారత అంతరిక్ష సంస్థ ఇస్రో (ISRO) పంపింది చంద్రయాన్ -3 (Chandrayan-3). చంద్రుడిపై దిగే క్రమంలో విక్రమ్ ల్యాండర్ సొంతంగా నిర్ణయాలను తీసుకోగలదని ఇస్రో తెలిపింది. చంద్రయాన్-2లోని విక్రమ్ ల్యాండర్ కు, చంద్రయాన్-3లోని విక్రమ్ ల్యాండర్ కు ఇదే ప్రధానమైన తేడా అని చెప్పింది. గతంలో చంద్రయాన్-2 మిషన్ ల్యాండింగ్ అయ్యే సమయంలో చంద్రుడి ఉపరితలాన్ని ల్యాండర్ బలంగా ఢీకొంది. దీంతో విక్రమ్ ల్యాండర్ లోని వ్యవస్థలు పని చేయకుండా పోయాయి. ఇప్పుడు ల్యాండర్ ను మరింత అభివృద్ధి చేసి జాబిల్లి మీదకు పంపారు.

సూళ్లూరుపేట(తిరుపతి జిల్లా): సూర్యుడిపై పరిశోధనల కోసం సతీశ్‌ ధవన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌(షార్‌) నుంచి ఈ నెలాఖరులో గానీ సెప్టెంబర్‌ మొదటివారంలో గానీ పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ57 రాకెట్‌ ద్వారా ఆదిత్య–ఎల్‌1 ఉపగ్రహాన్ని ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు ప్రయోగించనున్నారు. షార్‌ కేంద్రంలోని మొదటి ప్రయోగ వేదికకు సంబంధించి వెహికల్‌ అసెంబ్లింగ్‌ బిల్డింగ్‌లో రాకెట్‌ అనుసంధానం పనులు ప్రారంభమయ్యాయి. ఈ ఏడాది చేసిన ఆరు ప్రయోగాలు వరుసగా విజయాలు సాధించడంతో.. రెట్టించిన ఉత్సాహంతో మరో రాకెట్‌ ప్రయోగానికి ఇస్రో సిద్ధమైంది.  

ఇస్రోలో శాస్త్రవేత్తల సంబరాలు ►మూడు దశల్లో రాకెట్‌ ‍ప్రయోగం సక్సెస్‌ అయ్యింది. విజయవంతంగా చంద్రునిపై ల్యాండ్‌ అవ్వాలని శాస్త్రవేత్తలు ఆకాంక్షించారు. శ్రీహారికోటలో ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు సంబరాలు చేసుకుంటున్నారు. ఇది ఒక చారిత్రాత్మక రోజని ఇస్రో పేర్కొంది. యావత్‌ దేశ ప్రజలందరి ఆకాంక్షలు నిజమవ్వాలని ఆకాంక్షించింది. చంద్రయాన్‌-3 మిషన్‌ కోసం పనిచేసిన శాస్త్రవేత్తలకు ఇస్రో చైర్మన్‌ సోమ్‌నాథ్‌ అభినందనలు తెలిపారు. ఇస్రో సత్తాకు ఇది నిదర్శనంగా నిలుస్తుందన్నారు. విజయవంతంగా కక్ష్యలోకి చంద్రయాన్‌-3 ►చంద్రయాన్‌-3 రాకెట్‌ విజయవంతంగా భూ కక్ష్యలోకి ప్రవేశించింది. ఎల్‌వీఎం 3ఎం 4రా కెట్‌ నుంచి శాటిలైట్‌ విజయవంతంగా విడిపోయింది. 24 రోజులపాటు భూ కక్షలోనే చంద్రయాన్‌-3 ప్రదక్షిణ చేయనుంది. ఆ తర్వాత చంద్రుడి వైపు పయనించనుంది. 3.5 లక్షల కిలోమీటర్లు ప్రయాణించి చంద్రుడి కక్ష్యలోకి ప్రవేశించనుంది.ఆగష్టు 23 లేదా 24 చంద్రుడి దక్షిణ ధృవంలో ల్యాండింగ్‌ కానుంది. చంద్రుడి ఉపరితలంపై అధ్యయనం చేయనుంది. ► ఎన్నాళ్లుగానో ఎదురు చూస్తున్న తరుణం రానే వచ్చింది. జాబిలిపై అడుగు పెట్టాలన్న భారత చిరకాల స్వప్నం ఈరోజు కార్యరూపం దాల్చింది. బాహుబలి రాకెట్ ఎల్ వీఎం-3 ఉపగ్రహ వాహక నౌక ద్వారా చంద్రయాన్‌-3 ప్రయోగం మధ్యాహ్నం 2.35 నిముషాలకు విజయవంతంగా ప్రయోగించారు ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు. శ్రీహరి కోటలోని సతీష్ ధావన్ స్పేస్ రీసెర్చ్ సెంటర్ నుంచి ఎల్‌వీఎం-3 రాకెట్‌ నిప్పులు చిమ్ముతూ నింగిలోకి దూసుకెళ్లింది.  కాగా ప్రయోగానికి 25 గంటల పై చిలుకు కౌంట్‌డౌన్‌ గురువారం మధ్యాహ్నం 1.05కు మొదలైంది. ఇప్పటిదాకా ప్రపంచంలో ఏ దేశమూ వెళ్లని చంద్రుడి రెండో వైపుకు ల్యాండర్, రోవర్‌లను పంపనున్నారు. దాంతో అన్ని దేశాల చూపూ భారత్‌వైపే ఉంది.  అందుకే ఈసారి గురి తప్పొద్దనే పట్టుదలతో ఇస్రో సకల జాగ్రత్తలూ తీసుకుంది. ఇస్రో చైర్మన్‌ ఎస్‌ సోమనాథ్‌ బుధవారం నుంచీ షార్‌లోనే ఉండి పరిస్థితిని ఎప్పటికప్పుడు శాస్త్రవేత్తలతో సమీక్షించారు. ► చంద్రున్ని లోతుగా అధ్యయనం చేసి, అక్కడ దాగున్న అనేకానేక రహస్యాలను వెలికి తీయడమే చంద్రయాన్‌–3 ప్రయోగం ప్రధాన లక్ష్యం... ►ఇప్పటి దాకా ఎన్నో దేశాలు చంద్రునికి ముందు వైపు, అంటే ఉత్తర ధ్రువంపై పరిశోధనలు చేశాయి. భారత్‌ మాత్రం చంద్రయాన్‌–1 నుంచి తాజా చంద్రయాన్‌–3 దాకా చంద్రుని వెనుక వైపు, అంటే దక్షిణ ధ్రువాన్ని పరిశోధించేందుకే ప్రయతి్నస్తూ వస్తోంది. ►అందులో భాగంగా చంద్రయాన్‌–3 ల్యాండర్‌ను సూర్యరశ్మి పడని చంద్రుని దక్షిణ ధ్రువపు చీకటి ప్రాంతంలో దించనున్నారు. చదవండి: ఆవలి దిక్కున... జాబిలి చిక్కేనా! చంద్రయాన్‌–3 బరువు 3,920 కిలోలు ► ఇందులో ప్రొపల్షన్‌ మాడ్యూల్‌ 2,145 కిలోలు, ల్యాండర్‌ 1,749 కిలోలు, రోవర్‌ 26 కిలోలుంటాయి. ► చంద్రయాన్‌–2 వైఫల్యంతో చంద్రుడిపై ఇస్రో పరిశోధనలు ఆగిపోయాయి. చంద్రయాన్‌–2లో 14 పేలోడ్స్‌ పంపగా చంద్రయాన్‌–3లో 5 ఇస్రో పేలోడ్స్, 1 నాసా పేలోడ్‌ను మాత్రమే పంపుతున్నారు. ► చంద్రయాన్‌–3 ప్రపొల్షన్‌ మాడ్యూల్, ల్యాండర్, రోవర్లలో అత్యాధునిక సాంకేతిక పరికరాలను అమర్చి పంపుతున్నారు. ► ఇందుకోసం ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు 2 నెలలుగా అహర్నిశలు శ్రమిస్తున్నారు.

