‘తిండి కలిగితె కండకలదోయ్‌.. కండకలవాడేనుమనిషోయ్‌’ అని చెప్పిన మహాకవి గురజాడ నడయాడిన ఉత్తరాంధ్ర నేలపైనే ప్రపంచం మెచ్చిన మల్లయోధుడు కోడిరామ్మూర్తి నాయుడు కూడా తిరుగాడారు. కలియుగ భీముడిగా, ఇండియన్‌ హెర్క్యులస్‌గా, మల్లమార్తాండగా ప్రపంచదేశాల్లో భారత కీర్తిప్రతిష్టలు చాటిచెప్పారు. తన భుజ బలంతో పాశ్చాత్యులను నోరెళ్లబెట్టేలా చేశారు. బండరాళ్లను గుండెపై పెట్టి పగలగొట్టించడం, ఒకటిన్నర టన్నుల బరువును గుండెలపై పెట్టించి మోయడం, ఏనుగును ఛాతీపై ఎక్కించుకోవడం వంటి వళ్లు గగుర్పొడిచే విన్యాసాలు చేసిన రామ్మూర్తినాయుడు గురించి 20వ శతాబ్దం ఆరంభంలో ప్రజలు కథలు కథలుగా చెప్పుకునేవారు. శరీరానికి కట్టిన ఉక్కు గొలుసులను ఒంటిచేత్తో తెంచేసిన ఆయన బలానికి ఆంగ్లేయులు శభాష్‌ అన్నారు. ప్రస్తుత పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా వీరఘట్టం కోడి రామ్మూర్తి నాయుడు స్వస్థలం. నేడు ఈ మల్లయోధుడి 142వ జయంతివీరఘట్టం: కోడి రామ్మూర్తినాయుడు 1883 నవంబర్‌ 3వ తేదీన కోడి వెంకన్ననాయుడు, అప్పలకొండ దంపతులకు వీరఘట్టంలో జన్మించారు. చిన్నతనంలోనే తల్లిని కోల్పోయాడు. తల్లిలేని పిల్లాడు కావడంతో రామ్మూర్తిని తండ్రి వెంకన్ననాయుడు ఎంతో గారాబంగా చూసేవారు. ఈ గారబంతో రామ్మూర్తి నాయుడు బాల్యంలో బడికి వెళ్లకుండా డుమ్మాకొడుతూ వీరఘట్టంకు సమీపంలో ఉన్న రాజ చెరువు వద్దకు రోజూ వెళ్లి వ్యాయామం చేస్తుండేవాడు. కొడుకును చదివించాలనే దృష్టి ఉన్న వెంకన్న రామ్మూర్తిని విజయనగరంలో ఉన్న తన తమ్ముడు నారాయణ స్వామి ఇంటికి పంపించాడు. అక్కడికి వెళ్లినా రామ్మూర్తి చదువు కంటే వ్యాయామం వైపే మొగ్గు చూపుతుండటంతో పినతండ్రి రామ్మూర్తిని మద్రాస్‌ పంపి వ్యాయామ కళాశాలలో చేర్పించాడు. తర్వాత విజయనగరంలో తను చదివిన కళాశాలలోనే రామ్మూర్తి నాయుడు వ్యాయామ ఉపాధ్యాయునిగా బాధ్యతలు స్వీకరించారు. వ్యాయామ విద్యను బోధిస్తూనే వాయు స్తంభన, జలస్తంభన విద్యపై పట్టు సాధించారు. ఇలా వ్యాయామం, దేహదారుఢ్యం, యోగ విద్యలను అలవోకగా ప్రదర్శించేవారు. ఇన్ని విద్యలు తెలిసిన రామ్మూర్తి అలానే ఉంటే ఆయన చరిత్ర ఇన్ని మలుపులు తిరిగి ఉండేది కాదు. కొన్నాళ్లకు విజయనగరంంలో రామ్మూర్తి ఒక సర్కస్‌ కంపెనీ స్థాపించారు. ఇది ఆయన పేరును అంతర్జాతీయ స్థాయికి తీసుకెళ్లింది. ఊపిరి బిగబట్టి.. ఉక్కు గొలుసులు తెంపి రామ్మూర్తి తన 20 ఏళ్ల వయసులోనే గుండె మీద ఒకటిన్నర టన్ను బరువును మోసి చూపించేవారు. సర్కస్‌లో మరింత కఠినమైన విన్యాసాలు చేసేవారు. రామ్మూర్తిని ఉక్కు గొలుసులతో బంధించేవారు. ఊపిరితిత్తుల నిండా గాలి పూరించి, ఆ గొలుసులను తెంచేవారు. రెండు కార్లకు గొలుసులు కట్టి, వాటిని తన భుజాలకు తగిలించుకునేవారు. కార్లను ఎంతవేగంగా నడిపించినా అవి కదిలేవి కాదు. ఏనుగును ఛాతి మీద ఎక్కించి దాదాపు ఐదు నిమిషాలు నిలిపేవారు. అందుకే ఆయన సర్కస్‌కు విశేషమైన ఆదరణ ఉండేది. లోకమాన్య బాలగంగాధర్‌ తిలక్‌ ఆహ్వానం మేరకు రామ్మూర్తినాయుడు పూణె వెళ్లి సర్కస్‌ ప్రదర్శన ఇచ్చారు. రామ్మూర్తి ప్రతిభను చూసి విస్తుపోయిన తిలక్‌ ఆయనకు ‘మల్ల మార్తాండ’ అనే బిరుదు ఇచ్చి సత్కరించారు.1920 సంవత్సరంలో కార్లను ముందుకు వెళ్లకుండా గొలుసులతో పట్టి ఆపుతున్న రామ్మూర్తి ప్రదర్శన చూసి బ్రిటిష్‌ వైశ్రాయ్‌ లార్డ్‌ మింటో ఆశ్చర్యపోయారు. రామ్మూర్తి బృందాన్ని ఇంగ్లండ్‌ తీసుకెళ్లి బకింగ్‌హాం ప్యాలెస్‌లో ఇంగ్లండ్‌ రాణి, అప్పటి రాజు ఐదో జార్జ్‌ చక్రవర్తి ముందుప్రదర్శన ఇప్పించారు. రామ్మూర్తి నాయుడు ప్రదర్శనకు మెచ్చిన ఇంగ్లండ్‌ రాణి అతనికి ‘ఇండియన్‌ హెర్క్యులస్‌’ అనే బిరుదుతో సత్కరించారు. యూరప్‌లో పలు ప్రదర్శనలు ఇచ్చిన రామ్మూర్తినాయుడు అనంతరం జపాన్, చైనా, బర్మా దేశాల్లో కూడా సర్కస్‌ ప్రదర్శనలు ఇచ్చారు. బర్మాలో హత్యాయత్నం జరగడంతో విదేశీ ప్రదర్శనలను నిలిపివేసి స్వదేశంలో స్థిరపడ్డారు. చేతికి ఎముకలేని దాత కండల వీరుడు కోడి రామ్మూర్తినాయుడు నిత్య బ్రహ్మచారి. శాఖాహారి, ఆంజనేయస్వామికి పరమ భక్తుడు. చిన్నతనంలో వీరఘట్టం సమీపంలోని రాజచెరువు వద్ద వ్యాయామం చేస్తున్న సమయంలో ఓ సాధువు రామ్మూర్తిని పిలిచి మంత్రోపదేశం చేసారని, అప్పటినుంచి ఆయన దైవచింతనలో ఉండేవారని చెబుతారు.ఆ సాధువు నుంచే రామ్మూర్తి జలస్తంభన, వాయుస్తంభన విద్యలు నేర్చుకున్నాడు. సర్కస్‌ కంపెనీ ద్వారా అప్పట్లోనే లక్షల రూపాయలు సంపాదించిన రామ్మూర్తి భారీగా దానధర్మాలు, విరాళాలు అందించేవారు. భారత స్వాతంత్య్రోద్యమానికి సైతం తనవంతు సాయం అందించారు. జీవిత చరమాంకంలో రామ్మూర్తినాయుడు ఇబ్బందికర పరిస్థితులు ఎదుర్కొన్నారు. అనారోగ్య సమస్యలు, ఆర్థిక ఇబ్బందులు ఆయన్ని చుట్టుముట్టాయి. కొంతమంది శిష్యులతో కలిసి ఒడిశాలోని కలహండి సంస్థానాదీశుని పోషణలో ఉండగా 1942 జనవరి 16వ తేదీన రామ్మూర్తినాయుడు కన్నుమూశారు. ‘కోడి’ బయోపిక్‌.. కోడి రామ్మూర్తినాయుడి జీవిత చరిత్ర ఆధారంగా బయోపిక్‌ తీసేందుకు రెండేళ్ల కిందట కొంత మంది సినిమావాళ్లు వీరఘట్టం గ్రామానికి వచ్చి ఇక్కడి పరిస్థితులపై ఆరా తీశారు. వారం రోజులు వీరఘట్టంలో ఉండి వారి కుటుంబ సభ్యులతో మాట్లాడారు. సినీ నటుడు దగ్గుబాటి రాణా కోడి రామ్మూర్తిగా నటించనున్నారని అప్పట్లో వార్తలు కూడా వచ్చాయి. అనంతరం ఈ విషయంలో ఎటువంటి పురోగతి కనిపించలేదు. ఆయన ఖ్యాతిని ప్రభుత్వం గుర్తించాలి కోడి రామ్మూర్తినాయుడంటే అమెరికాలో కూడా మంచి గుర్తింపు ఉంది. అంతర్జాతీయ స్థాయిలో భారతదేశ కీర్తి ప్రతిష్టలను చాటి చెప్పిన అటువంటి మహానుభావుని చరిత్రను భారత ప్రభుత్వం గుర్తించాలి. రామ్మూర్తి నాయుడు జీవిత చరిత్ర ఎందరికో ఆదర్శం. – కోడి రాజశేఖర్, రామ్మూర్తినాయుడి కుటుంబ సభ్యుడు, సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఇంజనీర్, నార్త్‌ కరోలిన్, అమెరికాపాఠ్యాంశంగా చేర్చాలి 1985–1995 మధ్య కాలంలో కోడి రామ్మూర్తినాయుడు జీవిత చరిత్రపై తెలుగులో ఒక పాఠ్యాంశం ఉండేది. కాలక్రమేణ సిలబస్‌ మారడంతో దాన్ని తొలగించారు. ఇటువంటి మహానుభావుల జీవిత చరిత్రలు విద్యార్థులకు ఆదర్శంగా నిలుస్తాయి. ప్రభుత్వం ఆయన ఘనతను గుర్తించి ఆయన జీవితాన్ని పాఠ్యాంశంగా చేర్చాలి. – ఎస్‌.వి.ఎల్‌.ఎన్‌ శర్మయాజీ, యజ్ఞకర్త, వీరఘట్టం

జగదానంద కారకుడు, శరణాగత వత్సలుడు, సకల గుణాభిరాముడు, మూర్తీభవించిన ధర్మతేజం శ్రీరాముని దివ్యచరిత్రను, శ్రీరామ నామ మాధుర్యాన్ని మన కందించిన కవికోకిల, ఆది కవి వాల్మీకి మహర్షి చిరస్మరణీయుడు. శ్రీరాముని దివ్యచరితాన్ని కావ్య రూపంలో అందించమని ఆదేశించిన బ్రహ్మదేవుని ఆజ్ఞ మేరకు శ్రీరాముని కీర్తి పరిమళాలను ముల్లోకాల్లో గుబాళింప చేసిన వాల్మీకి మహర్షి శ్రీరామాయణ మహాకావ్యాన్ని అందించారు. రామాయణంలో మానవ ధర్మాలన్నిటి గురించి వాల్మీకి చక్కగా విశదపరచాడు. శిష్య ధర్మం, భ్రాతృధర్మం, రాజ ధర్మం, పుత్ర ధర్మం, భత్యు ధర్మం, ఇంకా పతివ్రతా ధర్మాలు, ప్రేమలూ, బంధాలు, శరణాగత వత్సలత, యుద్ధనీతి, రాజనీతి, ప్రజాభ్యుదయం, సత్యవాక్య పరిపాలన, ఉపాసనా రహస్యాలు, సంభాషణా చతురత, జీవితం విలువ, ధర్మాచరణ మున్నగు అనేక రకాల ఉపదేశాలున్నాయి. ఒక్కమాటలో చెప్పాలంటే రామాయణ కావ్యంలో మంచి చెడుల గురించి చెప్పనిదంటూ ఏదీ లేదు. ఆధునిక సమాజంలో మనం ఉపయోగించే ప్రసార కౌశలాలు, కార్యనిర్వహణ కౌశలాలు, ప్రశాసనం, నగర, గ్రామీణ నిర్మాణ యోజన, సార్థకమైన వ్యూహరచనా నిర్మాణం, ఆంతరిక రక్షణా పద్ధతి, యుద్ధ వ్యూహరచన మొదలైనవాటికి రామాయణ రచన నిధి వంటిది.ఇంత విలువైన సత్యాలను చెప్పి, ఇంతటి మహత్తర కావ్యాన్ని అందించిన కవి వాల్మీకి మహర్షి సదావందనీయుడు. ప్రతి ఒక్కరూ రామాయణ కావ్యం చదివి అందులోని నీతిని అవలోకనం చేసుకుని, అందులో కొంతయినా ఆచరించ గలిగితే ఆ మహాకవి ఋణం తీర్చుకున్నట్లే.

సాక్షి, తాడేపల్లి: మహాకవి, సంఘ సంస్కర్త గురజాడ అప్పారావును వైఎస్సార్‌సీపీ అధ్యక్షుడు, మాజీ సీఎం వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి స్మరించుకున్నారు. గురజాడ జయంతి సందర్భంగా ఆయనకు నివాళులర్పించారు.‘‘దేశమంటే మట్టికాదోయ్.. దేశమంటే మనుషులోయ్‌” అన్న దేశభక్తి గీతాన్ని సమాజాన్ని మేల్కొలిపే ‘కన్యాశుల్కం’ నాటకాన్ని తెలుగుజాతికి అందించిన అభ్యుదయ కవితా పితామహుడు, గురజాడ అప్పారావు. ఆయన జయంతి సందర్భంగా హృదయపూర్వక నివాళులర్పిస్తున్నాను.’’ అంటూ వైఎస్‌ జగన్‌ ట్వీట్‌ చేశారు.“దేశమంటే మట్టికాదోయ్.. దేశమంటే మనుషులోయ్‌” అన్న దేశభక్తి గీతాన్ని, సమాజాన్ని మేల్కొలిపే ‘కన్యాశుల్కం’ నాటకాన్ని తెలుగుజాతికి అందించిన అభ్యుదయ కవితా పితామహుడు, గురజాడ అప్పారావు గారి జయంతి సందర్భంగా హృదయపూర్వక నివాళులర్పిస్తున్నాను.— YS Jagan Mohan Reddy (@ysjagan) September 21, 2024 ఇదీ చదవండి:

సాక్షి, హైదరాబాద్‌ : ఎప్పుడెప్పుడా అని ఎదురుచూస్తున్న కార్పొరేషన్‌ చైర్మన్‌ల ఉత్తర్వులు ఎట్టకేలకు విడుదలయ్యాయి. దివంగత ముఖ్యమంత్రి డాక్టర్‌ వైఎస్‌.రాజశేఖర్‌రెడ్డి జయంతి కానుకగా 34 మంది కాంగ్రెస్‌ నేతలను రాష్ట్రంలోని పలు కార్పొరేషన్లకు చైర్మన్లుగా అధికారికంగా నియమించారు. మరొకరిని వైస్‌చైర్మన్‌గా నియమించారు. ఈ మేరకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ప్రధాన కార్యదర్శి శాంతికుమారి పేరిట మార్చి 15వ తేదీతో ఉత్తర్వులు జారీ అయ్యాయి. ఆయా చైర్మన్లు బాధ్యతలు స్వీకరించిన నాటి నుంచి రెండేళ్ల పాటు పదవిలో కొనసాగుతారని ఆ ఉత్తర్వులో పేర్కొన్నారు. అయితే లోక్‌సభ ఎన్నికల కోడ్‌ అమల్లోకి రావడానికి ముందు మొత్తం 37 మంది కాంగ్రెస్‌ నేతలకు నామినేటెడ్‌ పదవులు లభించాయి. వీరిలో కొల్లాపూర్‌ నియోజకవర్గానికి చెందిన జగదీశ్వరరావు తనకు నామినేటెడ్‌ పదవి వద్దనడంతో ఆయన పేరు అధికారిక జాబితాలో లేదని తెలుస్తోంది.ఆయన్ను ఇరిగేషన్‌ డెవలప్‌మెంట్‌ కార్పొరేషన్‌ (ఐడీసీ) చైర్మన్‌గా నియమిస్తున్నట్టు ప్రకటించగా, తాజా జాబితాలో ఆ పోస్టును ఖమ్మం జిల్లాకు చెందిన మువ్వా విజయ్‌బాబుకు కేటాయించారు. ఆయనకు గతంలో కేటాయించిన విద్యా, సంక్షేమ మౌలిక వసతుల అభివద్ధి సంస్థ (ఈడబ్ల్యూఐడీసీ) చైర్మన్‌ పదవిని ఎవరికీ కేటాయించలేదు. ఇక కరీంనగర్‌ జిల్లాకు చెందిన మహిళా కాంగ్రెస్‌ మాజీ అధ్యక్షురాలు నేరెళ్ల శారద పేరు కూడా అధికార జాబితాలో లేదు. ఆమెను రాష్ట్ర మహిళా కమిషన్‌ చైర్‌పర్సన్‌గా నియమిస్తున్నట్టు ప్రకటించిన నేపథ్యంలో కమిషన్ల నియామకానికి గవర్నర్‌ నోటిఫికేషన్‌ జారీ చేయాల్సి ఉంటుందని, అందుకే ఆమె పేరు పెండింగ్‌లో పెట్టారని గాం«దీభవన్‌ వర్గాలు చెబుతున్నాయి. గతంలో ప్రకటించిన జాబితాలో జ్ఞానేశ్వర్‌ ముదిరాజ్‌ కార్పొరేషన్‌ను మార్చారు. ఆయనకు గతంలో డెయిరీ డెవలప్‌మెంట్‌ కార్పొరేషన్‌ ప్రకటించినా. ఆ పదవిని యాదవ సామాజికవర్గానికి చెందిన నేతలకు కట్టబెట్టాలన్న ఆలోచనతో జ్ఞానేశ్వర్‌ను ముదిరాజ్‌ కార్పొరేషన్‌కు మార్చారు. గిరిజన సహకార సంస్థ (జీసీసీ) చైర్మన్‌గా గతంలో కోటా్నక్‌ నాగును నియమించగా, ఆయన స్థానంలో కోటా్నక్‌ తిరుపతిని ప్రకటించారు. ఇక, సామాజికవర్గాల వారీగా పరిశీలిస్తే రెడ్డి సామాజికవర్గానికి చెందిన నేతలకు 12, కమ్మలకు 3, వెలమలకు 1, ముస్లింలకు మూడు, ఆర్యవైశ్య, బ్రాహ్మణులకు ఒక్కోటి చొప్పున పదవులు లభించాయి.బీసీల్లో గౌడ్‌లకు 4, ముదిరాజ్‌లకు 2, మున్నూరుకాపులకు రెండు, వడ్డెర, పద్మశాలి, లింగాయత్‌లకు ఒక్కో పదవి లభించింది. ఎస్సీలకు 1, ఎస్టీలకు 3 కార్పొరేషన్లు ప్రకటించారు. కాగా, కార్పొరేషన్‌ చైర్మన్‌లను నియమిస్తూ అధికారికంగా ఉత్తర్వులు వచి్చన రోజే పలువురు బాధ్యతలు స్వీకరించారు. ఇప్పటికే చాలా కాలం వేచి ఉన్నామని, ఇక ఉత్తర్వులు వచి్చన తర్వాత ఇంకా వేచి ఉండడం ఎందుకంటూ హడావుడిగా వెళ్లి తమ తమ కార్యాలయాల్లోని సీట్లలో ఆసీనులు కావడం గమనార్హం.

మహిళలు ఇంటి బాధ్యతలను సమర్థంగా నిర్వహించగలరు. అంతకన్నా సమర్థతంగా తమ సత్తా ఏంటో నిరూపించగలరు. అసాధ్యాలను సుసాధ్యం చేస్తూ తండ్రి అమ్మాలనుకున్న కంపెనీ బాధ్యతలను చేపట్టి కార్పొరేట్‌ దిగ్గజాలకు దీటుగా ఏడు వేల కోట్ల రూపాయల వ్యాపార సామ్రాజ్యాన్ని నిలబెట్టిన మహిళ జయంతి చౌహాన్‌. ఎవరీమే..? అనేవారికి ఆమె ప్రతిభే ఆమెను పరిచయం చేస్తుంది. రెండేళ్ల క్రితం వరకు జయంతి చౌహాన్‌ తనకు నచ్చిన రంగమైన ఆర్కిటెక్చర్‌కు సంబంధించిన ఓ అంతర్జాతీయ కంపెనీని విజయవంతంగా నడిపిస్తూ ఉండేది. ఆమె తండ్రి భారతీయ బహుళజాతి కంపెనీ అయిన బిస్లరీకి రమేష్‌ చౌహాన్‌ చైర్మన్‌. కూతురిని మొదట ఈ వ్యాపార రంగంలోకి రమ్మని అడిగాడు. కానీ, వ్యాపార రంగంలో ఆసక్తి లేక ఆమె నిరాకరించింది. రమేష్‌ చౌహాన్‌ వయసు పై బడుతుండటం, ఎవరి మద్దతూ లేక΄ోవడంతో కంపెనీని అమ్మాలని పెద్ద పెద్ద కార్పోరేట్‌ కంపెనీల యజమానులతో చర్చలు జరిపారు. 2022లో చేసిన చర్చలు సఫలం అయ్యాయి. కానీ, డీల్‌ అమలు కాలేదు. ఆ సమయంలో జయంతి చౌహాన్‌ తన తండ్రి కంపెనీకి నాయకత్వం వహించడానికి ముందుకు వచ్చింది. బిస్లరీ వైస్‌ చైర్మన్‌గా బాధ్యతలు చేపట్టినప్పటి నుంచి కంపెనీలో పెద్ద మార్పు కనిపించింది.ఫ్యాషన్‌ ఐకాన్‌ఢిల్లీ, ముంబయ్‌ నగరాలలో జయంతి బాల్యం గడిచింది. ఆ తర్వాత ఫ్యాషన్‌ రంగం అంటే ఉన్న ఇష్టంతో ఆమె అమెరికాలోని లాస్‌ ఏంజిల్స్‌ ఫ్యాషన్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ నుంచి స్టైలింగ్‌లో పట్టా ΄÷ందింది. లండన్‌ కాలేజ్‌ ఆఫ్‌ ఫ్యాషన్‌లో ఫొటోగ్రఫీ, ఫ్యాషన్‌ స్టైలింగ్‌లో తన నైపుణ్యాలను మెరుగుపరుచుకుంది. తనదైన స్టైల్‌ మార్క్‌తో ఫ్యాషన్‌ ఐకాన్‌గా గుర్తింపు ΄÷ందింది. స్కూల్‌ ఆఫ్‌ ఓరియంటల్‌ అండ్‌ ఆఫ్రికన్‌ స్టడీస్, యూనివర్సిటీ ఆఫ్‌ లండన్‌ నుంచి అరబిక్‌లో బిఏ కూడా చేసింది.కొత్త పానీయాల పరిచయంబిస్లరీ కంపెనీ బాధ్యతలు చేపట్టిన తర్వాత తనదైన మార్క్‌ను చూపింది. వాటర్‌ కంపెనీ నుంచి కార్బొనేటెడ్‌ డ్రింక్స్‌ను పరిచయం చేసింది. ఈ కొత్త ఉత్పత్తులు సంస్థకు మరింత లాభదాయకంగా మారాయి. డిజిటల్, సోషల్‌ మీడియా ΄్లాట్‌ఫారమ్‌ల ద్వారా ప్రచారం కూడా ఉత్పత్తి వృద్ధిని పెంచింది. శీతల పానీయాల పరిశ్రమలోని దిగ్గజ కంపెనీలకు బిస్లరీ ప్రవేశం ఓ సవాల్‌గా మారుతుందని మార్కెట్‌ నిపుణులు భావించేంతగా కృషి జరిగింది. దీంతో టాటా గ్రూప్‌తో డీల్‌ కుదిరి, మినరల్‌ వాటర్‌ బ్రాండ్‌లలో పెట్టుబడులు పెట్టింది. ఇతర కార్పోరేట్‌ కంపెనీలతో జయంతి చౌహాన్‌కు చెందిన బిస్లరీ ఇంటర్నేషనల్‌ ΄ోటీపడుతోంది. జయంతి తన 42 ఏళ్ల వయసులో వైస్‌ చైర్‌పర్సన్‌ హోదాతో కంపెనీని దిగ్విజయంగా నడిపిస్తోంది. సేల్స్, మార్కెటింగ్‌ బృందానికి కూడా నాయకత్వం వహిస్తోంది. వ్యాపార రంగంలో తన నైపుణ్యాలను చూపలేనేమో అని సందేహించి తొలుత వెనకడుగు వేసినా, తండ్రి మీద ప్రేమతో తీసుకున్న బాధ్యతను మరింత దిగ్విజయంగా నడిపిస్తూ కార్పోరేట్‌ దిగ్గజాలకే ఔరా అనిపిస్తోంది. ‘సమస్య మనదే, సవాల్‌ కూడా మనదే’ అని నవ్వుతూ సమాధానమిచ్చే జయంతి లాంటి వ్యక్తులు ఎంతో మందికి స్ఫూర్తిగా నిలుస్తారు.

రామేశంగారు మాకు దగ్గరగా ఉండే, దూరపు బంధువు! ఒకే వీధిలో పక్క పక్క ఇళ్ళల్లో ఉండేవారం! ఆయన భార్య వైపు నుంచి మా నాన్నగారికి బీరకాయపీచు చుట్టరికం ఉండేది. మా అన్నదమ్ములందరం వాళ్ళని అత్తయ్య, మావయ్య అని పిలిచేవారం! మా నాన్నగారు, ఆయన ఒకే డిపార్ట్‌మెంటులో పనిచేసేవారు. దానికితోడు ఇద్దరూ రచయితలే! ఇవన్నీ కలవడంతో, మా కుటుంబాల మధ్య బంధుత్వం మాట ఎలావున్నా, స్నేహం ఎక్కువ కనబడేది!నేను కాలేజీ చదువులకు వచ్చేసరికే.. మా నాన్నగారు పక్షవాతంతో మంచం పట్టడం, రామేశంగారు బదిలీ మీద వేరే ఊరు వెళ్ళిపోవడంతో, మా కుటుంబాల మధ్య దూరం ఏర్పడి పోయింది. తర్వాత కాలంలో నాకు బ్యాంకులో ఉద్యోగం వచ్చి, మూడు నాలుగు చోట్ల పనిచేసిన తర్వాత బదిలీ మీద నేను తిరిగి మా ఊరు చేరాను. ఓ రోజు బ్యాంకులో పనిచేసుకుంటున్న సమయంలో, కౌంటర్‌ ఎదురుగా నిలబడి.. ‘నువ్వు చిట్డిబాబు కొడుకువి కదూ!’ అంటూ పలకరించారు. బుర్ర వంచి పని చేసుకుంటున్న నేను, ఆ పిలుపు వినగానే బుర్ర ఎత్తి చూశాను. రామేశం గారే!మా నాన్నగారిని ఆ పేరుతో పిలిచేవారు బహు తక్కువగా ఉండేవారు. అందులో రామేశంగారు ఒకరు! ‘అవునండీ .. మీరు రామేశం మావయ్యగారు కదూ!’ అప్రయత్నంగానే నోటంట ఆ పేరు వచ్చేసింది. ‘అవునయ్యా! ఇక్కడికి ఎప్పుడు వచ్చావూ.. మీ నాన్న ఆరోగ్యం ఎలావుంది.. ఇక్కడే ఉన్నారా? నువ్వు కూడా కథలు రాస్తావుట కదా.. మీ బ్యాంకులో పనిచేసే హరగోపాల్‌ చెప్పాడు! రిటైర్మెంట్‌ తర్వాత నేను కూడా ఇక్కడికి వచ్చేశాను!’ అంటూ ప్రశ్నల వర్షం కురిపించారు.అన్నిటికీ జవాబులిచ్చి.. ‘సాయంత్రం బ్యాంకు అవగానే మీ ఇంటికి వస్తాను!’ అంటూ అడ్రసు తీసుకుని ఆయన పనిచేసిపెట్టి పంపేశాను. అలా.. మా కుటుంబాల మధ్య బంధుత్వం నాతో తిరిగి మొదలైంది! అయితే మా నాన్న కదల్లేని పరిస్థితులలో ఇంటిపట్టునే ఉండేవారు. మా అమ్మ ఏ పేరంటాలకో వెళ్తుండేది. నేను ఖాళీ దొరికినప్పుడో, కథల మీద సలహాలు తీసుకోడానికో, ఆయన పని మీదో వాళ్ళింటికి వెళ్తుండేవాడ్ని! రామేశంగారి భార్య భానుమతిగారు మా ఇంటికి తరచు వస్తుండేవారు. రామేశంగారు మాత్రం ఎవరింటికి వెళ్ళేవారు కాదు! వాళ్ళ పిల్లలు కూడా అంతే.. ఎవరినీ కలసేవారు కాదు. ఇప్పుడు ఆయన మా ఇంట్లోవాళ్లందరి కంటే నాతోనే ఎక్కువ చనువుగా ఉంటున్నారు. మా ఇద్దరి అభిప్రాయాలు కలిసేవి. అలాగే.. ఆయన కథలంటే చాలా ఇష్టపడేవాడ్ని. మంచి శైలి, అభ్యుదయ భావాలతో ఆయన కథలు, ఆసాంతం చదివించేవి. ఆయన్ని కలసినప్పుడల్లా.. నాకు తెలియని చాలా విషయలు చెప్తూ ఉండేవారు.ఆయనతో బాగా చనువు ఎర్పడటంతో, నేను రాసే కథలను ఆయనకే మొదట చూపెట్టేవాడ్ని! బావుండకపోతే.. మొహం మీదే చెప్పేవారు. ఆయన సూచనలు తీసుకుని మార్పులు, చేర్పులు చేసి, మళ్ళీ ఆయన ఓకే అన్న తర్వాతే, పత్రికలకు పంపేవాడ్ని! ఓ సంవత్సర కాలం గడిచిన తర్వాత, ఉన్నట్టుండి రామేశంగారికి మోకాలు నొప్పి వచ్చి, బయటకు వెళ్ళడం తగ్గిపోయింది. ఆ విషయమే ఓ రోజు ఫోన్‌ చేసి.. ‘చేతి వేళ్లు కూడా పూర్తిగా పట్టు తప్పాయి! నీ అవసరం తరచు ఉంటుంది!’ అంటూ, బ్యాంకు పని ఏదో పురమాయించారు. బ్యాంకులో పని ఎక్కువగా ఉండటంతో, వెంటనే వాళ్ళింటికి వెళ్ళలేకపోయాను.ఓ నెల రోజుల తర్వాత వీలు చూసుకుని రామేశంగారిని చూడ్డానికి వెళ్ళాను. తలుపు తీస్తూ.. ‘రా నాయనా! ఈ మధ్య బొత్తిగా నల్లపూస అయిపోయావు! కూర్చో కాఫీ ఇస్తా!’ అంటూ మా అత్తయ్య, నా మాట వినిపించుకోకుండా వంటింట్లోకి వెళ్ళిపోయింది.‘మార్చి నెల కదా.. బ్యాంకులో చాలా బిజీగా ఉంది! ఇంటికి వెళ్ళేసరికే రాత్రి పది దాటిపోతున్నది!’ అంటూ రామేశంగారి మంచం దగ్గరకి కూర్చి లాక్కుని కూర్చున్నాను. అప్పుడు చూశాను.. మరో కుర్చీలో ఒకావిడ కూర్చుని ఉంది. ఆవిడ్ని నేనెప్పుడూ చూడలేదు.‘ఏంలేదోయ్‌.. మీ అత్తయ్యలాగే ఈ మధ్య నా చేతివేళ్ళు కూడా నా మాట వినడం లేదు! మెదడు నాదే కదా.. ఇంకా నా చెప్పు చేతల్లోనే ఉంది!’ అంతలో అక్కడికి వచ్చిన మా అత్తయ్య, రామేశంగారి మాటలకు అడ్డం పడుతూ.. ‘చోద్యం కాకపోతే.. డొంకతిరుగుడు లేకుండా విషయం తిన్నగా చెప్పొచ్చుగా!’ అంటూ, నాకు కాఫీ గ్లాసు అందించింది. ‘కథలలో వర్ణనలు, ఉపోద్ఘాతాలు, ఉపమానాలు లేకపోతే, నువ్విచ్చే కాఫీలా చప్పగా ఉంటుంది!’ ఆవిడతో అని..నావైపు చూపు మరలుస్తూ ‘ఏం లేదేయ్‌.. ఈ మధ్య రాయడం కూడా కష్టంగా ఉంది. అందుకే.. నా రాతకోతలన్నీ ఈ అమ్మాయి చేత చేయిస్తున్నాను. ఓ రకంగా స్టెనోగ్రాఫర్‌ అనుకో!’ అన్నారు రామేశంగారు.‘కథలు రాసే స్టెనోగ్రాఫర్‌ అన్నమాట!’ నవ్వుతూ అంటూ, కాస్సేపు మాట్లాడి వచ్చేశాను. తర్వాత రోజుల్లో వాళ్ళింటికి వెళ్ళినప్పుడు ‘ఎక్కడైనా వంట మనిషినో, పని మనిషినో పెట్టుకుంటారు గాని, ఇలా కథలు రాయడానికి మనిషిని పెట్టుకోవడం ఎప్పుడూ వినలేదురా అబ్బి!’ మా అత్తయ్య నవ్వుతూ నాతో అంటుండేది.‘కదల్లేని కథల మనిషికి, నీలా కథలు చెప్పేవారు కాకుండా, కథలు రాసేవారు కావాలి కదోయ్‌!’ ఆయన కూడా నవ్వుతూ అనేవారు. ‘ఎప్పుడు చూసినా మన కొంపల్లో పదిమంది ఉండేవారు! ఇప్పుడేం వుంది.. లింగు లింగుమని ఇద్దరేసి ఉంటున్నారు! ఈ వయసులో మరో మనిషి సాయం మంచిదే కదా నాయనా!’ అంటూ మా అత్తయ్య కూడా ఆవిడతో సరదాగానే ఉండేది.ఓ రోజు బ్యాంకులో పని చేసుకుంటుంటే, రామేశంగారి నుంచి ఫోన్‌ వచ్చింది. ‘మీ అత్తయ్య చనిపోయింది, అర్జంటుగా నువ్వు రావాలి’ అంటూ కంగారుగా చెప్పి ఫోన్‌ పెట్డిశారు!ఒక్కసారిగా నిర్ఘాంత పోయాను. ‘ఆవిడ ఎప్పుడూ ముక్కు చీదిన సందర్భం కూడా లేదు.. అలాంటిది ఈ ఘోరం ఎలా జరిపోయిందో..’ అనుకుంటూ బ్రాంచి మేనేజరు దగ్గరికి వెళ్ళి, విషయం చెప్పి, సెలవు పెట్టి రామేశంగారింటికి వెళ్ళాను. అప్పటికే వాళ్ళ పిల్లలు, బంధువులు వచ్చి, తర్వాత కార్యక్రమం గురించి అటూ ఇటూ తిరుగుతున్నారు. రామేశంగారు దిగులుగా ఓ పక్కన కూర్చుని ఉన్నారు. ఆయన్ని ఎలా పలకరించాలో తెలియలేదు. దగ్గరకి వెళ్ళి గట్టిగా చేతులు పట్టుకున్నాను. ప్రశాంతంగా నిద్ర పోతున్నట్టున్న మా అత్తయ్యని చూడగానే, నా కళ్ళు చెమర్చాయి.‘నిన్న రాత్రి వరకు బానే ఉందయ్యా.. ఉదయాన్నే కొంచెం నలతగా ఉందంటే, డాక్టరు రామ్మూర్తికి ఫోన్‌ చేశా. ‘మీరు రావొద్దు.. నేనే హాస్పిటల్‌కి వెళ్ళేటప్పుడు, మీ ఇంటికి వచ్చి చూస్తానులెండి!’ అంటూ ఓ పది నిమిషాల్లో వచ్చాడు. ఆయన వచ్చేలోగా.. అదిగో ఆ దివాను మీద పడుకుంది పడుకున్నట్టే పోయింది! హార్ట్‌ అటాక్‌ట. పాపం అది చెప్పడానికి రామ్మూర్తి వచ్చినట్టైంది! బీపీ, షుగరు, బెల్లం అన్నీ నాకున్నాయి గాని, మీ అత్తకి ఎప్పుడూ తుమ్ము కూడా రాలేదు! సునాయాసంగా పరిగెత్తుకుంటూ వెళ్ళిపోయింది!’ అంటూ వస్తున్న దుఃఖాన్ని దిగమింగుకున్నారు. ఓ గంటలో కార్యక్రమం అంతా ముగిసి, రామేశంగారు ఇంట్లో ఒంటరైపోయారు. ఆయన పక్కన మౌనంగా కాస్సేపు కూర్చున్నాను. ఆ కథలు రాసే ఆవిడ కూడా ఆయన పక్కనే కూర్చుంది. ‘నాకు తప్పదులే.. పనేమైనా ఉంటే ఫోన్‌ చేస్తాను! అన్నట్టు.. మీ అమ్మా, నాన్నలకి ఈ విషయం అంత అర్జంటుగా చెప్పకు. మెల్లగా వీలు చూసుకుని చెప్పు’ అంటూ ఆయన నెమ్మదిగా కళ్ళు మూసుకున్నారు. జలజలరాలే నీటిబొట్లు ఆయన ఒళ్లో పడుతుండటం నేను మొదటిసారి చూశాను. కాలగర్భంలో ఆర్నెల్లు గడిచిపోయాయి. ఆ రోజు లంచ్‌ టైములో.. ‘నీకీ విషయం తెలిసిందా!?’ అంటూ మా కొలిగ్‌ నా వైపు ప్రశ్నార్థకంగా చూశాడు. నోట్లో ఇడ్లీ ముక్క పెట్టుకుంటూ.. తెలియదన్నట్టు తలూపాను. ఎడం చేత్తో సెల్ఫోన్‌లో ఓ ఫొటో చూపెట్టేడు. అది చూస్తూనే ఒక్కసారిగా షాక్‌ తగిలినట్టైయింది. నా నోటంట మాట రాలేదు.‘నిజం కాదే’ అన్నట్టు అతని వైపు చూశాను. ‘ఓ వారం కిందట.. మా ఫ్రెండ్‌ అక్కడకి ఏదో పని మీద వెళ్తే, కనబడ్డారుట.. మీ మావయ్యగారు వీల్‌ చైర్లో ఉన్నారుట, పక్కన ఆవిడ ఉందిట!’ అంటూ ఆ విషయాన్ని మా కొలిగ్‌ కళ్ళకు కట్టినట్లు చెప్తుంటే, నమ్మలేకుండా ఉండిపోయాను. లంచ్‌ తర్వాత కౌంటర్లో కూర్చుని పని చేసుకుంటున్నానే గాని, ఆలోచనలతో మనసంతా కకావికలమైంది!ఓ నాలుగు రోజులు ఆ ఆలోచనలతోనే గడిపాను. ఏం చేయాలో తోచలేదు. ‘అసలు ఏం చేయగలను?’ అనుకుంటూ సమాధాన పడిపోయాను.ఆ రోజు.. బ్యాంక్‌లో పని పూర్తిచేసి, టేబుల్‌ సర్దుకుంటుంటే సెల్‌ఫోన్‌ మోగింది. రామేశంగారి నుంచి.. ఉలిక్కిపడ్డాను! ఫోన్‌ ఆన్‌ చేశాను గాని, మాటలు వెతుక్కుంటూ, తడపడ్డాను!‘బ్యాంకులో ఉన్నావా.. అందరూ బావున్నారా?’ ఆయన మాటల్లో కాస్త వ్యంగం కనబడింది. కారణం.. ఈమధ్య కాలంలో నేను ఆయన్ని కలవలేదు, ఫోన్‌లో మాట్లాడిందీ లేదు! ‘అందరూ బావున్నారండీ! బ్యాంకులో చాలా బిజీగా ఉంది.. రాలేకపోయాను!’ పొడి పొడిగా వచ్చాయి నా మాటలు.‘ఏం లేదోయ్‌.. మీ బ్యాంకులో ఉన్న నా పెన్షన్‌ అకౌంట్‌కి నామినేషన్‌ మార్చాలి! ఆ ఫారం పట్టుకుని ఓసారి రా.. !’ ఎప్పటిలాగే.. హుకుం జారిచేసినట్టు అన్నారు. భార్య పోయిన తరువాత పెన్షన్‌ అకౌంట్‌కి నామినేషన్‌ ఇవ్వకపోయినా కొంపలు మునిగిపోవు! అయితే ఆయన చాదస్తం తెలిసిన వాడ్ని కాబట్టి ‘రేపు వస్తాను!’ అంటూ ఫోన్‌ కట్‌ చేశాను.ఆయనింటికి వెళ్ళి, ఆయన్నెలా ఫేస్‌ చెయ్యాలో అర్థం కాలేదు! మర్నాడు ఉదయం బ్యాంకుకి ఓ పావుగంట ముందే బయలుదేరి, మధ్యలో ఆయనింటికి వెళ్ళాను.‘ఏమిటీ.. ఈ మధ్య మరీ నల్లపూసవై పోయావు..’ ఆ మాటలకి సమాధానం చెప్పకుండా.. ముభావంగా నా చేతిలో బ్యాంకు ఫారం ఆయనకి ఇచ్చి ఎదురుగా కూర్చున్నాను. ఆయన ఆ ఫారం నింపుతూ.. ‘ఏంలేదోయ్‌.. పోయే వయసే కదా, తర్వాత పిల్లలకు ఇబ్బంది కలగకుండా ఈ జాగ్రత్తలు!’ అంటూ నా వైపు క్రీగంట చూస్తూ అన్నారు. వంటింట్లో నుంచి ఆవిడ కాఫీ తెచ్చి, నాకు అందించింది. ఆవిడలో మార్పు నాకు ఏం కనబడలేదు. ‘మా పిల్లలు బానే చూస్తారు, వాళ్ళ దగ్గరకి వచ్చేయమని అంటారు. కానీ, నాకీ కాగితాల్ని వదిలి వెళ్ళబుద్ధి కావడం లేదు! ఆ మాట ఎలా ఉన్నా, ఓసారి చూసి.. అన్ని సరిపోయాయో లేదో చెప్పు!’ అంటూ నింపిన ఫారాల్ని నా చేతిలో పెట్టారు. ఫారంలో ఆయన ఫించన్‌ అకౌంట్‌ ఎదురుగా నామినీ పేరుని చూసి, నుదురు చిట్లించి, ఆయన వైపు చూశాను.‘ఉన్న ఈ రెండిళ్లు, బ్యాంకు డిపాజిట్లు మా పిల్లలకి రాసేశాను. ఆ ఫించన్‌..’ అంటూ నా వైపు చూశారు. నా మొహంలో ఏం కనబడిందో.. మళ్ళీ ఆయనే అన్నారు.. ‘ఈ అమ్మాయి తెలుసుగా, ఆమెకి ఎవరూ లేరు. ఓ అనాథ! నేను రిజిస్టర్‌ మ్యారేజ్‌ చేసుకున్నాను. నీకేమిటి.. అందరికీ తెలుసులే, అదేం రహస్యం కాదు! ఇదిగో ఇలా ఈ వీల్‌ చైర్లోనే అక్కడికి వెళ్ళాను! ఎవరికీ నచ్చదు, కాని..’ అంటూ ఓ పుస్తకంలో ఉన్న, ఆ మ్యారేజ్‌ సర్టిఫికెట్‌ జిరాక్స్‌ కాపీ నాకందించారు. అయితే.. ఆయన దాన్ని మామూలు విషయంలా చెప్పడం నాకు చాలా చిరాకు కలిగింది.మాట్లాడాలనిపించలేదు! ‘మీ అత్తయ్య వెళ్ళిపోయిందిగా, నా తదనంతరం నా పెన్షన్‌ తీసుకోవడానికి ఎవరూ లేరు! ఈ అమ్మాయికా.. పాపం ఎవరూ లేరు, జీవనాధారం కూడా లేదు! అందుకే.. అలా చేశాను! అంతే గాని, అందరూ అనుకుంటున్నట్టు కాదులే! ఈ సర్టిఫికెట్‌తో అమ్మాయికి ఓ ఆధారం దొరుకుతుంది! ఆ విషయమే మా ఆఫీసు వాళ్ళకి ఈ రోజే ఆర్జీ కూడా పంపిసాను! బ్యాంకులో కాస్త ఈ పని చేసి పెట్టు!’ అంటూ గబగబా ఆయన చెప్పదలుచుకుంది చెప్పేశారు.ఆ క్షణంలో.. ఆయనకి.. ఏం చెప్పడానికీ నాకు ధైర్యం సరిపోలేదు! ‘సరే.. వస్తాను!’ అంటూ బ్యాంకు దారి పట్టాను.బ్యాంకులో ఉన్నంతసేపు ఆయన గుర్తుకు రాలేదు. కాని సాయంత్రం ఇంటికి వెళ్ళిన తర్వాత, తిరిగి నా ఆలోచనలు ఆయన చేసిన పని చూట్టూరే తిరిగాయి!ఆ రాత్రి ఏదో ఆలోచిస్తున్న నాకు ఒక్కసారిగా.. ఏదో స్ఫురించి, సెల్‌ఫోన్‌ తీసుకున్నాను. ‘మావయ్యగారు నమస్కారం! నా ఈ అభిప్రాయాన్ని మీ ముందు చెప్పే ధైర్యం లేదు.. అలా అని చెప్పకుండా ఉండనూ లేను! అందుకే ఈ మెసేజ్‌! మీ మ్యారేజ్‌ని సమాజం కొందరు తప్పని అనొచ్చు.. లేదా వెనుకనున్న మీ ఆలోచనని కొంతమంది మెచ్చుకోవచ్చు! కాని నిజానికి.. మీ ఆలోచనని అచరణలో పెట్టడానికి, మీకు పెళ్ళి తప్పనిసరైంది! అసలు మీ ఆలోచనే తప్పు! మీ ఆస్తిలో కొంత ఆవిడకి ఇచ్చుంటే హర్షించేవాడ్ని, కాని ప్రభుత్వం ఇచ్చే ఈ సౌకర్యాన్ని, మీరు దుర్వినియోగం చేశారు! ఇప్పటికే కొన్ని లక్షల కోట్ల రూపాయాలు పెన్షన్ల కింద ప్రభుత్వం ఇస్తున్నది. సమాజసేవ అంటూ మీలా అందరూ పెన్షన్లని ఎవరికో ఒకరికి రాసేస్తుంటే.. ఈ దుర్వినియోగనికి ఇంక అంతు ఉండదు! వాటిని చెల్లించడానికి ప్రభుత్వం తిరిగి మన మీదే పన్నులు వేస్తుంది!మీరు చేసిన పని చట్టసమ్మతం కావొచ్చు. కాని ఈ దేశ పౌరుడుగా నాకు సమ్మతం కాదు! మీ రాతల్లో కనబడే నిజాయితీ, చేతల్లో కనబడలేదు!క్షమించండి.. ఇది మూమ్మాటికీ తప్పే!’ మెసేజ్‌ టైపు చేసి, రామేశంగారికి పంపాను! తర్వాత.. నాకు నిద్ర పట్టడానికి అట్టే సమయం పట్టలేదు! – జయంతి ప్రకాశశర్మ

‘చీకటిని చూసి విచారించవద్దు. అదిగో చిరుదీపం’ అంటుంది ఆశావాదం. ‘ఏమీ లేదని బాధ పడవద్దు.  నేనే నీ ఆయుధం, బలం’ అంటుంది ఆత్మవిశ్వాసం. ఆశావాదం వెల్లివిరిసే చోట ఆత్మవిశ్వాసం ఉంటుంది. జయంతి బురడ, రాణిమా దాస్, మలీషా ఖర్వాలకు ఘనమైన కుటుంబ నేపథ్యం లేదు. ‘జీరో’ నుంచి ప్రయాణం ప్రారంభించిన వీరు తమను తాము తీర్చిదిద్దుకుంటూ ‘హీరో’లుగా పేరు తెచ్చుకున్నారు. ఫోర్బ్స్‌ ఇండియా టాప్‌ సెల్ఫ్‌–మేడ్‌ ఉమెన్‌ 2024 (డబ్ల్యూ–పవర్‌ లీస్ట్‌)లో చోటు సాధించారు... గిరిజన గొంతుక గిరిజన మహిళలు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలను వెలుగులోకి తీసురావడానికి జర్నలిస్ట్‌ కావాలనుకుంది అడవి బిడ్డ జయంతి బురుడ. అయితే ఇంట్లో మాత్రం ‘చదివింది చాలు’ అనే మాట ఎప్పడూ వినిపించేది. దీంతో ఇంటిని విడిచిపెట్టి స్నేహితుల సహాయంతో ఒడిషా సెంట్రల్‌ యూనివర్శిటీలో జర్నలిజంలో డిగ్రీ చేసింది. ఒడిషాలోని మల్కన్‌గిరి జిల్లాలోని సెర్పల్లి ఆమె స్వగ్రామం. 2015లో భువనేశ్వర్‌లోని కళింగ టీవీ న్యూస్‌ చానల్‌ రిపోర్టర్‌గా చేరిన జయంతి బురుడ జర్నలిస్ట్‌గా పెద్ద పేరు తెచ్చుకుంది. తన రిపోర్టింగ్‌ టూర్‌లలో గిరిజనులు ఎదుర్కొంటున్న ఆరోగ్య సమస్యలు, మౌలిక సదుపాయాల లేమిపై దృష్టి పెట్టడమే కాదు వాటి పరిష్కారానికి కూడా కృషి చేసింది. ఆడపిల్లల చదువు, ఆరోగ్యాన్ని దృష్టిలో పెట్టుకొని 2018లో ‘బడా దీదీ యూనియన్‌’ అనే స్వచ్ఛంద సంస్థను మొదలుపెట్టింది. ‘బడా దీదీ యూనియన్‌’ ద్వారా గిరిజన మహిళల కోసం ఎన్నో అంశాలపై అవగాహన సదస్సులు నిర్వహించింది. తమను వేధిస్తున్న సమస్యలపై గిరిజన మహిళలు ధైర్యంగా గొంతు విప్పలేకపోవడాన్ని జయంతి గ్రహించింది. దీన్ని దృష్టిలో పెట్టుకొని వారిలో ఆత్మవిశ్వాసాన్ని పెంపొందించడానికి, ధైర్యంగా గొంతు విప్పడానికి 2022లో ‘జంగిల్‌ రాణి’ పేరుతో వేదిక ప్రారంభించింది. ‘మన కథ– మన కోసం’ అనే ట్యాగ్‌లైన్‌తో వచ్చిన సోషల్‌ మీడియా ప్లాట్‌ఫామ్‌ ఇది. మల్కన్‌గిరిలోని ఏడు బ్లాక్‌లకు చెందిన యాభై మంది గిరిజన మహిళలు ఈ ప్లాట్‌ఫామ్‌ను నిర్వహిస్తున్నారు. స్క్రిప్ట్‌లు రాయడం, వీడియోలు చిత్రీకరించడం, ఎడిటింగ్‌....మొదలైవాటిని వీరికి నేర్పించింది బురుడ. సంస్కృతి నుంచి తాము ఎదుర్కోంటున్న సమస్యల వరకు చేతిలోని సెల్‌ఫోన్‌తో వీడియో స్టోరీలు చేస్తున్నారు గిరిజన మహిళలు. ఈ స్టోరీలను ‘జంగిల్‌ రాణి’ ఫేస్‌బుక్‌ పేజీలో అప్‌లోడ్‌ చేస్తారు. గిరిజన సమాజానికి, అడవులు, జీవనవైవిధ్యానికి ఉన్న సంబంధానికి అద్దం పట్టే సహజ కథనాలు ఇవి. ఎంతోమంది సాధారణ మహిళలలో అసాధారణ ఆత్మవిశ్వాసాన్ని నింపడంలో ఎంతో కృషి చేసింది జయంతి బురుడ. ప్రిన్సెస్‌ ఆఫ్‌ స్లమ్‌ ‘ప్రిన్సెస్‌ ఆఫ్‌ స్లమ్‌’గా పేరు సంపాదించిన మలీషా ఖర్వా ఫోర్బ్స్‌ ఇండియా ఉమెన్‌–పవర్‌ 2024 జాబితాలో చోటు సాధించిన అత్యంత పిన్న వయస్కురాలిగా నిలిచింది. హాలీవుడ్‌ యాక్టర్‌ రాబర్ట్‌ హాఫ్‌మన్‌తో కలిసి నటించిన తరువాత మలీషా జీవితం మారిపోయింది. ముంబైలోని ధారవి మురికివాడలో ఒక గుడిసెలో నివసిస్తున్న మలీషా రాబర్ట్‌ హాఫ్‌మన్‌ దృష్టిలో పడింది. ఆ అమ్మాయిలోని వెలుగేదో రాబర్ట్‌ను ఆకట్టుకుంది. ‘ఈ మట్టిలో మాణిక్యాన్ని వెలుగులోకి తీసుకురావాలి’ అనుకున్నాడు. మోడల్, డ్యాన్సర్‌ కావాలన్న మలీషా కలను సాకారం చేసేందుకు తన వంతు సాయం అందించాడు. మలీషాకు ఇన్‌స్టాగ్రామ్, యూట్యూబ్‌లలో 4,50,000 మంది ఫాలోవర్‌లు, 88,700 మంది సబ్‌స్క్రైబర్‌లు ఉన్నారు. పీకాక్‌ మ్యాగజైన్‌ కవర్‌ పేజీపై మెరిసిన మలీషా లగ్జరీ ఇండియన్‌ కాస్మోటిక్స్‌ బ్రాండ్‌ ఫారెస్ట్‌ ఎసెన్షియల్స్‌కు బ్రాండ్‌ అంబాసిడర్‌గా వ్యవహరిస్తోంది. పదహారు సంవత్సరాల మలీషా ఖర్వా మోడల్, కంటెట్‌ క్రియేటర్‌గా మంచి పేరు తెచ్చుకుంది. ‘కల నిజం చేసుకోవడానికి పేదరికం ఎంతమాత్రం అడ్డు కాదు’ అని నిరూపించిన మలీషా ఎంతో మంది అమ్మాయిలకు స్ఫూర్తిదాయకంగా నిలిచింది. అంగన్‌వాడీ అక్క దేశంలోని 23 లక్షల అంగన్‌వాడీ కార్యకర్తలు, హెల్పర్‌ల ప్రతినిధిగా రాణిమా దాస్‌ను ఫోర్బ్స్‌ ఇండియా ‘ఉమెన్‌ పవర్‌ లిస్ట్‌ 2024’లో  చోటు కోసం ఆల్‌ ఇండియా అంగన్‌ వాడీ వర్కర్‌ ఫెడరేషన్‌ నామినేట్‌ చేసింది. అస్సాంలో పరఖోవా గ్రామానికి చెందిన రాణిమా దాస్‌ ఎవరికి ఏ సమస్య వచ్చినా ‘నేను ఉన్నాను’ అంటూ ముందుకు వచ్చేది. సమస్యల పరిష్కారంతో పాటు మహిళలకు ఆరోగ్యానికి సంబంధించిన నలహాలు ఇవ్వడంలో మంచి పేరు తెచ్చుకుంది. అంకితభావం, నిబద్ధతతో వ్యవహరించే రాణిమాను ‘అక్కా’ అని అందరూ ఆప్యాయంగా పిలుచుకుంటారు. గత పదిహేడేళ్లుగా పిల్లలను బడిలో చేర్పించడం, గర్భిణి స్త్రీలకు సూచనలు...మొదలైన ఎన్నో విషయాల్లో కృషి చేస్తోంది రాణిమా దాస్‌. సలహాలు, సహాయం విషయంలో ముందు ఉన్నట్లే పోరాట విషయంలో ముందుంటుంది. అస్సాం అంగన్‌వాడీ వర్కర్స్‌ యూనియన్‌ ప్రెసిడెండ్‌ అయిన రాణిమా దాస్‌ అంగన్‌వాడీ వర్కర్‌ల వేతన పెంపుదల కోసం పోరాటం చేసింది. అంగన్‌వాడీ కేంద్రాలను ప్రైవేటుపరం చేయాలన్న ప్రభుత్వ నిర్ణయాన్ని తీవ్రంగా వ్యతిరేకించింది. ‘ప్రైవేటీకరణకు వ్యతిరేకంగా ఎప్పుడూ పోరాడతాం’  అంటున్న రాణిమా దాస్‌కు పోరాటం కొత్త కాదు.

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: రాజ్యాధి కారంలో బీసీలకు తమవంతు వాటా దక్కినప్పుడే వారికి న్యాయం జరిగినట్లు అని బీజేపీ ఓబీసీ మోర్చా జాతీయ అధ్యక్షుడు, ఎంపీ డాక్టర్‌ కె.లక్ష్మణ్‌ అన్నారు. రాను న్న ఎన్నికల్లో బీసీలే ప్రధాన పాత్ర వహించాలని చెప్పారు. గత తొమ్మిళ్లలో బీసీలను ఆదుకునేలా కేంద్రంలోని నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణయాలు, పథకాలను ఆదరించి మద్దతుగా నిలవాలని కోరారు. దేశంలోని కుల, చేతివృత్తుల బలోపేతానికి మోదీ– పీఎం విశ్వకర్మ యోజన వంటి బృహత్తరమైన పథకాన్ని తీసుకొచ్చారని చెప్పా రు. ‘కాంగ్రెస్, బీఆర్‌ఎస్‌ బీసీలను వంచించి దగా చేశాయి. బీసీలకు రాజకీయంగా ఇవ్వాల్సిన 33 శాతం వాటాకు కోతపెట్టి.. ఇప్పుడు ఓబీసీ ఎజెండా ఎత్తుకుని ఓట్ల కోసం పాకులాడుతు న్నాయి’ అని మండిపడ్డారు. మంగళవారం పార్టీ కార్యాల యంలో ఓబీసీ మోర్చా ఆధ్వర్యంలో వీరనారి చాకలి ఐలమ్మ జయంతి సందర్భంగా ఆమె చిత్రప టానికి లక్ష్మణ్‌ పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. ఆయన మాట్లాడుతూ ఆధి పత్య, పెత్తందారీ విధానాలకు వ్యతిరేకంగా, కుల వృత్తులు, వ్యవసాయాధారిత పేద కుటుంబాలకు మద్దతుగా ఐలమ్మ పోరాటం చేశారని కొనియాడారు. 

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: దేశంలో సాంకేతిక విప్లవం తీసుకురావడమేకాక, రాజ్యాంగ సవరణలతో పల్లెసీమలకు సర్వ హక్కులు కలి్పంచి, సర్వతోముఖాభివృద్ధి కోసం కృషి చేసిన మాజీ ప్రధాని రాజీవ్‌ గాంధీ ఈనాటి యువతకు ఒక స్ఫూర్తి అని టీపీసీసీ అధ్యక్షుడు రేవంత్‌రెడ్డి కొనియాడారు. రాజీవ్‌ కృషితోనే దేశంలో ఐటీ, టెలికాం రంగాల అభివృద్ధి జరిగిందని పేర్కొన్నారు. రాజీవ్‌ గాంధీ 79వ జయంతి సందర్భంగా ఆదివారం సోమాజీగూడలోని రాజీవ్‌ విగ్రహానికి టీపీసీసీ నేతలతో కలసి ఆయన పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. అనంతరం రేవంత్‌ మాట్లాడుతూ పరిపాలనలో సమూల మార్పులు తెచ్చి అధికారాన్ని పేదల చేతిలో పెట్టిన నాయకుడు రాజీవ్‌ గాంధీ అన్నారు. మహిళలకు స్థానిక సంస్థల్లో 50 శాతం రిజర్వేషన్లు, 18 ఏళ్లకే ఓటు హక్కు కల్పించిన ఘనత కూడా ఆయనదేనన్నారు. ప్రధాని మోదీ దేశ సంపదను తన మిత్రుడికి దోచిపెడుతుంటే, తెలంగాణలో కేసీఆర్‌ తన కుటుంబానికి దోచిపెడుతున్నారని, బీజేపీ, బీఆర్‌ఎస్‌లది ఫెవికాల్‌ బంధమని అన్నారు. రానున్న ఎన్నికల్లో ఈ రెండు పార్టిలకు బుద్ధిచెప్పి రాష్ట్రాన్ని, దేశాన్ని కాపాడుకోవాలని రేవంత్‌ పిలుపునిచ్చారు.   గాందీభవన్‌లోనూ..  రాజీవ్‌ గాంధీ జయంతి సందర్భంగా గాం«దీభవన్‌లోనూ ఆయన చిత్రపటానికి కాంగ్రెస్‌ నాయకులు పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. టీపీసీసీ డాక్టర్స్‌ సెల్‌ ఆధ్వర్యంలో ఉచిత వైద్య శిబిరం, యూత్‌కాంగ్రెస్‌ ఆధ్వర్యంలో రక్తదాన శిబిరం ఏర్పాటు చేశారు. ఫిషర్‌మెన్‌ కాంగ్రెస్‌ ఆధ్వర్యంలో విద్యార్థులకు స్పోర్ట్స్‌ కిట్స్‌ పంపిణీ చేశారు. రాజీవ్‌ గాంధీ జీవిత చరిత్రను వివరిస్తూ డాక్యుమెంటరీని ప్రదర్శించారు. ఆయా కార్యక్రమాల్లో రాష్ట్ర కాంగ్రెస్‌ వ్యవహారాల ఇన్‌చార్జి మాణిక్‌రావ్‌ ఠాక్రే, ఎమ్మెల్యే జగ్గారెడ్డి, ఇతర నేతలు దీపాదాస్‌ మున్షీ, వి.హనుమంతరావు, మధుయాష్కీగౌడ్, మహేశ్‌కుమార్‌గౌడ్, అంజన్‌కుమార్‌ యాదవ్, సంగిశెట్టి జగదీశ్వర్‌రావు, శివసేనారెడ్డి, మెట్టుసాయికుమార్, రోహిణ్‌రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు. 

సాక్షి, హైదరాబాద్ః దివంగత ప్రొఫెసర్‌ జయశంకర్‌ జయంతి సందర్భంగా అసెంబ్లీహాల్‌లోని ఆయన చిత్రపటానికి ముఖ్యమంత్రి కె.చంద్రశేఖర్‌రావు నివాళులర్పిం చారు. శాసనసభ స్పీకర్‌ పోచారం శ్రీనివాస్‌రెడ్డి, డిప్యూటీ స్పీకర్‌ పద్మారావుగౌడ్‌తో పాటు మంత్రులు తలసాని శ్రీనివాస్‌యాదవ్, నిరంజన్‌రెడ్డి, ఇంద్రకరణ్‌రెడ్డి, చీఫ్‌విప్‌ దాస్యం వినయ భాస్కర్, అసెంబ్లీ కార్యదర్శి డాక్టర్‌ వి.నర్సింహాచార్యులు, పలువురు ఎమ్మెల్యేలు జయశంకర్‌ చిత్రపటానికి నివాళులర్పిం చారు. శాసన మండలి ప్రాంగణంలో జయశంకర్‌ చిత్రపటానికి చైర్మన్‌ గుత్తా సుఖేందర్‌ రెడ్డి, డిప్యూటీ చైర్మన్‌ బండ ప్రకాశ్, మంత్రులు హరీశ్‌రావు, ఎర్రబెల్లి దయాకర్‌ రావు, సత్యవతి రాథోడ్, కొప్పుల ఈశ్వర్, మహమూద్‌ అలీ, చీఫ్‌విప్‌ భానుప్రసాదరావుతో పాటు పలువురు ఎమ్మెల్సీలు నివాళులర్పిం చినవారిలో ఉన్నారు. జయశంకర్‌ ఆశయాలకు అనుగుణంగా రాష్ట్రంలో పాలన సాగుతోందని మంత్రి కేటీ రామారావు అన్నారు. జయశంకర్‌ జయంతి సందర్భంగా పార్టీ కార్యాలయం తెలంగాణ భవన్‌లో ఆయన చిత్ర పటానికి పూలమాల వేసి కేటీఆర్‌ పార్టీ నేతలతో కలిసి నివాళులర్పిం చారు. ఈ సందర్భంగా తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధనలో జయశంకర్‌ పాత్రను నేతలు గుర్తు చేసుకున్నారు. కార్యక్రమంలో ఎమ్మెల్యే మాగంటి గోపీనాథ్, ఎమ్మెల్సీ శంభీపూర్‌ రాజుతో పాటు పలు కార్పొరేషన్ల చైర్మన్లు, పార్టీ నేతలు పాల్గొన్నారు.   మంత్రుల నివాస సముదాయంలో  జయశంకర్‌ జయంతి సందర్భంగా మినిస్టర్‌ క్వార్టర్స్‌లో ఆయన చిత్రపటం వద్ద రాష్ట్ర రోడ్లు భవనాలు, శాసనసభ వ్యవహారాల మంత్రి వేముల ప్రశాంత్‌రెడ్డి నివాళి అర్పించారు. ప్రొఫెసర్‌ జయశంకర్‌ సార్‌ తన జీవిత కాలం తెలంగాణ భావజాల వ్యాప్తి కోసం కృషి చేశారన్నారు. 

Who Is Jayanti Gupta?: మహేంద్ర సింగ్‌ ధోని.. సాధారణ కుటుంబం నుంచి వచ్చి టీమిండియా స్టార్‌గా ఎదిగాడు. భారత్‌కు ఏకంగా మూడు ఐసీసీ ట్రోఫీలు అందించి లెజెండరీ కెప్టెన్‌గా నీరాజనాలు అందుకుంటున్నాడు. మరి క్రికెటర్‌గా ధోని ప్రయాణం మొదలుపెట్టిన సమయంలో అతడికి నైతికంగా, ఆర్థికంగా అండగా ఉన్నది ఎవరో తెలుసా?! మధ్యతరగతి కష్టాలు రాంచిలో 1981, జూలై 7 పాన్‌ సింగ్‌- దేవకీ దేవి దంపతులకు మహేంద్ర సింగ్‌ ధోని జన్మించాడు. అతడికి అక్క జయంతి గుప్తా, అన్న నరేంద్ర సింగ్‌ ధోని ఉన్నారు. ధోని తండ్రి చిన్నపాటి ప్రభుత్వోద్యోగి. మధ్యతరగతి కుటుంబానికి ఉండే కష్టాలన్నీ పడ్డారు. అయితే, టికెట్‌ కలెక్టర్‌గా ఉద్యోగం సంపాదించినప్పటికీ ధోనికి.. చిన్ననాటి నుంచే క్రికెటర్‌ కావాలని, దేశం కోసం ఆడాలనే కోరిక బలంగా ఉండేది. ఈ విషయం గురించి తండ్రికి చెప్తే.. ఇవన్నీ సాధ్యమయ్యే విషయాలు కావని ఆయన కాస్త వెనుకడుగు వేశారట. నాన్నకు నచ్చజెప్పి ఆ సమయంలో తమ్ముడికి అండగా నిలబడింది జయంతి గుప్తా. తల్లిదండ్రులకు నచ్చజెప్పి.. క్రికెటర్‌ కావాలనుకుంటున్న తమ్ముడి ఆశయం గురి​ంచి వాళ్లకు అర్ధమయ్యేలా చేసింది. ధోనికి ఎలాంటి సాయం కావాలన్న ముందే ఉండేది. అలా ఇంట్లో వాళ్లను ఒప్పించి తన ప్రయాణం మొదలుపెట్టిన ఎంఎస్‌ ఇప్పుడు కోట్లాది మంది అభిమానులను సంపాదించుకున్నాడు. వెయ్యి కోట్లకు అధిపతి! మిస్టర్‌ కూల్‌ కెప్టెన్‌గా పేరొంది అభిమానులతో జేజేలు కొట్టించుకున్నాడు. ఆటగాడిగా ఉన్నత శిఖరాలు అధిరోహించి దాదాపు వెయ్యి కోట్ల(DNA నివేదిక ప్రకారం)కు అధిపతి అయ్యాడు. ఐపీఎల్‌లో చెన్నై సూపర్‌ కింగ్స్‌కు మకుటం లేని మహారాజుగా కొనసాగుతూ ఏకంగా ఐదుసార్లు జట్టును విజేతగా నిలిపాడు. అత్యధిక బ్రాండ్‌ వాల్యూ కలిగిన క్రికెటర్లలో ఒకడిగా కొనసాగుతూ రెండు చేతులా సంపాదిస్తున్నాడు. ఏడాదికి దాదాపు 50 కోట్ల రూపాయలు(DNA రిపోర్టు ప్రకారం) వెనకేస్తున్నాడు. ఇటీవలే సినీ రంగంలోనూ ప్రవేశించాడు. ప్రొడక్షన్‌ హౌజ్‌ స్థాపించి సినిమాలు నిర్మించే పనిలో పడ్డాడు. అన్న, బావ, ధోని, అక్క మరి అక్క పరిస్థితి ఏంటి? మరి ఇలాంటి క్రికెట్‌ లెజెండ్‌ను తొలినాళ్ల నుంచే ప్రోత్సహించిన అక్క జయంతి గుప్తా.. లో ప్రొఫైల్‌ మెయింటెన్‌ చేస్తోంది. జాతీయ మీడియా కథనాల ప్రకారం.. ఆమె రాంచిలోని పబ్లిక్‌ స్కూళ్లో ఇంగ్లిష్‌ టీచర్‌గా పనిచేస్తున్నట్లు సమాచారం. బావ కూడా ధోని కోసం ఇక ధోనికి ప్రాణ స్నేహితుల్లో ఒకరైన గౌతం గుప్తా అనే వ్యక్తిని జయంతి పెళ్లి చేసుకుంది. ధోని దేశవాళీ క్రికెట్‌ ఆడే సమయంలో జయంతితో పాటు అతడు కూడా అండగా నిలబడినట్లు పలు వార్తా కథనాలు పేర్కొన్నాయి. కాగా ధోని బయోపిక్‌లో జయంతి గుప్తా పాత్ర ఉన్న సంగతి తెలిసిందే. అయితే, ఎంఎస్‌ అన్న గురించి మాత్రం ప్రస్తావన లేకపోవడం గమనార్హం. కాగా ధోని సాక్షిని వివాహమాడగా.. వీరికి కూతురు జివా జన్మించింది. చదవండి: దీనస్థితిలో ధోని సొంత అన్న? బయోపిక్‌లో ఎందుకు లేడు? అయినా అతడితో..

సాక్షి ప్రతినిధి, కడప: దివంగత సీఎం వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి 74వ జయంతి సందర్భంగా శనివారం ఇడుపులపాయలోని వైఎస్సార్‌ ఘాట్‌లో ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి కుటుంబ సభ్యులతో కలిసి ఘనంగా స్మృత్యంజలి ఘటించారు. ప్రత్యేకంగా అలంకరించిన సమాధిపై పుష్పగుచ్ఛాలు ఉంచి నివాళులు అర్పించారు. అక్కడే ఉన్న వైఎస్సార్‌ విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి, అనుబంధాన్ని తలచుకున్నారు. ఈ సందర్భంగా దివంగత మహానేత సతీమణి వైఎస్‌ విజయమ్మ ఒకింత భావోద్వేగానికి గురయ్యారు. సీఎం వైఎస్‌ జగన్‌ కుటుంబ సభ్యులందరితో పాస్టర్‌ నరేష్బాబు ప్రత్యేక ప్రార్థనలు చేయించారు. మూడు రోజుల జిల్లా పర్యటనలో భాగంగా శనివారం ఇడుపులపాయ చేరుకున్న సీఎం వైఎస్‌ జగన్‌.. సతీమణి వైఎస్‌ భారతి, తల్లి వైఎస్‌ విజయమ్మ, దివంగత వైఎస్‌ జార్జిరెడ్డి సతీమణి వైఎస్‌ భారతమ్మ, వైవీ స్వర్ణమ్మ, వైఎస్సార్‌ సోదరుడు వైఎస్‌ సు«దీకర్‌రెడ్డి, కడప ఎంపీ వైఎస్‌ అవినాశ్‌రెడ్డి, డాక్టర్‌ ఈసీ సుగుణమ్మ, డాక్టర్‌ ఈసీ దినేష్రెడ్డిలతో కలిసి వైఎస్‌ జయంతి కార్యక్రమంలో పాల్గొన్నారు. ఈ కార్యక్రమంలో డిప్యూటీ సీఎం ఎస్‌బీ అంజాద్‌బాషా, మంత్రులు పెద్దిరెడ్డి రామచంద్రారెడ్డి, కాకాణి గోవర్ధన్‌రెడ్డి, జెడ్పీ చైర్మన్‌ ఆకేపాటి అమర్నాథరెడ్డి, ఎమ్మెల్సీలు డీసీ గోవిందరెడ్డి, గంగుల ప్రభాకరరెడ్డి, పోతుల సునీత, రమేష్‌ యాదవ్, శాసన మండలి డిప్యూటీ చైర్‌పర్సన్‌ జకియా ఖానమ్, ఎమ్మెల్యేలు రాచమల్లు శివప్రసాదరెడ్డి, డాక్టర్‌ సు«ధా, ఎస్‌.రఘురామిరెడ్డి, గడికోట శ్రీకాంత్‌రెడ్డి, కొరముట్ల శ్రీనివాసులు, మేడా మల్లికార్జునరెడ్డి, చెవిరెడ్డి భాస్కర్‌రెడ్డి, కడప మేయర్‌ సురేష్బాబు, ఆర్టీసీ చైర్మన్‌ అబ్బిరెడ్డి మల్లికార్జునరెడ్డి, పరిశ్రమల సలహాదారు రాజోలి వీరారెడ్డి పాల్గొన్నారు. సీఎం ప్రత్యేక కార్యదర్శి ధనుంజయరెడ్డి, డీఐజీ సెం«థిల్‌కుమార్, జిల్లా కలెక్టర్‌ వి.విజయరామరాజు, ఎస్పీ కేకేఎన్‌ అన్బురాజన్, జేసీ గణేష్‌కుమార్‌ తదితర అధికారులు సీఎం వెంట ఉన్నారు. అనంతరం ఇడుపులపాయలో వైఎస్‌ కుటుంబీకుల ప్రార్థన మందిరం సమీపంలో సింహాద్రిపురం నేతలతో సీఎం జగన్‌ ప్రత్యేకంగా సమావేశమయ్యారు. అంతకు ముందు అనంతపురం జిల్లా నుంచి హెలికాప్టర్‌లో ఇడుపులపాయకు చేరుకున్న సీఎంకు ఇన్‌చార్జి మంత్రి ఆదిమూలపు సురేష్, కడప ఎంపీ వైఎస్‌ అవినాశ్‌రెడ్డి, కలెక్టర్‌ విజయరామరాజు స్వాగతం పలికారు.    వైఎస్సార్‌కు షర్మిల నివాళి  వేంపల్లె : దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి జయంతి సందర్భంగా ఆయన కుమార్తె,  వైఎస్సార్‌టీపీ అధ్యక్షురాలు షర్మిల ఇడుపులపాయలోని వైఎస్సార్‌ ఘాట్‌ వద్ద నివాళులర్పించారు. ఉదయం 8.10 గంటలకు వైఎస్సార్‌ సతీమణి విజయమ్మ, దివంగత వైఎస్‌ జార్జిరెడ్డి సతీమణితో కలిసి వైఎస్సార్‌ సమాధి వద్ద ఘనంగా నివాళులర్పించారు. షర్మిల వెంట ఆమె కుమారుడు రాజారెడ్డి, కుమార్తె అంజలి కూడా ఉన్నారు. 

సాక్షి, అమరావతి: పరిపాలనలో మానవత్వాన్ని జోడించి ప్రజల హృదయాల్లో చెరగని జ్ఞాపకంగా నిలిచి, పాలకుడంటే ఎలా ఉండాలో చాటిచెప్పిన దివంగత మహానేత వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి 74వ జయంతి సందర్భంగా ప్రజలు, అభిమానులు, వైఎస్సార్‌సీపీ శ్రేణులు శనివారం ఘనంగా నివాళులు అర్పించారు. ‘జోహార్‌ వైఎస్సార్‌.. వైఎస్సార్‌ అమర్‌రహే’’ అంటూ వాడవాడనా నినదించారు. ప్రజలు మహానేత అందించిన పథకాలను గుర్తుచేసుకున్నారు. గ్రామగ్రామాన కేక్‌లు కట్‌ చేసి.. పేదలకు వస్త్ర, అన్నదానం చేశారు. భారీ ఎత్తున రక్తదానం చేసి మహానేతపై తమ అభిమానాన్ని చాటుకున్నారు. రాష్ట్రంలోని 26 జిల్లాలు, 175 నియోజక­వర్గాల్లో వైఎస్‌ జయంతి వేడుకలను వైఎస్సార్‌సీపీ శ్రేణులు, అభిమానులు, ప్రజలు పండుగలా నిర్వహించారు. తెలంగాణ, కర్ణాటక, తమిళనాడు సహా దేశంలో పలు రాష్ట్రాల్లో అభిమానులు, ప్రజలు మహానేతకు ఘనంగా నివాళులు అర్పించారు.  మీ పథకాలు మరువలేనివి  వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి జయంతి వేడుకలు ఉమ్మడి కృష్ణా జిల్లాలో ఘనంగా నిర్వహించారు.  విజయవాడ పోలీస్‌ కంట్రోల్‌ రూమ్‌ వద్ద ఉన్న వైఎస్సార్‌ విగ్రహానికి స్థానిక ఎమ్మెల్యేలు పూల మాల వేసి నివాళులర్పించారు. జగ్గయ్యపేట, నందిగామ, తిరువూరు నియోజకవర్గాల్లో జరిగిన కార్యక్రమాల్లో అభిమానులు కేక్‌ కట్‌ చేశారు. పెడన, గుడివాడ పట్టణాల్లో జరిగిన కార్యక్రమాల్లో మంత్రులు జోగి రమేశ్, విడదల రజిని పాల్గొన్నారు. ఏలూరు జిల్లా గుండుగొలనులోని మెగా జగనన్న హౌసింగ్‌ కాలనీ ద్వారం వద్ద వేడుకలను ఘనంగా నిర్వహించారు. ఉమ్మడి ప్రకాశం జిల్లా వ్యాప్తంగా పలుచోట్ల అన్నదానాలు నిర్వహించారు. ఒంగోలు, సంతనూతలపాడు, మార్కా­­పురం, గిద్దలూరు, చీరాల, యర్రగొండపాలెం, దర్శి, అద్దంకి నియోజకవర్గాల్లో పెద్దఎత్తున కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. దివంగత ముఖ్యమంత్రి జయంతి వేడుకలు ఉమ్మడి గుంటూరు జిల్లా­లో ఘనంగా జరిగాయి. పల్నాడులో జరిగిన కార్యక్రమాల్లో మంత్రులు విడదల రజిని, అంబటి రాంబాబు, బాప­ట్లలో మేరుగ నాగార్జున పాల్గొ­న్నారు. నెల్లూరు జిల్లాలో ఊరూరా వైఎస్సార్‌ విగ్ర­హా­లకు పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. జల­యజ్ఞం, ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్, ఆరోగ్యశ్రీ,, రైతులకు ఉచిత విద్యుత్, తదితర సంక్షేమ పథకా­లను అమలు చేసి తమ మనసుల్లో వైఎస్సార్‌ గుర్తుండిపోయారని ప్రజలు, అభిమానులు కొనియా­డారు.   గుండెల్లో కొలువైన నేతకు జన నీరాజనం  ఉమ్మడి విశాఖ జిల్లాలో వైఎస్సార్‌ జయంతి వేడుకలు అట్టహాసంగా జరిగాయి. పలువురు ఎమ్మెల్యేలు, నేతల ఆధ్వర్యంలో పేదలకు చీరలు పంపిణీచేశారు. రక్తదాన శిబిరాలను ఏర్పాటు చేశారు. ఆసుపత్రుల్లో పండ్లు, రొట్టెలు పంపిణీచేశారు. తమ గుండెల్లో కొలువైన జననేత వైఎస్సార్‌ జయంతి వేడుకలను ఉమ్మడి విజయనగరం జిల్లాలో ఘనంగా నిర్వహించారు. పార్వతీపురంలో వైఎస్సార్‌ విగ్రహానికి వేలాది మంది పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. మంత్రి పీడిక రాజన్నదొర సాలూరులో, విజయనగరంలో వైఎస్సార్‌ విగ్రహాలకు మంత్రి బొత్స సత్యనారాయణ, శాసనసభ ఉపసభాపతి కోలగట్ల వీరభద్రస్వామి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. తూర్పుగోదావరి జిల్లా రాజానగరంలో జక్కంపూడి రామ్మోహనరావు ఫౌండేషన్‌ ఆధ్వర్యంలో ఉచిత మెగా వైద్య శిబిరం  నిర్వహించారు. కోరుకొండలో రక్తదానశిబిరాన్ని నిర్వహించారు. కాకినాడ సిటీ బులుసు సాంబమూర్తి పాఠశాలలో పార్టీ, నాయకులు, కార్యకర్తలు, అన్న, వస్త్రదానం చేశారు. అమలాపురం ఏరియా ఆస్పత్రిలో వైఎస్సార్‌ సీపీ నాయకులు, కార్యకర్తలు రక్తదాన శిబిరం నిర్వహించారు. వైఎస్సార్‌  జయంతి సందర్భంగా శ్రీకాకుళం జిల్లా వ్యాప్తంగా ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. విదేశాల్లో వైఎస్సార్‌కు ఘనంగా నివాళులు..  ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విదేశాల్లో ఎన్నారైలు, ప్రవాసాంధ్రులు మహానేత వైఎస్‌కు ఘనంగా నివాళులు అర్పించారు. అమెరికా, ఆ్రస్టేలియా, న్యూజిలాండ్, కెనడా, యూకే, జర్మనీ, దక్షిణాఫ్రికా, సింగపూర్, మలేసియా, ఒమన్, యూఏఈ, సౌదీ అరేబియా తదితర 17 దేశాల్లో ప్రవాసాంధ్రులు, భారతీయులు మహానేత వైఎస్‌కు ఘనంగా నివాళులు అర్పించారు. రాష్ట్రానికి, దేశానికి మహానేత వైఎస్‌ చేసిన సేవలను స్మరించుకున్నారు. సేవా మార్గంలో జయంతి వేడుకలు.. దివంగత సీఎం వైఎస్‌ రాజశేఖర్‌రెడ్డి జయంతి వేడుకలను ఉమ్మడి చిత్తూరు జిల్లాలో అన్నదానం, రక్తదానం, వస్త్రదానం తదితర సేవామార్గాల్లో నిర్వ­హించారు. గంగాధరనెల్లూరు మండలం వెజు­్జపల్లెలో ఉప ముఖ్యమంత్రి నారాయణస్వామి ఆధ్వర్యంలో, నగరి మండలంలోని బుగ్గ అగ్రహారంలో మంత్రి ఆర్కే రోజా ఆధ్వర్యంలో వేడుకలు, సేవా కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. చిత్తూ­రు, పూతలపట్టు, కుప్పం, పలమనేరు, పుంగనూరు­లో ఘనంగా జయంతి వేడుకలు నిర్వహించారు. తిరుపతిలో ఎమ్మెల్యే భూమన కరుణాకరరెడ్డి, చంద్రగిరిలో చెవిరెడ్డి మోహిత్‌రెడ్డి ఆధ్వర్యంలో కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. ఉమ్మడి కర్నూలు జిల్లా వ్యాప్తంగా వైఎస్సార్‌ జయంతి వేడుకలు ఘనంగా నిర్వహించారు. మంత్రి గుమ్మనూరు జయరాం ఆలూరు నియోజకవర్గంలో జరిగిన కార్యక్రమాల్లో పాల్గొ­న్నారు. కర్నూలు, ఆదోని, మంత్రాలయం, పత్తికొండ, ఎమ్మిగనూరు, నంద్యాల, నందికొట్కూరు, బనగానపల్లె, పాణ్యం, ఆళ్లగడ్డ తదితర ప్రాంతాల్లో వేడుకలు నిర్వహించారు. వైఎస్సార్‌ జయంతి ఉత్సవాలు ఆయన సొంత జిల్లా వ్యాప్తంగా ఘనంగా జరిగాయి. కడపలో హెడ్‌ పోసా­్టఫీసు వద్దనున్న వైఎస్సార్‌ విగ్రహానికి డిప్యూటీ సీఎం అంజద్‌బాషా క్షీరాభిషేకం చేశారు. పులివెందులలో వైఎస్సార్‌ విగ్రహానికి ఎంపీ వైఎస్‌ అవినా‹Ùరెడ్డి పూలమాల వేసి నివాళులు అర్పించారు. ప్రొద్దుటూరు, మైదుకూరు, బద్వేల్, జమ్మలమడుగు, కమలాపురం, రాయచోటి, రాజంపేట, రైల్వేకోడూరు ప్రాంతాల్లో ఘనంగా వేడుకలు నిర్వహించారు.