సూళ్లూరుపేట(తిరుపతి జిల్లా): భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ (ఇస్రో), న్యూ స్పేస్‌ ఇండియా సంయుక్తంగా తిరుపతి జిల్లా సతీష్‌ ధావన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌లోని మొదటి ప్రయోగ వేదిక నుంచి శనివారం మధ్యాహ్నం  2.20 గంటలకు పీఎస్‌ఎల్‌వీ–సీ55 ఉపగ్రహ వాహకనౌకను ప్రయోగించనున్నారు. ఈ మేరకు శుక్రవారం మధ్యాహ్నం 12.50 గంటలకు కౌంట్‌డౌన్‌ ప్రక్రియను ప్రారంభించారు. మొత్తం 25.30 గంటల కౌంట్‌డౌన్‌ అనంతరం పీఎస్‌ఎల్‌వీ–సీ55 రాకెట్‌ ప్రయోగాన్ని నిర్వహించేందుకు అన్ని ఏర్పాట్లు చేశారు. కౌంట్‌డౌన్‌ ప్రక్రియను ఇస్రో చైర్మన్‌ సోమనాథ్‌ పర్యవేక్షిస్తున్నారు. ఈ ప్రయోగంలో సింగపూర్‌కు చెందిన 741 కిలోల బరువు కలిగిన టెలియోస్‌–2, 16 కిలోల బరువు కలిగిన లూమిలైట్‌–4 అనే రెండు ఉపగ్రహాలను భూమికి 570 కిలోమీటర్ల ఎత్తులోని సూర్యానువర్తన ధ్రువ కక్ష్య (సన్‌ సింక్రనస్‌ ఆర్బిట్‌)లోకి ప్రవేశపెట్టనున్నారు. 44.4 మీటర్ల పొడవు కలిగిన రాకెట్‌... 228.355 టన్నుల బరువుతో భూమి నుంచి నింగికి పయనమై 20.35 నిమిషాల్లో ప్రయోగాన్ని పూర్తి చేసే విధంగా ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు డిజైన్‌ చేశారు. అదేవిధంగా ఈ రాకెట్‌లోని నాలుగో దశ (పీఎస్‌–4)తో ఒక ప్ర­త్యేక ప్రయోగం చేస్తున్నారు. 20.35 నిమిషాల వ్యవధిలో ఉపగ్రహాలను నిర్ణీత కక్ష్యలోకి వదిలిపెట్టిన తర్వాత 1.33 నిమిషాలకు పీఎస్‌–4ను రీస్టార్ట్‌ చేస్తారు. అది కొద్దిసేపటి తర్వాత ఆరిస్‌–2, పైలెట్, అర్కా–200, స్టార్‌బెర్రీ, డీఎస్‌వోఎల్, డీఎస్‌వోడీ–3యూ, డీఎస్‌వోడీ–06యూ అనే చిన్నపాటి పేలోడ్లను వివిధ రకాల కక్ష్యల్లో వదిలిపెడుతుంది. ఈ తరహా ప్రయోగం ఇక్కడి నుంచి తొలిసారి చేస్తున్నారు. 

సూళ్లూరుపేట(తిరుపతి):  చిన్నచిన్న ఉపగ్రహాలను తక్కువ దూరంలో ఉన్న కక్ష్యలోకి ప్రవేశపెట్టడానికి  భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ(ఇస్రో) రూపొందించిన స్మాల్‌ శాటిలైట్‌ లాంచ్‌ వెహికల్‌(ఎస్‌ఎస్‌ఎల్‌వీ డీ1) ఆదివారం నింగిలోకి దూసుకెళ్లనుంది. తిరుపతి జిల్లా సూళ్లూరుపేట సమీపంలోని సతీష్‌ ధావన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌లోని(షార్‌) మొదటి ప్రయోగ వేదిక నుంచి ఉదయం 9.18 గంటలకు ఈ రాకెట్‌ను ప్రయోగించనున్నారు. రాకెట్‌ ప్రయోగంపై శనివారం ‘షార్‌’లో ఇస్రో చైర్మన్‌ ఎస్‌.సోమనాథ్‌ పర్యవేక్షణలో ఎంఆర్‌ఆర్‌ కమిటీ చైర్మన్‌ పద్మకుమార్‌ ఆధ్వర్యంలో సమీక్ష నిర్వహించారు. మధ్యాహ్నం 2 గంటలకు లాంచ్‌ ఆథరైజేషన్‌ బోర్డు చైర్మన్‌ ఆర్ముగం రాజరాజన్‌ ఆధ్వర్యంలో మరో సమావేశం నిర్వహించి.. ప్రయోగ సమయాన్ని అధికారికంగా ఖరారు చేశారు. షార్‌ నుంచి ఇది 83వ ప్రయోగం కాగా.. ఎస్‌ఎస్‌ఎల్‌వీ డీ1 సిరీస్‌లో ఇదే మొదటిది కావడం గమనార్హం. అంటే ఎస్‌ఎస్‌ఎల్‌వీ ప్రయోగాల్లో ఇస్రో నూతన చరిత్రకు శ్రీకారం చుడుతున్నట్లు స్పష్టమవుతోంది. పోలార్‌ శాటిలైట్‌ లాంచ్‌ వెహికల్‌(పీఎస్‌ఎల్‌వీ), జియోసింక్రనస్‌ లాంచ్‌ వెహికల్‌(జీఎస్‌ఎల్‌వీ) ప్రయోగాల్లో ఇస్రో ఇప్పటికే అంతర్జాతీయ ఖ్యాతి గడించిన సంగతి తెలిసిందే. ఇక ఇప్పుడు ఎస్‌ఎస్‌ఎల్‌వీ వంతు వచ్చింది.   7 గంటల కౌంట్‌డౌన్‌   34 మీటర్ల పొడువు, 2 మీటర్ల వెడల్పు, 120 టన్నుల బరువున్న ఎస్‌ఎస్‌ఎల్‌వీ డీ1ను నాలుగు దశల్లో ప్రయోగించనున్నారు. కేవలం 13.2 నిమిషాల్లోనే ప్రయోగం పూర్తవుతుంది. మొదటి దశను 87 టన్నుల ఘన ఇంధనంతో 127.5 సెకన్లలో పూర్తి చేస్తారు. రెండో దశను 7.7 టన్నుల ఘన ఇంధనంతో 336.9 సెకన్లలో, మూడో దశను 4.5 టన్నుల ఘన ఇంధనంతో 633.3 సెకన్లలో పూర్తి చేయనున్నారు. నాలుగో దశలో మాత్రం 0.05 టన్నుల ద్రవ ఇంధనాన్ని మండించి, 742 సెకన్లలో 135 కిలోల బరువు కలిగిన మైక్రోశాట్‌–2ఏ(ఈఓఎస్‌శాట్‌)ను ముందుగా రోదసీలోకి ప్రవేశపెడతారు. తర్వాత విద్యార్థినులు తయారు చేసిన ఆజాదీశాట్‌ను భూమికి అతి దగ్గరగా.. 350 కిలోమీటర్ల ఎత్తులోని లియో ఆర్బిట్‌లోకి 792 సెకన్లలో ప్రవేశపెట్టేలా శాస్త్రవేత్తలు ప్రయోగాన్ని డిజైన్‌ చేశారు. ద్రవ ఇంధనాన్ని నింపే ప్రక్రియతో పాటు రాకెట్‌లోని అన్ని వ్యవస్థలను ఉత్తేజితం చేయడానికి కౌంట్‌డౌన్‌ను 7 గంటలుగా నిర్ణయించారు.