సాక్షి, అమరావతి :  ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్రానికి దివంగత నేత వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసిన ఐదేళ్ల మూడు నెలల కొద్ది కాలంలోనే మనసుండాలే కానీ ప్రజలకు ఎంత మేలు చేయవచ్చో చేతల్లో చూపించారు. సాగునీటి ప్రాజెక్టులు, రహదారులు, పేదలకు పక్కా ఇళ్లు వంటి పథకాలతో సమగ్రాభివృద్ధి వైపు ఎలా పరుగెత్తించవచ్చో దేశానికే చాటిచెప్పారు. ఆయన మరణించి 13 ఏళ్లవుతున్నా ఇప్పటికీ ప్రజలు నమ్మలేకపోతున్నారు. వైఎస్సార్‌ అనే పదం వినగానే స్వచ్ఛమైన చిరునవ్వు మన కళ్ల ముందు సాక్షాత్కరిస్తుంది. నమస్తే అక్కయ్యా.. నమస్తే చెల్లెమ్మా.. నమస్తే తమ్ముడూ.. అని ఆప్యాయంగా పిలిచే పిలుపు మన చెవుల్లో ఎప్పటికీ ప్రతిధ్వనిస్తూనే ఉంటుంది. అందుకే ఆ మహానేత చిరస్మరణీయుడు. ప్రజల సంక్షేమం, రాష్ట్ర సమగ్రాభివృద్ధిలో మహానేత వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి ఒక అడుగు వేస్తే.. ఆయన తనయుడు ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి నాలుగు అడుగులు వేస్తున్నారు.    జనం కోసం ఎందాకైనా.. వైఎస్సార్‌ జిల్లా జమ్మలమడుగులో 1949 జూలై 8న జన్మించిన వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి వైద్య విద్యను అభ్యసించారు. పులివెందులలో ఆస్పత్రి నెలకొల్పి ఒక్క రూపాయికే వైద్యం చేసి రూపాయి డాక్టర్‌గా ప్రజల ప్రేమాభిమానాలు పొందారు. డాక్టర్‌గా ప్రజల నాడి తెలిసిన వైఎస్సార్‌ 1978లో రాజకీయ అరంగేట్రం నాటి నుంచి 2009 సెప్టెంబర్‌ 2న హెలికాఫ్టర్‌ ప్రమాదంలో హఠాన్మరణం చెందేవరకూ తన జీవితాన్ని ప్రజలకే అంకితం చేశారు. మండుటెండలో 1,475 కి.మీల ప్రజా ప్రస్థానం పాదయాత్ర ద్వారా వరుస ఓటములతో జీవచ్ఛవంలా మారిన కా>ంగ్రెస్‌కు ప్రాణం పోశారు. 2004లో ఇటు ఉమ్మడి రాష్ట్రంలోనూ.. అటు కేంద్రంలోనూ కాంగ్రెస్‌ పార్టీని అధికారంలోకి తెచ్చారు. పాదయాత్రలో ప్రజల కష్టాలను అర్థం చేసుకుని నేనున్నానంటూ భరోసా ఇచ్చిన వైఎస్సార్‌.. అధికారంలోకి వచ్చాక కన్నీళ్లు తుడిచారు. ఐదేళ్లు సంక్షేమాభివృద్ధి పథకాలతో జనరంజక పాలన అందించి.. 2009 ఎన్నికల సందర్భంగా గెలుపోటములకు తనదే బాధ్యత అని నిబ్బరంగా ప్రకటించారు. ఇటు రాష్ట్రంలో.. అటు కేంద్రంలో ఒంటిచేత్తో కాంగ్రెస్‌ను తిరిగి అధికారంలోకి తెచ్చారు. రూ.లక్ష కోట్ల వ్యయంతో కోటి ఎకరాలకు నీళ్లందించేలా ఒకేసారి 84 ప్రాజెక్టులను చేపట్టారు. వైఎస్సార్‌ హఠాన్మరణం అనంతరం ఆ ప్రాజెక్టులను ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ ప్రభుత్వాలు కొనసాగించక తప్పని పరిస్థితి ఏర్పడింది.   ప్రజారోగ్యానికి ఆరోగ్యశ్రీతో భరోసా  2004 మే 14 నుంచి 2007 జూన్‌ 26 వరకు సీఎం రిలీఫ్‌ ఫండ్‌ కింద వైద్య సహాయం కోసం దరఖాస్తు చేసుకున్న వారికి రూ.168.52 కోట్లను అధికారంలో ఉండగా వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి విడుదల చేశారు.  ఉచితంగా కార్పొరేట్‌ వైద్యాన్ని అందించేలా ఆరోగ్యశ్రీ పథకాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. ప్రమాదంలో గాయపడిన వారిని తక్షణమే ఆస్పత్రికి తరలించేలా 108 వాహనాలతోపాటు గ్రామీణ ప్రాంతాలకు వైద్య సేవలను విస్తరిస్తూ 104 సర్వీసులను ప్రారంభించారు. ఈ సేవలను పలు రాష్ట్రాలు అనుసరించాయి. ఆరోగ్యశ్రీ స్ఫూర్తితోనే కేంద్రం ఆయుష్మాన్‌ భారత్‌ పథకాన్ని చేపట్టింది. రైతును రాజు చేసిన మారాజు  సీఎంగా ఉచిత విద్యుత్‌ ఫైలుపై తొలి సంతకం చేసి రైతు రాజ్యానికి వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి పునాది వేశారు.  విద్యుత్‌ చార్జీలు కట్టలేని రైతులపై నాడు టీడీపీ సర్కార్‌ రాక్షసంగా బనాయించిన కేసులను ఒక్క సంతకంతో ఎత్తి వేశారు. రూ.1,100 కోట్ల వ్యవసాయ విద్యుత్‌ బకాయిలను మాఫీ చేశారు. రూ.400 కోట్లతో మొదలైన వ్యవసాయ విద్యుత్‌ సబ్సిడీ ఆ తర్వాత ఏడాది రూ.6 వేల కోట్లకు చేరినా ఉచిత విద్యుత్‌పై వెనక్కు తగ్గలేదు. వైఎస్‌ స్ఫూర్తితో పలు రాష్ట్రాలు ఉచిత విద్యుత్‌ సరఫరా చేస్తున్నాయి. పావలా వడ్డీకే రైతులకు రుణాలు అందించి పెట్టుబడి కోసం వడ్డీ వ్యాపారులను ఆశ్రయించాల్సిన దుస్థితిని తప్పించారు. పంటల బీమాను అమలు చేశారు. ఇన్‌ఫుట్‌ సబ్సిడీ అందించారు. మద్దతు ధర కల్పించడం కోసం ఢిల్లీతో పోరాడారు.  పేదరికానికి విద్యతో విరుగుడు  పేదరికం వల్ల ఏ ఒక్కరూ ఉన్నత చదువులకు దూరం కారాదనే లక్ష్యంతో ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్‌ పథకానికి వైఎస్సార్‌ రూపకల్పన చేశారు. డాక్టర్, ఇంజనీర్‌ లాంటి ఉన్నత చదువులు పేదవాడి సొంతమైతేనే పేదరిక నిర్మూలన సాధ్యమని దృఢంగా విశ్వసించి.. ఆ దిశగా అడుగులు వేశారు. ఫీజుల పథకం ద్వారా లక్షలాది మంది నిరుపేద ఎస్సీ, ఎస్టీ, బీసీ, మైనార్టీలతోపాటు ఆర్థిక ఇబ్బందులతో సతమతమవుతోన్న ఓసీ విద్యార్థులు సైతం ఉన్నత చదువులను అభ్యసించి దేశ విదేశాల్లో ఉన్నత ఉద్యోగాలను నిర్వర్తిస్తున్నారు. జిల్లాకు ఒక విశ్వవిద్యాలయాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. తాడేపల్లిగూడెంలో ఉద్యానవర్శిటీ, తిరుపతిలో పశు వైద్యకళాశాలను నెలకొల్పారు. ప్రతిష్టాత్మక జాతీయ విద్యా సంస్థ ఐఐటీ (ఇండియన్‌ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌ ఆఫ్‌ టెక్నాలజీ)ని హైదరాబాద్‌ సమీపంలో కంది వద్ద ఏర్పాటు చేశారు. బాసర, ఇడుపులపాయ, నూజివీడు వద్ద ట్రిపుల్‌ ఐటీలను నెలకొల్పి లక్షలాది మందికి ఉన్నత చదువుల భాగ్యం కల్పించారు. వైఎస్సార్‌ బాటలో పలు రాష్ట్రాలు ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్‌ పథకాన్ని అమలు చేస్తున్నాయి. మాంద్యం ముప్పు తప్పించిన ఆర్థికవేత్త  ప్రపంచ వ్యాప్తంగా పలు దేశాలను 2007–08, 2008–09లో ఆర్థిక మాంద్యం అతలాకుతలం చేసింది. ఆ మాంద్యం ప్రభావం దేశాన్ని కూడా తాకినా, ఉమ్మడి రాష్ట్రంపై పడకుండా వైఎస్సార్‌ నివారించగలిగారు. సాగునీటి ప్రాజెక్టులు, పేదల ఇళ్ల నిర్మాణం, రహదారుల నిర్మాణం లాంటి అభివృద్ధి పనులు చేపట్టి ఆర్థిక కార్యకలాపాలకు ఊతమిచ్చారు. ఐటీ పరిశ్రమకు వెన్నుదన్నుగా నిలవడం ద్వారా ఎగుమతులు రెట్టింపు చేశారు. శంషాబాద్‌ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయాన్ని చేపట్టి శరవేగంగా పూర్తి చేసి హైదరాబాద్‌ను ప్రపంచ చిత్రపటంలో నిలిపారు. ఇది జంట నగరాల్లో ఐటీ రంగం వేళ్లూనుకునేందుకు దోహదం చేసింది.

కాలిఫోర్నియా: ఉత్తర కాలిఫోర్నియాలోని మిల్పిటాస్ నగరంలో యూనివర్సిటీ ఆఫ్ సిలికానాంధ్ర వారి డాక్టర్ లకిరెడ్డి హనిమిరెడ్డి భవనంలో శనివారం అన్నమయ్య 615వ జయంత్యుత్సవం వైభవంగా జరిగింది. గోవిందనామ సంకీర్తనలతో మిల్పిటాస్ నగరం మారుమోగింది.   ఈ సందర్భగా నిర్వహించిన సాంస్కృతిక  కార్యక్రమాలు అలరించాయి. గాయకులు గరిమెళ్ళ అనీల్‌ కుమార్, గాయత్రి అవ్వారి, పద్మిని సరిపల్లె, సుధా దూసిల నేతృత్వంలో రమేష్ శ్రీనివాసన్, వారి శిష్య బృందం మృదంగ వాద్య సహకారంతో జరిగిన గోష్టిగానం భక్తులను పరవశింపచేసింది. వీరి గానం సాగుతుండగా చిత్ర కళాకారుడు కూచి సద్యోజాతంగా వేసిన చిత్రం  ఆశ్చర్యానందాలను కలిగించింది. అనంతరం సిలికానాంధ్ర కార్యవర్గ సభ్యులు చిత్రాకారుడు కూచిని ఘనంగా సన్మానించారు. అనంతరం పలు సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు జరిగాయి. సిలికానాంధ్ర వ్యవస్థాపక అధ్యక్షుడు కూచిభొట్ల ఆనంద్ మాట్లాడుతూ తమ సంస్థ ఆధ్వర్యంలో గత 20 సంవత్సారాలుగా అన్నమయ్య ఉత్సవాలను నిర్వహిస్తున్నట్లు  గుర్తు చేశారు. ఇక్కడే పుట్టి పెరుగుతున్న పిల్లలకు తెలుగు సంస్కృతిని, సంప్రదాయాలను పరిచయం చేసేందుకు సిలికానాంధ్ర చేస్తున్న కార్యక్రమాలను వివరించారు.   సాయంత్రం జరిగిన సంగీత కచ్చేరిలో వీణ విద్వాంసులు ఈమని కళ్యాణి లక్ష్మీనారాయణ, వారి కుమార్తె పద్మిని పసుమర్తి తమ వీణా నాదాలతో  ఆకట్టుకున్నారు. వీరికి కలైమామణి రమేష్ శ్రీనివాసన్ మృదంగ సహకారం అందించారు. తరువాత జయప్రద రామమూర్తి  వాయులీన గానంతో అలరించారు. వారికి  అనూరాధ శ్రీధర్ వయలిన్, శ్రీరామ్ బ్రహ్మానందం మృదంగ సహకారాన్ని అందించారు.  సిలికానాంధ్ర వైస్ చైర్మన్ దిలీప్ కొండిపర్తి సాంస్కృతిక కార్యవర్గ బృందం కళాకారులను సత్కరించారు.   చివరిగా గరిమెళ్ళ అనీల కుమార్ గారి గాత్రంతో స్వామి వారికి పవళింపు సేవ నిర్వహించారు. అనంతరం అందరికీ భోజన ప్రసాదాలు అందజేశారు.  కార్యక్రమం విజయవంతం అవ్వడానికి కృషి చేసిన సిలికానాంధ్ర కార్యవర్గ సభ్యులు కందుల సాయి, సంగరాజు దిలీప్, పరిమి శివ, సింహాద్రి కిరణ్, ఉద్దరాజు నరేంద్ర,  కార్యకర్తలు వంశీ నాదెళ్ళ, సృజన నాదెళ్ళ, అనిరుధ్ తనుగుల, ప్రియ తనుగుల, కోట్ని శ్రీరాం, జయంతి కోట్ని, శాంతి కొండ, ఉష మాడభూషి, మమత కూచిభొట్ల, విజయసారథి మాడభూషి, యేడిది శర్మలకు కార్యదర్శి వేదాంతం మహతి కృతజ్ఞతలు తెలియజేశారు.

సాక్షి, అమరావతి: చంద్రబాబు సభలకు జనం రావడంలేదని మరోసారి రుజువైంది. ఎన్టీఆర్‌ శతజయంతి పేరుతో కృష్ణాజిల్లా పెనమలూరు మండలంలో శుక్రవారం నిర్వహించిన కార్యక్రమం కూడా తుస్సుమంది. ఎన్టీఆర్‌ పేరు చెప్పి ఎంత హడావుడి చేసినా, చెన్నై నుంచి రజనీకాంత్‌ను తీసుకొచ్చి హంగామా చేసినా, ఎన్టీఆర్‌ కుటుంబ సభ్యులందరినీ రంగంలోకి దింపినా జనం నుంచి మాత్రం స్పందన రాలేదు. సభలో సగం కుర్చీలు కూడా నిండలేదు. తాడిగడప–ఎనికేపాడు రోడ్డులోని చిన్న గ్రౌండ్‌లో తెలుగుదేశం పార్టీ శుక్రవారం ఈ సభ నిర్వహించింది. టీడీపీ నేతకు చెందిన రెండున్నర ఎకరాల ఖాళీస్థలంలో భారీ సెట్టింగులు, హోర్డింగులు, డీజే, హైమాస్ట్‌ లైటింగులతో హడావుడి చేసినా జనం మాత్రం పట్టించుకోలేదు. ఈ చిన్న గ్రౌండ్‌ను నాలుగు భాగాలుగా విభజించి ఒకదాన్లో వేదిక, సెట్టింగులు వేయగా రెండో భాగాన్ని వీఐపీలు, ముఖ్యులకి, మూడు, నాలుగు భాగాలను జనానికి కేటాయించి బారికేడ్లు పెట్టి కుర్చిలు వేశారు. వీఐపీ గ్యాలరీ, ఆ తర్వాత ముఖ్యులకు కేటాయించిన గ్యాలరీల్లో ఓ మాదిరిగా జనం కనిపించారు. ప్రజల కోసం కేటాయించిన గ్యాలరీ మాత్రం వెలవెలబోయింది. ఈ గ్యాలరీలో ఎటుచూసినా ఖాళీ కుర్చిలే కనిపించాయి. భారీగా జనం వస్తారనే ఆశతో వాటర్‌ బాటిల్స్, మజ్జిగ ప్యాకెట్లను అందుబాటులో ఉంచినా అవి తీసుకునేవారే కరువయ్యారు. వచ్చిన కొద్దిపాటి జనంలో సగంమందికిపైగా చంద్రబాబు, రజనీకాంత్, బాలకృష్ణ రాకముందే సభను వీడి వెళ్లిపోయారు. వెళ్లిపోతున్న వారిని ఆపడానికి టీడీపీ నాయకులు ప్రయత్నించినా ఎవరూ పట్టించుకోలేదు. మిగిలినవారిలో చాలామంది బాలకష్ణ, రజనీకాంత్, చంద్రబాబు మాట్లాడే సమయానికి వెళ్లిపోయారు. ముందుభాగంలో ఉన్న కొద్దిపాటి జనాన్నే టీడీపీ అనుకూల మీడియా, సోషల్‌ మీడియాలో భారీగా వచ్చినట్లు చిత్రీకరించినా వెనుకభాగంలో ఖాళీ కుర్చిలు చూసిన ఆ పార్టీ నేతలు జనం ఎందుకు రావడంలేదని మాట్లాడుకోవడం కనిపించింది. తమకు బాగా పట్టుందని చెప్పుకొనే కృష్ణాజిల్లాలో నడి»ొడ్డున, అదీ అతి చిన్న గ్రౌండ్‌లో పెట్టిన సభకు జనం రాకపోవడంతో చంద్రబాబు డీలాపడ్డారు. టీడీపీ ముఖ్యనేతలు, కార్యకర్తలు సైతం ఎంత ప్రయత్నించినా, ప్రలోభాలు పెట్టినా జనం రావడంలేదని వాపోతున్నారు.  జనం రావడం లేదనే చిన్న గ్రౌండ్‌.. అయినా ఫలితం నిల్‌   తన సభలకు జనం రావడంలేదని తెలియడంతోనే భారీగా వచ్చినట్లు చూపించుకునేందుకు చంద్రబాబు చిన్న గ్రౌండ్లను ఎంచుకుంటున్నారు. రెండురోజుల కిందట పల్నాడు జిల్లా అమరావతి, సత్తెనపల్లి సభలను కూడా చిన్న గ్రౌండ్లలో పెట్టినా జనం రాలేదు. అంతకుముందు మచిలీపట్నం, ఆ తర్వాత గుంటూరు జిల్లాలో ఎక్కడ చూసినా ఆయన సభలను జనం పట్టించుకోలేదు. పల్నాడు జిల్లా నాయకులు ఎంత ప్రయత్నించినా, భారీగా తాయిలాలు పంచినా జనసమీకరణ చేయలేకపోయారు. దీంతో చంద్రబాబు టెలీకాన్ఫరెన్స్‌ పెట్టి వారికి క్లాసు పీకారు. జనాన్ని ఎందుకు తీసుకురావడంలేదని ప్రశ్నించి చిందులు తొక్కారు. పల్నాడు, గుంటూరు జిల్లాల్లో తగిలిన షాక్‌తో కృష్ణాజిల్లా పెనమలూరు మండలంలో ఎన్టీఆర్‌ శతజయంతి సభకు భారీగా జనసమీకరణ చేయాలని నిర్ణయించారు. రజనీకాంత్‌ను తీసుకురావడం, ఎన్టీఆర్‌ కుటుంబసభ్యులందరినీ రంగంలోకి దింపడం ద్వారా హైప్‌ తీసుకురావడానికి ప్రయత్నించారు. అవేమీ ఫలితాన్ని ఇవ్వలేదు. ఇది కూడా ప్లాప్‌ అవడంతో టీడీపీ నేతలు నెత్తీనోరూ కొట్టుకుంటున్నారు.   

సాక్షి, తాడేపల్లి: సంఘ సంస్కర్త వీరేశలింగం పంతులు జయంతి సందర్భంగా ఆయనకు ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి నివాళులర్పించారు. ‘‘మూఢ నమ్మకాలపై.. వితంతువుల పునర్వివాహం కోసం.. స్త్రీల విద్య కోసం పోరాటం చేసిన మహనీయులు కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులు’’ అని సీఎం ట్విట్టర్‌లో పేర్కొన్నారు. ‘‘సాహితీవేత్తగా, సంఘ సంస్కర్తగా ఆయన సేవలు చిరస్మరణీయం. నేడు వీరేశలింగం పంతులు గారి జయంతి సందర్భంగా నివాళులు’’ అంటూ సీఎం జగన్‌ ట్వీట్‌ చేశారు. చదవండి: రామోజీ ఓ విషసర్పం.. తోడల్లుడు డాల్ఫిన్‌ అప్పారావు సంచలన వ్యాఖ్యలు   మూఢ నమ్మకాలపై.. వితంతువుల పునర్వివాహం కోసం.. స్త్రీల విద్య కోసం పోరాటం చేసిన మహనీయులు కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులు గారు. సాహితీవేత్తగా, సంఘ సంస్కర్తగా ఆయన సేవలు చిరస్మరణీయం. నేడు వీరేశలింగం పంతులు గారి జయంతి సందర్భంగా నివాళులు. — YS Jagan Mohan Reddy (@ysjagan) April 16, 2023

వారసులు వారసత్వాన్ని తీసుకోవడానికి ఉత్సాహపడతారు. యువరాజులు కిరీటం కోసం వెంపర్లాడతారు. ఆసక్తి లేని పని చేయనక్కర్లేదని సామ్రాజ్యాలను వదలుకుంటారా ఎవరైనా? 32 ఏళ్ల జయంతి చౌహాన్‌. 7000 కోట్ల బిస్లరీ వాటర్‌ సామ్రాజ్యానికి ఏకైక యువరాణి. ‘నాకు ఆసక్తి లేదు’ అని చైర్‌ పర్సన్‌ పదవిని నిరాకరించింది. దీని వల్ల సంస్థను టాటా పరం చేయనున్నట్టు వార్తలు వస్తున్నాయి. తృప్తినిచ్చే పని చిన్నది కావచ్చు. పెద్దది కావచ్చు. కాని తృప్తినిచ్చే పనిలోనే ఆనందం ఉందని ఆమె సందేశం ఇస్తోంది. ఈ కాలపు యువత ఈ మాట ఆలకించాల్సిందే. ఇదంతా ఒక జానపద కథలాగే ఉంది. పూర్వం ఎవరో ఒక రాజు తన రాజ్యం మొత్తాన్ని ఏకైక కుమార్తె చేతిలో పెడదామనుకుంటే ‘నాకు వద్దు నాన్నా. నాకు హాయిగా సెలయేళ్ల మధ్య గడుపుతూ, చిత్రలేఖనం చేసుకుంటూ, పూ లతల మధ్య ఆడుకోవాలని ఉంది’ అని ఆ కూతురు అంటే రాజు ఏమంటాడు? రాజ్యం ఏమవుతుంది? ‘జల సామ్రాజ్యం’ లేదా ‘ఆక్వా కింగ్‌డమ్‌’గా అందరూ పిల్చుకునే ‘బిస్లరీ’ సంస్థకు ఇప్పుడు ఆ పరిస్థితే ఎదురైంది. దాని అధినేత రమేష్‌ చౌహాన్‌ తన సంస్థను అనివార్యంగా టాటాకు అప్పజెప్పనున్నాడు. రేపో మాపో ఇది జరగనుంది. 7000 కోట్లకు సంస్థ చేతులు మారుతుంది. పూర్తి మార్పుకు మరో రెండేళ్లు పడుతుంది. అంతవరకూ సంస్థ భారాన్ని 82 ఏళ్ల రమేష్‌ చౌహాన్‌ మోయక తప్పదు. కారణం ఏమిటి? ‘నా ఆరోగ్యం అంతంత మాత్రంగా ఉంది. నా కుమార్తె జయంతికి సంస్థ పగ్గాలు స్వీకరించడంలో ఆసక్తి లేదు. సంస్థ అమ్మేయదల్చుకోవడం బాధాకరమే. కాని టాటా సంస్థకు విలువలు, విశ్వసనీయత ఉన్నాయి. అదైతే నా సంస్థను బాగా చూసుకుంటుందని భావిస్తున్నాను. వారి వైపే నా మనసు మొగ్గుతున్నది’ అని రమేష్‌ చౌహాన్‌ అన్నాడు. పార్లే బ్రదర్స్‌లో ఒకరైన రమేష్‌ చౌహాన్‌ 1993లో తన సొంత సాఫ్ట్‌డ్రింక్‌లైన థమ్సప్, సిట్రా, మాజా, గోల్డ్‌స్పాట్‌లను కోకాకోలాకు విక్రయించాడు. ఇప్పుడు ప్యాకేజ్డ్‌ డ్రింకింగ్‌ వాటర్‌ బ్రాండ్‌ అయిన బిస్లరీని అమ్మేయబోతున్నాడు. కారణం కూతురు జయంతికి ఉన్న కళాత్మక ఆసక్తులే. మనకు ఏది ఇష్టం? జయంతి నుంచి ఏం నేర్చుకోవచ్చు? ఏది మనసుకు బాగా నచ్చుతుందో ఆ పని చేయాలి. అందరికీ అన్నిసార్లు కుదరకపోవచ్చు. కాని కుదిరే అవకాశం వచ్చినప్పుడు తప్పక నిర్ణయం తీసుకోవాలి. చాలా మంది జీవితం గడిచిపోయాక ‘నేను ఇది కాదు చేయాలనుకున్నది. నాకు అవకాశం కూడా వచ్చింది. కాని వేరే దారిలో వెళ్లిపోయాను. చాలా అసంతృప్తిగా ఉంది’ అనడం వింటూ ఉంటాము. ఆ రియలైజేషన్‌ వచ్చేలోపు జీవితం గడిచిపోయి ఉంటుంది. అదే సమయంలో మన అభిరుచులు, ఆసక్తులు అన్ని వేళలా ఆర్థిక సమీకరణాలకు లొంగేలా ఉండకపోవచ్చు. అయినప్పటికీ కొంచెం ఎక్కువ తక్కువలు ఉన్నా జీవితం సంతోషంగా ఉంటుంది అనుకున్నప్పుడు సొంత మార్గం ఎంచుకోవడంలో తప్పు ఏముంది? ఐ.టి. ఉద్యోగాన్ని వదులుకుని వ్యవసాయం చేసేవారు, ఐ.పి.ఎస్‌. ఉద్యోగాన్ని వదిలి సంఘసేవ చేసేవారు ఉన్నారు. ఒక స్పష్టతతోనే జయంతి బిస్లరీని వద్దనుకుని ఉంటుంది. ఆ స్పష్టత ఉంటే ఎవరైనా తమకు ఇష్టమైన రంగంలో పని చేస్తూ ఆనందకరమైన జీవితం గడపవచ్చు. డబ్బు వల్ల మాత్రమే ఆనందం లభించదని జయంతి చెబుతోంది కదా.   ఎవరు జయంతి? జయంతి చౌహాన్‌ (37) రమేష్‌ చౌహాన్‌కు ఒక్కగానొక్క కూతురు. ఢిల్లీలో పుట్టి పెరిగింది. ఆ తర్వాత మొదట న్యూయార్క్‌లో, ఆ తర్వాత లండన్‌లో, ఆ పైన ఇటలీలో చదువుకుంది. ప్రాడక్ట్‌ డెవలప్‌మెంట్‌తో పాటు ఫ్యాషన్‌ స్టైలింగ్‌ కూడా చదువుకుంది. దాంతోపాటు లండన్‌లో ‘స్కూల్‌ ఆఫ్‌ ఓరియెంటల్‌ అండ్‌ ఆఫ్రికన్‌ స్టడీస్‌’ (లండన్‌ యూనివర్సిటీ) నుంచి అరబిక్‌ భాష నేర్చుకుంది. అరబిక్‌ భాష నేర్చుకోవడం ఒక భిన్న అభిరుచి అని చెప్పవచ్చు. ఆమెకు ఇదొక్కటే కాదు... ఫొటోగ్రఫీ అంటే ఇష్టం. ప్రయాణాలు ఇష్టపడుతుంది. జంతు ప్రేమ ఉంది. అంత పెద్ద వ్యాపార సంస్థకు వారసురాలైనా చక్కగా ఒక ఆటో ఎక్కి రోడ్డు పక్కన బంతిపూలు కొనుక్కుంటూ కనిపిస్తుంది. ఆమెకు రంగులు అంటే ఇష్టం. మంచి బట్టలు ఇష్టం. భావు కత్వంతో జీవించడం ఇష్టం. అలా అని ఆమెకు వ్యాపార దక్షత లేదనుకుంటే పొరపాటు. చదువు పూర్తయిన వెంటనే 24 ఏళ్ల వయసులో సంస్థలో ప్రాథమిక స్థాయి నుంచి పని చేయడం మొదలుపెట్టింది. మొదట ఢిల్లీ కార్యాలయంలో చేసి ఆ తర్వాత ముంబై ఆఫీస్‌కు హెడ్‌ అయ్యింది. జయంతి చేరాక హెచ్‌.ఆర్, మార్కెటింగ్, సేల్స్‌లో సమూలమైన మార్పులు తెచ్చింది. పోటీదారుల చొరబాటును ఎదుర్కొనడానికి ‘బ్లూ’ కలర్‌ నుంచి బిస్లరీ రంగును ‘ఆకుపచ్చ’కు మార్చింది. సంస్థలో ఆధునిక యాంత్రికీకరణలో దూకుడు ప్రదర్శించింది. ఇప్పుడు సంస్థకు వైస్‌ ప్రెసిడెంట్‌గా ఉంది. ఇంత సాధించిన కుమార్తె సంస్థ పగ్గాలు చేపడుతుందని తండ్రి ఆశించడం సహజం. కాని జయంతి తనకు ఆసక్తి లేదని తేల్చి చెప్పింది. బహుశా ఆమె మనసు ఇందులో లేదు. ఆమెకు తృప్తినిచ్చే పని ఇది కాకపోవచ్చు. అందుకే ఆమె ఇంత సామ్రాజ్య కిరీటాన్ని వద్దనుకుంది.

అవసరం నుంచే కాదు... ఆపద నుంచి కూడా ఆవిష్కరణలు పుడతాయి. ‘ఇండియా–హెంప్‌ అండ్‌ కంపెనీ’ ఉత్పత్తులు ఈ కోవకే చెందుతాయి. భరించలేని వెన్నునొప్పితో బాధ పడిన షాలిని తన పరిశోధనలో భాగంగా తెలుసుకున్న విషయం... హెంప్‌ మొక్కకు వెన్నునొప్పిని తగ్గించే శక్తి ఉంది అని. అది ప్రయోగాత్మకంగా నిరూపణ కావడంతో హెంప్‌ ఉత్పత్తుల విలువను ప్రపంచానికి పరిచయం చేయడానికి సోదరి జయంతి భట్టాచార్యతో కలిసి ‘ఇండియా హెంప్‌ అండ్‌ కంపెనీ’కి శ్రీకారం చుట్టి విజయపథంలో దూసుకుపోతోంది. షాలిని భట్టాచార్య నిలకడగా ఒకచోట ఉండే రకం కాదు. స్పెయిన్‌లో ఉంటున్న శాలినికి ఇంట్లో ఉండడం కంటే బయట ఉండడం అంటేనే ఎక్కువ ఇష్టం. అలాంటి షాలినికి కష్టం వచ్చిపడింది. భరించలేని వెన్నునొప్పి! బయట అడుగు వేయలేని పరిస్థితి. చిన్న బ్యాగ్‌ను ఇటు నుంచి అటు పెట్టాలన్నా వీలయ్యేది కాదు. హాస్పిటల్స్‌ చుట్టూ తిరగడం మొదలైంది. ఏదో కాస్త తాత్కాలిక ఉపశమనం తప్ప శాశ్వత పరిష్కారం దొరకలేదు. ఈ నేపథ్యంలో బెంగళూరులో ఉంటున్న సోదరి జయంతితో కలిసి తన సమస్యకు పరిష్కారాన్ని వెదకడానికి పరిశోధన మొదలుపెట్టింది. ఈ పరిశోధన క్రమంలో వారికి ఎప్పుడో విన్న హెంప్‌ (ఒక రకమైన కనబిస్‌ మొక్క) గుర్తుకు వచ్చింది. వేసవి సెలవులు వస్తే చాలు...కొండకోనల్లో తిరగడం తమ అలవాటు. అలా వెళ్లినప్పుడు అక్కడి మొక్కల గురించి స్థానికుల నుంచి ఆసక్తికరమైన వివరాలు తెలుసుకునేవారు. ఒకసారి హిమాలయాలో విస్తారంగా పెరిగే, విస్తృత ఔషధగుణాలు ఉన్న హెంప్‌ గురించి విని ఉన్నారు. ఆ జ్ఞాపకంతో హెంప్‌ గురించి లోతైన పరిశోధన ప్రారంభించారు. వెన్నునొప్పిని తగ్గించే సామర్థ్యం ఈ మొక్కకు ఉన్నట్లు ప్రయోగాత్మకంగా తెలుసుకున్నారు. ఆ సమయంలోనే వారికి ఒక ఆలోచన వచ్చింది... అజ్ఞాతంగా ఉన్న హెంప్‌ను ప్రజల్లోకి తీసుకువెళ్లి దాని ఔషధశక్తి ఏమిటో తెలియజేయాలని. ఇందుకు వారు ఎంచుకున్న మార్గం ఇండియా హెంప్‌ అండ్‌ కంపెనీ. బెంగళూరు కేంద్రంగా మొదలైన ఈ కంపెనీ హెంప్‌ ట్రేల్‌ మిక్స్, హెంప్‌ హార్ట్, ప్రొటీన్‌ పౌడర్, హెంప్‌ ఆయిల్‌... మొదలైన న్యూట్రీషన్‌–ప్యాక్‌డ్‌ హెంప్‌ ప్రాడక్స్‌ను తీసుకువచ్చింది. ‘షార్క్‌ ఇండియా రియల్టీ షో’ నుంచి ఆహ్వానం అందడాన్ని ఔత్సాహిక వ్యాపారవేత్తలు గొప్పగా భావిస్తారు. తమ ఉత్పత్తులను ప్రచారం చేసుకోవడానికి ఒక విశాలవేదికగా షార్క్‌ ఇండియా ఉపయోగపడుతుంది. ముఖ్యంగా ఫండింగ్‌ విషయంలో మేలు జరుగుతుంది. ‘ఇండియా హెంప్‌ అండ్‌ కంపెనీ’ కో–ఫౌండర్‌గా జయంతి భట్టాచార్యకు షార్క్‌ ఇండియా నుంచి ఆహ్వానం లభించింది. అడ్వర్‌టైజింగ్‌ అండ్‌ మార్కెటింగ్‌లో మాస్టర్స్‌ డిగ్రీ ఉన్న జయంతికి తమ ఉత్పత్తుల గురించి ఎలా ప్రచారం చేసుకోవాలో అనేది తెలియని విషయమేమీ కాదు. ఆమె ప్రసంగం ఎందరినో ఆకట్టుకుంది. రకరకాల దేశాల నుంచి ఇన్వెస్టర్‌లు ముందుకు వచ్చారు. అయితే సరిౖయెన డీల్‌ కుదరకపోవడంతో వాటిని ఆమోదించలేదు. ఫండింగ్‌ మాట ఎలా ఉన్నా ‘షో’కు వచ్చిన ప్రముఖుల సూచనలతో బ్రాండింగ్‌ స్ట్రాటజీని మార్చుకున్నారు. ఆ తరువాత సరిౖయెన ఇన్వెస్టర్లు వచ్చారు. కంపెనీ విజయపథంలో దూసుకెళుతుంది. నిజానికి హెంప్‌ ఉత్పత్తులను మార్కెట్‌ లో సక్సెస్‌ చేయడం అంత ఆషామాషీ విషయమేమీ కాదు. మన దేశంలో తొలిసారిగా ఉత్తరాఖండ్‌ ప్రభుత్వం హెంప్‌ సాగు చేయడానికి అనుమతి ఇచ్చింది. అయినప్పటికీ ఎక్కడో ఒక చోట అనుమానం మిగిలే ఉంది. దీన్ని తీసివేయడానికి ప్రచార రూపంలో గట్టి ప్రయత్నాలు ప్రారంభించి విజయం సాధించారు ఈ డైనమిక్‌ సిస్టర్స్‌. ‘ప్లానెట్‌ ఫ్రెండ్లీ ప్లాంట్‌ అయిన హెంప్‌పై మాకు ఉన్న నమ్మకం వృథాపోలేదు. మా వ్యాపారం విజయవంతమైంది అనేదానికంటే, ఇండియా హెంప్‌ అండ్‌ కంపెనీ ద్వారా హెంప్‌లోని ఔషధ గుణాల గురించి చాలామంది తెలుసుకోగలుగుతున్నందుకు ఆనందంగా ఉంది’ అంటుంది షాలిని.