సూళ్లూరుపేట: ఈనాటి విద్యార్థులే రేపటి శాస్త్రవేత్తలుగా రావాలని, భారతదేశాన్ని శాస్త్రీయ భారత్‌గా బలోపేతం చేయాలని స్పేస్‌ సైన్స్‌ పిలుస్తోందని సతీష్‌ ధవన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌) డైరెక్టర్‌ ఆర్ముగం రాజరాజన్‌ చెప్పారు. ఆ పిలుపునకు మీరు సిద్ధంగా ఉన్నారా.. అని ప్రశ్నించారు. దేశంలోని 28 రాష్ట్రాల నుంచి యువిక యంగ్‌ సైంటిస్ట్‌ ప్రోగ్రాం–2022కు ఎంపికైన 153 మంది విద్యార్థులు శుక్రవారం షార్‌లోని లాంచింగ్‌ ఫెసిలిటీస్, రాకెట్‌ లాంచింగ్‌ పాడ్స్, మిషన్‌ కంట్రోల్‌ రూమ్‌లను సందర్శించారు.  నేటితరం విద్యార్థులను స్పేస్‌ సైన్స్‌ వైపు ఆకర్షించేందుకు ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు నిర్వహిస్తున్న యువిక–2022 కార్యక్రమాన్ని ఈనెల 16న ఇస్రో చైర్మన్‌ ఎస్‌.సోమనాథ్‌ వర్చువల్‌గా ప్రారంభించారు. నేటి (శనివారం) వరకు ఈ కార్యక్రమం నిర్వహిస్తున్నారు. ఎంపికైన విద్యార్థులు, వారి తల్లిదండ్రులు గురువారం సాయంత్రం షార్‌ కేంద్రానికి చేరుకున్నారు. విద్యార్థులు స్పేస్‌ సెంటర్‌ను సందర్శించిన అనంతరం బ్రహ్మప్రకాష్‌ హాలులో జరిగిన సమావేశంలో రాజరాజన్‌ మాట్లాడారు. విద్యార్థులకు ఎంతసేపైనా శ్రమించగలిగే అత్యంత శక్తిసామర్థ్యాలుంటాయని చెప్పారు.  మన విద్యార్థులు ఈ రోజున తేలికపాటి ఉపగ్రహాలు తయారుచేసే స్థాయికి ఎదగడం అభినందనీయమన్నారు. ఇస్రో సెంటర్లపై అవగాహన కల్పిస్తే ఈ 153 మందిలో కనీసం ఓ పదిమందైనా ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు అవుతారనే ఆశతోనే ఈ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహిస్తున్నట్లు చెప్పారు. సాయంత్రం 5.30 గంటలకు షార్‌లోని సౌండింగ్‌ రాకెట్‌ ప్రయోగవేదిక నుంచి రోహిణి సౌండింగ్‌ రాకెట్‌ను ప్రయోగించి విద్యార్థులకు చూపించారు. ఈ కార్యక్రమం ముగింపు సందర్భంగా శనివారం ఇస్రో ఛైర్మన్‌ ఎస్‌.సోమనాథ్‌ విద్యార్థులతో ముఖాముఖి నిర్వహించనున్నారు. అనంతరం విద్యార్థులకు పార్టిసిపేషన్‌ సర్టిఫికెట్లు ప్రదానం చేస్తారు.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: భారతదేశ ఖ్యాతిని ప్రపంచానికి చాటిచెప్పేందుకు భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ఇస్రో) ఎంతో ప్రతిష్టాత్మకంగా రూపొందిస్తున్న ప్రయోగం చంద్రయాన్‌-2. భారతదేశంలో పాటు యావత్‌ ప్రపంచమంతా ఎంతో ఉత్కంఠగా ఎదురుచూస్తున్న ఈ ప్రయోగంలో ఎంతో మంది శాస్ర్తవేత్తలు పాలుపంచుకుంటున్నారు. అయితే వీరిలో తెలంగాణకు చెందిన అంతరిక్ష పరిశోధన శాస్త్రవేత్త, సిద్దిపేట జిల్లా వాసి వీరబత్తిని సురేందర్‌కు కూడా ఉన్నారు. దేశ శాస్త్ర సాంకేతిక అంతరిక్ష వైజ్ఞానిక రంగానికి తలమానికంగా నిలిచే చంద్రయాన్‌-2లో పాలుపంచుకుంటున్న సురేందర్‌కు ప్రముఖుల నుంచి అభినందనలు వెల్లువెత్తుత్తున్నాయి. తాజాగా మాజీమంత్రి., సిద్దిపేట ఎమ్మెల్యే హరీష్‌ రావు ఆయన్ను అభినందిస్తూ.. ట్వీట్‌ చేశారు. ‘‘దేశానికి గర్వకారణంగా నిలిచే ఈ ప్రయోగంలో మీరు భాగస్వాములు కావడం మా అందరికీ గర్వకారణం. భారతదేశ అంతరిక్ష ప్రయోగ రంగానికి యావత్‌ వైజ్ఞాన ప్రపంచానికి మీరు మరిన్ని సేవలు అందించాలని ఆకాంక్షిస్తూ.. తెలంగాణ ప్రజల తరఫున శుభాకాంక్షలు తెలుపుతున్నా’’ అని ట్విట్టర్లో పోస్ట్‌ చేశారు. చంద్రుని మీద నీటిజాడలను చంద్రయాన్‌-1 ద్వారా ప్రపంచానికి చాటిచెప్పిన ఇస్రో.. నేడు మరింత సమాచారం కోసమే చంద్రయాన్‌-2 ప్రయోగాన్ని చేపడుతున్న విషయం తెలిసిందే. ఈసారి ప్రత్యేకంగా ప్రగ్యాన్‌ అనే రోవర్‌ను 14 రోజుల పాటు చంద్రుని మీద 500 మీటర్ల వరకు సంచరించలా చేస్తారు. అది మనకు చంద్రుని గురించిన కీలక సమాచారాన్ని చేరవేస్తుంది. ఈ ప్రయోగం విజయవంతమైతే చంద్రునిపైకి రోవర్‌ను పంపి సమాచారాన్ని సేకరించిన నాలుగో దేశంగా భారత్‌కు గుర్తింపు పొందుతుంది. ఇప్పటి వరకు అమెరికా, రష్యా, చైనాలు రోవర్‌లను పంపాయి. శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లాలో శ్రీహరికోటలో ఉన్న సతీష్‌ ధావన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌) నుంచి జూలై 15న వేకువజామున 2.51 గంటలకు చంద్రయాన్‌–2ను ప్రయోగించనున్న విషయం తెలిసిందే.

సూళ్లూరుపేట : భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకంగా సతీష్‌ ధవన్‌స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌)లోని రెండో ప్రయోగవేదిక నుంచి ఈనెల 15వ తేదీ వేకువ జామున నిర్వహించనున్న జీఎస్‌ఎల్‌వీ మార్క్‌3–ఎం1 ఉపగ్రహ వాహక నౌకకు శుక్రవారం లాంచ్‌ రిహార్సల్స్‌ను విజయవంతంగా నిర్వహించారు. అనంతరం రాకెట్‌లోని ఇంధనం నింపే ట్యాంకులకు ప్రీ ఫిల్‌ ప్రెజరైజేషన్‌ కార్యక్రమాన్ని  పూర్తి చేశారు. ఈ నెల 7వ తేదీన రాకెట్‌ ప్రయోగవేదిక మీదకు వచ్చిన తరువాత దశల వారీగా తనిఖీలు చేస్తూ ఉన్నారు.  శనివారం ఉదయాన్నే షార్‌లోని బ్రహ్మప్రకాష్‌ హాలులో ఎంఆర్‌ఆర్‌ కమిటీ చైర్మన్‌ బీఎన్‌ సురేష్‌ ఆధ్వర్యంలో జరుగనున్న ఎంఆర్‌ఆర్‌ సమావేశంలో  ప్రయోగ సమయాన్ని, కౌంట్‌డౌన్‌ సమయాన్ని అధికారికంగా ప్రకటించనున్నారు. సమావేశం అనంతరం ప్రయోగ పనులను లాంచ్‌ ఆథరైజేషన్‌ బోర్డుకు అప్పగించాక లాంచ్‌ ఆథరైజేషన్‌ బోర్డు చైర్మన్‌ ఆర్ముగం రాజరాజన్‌ ఆధ్వర్యంలో మరో మారు లాంచ్‌ రిహార్సల్స్‌ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించనున్నారు. ప్రయోగానికి సుమారుగా 20 గంటల ముందు అంటే 14వ తేదీ  ఉదయం 6.51 గంటలకు కౌంట్‌డౌన్‌ కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించనున్నారు. 15వ తేదీ వేకువజామున 2.51 గంటలకు 3,800 కిలోలు బరువు కలిగిన చంద్రయాన్‌–2 మిషన్‌ను మోసుకుని నింగికి దూసుకెళ్లేందుకు జీఎస్‌ఎల్‌వీ మార్క్‌3–ఎం1 రాకెట్‌ సిద్ధంగా ఉంది. 

శ్రీహరికోట (సూళ్లూరుపేట): భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ఇస్రో) సతీష్‌ ధావన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ నుంచి నింగిలోకి దూసుకెళ్లిన పీఎస్‌ఎల్వీ సీ 45 వాహక నౌక ప్రయోగం విజయవంతమైంది. ఇస్రోలోని రెండో ప్రయోగ వేదిక నుంచి సోమవారం ఉదయం 9.27 గంటలకు పీఎస్‌ఎల్వీ సీ45 (పీఎస్‌ఎల్‌వీ–క్యూఎల్‌) ఉపగ్రహ వాహక నౌకను శాస్త్రవేత్తలు రోదసీలోకి పంపారు. ఇందుకు సంబంధించి ఆదివారం ఉదయం 6:27 గంటలకు కౌంట్‌ డౌన్‌ను ప్రారంభమయ్యింది.  మిషన్‌ రెడీనెస్‌ రివ్యూ (ఎంఆర్‌ఆర్‌) కమిటీ ఆధ్వర్యంలో శనివారం సమావేశమై రాకెట్‌కు తుది విడత తనిఖీలు నిర్వహించి ప్రయోగపనులను లాంచ్‌ ఆథరైజేషన్‌ బోర్డు (ల్యాబ్‌) వారికి ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు అప్పగించారు. పీఎస్‌ఎల్వీ రాకెట్‌లలో సరికొత్త రాకెట్‌ ఇది. నాలుగు స్ట్రాపాన్‌ బూస్టర్లు సాయంతో చేస్తున్న ప్రయోగం కాబట్టి దీనికి పీఎస్‌ఎల్వీ –క్యూఎల్‌ అని నామకరణం చేశారు. ఈ తరహా రాకెట్‌ను మొట్టమొదటిసారిగా ఇస్రో ప్రయోగిస్తోంది. పీఎస్‌ఎల్వీ రాకెట్‌ సిరీస్‌లో ఇది 47వ ప్రయోగం కాగా, షార్‌ కేంద్రం నుంచి 71వ ప్రయోగం.   

సాక్షి, నెల్లూరు : షార్‌ అంతరిక్షం నుంచి  జీఎస్‌ఎల్‌వీ-ఎఫ్‌08 రాకెట్‌ నింగిలోకి దూసుకెళ్లింది. నెల్లూరు జిల్లా సతీష్‌ ధావన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌)లోని రెండో ప్రయోగవేదిక నుంచి ఈరోజు సాయంత్రం 4.29 గంటలకు జియో స్టేషనరీ లాంచింగ్‌ వెహికల్‌(జీఎస్‌ఎల్‌వీ)-ఎఫ్‌08 రాకెట్‌ ద్వారా ఇస్రో జీశాట్‌-6ఏను ప్రయోగించింది. ప్రయోగం చేపట్టిన 17 నిమిషాల 46.50 సెకన్ల కాలంలో 36 వేల కిలోమీటర్ల ఎత్తులోని నిర్ణీత కక్ష్యలోకి జీశాట్‌-6ఏ ఉపగ్రహం చేరుకుంది. ప్రయోగం విజయవంతం కావడంతో శాస్త్రవేత్తలు హర్షం వ్యక్తం చేశారు. ఈ సందర్భంగా షార్ డైరెక్టర్ పి.కున్హికృష్ణన్ తోటి శాస్త్రవేత్తలను అభినందించారు. జీ ఉపగ్రహాల్ని జీఎస్‌ఎల్వీ వాహకనౌకల ద్వారా ప్రయోగించడం ఇది 12వ సారి కాగా, స్వదేశీ పరిజ్ఞానంతో అభివృద్ధి చేసిన క్రయోజనిక్‌ ఇంజిన్‌ అమర్చిన జీఎస్‌ఎల్వీని వినియోగించడం ఇది ఆరోసారి. జీఎస్‌ఎల్‌వీ-ఎఫ్‌ 08 పొడవు 49.1 మీటర్లు కాగా, బరువు 415.6 టన్నులు. శాస్త్రవేత్తలకు అభినందనల వెల్లువ మరోవైపు జీఎస్‌ఎల్‌వీ-ఎఫ్‌08 ప్రయోగం విజయవంతం కావడంతో ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ, రాష్ట్రపతి రాంనాధ్‌ కోవింద్‌, ఏపీ ప్రతిపక్ష నేత, వైఎస్‌ఆర్‌ కాంగ్రెస్‌ పార్టీ అధ్యక్షుడు వైఎస్‌ జగన్‌ మోహన్‌ రెడ్డి శాస్త్రవేత్తలకు అభినందనలు తెలిపారు. భవిష్యత్‌లో మరిన్ని ప్రయోగాలు చేపట్టాలని ఆకాంక్షించారు.


 నిల్వ ఉంచిన ఘన ఇంధనంలో మంటలు
 
 శ్రీహరికోట (సూళ్లూరుపేట): శ్రీపొట్టిశ్రీరాములు నెల్లూరుజిల్లా సతీష్‌ ధవన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌) లోని ఘన ఇంధనం తయారీ విభాగం (స్ప్రాబ్‌)లో ఆదివారం రాత్రి భారీ అగ్నిప్రమాదం జరిగింది. అయితే ఈ భవనంలో ఎలాంటి యంత్ర పరికరాలు లేవు. కేవలం మిగిలిన ఘన ఇంధనాన్ని మాత్రమే ఈ భవనంలో నిల్వ చేస్తారు. అత్యంత పటిష్టమైన ఈ భవనంలోకి మంటలు ఎలా వ్యాపించాయనేది పశ్నార్థకంగా ఉంది. అమ్మోనియం ఫర్‌ క్లోరైడ్, ఆక్సిడైజర్, అల్యూమినియం పౌడర్‌ను కలిపి ఘన ఇంధనం తయారు చేస్తారు.
 
 సరిపడినంత తీసుకుని మిగతా ఇంధనాన్ని 146 భవనం (పూర్తి కాంక్రీట్‌తో నిర్మించిన)లో నిల్వ చేస్తారు. ప్రమాద సమయంలో విధుల్లో ఎవరూ లేక ప్రాణనష్టం తప్పింది. కాగా ప్రమాదం జరిగిన విషయాన్ని తెలుసుకున్న షార్‌ ఉన్నతాధికారులు సంఘటన స్థలానికి వెళ్లి మంటల్ని అదుపు చేయించారు. నిల్వ ఇంధనంలో మంటలు ఎలా వచ్చాయనే దానిపై షార్‌ ఉన్నతాధికారుల బృందం ఆరా తీస్తోంది. ప్రమాదం ఎలా జరిగిందనే దానిపై ఒక కమిటీని వేయడానికి నిర్ణయించారు.


 ఒకేసారి నింగిలోకి 104 ఉపగ్రహాలు.. ఇందులో 101 విదేశాలవి.. ప్రకటించిన ఇస్రో
 
 శ్రీహరికోట (సూళ్లూరుపేట): ప్రపంచానికి మన దేశ సత్తా చాటేందుకు సమయం ఖరారైంది. ఒకేసారి 104 ఉప గ్రహాలను రోదసీలోకి పంపే పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 రాకెట్‌ ప్రయోగ సమయాన్ని భారత అంతరిక్ష పరిశోధనాసంస్థ (ఇస్రో) శాస్త్రవేత్తలు ప్రకటించారు. శ్రీపొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా శ్రీహరికోటలోని సతీశ్‌ ధవన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌) నుంచి బుధవారం ఉదయం 9.28 గంటలకు ఈ రాకెట్‌ను ప్రయోగించనున్నట్లు వెల్లడించారు. స్వదేశానికి చెందిన మూడు, విదేశాలకు చెందిన  101 ఉపగ్రహాలను ఒకేసారి ప్రయోగించనుండటంతో ప్రపంచమంతా మనదేశం వైపే చూస్తోంది. రాకెట్‌ శిఖరభాగంలో 104 ఉపగ్రహాలను పొందికగా అమర్చి శని వారం సాయంత్రం హీట్‌షీల్డ్‌ క్లోజ్‌ చేశారు. ఆదివారం లెవెల్‌–1 లెవెల్‌–2, లెవెల్‌–3 పరీక్షలు నిర్వహించారు.
 