అమ్మకు జ్వరంగా ఉంటుంది. స్కూల్లో అన్నం గంట కొట్టినప్పుడు ఇంటికెళితే బువ్వ ఉండదని ముందే తెలుసు. ఆ సంగతి ఎవరికీ చెప్పక నీళ్ల కుళాయి వైపు నడుస్తూ రెండు గుక్కలే ఈ పూటకు అనుకుంటున్నప్పుడు ఒక మిత్రుడు కనిపెట్టి– ‘రారా. నా టిపినీలో తిందువు’ అని పిలుస్తాడు. భలేవాడు వాడు. పక్క పాపిట దువ్వుకుని, స్లిప్పర్లు టపాటపాకొట్టి నడుస్తూ, ఊరికూరికే నవ్వుతూ, మన స్నేహాన్ని ఇష్టపడుతూ. ఆ పూట వాడి ముద్దల్లో మనకు వాటా. పొరుగూరిలోనే ఉంటాడు. ఏదో ఉద్యోగం చేస్తున్నాడని విని ఉంటాము. కలిసి చాలా ఏళ్లయివుంటుంది. ‘ఏరా... ఎలాగున్నావు’ అని ఫోన్‌  చేసి అడగడం మంచి తెలుగు వాక్యం. తియ్యటి తెలుగు వాక్యం. పలుకుతున్నామా? ఆ పిల్ల తూనీగే. పక్కింట్లో ఉంటుంది. అక్కా అని పిలిస్తే తప్ప పలకదు. ఆదివారం వస్తే ‘రావే అమ్మాయ్‌’ అని గోరింటాకు పెట్టేది. ఇంట్లో పూసే రోజాపువ్వు బడికి వెళుతున్నప్పుడు జడలో గుచ్చేది. సినిమా పత్రికలో ఉన్న హీరోయిన్‌  ఫొటో చూపించి ‘ఈ డ్రస్సు నీకు భలే ఉంటుంది’ అని చెప్పేది. ‘భయంగా ఉందక్కా’ అనంటే, ‘తొక్కు’ అని సైకిల్‌ నేర్పించింది. టీచరట. రిటైరైందట. అమెరికాలో పిల్లల దగ్గర ఉందట. వాట్సప్‌ కాల్‌ చేసి ‘అకా... నీ గుర్తుగా ఇంట్లో ఎర్రగులాబీ వేశా. చూడ్డానికి ఎప్పుడొస్తావు?’ అని అడగడం అలాంటిలాంటి తెలుగు కాదు. తేనె తెలుగు. మేనమామ ఒకడు ఆ రోజుల్లో  హిప్పీ క్రాఫుతో ఇంటికొచ్చేవాడు. ‘సినిమాకెళ్దాం పదండి’ అని తీసుకెళ్లేవాడు. టక్‌ చేసి కాలేజీకెళితే హీరోలా చూస్తారట. ‘మావయ్యా’ అని పిలిస్తే చాలు హాజరయిపోయేవాడు. ఒకసారి నాన్నతో ఎవరో గొడవపడితే ‘ఖబడ్దార్‌’ అని చూపుడువేలు ఆడించి వచ్చాడు. ఇప్పుడు ఆరోగ్యం బాగలేదు. ఆర్థికంగా కూడా బాగలేడు. బ్రెయిన్‌ స్ట్రోక్‌ వచ్చి ఇంట్లోనే ఉంటున్నాడు. మనమేం శ్రీమంతులం కాము. కాని వెళ్లి, దగ్గర కూచుని, చేయి పట్టుకుని ‘మావయ్యా.... సాహసవంతుడు సినిమా చూపించిన సాహసవంతుడివి నువ్వు. ఏం కాదు. లేచి తిరుగుతావు. నీకేం కావాలో నేను చూస్తాను. అందాక ఇది ఉంచు. కాదంటే నామీదొట్టే’ అని పలికే తెలుగు ఉంది చూశారూ... దేవతలు ఆశీర్వదించే తెలుగు అది. అవునండీ... ఆఫీసులో కొలీగే. కలిసి క్యాంటీన్‌కు వెళ్లేవారు. కలిసి భోజనానికి వెళ్లేవారు. కలిసి పని పంచుకుని చేసవతల పడేసేవారు. ఏదో మాటా మాటా అనుకున్నారు. మాట్లాడ్డం మానుకున్నారు. కాని ఎన్నాళ్లు? రోజూ కనపడాలే. పక్కనే ఉండాలే. ముఖం చూడాలే. ఇక చూసి చూసి ఎవరో ఒకరు డెస్క్‌ దగ్గరికెళ్లి ‘క్షమించు గురూ. ఏదో పొరపాటైంది. ఇంతకు ముందులానే ఉందాం. నీతో మాట్లాడకపోతే ఏదో వెలితిగా ఉంది నాకు’ అన్నామనుకోండి... ఆ తెలుగు అతి సువాసనతో నిండిన తెలుగు. ‘అమ్మా... ఫోన్లు మాట్లాడేటట్టయితే స్పీకర్‌ పెట్టుకు మాట్లాడు. చెవికి ఇబ్బంది ఉండదు. అస్తమానం టీవీ చూడకు. మొన్నామధ్య నువ్వు చేసే పూర్ణాలు గుర్తుకొచ్చాయిగానీ అంత రుచితో ఇక్కడ ఎవరు చేయగలరనీ’. ‘నాన్నా... నా కోసమని కొత్తచొక్కా కొన్నాను. కాని బ్లూ కలర్‌ మీకే బాగుంటుందనిపించింది. పంపుతున్నా. వేసుకోండి’. ‘ఓ నా బంగారు చెల్లీ... ఈ అన్న పెళ్లయ్యాక మారిపోయాడని అనకు. చిన్నప్పుడు పార్కులో ఉయ్యాలూగుతూ కింద పడబోతుంటే పట్టుకున్నాను. ఇప్పుడూ అంతే, పక్కనే ఉంటాను’. ‘పెద్దొదినా... మీరిద్దరూ పిల్లలతో భోజనానికి ఎందుకు రారు మా ఇంటికి. పట్టింపులు పెట్టుకోకండి దయచేసి’... ‘ఏమే మూగమొద్దు. క్లాస్‌మేట్లందరం టూర్‌కెళ్దామంటే ఏ సంగతీ చెప్పవేమే’... ఎంతమంచి తెలుగు వాక్యాలో చూడండి ఇవి. పలకడం మరిచిపోతున్న వాక్యాలు. పలకక్కర లేదనుకుంటున్న వాక్యాలు. వ్యవహారంలో నుంచి తొలగిపోతున్న వాక్యాలు. అంతరించిపోయే ప్రమాదంలో ఉన్న వాక్యాలు. బంధం గట్టిగా ఉంటే బలగం గట్టిగా ఉంటుంది. బంధం పట్ల ఆపేక్ష ఉంటే నిలబెట్టుకోవాలన్న తలంపు ఉంటుంది. ‘అ’ ఒక్కటే లేదు. ‘ఆ’ పక్కనే ఉంది. ‘అచ్చులు’ మాత్రమే లేవు. ‘హల్లుల’ను తోడు చేసుకున్నాయి.  ఆగస్టు 29 గిడుగు రామమూర్తి పంతులు జయంతి. వ్యవహారిక భాష కోసం ఆయన జీవితాన్ని ధారబోశాడు. ప్రతి తెలుగువాణ్ణి తెలుగు కోసం గుప్పెడు ఊపిరి ఇమ్మన్నాడు. కాని జీవన వ్యవహారాల పట్ల ఉండే అక్కరను బట్టే భాష పట్ల అక్కర కూడా ఉంటుంది. మన బంధాలతో ఎలా ఉన్నామో భాషతో కూడా అలాగే ఉంటాము. జన్మ సంబంధాలు, రక్త సంబంధాలు, స్నేహ సంబంధాలు, ఇరుగు పొరుగు సంబంధాలు, సాటి వర్గ కుల మత సంబంధాలు... వీటికి ఎంత ప్రేమ, గౌరవం ఇస్తామో భాష పట్ల కూడా అంతే గౌరవం ఇస్తాము. ఒకటి ఉండి ఒకటి లేదు అనేది ఉండదు. అన్నీ ఒక తానులో బట్టలే. ఇల్లంటే డోర్‌ కర్టెన్, బెడ్‌రూమ్, టాయిలెట్‌ అని మాత్రమే కాక ‘పుస్తకాల అర’ కూడా అనుకోనంత వరకు, కుటుంబం అంటే భార్య, భర్త, పిల్లలు మాత్రమే అని కాక అనేక అనుబంధాలు కూడా అని తలవనంత వరకు, బంధాలతో ఆత్మీయత భాషతో పాశంలోనే జీవన మాధుర్యం ఉంది అని ఇవి రెండూ ఎంతకూ చెల్లించలేని, ఎగవేతకు కుదరని రుణాలని చిత్తంతో నమ్మనంత వరకూ తెలుగువారి జీవితం, తెలుగుతో నిండిన జీవితం సంపూర్ణం అనిపించుకోదు. ఎవరైనా స్నేహితునికి ఫో¯Œ  చేసి ‘మంచి తెలుగు పుస్తకం ఏదైనా కొనుక్కు వద్దామా’ అనండి. ఇవాళ్టికివాళ అంతకు మించిన పుణ్యప్రదమైన తెలుగు మరొకటి లేదు. అనుబంధాల తెలుగు వెలుగు గాక! 

సాక్షి, పశ్చిమగోదావరి జిల్లా: ఆంధ్ర రాష్ట్రం ఒక పుణ్యభూమి అని.. ఇలాంటి పుణ్యభూమికి రావడం సంతోషంగా ఉందని ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ అన్నారు. భీమవరంలోని అల్లూరి సీతారామరాజు జయంతి వేడుకల్లో పాల్గొన్న ప్రధాని.. 30 అడుగుల అల్లూరి సీతారామరాజు విగ్రహాన్ని ఆవిష్కరించారు. అనంతరం బహిరంగసభలో తెలుగులో ప్రసంగం ప్రారంభించిన ఆయన.. అజాదీకా అమృత్‌ మహోత్సవాలు జరుగుతున్న వేళ.. అల్లూరి 125వ జయంతి వేడుకలు జరుపుకుంటున్నామన్నారు. మన్యం వీరుడు, తెలుగు జాతి యుగ పురుషుడు అల్లూరి అని ప్రధాని కొనియాడారు. యావత్‌ దేశానికి అల్లూరి సీతారామరాజు స్ఫూర్తి అన్నారు. చదవండి: నిరసనల సెగ.. వెనక్కి మళ్లిన ఎంపీ రఘురామ వీరభూమికి శిరస్సు వంచి నమస్కరిస్తున్నా.. రంప ఆందోళన ప్రారంభించి నేటికి వందేళ్లు పూర్తయ్యింది. ఎందరో మహానుభావులు దేశం కోసం త్యాగం చేశారన్నారు. అల్లూరి సీతారామరాజు ఆదివాసుల శౌర్యానికి ప్రతీక. అల్లూరి జీవితం మనందరికీ స్ఫూర్తిదాయకం. అల్లూరి తన జీవితాన్ని దేశానికి అంకితం చేశారు. మనదే రాజ్యం నినాదంతో ప్రజలను ఏకతాటిపైకి తెచ్చారు. అల్లూరి చిన్న వయస్సులోనే ఆంగ్లేయులపై తిరగబడ్డారన్నారు. ఉయ్యాల వాడ నరసింహారెడ్డి గొప్ప ఉద్యమకారుడన్నారు. దేశాభివృద్ధికి యువత ముందుకు రావాలని ప్రధాని మోదీ పిలుపునిచ్చారు. స్వతంత్ర పోరాటంలో ఆదివాసీల త్యాగాలను స్మరిస్తూ ఆదివాసీ సంగ్రహాలయాలు, లంబసింగిలో అల్లూరి మెమోరియల్‌ మ్యూజియం ఏర్పాటు చేస్తామని ప్రధాని అన్నారు. దేశం కోసం బలిదానం చేసిన వారి కలను సాకారం చేయాలన్నారు. అల్లూరికి సంబంధించిన అన్ని ప్రాంతాలను అభివృద్ధి చేస్తామని ప్రధాని అన్నారు. మొగల్లులోని ధ్యాన మందిరం, చింతపల్లి పీఎస్‌ను అభివృద్ధి చేస్తామన్నారు. వన సంపదపై ఆదివాసులకే హక్కు కల్పిస్తున్నామన్నారు. వెనుకబడిన జిల్లాల అభివృద్ధిలో భాగంగా మన్యం జిల్లాలను అభివృద్ధి చేస్తామని ప్రధాని అన్నారు.

దివంగత దర్శకరత్న దాసరి నారాయణరావు జయంతి నేడు. మే 4ను డైరెక్టర్స్‌ డేగా నిర్వహిస్తోన్న సంగతి తెలిసిందే. బుధవారం(మే 4) ఆయన జయంతి సందర్భంగా దాసరిని గుర్తు చేసుకుంటూ మూవీ ఆర్టిస్ట్‌ అసోసియేషన్‌(మా) అధ్యక్షుడు, నటుడు మంచు విష్ణు ట్వీట్‌ చేశారు. లెజెండరీ డైరెక్టర్‌, దర్శకరత్న దాసరి గారు, ది వన్‌ అండ్‌ ఓన్లీ గురువు గారు. ఆయన స్థానాన్ని ఎవరూ భర్తీ చేయలేరు. ఆయన్ను ఎంతగానో మిస్ అవుతున్నాం’ అంటూ విష్ణు ట్వీట్‌ చేశారు.  చదవండి: బుల్లితెర ప్రేక్షకులకు షాకిచ్చిన కరణ్‌ జోహార్‌ Remembering the Man, the Legend, Sri Dasari garu. The one and only Guru garu. His place can never be replaced. Miss him a lot. pic.twitter.com/eHqt9cIrKh — Vishnu Manchu (@iVishnuManchu) May 4, 2022     var request = 'https://www.sakshi.com/knowwidget/kwstr_4251450496.json';        $.ajaxPrefilter( function (request) {            if (request.crossDomain && jQuery.support.cors) {              var http = (window.location.protocol === 'http:' ? 'http:' : 'https:');              request.url = http + '//cors-anywhere.herokuapp.com/' + request.url;  } });        $.get( request,function (response){            if(response  == ''){             $('#frameId').hide();             }else{             $('#frameId').show();            }        });

లక్నో: కేంద్ర మంత్రి అర్జున్ రాం మేఘ్‌వాల్‌ తృటిలో పెను ప్రమాదం నుంచి బయటపడ్డారు. అంబేద్క‌ర్ జయంతి కార్య‌క్ర‌మానికి హాజ‌రైన కేంద్ర మంత్రికి ప్ర‌మాదం త‌ప్పింది. వేడుకల్లో వేదిక కూలిపోవడంతో ఫ్లడ్‌ లైట్లు వేదికపైనున్న నేతపై పడ్డాయి. ఈ ఘటనలో ఆరుగురు నేతలు తీవ్రంగా గాయపడ్డారు. వివరాల ప్రకారం...  ఆగ్రాలో అంబేద్క‌ర్ జయంతి వేడుకల కార్య‌క్ర‌మానికి కేంద్ర పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి అర్జున్ రాం మేఘ్‌వాల్‌ హాజరయ్యారు. ఈ నేపథ్యంలో వేదికపైన ఎక్కువ మంది ఉండటంతో ఒక్కసారిగా వేదిక కుప్పకూలింది. దీంతో ఫ్లడ్‌ లైట్లు అక్కడున్న నేతలపైన పడిపోయాయి. ఈ ప్రమాదంలో ఆరుగురు తీవ్రంగా గాయపడ్డారు. దీంతో వారిని హుటాహుటిన ఆసుపత్రికి తరలించారు.  Organiser of the event also got injured. #Agra pic.twitter.com/nXpoI8MSpj — Anuja Jaiswal (@AnujaJaiswalTOI) April 15, 2022 కాగా, ఈ ప్రమాదంలో కేంద్ర మంత్రికి తృటిలో ప్రమాదం తప్పింది. స్ధానిక పోలీసులు, భ‌ద్ర‌తా సిబ్బంది కింద‌ప‌డిన ఆయ‌న‌ను పైకిలేపారు. ఆయనకు గాయాలేవీ కాకపోవడంతో అక్కడున్న వారంతా ఊపిరి పీల్చుకున్నారు. గాయపడిన వారి ఆరోగ్య పరిస్థితి విషమంగా ఉన్నట్టు సమాచారం. మరోవైపు, వేదికపైన ఎక్కువ మంది ఉండటం వల్లే ఈ ప్రమాదం జరిగిందని నిర్వాహకులు తెలిపారు.  Union minister of state for parliamentary affairs and culture Arjun Ram Meghwal had a narrow escape after a heavy light stand fell down following hail storm in #Agra. He was a chief guest to attend Dr Bheem Rao Ambedkar Jayanti. At least 6 people were #injured in the mishap. pic.twitter.com/spMx7ZaU6a — Anuja Jaiswal (@AnujaJaiswalTOI) April 15, 2022

కళా సాంస్కృతిక సారస్వత పిపాసిగా, ప్రజా తంత్రవాదిగా పేరొందిన పిఠాపురం మహారాజా రావువెంకట కుమార మహీపతి సూర్యారావు బహదూర్‌ (1885–1965) తెలుగు నేల మీద సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనానికి జీవితాంతం తోడ్పడిన మహామనీషి. అణగారిన వర్గాల ప్రజల కోసం అహర్నిశలు ఆలోచించిన అరుదైన మానవతావాది. యావత్‌ దేశానికి తన సేవలు అందించిన అజరామర కృషీవలుడు. స్వయంగా కవి, రచయిత, రసజ్ఞుడు, తత్వవేత్త అయిన సూర్యారావు జీవితం నిజానికి ఒక మహా సముద్రం. కందుకూరి వీరేశలింగం, చిలకమర్తి, రఘుపతి వెంకటరత్నం నాయుడు, మొక్కపాటి సుబ్బారాయుడు మొదలగు ఉద్దండుల సార«థ్యంలో అనేక రంగాల్లో సూర్యారావు  చేసిన సేవలు ఎన్నదగ్గవి. దక్షిణాఫ్రికాలోని భారతీయుల కోసం గాంధీజీ విరాళాల కోసం ప్రపంచవ్యాప్తంగా పిలుపు ఇచ్చినపుడు పాతిక వేలు పంపిన రాజావారి పేరు ఆనాడే దేశవ్యాప్తంగా మారుమోగింది. రవీంద్రనాథ్‌ టాగోర్‌ శాంతినికేతన్, కలకత్తాలోని సిటీ కాలేజి మొదలు రాజ మండ్రిలోని ఆస్తిక కళాశాల, టౌన్‌ హాలు వరకూ ఆర్థికంగా ఆయన వితరణ పొందని చోటు లేదంటే అతిశయోక్తి కాదు. ఆధునిక సంఘ సంస్కరణోద్యమానికి గొప్ప తోడ్పాటు నిచ్చిన బ్రహ్మసమాజోద్యమ చరిత్రలో చెరగని ముద్ర సూర్యారావుది. దక్షిణ భారతదేశంలో ఈ ఉద్యమానికి ఎనలేని సేవచేసిన వ్యక్తి ఆయన. యావత్‌ దేశంలోనే తలమానికమనే విధంగా ఎంతో ఖర్చుపెట్టి కాకినాడలో బ్రహ్మసమాజ మందిరాన్ని నిర్మించి హేమచంద్ర సర్కార్‌ వంటి నేతని బెంగాల్‌ నుండి ముఖ్య అతిథిగా తీసుకు వచ్చిన రాజాగారు, వంగదేశ మేధావి పండిత శివనాథ శాస్త్రిగారు రచించిన ‘బ్రహ్మ సమాజ చరిత్ర’ అనే బృహత్తర గ్రంథాన్ని కాకుండా, 1933లో రాజారామ్మోహన్‌ రాయ్‌ శతవర్ధంతిని జరిపి ఎన్నో మత సామరస్య, మానవీయ గ్రంథాల్ని ప్రచురించారు. ఆధ్యాత్మిక సమానత్వాన్ని ఇతోధికంగా ప్రచారం చేసిన సూర్యారావు నాలుగవ అంతర్జాతీయ సర్వమత సమ్మేళనానికి అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యారు. బరోడా మహారాజు మినహా ఈ ఖ్యాతిని అందుకున్న ఏకైక భారతీయ మహారాజు ఈయన మాత్రమే. వైజ్ఞానిక ప్రగతిని మనçస్ఫూర్తిగా ఆహ్వానించి తూర్పు, పాశ్చాత్య దేశాల సమన్వయాన్ని ఆకాంక్షించారు. అసంఖ్యాక విశిష్ట గ్రంథాలను ప్రచురించడం, అనేకమంది బుద్ధి జీవులకు తోడ్పాటును అందించడం చేసిన సూర్యారావు ఆంధ్ర సాహిత్య పరిషత్తును మద్రాసులో స్థాపించి దానికి శాశ్వత నిధిని ఏర్పాటు చేశారు. ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ డిక్షనరీ వంటిది తెలుగులో కూడా తీసుకురావాలనే సంకల్పంతో సూర్యరాయాంధ్ర నిఘంటువు వంటి అనితరసాధ్యమైన మహత్కార్యాన్ని చేబట్టి సుసాధ్యం చేసారు. ఆర్థికత కంటే ఆత్మగౌరవమే ప్రధానమని నమ్మిన సూర్యారావు ఆఖరు క్షణం వరకూ అలానే బతికారు. అనాథల కోసం దక్షిణ భారతదేశం లోనే మొట్టమొదటి ఆశ్రమంగా ‘కరుణాలయం’ స్థాపించారు. బహుజనుల కోసం కంటి తుడుపు చర్యలు కాకుండా, ఆచరణాత్మక నిర్ణయాలు తీసుకున్నారు. ముఖ్యంగా షెడ్యూల్డ్‌ కులాలు, బహుజనుల్ని పేరు చివర గాడు అని చేర్చి హీనంగా సంబోధించే సమాజంలో లెజిస్లేటివ్‌ కౌన్సిల్‌లో ఎంతోమంది ఛాందస సాంప్రదాయవాదులు వ్యతిరేకించినప్పటికీ గ్రామాల్లో ‘గాడు’ అనే పదంతో ఉత్పత్తి కులాల వార్ని, ముఖ్యంగా దళిత బహుజనుల్ని పిలవడాన్ని నిషేధించాలనే బిల్లును ప్రవేశపెట్టి దుమారం రేపారు. భాష, సాహిత్యం, సంగీతం, చిత్రకళ, తర్కం, తత్వశాస్త్రం, ఆధ్యాత్మికత, క్రీడలు, రాజకీయాలు, సేవా రంగం, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు.. ఇలా అనేకానేక అంశాల్లో కృషిచేసి ఆంధ్రదేశంలో సాంస్కృతిక పునరుజ్జీవనానికి ఎంతో కృషిచేసిన పిఠాపురం మహా రాజా సూర్యారావు కృషిని స్మరించుకోవడం సాంస్కృతిక పునర్వికాసాన్ని స్వాగతిస్తున్న ఆలోచనాపరులందరి కర్తవ్యం. (నేడు పిఠాపురం మహారాజా సూర్యారావు బహదూర్‌ జయంతి సందర్భంగా...)  – గౌరవ్‌

నృత్యం ఆమెకున్న బలం. అయితే బొద్దు రూపం తన సినిమా కలకు అడ్డం పడింది. కానీ, ఏదో ఒకనాటికి నటిగా రాణిస్తానని తనకు తానుగా ఆమె చేసుకున్న శపథం.. నెరవేరడానికి ఎంతో టైం పట్టలేదు. అనుకోకుండా దక్కిన అవకాశం.. ఆ సినిమా అద్భుత విజయం ఆమెను బిజీ హీరోయిన్‌ను చేసింది. సంప్రదాయ హీరోయిన్‌ మార్క్‌ను చెరిపేసి కన్నడలో తొలి గ్లామర్‌ డాల్‌గా నిలిచింది జయంతి. మూడు దశాబ్దాలపాటు దక్షిణాది సినిమాల్లో అగ్ర కథనాయికగా హీరోయిన్‌గా.. ఆపై హుందా పాత్రలతో అలరించింది. ముఖ్యంగా సొంత గడ్డపై ‘అభినయ శార్దూలే’(నటనా శారదా-నటనా దేవత)గా పిల్చుకునే స్థాయికి చేరుకుందామె. అందుకే  అభిమానులు.. ఆ దిగ్గజ నటి లేరనే విషయాన్ని జీర్ణించుకోలేకపోతున్నారు.  సాక్షి, వెబ్‌డెస్క్‌: జనవరి 6, 1945లో బళ్ళారిలో పుట్టింది కమలా కుమారి అలియాస్‌ జయంతి. తండ్రి బాలసుబ్రహ్మణ్యం ఇంగ్లీష్‌ టీచర్‌. తల్లి సంతాన లక్ష్మి, కమలా కుమారితో పాటు ముగ్గురు అక్కాచెళ్లెలు, ఇద్దరు తమ్ముళ్లు. చిన్నప్పుడే భర్త నుంచి వేరుపడిన సంతాన లక్ష్మి.. పిల్లల్ని తీసుకుని మద్రాస్‌కు మకాం మార్చేసింది. చిన్నతనంలోనే క్లాసికల్‌ డ్యాన్సింగ్‌ ఇనిస్టిట్యూట్‌లో చేరిన కమల.. మనోరమ(సీనియర్‌ నటి)తో స్నేహం పెంచుకుంది. చిన్నతనంలోనే కమలకు సినిమాలంటే విపరీతమైన పిచ్చి ఉండేది. నటుడు నందమూరి తారక రామారావు(స్వర్గీయ)ను ఆమె ఆరాధించేది. ఆయన్ని చూసేందుకు బచ్చా గ్యాంగ్‌ను వెంటపెట్టుకుని స్టూడియోలకు సైతం వెళ్తుండేది. ఆ సమయంలో ఒళ్లో కూర్చోబెట్టుకుని ‘పెద్దయ్యాక నా పక్కన హీరోయిన్‌గా చేస్తావా?’ అంటూ ముద్దాడి ఆటపట్టించేవారని జయంతి చాలా సందర్భాల్లో గుర్తు చేసుకునేవారామె. అనుకోకుండా అదృష్టం..  క్లాసికల్‌ డ్యాన్సర్‌గా రాణిస్తున్న టైంలోనే కమల.. కొన్ని సినిమాల్లో బ్యాక్‌ గ్రౌండ్‌ డ్యాన్సర్‌ అవకాశాల కోసం ప్రయత్నించేది. అయితే బొద్దుగా ఉందని, డ్యాన్సులు చేయలేదేమోనన్న అనుమానంతో ఎవరూ అవకాశం ఇవ్వలేదు. దీంతో ఛాలెంజింగ్‌గా తీసుకుందామె. కష్టపడి బరువు తగ్గే ప్రయత్నం చేసింది. ఇదిలా ఉండగా కన్నడ దర్శకుడు వైఆర్‌ పుట్టస్వామి ఓ కొత్త సినిమా కోసం అడిషన్స్‌ నిర్వహిస్తున్నాడు. ఆ టైంలో డ్యాన్స్‌ రిహాల్స్‌ కోసం వెళ్లిన ఆమెను చూసి.. ఏకంగా లీడ్‌ రోల్‌ ఇచ్చేశాడాయన. అంతేకాదు కమలా కుమారి పేరును కాస్త.. ‘జయంతి’గా మార్చేశాడు. అలా ఆమె తొలిచిత్రం జెనుగూడు(1963)తో హీరోయిన్‌గా పరిచయం అయ్యింది. ఇక ఆ సినిమా పెద్ద హిట్‌ కావడంతో.. జయంతి కాల్‌షీట్స్‌ కోసం డైరెక్టర్లు క్యూ కట్టారు. ఇందిర ముద్దాడిన వేళ జయంతి రెండో సినిమా ‘చందావల్లీ తోట’ సూపర్‌ హిట్‌. ఆ చిత్రానికి ప్రెసిడెంట్‌ మెడల్‌ కూడా దక్కింది. ఇక ఆమె కెరీర్‌ను తారాస్థాయికి తీసుకెళ్లిన సినిమా ‘మిస్‌ లీలావతి’(1965). కన్నడనాట ఈ సినిమా ఓ సెన్సేషన్‌ హిట్‌.. ట్రెండ్‌ సెట్టర్‌ కూడా. కంప్లీట్‌ బోల్డ్ థీమ్‌తో తెరకెక్కిన ఈ సినిమా ద్వారా శాండల్‌వుడ్‌కు గ్లామర్‌ సొగసులు అద్దింది జయంతి. వెస్స్ర్టన్‌ అటిరే.. టీషర్టులు, నైటీలు, అంతేకాదు కన్నడలో తొలిసారి స్విమ్‌ సూట్‌లో కనిపించిన నటిగా జయంతికి ఒక గుర్తింపు దక్కింది. నటనతోనూ దేశవ్యాప్తంగా లక్షల మంది అభిమానుల్ని సంపాదించుకుంది. మిస్‌ లీలావతికి ఆమెకు ప్రెసిడెంట్‌ మెడల్‌ దక్కింది. ఆ సమయంలో కేంద్ర సమాచార ప్రసార మంత్రిగా ఉన్న ఇందిరా గాంధీ మెడల్‌ అందించింది. అంతేకాదు జయంతిని ఆప్యాయంగా ముద్దాడి.. గుడ్‌ లక్‌ కూడా చెప్పింది ఇందిర. అది తన జీవితంలో మరిచిపోలేని క్షణంగా జయంతి పలు ఇంటర్వ్యూల్లో చెప్పుకునేవాళ్లు.  కన్నడ టు తెలుగు.. వయా తమిళ్‌ 1962- 79 మధ్య సౌత్‌ సినిమాల్లో జయంతి హవా కొనసాగింది. కన్నడ, తమిళ్‌, తెలుగులో అగ్రహీరోల సరసన అవకాశాలే దక్కాయి ఆమెకు. ఆ స్టార్‌ డమ్‌తో హిందీ, మరాఠీ భాషల్లోనూ నటించింది. రెండు ఫిల్మ్‌ ఫేర్‌ అవార్డులు, నాలుగు కన్నడ ఉత్తమ నటి స్టేట్‌ అవార్డులు(మరో రెండు సపోర్టింగ్‌ రోల్స్‌కు కూడా) దక్కించుకుంది. జయంతి అంటే.. ‘మోస్ట్‌ బోల్డ్‌ అండ్‌ బ్యూటీఫుల్‌’ హీరోయిన్‌ అనే పబ్లిసిటీ ఆమెకు నేషనల్‌ వైడ్‌గా ఫేమ్‌ తెచ్చిపెట్టింది. అన్ని భాషల్లోనూ బ్లాక్‌ బస్టర్లు అందుకుంది. తెలుగులో ఎన్టీఆర్‌ సరసన జగదేక వీరుని కథ, కుల గౌరవం, కొండవీటి సింహాసనం, జస్టిస్‌ చౌదరిలో, కన్నడ దిగ్గజం డాక్టర్‌ రాజ్‌కుమార్‌ సరసన ఏకంగా 45 సినిమాల్లో నటించి రికార్డు నెలకొల్పింది. పుట్టన్నా కంగళ్‌, దొరై-భగవాన్‌, జెమినీ గణేశన్‌, ఎంజీఆర్‌ లాంటి వాళ్లతో నటించి ఎన్నో కల్ట్‌ క్లాసిక్స్‌ అందించారు. అటుపై 80వ దశకంలో శ్రీనివాస మూర్తి, ప్రభాకర్‌ లాంటి వాళ్ల పక్కన భార్యామణి పాత్రలు దక్కించుకున్న ఆమె.. కొన్నేళ్లు గ్యాప్‌ తీసుకుని తిరిగి సపోర్టింగ్‌ రోల్స్‌తో అలరించారు. దర్శకుడితో వివాహం.. విడాకులు నటుడు, తెలుగు దర్శకుడు పేకేటి శివరామ్‌ను జయంతి వివాహం చేసుకున్నారు. ఆ తర్వాత కొన్నేళ్లకు ఇద్దరూ విడిపోయారు. లీడ్‌ రోల్స్‌ అవకాశాలు తగ్గుతున్న టైంలో.. తల్లి పాత్రలకు సైతం ఆమె ముందుకు రావడం విశేషం. 2005-06లో డాక్టర్‌ రాజ్‌కుమార్‌ లైఫ్‌టైమ్‌ అచీవ్‌మెంట్‌ అవార్డు అందుకుందామె. ఎయిడ్స్‌ ఎడ్యుకేషన్‌లో భాగంగా తీసిన ఓ యానిమేటెడ్‌ ట్యూటోరియల్‌ కు ఆమె గాత్రం సైతం అందించడం విశేషం.   కొడుకు కేకేతో జయంతి 2017లో పద్మభూషణ్‌ డాక్టర్‌ సరోజా దేవీ నేషనల్‌ అవార్డు ఆమెకు దక్కింది. 2018లో ఆమె అనారోగ్యం బారినపడగా.. చనిపోయిందంటూ పుకార్లు మీడియా హౌజ్‌ల ద్వారా వ్యాపించాయి. అయితే ఆమె బాగానే ఉందని కుటుంబం ప్రకటించింది. చివరికి అనారోగ్యంతో జులై 26, 2021న ఆమె తుదిశ్వాస విడిచినట్లు కొడుకు కుమార్‌(కేకే) ప్రకటించాడు. తెలుగు సినిమాపై నటి జయంతి ఒక చెరగని ముద్ర వేసుకున్నారు. ఒకవైపు హీరోయిన్‌గానే కాకుండా.. కొండవీటి సింహం, జస్టిస్‌ చౌదరి, దొంగ మొగుడు, తల్లిదండ్రులు, స్వాతి కిరణం, ఘరానా బుల్లోడు, పెద్దరాయుడు, రాముడొచ్చాడు, కంటే కూతుర్నే కను లాంటి చిత్రాలు తెలుగు ప్రేక్షకుల్ని ఆమెకు మరింత దగ్గర చేశాయి. సుమారు నాలుగు దశాబ్దాల పాటు ‘మెచ్యూర్డ్‌’ నటిగా ఆమె నటన ఇప్పటికీ ఆడియొన్స్‌ కళ్ల ముందు మెదలాడుతూనే ఉంటుంది. పెదరాయుడులో జయంతి

బెంగళూరు: ప్రముఖ కన్నడ నటి  జయంతి (76) కన్నుమూశారు. గత కొంతకాలంగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న ఆమె సోమవారం తెల్లవారుజామున బనశంకరిలోని తన నివాసంలో తుదిశ్వాస విడిచారు. 1963లో కన్నడలో 'జెనుగూడు' చిత్రంతో సినీ ప్రవేశం చేసిన జయంతి..తెలుగు, తమిళ, మలయాళం, హిందీ చిత్రాల్లో వందకు పైగా సినిమాల్లో నటించారు. ఇప్పటివరకు సుమారు 500కు పైగా చిత్రాల్లో నటించిన ఆమె ఎన్టీఆర్‌, ఏఎన్‌ఆర్‌, ఎంజీ రామచంద్రన్‌ వంటి ప్రముఖులతో నటించారు. మోహన్ బాబు నటించిన పెదరాయుడు చిత్రంలో నటనకు గాను తెలుగులోనూ జయంతికి మంచి గుర్తింపు వచ్చింది.  వీటితో పాటు జస్టిస్‌ చౌదరి, కొండవీటి సింహం, శాంతి నివాసం వంటి చిత్రాల్లోనూ విభిన్న పాత్రలతో మెప్పించారు. జయంతి హఠాన్మరణంతో కన్నడ నాట విషాద ఛాయలు అలుముకున్నాయి. జయంతి మృతి పట్ల కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రి యడియూరప్ప సహా పలువురు ప్రముఖులు సంతాపం వ్యక్తం చేశారు.  ಪ್ರಖ್ಯಾತ ಹಿರಿಯ ಕಲಾವಿದೆ, ಅಭಿನಯ ಶಾರದೆ ಜಯಂತಿ ಅವರ ನಿಧನದ ಸುದ್ದಿ ಅತೀವ ದುಃಖ ತಂದಿದೆ. ಚಿತ್ರರಂಗಕ್ಕೆ ಅವರ ಕೊಡುಗೆ ಅಪಾರವಾಗಿದ್ದು, ಕನ್ನಡ ಕಲಾಲೋಕಕ್ಕೆ ತುಂಬಲಾರದ ನಷ್ಟವುಂಟಾಗಿದೆ. ದೇವರು ಅವರ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಸದ್ಗತಿ ಕರುಣಿಸಲಿ, ಅವರ ಕುಟುಂಬ, ಅಪಾರ ಅಭಿಮಾನಿ ಬಳಗಕ್ಕೆ ನೋವನ್ನು ಭರಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಿ ಎಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತೇನೆ. pic.twitter.com/JuGWeyX4Ce — B.S. Yediyurappa (@BSYBJP) July 26, 2021 Senior actress Jayanthi (76 years) passed away @NewIndianXpress @santwana99 pic.twitter.com/ryhwPpJlSa — Ashwini M Sripad/ಅಶ್ವಿನಿ ಎಂ ಶ್ರೀಪಾದ್ (@AshwiniMS_TNIE) July 26, 2021

సాక్షి, హైదరాబాద్‌: రూ.100 కోట్ల విలువైన స్థలం అభివృద్ధి పేరుతో ఖాజాగూడ వాసి సింధూర రెడ్డిని నమ్మించి రూ.85 లక్షలు తీసుకుని మోసం చేసిన కేసులో యాంకర్‌ శ్యామల భర్త లక్ష్మీ నర్సింహ్మారెడ్డితో పాటు అరెస్టు అయిన తిలక్‌నగర్‌ వాసి మట్ట జయంతి గౌడ్‌ గురువారం ఓ సెల్ఫీ వీడియో విడుదల చేశారు. ఇందులో ఆ కేసులో తనను అన్యాయంగా ఇరికించారని ఆరోపించారు. ఈ వీడియో సోషల్‌మీడియాలో హల్‌చల్‌ చేసింది. అందులో జయంతి మాట్లాడుతూ... ‘నా తప్పు ఏమీ లేదు. అనుకోని పరిస్థితుల్లో రెండు నెలల క్రితం నర్సింహ్మారెడ్డి నాకు పరిచయం అయ్యాడు. అప్పుడు ఓ అమ్మాయి నాకు కాల్‌ చేసి వేధిస్తోంది అని చెప్తే మాములుగా ఆమెకు కాల్‌ చేశాను. అప్పుడు ఆ అమ్మాయే నన్ను వేధించిందని నిరూపించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నా. నర్సింహ్మారెడ్డిని తీసుకువెళ్లి రాయదుర్గం పోలీసుస్టేషన్‌లో ఆ అమ్మాయిపై ఫిర్యాదు ఇప్పించా.. మా ఫిర్యాదును పక్కన పెట్టిన పోలీసులు అంతకు ముందు ఆ అమ్మాయి ఇతడిపై ఇచ్చిన ఫిర్యాదుపై కేసు నమోదు చేశారు. ఆమె అనేక మంది నుంచి ఇలానే డబ్బులు తీసుకుంటోంది. నేను ఆమెకు రెండుసార్లు కాల్‌ చేస్తే ఆమె నాకు నాలుగు సార్లు కాల్‌ చేసింది. ఆమె బండారం బయటపడకుండా ఉండటానికి మాపై కేసు నమోదు చేయించింది. మాకు న్యాయం చేయకపోతే కమిషనర్‌ను కలుస్తానంటూ పోలీసుస్టేషన్‌లో చెప్పాను. దీంతో పోలీసులు ఉద్దేశపూర్వకంగా ఆమె నుంచి ఫిర్యాదు తీసుకున్నారు. పోలీసులు ఆమె ఫిర్యాదులోని అంశాలపై దర్యాప్తు చేయకుండా నాపై చర్యలు తీసుకున్నారు’ అని ఆరోపించారు. అయితే జయంతి చేస్తున్న ఆరోపణలను రాయదుర్గం పోలీసులు ఖండిస్తున్నారు. సింధూర రెడ్డి ఫిర్యాదుతో కేసు నమోదు చేశామని, దర్యాప్తులో వెలుగులోకి వచ్చిన వివరాలు ఆధారంగా చర్యలు తీసుకున్నామని స్పష్టం చేస్తున్నారు. చదవండి: దారుణం: రూ.15 వేల కోసం.. అమ్మకానికి కూతురు

‘‘సాహిత్యమునకు, శాస్త్రమునకు గల అగాథాఖాతమును పూడ్వవలెను. సాహిత్య, శాస్త్రములను ద్వీపములకు వారధి కట్టవలెను. కవులకు, శాస్త్ర విధులకు మధ్యగల నిరవగాహన భిత్తిని పడగొట్టవలెను..’’ అని సర్దేశాయి తిరుమలరావు తన అమూల్య గ్రంథం ‘సాహిత్య తత్వము–శివభారతదర్శనము’లో ఢంకా భజాయించి చెబుతారు. 1928 నవంబర్‌ 28న కర్నూలు జిల్లా ఆలూరు తాలూకా జోరాపురంలో జన్మించిన సర్దేశాయి తిరుమలరావు అనంతపురంలో బి.ఎస్సి. చదివి తెలుగు మీద అభిమానంతో ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయంలో బీఏ (ఆనర్సు) చేయాలని–రెండో ఏడు ప్రవేశం కోరారు. అది సాధ్యపడలేదు, దాంతో రాజస్తాన్‌లోని పిలానీలో బిట్స్‌–పిలాని ద్వారా ఎంఎస్సీ కెమిస్ట్రీ చదివారు.  1954లో అనంతపురంలోని ఆయిల్‌ టెక్నలాజికల్‌ రీసెర్చి ఇన్‌స్టిట్యూట్‌లో రీసెర్చి కెమిస్టుగా చేరి 1989లో ఆ సంస్థ డైరెక్టరుగా పదవీ విరమణ చేశారు. తిరుమల రావు వల్ల ఒకవైపు తెలుగు సాహిత్యం, మరోవైపు ఆయిల్‌ టెక్నాలజి గణనీయంగా లాభపడ్డాయి. సైన్సూ, సాహిత్యమే జీవితపు తోడుగా సాగిన ఆజన్మ బ్రహ్మచారి ఆయన. సంగీతం వినడం హాబీ. సరస చమత్కారం అలవాటు. లౌక్యం, మొహమాటం ఎరుగని జీవనతత్వం. 1994 మే 10న కనుమూసే దాకా అనంతపురం కమలానగర్‌లో చిన్న పెంకుటింటిలో అన్నతో కలసి ఉండేవారు. అన్నగారూ బ్రహ్మచారే! ఇంటినిండా పుస్తకాలు మాత్రమే! ఎలాంటి ఫర్నిచర్, టెలిఫోన్‌ లేకుండా నేల మీదనే అధ్యయనం సాగేది. ఆ ఇంటికి ఎవరు వెళ్ళినా నేల మీదనే, చాపమీదనే కూర్చోవాలి. నూనెగింజలు విరివిగా రాయలసీమ ప్రాంతంలో పండుతుండటంతో 1949లో తైల సాంకేతిక పరిశోధనా సంస్థ దేశంలోనే తొలిసారి అనంతపురంలో ఏర్పడింది. ఆ సంస్థ కీర్తిని అంతర్జాతీయ స్థాయికి తీసుకువెళ్ళిన వ్యక్తి సర్దేశాయి తిరుమలరావు. పూర్వీకులు మరాఠీవారు. ఆయనకు మాతృభాష కన్నడం. తెలుగు, ఇంగ్లి్లష్, కన్నడం, సంస్కృతం బాగా వచ్చు. అటు ఆయిల్‌ టెక్నాలజీలో సుమారు 500 పరిశోధనా పత్రాలు వెలువరించడమే కాక ‘కన్యాశుల్కము–నాటక కళ’, ‘శివభారతదర్శనము–సాహిత్య తత్వము’ వంటి అత్యంత విలువైన గ్రంథాలు సృజియించారు. బియ్యపు పొట్టు, కొబ్బరి, పట్టుపురుగు గుడ్డు, వాడిన కాఫీ పొడి, పత్తి విత్తనాలు, ఆముదాలు, వేరుశనగ గింజలు, పొగాకు విత్తనాలు, వేపగింజలు, మిరపగింజలు, సీతాఫలం గింజలు, అరటి తొక్క, టమోటా విత్తనాలు, దవనం, మరువం, పుదీనా, నువ్వులు, కుసుమలు – ఇలా స్థానికంగా విరివిగా లభించే వాటిపై పరిశోధనలు చేసి, చేయించి పేటెంట్లు పొంది దేశానికి విదేశీ మారకం సాధించారు.  ఆంధ్రపత్రిక, భారతి, ది హిందూ, బ్లిట్జ్, ఇలస్ట్రేటెడ్‌ వీక్లీ, సైన్స్‌ టు డే వంటి పత్రికలలో ఆయన వర్తమాన విషయాలు–గతుకుల రోడ్లు, అణుశక్తి, బిచ్చగాళ్ళు, అంతర్జాతీయ రాజకీయాలు, సాహిత్య విషయాలు, మేధో వివాదాలు – ఇలా ఎన్నో ఉత్తరాలలో చర్చించేవారు. ‘దేవాలయంపై బూతు బొమ్మలాంటివాడు గిరీశం’ అని తిరుమలరావు వ్యాఖ్యానించారు. 1952 సమయంలో తిరుమలరావు పిలానిలో చదువుకుంటుండగా ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం నిరాహారదీక్షకు దిగిన పొట్టి శ్రీరాములును ఆ పనికి  తగడని కొందరు విమర్శించేవారు.  గాంధీ నిరాహారదీక్షకు సరిపోయినపుడు పొట్టి శ్రీరాములు ఎందుకు సరిపోడంటూ విద్యార్థిగా ‘హిందూస్తాన్‌ టైమ్స్‌’ పత్రికకు ఉత్తరం రాశారు తిరుమలరావు. గాంధీజీ నాలుగో కుమారుడు హిందూస్తాన్‌ టైమ్స్‌ పత్రిక ఎడిటర్‌గా ఆ ఉత్తరం ప్రచురించడం విశేషం. మతానికి మంగళం పాడిన పిదపనే సైన్స్‌ మొదలవుతుందని నమ్మినవాడు సర్దేశాయి తిరుమలరావు. ‘‘బ్రహ్మసూత్రాలను చెప్పిన బాదరాయణునే కాదు అతని శిష్యులను కూడా దేవుళ్ళుగా పూజిస్తారు. కానీ బాదరాయణునితో సాటి అయిన కణాదుని గురించి చాలామందికి తెలియదు. న్యూటన్‌ రూథర్‌ ఫర్డ్‌ పరిశోధనలు వచ్చేదాకా కణాదుని భావనలు చెల్లుబడి అయ్యాయి’’ అనేవారు తిరుమలరావు.  (నేడు సర్దేశాయి తిరుమలరావు జయంతి) వ్యాసకర్త: డాక్టర్‌ నాగసూరి వేణుగోపాల్‌, సైన్స్‌ రచయిత, వర్తమాన అంశాల వ్యాఖ్యాత మొబైల్‌ : 94407 32392

సాక్షి, అమరావతి : ఆంధ్ర రాష్ట్ర తొలి ముఖ్యమంత్రి ఆంధ్రకేసరి టంగుటూరి ప్రకాశం పంతులు 148వ జయంతి సందర్భంగా ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి నివాళులర్పించారు. ప్రకాశం పంతులు భావి తరాలకు స్ఫూర్తి అని కొనియాడారు. చిత్తశుద్ది, విశ్వాసం, శౌర్యం, ధైర్యం, వారసత్వం టంగుటూరి సొంతం అని ప్రశంసించారు. రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా ప్రజలకు ఎనలేని సేవ చేశారని, తరతరాలకు ఆయన స్పూర్తిదాయకమని ట్విటర్‌లో పేర్కొన్నారు. (చదవండి : ఎడ్మ కిష్టారెడ్డి కుటుంబానికి సీఎం జగన్ పరామర్శ) అలాంటి దమ్మున్న నాయకుడు సీఎం జగన్‌ : విజయసాయిరెడ్డి ప్రకాంశం పంతులు జయంతి సందర్భంగా  వైఎస్సార్‌సీపీ ఎంపీ విజయసాయిరెడ్డి నివాళర్పించారు. ‘నమ్మిన సిద్ధాంతం కోసం ఎంతవరకైనా పోరాడే నాయకులు రాజకీయాల్లో చాలా అరుదు. అలాంటి దమ్మున్న తొలితరం నాయకుడు ఆంధ్ర కేసరి టంగుటూరి ప్రకాశం పంతులు గారైతే, నేటి తరం నాయకుడు ముఖ్యమంత్రి జగన్ గారు. ఆంధ్ర రాష్ట్రానికి తొలి ముఖ్యమంత్రి ప్రకాశం పంతులు గారి 148వ జయంతి సందర్భంగా శుభాకాంక్షలు’ అని విజయసాయిరెడ్డి ట్వీట్‌ చేశారు.  A man of integrity, conviction & valor, whose legacy & narratives of courage continue to inspire generations in Andhra Pradesh; my humble tributes to the great freedom fighter & the first CM of AP, Andhra Kesari Tanguturi Prakasam Panthulu on his 148th birth anniversary. — YS Jagan Mohan Reddy (@ysjagan) August 23, 2020 భావి తరాలకు టంగుటూరి స్ఫూర్తి ప్రదాత ఆంధ్రరాష్ట్ర తొలి ముఖ్యమంత్రిగా టంగుటూరి ప్రకాశం పంతులు ఎన్నో అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు చేశారని మంత్రి వెల్లంపల్లి శ్రీనివాస్‌ అన్నారు. ఆదివారం ఆయన వైఎస్సార్‌సీపీ కాంగ్రెస్‌ పార్టీ కేంద్ర కార్యాలయంలో ఆంధ్రరాష్ట్ర తొలి ముఖ్యమంత్రిగా టంగుటూరి ప్రకాశం పంతులు జయంతి సందర్భంగా చిత్రపటానికి నివాళులు అర్పించారు. ఈ కార్యక్రమంలో బ్రాహ్మణ కార్పొరేషన్ చైర్మన్,ఎమ్మెల్యే మల్లాది విష్ణు, రాష్ట్ర  పార్టీ ప్రధాన కార్యదర్శి లేళ్ల అప్పిరెడ్డి, విజయవాడ నగర వైఎస్సార్‌సీపీ అధ్యక్షులు బొప్పన భవకుమార్ పాల్గొన్నారు. ఈ సందర్భంగా మంత్రి వెల్లంపల్లి మాట్లాడుతూ.. భావి తరాలకు టంగుటూరి స్ఫూర్తి ప్రదాత అని కొనియాడారు. రాజకీయాల్లో విలువల కోసం ప్రజాసేవలో తరించారని ఎమ్మెల్యే మల్లాది విష్ణు ప్రశంసించారు. 