 సోమవారం తుదివిడత మిషన్‌ సంసిద్ధతా సమావేశం (ఎంఆర్‌ఆర్‌) నిర్వహించి వెహికల్‌ను సిద్ధం చేశామని ప్రకటించారు. ఈ సమావేశం అనంతరం ప్రయోగాన్ని లాంచ్‌ ఆథరైజేషన్‌ బోర్డు (ల్యాబ్‌)కు అప్పగించారు. సోమవారం ల్యాబ్‌ చైర్మన్‌ పి.కున్హికృష్ణన్‌ ఆధ్వర్యంలో మరోమారు తనిఖీలు నిర్వహించి ఎంసీటీలో అను సంధానం పూర్తిచేసుకున్న పీఎస్‌ఎల్‌వీ రాకెట్‌ను ప్రయోగవేదిక మీదకు తెచ్చారు. తనిఖీలన్నీ నిర్వహించి మంగళవారం ఉదయం 5.28 గంటలకు కౌంట్‌డౌన్‌ ప్రారంభింరు. 28 గంటల కౌంట్‌డౌన్‌ అనంతరం బుధవారం ఉదయం 9.28 గంటలకు పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 రాకెట్‌ను ప్రయోగిస్తారు. ఈ రాకెట్‌ ద్వారా 1,378 కిలోల బరువు కలిగిన 104 ఉపగ్రహాలను భూమికి 505 నుంచి 524 కిలోమీటర్లు ఎత్తులోని సూర్యానువర్తన ధృవ కక్ష్యలో ప్రవేశపెడతారు. ఇప్పటికే శాస్త్రవేత్తలు లాంచ్‌ రిహార్సల్స్‌ చేపట్టారు.


 15న పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 ద్వారా 104 ఉపగ్రహాల ప్రయోగం
 
 14న ఉదయం 5.28 గంటలకు కౌంట్‌డౌన్‌ ప్రారంభం 
 
 నేడు ఎంఆర్‌ఆర్‌ సమావేశం
 
 104 ఉపగ్రహాలివే..
 పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 రాకెట్‌ ద్వారా 1,478 కిలోల బరువైన 104 ఉపగ్రహాలను రోదసీలోకి పంపుతున్నారు. కార్టోశాట్‌ ఉపగ్రహం 714 కిలోల బరువు కాగా, మిగిలిన 103 ఉపగ్రహాల బరువు 664 కిలోలు మాత్రమే. ఇందులో 714 కిలోల బరువు కలిగిన కార్టోశాట్‌–2డీ ఉపగ్రహం, 8.4 కేజీల బరువున్న ఇస్రో నానోశాటిలైట్‌ (ఐఎన్‌ఎస్‌–1ఏ), 9.7 కిలోల బరువు కలిగిన ఇస్రో నానోశాటిలైట్‌ (ఐఎన్‌ఎస్‌–1బీ) అనే మూడు స్వదేశీ ఉపగ్రహాలను ప్రధానంగా పంపనున్నారు. అమెరికాకు చెందిన 631.8 కిలోల 88 డౌవ్‌ శాటిలైట్స్, 8 లీమూర్‌ శాటిలైట్స్‌తో కలిపి 96 చిన్న తరహా ఉపగ్రహాలను పంపనున్నారు.
 
 నెదర్లాండ్‌కు చెందిన మూడు కేజీల పీయాస్‌–1, స్విట్జర్లాండ్‌కు చెందిన 4.2 కేజీల డిడో–2, ఇజ్రాయెల్‌కు చెందిన 4.3 కేజీల బీజీయూశాట్, కజకిస్థాన్‌కు చెందిన 1.7 కేజీల ఆల్‌–ఫరాబీ–1, యునైటెడ్‌ అరబ్‌ ఎమిరేట్స్‌కు చెందిన 1.1 కేజీల నాయిప్‌–1 అనే విదేశీ ఉపగ్రహాలను పంపేందుకు అన్ని ఏర్పాట్లు చేశారు. ఇప్పటికే 22 దేశాలకు చెందిన 76 ఉపగ్రహాలను పీఎస్‌ఎల్వీ రాకెట్ల ద్వారానే పంపించి మన సత్తా ప్రపంచానికి చాటారు.  ప్రస్తుతం 101 ఉపగ్రహాల ప్రయోగం పూర్తయితే మొత్తం 177 ఉపగ్రహాలు వాణిజ్యపరంగా పూర్తి చేసినట్లవుతుంది. ఒకేసారి 104 ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించనుండడంతో దేశంలోని మేధావులే కాకుండా ప్రపంచం అంతా కూడా ఇస్రో వైపే చూస్తోంది.
 
 ప్రయోగమిలా..
 పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 రాకెట్‌ ద్వారా నింగిలోకి పంపనున్న 104 ఉపగ్రహాలను భూమికి 505 కిలోమీటర్ల ఎత్తు నుంచి 525 కిలో మీటర్ల ఎత్తులోని సూర్యానువర్తన ధృవ కక్ష్యలో ఉపగ్రహాలు ఒకదానితో ఒకటి తగలకుండా వివిధ రకాల కక్ష్యల్లోకి ప్రవేశపెట్టేందుకు డిజైన్‌ చేశారు. 44.4 మీటర్ల పొడవు కలిగిన పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 ప్రయోగసమయంలో 320 టన్నుల బరువుతో నింగికి పయనమవుతుంది. 28.42 నిమిషాల్లో ప్రయోగాన్ని పూర్తిచేసేలా రూపొందించారు. రాకెట్‌లోని మొదటిదశను 211.4 టన్నుల ఘన ఇంధనంతో కలిపి ప్రారంభిస్తారు. మొదటిదశలోని ఆరు స్ట్రాపాన్‌ బూస్టర్లలో 73.2 టన్నుల ఘన ఇంధనం, కోర్‌అలోన్‌ దశలో 138.2 టన్నుల ఘన ఇంధనంతో మొదటి దశను 110.88 సెకెన్లకు పూర్తి చేస్తారు.
 
 అనంతరం 42 టన్నుల ద్రవ ఇంధనంతో రెండో దశను 262.92 సెకెన్లకు, 7.6 టన్నుల ఘన ఇంధనంతో 492.22 సెకెన్లకు మూడోదశ, 2.5 టన్నుల ద్రవ ఇంధనంతో 1007.80 సెకెన్లకు నాలుగోదశను పూర్తి చేయనున్నారు. అనంతరం భూమికి 510.383 కిలోమీటర్లు ఎత్తులోని సూర్యానువర్తన ధృవకక్ష్యలోకి ముందుగా 17.29 నిమిషాలకు 714 కిలోల బరువు కలిగిన కార్టోశాట్‌–2డీని ప్రవేశపెడతారు. తరువాత 17.39 నిమిషాలకు 510.590 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో ఐఎన్‌ఎస్‌–1ఏ ఉపగ్రహాన్ని, 17.40 నిమిషాలకు 510.601 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో ప్రవేశపెడతారు. అనంతరం 18.32 నిమిషాలకు 511.719 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో ఫస్ట్‌ ఫెయిర్‌ నానోశాటిలైట్స్‌ను, అనంతరం 28.42 నిమిషాలకు 524.075 కిలోమీటర్ల ఎత్తులోని కక్ష్యలోకి లాస్ట్‌ ఫెయిర్‌ ఆఫ్‌ నానోశాటిలైట్స్‌ను వదిలి పని పూర్తి చేసేవిధంగా డిజైన్‌ చేసుకున్నారు. పీఎస్‌ఎల్‌వీ సిరీస్‌లో ఇది 39వ ప్రయోగం కాగా, ఎక్సెల్‌ స్ట్రాపాన్‌ బూస్టర్లలో ప్రయోగం విషయంలో 16వ ప్రయోగం కావడం విశేషం.
 
 భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ (ఇస్రో) అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకంగా సతీష్‌ ధవన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ (షార్‌) నుంచి ఈనెల 15న ఉదయం 9.28 గంటలకు పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 రాకెట్‌ ద్వారా ఒకేసారి 104 ఉపగ్రహాలను రోదసీలోకి పంపేందుకు ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు సన్నద్ధమవుతున్నారు. రాకెట్‌కు శిఖరభాగంలో 104 ఉపగ్రహాలను పొందికగా అమర్చి అనుసంధాన ప్రక్రియను పూర్తి చేశారు. శనివారం సాయంత్రం రాకెట్‌ శిఖర భాగంలో ఉపగ్రహాలను అత్యంత భద్రంగా అమర్చి హీట్‌షీల్డ్‌ క్లోజ్‌ చేశారు. ఆదివారం లెవెల్‌–1, లెవెల్‌–2, లెవెల్‌–3 పరీక్షలు నిర్వహించి సాయంత్రం తుది విడత మిషన్‌ సంసిద్ధత (ఎంఆర్‌ఆర్‌) సమావేశాన్ని నిర్వహించేందుకు సమాయత్తమయ్యారు. ఎంఆర్‌ఆర్‌ సమావేశం ముగిసిన అనంతరం ప్రయోగాన్ని లాంచ్‌ ఆథరైజేషన్‌ బోర్డు (ల్యాబ్‌)కు అప్పగించనున్నారు. సోమవారం ల్యాబ్‌ ఆధ్వర్యంలో మరోమారు తనిఖీలు నిర్వహించిన అనంతరం మంగళవారం ఉదయం 5.28 గంటలకు కౌంట్‌డౌన్‌ ప్రారంభించనున్నారు.
 – శ్రీహరికోట (సూళ్లూరుపేట)


 శ్రీహరికోట (సూళ్లూరుపేట): భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ( ఇస్రో) సతీష్‌ ధవన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ షార్‌ నుంచి చేపట్టిన పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ37 రాకెట్‌ ద్వారా ప్రయోగించనున్న 104 ఉపగ్రహాల బరువు 1,500 కిలోలు. ప్రయోగాన్ని ఈ నెల 15న ఉదయం 9.28కు నిర్వహించనున్నారు. కౌంట్‌డౌన్‌ను 14న ఉదయం 5.48కు ప్రారంభించేందుకు సన్నాహాలు చేస్తున్నారు.
 
 1,500 కిలోల బరువున్న 104 ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించేందుకు వాటికి పరీక్షలు నిర్వహిస్తున్నారు. ప్రధానంగా 650 కిలోల బరువున్న కార్టోశాట్‌–2డీ, 30 కిలోల బరువున్న ఇస్రో నానో శాటిలైట్స్‌(ఐఎన్‌ఎస్‌–1ఏ,1బీ) స్వదేశీ ఉపగ్రహాలతోపాటు 820 కిలోలున్న 101 విదేశీ ఉపగ్రహాలను రోదసీలోకి పంపనున్నారు.


 శ్రీహరికోట (సూళ్లూరుపేట): పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ– 37 రాకెట్‌ ప్రయోగ సమయం నాలుగు నిమిషాలు ముందుకు మారింది. భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ఇస్రో).. సతీశ్‌ ధావన్‌ స్పేస్‌ సెంటర్‌ నుంచి పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ– 37 ద్వారా 104 ఉపగ్రహాల ప్రయోగాన్ని ఈ నెల 15న ఉదయం 9.32 గంటలకు నిర్వహించనున్నట్లు ప్రకటించిన సంగతి తెలిసిందే. అయితే శాస్త్రవేత్తలు దీనిని ఉదయం 9.28 గంటలకు మార్చారు. 14వ తేదీ వేకువజామున 5.48 గంటలకు కౌంట్‌డౌన్‌ ప్రక్రియను ప్రారంభించేందుకు సన్నాహాలు చేస్తున్నారు.
 
 షార్‌లోని క్లీన్‌రూంలో శాస్త్రవేత్తలు ఉపగ్రహాలకు పరీక్షలు నిర్వహించి ఈ నెల 9న ఉపగ్రహాలను రాకెట్‌ శిఖరభాగాన అమర్చే ప్రక్రియ చేపట్టనున్నారు. 10, 11వ తేదీల్లో రాకెట్‌ తుది విడత తనిఖీలు నిర్వహించి, 12న తుది విడత మిషన్‌ సంసిద్ధతా సమావేశం (ఎంఆర్‌ఆర్‌) ఏర్పాటు చేసి, ప్రయోగ సమయాన్ని, కౌంట్‌డౌన్‌ సమయాన్ని అధికారికంగా ప్రకటిస్తారు.


 భారత అంతరిక్ష పరిశోధనాసంస్థ (ఇస్రో) ప్రయోగాత్మక ప్రయోగాలు చేయడంలో మరో మారు దిట్ట అని నిరూపించుకుంది. ఆదివారం ఉదయం 6 గంటలకు సతీష్ ధవన్ స్పేస్ సెంటర్ (షార్) నుంచి ప్రయోగించిన అడ్వాన్స్‌డ్ టెక్నాలజీ వెహికల్(ఏటీవీ) ప్రయోగాత్మక ప్రయోగాన్ని విజయవంతంగా పూర్తి చేశారు. షార్‌లోని సౌండింగ్‌రాకెట్లు ప్రయోగవేదిక నుంచి ఈ ప్రయోగాన్ని నిర్వహించారు. 3277 కిలోల బరువుతో మొదటిదశ ఘన ఇంధన స్ట్రాపాన్ బూస్టర్‌తో ఈ ప్రయోగాన్ని నిర్వహించారు.
  
 పూర్తి స్వదేశీ సాంకేతిక పరిజ్ఞానంతో రూపాందించిన రోహిణి 560 సౌండింగ్ రాకెట్‌కు స్క్రామ్‌జెట్ ఇంజిన్‌ను అమర్చి పరీక్షించారు. ఈ ప్రయోగంలో శ్యాస, వాయు, చోదక వ్యవస్థ పరిజ్ఞానం కలిగిన సూపర్ సోనిక్ కంబషన్ రామ్‌జెట్ (స్క్రామ్‌జెట్) ఇంజిన్ సామర్థ్యాన్ని పరీక్షించారు. ఆర్‌హెచ్-560 రాకెట్ రెండో దశకు అమర్చిన స్ట్రామ్‌జెట్ ఇంజిన్‌ను 70 కిలోమీటర్లు ఎత్తుకు తీసుకెళ్లి మొదటిదశ విడిపోయి బంగాళాఖాతంలో పడిపోయింది. ఆ తరువాత స్క్రామ్‌జెట్ ఇంజిన్‌ను సుమారు 5సెకెండ్లపాటు మండించి పరీక్షించి విజయం సాధించారు. భూవాతావరణంలోని గాలిని ఉపయోగించుకుని భవిష్యత్తులో రాకెట్ వ్యయం తగ్గించేందుకు చేపట్టిన ఈ ప్రయోగాన్ని ఇస్రో పరిభాషలో ఈ ‘‘ఎయిర్ బ్రీతింగ్’’ సిస్టం అని కూడా అంటారు. దీనికి సంబంధించిన సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని మహేంద్రగిరి, లిక్విడ్ ప్రపొల్లెంట్ స్పేస్‌సెంటర్, తిరువనంతపురంలోని విక్రమ్ సారాభాయ్ స్పేస్ సెంటర్‌లో రూపొందించగా సతీష్ ధవన్ స్పేస్ సెంటర్ నుంచి ప్రయోగించారు. ఈ ప్రయోగాత్మక ప్రయోగంలో అమ్మోనియం పర్ క్లోరేట్స్ ఆక్సిడైజర్ బదులుగా భూవాతావరణంలోని గాలిని వినియోగించుకుని భవిష్యత్తు ప్రయోగాలు చేయడానికి ప్రయోగాత్మకంగా శ్రీకారం చుట్టారు.
  