సాక్షి, హైదరాబాద్‌ : స్వర్గీయ మాజీ ప్రధానమంత్రి రాజీవ్ గాంధీ 76వ జయంతి సందర్బంగా కాంగ్రెస్ శ్రేణులు ఘనంగా నివాళులు అర్పించారు.. ఉదయం సోమజిగూడా లోని రాజీవ్ గాంధీ విగ్రహానికి పూల మాలలు వేశారు. అలాగే గాంధీభవన్ లో రాజీవ్ గాంధీ చిత్రపటానికి పూల మాలలు వేసి నివాళులు అర్పించారు. ఈ కార్యక్రమంలో టీపీసీసీ అధ్యక్షులు ఉత్తమ్ కుమార్ రెడ్డి, సీఎల్పీ నేత భట్టి విక్రమార్క, ఎమ్యెల్యే జగ్గారెడ్డి, మాజీ పీసీసీ అధ్యక్షులు వి.హనుమంతరావు, పొన్నాల లక్ష్మయ్య, మాజీ సీఎల్పీ నేత జానారెడ్డి, ఏఐసీసీ కార్యదర్శి సంపత్ కుమార్ నాయకులు అంజన్ కుమార్ యాదవ్,  మల్లు రవి, దాసోజు శ్రవణ్, ఉజ్మా షకీర్, టి.కుమార్ రావ్, బొల్లు కిషన్, ప్రేమ్ లాల్, ఫిరోజ్ ఖాన్ తదితరులు పాల్గొన్నారు. రాజీవ్ గాంధీకి ఘనంగా నివాళులు అర్పించారు.

కర్ణాటక, యశవంతపుర: సీనియర్‌ నటి జయంతి  ఆరోగ్యం కొంతవరకు మెరుగు పడినట్లు ఆస్పత్రి వర్గాలు తెలిపాయి. ఊపిరి ఆడకపోవడం, ఆస్తమా సమస్యలతో మంగళవారం రాత్రి ఆమెను  బెంగళూరులోని ఆస్పత్రిలో చేర్చారు. వైద్యులు కరోనా పరీక్షలు నిర్వహించగా నెగిటివ్‌గా వచ్చింది. నాలుగు నెలల క్రితం కూడా ఆమె అస్తమాతో బాధపడుతూ  చికిత్సలు తీసుకున్నారు.(నటి జయంతికి అస్వస్థత)

ప్రముఖ నటి జయంతి తీవ్ర అస్వస్థతకు గురయ్యారు. శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది రావడంతో కుటుంబ సభ్యులు ఆమెను బెంగళూరులోని ఓ ప్రైవేటు ఆస్పత్రిలో చేర్పించారు. ప్రస్తుతం ఆమెను వెంటిలేటర్‌పై ఉంచి చికిత్స అందిస్తున్నారు. మాతృభాష కన్నడతో పాటు తెలుగు, తమిళం, మలయాళం, హిందీ భాషల్లో కథానాయికగా, క్యారెక్టర్‌ ఆర్టిస్టుగా పలు చిత్రాల్లో నటించి ప్రేక్షకుల్లో తనకంటూ గుర్తింపు పొందారామె. ‘భార్యా భర్తలు’ చిత్రంతో తెలుగులో పరిచయమైన ఆమె ‘జగదేక వీరుడి కథ, డాక్టర్‌ చక్రవర్తి, జస్టిస్‌ చౌదరి, దొంగ మొగుడు, కొదమ సింహం, కలియుగ పాండవులు, ఘరానా బుల్లోడు, వంశానికొక్కడు, పెదరాయుడు’.. ఇలా.. దాదాపు 55 చిత్రాలకుపైగా నటించారు. కొద్ది సంవత్సరాల నుంచి ఆమె ఆస్తమా సమస్యతో బాధపడుతున్నట్లు తెలుస్తోంది. జయంతికి కరోనా పరీక్షలు నిర్వహించగా నెగటివ్‌గా తేలింది. కాగా జయంతి తనయుడు కృష్ణకుమార్‌ ‘సాక్షి’తో మాట్లాడుతూ– ‘‘అమ్మకి ప్రస్తుతం వైద్యం అందుతోంది. చికిత్సకు స్పందిస్తున్నారు. ఆమె ఆరోగ్యం నిలకడగా ఉంది. ఒకటి రెండు రోజులు పరిశీలనలో ఉండాలని వైద్యులు తెలిపారు. ప్రస్తుతం కరోనా వ్యాప్తి నేపథ్యంలో అమ్మని  చూసేందుకు ఆస్పత్రికి ఎవరూ రావొద్దని విజ్ఞప్తి చేస్తున్నా’’ అన్నారు.

బెంగళూరు : ప్రముఖ కన్నడ నటి జయంతి తీవ్ర అస్వస్థకు గురయ్యారు. కొన్నేళ్లుగా అనారోగ్య సమస్యలతో బాధపడుతున్న ఆమె ఆరోగ్యం క్షీణించి శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది రావడంతో మంగళవారం బెంగుళూరులోని ప్రైవేటు ఆసుపత్రికి తరలించారు. ప్రస్తుతం ఆమెను వెంటిలేటర్‌పై ఉంచి చికిత్స అందిస్తున్నారు. అంతేగాక 24 గంటలపాటు పరిశీలనలో ఉంచనున్నట్లు వైద్యులు తెలిపారు. కాగా జయంతి గత 35 సంవత్సరాల నుంచి అస్తమా సమస్యతో బాధపడుతున్నట్లు తెలుస్తోంది. ఈ క్రమంలో జయంతికి కరోనా పరీక్షలు నిర్వహించగా నెగటివ్‌గా తేలింది. (టీవీ నటుడు సుశీల్‌ ఆత్మహత్య) ప్రస్తుతం కరోనా వ్యాప్తి నేపథ్యంలో నటిని చూసేందుకు ఆస్పత్రికి ఎవరూ రావొద్దని జయంతి కుటుంబ సభ్యులు విజ్ఞప్తి చేశారు. ప్రస్తుతం జయంతి ఆరోగ్యం నిలకడగా ఉందని, కోలుకుంటుందని ఆమె కుమారుడు కృష్ణ కుమార్‌ తెలిపారు. ఇక కన్నడ సినిమా జెను గూడు(1963)తో తెరంగేట్రం చేసిన జయంతి అనేక హిందీ, మరాఠీ, తమిళ‌, తెలుగు, కన్నడ, మలయాళం సినిమాల్లో నటించారు. ఇప్పటి వరకు 500పైగా సినిమాల్లో నటించిన ఈమె 300 సినిమాల్లో హీరోయిన్‌గా నటించారు. కాగా తెలుగులో భార్య భర్తలు సినిమాతో కెరీర్ ప్రారంభించి, జగదేక వీరుడి కథ, డాక్టర్ చక్రవర్తి, జస్టిస్ చౌదరీ, దొంగ మొగుడు, కొదమ సింహం, పెదరాయుడు, సైరా నర్సింహారెడ్డి చిత్రాల్లో నటించారు. (ఎన్టీఆర్‌ సినిమాలో విలన్‌గా మనోజ్‌.. నిజమేనా!)

చిత్తూరు జిల్లా మదనపల్లెలోని జిడ్డు నారాయణయ్య, సంజీవమ్మ దంపతులకు మే 12, 1895లో జిడ్డు కృష్ణమూర్తి జన్మించారు. 14ఏళ్ల వయసున్న కృష్ణమూర్తిని అడయార్‌ దివ్య జ్ఞాన సమాజంలో మొదటిసారి చూసిన లెట్‌ బీటర్‌ తమ సమాజ సభ్యులు ఎదురు చూస్తున్న జగత్‌ గురువు ఈ బాలుడిలోనే ఉన్నాడని ప్రకటించాడు. డాక్టర్‌ అనీబీసెంట్‌ వారిని సమాజంలో చేర్పించడంతోపాటు ఉన్నత విద్యకై ఇంగ్లండ్‌ పంపారు. ఇంతలో తమ్ముడికి జబ్బు చేయడంతో అమెరికా తీసుకువెళ్లారు. కానీ, తమ్ముడు నిత్యానంద మరణించారు. తమ్ముడి మరణం కృష్ణమూర్తిలో మార్పు తీసుకువచ్చింది. ‘ఆర్డర్‌ ఆఫ్‌ ది స్టార్‌ ఇన్‌ ద ఈస్ట్‌’ అనే ఒక అంతర్జాతీయ సంఘానికి అనీబీ సెంట్‌ ఆయనను అధ్యక్షుడిగా చేశారు. ప్రపంచంలో ఉన్నతమైన గౌరవం లభించినప్పటికీ దానికి విలువ ఇవ్వకుండా సాధారణ జీవి తాన్ని గడిపారు. తరువాత జగత్‌ గురువు పీఠాన్ని స్వీకరించడం ఇష్టంలేదని 1929లో హాలెండ్‌లో జరి గిన సమావేశంలో ఆ సంస్థను రద్దు చేశారు. నాటినుంచి కృష్ణమూర్తి స్వతంత్ర మానవుడిగా అవతరిం చారు. ఎవరి సహాయాన్ని ఆశించక జీవన శిల్పిగా రూపొందారు. భాషకందని భావం తన కళ్లలో, మాటల్లో కదలాడుతూండేది. అద్భుతమైన చైతన్యం ఆయనను ప్రపంచ దార్శనికునిగా నిలబెట్టింది. జీవన్మరణాలు నాణేనికి రెండు వైపులా ఉండే ముద్రలని ఆయన అన్నారు. జీవించడం ఒక అందమైన కళ. ఆ కళను చక్కగా అనుభవించాలని ఆయన చెప్పారు. మహా ప్రవాహంలాంటి జీవి తాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించాలని అన్నారు. జీవి తమంటే సత్యమైనది, సుందరమైనది, శివమైనది అంటారు. ప్రపంచాన్ని మంచి మార్గంలో నడిపించడానికి యత్నించిన కృష్ణమూర్తి 17 ఫిబ్రవరి 1986న కన్నుమూశారు. (నేడు జిడ్డు కృష్ణమూర్తి జయంతి) – పింగళి బాగ్యలక్ష్మి, గుంటూరు మొబైల్‌ : 97047 25609

కర్ణాటక ,హొసపేటె:  కన్నడ సీనియర్‌ సినీ నటి జయంతి హంపీలో చిక్కుకుపోయారు. హంపీలో ఉంటున్న  తన కుమారుడు కృష్ణకుమార్‌ను చూసేందుకు గత నెల 22న లాక్‌డౌన్‌ ప్రకటించడానికి రెండు రోజుల ముందు నటి జయంతి బెంగళూరునుంచి  ఇక్కడకు విచ్చేశారు. ఉన్న ఫళంగా లాక్‌డౌన్‌ ప్రకటించడంతో  బెంగళూరుకు వెళ్లలేకపోయారు. జయంతి మాట్లాడుతూ లాక్‌డౌన్‌ ఈ నెల 14న పూర్తి అవుతుందని భావించామన్నారు. తిరిగి లాక్‌డౌన్‌ వచ్చే నెల 3 వరకు పొడిగించడంతో  హంపీ సమీపంలోని ఓ హోటల్లోనే ఉండి పోవాల్సి వచ్చిందన్నారు.   హోటల్‌లో తమకు అన్ని విధాలుగా సౌకర్యవంతంగా ఉందని పేర్కొన్నారు.

సాక్షి, ముంబై :  దేశీయ మార్కెట్లకు నేడు సెలవు.  రాజ్యాంగ నిర్మాత, భారత రత్న డాక్టర్‌ బీఆర్‌ అంబేడ్కర్‌ జయంతి సందర్భంగా మంగళవారం  దేశీ స్టాక్‌ మార్కెట్లు పనిచేయవు. బీఎస్‌ఈ, ఎన్‌ఎస్‌ఈ ట్రేడింగ్‌ తిరిగి బుధవారం(15న) యథావిధిగా ఉదయం 9.15కు ప్రారంభమవుతుంది. బులియన్‌, మెటల్‌ తదితర హోల్‌సేల్‌ కమోడిటీ మార్కెట్లకూ సెలవు. ఫారెక్స్‌ మార్కెట్లు సైతం పనిచేయవు. కాగా   సోమవారం సెన్సెక్స్‌ 470 పాయింట్లు పతనమై 30690 వద్ద, నిఫ్టీ 118 పాయింట్లు క్షీణించి 8994 వద్ద  ముగిసింది.  అటు డాలరుతో మారకంలో రూపాయి నామమాత్రంగా బలపడి 76.27 వద్ద ముగిసింది.

ప్రముఖ కవి, విమర్శకుడు, చిత్రకారుడు, పత్రికా రచయిత, సంపాదకుడు, తొలి తెలుగు కార్టూనిస్ట్‌ కవి (‘శశవిషాణం’), వేదాల గురించి సృజనాత్మకంగా ఆలోచించి విస్తృతంగా రాసిన పరిశోధకుడు, ‘కన్యాశుల్కం’ నిపుణుడు, మార్క్సిస్టు మేధావి, తెలుగులో జర్నలిజం అధ్యయన కేంద్రానికి మొట్టమొదటి ప్రధాన అధ్యాపకుడు, రాంభట్ల కృష్ణమూర్తి. ఆయన శతజయంతి సంవత్సరమిది. పుట్టింది ఎక్కడో తూర్పు తీరంలో అయినప్పటికీ, రాంభట్లగారు తన జీవితంలో అత్యధిక భాగం గడిపింది హైదరాబాద్‌లోనే. నిజానికి, రాంభట్ల ఒక స్వయంనిర్మిత సౌధం! హైదరాబాద్‌లోని శ్రీకృష్ణ దేవరాయాంధ్ర భాషానిలయం లాంటి గ్రంథాలయాల్లోనే ఆయన తెలుగుసంస్కృత సాహిత్య అధ్యయనం సాగింది. మాతృభాష తెలుగులోనూ, స్వయంకృషితో నేర్చుకున్న ఇంగ్లిష్‌లోనూ, కొద్దోగొప్పో పాఠశాలల్లో చదువుకున్న ఉర్దూలోనూ రాంభట్లగారు తర్వాతి కాలంలో పాండిత్యం సంపాదించడం విశేషం. తరుణ యవ్వనంలో రాంభట్ల ఆర్య సమాజ్‌ ప్రభావంలో వేదాల గురించి తెలుసుకునే ప్రయత్నం మొదలుపెట్టారు. ‘అందరికీ విద్య జ్ఞానప్రాప్తి సత్యప్రకాశం’ అనే దయా నంద సరస్వతి ఆదర్శం రాంభట్లను ప్రభావితం చేసింది. చివరివరకూ ఆయన తన వృత్తి నాలుగు విషయాలు నేర్చుకోవడమూ ఆ నేర్చుకున్నదాన్ని నలుగురికి నేర్పడమేనని నమ్మి, దాన్నే ఆచరించారు. వాస్తవానికి రాంభట్ల జీవనం మేలిమలుపు తిరిగింది ఆ నవయవ్వన దశలోనే. ఆయన దయానంద సరస్వతి దగ్గరే వేద మంత్రాల ప్రతిపదార్థ తాత్పర్యాల దగ్గరే ఆగిపోలేదు! ఫ్రెడ్రిక్‌ రాసెన్, ఫ్రాంజ్‌ బాప్, రుడాల్ఫ్‌ ఫాన్‌ రాత్, ఫ్రెడ్రిక్‌ మ్యాక్స్‌ మ్యూలర్‌ల రచనలు చదవడానికి ఆయన పడరానిపాట్లు పడ్డారు. ఏమాత్రం తీరిక చిక్కినా మ్యాక్స్‌ మ్యూలర్‌ సంకలించిన ‘ద సేక్రెడ్‌ బుక్స్‌ ఆఫ్‌ ద ఈస్ట్‌’ చదువుతుండేవారు. ఆక్స్‌ఫర్డ్‌ యూనివర్సిటీ అచ్చువేసిన ఈ సంకలనం మొత్తం రాంభట్లగారికి నిత్యపారాయణీయం. కానీ, జర్మన్‌ ఇండాలజిస్టుల దగ్గరా ఆయన ఆగిపోలేదు. జవహర్‌లాల్‌ నెహ్రూ, శ్రీపద అమృత డాంగే, రాహుల్‌ సాంకృత్యాయన్‌ తదితరులు చూపిన బాటలో రుగ్వేద కాలపు గణసమాజాన్ని ఊహించే సాహసానికి ఆయన చిన్ననాటనే తెగించారు! తంత్ర సంస్కృతి గురించి సంపాదించిన పరిజ్ఞానం రాంభట్లని భౌతికవాదం వైపు నడిపించింది. ప్రాచీన ఆచారాల్లో నిబిడీకృతమయివున్న తాంత్రిక భావనలను వెతికే దిశగా అది దారితీసింది. సామెతలూ, ఊళ్ల పేర్ల వెనక దాగిన అర్థాలను విశ్లేషించడానికి ఈ భౌతికవాదమే తోవ చూపించింది. అదే ఆయన్ని తాపీ ధర్మారావు లాంటి బహుముఖ ప్రజ్ఞావంతుడికి చేరువ చేసింది. ఆ ఆలోచన క్రమమే రాంభట్లని మార్క్సిజం వైపు నడిపించింది. ఈ మేధోపరిణామమే ఆయన్ని గ్రంథస్థమయిన చరిత్ర రచనకు మించి ఆలోచించే సాహసిగా పదును పెట్టింది. అదే, తనను అరుదయిన మేధావిగా మార్చింది. 1940 దశకంలో వెలువడుతూ ఉండిన నిజాం అధికార పత్రిక ‘మీజాన్‌.’ ఇది, ఉర్దూ, ఇంగ్లిష్, తెలుగు భాషల్లో వచ్చేది. తెలుగు పత్రికకు అడివి బాపిరాజు సంపాదకులు.  ఆయన దగ్గర సహాయ సంపాదకులుగా చేసే శ్రీనివాస చక్రవర్తి సంస్కృత రూపకాల్లో దిట్ట. ఆయనకు ఆధునిక తెలుగు నాటకాల్లో ‘కన్యాశుల్కం’ అంటే తగని మక్కువ. రాంభట్లకయితే కన్యాశుల్కమంటే ప్రాణం! చక్రవర్తిగారు రాంభట్లకి ఆర్యసమాజ్‌ రోజులనుంచీ పరిచయస్తులు. ఆయన ద్వారానే అడివి బాపిరాజుతో రాంభట్లకు పరిచయమయింది. బాపిరాజు గారు రాంభట్లను ఎప్పుడూ ‘మైడియర్‌ యంగ్‌మ్యాన్‌!’ అని గిరీశం ఫక్కీలో పలకరించేవారట. (రాంభట్ల మమ్మల్నందర్నీ ‘ఏం ఫ్రెండూ!’ అనే పలకరించేవారు!) కన్యాశుల్కమే వారిని కట్టిపడేసింది. ఆ కన్యాశుల్కం నాటకమే రాంభట్లను అభ్యుదయ రచయితగా మార్చింది. దాని రచయిత గురజాడే సామాజిక, ప్రాంతీయ మాండలికాల పట్ల ఆయనలో ఆసక్తి కలిగించారు. గురజాడనుంచే, బాధితులపట్ల పక్షపాతం కలిగి వుండాలనే నీతిని రాంభట్ల నేర్చుకున్నారు. అదే అభ్యుదయ రచయితల సంఘం ప్రణాళిక రచనలో ‘శ్రామికవర్గ పక్షపాతం’గా ప్రతిఫలించింది. ‘మృచ్ఛకటికం కన్యాశుల్కం’, ‘గిరీ శంశకారుడు’, ‘వసంతసేనమధురవాణి’ అనే అంశాలను తులనాత్మకంగా అధ్యయనం చెయ్యడం రాంభట్ల ప్రవృత్తిలోనే భాగంగా మారిపోయింది! ఫ్రెడ్రిక్‌ ఎంగెల్స్‌ ద్విశత జయంతి సంవత్సరంలో చెప్పుకోవలసిన ఓ విశేషం ఉంది ఎంగెల్స్‌ రచన ‘ఆరి జిన్‌ ఆఫ్‌ ఫ్యామిలీ’ని రాంభట్ల వారానికి ఒకసారయినా చదివేవారు! విభిన్న అధ్యయనరంగాల్లో విస్తృతమయిన పరిజ్ఞానం కలిగివుండి, ఏ ‘రెఫరెన్సూ’ లేకుండానే గళగ్రాహిగా మాట్లాడుతూవుండే వ్యక్తులను సంచార విజ్ఞాన సర్వస్వాలుగా పిలవడం కద్దు. అయితే, రాంభట్లని సంచార విజ్ఞాన సర్వస్వం అన డం కన్నా, నడిచే విజ్ఞాన సర్వస్వం అనడమే భావ్యమని నా నమ్మకం. ఎందుకంటే, ఆయన అక్షరాలా ‘నడిచే’ విజ్ఞాన సర్వస్వమే! 1970–80లలో, హైదరాబాద్‌ పురవీథుల్లో రాం భట్ల, చిన్నపాటి శిష్యబృందాన్ని వెంటపెట్టుకుని, కిలోమీటర్ల తరబడి నడుస్తూ కనిపించేవారు. వేదవేదాంగాలు మొదలుకుని ఫ్రాయిడియన్‌ సైకోఎనాలిసిస్‌ వరకూ ఫ్రీ సై్టల్‌ లెక్చర్‌ దంచుతూ రాంభట్లగారు నడుస్తూవుంటే, మేమందరం ఆయన వెంట అబ్బురపడుతూ నడిచిపోతూండేవాళ్లం. సరమఅపాల మొదలుకుని గిల్గ మేష్‌ఎంకిడు వరకూ ఎందరెందరి ప్రస్తావనో వస్తూవుండేది. కాస్త ఖాళీగా వుండే ఇరానీ రెస్టారెంట్‌ కనిపించే వరకూ ఈ వాకథాన్‌ సాగుతూ వుండేది. ఎక్కడయినా ‘అడ్డా బిఠాయించామంటే’ చర్చనీయాంశం ఓ కొలిక్కివచ్చే వరకూ ‘బైఠక్‌’ కొనసాగాల్సిందే! ఈ చర్చ ఎప్పుడూ వన్‌వే ట్రాఫిక్‌లా జరిగేదికాదు. నిజానికి రాంభట్లగారే అలా జరగనిచ్చేవారు కారు. ఒకవేళ అలా జరిగే ప్రమాదం కనబడితే, అప్పటిదాకా తాను చెప్తూవచ్చిన వాదాన్ని తానే ఖండించడం మొదలుపెట్టేవారాయన! ‘వాదానువాద సంవాద ప్రతివాదా’లనే తర్క ప్రక్రియల గురించి సహచరులకు వివరిస్తూ చర్చను మోడరేట్‌ చేసేవారాయన. ఆయన పాతకాలపు ‘చండామార్కుల మార్కు’ గురువు కారు. తన కన్నా పాతిక ముప్ఫైయేళ్లు చిన్నవారయిన శిష్యులందరినీ ప్రేమగా ‘ఫ్రెండూ!’ అని పిలిచే ఆధునిక గురువు. ఏథెన్స్‌ వీథుల్లో సోక్రటిస్‌ నిర్వహించాడని చెప్పే ‘ఎలింకస్‌’ తరహా సంచార చర్చాగోష్ఠులను రాంభట్ల ఏళ్ల తరబడి కొనసాగించారు. నాకు తెలిసి, తెలుగునాట ఇలాంటి కార్యక్రమం చేపట్టిన మరో వ్యక్తి లేరు! అదీ రాంభట్ల విశిష్టత. శతజయంతి వేళ మనం స్మరించుకోవలసిన ముఖ్యమైన అంశం ఇదే. రాంభట్లగారు రాసింది బహుతక్కువ. ఆ రాసిన పది పుస్తకాలూ కూడా మార్కెట్‌లో దొరకడం లేదు. ఈ శతజయంతి సందర్భంగానైనా తన లభ్య రచనల సర్వస్వం వెలువడితే బావుంటుంది. రాంభట్లగారి ‘ఫ్రెండ్స్‌’ వింటున్నారా? (ఫిబ్రవరి 22 ఉదయం విశాఖపట్నం పబ్లిక్‌ లైబ్రరీలో రాంభట్ల కృష్ణమూర్తి శత జయంతి సభ సందర్భంగా..) వ్యాసకర్త సీనియర్‌ జర్నలిస్టు మందలపర్తి కిశోర్‌ 

సాక్షి, విజయవాడ: సాహిత్యకారులకు ‘గుర్రం జాషువా జయంతి’ పురస్కరించుకొని గతంలో ప్రభుత్వం రూ.50 వేలు నగదు అందించేదని.. కానీ ఇప్పుడు ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి రూ.1 లక్ష చేశారని ఏపీ అధికార భాషా సంఘం అధ్యక్షుడు యార్లగడ్డ లక్ష్మీప్రసాద్ అన్నారు. కల్చరల్ సెంటర్ ఆఫ్ విజయవాడ, అమరావతి ఆధ్యర్యంలో అధికార భాష సంఘం, భాషా సాంస్కృతిక శాఖలు బుధవారం సమావేశం అయ్యాయి. ఈ సమావేశంలో పాల్గొన్న లక్ష్మీ ప్రసాద్‌ మీడియాతో మాట్లాడుతూ.. గుర్రం జాషువా 124వ జయంతిని పురస్కరించుకొని ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ప్రభుత్వం ఈ నెల 28న సాహిత్యకారులకు పురస్కారాలను ప్రదానం చేయనుందని తెలిపారు.  తాడేపల్లిలోని సీఎం క్యాంప్‌ కార్యాలయంలో జరగనున్న ఈ కార్యక్రమంలో ప్రముఖ సాహిత్యకారులు డా. కత్తి పద్మారావు, బోయ్‌ ఐమావతమ్మ, డా. గుజర్లముడి కృపాచారి, ఆచార్య చందు సుబ్బారావులకు రూ.1 లక్ష నగదు, జ్ఞాపికతో ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి సత్కరిస్తారని ఆయన ప్రకటించారు.

సాక్షి, విజయవాడ : జ్ఞానపీఠ్‌ అవార్డు గ్రహీత, కవి సామ్రాట్‌ విశ్వనాధ సత్యనారాయణను యువత ఆదర్శంగా తీసుకోవాలని దేవాదాయ శాఖ మంత్రి వెల్లంపల్లి శ్రీనివాస్‌ యువకులకు సూచించారు.  మంగళవారం సత్యనారాయణ 125వ జయంతిని పురస్కరించుకొని లెనిన్‌ సెంటర్‌లోని ఆయన విగ్రహానికి మంత్రి సెంట్రల్‌ ఎమ్మెల్యే మల్లాది విష్ణుతో కలిసి పూలమాలలు వేసి నివాళులు అర్పించారు. అనంతరం మంత్రి మాట్లాడుతూ.. విశ్వనాధ సత్యనారాయణ తెలుగు భాషకు ఎనలేని కృషి చేశారని, ఆయన రచనలు మరువలేనివని తెలిపారు. మల్లాది విష్ణు మాట్లాడుతూ ఆయన జయంతిని రాష్ట్ర పండుగగా జరుపుకునేలా కృషి చేస్తామని పేర్కొన్నారు. సత్యనారాయణ నివసించిన ఇంటిని మ్యూజియంగా మార్చేందుకు చర్యలు తీసుకుంటామన్నారు. గత ప్రభుత్వం తెలుగు భాషను, కవులను పట్టించుకోలేదనీ, అందుకే ప్రజలు ఆయనను పక్కన పెట్టారని రచయిత జొన్నవిత్తుల చంద్రబాబునుద్దేశించి వ్యాఖ్యానించారు. 