 సాధారణ రాకెట్ ప్రయోగాల్లో ఇంధనాన్ని మండించేందుకు ఇంధనంతోపాటు అమ్మోనియం పర్ క్లోరేట్ ఆక్సిడైజర్‌ను నింపి ప్రయోగం చేస్తుంటారు. స్క్రామ్‌జెట్ ఇంజిన్‌లో ఆక్సిడైజర్ అవసరం లేకుండా అందులోని శ్యాస, వాయు, చోదక శక్తి పరిజ్ఞానంతో సూపర్‌సోనిక్ వేగంతో వీచే గాల్లోనుంచి ఆక్సిజన్‌ను తీసుకుని వినియోగించుకుంటారు. భూవాతారవరణంలోని నుంచి సేకరించిన అక్సిజన్‌ను ద్రవరూపంలోకి మార్చి నిల్వ చేసుకునే సామర్థ్యం కూడా కలిగి ఉంటుంది. మామూలు ప్రయోగాల మాదిరిగా ఆక్సిడైజర్‌ను మోసుకెళ్లే అవసరం లేకపోవడం వల్ల రాకెట్‌లో ఇంధన బరువును తగ్గించడం, తద్వారా రాకెట్ వ్యయం గణనీయంగా తగ్గిపోతుంది. ఫలితంగా భవిష్యత్తులో బరువైన ఉపగ్రహాలను అంతరిక్షంలోకి పంపే మార్గం సుగమం అవుతుందని ఇస్రో శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు.


 శ్రీహరికోట(సూళ్లూరుపేట): శ్రీపొట్టిశ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా సతీష్ ధావన్ స్పేస్ సెంటర్(షార్) నుంచి సోమవారం ఉదయం 7 గంటలకు రీ యూజబుల్ లాంచింగ్ వెహికల్-టెక్నికల్ డిమాన్‌స్ట్రేటర్(ఆర్‌ఎల్‌వీ-టీడీ) ప్రయోగాన్ని నిర్వహించేందుకు సర్వం సిద్ధం చేశారు. ఈ ప్రయోగానికి సంబంధించి 6 గంటల ముందు సోమవారం వేకువజామున ఒంటి గంటకు కౌంట్‌డౌన్ ప్రక్రియను ప్రారంభించనున్నారు.
 
 సుమారు 12 టన్నుల బరువు కలిగిన ఆర్‌ఎల్‌వీ-టీడీని భూమికి 70 కిలోమీటర్లు ఎత్తుకు పంపించి రాకెట్‌కు అమర్చిన స్క్రామ్‌జెట్ విమానాన్ని తిరిగి అండమాన్ నికోబార్ దీవులకు 200 కిలోమీటర్ల దూరంలో బంగాళాఖాతంలోకి దించేలా ప్రణాళిక సిద్ధం చేశారు. ఈ ప్రయోగాన్ని విజయవంతంగా నిర్వహిస్తే భవిష్యత్తులో వ్యోమగాములను రోదసీలోకి పంపించి తిరిగి క్షేమంగా తీసుకురావడానికి దోహదపడుతుంది. కాగా, ఈ ప్రయోగానికి సంబంధించి మీడియాకు ఎలాంటి సమాచారం ఇవ్వలేదు. మరోవైపు విక్రమ్ సారాభాయ్ స్పేస్ సెంటర్ డెరైక్టర్, ఆర్‌ఎల్‌వీ-టీడీ రూపకర్త డాక్టర్ శివన్ ఆదివారం చెంగాళమ్మను దర్శించుకున్నారు.   


 శ్రీహరికోట(సూళ్లూరుపేట): భారత అంతరిక్ష ప్రయోగ కేంద్రం సతీష్ ధవన్ స్పేస్ సెంటర్ (షార్) నుంచి గత నెల 28న ప్రయోగించిన ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ -1జీ ఉపగ్రహాన్ని బుధవారం భూస్థిర కక్ష్యలోకి భారత అంతరిక్ష పరిశోధన సంస్థ (ఇస్రో) ప్రవేశపెట్టనుంది. నాలుగోదశ భూస్థిర కక్ష్య పెంపులో భాగంగా ఉపగ్రహంలోని ద్రవ ఇంధనాన్ని మంగళవారం అర్ధరాత్రి 1.27 గంటలకు 231 సెకండ్ల పాటు మండించారు.  కర్ణాటకలోని హసన్‌లో ఉన్న సంస్థ మాస్టర్ కంట్రోల్ ఫెసిలిటీ(ఎంసీఎఫ్) ఈ కార్యక్రమాన్ని చేపడుతోంది. 
 
 ఇప్పటికి మూడుసార్లు చేపట్టిన ఆపరేషన్‌తో అపోజీ (భూమికి దూరంగా) 35,813 కిలోమీటర్లు, పెరిజీ (భూమికి దగ్గరగా) 29,050 కిలో మీటర్లు ఎత్తులో ఉన్న ఉపగ్రహాన్ని నాలుగోసారి చేపట్టిన ఆపరేషన్‌తో భూమికి 36 కిలోమీటర్లు ఎత్తులోని భూస్థిర కక్ష్యలోకి బుధవారం ప్రవేశపెట్టి స్థిరపరుస్తారు


  శ్రీహరికోట (సూళ్లూరుపేట): శ్రీపొట్టిశ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లాలోని సతీష్ ధవన్ స్పేస్ సెంటర్ (షార్)లోని రెండో ప్రయోగవేదిక నుంచి గురువారం మధ్యాహ్నం 12.50 గంటలకు పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ-33 ఉపగ్రహ వాహకనౌకను ప్రయోగించేందుకు మంగళవారం ఉదయం 9.20 గంటలకు నిర్వహించిన కౌంట్‌డౌన్ కొనసాగుతోంది. 51.30 గంటల కౌంట్‌డౌన్‌లో భాగంగా మంగళవారం నాలుగోదశలో ద్రవ ఇంధనాన్ని, బుధవారం రెండోదశలో ద్రవ ఇంధనాన్ని నింపే ప్రక్రియను పూర్తి చేశారు. గురువారం ఉదయాన్నే రాకెట్‌కు హీలియం, నైట్రోజన్ గ్యాస్‌లు నింపడంతోపాటు రాకెట్‌లోని అన్ని ఎలక్ట్రికల్, ఎలక్ట్రానిక్స్ వ్యవస్థలను అప్రమత్తం చేస్తారు.
 
 అనంతరం తుది విడత తనిఖీలు నిర్వహించి గురువారం మధ్యాహ్నం 12.50 గంటలకు పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ-33 రాకెట్ ద్వారా ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ సిరీస్‌లో ఆఖరిది, ఏడవదైన (1,425 కిలోలు) ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1జీ ఉపగ్రహాన్ని 20:19 నిమిషాలకు పెరిజీ (భూమికి దగ్గరగా) 286 కిలోమీటర్ల ఎత్తులో, అపోజి (భూమికి దూరంగా) 20,657 కిలోమీటర్లు ఎత్తులోని భూ బదిలీ కక్ష్యలోకి 17.82 డిగ్రీల దీర్ఘ వృత్తాకార కక్ష్యలో ప్రవేశపెట్టనున్నారు. ఈ పనులను పర్యవేక్షించేందుకు ఇస్రో చైర్మన్ ఏఎస్ కిరణ్‌కుమార్ బుధవారం సాయంత్రం షార్‌కు చేరుకున్నారు.


 ♦ 28న మధ్యాహ్నం 12.50 గంటలకు ప్రయోగం
 ♦ ఎంఆర్‌ఆర్ సమావేశంలో నిర్ణయం
  
  శ్రీహరికోట(సూళ్లూరుపేట): శ్రీపొట్టిశ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లాలోని భారత అంతరిక్ష ప్రయోగకేంద్రమైన సతీష్ ధవన్ స్పేస్ సెంటర్(షార్) నుంచి పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ33 ఉపగ్రహం ప్రయోగానికి సిద్ధమైంది. ఈనెల 28న మధ్యాహ్నం 12. 50 గంటలకు జరుగుతుందని, మంగళవారం ఉదయం 9.20 కౌంట్‌డౌన్ ప్రారంభమవుతుందని మిషన్ సంసిద్ధతా సమావేశం(ఎంఆర్‌ఆర్)లో అధికారికంగా ప్రకటించారు. షార్‌లోని బ్రహ్మప్రకాష్‌హాల్ లో ఎంఆర్‌ఆర్ కమిటీ చైర్మన్ బీఎన్ సురేష్ ఆధ్వర్యంలో పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ33,  పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ34 గురించి తగు నిర్ణయాలు తీసుకున్నారు.
 