మీలో చాలామంది నటి జయంతిని చూసి ఉండకపోవచ్చు. ఈ ఇంటర్వ్యూ చదివితే జయంతి మాత్రమే కాదు, చిన్ననాటి జయంతి గురించి కూడా మీకు తెలుస్తుంది!లైఫ్‌ని ఊరికే లాగించేస్తుంటారు మనుషులు.కానీ జయంతి, జీవితంలోని ప్రతి దశలోనూ జీవించారు!నటనలో జీవించడం నటులు చేసే పనే. జీవితంలో నటించకుండా ఉండటమే లైఫ్‌ అంటే.ఆ లైఫ్‌నే ‘జీవించా..’ అంటున్నారు జయంతి. నేడు ఆమె బర్త్‌ డే. ఆ సందర్భంగా.. సాక్షి ఎక్స్‌క్లూజివ్‌ ఇంటర్వ్యూ.  ముందుగా పుట్టినరోజు శుభాకాంక్షలు.. బర్త్‌డే (జనవరి 6) గురించి నాలుగు మాటలు? జయంతి: ధన్యవాదాలు. ‘సాక్షి’ని కలవడం నాకూ ఆనందంగా ఉంది. ఆ మధ్య నేను అనారోగ్యానికి గురయ్యానని వార్త వచ్చినప్పుడు ఎప్పటికప్పుడు క్షేమసమాచారాలు తెలుసుకున్నారు. బెంగళూరులో ఉన్న నాకు ఇలాంటి అభిమానం దక్కడం మరచిపోలేను. నాకు బర్త్‌డేలంటే భలే ఇష్టం. నేను నటిగా ఉన్నప్పుడు గ్రాండ్‌గా చేసేవాళ్లు. మెల్లిగా ఎందుకిదంతా అనిపించింది. ఆ తర్వాత చాముండేశ్వరీ మాత దేవాలయానికి వెళ్లి ఇంటికి వచ్చేదాన్ని. ఇంట్లో అందరం కలసి భోజనం చేసేవాళ్లం. బర్త్‌డే నాడు ఫ్యామిలీ మెంబర్స్‌ అంతా కలుస్తాం. ఈసారి బయటకు ఎక్కడికీ వెళ్లడంలేదు. ఇంట్లోనే. ఈ సందర్భంగా ఒక్కసారి మీ బాల్యంలోకి వెళదాం. ఎక్కడ పుట్టారు. ఎక్కడ పెరిగారు? బళ్లారిలో పుట్టాను. ఎక్కువ సంవత్సరాలు అక్కడే పెరిగాను. నాన్న బాలసుబ్రహ్మణ్యంగారు  సెంట్‌ జోసెఫ్‌ కాలేజీలో ఇంగ్లీష్‌ లెక్చరర్‌గా ఉండేవారు. అమ్మగారు సంతాన లక్ష్మీ. నేను పెద్ద అమ్మాయి. నాకు ఇద్దరు తమ్ముళ్లు యోగేశ్‌బాబు, హరికృష్ణ. ఇది మా ఫ్యామిలీ. మేం బెంగళూరులో ఉండేవాళ్లం. అమ్మానాన్న ప్రేమగా ఉంటూనే స్ట్రిక్ట్‌గా ఉండేవాళ్లు. స్కూల్‌ డేస్‌లో చురుకుగా ఉండేవారా?  చాలా. స్కూల్‌ ఫంక్షన్స్‌లో స్టేజ్‌ మీద డ్యాన్స్‌ చేయాల్సిందే. ఓ ప్రోగ్రామ్‌ చూసి, మా అమ్మగారైతే ‘నా కూతురు పెద్ద డ్యాన్సర్‌ అయిపోతుంది’ అని మురిసిపోయి, నాన్నని ఒప్పించి మద్రాస్‌ తీసుకెళ్లి చంద్రకళ అనే డ్యాన్స్‌ మాస్టర్‌ దగ్గర చేర్పించారు. ఈవిడ డ్యాన్స్‌ స్కూల్‌ నడుపుతూ సినిమాల్లో డ్యాన్స్‌ చేసేవారు. ఆవిడ దగ్గర చేరినప్పుడు నటి మనోరమ నాకు సీనియర్‌. తనేం డ్యాన్స్‌ చేస్తుంది. చేయి ఊపుతుందా? నడుము ఊపుతుందా? అని సీనియర్స్‌ అంతా నన్ను ఏడిపించేవాళ్లు. నాకు బాగా ఏడుపొస్తే గోడకు కొట్టుకునేదాన్ని. ఓసారి అలా చేసినప్పుడు మనోరమ చూశారు. ‘కమలా.. ఎందుకలా చేస్తున్నావు?’ అని అడిగితే,   ‘వీళ్లంతా నన్ను ఏడిపిస్తున్నారు. వచ్చింది కూడా నేర్చుకోలేకపోతున్నాను’ అన్నాను. ‘కొత్తవాళ్లను ఎంకరేజ్‌ చేయాలి. సారీ చెప్పండి’ అని వాళ్లను దులిపేశారామె. మరి సినిమాల్లోకి ఎలా వచ్చారు? ఆ రోజు మా టీచర్‌కి షూటింగ్‌ ఉంది. మేం కూడా వస్తామని వెళ్లాం. ఆ సమయంలో కన్నడ దర్శకుడు వైఆర్‌ స్వామి ఒక కన్నడ సినిమా తీస్తున్నారు. అందులో ముగ్గురు హీరోయిన్స్‌  పండరీ బాయి, చంద్రకళ. ఈ చంద్రకళ మా డ్యాన్స్‌ టీచర్‌ కాదు. ఆవిడ నటి. మూడో హీరోయిన్‌గా ఒక చిన్నమ్మాయి  కోసం వెతుకుతున్నారు. నేను ఆయన కళ్లలో పడ్డాను. ‘నీ పేరేంటి’ అని అడిగితే,  కమలా అని వినపడీ వినపడనట్టు చెప్పాను. మా సినిమాలో యాక్ట్‌ చేస్తావా? అని అడిగారు. టీచర్‌ వైపు చూస్తే, ‘ఆ అమ్మాయికి తెలియదండీ.. వాళ్లింటికి తీసుకెళ్తాను’ అన్నారు. మరుసటిరోజు వచ్చారు. ‘మాకు సినిమాలంటే ఇష్టం లేదు’ అని మా అమ్మగారు అన్నారు. సినిమా అన్నా సినిమావాళ్లన్నా తక్కువ భావన ఉండేదట. మా అమ్మ వద్దని చెప్పి, పంపించేశారు. పాపం మూడుసార్లు వచ్చారు. ‘మీ అమ్మాయి అయితే బాగుంటుంది. నా బిడ్డలాగా చూసుకుంటాను. నా భార్యా పిల్లలు షూటింగ్‌కి  వస్తారు. వాళ్ల పక్కనే కూర్చుంటుంది’ అని అమ్మని కన్విన్స్‌ చేశారు.  ఓకే.. షూటింగ్‌ ఎక్స్‌పీరియన్స్‌ చెబుతారా? అంతా చిత్రాతిచిత్రంగా అనిపించింది. మేకప్‌ పూస్తున్నారు.. పూస్తున్నారు.. పూస్తూనే ఉన్నారు. ఏంటి ఇదంతా పూస్తేనే బావుంటారా? అనుకున్నాను. ఆ తర్వాత ఒకతను తల దువ్వాడు. ఇంకొకతను బట్టలు తీసుకొచ్చారు. కొంపతీసి ఈ అబ్బాయి బట్టలు కడతాడా? అనుకున్నాను. బట్టలు కట్టరమ్మా ఇచ్చి వెళ్తారమ్మా అని చెప్పాడు. రెడీ అయ్యాక నన్ను కెమెరా ముందు నిలబెట్టారు. చుట్టూ జనం. నాకేం చేయాలో తెలియలేదు. దర్శకుడు వచ్చి, ‘చుట్టూ జనం ఉన్నారని మర్చిపో. నేను చెప్పింది చేస్తే చాలు’ అన్నారు. అలానే చేశా. అందరూ చప్పట్లు కొట్టేశారు. ఆ సినిమా పేరు ‘జేను గూడు’ (‘తేనె తుట్టి’ అని అర్థం). ఆ తర్వాత మీ లైఫ్‌ తేనెలాగానే సాగిందా? హహ్హహ్హ... ఇంత తియ్యగా ఎవరూ ఈ మాట ఇప్పటివరకూ అనలేదు. (నవ్వుతూ). నిజంగానే దాదాపు తియ్యగానే సాగింది. ‘జేను గూడు’ డైరెక్టర్‌ వై.ఆర్‌. స్వామిగారు నాకు ‘గినిమరీ’ అని పేరు పెట్టారు. అంటే.. చిలక పిల్ల అని అర్థం. ఆ పిక్చర్‌ పెద్ద హిట్‌ అయింది. పేరు చిన్నదిగా ఉంటే బాగుంటుందని స్వామిగారు అంటే లక్ష్మీ, సరస్వతి, పార్వతి ముగ్గురి పేర్లు కలిసొచ్చేట్లు ‘జయంతి’ అని పేరు పెట్టారు.   ఒకసారి సావిత్రిగారు షూటింగ్‌ లొకేషన్‌లో మీపై ఆగ్రహం వ్యక్తపరిచారట. నిజమా?  కొత్త భాషలు నేర్చుకోవాలనే పట్టుదల కలగడానికి సావిత్రిగారే కారణం. ఆ సినిమా పేరు గుర్తు లేదు. సావిత్రిగారి కాంబినేషన్‌లో ఓ సీన్‌ తీస్తున్నప్పుడు నేను డైలాగ్‌ చెప్పడానికి తడబడ్డాను. ఆవిడకు కోపం వచ్చి, భాష రానివాళ్లను తీసుకొచ్చి విసిగిస్తారా? ముందు సరిగ్గా నేర్పించండి అన్నారు. నిజానికి నాకు తమిళ్‌ రాదని, ఆ సినిమా చేయనంటే మేనేజ్‌ చేసుకుంటామని ప్రొడ్యూసర్‌ ఒప్పించారు. అందరి ముందు సావిత్రిగారు అనేసరికి దుఃఖం వచ్చేసింది. కో–డైరెక్టర్‌ సముదాయించడానికి ట్రై చేసినా ఇలా ఇన్‌సల్ట్‌ చేస్తే నా వల్ల కాదు, నా కోసం ఖర్చు పెట్టినదంతా తిరిగి ఇచ్చేస్తానని ఇంటికి వచ్చేశాను. సావిత్రిగారంటే నాకు ఇష్టం. ఆవిడతో నటించే చాన్స్‌ మిస్‌ అయిందని ఓ వైపు బాధ. మా అమ్మ విషయం తెలుసుకుని మంచి తమిళ ట్యూషన్‌ మాస్టారుని పెట్టించారు. నేనే వేరేవాళ్లకు డబ్బింగ్‌ చెప్పేంతగా నాకు తమిళ్‌ నేర్పించారు. ఆ తర్వాత ఓ కన్నడ పిక్చర్‌లో సావిత్రిగారు నాకు అత్తగారిగా చేశారు. షూటింగ్‌లో నేను ఆవిడ కాళ్లు పట్టుకున్నాను. ‘జయంతీ.. ఏంటమ్మా ఇది. కన్నడంలో నంబర్‌ వన్‌ హీరోయిన్‌వి. నా కాళ్ల మీద పడుతున్నావు?’ అనగానే ‘నేను ఇవాళ ఇలా ఉన్నానంటే కారణం మీరు. భాష నేర్చుకునేలా చేశారు’ అన్నాను. కెరీర్‌ స్టార్ట్‌ చేసిన తొలి రోజుల్లో మీ నడక మగరాయుడిలా ఉండేదట.. ఎలా మార్చుకున్నారు? దానికి కారణం రామారావుగారు. డ్యాన్స్‌ నేర్చుకోవడానికి మద్రాస్‌ వెళ్లినప్పుడు రామారావుగారిని చూడ్డానికి ఆయన ఇంటికి వెళ్లాం. అప్పుడాయన ‘నాతో యాక్ట్‌ చేస్తావా?’ అని నన్ను ఒళ్లో కూర్చోబెట్టుకుని అడిగితే, మా అమ్మను చూశాను. ‘ఏం తాగుతారు? మజ్జిగా? మంచినీళ్లా? వీరు మా హీరోయిన్‌’ అన్నారు రామారావుగారు. నిజంగానే ఆయన సరసన ఆ తర్వాత ‘జగదేకవీరుని కథ’లో నటించాను. ఆ షూటింగ్‌ అప్పుడు ‘షాట్‌ రెడీ’ అని నన్ను పిలిస్తే, విసావిసా నడుచుకుంటూ వెళ్లాను. అప్పుడు రామారావుగారు ‘మీరు అబ్బాయా? అమ్మాయా?’ అనడిగారు. నాకేం అర్థం కాలేదు. అమ్మాయి అయితే ఇలా అబ్బాయిలా నడుచుకుంటూ వస్తారా? అంటూ ఆయనే ఒక కాలు వంకరగా పెట్టి నిల్చోమన్నారు. ఎలా నడవాలో చూపించారు. అప్పటివరకూ నా నడక మగపిల్లల్లానే ఉండేది.  అప్పటివరకూ ట్రెడిషనల్‌ క్యారెక్టర్స్‌లో కనిపించిన మీరు ‘మిస్‌ లీలావతి’లో స్విమ్‌ సూట్‌ ధరించడం, కన్నడ స్క్రీన్‌కి మోడ్రన్‌ డ్రెస్సులు పరిచయం చేసిన తారగా పేరు తెచ్చుకోవడం, ‘గ్లామర్‌ దివా’ బిరుదు దక్కించుకోవడం గురించి? నాకు ఈ సినిమా రావడమే విచిత్రంగా జరిగింది. ఆ పాత్రకు షావుకారు జానకిగారిని, ఆమె స్నేహితురాలి పాత్రకు నన్ను సెలక్ట్‌ చేశారు. ఆ చిత్రదర్శకుడు యంఆర్‌. విఠల్‌ ‘అమ్మా..  ఇందులో మీరు స్విమ్మింగ్‌ షాట్స్‌ చేయాలి. స్విమ్మింగ్‌ డ్రెస్‌ వేసుకోవాలి, సినిమాకు కీలక సన్నివేశాల్లో వస్తుంది’ అని జానకిగారితో అన్నారు. ‘ఆ సీన్స్‌ లేవంటే చేస్తాను’ అన్నారు. దాంతో నాకు ఆ పాత్ర గురించి చెప్పారు. స్విమ్మింగ్‌ చేయాలంటే స్విమ్మింగ్‌ డ్రెస్‌ వేసుకోవాలి కదా. అందుకే నేను యస్‌ అన్నాను. అప్పటికి కన్నడ సినిమా లంగా, వోణీల వరకే ఆగింది. ఈ సినిమాతోనే స్కర్ట్స్, టీ షర్ట్స్, స్విమ్‌ సూట్‌ స్క్రీన్‌కి వచ్చాయి. తర్వాత ఇలాంటి కాస్ట్యూమ్స్‌ మామూలు అయిపోయింది.  రాజ్‌కుమార్‌గారితో ఎక్కువ చిత్రాలు చేసిన రికార్డ్‌ మీదేనట? అవును. మేమిద్దరం చాలా సినిమాలు చేశాం. మాకు ‘రాజా జోడీ’ అనే పేరు కూడా ఉంది. మా కాంబినేషన్‌లో వచ్చిన సినిమాల్లో ‘బహదూర్‌ గండూ’ ది బెస్ట్‌. మేం ఇద్దరం నువ్వా నేనా అన్నట్టు యాక్ట్‌ చేశాం. అందులో నేను రాజ్‌కుమార్‌ని, ఆయన కామన్‌ మ్యాన్‌. పిక్చర్‌ సూపర్‌ హిట్‌. ఇంగ్లీష్‌ మ్యాగజీన్స్‌ ‘జయంతి స్టీల్స్‌ ది షో’ అని రాశారు.  ఫిల్మ్‌ ఇండస్ట్రీ మేల్‌ డామినేటెడ్‌ కాబట్టి ఆ కామెంట్‌కి రాజ్‌కుమార్‌గారికి కోపం వచ్చిందా? కోపమా? ఆయనతో నాకదే లాస్ట్‌ పిక్చర్‌ (నవ్వేస్తూ). ఆ తర్వాత మేమిద్దరం చేయలేదు.   మరి వ్యక్తిగతంగా కూడా మీ రిలేషన్‌ చెడిపోయిందా? (జయంతి తనయుడు కృష్ణ అందుకుంటూ) సినిమాలు చేయకపోయినా ఆయన ఉన్నంత వరకూ ఇద్దరూ బెస్ట్‌ ఫ్రెండ్స్‌లా ఉన్నారు. ‘రాజ్‌’ అని పేరు పెట్టి కర్ణాటకలో రాజ్‌కుమార్‌గారిని పిలిచేంత చనువు అమ్మకే ఉంది. (జయంతి అందుకుంటూ) ఆ సంగతలా ఉంచితే.. రాజ్‌తో యాక్ట్‌ చేసిన ఓ సినిమాలో నా పాత్ర చనిపోతుంది. మంచం మీద అలా నిద్రపోయినట్టు ఉండమన్నారు. ఆయనకేమో భారీ డైలాగ్‌ ఇచ్చారు. ఆయనేమో ఒక పట్టాన సీన్‌ని వదలరు. ఆ ఎమోషన్‌లో నా కాళ్ల మీద దబ్బ్‌మని పడ్డారు. అంతే.. పోయాం అనుకున్నాను (నవ్వుతూ).  ఫైనల్లీ.. మీరు మరెన్నో పుట్టినరోజులు జరుపుకోవాలని ‘సాక్షి’ కోరుకుంటోంది. థ్యాంక్యూ. మీ ద్వారా తెలుగు ప్రేక్షకులను పలకరించే అవకాశం దక్కినందుకు ఆనందంగా ఉంది. మిమ్మల్ని ఎస్వీ రంగారావుగారు ‘చిన్న రంగారావు’ అని పిలిచేవారట?  రామారావుగారు, యస్వీ రంగారావుగారు, భానుమతిగారు.. వీళ్లతో ఒక్క సీన్‌లో అయినా యాక్ట్‌ చేయాలని ఉండేది. ఆ అదృష్టం నాకు దక్కింది. రామారావుగారితో చేశాను. రంగారావుగారి గురించి చెప్పాలంటే.. ఆయన ఎందుకో నాకు చిన్నపిల్లాడిలా అనిపించేవారు. అందుకే రంగా రంగా అని పిలిస్తే నవ్వుకునేవారు. ‘ఏంటీ ఈ అమ్మాయి అలా యాక్ట్‌  చేస్తోంది’ అని డైరెక్టర్‌ అంటే ‘ఆ అమ్మాయి చేసింది కరెక్టే. బాగా యాక్ట్‌ చేస్తోంది’ అని రంగారావుగారు అనేవారు. ఆయన నన్ను ‘చిన్న రంగారావు’ అని పిలిచేవారు. భానుమతిగారితో నాకో మరచిపోలేని ఇన్సిడెంట్‌ ఉంది. ఆవిడ ఏం ఆర్టిస్ట్‌ అండీ. ఆవిడ పాద ధూళికి కూడా సరిపోను. ఒక సినిమాలో మా ఇద్దరి కాంబినేషన్‌లో ఒక సాంగ్‌ పెట్టారు. నేను స్పెషల్‌ డ్రెస్‌ తెప్పించుకొని రెడీ అయ్యాను. భానుమతిగారు ఆవిడ స్టైల్‌లో రెడీ అయి వచ్చారు. నా పక్కన కూర్చుని నన్ను కిందకీ పైకీ చూస్తుండిపోయారు. నా పోర్షన్‌ రేపు షూట్‌ చేద్దాం అని వెళ్లిపోయారు. నేనెలా అయితే రెడీ అయ్యానో మరుసటి రోజు అదేలా రెడీ అయ్యి వచ్చారు. మా టైలర్‌ దగ్గర కనుక్కుని, ఆ హెయిర్‌ స్టైల్‌ నుంచి అన్నీ సేమ్‌ టు సేమ్‌ నాలానే రెడీ అయ్యారు. అంతే.. నేను ఖుష్‌ అయిపోయాను.జయంతికి ఒకే ఒక్క కుమారుడు. పేరు కృష్ణ. గతేడాది మార్చిలో జయంతి అస్వస్థతకు గురైనప్పుడు ఆమె తిరిగి రాని లోకాలకు వెళ్లిపోయారంటూ వార్త ప్రచారమైంది. అప్పుడు ‘సాక్షి’ కృష్ణను సంప్రదించగా, ‘అమ్మ బాగానే ఉన్నారు. ఆ వార్త నిజం కాదు’ అన్నారు. ఇప్పుడు బర్త్‌డే సందర్భంగా జయంతిని ఇంటర్వ్యూ చేస్తున్న సమయంలో కృష్ణతో గతేడాది మార్చి గురించి మాట్లాడితే ఆవిడ ఆరోగ్యం గురించి చెప్పారు.  ‘జయంతి ఇక లేరు’ అనే వార్త ప్రచారమైనది తెలుసుకుని మీ అమ్మ ఎలా ఫీలయ్యారు? కృష్ణ: తన వరకూ ఆ వార్తను వెళ్లనివ్వలేదు. ఎందుకంటే హెల్త్‌ బాగా లేనప్పుడు అలాంటివి వింటే తనేదో క్లిష్ట పరిస్థితుల్లో ఉన్నానని అమ్మ భయపడుతుందని చెప్పలేదు. అసలు అప్పుడు ఏం జరిగింది? అమ్మకు ఆస్థమా అటాక్‌ అయింది. దానివల్ల ఊపిరితిత్తుల్లో ప్రాబ్లమ్‌ వచ్చింది. హాస్పిటల్‌లో ఉంచి మంచి ట్రీట్‌మెంట్‌ ఇప్పించాం. ఆమె కోలుకునే నెలవరకూ కూడా జరిగిన రాంగ్‌ పబ్లిసిటీ గురించి అమ్మకు తెలియదు. ఆరోగ్యంగా ఇంటికి వచ్చాక అమ్మతో ‘అమ్మా.. మన దేశం మొత్తం నువ్వు అభిమానులను సంపాదించుకున్నావు. నీ గురించి ఎంతమంది ఫోన్లు చేశారో’ అన్నాను. అమ్మ ఆనందపడింది. నిజంగా అమ్మ అచీవ్‌మెంట్‌ అదే అనుకుంటాను. మార్చి నెల మొత్తం రాత్రీ పగలూ తేడా లేకుండా నా దగ్గరున్న మూడు ఫోన్లు రింగ్‌ అవుతానే ఉన్నాయి.  మీ అమ్మగారు ఇంతమంది అభిమానాన్ని సొంతం చేసుకున్నారని అప్పుడే తెలిసిందా? అభిమానులు ఉన్న విషయం తెలియక కాదు. అయితే ఇంతమంది అభిమానం చూపిస్తారని ఊహించలేదు. ఒక సినిమా స్టార్‌కి ఉన్న గొప్ప అదృష్టం అది.  మీరెందుకు సినిమాల్లోకి రాలేదు? నాకు ఇంట్రెస్ట్‌ లేదు. ఇప్పుడు సినిమాల్లో నటించడానికి అమ్మ ఆరోగ్యం సహకరిస్తుందా?ఓ.. (జయంతి) నూటికి నూట పది శాతం సపోర్ట్‌ చేస్తుంది. (నవ్వుతూ)

ప్రేమ, శాంతి, సహనం, సత్యం, సేవాతత్పరత వంటి అనేక మేలు గుణాలు కలగలసిన మహానుభావుడు భగవాన్‌ శ్రీసత్యసాయిబాబా. ఈ నెల 23, శుక్రవారం బాబా జయంతి సందర్భంగా ఆయన బోధామృతంలోని కొన్ని చినుకులు... ♦ పిల్లలు తమలోని దైవిక ప్రజ్ఞలను పెంపొందించుకోవడానికి తల్లిదండ్రులు అన్ని అవకాశాలూ కల్గించాలి. యజమాని తోటలో తోటమాలి మొలకల్ని పెంచిన రీతిగా తల్లిదండ్రులు తమ ఇంట్లో పుట్టిన చిన్నారులను పెంచడానికి భగవంతుడు తమను నియమించాడని భావించాలి. పురాణ పురుషులు, రుషులు, మునుల కథలను చెబుతూ చిన్నారులలో దాగి ఉన్న మంచితనాన్ని ప్రేరేపించాలి.   ♦ కొందరు కార్తీక పౌర్ణమి, శివరాత్రి, ముక్కోటి ఏకాదశి వంటి పర్వదినాలలో ఉపవాసం పేరిట అన్నపానాలు మాని చిరుతిండ్లు అధికంగా తింటూ ఉంటారు. ఇది ఉపవాసం కాదు. భగవంతునికి సమీప నివాసమే ఉపవాసం. ♦ భగవంతుని నామ సంకీర్తనంతో అఖండ భజనలతో హృదయాకాశాన్ని ప్రకాశింప చేయాలి. అప్పుడే అంతులేని ఆత్మానందం కలుగుతుంది. కనుక జీవితం ఉన్నంత వరకు నామ సంకీర్తనం చేయాలి. ♦ సాధన ద్వారా మనోచాంచల్యాన్ని నిరోధించి దైవోన్ముఖం చేయగలిగిన వానికి ఏ విధమైన వర్ణాశ్రమధర్మాలూ అవరోధం కాజాలవు. ♦ ముక్తికోసం మానవుడు అడవులకు, ఆలయాలకు, యాత్రలకు వెళ్లనవసరం లేదు. ముక్తిపొందటానికి కులగోత్రాలతోనూ, ఏకాంత దీక్షతోనూ, వనవాసంతోనూ ప్రమేయం లేదు. మానవునికి కర్మద్వారానే ముక్తి లభిస్తుంది. అదెలాగంటే, కర్మ చేసేటప్పుడు ఇంద్రియ ప్రభావాన్ని బుద్ధి నిలకడతో అణచివెయ్యాలి. అలా ఇంద్రియాల శక్తిని అరికట్టిన అంధుడైనా మోక్షం పొందుతాడు. భవబంధాలను దూరం చేసుకుని భగవంతుని యెడల ప్రగాఢ భక్తివిశ్వాసాలు పెంచుకొనటమొక్కటే మానవుని ముక్తికి కావలసిన అర్హతను ప్రసాదిస్తుంది.

నేడు తెలుగు ప్రజలు, విద్యార్థి లోకం సృజనాత్మక సాహిత్యాన్ని, వార్తా పత్రికలను, పాఠ్య పుస్తకాలను జీవకళలొలుకు జీవద్భాషలో హాయిగా చదువుకుం టున్నారంటే, విద్యార్థులు మాట్లాడే భాషలో పరీక్షలు సులభంగా రాస్తున్నారంటే.. దీనివెనుక గిడుగు రామమూర్తిగారి ఎన్నో ఏళ్ల కృషి, ఎంతో శ్రమ, పట్టు దల, తపన ఉన్నాయి. అందుకే గిడుగువారి పుట్టిన రోజు తెలుగు భాషా దినోత్సవమయింది. వ్యావహారిక భాషావాదం పుట్టి 118 ఏళ్లపైన అవుతోంది. ఇప్పుడు రచయితలందరూ సజీవ భాష లోనే రచనలు చేస్తున్నారు. మహా కావ్యాలకు సైతం వ్యాఖ్యానాలు వాడుక భాషలోనే వస్తున్నాయి. విశ్వ విద్యాలయాలలోని పరిశోధనా పత్రాలను జీవద్భాష లోనే రాస్తూ, డాక్టరేట్లు అవుతున్నారు. ‘కొమ్ములు తిరిగిన ఉద్దండ పండితులే నిర్దు ష్టంగా రాయలేని గ్రాంథిక భాషా శైలిలో బడిపిల్లలు, సామాన్యులు రాయాలనటం అశాస్త్రీయమనీ, అలా ఆదేశించటం అన్యాయమనీ గిడుగువారు పత్రికా ముఖంగా చెప్పారు. తెలుగు ప్రాంతాలన్నీ తిరిగి సభాముఖంగా, విజ్ఞప్తుల రూపంలో వాడుక భాషలో సౌలభ్యాన్ని ప్రచారం చేశారు. ఇంటాబైటా నూటికి 90 శాతం వ్యవహారంలో వాడే జీవద్భాషను వదిలి, పాఠ్యగ్రంథాలలో శైలిని బట్టీపట్టి కృతక శైలిలో పరీ క్షలు రాయాలని పిల్లలను నిర్బంధించటం సబబా అని ప్రశ్నించారు. గ్రాంథిక, వ్యావహారిక భాషోద్యమం ఒక చారి త్రక ఘటన. దేశభాషలు అభివృద్ధి చెందాలంటే, భాషలపట్ల ప్రత్యేక శ్రద్ధ వహించాలని, శాస్త్ర విజ్ఞా నాన్ని దేశ భాషలలో బోధించటానికి తగిన పుస్తకా లను రాయటానికి రచయితలను ప్రోత్సహించాలని 1905లో విద్యాశాఖ భావించింది. ఉన్నత పాఠశాల, కళాశాల తరగతులలో మాతృభాషలో వ్యాస రచ నను నిర్బంధ పాఠ్యాంశంగా పెట్టాలని విద్యాశాఖ భావించింది. ఈ వ్యాస రచన, అనువాదాల శైలి విషయంలో వ్యావహారిక భాషా ప్రసక్తి వచ్చింది. ఆధునిక భావాలున్న విద్యావేత్తలు వ్యావహారిక భాష లోనే ఈ వ్యాస రచన, అనువాదం ఉండాలన్నారు. గ్రాంథిక భాషాభిమానులకు ఇది నచ్చలేదు. భాష విషయంలో రెండు వర్గాలేర్పడ్డాయి. 1906 సంవత్సరంలో అప్పటి గంజాం, విశాఖ, గోదావరి జిల్లాల స్కూళ్లు పరీక్షాధికారి ఉ.ఎ. ఏట్సు తెలుగులో గ్రంథశైలికి, మాట్లాడే భాషకు ఉన్న పెద్ద అంతరాన్ని గుర్తించి, ఆశ్చర్యపోయి, గురజాడ, గిడు గులతో చర్చించారు. ఆ తరువాత రెండేళ్లపాటు గిడు గువారు తెలుగు కావ్యాలను, వ్యాకరణాలను క్షుణ్ణంగా అధ్యయనం చేశారు. గ్రాంథిక, వ్యావహా రిక భాషల మధ్య వ్యత్యాసాన్ని గుర్తించిన దగ్గర నుంచీ గిడుగు వారి దృష్టి అంతా ఈ విషయంపైనే. విషయ ప్రధానమైన గ్రంథాలన్నీ మన పూర్వులు వాడుక భాషలోనే రాశారనీ, మన సంప్రదాయం అదేనని నిదర్శనలు చూపిస్తూ పలు చోట్ల ఉపన్యసిం చారు. ఏట్సు కోరికపై ఉపాధ్యాయ వార్షిక సభలో తెలుగు భాషా పరిణామక్రమాన్ని, జీవద్భాషా ప్రాశ స్త్యాన్ని వివరించారు. పండితులు వీరిని వ్యతిరేకిం చారు. 1911లో మద్రాసు యూనివర్సిటీ వ్యాసర చన, అనువాదాల శైలి విషయంలో ఒక సలహా సంఘాన్ని నియమించింది. ఈ సంఘంలో గ్రాంథిక భాషా ప్రతినిధులుగా జయంతి రామయ్య, వేదం వేంకట రాయ శాస్త్రి, కొమర్రాజు లక్ష్మణరావు మొదలైన వారు.. వ్యావహారిక భాషా వాద ప్రతినిధులుగా గిడుగు, గురజాడ, బుర్రా శేష గిరిరావు, శ్రీనివాస య్యంగార్‌ వంటి వారున్నారు. వీరి మధ్య తీవ్ర వాదోపవాదాలు, చర్చలు జరిగి నాయి. వీటన్నిం టికీ నాటి ‘హిందూ’ పత్రిక వేదికయింది. అయిదారు పుష్కరాలపాటు ఈ భాషోద్యమం కొనసాగింది. చివ రికి వాడుక భాషకు విజయం లభించింది. గురజాడ సృజనాత్మక సాహిత్యం ద్వారా గిడుగు సిద్ధాంతా లకు దోహదం చేశారు. వ్యావహారిక భాషోద్యమం సాంఘిక ప్రయో జనాన్ని ఆశించి పుట్టింది. నూటికి 90 మంది విద్యా వంతులైనప్పుడు తప్ప సమాజానికి మేలు కలగదని, అది సాధించాలంటే శాస్త్ర విషయాలన్నీ వాడుక భాషలో రచించినప్పుడే అనుకున్న ప్రయోజనం సాధించగలమని గిడుగు చెప్పారు. ఇప్పటి సమా జంలో గ్రాంథిక భాష లేదు. అంతటా, అన్నిటా, జీవ ద్భాషే. రచయితలు తమదైన భాషలో చక్కగా భావ వ్యక్తీకరణ చేస్తున్నారు. ఒక విధంగా చూస్తే గిడుగు వారి కల నెరవేరినట్లే. కానీ, నేడు విద్యా రంగంలో తెలుగు భాషకున్న పరిస్థితేమిటి? విద్యార్థులు తెలు గులో తమ భావాలను చక్కగా వ్యక్తం చేయలేకపోతు న్నారు. అక్షరదోషాలు లేకుండా నాలుగు వాక్యాలు గట్టిగా రాయలేకపోతున్నారు. గిడుగు వారి కృషి ఫలి తాన్ని మనం కలకాలం నిలుపుకోవాలంటే, ఇప్పుడు కూడా విద్యా రంగంలో తెలుగు ఉనికిని కాపాడుకోవ టానికి మరో ఉద్యమం రావలసి ఉంది. (నేడు తెలుగు భాషా దినోత్సవం సందర్భంగా) చెంగల్వ రామలక్ష్మి, లెక్చరర్, విజయవాడ మొబైల్‌ : 94906 96950

బొమ్మనహళ్లి: అలనాటి సూపర్‌ హిట్‌ సినిమా ‘నాగరహావు’ నేటి డిజిటల్‌ ధ్వని, కొంగొత్త హంగులతో ఈ నెల 20న రాష్ట్రవ్యాప్తంగా విడుదల కానుంది. తెలుగులో శోభన్‌బాబు, లక్ష్మి నటించిన ‘కోడెనాగు’ చిత్రానికి మాతృక అయిన ఈ కన్నడ సినిమా సరిగ్గా 46 ఏళ్ల కిందట విడుదలై అనేక రికార్డులను తిరగ రాయడమే కాకుండా అవార్డుల పంట పండించింది. ఈ ఒక్క సినిమాతోనే హీరో విష్ణువర్ధన్‌ నటుడుగా భారీ బ్రేక్‌ సాధించి అగ్రనటుడు డాక్టర్‌ రాజ్‌ కుమార్‌ సరసన స్థానాన్ని సైతం సంపాదించాడు. చిత్ర నిర్మాత తనయుని తపనతో...  ఈ చిత్ర నిర్మాత ఎన్‌.వీరాస్వామి కుమారుడు బాలాజీ ఆలోచనతో సినిమా మరోసారి రూపుదిద్దుకుంది. కొత్త టెక్నాలజీతో ఈ చిత్రాన్ని తిరిగి రూపొందిస్తే ఎలాగుంటుందని తన సోదరుడైన నటుడు రవిచంద్రన్‌ను అడిగానని, ఆయన తనను ప్రోత్సహిస్తూ, వెంటనే పనిని ప్రారంభించమన్నారని బాలాజీ తెలిపారు. ఈ చిత్రానికి కొత్త హంగులను దిద్దాలనుకున్నప్పుడు ప్రింట్లు మాత్రమే దొరికాయని, చెప్పారు. వెతగ్గా వెతగ్గా చెన్నైలోని జెమిని ల్యాబ్స్‌లో నెగటివ్‌ లభ్యమైందని తెలిపారు. కొత్త హంగులను సమకూర్చడంలో 60 మంది సాంకేతిక నిపుణులు రెండేళ్ల పాటు శ్రమించారని చెప్పారు. మొత్తానికి ఈ నాగరహావు విభిన్న దృశ్య అనుభవాన్ని పంచుతుందని చెప్పారు. గత నెలలో యూట్యూబ్‌లో టీజర్‌ను విడుదల చేయగా ఇప్పటికి 11 లక్షల మందికి పైగా వీక్షించారు. అప్పట్లో నాగరహావును 35 ఎంఎంలో విడుదల చేయగా, ఇప్పుడు సినిమా స్కోప్‌లో విడుదల కానుంది.  1972లో సంచలనం  1972లో విడుదలైన ఈ చిత్రం విష్ణువర్ధన్‌కు సూపర్‌ స్టార్‌డమ్‌ను తెచ్చింది. అప్పటి వరకు రంగ స్థల, కళా చిత్రాల నటుడుగా మాత్రమే పరిచయమైన విష్ణువర్ధన్‌కు ఈ సినిమాలో హీరోగా అవకాశం లభించింది. ప్రఖ్యాతి గాంచిన దర్శకుడు పుట్టన్న కనగాల్‌ అప్పట్లో కళా, వాణిజ్య చిత్రాల వారధిగా వ్యవహరిస్తున్నారు. విష్ణువర్ధన్‌నే కాదు ఈ చిత్రంలో ఆయన అంబరీశ్‌ను కూడా పరిచయం చేశారు. ఇక ఆ సినిమాలో చామయ్య మాస్టారుగా నటించిన కేఎస్‌. అశ్వత్‌ పేరు ప్రతి ఇంటా ప్రతి ధ్వనించేది. నటీమణులు ఆరతి, జయంతిలకు కూడా ఈ సినిమా ఎంతో పేరు ప్రతిష్టలను తెచ్చి పెట్టింది. ఈ చిత్రంలోని పాటలు ఈనాటికీ సూపర్‌ హిట్‌ అంటే అతిశయోక్తి కాదు. అప్పట్లో ఈ సినిమాను హిందీలో జహ్రీలా ఇన్సాన్, తమిళంలో రాజ నాగం పేరిట రీమేక్‌ చేశారు. అభిమానులకు పండుగే  నాగరహావు చిత్రం ఓ కళా ఖండం. దీనిని పునః సృష్టించారు. విష్ణువర్ధన్‌ అభిమానులకు కచ్చితంగా ఇది పండుగ సీజనే. ఈ సినిమా రజతోత్సవాన్ని జరుపుకుంటుందనే విశ్వాసం నాకుంది. – భారతి, అలనాటి హీరోయిన్, విష్ణువర్ధన్‌ సతీమణి ఓబవ్వ పాత్రను సవాల్‌గా తీసుకున్నా  ఈ సినిమాలో ఓబవ్వ పాత్రను తొలుత కల్పనకు ఇవ్వజూపారు. చిన్న పాత్ర అనే కారణంతో ఆమె తిరస్కరించింది. అనంతరం పుట్టన్న నన్ను అడిగారు. దీనినో సవాలుగా భావించి నేను ఒప్పుకున్నాను. శత్రు సేనలను తుదముట్టించే వీర నారిగా ఓబవ్వను వర్ణిస్తూ రాసిన పాట పుట్టన్న ఊహల్లోంచి పుట్టింది. ఈ పాటను విన్నప్పుడల్లా నాకు కొత్త గీతంగానే అనిపిస్తూ ఉంటుంది.   – జయంతి, అలనాటి నటి, ఓబవ్వ  పాత్రధారి  

ఆయన మట్టిని ప్రేమించారు. మట్టిని నమ్ముకున్న మనుషుల్ని ప్రేమించారు. రెక్కల కష్టాన్నే నమ్ముకున్న శ్రమజీవులపై కరుణ కురిపించారు. రాజ్యాంగం సాక్షిగా చేసిన ప్రమాణాన్ని త్రికరణశుద్ధిగా పాటిస్తూ.. కుల, మత, ప్రాంతాలకు అతీతంగా మనుషులందరినీ ప్రేమించారు. వారి కష్టాల్లో తోడై నిలిచారు. దిక్కు లేనివారికి ఆసరా ఇచ్చారు. ఎటువంటి వివక్షా చూపకుండా ప్రజలందరి జీవితాల్లో వెలుగులు పంచడానికి అనుక్షణం పరితపించారు. అందుకే ఆయన అందరికీ నిత్యస్ఫూర్తి అయ్యారు. చెదరని కీర్తితో జనం గుండెల్లో మహానేతగా నిలిచారు. సాక్షి ప్రతినిధి, కాకినాడ: జిల్లాను బహుముఖంగా అభివృద్ధి చేసిన ఘనత డాక్టర్‌ వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డిది. వ్యవసాయాధారితమైన జిల్లాలో ఆ రంగాన్నే నమ్ముకొని జీవిస్తున్న అన్నదాతలకు ఎంతో చేయూతనిచ్చారు. సాగునీటి వసతుల అభివృద్ధికి వేల కోట్ల రూపాయలు కేటాయించారు. వివిధ సంక్షేమ పథకాలతో జిల్లావాసులగుండెల్లో తనదైన ముద్రను వేసుకున్నారు. సాగునీటి రంగ అభివృద్ధికి.. జిల్లాలో సాగునీటి రంగ అభివృద్ధికి వైఎస్సార్‌ హయాంలో వేలాది కోట్ల రూపాయలు ఖర్చు చేశారు. డెల్టాలో ఆయకట్టు స్థిరీకరణకు, వర్షాధారానికే పరిమితమైన ఏజెన్సీలో రెండు పంటలకు సాగునీరందించేందుకు ఎత్తిపోతల పథకాలు, ప్రాజెక్టుల నిర్మాణాలకు ఆయన అంకురార్పణ చేశారు. రాష్ట్ర విభజనతో జాతీయ ప్రాజెక్టుగా మారిన పోలవరానికి ఎంతో సాహసం చేసి శ్రీకారం చుట్టింది ఆయనే. డెల్టా ఆధునికీకరణకు.. డెల్టా ఆధునికీకరణకు వైఎస్సార్‌ రూ.1,710 కోట్లు కేటాయించారు. ఇందులో రూ.1,190 కోట్లు పంట కాలు వలకు, రూ.550 కోట్లు మురుగునీటి కాలువల ఆధునికీకరణకు కేటాయించారు. జిల్లాలో 4.80 లక్షల ఎకరాలకు డెల్టా వ్యవస్థ ద్వారా సాగునీరు అందుతోంది. వైఎస్‌ హయాంలో రూ.650 కోట్లు మంజూరు చేయగా, తర్వాత రూ.150 కోట్లు కలిపి మొత్తం రూ.800 కోట్ల పనులకు టెండర్లు ఖరారయ్యాయి. వైఎస్‌ హయాంలో శరవేగంగా సాగిన ఆధునికీకరణ పనులు తర్వాత పడకేశాయి. ప్రాజెక్టుల రూపకర్తగా.. ♦ ఏలేరు ప్రాజెక్టు ఆధునికీకరణకు వైఎస్సార్‌ శ్రీకారం చుట్టారు. ఆయన హయాంలో రూ.138 కోట్ల అంచనాతో 2008 జూన్‌ 24న జీవో 569 విడుదల చేశారు. మూడు ప్యాకేజీలుగా దీనిని విడదీశారు. ఆయన హయాంలోనే పనులు మొదలు పెట్టారు. ♦ ముఖ్యమంత్రిగా వైఎస్సార్‌ చేపట్టిన జలయజ్ఞంలో భాగంగా 2007లో భూపతిపాలెం ప్రాజెక్టు ఆరంభమైంది. దీని తొలి అంచనా రూ.47.23 కోట్లు కాగా, పూర్తయ్యేనాటికి రూ.160.63 కోట్లకు చేరింది. 21 వేల ఎకరాలకు నీరందించే లక్ష్యంతో ఈ ప్రాజెక్టుకు రూపకల్పన చేశారు. వైఎస్సార్‌ హయాంలోనే దాదాపు పనులు పూర్తయ్యాయి. ♦ ఏజెన్సీలో రెండు పంటలకు సాగునీరందించేందుకుగాను ముసురుమిల్లి ప్రాజెక్టును 2007లో వైఎస్సార్‌ హయాంలో చేపట్టారు. దీని తొలి అంచనా రూ.207 కోట్లు. 24 వేల ఎకరాలకు సాగునీరు ఇచ్చేందుకు ఆయన హయాంలో పనులు శరవేగంగా జరిగాయి. ఆ తర్వాత మందకొడిగా సాగాయి. ఇప్పటివరకూ రూ.54 కోట్లు ఖర్చు పెట్టారు. దీనిలో రూ.50 కోట్లు వైఎస్సార్‌ హయాంలోనే ఖర్చు చేశారు. గడచిన నాలుగేళ్లలో దీనికి చంద్రబాబు రూ.4 కోట్లు మాత్రమే మంజూరు చేశారు. ఇంకా 15 శాతం పనులు చేయాల్సి ఉంది. ♦ జిల్లాను సస్యశామలం చేసే పోలవరం ప్రాజెక్టుకు మహానేత శ్రీకారం చుట్టారు. ఐదు జిల్లాల్లో 23 లక్షల ఎకరాల స్థిరీకరణ, కొత్తగా ఏడు లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు, 900 మెగావాట్ల విద్యుత్‌ అందించాలన్న లక్ష్యంతో ఈ పనులు ప్రారంభించారు. ఆయన హయాంలోనే 70 శాతం పైగా కుడి, ఎడమ కాలువల పనులు జరిగాయి. ♦ గోదావరి నీటిని మెట్ట ప్రాంతానికి తరలించే పుష్కర ఎత్తిపోతల పథకానికి వైఎస్సార్‌ రూ.900 కోట్లు కేటాయించారు. 1.45 లక్షల ఎకరాల కొత్త ఆయకట్టుకు సాగునీరందించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు. పురుషోత్తపట్నం నుంచి తుని వరకూ కాలువ తవ్వారు. శరవేగంగా పనులు పూర్తి చేసి 2008లో అప్పటి యూపీఎ చైర్‌పర్సన్‌ సోనియాగాంధీ చేతుల మీదుగా ఆరంభించారు. వర్షాధారంగా పంటలు పండే ఈ భూముల్లో పుష్కర పుణ్యమా అని నీటి ఎద్దడి లేకుండా పంటలు పండుతున్నాయి. ♦ 16 గ్రామాలకు తాగు, సాగునీరందించే అన్నంపల్లి అక్విడెక్ట్‌ శిథిలావస్థకు చేరుకుంది. కొత్త అక్విడెక్టుకు మహానేత శంకుస్థాపన చేయడమే కాకుండా నిధులు మంజూరు చేశారు. ♦ 2006లో గోదావరి వరద ఉధృతికి అయినవిల్లి మండలం శానపల్లిలంక, పి.గన్నవరం మండలం ఊడిమూడిలంకల వద్ద వద్ద ఏటిగట్లు తెగిపడి కోనసీమలో ప్రాణ, ఆస్తినష్టం జరిగింది. దీనిపై చలించిన వైఎస్సార్‌ గోదావరి ఏటిగట్లను ఎత్తు, వెడల్పు చేసి, పటిష్టపరిచే పనులకు రూ.586.67 కోట్లు కేటాయించారు. అనంతరం దీనిని రూ.602.528 కోట్లకు పెంచారు. వైఎస్సార్‌ హయాంలో కీలకమైన పనులు జరిగాయి. రైతులకు అండగా.. ♦ 2008 డిసెంబర్‌లో రబీ సాగు ఆరంభంలో ఏర్పడిన నీటి ఎద్దడిని నివారించేందుకు మురుగునీటి కాలువపై క్రాస్‌బండ్లు వేయాలని, గోదావరిలో వృథా పోతున్న నీటిని కాలువలకు మళ్లించాలని, మోటార్లతో నీరు తోడుకున్న రైతులకు డీజిల్‌ ఖర్చులు ఇవ్వాలని నిర్ణయించారు. ఇందుకోసం అప్పటికప్పుడు రూ.7 కోట్లు మంజూరు చేశారు. కిన్నెరసాని, సీలేరు నుంచి అదనంగా నీరు తెప్పించారు. ఫలితంగా డెల్టాలో ఒక్క ఎకరా కూడా ఎండిపోకుండా రబీ పంట పండింది. రికార్డు స్థాయిలో ఎకరాకు 50 నుంచి 55 బస్తాల ధాన్యం దిగుబడులు వచ్చాయి. ♦ కొబ్బరి ఉత్పత్తులపై 4 శాతం పన్ను ఉండేది. ఆ తర్వాత 2 శాతానికి తగ్గింది. కానీ కోనసీమ రైతుల కోరిక మేరకు ఆ 2 శాతం పన్నును కూడా వైఎస్సార్‌ రద్దు చేశారు. ♦ 2009లో రైతులకు కనీస మద్దతు ధరను క్వింటాల్‌కు రూ.50 చొప్పున పెంచగా, ఇది చాలదని రైతులు డిమాండ్‌ చేయడంతో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తరఫున క్వింటాల్‌కు రూ.50 చొప్పున బోనస్‌ ఇచ్చారు. దీనివల్ల జిల్లా రైతులకు రూ.60 కోట్ల వరకూ ప్రయోజనం చేకూరింది. అంతేకాకుండా మహానేత హయాంలోనే వ్యవసాయ రుణాలు మాఫీ చేశారు. సకాలంలో చెల్లించిన, మాఫీ లబ్ధి పొందని రైతులకు రూ.5 వేల ప్రోత్సాహకం అందించారు. సొంతింటి కల నెరవేర్చిన బాంధవుడిగా.. పేదల సొంతింటి కల నెరవేర్చిన ఘనత వైఎస్సార్‌కే దక్కింది. తన హయాంలో ప్రతిష్టాత్మకంగా అమలు చేసిన ఇందిరమ్మ పథకాన్ని 2006 ఏప్రిల్‌ ఒకటో తేదీన కపిలేశ్వరపురం మండలం పడమర ఖండ్రిక నుంచే ఆయన ప్రారంభించారు. మునుపెన్నడూ లేనివిధంగా సొంత స్థలాలు లేని పేదల కోసం కోట్ల రూపాయలతో జిల్లావ్యాప్తంగా వందలాది ఎకరాలు సేకరించారు. ఇందిరమ్మ మూడు దశల్లో భాగంగా స్థలాలు మెరక చేసి లబ్ధిదారులకు అప్పగించడంతో పాటు గృహ నిర్మాణాలు చేపట్టారు. ఇందిరమ్మ మూడు దశల్లోనూ జిల్లావ్యాప్తంగా 2,14,205 ఇళ్లు మంజూరు చేశారు. వీటికోసం రూ.743.26 కోట్లు విడుదల చేశారు. వీటిలో సుమారు 1.96 లక్షల ఇళ్ల నిర్మాణాలు పూర్తి కాగా, మిగిలినవి వివిధ దశల్లో పూర్తయ్యాయి. ప్రాణం పోసిన వైద్యుడిగా.. పేద ప్రజల ఆరోగ్యదాయిని ఆరోగ్యశ్రీ ద్వారా జిల్లాలో పేద, మధ్య తరగతి వర్గాల ప్రజల్లో వెలుగు నింపారు. లక్షల కుటుంబాలు అప్పులపాలు కాకుండా అండగా నిలిచారు. 2,74,727 మందికి వైద్యం అందించారు. రూ.604 కోట్ల మేర ఖర్చు పెట్టి ప్రాణం పోశారు. పేదలకు కార్పొరేట్‌ చదువులందించిన నేతగా.. ధనవంతులే కాదు.. పేదలూ కార్పొరేట్‌ విద్య పొందాలనే ఉద్దేశంతో ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్‌ పథకాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. ఈ పథకం ద్వారా జిల్లాలో లక్షా 50 వేల మంది విద్యార్థులు లబ్ధి పొందారు. ఎంబీబీఎస్, బీటెక్, ఎంబీఏ, ఎంసీఏ, పాలిటెక్నిక్‌ వంటి కోర్సులను ఉచితంగా చదివారు. దాదాపు 40 వేల మంది సాఫ్ట్‌వేర్‌ ఇంజినీర్లుగా ఎదిగారు. ప్రభుత్వ ఉద్యోగులుగా, అధ్యాపకులుగా స్థిరపడ్డారు. మరో 50 వేల మంది వరకూ స్వయం ఉపాధి బాటలో పయనించారు.

కాశీబుగ్గ: జిల్లాలో ఏనుగుల తరలింపునకు ఆపరేషన్‌ గజేంద్ర జరుగుతోంది. ఇందులో పాల్గొన్న శిక్షణ ఏనుగుల్లో ఒకటి జయంతికి కష్టమొచ్చింది. గత కొన్నిరోజులుగా 8 ఏనుగుల గుంపును దారి మళ్లించేందుకు ఇతర ప్రాంతాల నుంచి ఇక్కడకు గణేష్‌(మగ ఏనుగు), జయంతి(ఆడ ఏనుగు) అనే శిక్షణ ఏనుగులను తీసుకొచ్చారు. ఇవి ఏనుగుల గుంపు తరలింపులో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్నాయి. ఈ తరుణంలో జయంతి ఏనుగు కాలికి రాయి గుచ్చుకోవడంతో తీవ్ర నొప్పితో ఇబ్బంది పడుతుంది. కాలు ఉబ్బిపోవడంతో నడవడానికి ఇబ్బందికరంగా మారింది. విశాఖపట్నం నుంచి ప్రత్యేక వైద్యులు వచ్చి వైద్యం అందించారు. ఇప్పుడిప్పుడే నెమ్మదిగా అడుగులు వేస్తుంది. ప్రస్తుతం పలాస మండలంలో తర్లాకోట పంచాయతీలో ఆపరేషన్‌ గజేంద్రలో భాగంగా ఏనుగుల తరలింపు జరుగుతోంది.

ప్రొద్దుటూరు : చంద్రబాబు నాయుడు రాజ్యాంగ నిబంధనలకు తూట్లు పొడుస్తున్నారని ఎమ్మెల్యే రాచమల్లు శివప్రసాదరెడ్డి విమర్శించారు. డాక్టర్‌ బీఆర్‌ అంబేడ్కర్‌ 127వ జయంతి సందర్భంగా శనివారం ఉదయం మైదుకూరు రోడ్డులోని ఆయన విగ్రహానికి పూలమాల వేసి నివాళులు అర్పించారు. ఈ సందర్భంగా ఎమ్మెల్యే విలేకరులతో మాట్లాడుతూ భారత జాతి యావత్తుకు ఈ రోజు నిజమైన పండుగ అని అన్నారు. అంబేడ్కర్‌ చూపిన మార్గంలోనే మనమందరం నడుస్తున్నామని, ఈ జాతికి దిశ, దశ నిర్మించింది ఆయనేనన్నారు. చక్కటి ప్రజాస్వామ్యాన్ని రూపకల్పన చేసిన ఘనత ఆ మహానుభావుడిదేనని తెలిపారు. మంచి ఆశయాలతో రూపకల్పన చేసిన రాజ్యాంగం నేడు కొన్ని ప్రభుత్వాలు, కొందరి నేతల వల్ల పలుమార్లు మరణిస్తోందన్నారు. నిజంగా ఈ రాష్ట్రంలో జరిగిన రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన చర్యలకు అంబేడ్కర్‌ ఆత్మ ఎన్నో మార్లు ఘోషించి ఉంటుందన్నారు. స్వయంగా చంద్రబాబే ఎస్సీ, ఎస్టీ కులంలో జన్మించాలని ఎవరైనా కోరుకుంటారా అని అన్నారంటే అది ఆయన దిగజారుడుతనానికి నిదర్శనమన్నారు. మంత్రి ఆది దళితులు అపరిశుభ్రమైన మనుషులని, వారు మారరని మాట్లాడి దళిత జాతిని అవహేళన చేశారన్నారు.ఈ నాయకులకు దళిత ఓట్లు మాత్రం కావాల్సిందేనన్నారు. సింహాసనం ఎక్కడానికి, ఊగడానికి వారి అవసరం మాత్రం ఉంటుందన్నారు. స్వాతంత్య్రం వచ్చిన నాటి నుంచి నేటి వరకు దళితులు సమాజంలో అభివృద్ధి చెందలేదన్నారు.  ఎన్ని ప్రభుత్వాలు మారినా వారి జీవితాలు పూర్తిగా మారకపోవడం పట్ల విచారం, బాధను వ్యక్తం చేస్తున్నానన్నారు. నేటికీ దళితులు ఎక్కువ శాతం ప్రభుత్వ పాఠశాలల్లోనే చదువుతున్నారని తెలిపారు. కార్యక్రమంలో వైఎస్సార్‌సీపీ పట్టణాధ్యక్షుడు చిప్పగిరి ప్రసాద్, మున్సిపల్‌ ఫ్లోర్‌లీడర్‌ వంగనూరు మురళీ«ధర్‌రెడ్డి, వైఎస్సార్‌సీపీ నాయకులు ఆయిల్‌మిల్‌ ఖాజా, దాదాపీర్, జాఫర్, రఫి, సోములవారిపల్లె శేఖర్, ఎంపీటీసీ సభ్యుడు ఓబుళరెడ్డి, వెల్లాల భాస్కర్, కొనిరెడ్డి శివచంద్రారెడ్డి, ముదిరెడ్డి వెంకటసుబ్బారెడ్డి, మల్లికార్జున ప్రసాద్‌ యాదవ్, మల్లికార్జునరెడ్డి, జింకా విజయలక్ష్మి, రాచంరెడ్డి రామ్మోహన్‌రెడ్డి, కౌన్సిలర్‌ శివకుమార్‌ యాదవ్‌ పాల్గొన్నారు. 23 మంది ఎమ్మెల్యేలను కొనుగోలు చేశారు చంద్రబాబు నాయుడు రాజ్యాంగ నిబంధనలకు తూట్లు పొడుస్తూ పరాయి పార్టీకి చెందిన 23 మంది ఎమ్మెల్యేలను డబ్బు పెట్టి కొనుగోలు చేయడంతోపాటు వారిలో నలుగురికి మంత్రి పదవులు ఇచ్చారని ఎమ్మెల్యే అన్నారు. ఇది రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన చర్య అని పేర్కొన్నారు. ఇలాంటి నాయకులకు అంబేడ్కర్‌ లాంటి గొప్ప నేతల గురించి మాట్లాడే అర్హతే లేదన్నారు. ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన ఏ పథకమైనా అర్హులకు దక్కాల్సి ఉందన్నారు. ఇది రాజ్యాంగ హక్కు అని తెలిపారు. అయితే చంద్రబాబు  జన్మభూమి కమిటీలను ఏర్పాటు చేసి అర్హులను పక్కనపెట్టి అనర్హులకు లబ్ధి చేకూర్చుతున్నారని విమర్శించారు. దీనికి ఆయన సమాధానం చెప్పాల్సిన బాధ్యత ఉందన్నారు. ఎమ్మెల్సీ పదవి కోసం రూ.కోట్లు ఖర్చు చేసి ఓటుకు నోటు కేసులో పట్టుబడ్డారని తెలిపారు. అలాగే రాష్ట్రంలో వరుసగా అనేక చోట్ల దళితులపై దాడులు జరిగాయని పేర్కొన్నారు. తూర్పుగోదావరి జిల్లా అమలాపురం నియోజకవర్గంలోని జానకి పేట గ్రామంలో చనిపోయిన ఆవు చర్మాన్ని వలిచారని టీడీపీ నేతలు దళితులను చెట్టుకు కట్టేసి కొట్టారన్నారు.  తాజాగా కర్నూలు జిల్లా రుద్రవరం మండలం నక్కలదిన్నెలో పారిశుద్ధ్య పనులు చేయలేదని గ్రామ బహిష్కరణ చేశారన్నారు. ఇంతటి నీచమైన చర్యలకు పాల్పడినా ప్రభుత్వం మాత్రం కేసులు నమోదు చేయలేదన్నారు.

గుంతకల్లు టౌన్‌ : భారత రాజ్యాంగ నిర్మాత, భారత రత్న డాక్టర్‌ బీఆర్‌.అంబేడ్కర్‌ పోరాట స్పూర్తితో  ఏపీకి ప్రత్యేక హోదా సాధించి తీరుతామని వైఎస్సార్‌సీపీ నియోజకవర్గం సమన్వయకర్త వై.వెంకటరామిరెడ్డి అన్నారు. ఏపీకి హో దాను కాంక్షిస్తూ  వైఎస్సార్‌సీపీ నాయకులు చేపట్టిన రిలే నిరాహారదీక్షలు శనివారానికి 8వ రోజుకు చేరుకున్నాయి.   మండలంలోని పాతకొత్తచెరువు, సంగాల, దోసలుడికి గ్రామాలకు చెందిన పార్టీ ముఖ్యనాయకులు శివశంకర్, సంజప్ప, శివరామిరెడ్డి, సుధీర్, సుంకప్ప, కుమార్‌స్వామి, ఎంపిటీసీ మల్లికార్జున, రంగన్న, మోహన్, వై.నగేష్, కుబేంద్ర, సుధాకర్, బ్రహ్మయ్య, జనార్ధన్, రంగస్వామి, ఎ.మల్లికార్జున, లక్ష్మీనారాయణ, వై.నాగప్ప, సుంకన్న, లాల్‌రెడ్డి, నెట్టికంటయ్య, ఎర్రిస్వామి, శ్రీనివాసులు దీక్షలో కూర్చున్నారు. దీక్షా శిబిరాన్ని సందర్శించిన వెంకటరామిరెడ్డి వారికి సంఘీభావం తెలిపారు.

డోన్‌ : కేంద్ర ప్రభుత్వం పార్లమెంట్‌ సాక్షిగా ఇచ్చిన హామీలు విస్మరించి ప్రజాస్వామ్యాన్ని మంటగలిపిందని వైఎస్సార్‌సీపీ శ్రేణులు శనివారం బీఆర్‌ అంబేడ్కర్‌ విగ్రహానికి విన్నవించారు. పీఏసీ చైర్మన్‌ బుగ్గన రాజేంద్రనాథ్‌రెడ్డి స్వగృహం నుంచి ర్యాలీగా బయల్దేరి పోలీసుస్టేషన్‌ సమీపంలోని అంబేడ్కర్‌ విగ్రహానికి పూలమాల వేసి నివాళులర్పించారు. ఎస్టీయూ రాష్ట్రమాజీ అధ్యక్షుడు షన్మూర్తి ఆధ్వర్యంలో ఉపాధ్యాయులు అంబేడ్కర్‌ విగ్రహానికి వినతిపత్రం అందజేశారు.  అఖిలపక్ష నాయకుల సమావేశం...  ఏపీ ప్రత్యేకహోదా సాధన సమితీ ఆధ్వర్యంలో సోమవారం నిర్వహించే రాష్ట్రబంద్‌ను విజయవంతం చేయాలని అఖిలపక్షపార్టీ నేతలు ప్రజలను కోరారు. స్థానిక ఎన్‌జీవోస్‌ హోంలో సీపీఐ నియోజకవర్గ కార్యదర్శి రంగనాయుడు ఆధ్వర్యంలో అఖిలపక్ష నేతల సమావేశం జరిగింది. సమావేశంలో వైఎస్సార్‌సీపీ నాయకులు రఫీ, శీను, ఏఐటీయూసీ జిల్లా అధ్యక్షుడు సుంకయ్య, కాంగ్రెస్‌ నేతలు ఓంప్రకాశ్, రవి, సీపీఐ నేతలు నక్కిశ్రీకాంత్, మోటారాముడు, శివప్రసాద్, సీపీఎం నాయకులు మద్దయ్య, రామాంజనేయులు, శివరాం, మహిళా సమాఖ్య నాయకురాల్లు సుగుణమ్మ, రహమ్మద్‌ బీ, మణి, జులేఖ, వెంకటలక్ష్మి తదితరులు పాల్గొన్నారు.

మంత్రాలయం రూరల్‌ : రాష్ట్రానికి ప్రత్యేక హోదా వైఎస్సార్‌సీపీతోనే సాధ్యమని పార్టీ మండల అధ్యక్షుడు జి.భీమిరెడ్డి అన్నారు. హోదా సాధనకు ఆమరణ నిరాహార దీక్ష చేస్తున్న ఎంపీలకు మద్దతుగా చేపట్టిన రిలే నిరాహార దీక్షలు ఏడో రోజు శనివారం కొనసాగాయి. శనివారం నాటి దీక్షలో మంత్రాలయం మండలం సూగూరు గ్రామానికి చెందిన దాసు, హనుమంతు, లక్ష్మయ్య, గోపీనాథ్, సత్తిరెడ్డి, మునెప్ప, నాగరాజు, వెంకోబా, సురేష్, వీరనాగుడు, అయ్పప్ప, రామాంజినేయులు, రామయ్య, తిమ్మాపురం గ్రామానికి చెందిన రాజుతో పాటు మరి కొంత మంది కార్యకర్తలు కూర్చున్నారు. ముందుగా రాఘవేంద్రసర్కిల్‌ నుంచి ఆర్టీసీ బస్టాండ్‌ వరకు ర్యాలీగా వెళ్లి అక్కడ అంబేడ్కర్‌ విగ్రహనికి పూలమాల వేసి వినతిపత్రం అందజేశారు. అనంతరం రాఘవేంద్రసర్కిల్‌లోని వైఎస్సార్‌ విగ్రహానికి పూలమాల వేసి నివాళులర్పించి శిబిరం చేరుకొని దీక్షపరులకు సంఘీభావం ప్రకటించారు. ఆయన మాట్లాడుతూ మొదటి నుంచి హోదా కోసం పోరాడుతున్న ఏకైక పార్టీ తమదేనన్నారు. సాయంత్రం ఉద్యమకారులకు నిమ్మరసం ఇచ్చి దీక్ష విరమింపజేశారు. కార్యక్రమంలో ఎమ్మెల్యే పీఏ వెంకట్రామిరెడ్డి, సర్పంచ్‌ టి.భీమయ్య, నాయకులు అశోక్‌రెడ్డి, జయరాము, ప్రహ్లాదయ్య శెట్టి, బద్రినాథ్‌శెట్టి, దామోదర్‌ శెట్టి, వెంకటేష్‌ శెట్టి, మారెప్ప ఉన్నారు.

సాక్షి, బెంగళూరు: తీవ్ర అనారోగ్యంతో ఆస్పత్రిలో చేరిన బహుభాష సీనియర్‌ నటి జయంతి శుక్రవారం ఆస్పత్రి నుంచి డిశ్చార్జి అయ్యారు. ఆమె పూర్తిగా కోలుకోవడంతో వైద్యులు ఆమెను డిశ్చార్జి చేశారు. ప్రస్తుతం జయంతికి ఎలాంటి ప్రమాదం లేదని, ఆమె పూర్తిగా కోలుకున్నారని ఆస్పత్రి వైద్యులు తెలిపారు. గతనెలలో శ్వాస సంబంధిత వ్యాధితో ఇబ్బంది పడుతూ నటి జయంతి నగరంలోని విక్రమ్‌ ఆస్పత్రిలో చేరారు. ఆమె పరిస్థితి కాస్తా సీరియస్‌గా ఉండడంతో ఐసీయూలో ఉంచి వైద్యులు జయంతికి చికిత్సలు అందించారు. 12 రోజులుగా ఆమె విక్రమ్‌ ఆస్పత్రిలో చికిత్స తీసుకున్నారు. ఈ క్రమంలో వైద్యుల చికిత్సకు జయంతి బాగా స్పందించి త్వరగా కోలుకున్నారు. దీంతో ఆమెను విక్రమ్‌ ఆస్పత్రి వైద్యులు శుక్రవారం డిశ్చార్జి చేశారు. ఈ  సందర్భంగా ఆమె మీడియాతో మాట్లాడుతూ... తాను ప్రస్తుతం పూర్తి ఆరోగ్యంగా ఉన్నట్లు, విక్రమ్‌ ఆస్పత్రి వైద్యులు తనను చాలా చక్కగా చూసుకున్నారని చెప్పారు. తన ఆరోగ్యం కోసం ప్రార్థించిన ప్రతిఒక్కరికి ఆమె కృతజ్ఞతలు తెలిపారు. తన ఆరోగ్యంపై ఇతర భాషల్లో ఏవేవో అబద్ధ వార్తలు ప్రచురించారని, ప్రసారం చేశారని.. కానీ కన్నడ మీడియా మాత్రం సంయమనంతో పాటు జవాబుదారిగా వ్యవహరించి ఎలాంటి అవాస్తవాలను ప్రచారం, ప్రసారం చేయలేదని పేర్కొన్నారు. కన్నడ మీడియాకు తన ధన్యవాదాలని తెలిపారు.

సాక్షి, బెంగళూరు:కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రి సిద్ధరామయ్య గురువారం సీనియర్‌ నటి జయంతిని పరామర్శించారు. శ్వాసకోస సంబంధిత వ్యాధితో ఇబ్బంది పడుతూ కొద్ది రోజుల క్రితం నగరంలోని విక్రమ్‌ ఆస్పత్రిలో చేరిన ఆమె ప్రస్తుతం కోలుకుంటున్నారు. ఈ క్రమంలో గురువారం ముఖ్యమంత్రి సిద్ధరామయ్య  ఆస్పత్రికి చేరుకుని నటి జయంతిని పరామర్శించారు. ఆమెతో చాలాసేపు ముచ్చటించారు. ఆమె ఆరోగ్య పరిస్థితిని గురించి వైద్యులను వివరాలు అడిగి తెలుసుకున్నారు. ఆమెను పరామర్శించిన అనంతరం సీఎం మైసూరు  బయలుదేరారు. ప్రస్తుతం ఆమె కోలుకుంటున్నట్లు, త్వరలో వెంటిలేటర్‌కు తీసివేస్తామని ఆస్పత్రి వైద్యుడు డాక్టర్‌ కేఎస్‌ సతీష్‌ మీడియాకు తెలిపారు.  

యశవంతపుర (బెంగళూరు): బహుభాషా నటి జయంతి ఆరోగ్యం నిలకడగా ఉందని ఆమెకు చికిత్స అందిస్తున్న విక్రం ఆస్పత్రి వైద్యులు సతీశ్, విజయ చెప్పారు. ఆమె ఆరోగ్యంపై వస్తున్న వదంతులు నమ్మవద్దని కోరారు. వారు బుధవారం జయంతి తనయుడు కృష్ణకుమార్‌తో కలిసి మీడియాతో మాట్లాడారు. ఒకటి, రెండు రోజుల్లో వెంటిలేటర్‌ తొలగించి ఆమెను సాధారణ వార్డుకు బదిలీ చేస్తామని తెలిపారు.  

సాక్షి, బెంగళూరు : అనారోగ్యం కారణంగా ఆస్పత్రిలో చికిత్స పొందుతున్న సీనియర్‌ నటి జయంతి క్రమంగా కోలుకుంటున్నారని, సోషల్‌ మీడియాలో వస్తున్న వదంతులను ఎవరూ నమ్మద్దని ఆమె కుమారుడు కృష్ణకుమార్‌ తెలిపారు. మంగళవారం సాయంత్రం జయంతి చికిత్స పొందుతున్న విక్రమ్‌ హాస్పిటల్‌ వద్ద ఆయన మీడియాతో మాట్లాడుతూ... సోషల్‌ మీడియాలో జయంతి మరణించినట్లు వస్తున్న వార్తల్లో నిజం లేదని, ఈ వార్తలను ఎవరు నమ్మవద్దని అన్నారు. అయితే ఆమె మరణించినట్లు కొన్ని టీవీ చానెళ్లలో వార్తలు వచ్చాయి. వాటిని ఆయన తోసిపుచ్చారు. దీంతో ఆమె ఆరోగ్యంపై గందరగోళం నెలకొంది. 1949 జనవరి 6న శ్రీకాళహస్తిలో జన్మించిన జయంతి, దక్షిణాది భాషలన్నింటితో పాటు హిందీలోను కలిపి 500 చిత్రాలకు పైగా నటించారు.

దశాబ్ధాల పాటు వెండితెర మీద ఎన్నో అద్భుతపాత్రల్లో నటించిన మెప్పించిన అలనాటి నటి జయంతి తీవ్ర అస్వస్థతకు లోనయ్యారు. బెంగళూరులో ఉంటున్న ఆమె కొంత కాలంగా ఆరోగ్య సమస్యలతో ఇబ్బంది పడుతున్నారు. ఇటీవల పరిస్థితి విషమించడంతో బంధువులు బెంగళూరులోని సిటీ ఆసుపత్రికి తరలించారు. అక్కడ పూర్తి చికిత్సకు తగిన ఏర్పాట్లు లేకపోవటంతో వైధ్యుల సూచన మేరకు విక్రమ్‌ హాస్పిటల్‌ లో జాయిన్‌ చేశారు. ప్రస్తుతం జయంతికి ఐసీయూలో ఉంచి చికిత్స అందిస్తున్నారు.ఆమె ఆరోగ్య పరిస్థితి ఆందోళనకరంగానే ఉన్నట్టుగా తెలుస్తోంది. ఆమె ఆస్తమా, శ్వాసకోశ సమస్యలతో బాధపడుతున్నారు. 1949 జనవరి 6న శ్రీకాళహస్తిలో జన్మించిన జయంతి, దక్షిణాది భాషలన్నింటితో పాటు హిందీలోను కలిపి 500 చిత్రాలకు పైగా నటించారు.

అదొక మారుమూల గిరిజన ప్రాంతం. అరకొరా వసతులు ఉండే ఈ ప్రాంతంలో అమ్మాయిల పరిస్థితి మరీ దారుణం. చిన్న వయసులోనే పెళ్లిళ్లు చేయడం అక్కడ అనాదిగా వస్తున్న ఆచారం. చదువు, పుస్తకాలు ఇవేమీ వారికి తెలియవు. కానీ బురుడ జయంతి మాత్రం ఇలాంటి అననుకూల పరిస్థితులన్నింటినీ అధిగమించింది.అతికష్టంమీద గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తిచేసింది. కేవలం గ్రాడ్యుయేషన్‌తోనే ఆగిపోలేదు. జర్నలిజాన్ని తన వృత్తిగా ఎంచుకుని, తనలాంటి తనలాగే మరో పది మంది ఆడపిల్లలకు స్ఫూర్తిగా నిలిచింది. ఒడిశాలోని అత్యంత నక్సల్‌ ప్రభావిత ప్రాంతమైన మల్కన్‌గిరి గిరిజన సమాజంలో తొలి మహిళా జర్నలిస్టుగా అందరి మన్ననలు పొందుతోంది. తన గిరిజన సమాజంలో మార్పు కోసం కలంతో పోరాటం చేస్తోంది. ఇంట్లో తొమ్మిదో అమ్మాయి! పది మంది అక్కాచెల్లెళ్లలో జయంతి తొమ్మిదో అమ్మాయి. గిరిజన కోయ తెగలో అసలు అక్షరాస్యతే తక్కువ. అమ్మాయిలు బడికి వెళ్లడమే అరుదు. ఇక  చదువుకోవడానికి  సదుపాయాలు సంగతి సరేసరి.  కానీ జయంతి తండ్రి ఎన్నో కష్టాలకోర్చి పిల్లల్ని చదివించారు. జయంతి పట్టుదలగా గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తి చేసింది. కానీ ఆమె లక్ష్యం కేవలం గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తి చేయడం కాదు. జర్నలిస్టు కావాలని కలలు కంది. తద్వారా తన కుటుంబానికి అండగా ఉండటంతోపాటూ, వెనకబడి వున్న తన గిరిజన సమాజంలో మార్పు తీసుకురావాలని భావించింది. పట్టు పట్టి కలం పట్టింది జర్నలిస్టు కావాలన్న తన కలను సాకారం చేసుకోవటానికి ఎన్నో కష్టాలు పడింది జయంతి. ఒడిశా సెంట్రల్‌ యూనివర్సిటీలో సీటు వచ్చింది కానీ, ఇంటికి 150 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న యూనివర్సిటీకి వెళ్లాలంటే కష్టంతో కూడుకున్న వ్యవహారం. హాస్టల్‌లో ఉండి చదువుకునే ఆర్థికస్తోమతా లేదు. ఆ సమయంలో, తన స్నేహితురాలు ఆమెకు అండగా నిలిచింది. తన బంధువు ఇంట్లో ఉండి చదువుకునేలా అవకాశం కల్పించింది. అలా జయంతి జర్నలిజం కోర్సు పూర్తి చేసింది. చదువు అయిపోగానే ఇంటర్న్‌షిప్‌ కోసం జయంతి భువనేశ్వర్‌ వెళ్లాల్సి వచ్చింది. మళ్లీ ఆర్థిక ఇబ్బందులు. ఆమె ప్రతిభను, ఉత్సాహాన్ని, తాపత్రయాన్ని గమనించిన సినీ నిర్మాత బిరేన్‌ దాస్, జయంతికి గైడెన్స్‌ ఇచ్చారు. జర్నలిజంలోనూ లింగ వివక్ష ఇంటర్న్‌షిప్‌ పూర్తిచేసి, ప్రధాన మీడియాలోకి ప్రవేశించింది జయంతి. ప్రస్తుతం ‘కళింగ’ టీవీలో పనిచేస్తోంది. తన గిరిజన కమ్యూనిటీ మల్కన్‌గిరిలోనే రిపోర్టర్‌గా బాధ్యతలు నిర్వహిస్తోంది. జయంతి కల నెరవేరినప్పటికీ, నక్సల్‌ ప్రభావిత ప్రాంతమైన మల్కన్‌గిరిలో కేవలం ఒకే ఒక్క మహిళ రిపోర్టింగ్‌ చేయడం ఆమెకు సవాల్‌గానే మారింది. అక్కడ కూడా లింగ వివక్ష ఎదురైంది. తన పురుష సహోద్యోగులు జయంతిని వెనక్కి లాగడానికి, భయపెట్టడానికి ఎన్నో పథకాలు వేసేవారు. ప్రతి అడుగును తను సవాల్‌గా తీసుకునేది. పురుష జర్నలిస్ట్‌లకు పోటీగా రాణించడం ప్రారంభించింది. పోలీసుల వేధింపులు వీటన్నింటికీ మించి ఆమెకెదురైన మరో పెద్ద సవాల్‌ పోలీసు వేధింపులు! ఒక కోయ తెగకు చెందిన అమ్మాయి విద్యాధికురాలిగా ఉండటం, ఆంగ్లంలో అనర్గళంగా మాట్లాడటంతో పోలీసులు ఆమెపై మావోయిస్టు ముద్ర వేశారు. ఈ క్రమంలో పలురకాల వేధింపులు ఆమెకు తప్పలేదు.ఆ వేధింపులను కూడా జయంతి ధైర్యంగా ఎదుర్కొంది. ఎక్కడా కూడా తాను తలొగ్గలేదు. జయంతి సాహసానికి పోలీసులు సైతం వెనుకంజ వేయాల్సి వచ్చింది. జయంతి కేవలం జర్నలిస్టుగా మాత్రమే కాక, గిరిజన సమాజంలోని బాలికలు చదువుకునేందుకు ఒక ఎన్జీవో సైతం నిర్వహిస్తోంది. ప్రధాన మీడియాలో పెద్ద పెద్ద అవకాశాలే ఆమె ముందు వచ్చి వాలినప్పటికీ, తాను మాత్రం తన గిరిజన కమ్యూనిటీలోనే సేవలందిస్తోంది. ఒకవేళ తను కనుక ఇక్కడ పనిచేయకపోతే, తన చదువుకు సార్థకమే లేదని అంటోంది జయంతి.  – కొటేరు శ్రావణి, ‘సాక్షి’ వెబ్‌ 