 సోమవారం 12.50 కు లాంచ్ రిహార్సల్స్‌ను విజయవంతంగా పూర్తి చేసిన అనంతరం ఎంఆర్‌ఆర్ సమావేశం నిర్వహించి ప్రయోగ పనులను లాంచ్ ఆథరైజేషన్ బోర్డుకు అప్పగించారు. దీనిపై ల్యాబ్ (లాం చ్ ఆథరైజేషన్ బోర్డు) చైర్మన్ పి.కున్హికృష్ణన్ ఆధ్వర్యంలో కూడా భేటీ జరిగింది. ప్రయోగానికి 51.30 గంటల ముందు అంటే మంగళవారం ఉదయం 9.20 గంట లకు కౌంట్‌డౌన్ ప్రారంభించేందుకు సర్వం సిద్ధం చేస్తున్నారు. పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ33 ద్వారా ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ సిరీస్‌లో ఆఖరు ఉపగ్రహం ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1జీ ఉపగ్రహాన్ని రోదసీలోకి పంపనున్నారు.
 
  జూన్‌లో పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ34 ప్రయోగం..
  పీఎస్‌ఎల్‌వీ సీ34 ప్రయోగాన్ని వాస్తవంగా మే నెలాఖరులో చేపట్టేందుకు ఇస్రో లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. కొన్ని సాంకేతిక కారణాల వల్ల ఈ ప్రయోగం జూన్ మొదటి వారానికి వాయిదావేయాలని ఎఆర్‌ఆర్ సమావేశంలో నిర్ణయించారు. ఈ ప్రయోగంలో సరికొత్తగా 22 ఉపగ్రహాలను రోదసీలోకి పంపేం దుకు ఏర్పాట్లు చేస్తున్నారు.


 ► కూలి ఇవ్వకపోవడంతో పనులకు
 ► వెళ్లకుండా గిరిజనుల ఆందోళన
  
 శ్రీహరికోట(సూళ్లూరుపేట): సతీష్ ధవన్ స్పేస్‌సెంటర్ (షార్)లో తోటమాలి పనులు చేస్తున్న శబరి గిరిజన కాలనీకి చెందిన 200 మంది కూలీలకు సకాలంలో జీతాలు ఇవ్వకుండా అధికారులు ఇబ్బందులకు గురిచేస్తున్నారని సమాచారం. తోటమాలి పను లు చేసేవారికి వారానికి ఒకసారి జీతభత్యాలు ఇస్తుం టారు. ఈసారి మాత్రం షార్ అధికారులు కావాలనే వారికి జీతాలు ఇవ్వకుండా ఇబ్బందులకు గురిచేస్తున్నారని సీఐటీయూ నాయకులు ఆరోపిస్తున్నారు. అయితే వాస్తవానికి షార్‌లో ఎన్విరాన్‌మెంట్ ఫారెస్ట్ అండ్ హార్టికల్చర్ డివిజన్ పరిధిలో తోటమాలి పను లు చేయిస్తుంటారు. దీనికి మూడేళ్లకు ఒకసారి టెం డర్లు నిర్వహించి కాంట్రాక్టర్లకు ఇస్తుంటారు. షార్‌లోనే పుట్టి పెరిగిన శబరి గిరిజన కాలనీలకు చెందిన కూలీలను ఏర్పాటుచేసుకుని కాంట్రాక్టర్ పనులు చేయించుకునేవారు.
 
 అయితే కాంట్రాక్టర్లు ఇస్తున్న కూలి తక్కువగా ఉండటంతో అక్కడి యానాదులం తా కలసి ‘శ్రీహరికోట యానాది మ్యూచ్‌వల్లీ ఎయిడెడ్ కోఆపరేటివ్ లేబర్ కాంట్రాక్టు సొసైటీ లిమిటెడ్’ ఏర్పాటు చేసుకుని శబరికాలనీలోనే హట్ నంబర్ ఏ-32లో కార్యాలయం కూడా ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. తోటమాలి పనులకు సంబంధించి 2015 డిసెంబర్‌లో జరిగిన టెండర్లలో ఈ సొసైటీ కూడా అందరితో పాటు టెండర్ వేసింది. అందరికంటే తక్కువగా రూ.54.60 లక్షలకు కోట్ చేసి వేయడంతో పనులు ఆ సొసైటీకి అప్పగించాల్సి వచ్చింది.
 
 ఈ కాంట్రాక్టు దక్కించుకున్న సొసైటీ వారు ఈ ఏడాది జనవరి నుంచి పనులు చేస్తున్నారు. అయితే సొసైటీ తరఫున వారానికి ఎంత వస్తుందో అంత మొత్తాన్ని కూలీలందరూ సమష్టిగా తీసుకుంటూ పనులు చేస్తున్నారు. ఇది భవిష్యత్తులో ప్రమాదమని షార్‌లోని ఫారెస్ట్ అండ్ హార్టికల్చర్ డిపార్ట్‌మెంట్‌కు చెందిన అధికారులు, కాంట్రాక్టర్లు యానాదులను ఎలాగైనా ఇబ్బందులకు గురిచేయాలనే దురుద్దేశంతోనే జీతాలు ఇవ్వకుండా ఇబ్బందులకు గురిచేస్తున్నారని ఆరోపణలున్నాయి.
 
 
  అధికారుల ఇంటి పనివారికీ..
  షార్‌లో చాలామంది ఉన్నతాధికారులు ఇళ్లలో పనులు చేయించుకునే వారికి కూడా తోటమాలి పనుల కింద మస్టర్‌రోల్ వేసి జీతాలు ఇస్తున్నారని, ప్రయోగాల సమయంలో తక్కువమందితో పనిచేయించి ఎక్కువమందికి మస్టర్‌రోల్ వేసి డిపార్ట్‌మెంట్ అధికారులు కాంట్రాక్టర్లతో కుమ్మక్కై దోచుకుని తింటున్నారని ఆరోపణలు వెల్లువెత్తుతున్నాయి. వీటిన్నింటికీ చెక్‌పెడుతూ యానాదులు సొసైటీని ప్రారంభించి ప్రభుత్వ సొమ్ము దుర్వినియోగం కాకుండా చేశారు. దీనిని జీర్ణించుకోలేని వారు సొసైటీని నాశనం చేసేందుకు కుట్రలు పన్ని, వారి కడుపులు కొట్టే ప్రయత్నం చేస్తున్నారు. ఇలాంటి కక్షపూరిత ధోరణిని మాని న్యాయంగా కాంట్రాక్టు పొందిన గిరిజన కూలీలకు సకాలం లో కూలి చెల్లించకపోతే ఆందోళన చేపడతామని సీఐటీయూ నాయకులు హెచ్చరిస్తున్నారు.
 
 
  షార్ డెరైక్టర్‌కు ఫిర్యాదు
  షార్‌లో తోటమాలి పనులు చేస్తున్న గిరిజన కూలీలకు జీతభత్యాలు ఇవ్వకుండా వేధిస్తున్న వైనాన్ని శ్రీహరికోట యానాది మ్యూచువల్ ఏయిడెడ్ కో ఆపరేటివ్ లేబర్ కాంట్రాక్టు సొసైటీ లిమిటెడ్ ప్రతినిధులు గురువారం డెరైక్టర్ కున్హికృష్ణన్ ఫిర్యాదు చేశారు. పది రోజు ల నుంచి జీతాలు ఇవ్వకపోతే తామెలా బతకాలని ఆవేదన వ్యక్తం చేశారు. తామంతా సమష్టిగా పనులు చేసి కష్ట పడుతుంటే ఎందుకిలా వేధిస్తున్నారో అర్థం కావడంలేదని వాపోయారు. విచారించి తమకు న్యా యం చేయాలని సొసైటీ సభ్యులు డెరైక్టర్‌ను కోరా రు. దీనిపై షార్ కంట్రోలర్ రాజారెడ్డిని వివరణ కోర గా ఈ నెలలో వరుసగా బ్యాంక్ సెలవులు రావడంతో కూలి ఇవ్వడం ఆలస్యమైందన్నారు. గిరిజనేతర కూలీలు వస్తే దీనిపై విచారణ చేపడతామని చెప్పారు.