ప్రపంచంలో లక్షాధికారులు చాలామందే ఉంటారు. లక్షల సంపద పోగేసుకున్న వారు కాదు, చెక్కుచెదరని లక్ష్యశుద్ధి ఉన్నవారు మాత్రమే ప్రజలకు మార్గదర్శకులు కాగలరు. అలాంటి వారే లక్ష్యాధికారులు అవుతారు. ప్రజల మీద అపారమైన ప్రేమతో, పీడన నుంచి, దోపిడీ నుంచి ప్రజలను విముక్తం చేయాలనే ఉన్నత లక్ష్యంతో పోరాటం సాగించిన ధీరోదాత్తులు మాత్రమే చరిత్రలో వీరులుగా నిలిచిపోతారు. అలాంటి వీరులనే ప్రజలు మనస్ఫూర్తిగా మననం చేసుకుంటారు. ఛత్రపతి శివాజీ జయంతి (ఫిబ్రవరి 19) సందర్భంగా కొందరు వీరుల గురించి సంక్షిప్తంగా... ఛత్రపతి శివాజీ మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని నెలకొల్పిన మహావీరుడు ఛత్రపతి శివాజీ. శివాజీ తండ్రి షాహాజీ ఒక సేనాని. బీజాపూర్‌ రాజ్యంలోని కొన్ని జాగీర్లపై ఆయనకు ఆధిపత్యం ఉండేది. తల్లి జిజియాబాయి చిన్నప్పుడు శివాజీకి రామాయణ, మహాభారత కథలు, వీరుల గాథలు చెప్పేది. శివాజీపై తల్లి ప్రభావం ఎక్కువగా ఉండేది. సుల్తానుల పాలన నుంచి మరాఠా ప్రజలను విముక్తం చేయాలనే లక్ష్యంతో పోరాటం సాగించి, స్వతంత్ర మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని స్థాపించాడు. మరాఠాలను ఏకం చేసి బీజాపూర్‌ సుల్తాను అదిల్‌షాహీ సేనలతో పలుమార్లు యుద్ధాలు చేశాడు. బీజాపూర్‌ రాజ్యంలోని భూభాగాన్ని చాలావరకు కైవసం చేసుకుని, 1674లో స్వతంత్ర రాజ్యాన్ని ఏర్పాటు చేసుకున్నాడు. మరాఠా రాజ్యానికి మొఘల్‌ల నుంచి ముప్పు ఉండటంతో  ఔరంగజేబు హయాంలోని మొఘల్‌ సేనలతో కడవరకు పోరాటం సాగిస్తూనే వచ్చాడు. మహారాణా ప్రతాప్‌ ఉత్తర భారతదేశంలోని చాలా భాగం బలమైన మొఘల్‌ సామ్రాజ్యం పరిధిలో ఉన్న కాలంలో మేవార్‌ రాజ్యాన్ని ఏలిన రాజపుత్రుడు మహారాణా ప్రతాప్‌. మొఘల్‌ చక్రవర్తి అక్బర్‌ను ఎదిరించిన ఏకైక వీరుడు. అప్పట్లో గుజరాత్‌ ప్రాంతం మొఘల్‌ సామ్రాజ్యం పరిధిలో ఉండేది. మేవార్‌ మీదుగా గుజరాత్‌కు దగ్గరి రహదారిని ఏర్పాటు చేసుకోవాలనే ఉద్దేశంతో ఆ ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకోవడానికి అక్బర్‌ చక్రవర్తి చాలా ప్రయత్నాలే చేశాడు. అక్బర్‌ సేనలు మేవార్‌ తూర్పు భూభాగాన్ని కొంతవరకు ఆక్రమించుకున్నా, దుర్గమారణ్యాలతో నిండిన పడమటి ప్రాంతాన్ని మాత్రం ఆక్రమించుకోలేకపోయాయి. రాణి దుర్గావతి సామ్రాజ్య విస్తరణ కాంక్షతో దురాక్రమణకు తెగబడ్డ మొఘల్‌ సేనలను తరిమికొట్టిన వీరవనిత రాణి దుర్గావతి. చందేల్‌ యువరాణి అయిన దుర్గావతి గోండు రాకుమారుడు దల్‌పత్‌షాను పెళ్లాడింది. కొంత కాలానికి వారికి కొడుకు వీర్‌ నారాయణ్‌ పుట్టాడు. తర్వాత ఐదేళ్లకే దల్‌పత్‌షా మరణించడంతో దుర్గావతి రాజ్యభారాన్ని స్వీకరించింది. మాల్వా రాజు బాజ్‌ బహదూర్‌ గోండు రాజ్యంపై యుద్ధానికి దిగి దుర్గావతి సేనల చేతిలో చావు తప్పి కన్ను లొట్టపోయిన రీతిలో బయటపడ్డాడు. ఆ తర్వాత మొఘల్‌ సేనలు బాజ్‌ బహదూర్‌ను ఓడించడంతో మాల్వా రాజ్యం మొఘల్‌ అధీనంలోకి వచ్చింది. మాల్వా సరిహద్దుల్లోనే ఉన్న గోండు రాజ్యాన్ని ఆక్రమించుకునేందుకు మొఘల్‌ సేనలు దండెత్తినప్పుడు రాణి దుర్గావతి యుద్ధరంగంలోకి దిగి, ఒక దశలో వారిని తరిమి కొట్టింది. మొక్కవోని ధైర్యంతో పోరాటం కొనసాగించింది. చివరకు ఓటమి అనివార్యమవడంతో యుద్ధరంగంలోనే కత్తితో పొడుచుకుని ఆత్మాహుతి చేసుకుంది. రాణి చెన్నమ్మ సిపాయిల తిరుగుబాటుకు ముందే బ్రిటిష్‌ వారిని ఎదిరించిన వీర వనిత కిట్టూరు రాణి చెన్నమ్మ. తన సొంత రాజ్యానికి రాణి అయింది. దేశాయ్‌ వంశానికి చెందిన రాజా మల్లసర్జను పెళ్లాడింది. చిన్నప్పటి నుంచే యుద్ధ విద్యల్లో శిక్షణ పొందింది. రాజా మల్లసర్జ, రాణి చెన్నమ్మ దంపతులకు ఒక కొడుకు పుట్టి చనిపోవడంతో శివలింగప్ప అనే బాలుడిని దత్తత తీసుకుని, అతడిని సింహాసనానికి వారసుడిగా ప్రకటించింది. శివలింగప్ప రాజ్యాధికారం చేపట్టడానికి వీల్లేదంటూ అప్పటి బ్రిటిష్‌ ఈస్టిండియా కంపెనీ అభ్యంతరపెడుతూ జారీ చేసిన ఆదేశాలను చెన్నమ్మ పట్టించుకోలేదు. ఆగ్రహించిన బ్రిటిష్‌ బలగాలు కిట్టూరు ఖజానాను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి దాడికి తెగబడ్డాయి. రాణి చెన్నమ్మ వీరోచితంగా బ్రిటిష్‌ సేనలను ఎదిరించింది. తొలి విడత పోరులో బ్రిటిష్‌ సేనలు భారీనష్టాన్ని చవిచూశాయి. యుద్ధంలో బ్రిటిష్‌ కలెక్టర్, రాజకీయ ప్రతినిధి సెయింట్‌ జాన్‌ థాకరే మరణించాడు.రెండో విడత పోరులో సబ్‌కలెక్టర్‌ మన్రో మరణించాడు. రాణి చెన్నమ్మ వీరోచిత పోరాటం సాగించినప్పటికీ, బ్రిటిష్‌ బలగాలు ఆమెను పట్టి బంధించి, కోటలోనే బందీ చేశాయి. ఆమె ఆ కోటలోనే ప్రాణాలు విడిచింది. రాణి లక్ష్మీబాయి 1857 నాటి మొదటి స్వాతంత్య్ర సమరంలో  బ్రిటిష్‌ సేనలను ఎదిరించిన వీరనారి ఝాన్సీ రాణి లక్ష్మీబాయి. ఆమె అసలు పేరు మణికర్ణిక. వారణాసిలో పుట్టింది. ఝాన్సీ రాజు గంగాధరరావును పెళ్లాడటంతో అప్పటి సంప్రదాయం ప్రకారం లక్ష్మీబాయిగా పేరు మార్చుకుంది. పెళ్లయిన పదకొండేళ్లకే భర్త మరణించడంతో రాజ్యభారం స్వీకరించింది. అప్పటికి దత్తపుత్రుడు ఇంకా పసివాడే. లక్ష్మీబాయి భర్త మరణం తర్వాత నాటి బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం రాణి అధికారాన్ని గుర్తించ నిరాకరించింది. ఝాన్సీ రాజ్యాన్ని ఆక్రమించుకోవడానికి సేనలను పంపింది. వీరోచిత పోరాటం సాగించిన లక్ష్మీబాయి దత్తపుత్రుడితో సహా కోటను వీడి రాణి మహల్‌కు చేరుకుంది. అక్కడకు వచ్చిన బ్రిటిష్‌ దూతతో ఝాన్సీని వదులుకునే ప్రసక్తే లేదని తెగేసి చెప్పింది. బ్రిటిష్‌ సేనలతో జరిగిన యుద్ధంలో పోరాడుతూ వీరమరణం పొందింది. వేలు నాచియార్‌ బ్రిటిష్‌ వారిని యుద్ధరంగంలో ఎదిరించడమే కాదు, వారిపై విజయం కూడా సాధించిన తొలి వీరనారి వేలు నాచియార్‌. ఆమె రామ నాథపురం యువరాణి. శివగంగై రాజు ముత్తువడుగణతపెరియ ఉదయదేవర్‌ను పెళ్లాడింది. వారికి వెల్లాచ్చి అనే కుమార్తె కలిగింది. ఆర్కాట్‌ నవాబు సేనలు, బ్రిటిష్‌ సేనలతో జరిగిన యుద్ధంలో నాచియార్‌ భర్త ఉదయదేవర్‌ వీరమరణం చెందాడు. భర్త మరణంతో నాచియార్‌ తన కుమార్తెను తీసుకుని కోట వదిలి దిండిగల్‌ చేరుకుని, అక్కడే ఎనిమిదేళ్లు అజ్ఞాతంలో గడిపింది. అజ్ఞాతంలో ఉంటూనే సైనిక శక్తిని పోగు చేసుకుంది. దిండిగల్‌ పాలకుడు గోపాల నాయకర్, హైదర్‌ అలీల సైనిక సహకారంతో 1780లో బ్రిటిష్‌ వారిపై యుద్ధానికి దిగింది. వేలు నాచియార్‌కు విశ్వసనీయురాలైన కుయిలి బ్రిటిష్‌ ఆయుధాగారంపై ఆత్మాహుతి దాడికి పాల్పడటంతో బ్రిటిష్‌ బలగాలు బెంబేలెత్తిపోయాయి. యుద్ధంలో గెలుపొందిన వేలు నాచియార్‌ తిరిగి తన రాజ్యాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంది. నాచియార్‌ తర్వాత ఆమె కుమార్తె వెల్లాచ్చి శివగంగై రాజ్య బాధ్యతలు చేపట్టింది. కన్నెగంటి హనుమంతు ‘నీరు పెట్టావా, నారు వేశావా, కోత కోశావా, కుప్ప నూర్చావా... ఎందుకు కట్టాలిరా శిస్తు?’ అంటూ బ్రిటిష్‌ వారి దాష్టీకాలపై గర్జించిన తెలుగు వీరుడు కన్నెగంటి హనుమంతు. బ్రిటిష్‌ పాలకులు ప్రజల ముక్కుపిండి అన్యాయంగా పన్నులు వసూలు చేయడానికి వ్యతిరేకంగా తిరగబడ్డ కన్నెగంటి హనుమంతు పల్నాడు ప్రాంతంలోని మించాలపాడు గ్రామంలో పుట్టాడు. జనాన్ని కూడగట్టుకుని బ్రిటిష్‌ వారిపై తిరగబడ్డ హనుమంతు పోలీసుల తూటాలకు నేలకొరిగాడు. హనుమంతు మరణంతో వెల్లువెత్తిన ప్రజాగ్రహం పల్నాడు తిరుగుబాటుకు దారితీసింది. తిరోత్‌ సింగ్‌ బ్రిటిష్‌ వారిపై తొలి స్వాతంత్య్ర పోరాటానికి ముందే వారిని ఎదిరించిన గిరిజన నాయకుడు తిరోత్‌ సింగ్‌. బ్రహ్మపుత్ర లోయ ప్రాంతంలో ఖాసీ తెగకు చెందిన తిరోత్‌ సింగ్‌ తన ప్రాంత ప్రజల హక్కుల కోసం బ్రిటిష్‌ వారిపై పోరు సాగించాడు. బ్రిటిష్‌ వారు తుపాకులు, ఫిరంగులతో యుద్ధానికి దిగితే, తిరోత్‌ సింగ్‌ నాయకత్వంలో ఖాసీలు సంప్రదాయ ఆయుధాలతోనే వారిని ఎదిరించారు. తూటా గాయాలకు గురైన తిరోత్‌ సింగ్‌ ఒక గుహలో తలదాచుకున్నాడు. ఒక నమ్మకద్రోహి కారణంగా బ్రిటిష్‌ వారికి బందీగా చిక్కాడు. అతడిని ఢాకాకు తరలించగా, అక్కడే 1835 జూలై 17న కన్నుమూశాడు. బిర్సా ముండా బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వాన్ని గడగడలాడించిన గిరిజన యోధుడు బిర్సా ముండా. ‘అబువా రాజ్‌ సెతెర్‌ జానా, మహారాణి రాజ్‌ తుండు జానా’ (ఇప్పుడిక మన రాజ్యం రావాల్సిందే... మహారాణి రాజ్యం అంతం కావాల్సిందే) నినాదంతో గిరిజనులను ఏకతాటిపైకి తెచ్చి, తిరుగుబాటుకు నాయకత్వం వహించాడు. చక్రధర్‌పూర్‌ సమీపంలోని అడవిలో నిద్రిస్తున్న సమయంలో బ్రిటిష్‌ బలగాలు బిర్సా ముండాను నిర్బంధంలోకి తీసుకుని, రాంచీ జైలుకు తరలించాయి. అక్కడే అతడు 1900 జూన్‌ 9న అనుమానాస్పదంగా మరణించాడు. ఖుదీరామ్‌ బోస్‌ స్వాతంత్య్ర సంగ్రామంలో భాగంగా జరిగిన సాయుధ పోరాటంలో పాల్గొన్న అతి పిన్న వయస్కుడు ఖుదీరామ్‌ బోస్‌. బెంగాల్‌ ప్రెసిడెన్సీ చీఫ్‌ మేజిస్ట్రేట్‌ డగ్లస్‌ కింగ్స్‌ఫోర్డ్‌ను హతమార్చడానికి ముజఫర్‌పూర్‌లో చేసిన ప్రయత్నం కూడా విఫలం కావడంతో కాలిబాటన తప్పించుకుని పారిపోతూ వైని స్టేషన్‌ వద్ద పోలీసులకు చిక్కాడు. అతడి వద్ద రెండు రివాల్వర్లు, తూటాలు బయటపడ్డాయి. బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం అతడికి ఉరిశిక్ష విధించింది. అప్పటికి అతడి వయసు పద్దెనిమిదేళ్లు మాత్రమే. అల్లూరి సీతారామరాజు బ్రిటిష్‌ వారిని ఎదిరించిన మన్యం వీరుడు అల్లూరి సీతారామరాజు. గిరిజనుల హక్కుల కోసం ఆయన సాగించిన పోరాటం అప్పటి బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వానికి కంటి మీద కునుకు లేకుండా చేసింది. స్వాతంత్య్రం సాధించడానికి సాయుధ పోరాటమే మార్గమని నమ్మి, కడవరకు పోరాటం సాగించాడు. గిరిజనులను ఏకం చేసి, వారిని పోరుబాట పట్టించాడు. అప్పటి స్పెషల్‌ కమిషనర్‌ రూథర్‌ఫర్డ్‌ ఆధ్వర్యంలో బ్రిటిష్‌ బలగాలు సీతారామరాజు ఆచూకీ కోసం మన్యం ప్రజలను నానా హింసలు పెట్టారు. చివరకు ఏటి ఒడ్డున స్నానం చేస్తుండగా పోలీసులు చుట్టుముట్టి ఆయనను నిర్బంధించారు. తర్వాత ఎలాంటి విచారణ లేకుండా చెట్టుకు కట్టేసి కాల్చి చంపారు. బేగమ్‌ హజ్రత్‌ మహల్‌ సిపాయిల తిరుగుబాటు కాలంలో బ్రిటిష్‌ వారిని ఎదిరించిన వీరనారీమణులలో ఒకరు బేగమ్‌ హజ్రత్‌ మహల్‌. బ్రిటిష్‌ సేనలు 1856లో అవ«ద్‌ రాజ్యాన్ని ఆక్రమించుకోవడంతో రాజు వజీద్‌ అలీ షా కలకత్తాకు చేరుకుని, అక్కడ ప్రవాస జీవితం గడపసాగాడు. అయితే, రాణి హజ్రత్‌ మహల్‌ రాజ్యభారాన్ని తన చేతుల్లోకి తీసుకుని, బ్రిటిష్‌ బలగాలను తిప్పికొట్టి, తన కొడుకు బిర్జిస్‌ ఖద్రాను అవ«ద్‌ పాలకుడిగా ప్రకటించింది. కొంతకాలానికి బ్రిటిష్‌ సేనలు మరిన్ని బలగాలతో విరుచుకుపడి అవ«ద్‌ను ఆక్రమించుకోవడంతో హజ్రత్‌ మహల్‌ నేపాల్‌లో ఆశ్రయం పొంది, శేషజీవితాన్ని అక్కడే ముగించింది. తిరుపూర్‌ కుమరన్‌ అహింసా మార్గంలో బ్రిటిష్‌ వారిపై స్వాతంత్య్ర ఉద్యమాన్ని సాగించి ప్రాణాలు కోల్పోయిన అమరవీరుడు తిరుపూర్‌ కుమరన్‌. మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీలోని చెన్నిమలైకి చెందిన కుమరన్‌ దేశబంధు యువజన సంఘాన్ని స్థాపించి యువకులందరినీ ఏకం చేసి బ్రిటిష్‌ పాలనకు వ్యతిరేకంగా ఉద్యమం సాగించాడు. ఒకసారి తిరుపూర్‌లోని నొయ్యల్‌ నదీ తీరంలో జాతీయ జెండాను చేత పట్టుకుని నిరసన ప్రదర్శన చేస్తుండగా, బ్రిటిష్‌ పోలీసులు లాఠీలతో విరుచుకుపడ్డారు. తీవ్ర గాయాలతో కుమరన్‌ చేతిలో జెండాను పట్టుకునే ప్రాణాలు విడిచాడు. చంద్రశేఖర్‌ ఆజాద్‌ చంద్రశేఖర్‌ ఆజాద్‌ అసలు పేరు చంద్రశేఖర్‌ తివారీ. పోలీసులు కోర్టులో హాజరుపరచినప్పుడు పేరేంటని అడిగిన జడ్జికి తన పేరు ‘ఆజాద్‌’ అని బదులివ్వడంతో చంద్రశేఖర్‌ ఆజాద్‌గా ప్రసిద్ధి పొందాడు. సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమాన్ని గాంధీ 1922లో అర్ధంతరంగా నిలిపివేయడంతో ఆగ్రహంతో రగిలిపోయిన ఆజాద్, బ్రిటిష్‌ వారిని తరిమికొట్టడానికి సాయుధ మార్గంలో పోరు సాగించాడు. అలహాబాద్‌లోని ఒక పార్కులో ఉండగా, పోలీసులు చుటుముట్టి కాల్పులు జరిపారు. ఆజాద్‌ వారిని తన తుపాకితో ఎదిరించి, ముగ్గురు పోలీసులను మట్టుబెట్టాడు. గాయపడిన ఆజాద్, పోలీసులకు చిక్కకూడదనే ఉద్దేశంతో తనను తాను కాల్చుకుని ప్రాణాలు విడిచాడు. భగత్‌ సింగ్‌ సాయుధ మార్గంలో బ్రిటిష్‌ వారిని ఎదిరించి, ధైర్యంగా ఉరిశిక్షను ఎదుర్కొన్న ధీరుడు భగత్‌ సింగ్‌. లాలా లజపత్‌రాయ్‌ మరణానికి ప్రతీకారం తీర్చుకోవాలనే ఉద్దేశంతో బ్రిటిష్‌ పోలీసు సూపరింటెండెంట్‌ జేమ్స్‌ స్కాట్‌ను అంతం చేయాలనుకున్నాడు. తన సహచరుడు శివరామ్‌ రాజగురుతో కలసి పొరపాటున జేమ్స్‌ స్కాట్‌ అనుకుని జేమ్స్‌ సాండర్స్‌ అనే బ్రిటిష్‌ పోలీసు అధికారిపై కాల్పులు జరిపాడు. బ్రిటిష్‌ చట్టాలకు నిరసనగా సెంట్రల్‌ అసెంబ్లీ సమావేశం కొనసాగుతుండగా, బటుకేశ్వర్‌ దత్‌ అనే సహచరుడితో కలసి అసెంబ్లీ హాలులోకి రెండు బాంబులు విసిరాడు. పోలీసులు అక్కడే వారిని అరెస్టు చేశారు. ఆ తర్వాత జరిగిన విచారణలో భగత్‌ సింగ్‌తో పాటు ఆయన సహచరులు రాజ్‌గురు, సుఖ్‌దేవ్‌లకు ఉరిశిక్ష పడింది. కొమరం భీమ్‌ బ్రిటిష్‌ పాలనలో ఉన్న ప్రాంతంలో ఒకవైపు స్వాతంత్రోద్యమం కొనసాగుతున్న కాలంలో తెలంగాణలో నిజాం పాలనకు వ్యతిరేకంగా సాయుధ పోరు సాగించిన గిరిజన వీరుడు కొమరం భీమ్‌. ఆదిలాబాద్, ఆసిఫాబాద్‌ పరిసరాల్లోని గిరిజనులను ఏకం చేసి, గెరిల్లా పద్ధతుల్లో నిజాం సైనికులను ఎదిరించాడు. భీమ్‌ తండ్రి ఆదివాసీల హక్కులపై ప్రశ్నించిన పాపానికి అతన్ని నిజాం అటవీ అధికారులు హతమార్చారు. ఆ సంఘటన భీమ్‌పై బాగా ప్రభావం చూపింది. యువకుడిగా ఎదిగిన తర్వాత ‘జల్, జంగిల్, జమీన్‌’ నినాదంతో  గిరిజనులను ఏకం చేశాడు. తాలూక్‌దార్‌ అబ్దుల్‌ సత్తార్‌ ఆధ్వర్యంలో పోలీసులు తుపాకులతో కాల్పులు జరిపినప్పుడు భీమ్‌ నాయకత్వంలోని గోండులు విల్లంబులతో వారిని ఎదిరించారు. ఆ పోరాటంలోనే కొమరం భీమ్‌ అమరుడయ్యాడు.  1857 నాటి వీరులు... వివిధ కాలాల్లో, వివిధ సందర్భాల్లో ప్రజలకు అండగా ఉంటూ, స్వేచ్ఛా స్వాతంత్య్రాల కోసం పోరుబాటలో ముందుకు సాగిన వారు చాలామందే ఉన్నారు. బ్రిటిష్‌ వారికి వ్యతిరేకంగా తొలి స్వాతంత్య్ర పోరాటం జరిగినప్పుడు ఉద్యమానికి ఊపిరులూదిన వారిలో మంగల్‌ పాండే, బహదూర్‌ షా, బఖ్త్‌ ఖాన్, నానా సాహెబ్, తాంతియా తోపే, సురేంద్ర సాయి, మౌల్వీ అహ్మదుల్లా, మౌల్వీ లియాఖత్‌ అలీ, తుఫ్జల్‌ హసన్‌ ఖాన్, మహమ్మద్‌ ఖాన్, అబ్దుల్‌ అలీ ఖాన్, ఖాన్‌ బహదూర్‌ ఖాన్, ఫిరోజ్‌ షా, కందర్పేశ్వర సింగ్, రాజా ప్రతాప్‌ సింగ్, జయ్‌దయాల్‌ సింగ్, హర్‌దయాల్‌ సింగ్, గజాధర్‌ సింగ్, కదమ్‌ సింగ్, కున్వర్‌ సింగ్, అమర్‌ సింగ్‌  వంటి వీరులు ఉన్నారు. వీరందరూ శాయశక్తులా సాయుధ మార్గంలోనే బ్రిటిష్‌ బలగాలను ఎదిరించారు. పోరుబాటలో సాగిన వారిలో కొందరు యుద్ధక్షేత్రంలో ప్రాణాలు కోల్పోతే, మరికొందరు బ్రిటిష్‌ సేనలకు చిక్కి మరణశిక్షలకు, జైలు శిక్షలకు గురయ్యారు. ఆధునిక ఆయుధ సంపత్తి, భారీ సైనిక బలగాల సాయంతో బ్రిటిష్‌ ఈస్టిండియా కంపెనీ సిపాయిల తిరుగుబాటును, ఆ తర్వాత దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల్లో చెలరేగిన పోరాటాలను అణచివేసింది. సిపాయిల తిరుగుబాటు తర్వాత ఈస్టిండియా కంపెనీ నుంచి బ్రిటిష్‌ రాచరికం భారత భూభాగంపై ఆధిపత్యాన్ని కైవసం చేసుకుంది. మొదటి స్వాతంత్య్ర సంగ్రామం తర్వాత... మొదటి స్వాతంత్య్ర సంగ్రామం తర్వాతి కాలంలో పూణేలో ఐక్యవర్ధినీ సభను స్థాపించిన వాసుదేవ్‌ బల్వంత్‌ ఫాడ్కే దక్కన్‌ ప్రాంతంలో విప్లవోద్యమానికి నాయకత్వం వహించాడు. ఒక నమ్మకద్రోహి ఇచ్చిన సమాచారం వల్ల బ్రిటిష్‌ పోలీసులకు పట్టుబడి జైలు పాలైనా, జైలు నుంచి పారిపోయాడు. అయితే, మళ్లీ పట్టుబడి జైలు పాలయ్యాడు. జైలులోనే ఆమరణ నిరాహారదీక్ష సాగిస్తూ 1883 ఫిబ్రవరి 17న ప్రాణాలు విడిచాడు. బ్రిటిష్‌ పాలనకు వ్యతిరేకంగా మహాత్మాగాంధీ నేతృత్వంలో అహింసా మార్గంలో స్వాతంత్య్ర ఉద్యమం అప్పటి ప్రజలపై విపరీతమైన ప్రభావం చూపింది. అదేకాలంలో బ్రిటిష్‌ వారిని దేశం నుంచి తరిమి కొట్టడానికి సాయుధ మార్గమే సరైనదని తలచి, విప్లవ సంస్థలను ఏర్పరచి పోరు కొనసాగించిన యోధులు చాలామంది ఉన్నారు. బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వం 1905లో బెంగాల్‌ విభజనకు తెగబడటంతో ప్రజల్లో ఆగ్రహావేశాలు పెల్లుబికాయి. బ్రిటిష్‌ వారిని దేశం నుంచి తరిమికొట్టాలనే ఉద్దేశంతో తూర్పు బెంగాల్‌లో ప్రమథనాథ్‌ మిత్రా ‘అనుశీలన్‌ సమితి’ అనే విప్లవ సంస్థను స్థాపించాడు. అదేకాలంలో కొందరు సాయుధ మార్గంలో ‘గదర్‌ పార్టీ’ని నెలకొల్పారు. అరబిందొ ఘోష్, ఆయన సోదరుడు బరిన్‌ ఘోష్‌ విప్లవమార్గం పట్టారు. బరిన్‌ ఘోష్‌ నేతృత్వంలో ‘జుగాంతర్‌’ సంస్థను స్థాపించిన విప్లవకారులు మొదటి ప్రపంచయుద్ధ కాలంలో బ్రిటిష్‌ ప్రభుత్వానికి వ్యతిరేకంగా సాయుధ పోరాటానికి విఫలయత్నాలు చేశారు. చిట్టగాంగ్‌లో విప్లవోద్యమానికి నాయకత్వం వహించిన సూర్యసేన్‌ బ్రిటిష్‌ బలగాలను తిప్పికొట్టి, కొద్దికాలం స్థానిక ప్రభుత్వాన్ని నడిపాడు. తర్వాత పోలీసులకు చిక్కి, ఉరిశిక్షకు బలైపోయాడు. కాంగ్రెస్‌ పార్టీకి దూరమయ్యాక సుభాష్‌చంద్ర బోస్‌ ఆజాద్‌ హిందు ఫౌజ్‌ స్థాపించి నాటి యువతరంలో పోరాట స్ఫూర్తి రగిల్చారు. ఇలాంటి వీరులు ఎందరెందరో ఉన్నారు. చరిత్రకెక్కిన వారు కొందరైతే, చరిత్రపుటల్లో మరుగునపడిన వారు ఇంకెందరో... 

అదొక మారుమూల గిరిజన ప్రాంతం. పట్టణాల ఊసే తెలియదు.  అరకొరా వసతులు ఉండే ఈ ప్రాంతంలో అమ్మాయిల పరిస్థితి మరీ దారుణం. చిన్న వయసులోనే పెళ్లిళ్లు చేయడం అనాదిగా వస్తున్న ఆచారం. చదువు, పుస్తకాలు ఇవేమీ వారికి తెలియవు. కానీ జయంతి మాత్రం ఇలాంటి అననుకూల పరిస్థితులన్నింటినీ అధిగమించింది. అతికష్టంమీద గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తిచేసింది. కేవలం గ్రాడ్యుయేషన్‌తోనే ఆగిపోలేదు.. .తనలాగే మరో పది మంది ఆడపిల్లలకు స్ఫూర్తిగా నిలిచింది.  జర్నలిజాన్ని తన వృత్తిగా ఎంచుకుంది.  ఒడిశాలోని అత్యంత నక్సల్‌ ప్రభావిత ప్రాంతమైన మల్కాన్‌గిరి గిరిజన సమాజంలో తొలి మహిళ జర్నలిస్టుగా అందరి మన్ననలు పొందుతోంది. తన గిరిజన సమాజంలో మార్పు కోసం  కలంతో  పోరాటం చేస్తోంది.  పది మంది అక్కాచెల్లెళ్లలో జయంతి ఒకరు. ఆమె నెంబర్‌ తొమ్మిది. అంటే తొమ్మిదో అమ్మాయి అన్నమాట.  గిరిజన కోయ తెగలో అసలు అక్షరాస్యతే తక్కువ. అమ్మాయిలు బడికి వెళ్లడమే  అరుదు. ఇక  చదువుకోవడానికి  సదుపాయాలు  సంగతి సరేసరి.  కానీ జయంతి తండ్రి అందరిలా కాకుండా భిన్నంగా ఆలోచించారు. తన ఆడబిడ్డలు చదువుకోవాలని నిర్ణయించారు. అందుకే తన సంతానంలో ఐదుగురిని ఎన్నో కష్టాలకోర్చి బడిబాట పట్టించారు.  తండ్రి ఇచ్చిన సహకారాన్ని, ప్రోత్సహాన్ని అందిపుచ్చుకున్న జయంతి  పట్టుదలగా గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తి చేసింది. కానీ  ఆమె లక్ష్యం కేవలం గ్రాడ్యుయేషన్‌ పూర్తి చేయడం కాదు.  జర్నలిస్టు కావాలని కలలు కంది. తద్వారా తన కుటుంబానికి అండగా ఉండటంతోపాటూ, వెనకడి వున్న తన గిరిజన సమాజంలో మార్పు తీసుకురావాలని భావించింది. అయితే అనుకున్న కలను సాకారం చేసుకోవటానికి ఎన్నో కష్టాలు పడింది.  ఒడిశా సెంట్రల్‌ యూనివర్సిటీలో సీటు వచ్చింది కానీ తన ఇంటికి 150 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న  యూనివర్శిటీకి వెళ్లాలంటే కష్టంతో కూడుకున్న వ్యవహారం.  హాస్టల్‌ లో ఉండి చదువుకునే ఆర్థిక స్థోమతా లేదు.  హాస్టల్‌లో ఉండి ఎలా చదువుకోవాలో తెలియక ఆందోళన చెందుతున్న సమయంలో, తన స్నేహితురాలు ఆమెకు అండగా నిలిచింది. తన బంధువు ఇంట్లో ఉండి చదువుకునేలా అవకాశం కల్పించింది. అలా జయంతి జర్నలిజం కోర్సు పూర్తి చేసింది.   అనంతరం చదువు అయిపోగానే తన ఇంటర్న్‌షిప్‌ కోసం భువనేశ్వర్‌ వెళ్లాల్సి వచ్చింది. కానీ మళ్లీ ఆర్థిక ఇబ్బందులు అడ్డు వచ్చాయి. ఆమె ప్రతిభను, ఉత్సాహాన్ని, తాపత్రయాన్ని గమనించిన సినీ నిర్మాత బిరేన్‌ దాస్‌, జయంతికి గైడెన్స్‌ ఇచ్చారు. ఆయన నేతృత్వంలోనే జయంతి ఇంటర్న్‌షిప్‌ పూర్తిచేసి, ప్రధాన మీడియాలోకి ప్రవేశించింది. ప్రస్తుతం కళింగ టీవీలో ఆమె పనిచేస్తోంది. తన గిరిజన కమ్యూనిటీ మల్కాన్‌గిరీలోనే రిపోర్టర్‌గా బాధ్యతలు నిర్వహిస్తోంది. జయంతి కల నెరవేరినప్పటికీ, నక్సల్‌ ప్రభావిత ప్రాంతమైన మల్కాన్‌గిరీలో కేవలం ఒకే ఒక్క మహిళ రిపోర్టింగ్‌ చేయడం ఆమెకు సవాల్‌గానే మారింది. అక్కడ కూడా లింగ వివక్ష ఎదురైంది. తన పురుష కొలీగ్స్‌ జయంతిని వెనక్కి లాగడానికి, భయపెట్టడానికి ఎన్నో ప్లాన్స్‌ వేసేవారు. ప్రతి అడుగును తను సవాల్‌గా తీసుకునేది. పురుష జర్నలిస్ట్‌లకు పోటీగా రాణించడం ప్రారంభించింది.  వీటిన్నింటికి మించి  ఆమెకెదురైన మరో పెద్ద సవాల్‌ పోలీసు వేధింపులు. ఒక కోయ తెగకు చెందిన అమ్మాయి విద్యాధికురాలిగాఉండటం,ఆంగ్లంలో అనర్గళంగా మాట్లాడటంతో పోలీసులు ఆమెపై మావోయిస్టు ముద్ర వేశారు. ఈ క్రమంలో పలురకాలు వేధింపులు ఆమెకు తప్పలేదు. ఆ వేధింపులను కూడా జయంతి ధైర్యంగా ఎదుర్కొంది. ఎక్కడా కూడా తాను తలొగ్గలేదు. జయంతి సాహాసానికి పోలీసులు సైతం వెనుకంజ వేయాల్సి వచ్చింది. జయంతి కేవలం జర్నలిస్టుగా మాత్రమే కాక, గిరిజన సమాజంలోని బాలికలు చదువుకునేందుకు ఒక ఎన్‌జీవోను సైతం నిర్వహిస్తోంది. ప్రధాన మీడియాలో పెద్ద పెద్ద అవకాశాలే ఆమె ముందు వచ్చి వాలినప్పటికీ, తాను మాత్రం తన గిరిజన కమ్యూనిటీలోనే తొలి మహిళా జర్నలిస్టుగా సేవలందిస్తోంది. ఒకవేళ తను కనుక ఇక్కడ పనిచేయకపోతే, తన చదువుకు సార్థకమే లేదని అంటోంది జయంతి.  - కె. శ్రావణి రెడ్డి 

పిల్లలకు పూర్తిగా స్వేచ్ఛను ఇవ్వడం అంటే వారి కోసం కఠినమైన నిర్ణయాలు తీసుకునే బాధ్యతను నుంచి మనం తప్పించుకోవడమే. మనిషికి దేవుడు ఏదైనా కఠిన పరీక్ష పెట్టాడూ అంటే, అది పిల్లల విషయంలోనే అయి ఉంటుంది. ఈ ఉద్యోగాలు, లోకంతో నెగ్గుకు రావడం.. ఇవన్నీ కూడా పిల్లలను తీర్చిదిద్దే ప్రయత్నాలతో పోల్చి చూస్తే చాలా చిన్నవిగా అనిపిస్తాయి. పిల్లల ఆరోగ్యం, చదువులు, వారి అభివృద్థి, భవిష్యత్తు.. ఈ ఆలోచనలతోనే మనిషి జీవితం గడిచిపోతుంది. అరిజోనాలోని ఆర్మే స్కూల్‌ నుంచి ఒక రోజు రొనాల్డ్‌ రీగన్‌కు కంప్లైంట్‌ వచ్చింది. మీ అమ్మాయి స్మోక్‌ చేస్తోందనీ, స్కూల్‌ రూల్స్‌ ఫాలో అవడం లేదనీ! అలాంటి ఫిర్యాదే పిల్లల్లో ఆఖరివాడి గురించి కూడా ఆ తర్వాత కొన్నేళ్లకు వచ్చింది. ‘మీ అబ్బాయికి ఫ్రెంచిలో  సి గ్రేడ్, ఆల్‌జీబ్రాలో డి గ్రేడు వచ్చింది. మాతో పాటు మీరు కూడా కేర్‌ తీసుకోవాలి’ అని. రీగన్‌ కన్‌ఫ్యూజన్‌లో పడిపోయాడు. అప్పటికింకా ఆయన పూర్తిగా రాజకీయాల్లోకి రాలేదు. రెండు సందర్భాల్లోనూ పిల్లల్ని దగ్గర కూర్చొబెట్టుకుని మాట్లాడాడు. కానీ అతడికి అపనమ్మకం.. తన మాట వింటారా అని. అలాగే చాలాసార్లు ఆయన డైలమాలో పడేవారు.  ‘‘పిల్లల భవిష్యత్తును తీర్చిదిద్దడానికి తల్లిదండ్రులకు తెలిసిన పద్ధతులు... చెయ్యిపట్టి నడిపించడం లేదా నీ దారి నువ్వు వెతుక్కొమ్మని చెయ్యి వదిలేయడం! చెయ్యిపట్టి ఎక్కడికి నడిపిస్తాం? మనం వచ్చిన దారిలో, మనకు తెలిసిన దారిలోనే కదా. ఈ ‘స్టేజ్‌ డైరెక్షన్‌’లో పిల్లలకు కనీసం ఉండవలసిన స్వేచ్ఛ ఎక్కడో జారిపోతుంది. ఇక.. పిల్లలకు పూర్తిగా స్వేచ్ఛను ఇవ్వడం అంటే వారి కోసం కఠినమైన నిర్ణయాలు తీసుకునే బాధ్యతను నుంచి మనం తప్పించుకోవడమే. జారిపోయిన పిల్లల స్వేచ్ఛకు, తప్పించుకున్న పెద్దల బాధ్యతకు జీవితం ఎక్కడో ఒక చోట నిలబెట్టి మరీ మూల్యం అడుగుతుంది. నిర్లక్ష్యం, మూల్యం అన్నవి పిల్లల వయసుకు అర్థం కానివి! అర్థమయ్యేలా చెప్పకపోతే వారిని జీవితాంతం బాధపెట్టేవి!! మరెలా?’’ అని రీగన్‌ తన భార్యతో దీర్ఘ సంభాషణ చేసేవారు. ఆయన భార్య నాన్సీ మాత్రం.. పిల్లల్ని పట్టుకునే నడిపించాలి అనేవారు. ఆమె మాటే నిజం అనిపిస్తుంటుంది. (నేడు రొనాల్డ్‌ రీగన్‌ జయంతి) 

న్యూఢిల్లీ: దేశ తొలి హోం శాఖ మంత్రి సర్దార్‌ వల్లభ్‌భాయ్‌ పటేల్‌ జయంతిని ఈ నెల 31న ఘనంగా నిర్వహించాలని కేంద్రం అన్ని రాష్ట్రాలకు లేఖలు రాసింది. ఆ రోజున రాజధాని ఢిల్లీలో ఉన్న సర్దార్‌ పటేల్‌ విగ్రహానికి ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ పూలమాల వేసి నివాళులర్పిస్తారు. అనంతరం ‘ఐక్యతా పరుగు’ను ఆయన ప్రారంభిస్తారని ఓ అధికారి వెల్లడించారు. ‘సర్దార్‌ పటేల్‌ జయంతి రోజున ప్రతిజ్ఞ చేయించి, ఐక్యతా పరుగును నిర్వహించాల్సిందిగా హోం మంత్రి రాజ్‌నాథ్‌ సింగ్‌ అన్ని రాష్ట్రాల ముఖ్యమంత్రులు, కేంద్ర ప్రభుత్వంలోని మంత్రులకు లేఖలు రాశారు. పాఠశాల, కళాశాలల విద్యార్థులు పరుగులో పాల్గొనేలా చూడాలని రాజ్‌నాథ్‌ లేఖలో కోరారు’ అని ఆ అధికారి చెప్పారు. ఢిల్లీలో 1.5 కి.మీ. సాగే ఈ పరుగులో పీవీ సింధు, మిథాలీరాజ్‌ తదితర క్రీడా ప్రముఖులు పాల్గొననున్నారు. 

న్యూఢిల్లీ: ‘మన గ్రామాలు ఇప్పటికీ కులతత్వ విషంతో నిండిపోయాయి. కులతత్వ విషం గ్రామాలను నాశనం చేస్తోంది. గ్రామాల స్వప్నాలను ధ్వంసం చేస్తోంది. కులతత్వాన్ని వీడేలా మనం చర్యలు తీసుకోవాలి. అందరినీ అభివృద్ధిలో భాగస్వాములను చేయాలి’అని ప్రధాని మోదీ అన్నారు. గ్రామీణ భారతాన్ని అభివృద్ధి పథంలో నడిపించేందుకు ఫలవంతమైన అభివృద్ధి పథకాలను రూపొం దించాలన్నారు. ఢిల్లీలో  లోక్‌నాయక్‌ జయ ప్రకాశ్‌ నారాయణ్‌ జయంతి, సంస్కరణవాది నానాజీ దేశ్‌ముఖ్‌ శత జయంతి వేడుకల్లో  మోదీ పాల్గొన్నారు. సహజవనరులకు కొరత లేదు.. దేశంలో సహజ వనరులకు కొరత లేదని, చివరి వ్యక్తి వరకూ అందజేసేందుకు వనరులు అందుబాటులో ఉన్నాయని  చెప్పారు.  సరైన ఫలితాలు రావాలంటే అందుకు తగ్గ మెరుగైన పాలనా యంత్రాంగం అవసరమన్నారు. మెరుగైన పాలనా యంత్రాంగం ఉండటం వల్ల కొత్త ప్రాజెక్టులను ప్రారంభించవచ్చని, అలాగే ఎక్కువ ఉపాధి అవకాశాలు సృష్టించవచ్చని చెప్పారు. గ్రామీణ భారతం సర్వతోముఖాభివృద్ధికి.. ప్రజల అవసరాలను గుర్తించి పథకాలకు రూపకల్పన చేయాలని, వీటి కోసం అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం ఉపయోగించాలని సూచించారు. గ్రామీణాభివృద్ధి స్ఫూర్తి దెబ్బ తినకూడదు గ్రామీణాభివృద్ధి స్ఫూర్తి దెబ్బ తినకుండా.. మెరుగైన ఫలితాలే లక్ష్యంగా కొత్త పథకాల రూపకల్పన ఉండాలని మోదీ చెప్పారు. గ్రామాల్లో 24 గంటల విద్యుత్‌ సరఫరా, మంచినీటి సరఫరా, ఆప్టికల్‌ పైబర్‌ కేబుల్‌తో ఇంటర్నెట్‌ మొదలైన అవకాశాలు కల్పిస్తే ఉపాధ్యాయులు, వైద్యులు, ప్రభుత్వ అధికారులకు అక్కడ జీవించడానికి ఎటువంటి సంకోచం ఉండబోదని చెప్పారు. వారు గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోనే నివసించడం ఆ ప్రాంతాల అభివృద్ధికి దోహదం చేస్తుందన్నారు. జయప్రకాశ్‌ నారాయణ్‌ అవినీతికి వ్యతిరేకంగా పోరాడారని, అప్పట్లో అధికారంలో ఉన్న వారిని ఆయన నాయకత్వం వణికించిందన్నారు. దేశ్‌ముఖ్‌ మంత్రి పదవిని  తిరస్కరించి, గ్రామీణాభివృద్ధి కోసం జేపీతో కలసి నడిచారని చెప్పారు.


 ♦ జిల్లాపై చెరగని ‘రాజ’ ముద్ర
 ♦ వైఎస్‌ మరణంతో నిలిచిపోయిన అభివృద్ధి
 ♦ పేదల గుండెల్లో ఆయన స్థానం శాశ్వతం
 ♦ పెద్దాయన పంథాలో యువనేత జగన్‌
 
 పేదోడికి జబ్బు చేస్తే ఆరోగ్యశ్రీ పథకమంటూ     హృదయంతో మందు వేసిన నీ పేద్ద మనసుని     చూసి ప్రతి హృదయం సంబరపడింది.
 ముదిమి వయసులో ముద్దలేక అల్లాడుతున్న     అవ్వ, తాతలకు పింఛన్‌తో పరమాన్నం పెట్టిన         నీ ఔదార్యాన్ని చూసి పండుటాకు పొంగిపోయింది.
 
 పరుగులు పెడుతున్న జీవనదులను జలయజ్ఞంతో కట్టేసి..బీడుభూముల్లో రతనాల పంటలు పండించిన నీ మహాయజ్ఞానికి కర్షకలోకం ఆనందంతో     ఉరకలెత్తింది.
 
 ప్రతిభకు పేదరికం అడ్డుకాకూడదని ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్‌ పథకంతో విద్యార్థుల భవిష్యత్‌కు బంగారు బాటలు వేసిన నీ తేనె హృదయాన్ని చూసి యువతరం మురిసిపోయింది.
 
 ఇలా నీ జ్ఞాపకాలను గుండె గుడిలో దాచుకున్న  ప్రతి ఒక్కరూ ఇప్పుడు ఆకాశం వైపు ఆశగా చూస్తున్నారు మనసున్న మారాజు మా రాజశేఖరుడు ఎప్పుడొస్తాడని.. శనివారం జయంతి వేళ తమ నవ్వుల రేడును మనసారా మరొక్కసారి చూడాలని..
 
 సాక్షి, గుంటూరు: రాజకీయ రాజధాని గుంటూరు జిల్లాపై దివంగత ముఖ్యమంత్రి డాక్టర్‌ వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి ముద్ర సుస్పష్టం. ఉనికిని కోల్పోయి చుక్కాని లేని నావలా మారిన గుంటూరు జిల్లాకు రాజన్న రాజకీయ ఉన్నతి కల్పించారు. సుదీర్ఘకాలంగా తెలుగుదేశం పార్టీకి కంచుకోటగా ఉన్న జిల్లాలో ఆ పార్టీ అడ్రస్‌ గల్లంతయ్యేలా చేశారు. 2004లో దివంగత వైఎస్సార్‌ నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్‌ పార్టీ విజయదుందుభి మోగించింది. కర్త, కర్మ, క్రియ అన్నీ తానై వ్యవహరించి జిల్లాలో 19 నియోజకవర్గాల్లో 18 స్థానాల్లో కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థులు గెలుపొందేలా రాజకీయ చతురత చూపించారు.తదనంతరం ప్రభుత్వ కూర్పులోనూ జిల్లాకు పెద్ద పీట వేసి నలుగురికి మంత్రి పదవులు ఇచ్చారు. 2009 ఎన్నికల్లోనూ అదే ప్రభంజనం కొనసాగించారు.
 
 అయితే దురదృష్ట పరిణామాల నేపథ్యంలో ఆయన మరణించడంతో జిల్లాలో రాజకీయ పరిస్థితి ఒక్కసారిగా తల్లకిందులైంది. అప్పటి వరకు వెన్నంటే నిలిచి అనేక పదవులు పొందిన నేతలు విశ్వాసఘాతకులుగా మారారు. ఆయన ప్రవేశపెట్టిన పథకాలను చూసిన ప్రజలు మాత్రం మహానేతను గుండెల్లో గూడు కట్టుకుని దైవంగా ఆరాధిస్తున్నారు. మహానేత బాటలోనే ఆయన తనయుడు, వైఎస్సార్‌ కాంగ్రెస్‌ పార్టీ అధినేత వై.ఎస్‌.జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి పయనిస్తూ జిల్లా ప్రజలతో విడదీయరాని అనుబంధాన్ని ఏర్పరుచుకున్నారు.
 
 జిల్లా నుంచే పథకాలకు శ్రీకారం
 ఐదేళ్ల పదవీ కాలంలో దివంగత మహానేత జిల్లాకు 57 పర్యాయాలు వచ్చారు. రాజీవ్‌ పల్లెబాట, ఇందిర ప్రభ, పలు అభివృద్ధి పనుల ప్రారంభోత్సవం ఇలా అనేక కార్యక్రమాలు ఇక్కడే నిర్వహించారు. ఏడాదికి సగటున పది సార్లు మహానేత జిల్లాలో పర్యటించారు. ఇందిర ప్రభ, ఇందిరమ్మ ఇళ్లు లాంటి సంక్షేమ కార్యక్రమాలకు జిల్లాలోనే శ్రీకారం చుట్టారు. ఇక్కడ వందలాది మంది  కార్యకర్తలను నేతలుగా తీర్చిదిద్దిన ఘనత దివంగత రాజశేఖరుడిదే. దాదాపుగా జిల్లాలోని అన్ని నియోజకవర్గాల్లో అభిమానులు, అనుచరులు ఉన్న ఏకైక నేతగా, నిత్యం ప్రజల సంక్షేమ కోసం పరితపించిన అనురాగమూర్తిగా ఆయన ఎన్నటికీ చిరస్మరణీయుడే.
 
 వైఎస్‌ మరణంతోనే ఆగిన అభివృద్ధి
 దివంగత మహానేత మరణంతోనే జిల్లాలో అభివృద్ధి కొండెక్కింది. ఇందిరమ్మ ఇళ్లు, పింఛన్లు, ఇందిర ప్రభ ఇలా అన్ని కార్యక్రమాలు కోతలు, కత్తెరింపులతో కాగితాలకే పరిమితమై లబ్ధిదారులకు దూరంగా వెళ్లిపోయాయి. ప్రధానంగా జిల్లా ప్రజలకు చిరకాల స్వప్నంగా నిలిచిపోయిన పులిచింతల ప్రాజెక్టును సాకారం చేసింది మహానేతే. అనేక అడ్డంకులు అవరోధాలు దాటుకుని ముఖ్యమంత్రి అయిన వెంటనే 2004 అక్టోబరు 15న రూ. 682 కోట్ల వ్యయంతో పులిచింతల ప్రాజెక్టుకు శంకుస్థాపన చేశారు. తనదనంతరం పర్యావరణ అనుమతులు లేక ప్రాజెక్టు నిలిచిపోతే ప్రత్యేక దృష్టి సారించారు. పర్యావరణ అనుమతులు సాధించి 2005 జూన్‌లో పనులను ప్రారంభించి ప్రతి నెలా అభివృద్ధిపై సమీక్షించారు.
 
 దివంగత వైఎస్సార్‌ ఐదేళ్ల పాలనలో ఇందిరమ్మ ప్రభ పథకం ద్వారా 12 వేల ఎకరాల భూ పంపిణీ చేయగా, ఆయన మరణంతో పథకమే పూర్తిగా అటకెక్కింది. దుర్గిలో మిర్చి మార్కెట్‌ యార్డును నిర్మించాలని యోచించి నిధులు మంజూరు చేశారు. అయితే స్థానిక ఎమ్మెల్యే పిన్నెల్లి రామకృష్ణారెడ్డి వైఎస్సార్‌ సీపీలో ఉండటంతో గత కాంగ్రెస్‌ ప్రభుత్వం, ప్రస్తుత టీడీపీ ప్రభుత్వం దాని ఊసే ఎత్తడం లేదు. జిల్లాలో మొత్తం 2.26 లక్షల ఇళ్లు మంజూరు కాగా 1.49 లక్షల ఇళ్లు వైఎస్‌ పాలనలోనే పూర్తయ్యాయి. మిగిలినవి నేటికీ నిర్మాణ దశల్లోనే ఉండగా, కొత్త ఇల్లు ఒక్కటీ మంజూరు కాలేదు. ఆరోగ్యశ్రీ పథకాన్ని 2008లో జిల్లాలోని సాయిభాస్కర్‌ ఆసుపత్రిలో రాజశేఖరరెడ్డి ప్రారంభించారు. రాజీవ్‌ ఆరోగ్యశ్రీ ద్వారా 2010 చివరి వరకు 14 లక్షలకు పైచిలుకు ఆపరేషన్లు నిర్వహించారు. ప్రస్తుత తెలుగుదేశం ప్రభుత్వం ఆరోగ్యశ్రీ పథకాన్ని పూర్తిగా నీరుగార్చేసింది.


 ► ఇందూరు మదిలో చెరగని ముద్ర
 ► మెడికల్‌ కళాశాలతో  చేరువైన వైద్య సేవలు
 ►జలయజ్ఞంలో మొదటి ప్రాజెక్టులు అలీసాగర్, గుత్ప
 ► ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్‌తో  ఉన్నత చదువులు
 ► ఎందరి ప్రాణాలను కాపాడిన ఆరోగ్య శ్రీ
 ► జిల్లాలో రూ.3,484 కోట్లతో పనులు ప్రాణహిత చేవెళ్ల పనులు
 ► తెలంగాణ యూనివర్సిటీ  తో విద్యాకుసుమాల పరిమళం
 ► లెండి ప్రాజెక్టుతో జుక్కల్‌లో  సాగునీటి గలగలలు
 
 బీడు వారిన నిజాంసాగర్‌ చివరి ఆయకట్టును ‘అలీసాగర్, గుత్ప’తో తడిపిన మహానేత స్మృతులు రైతన్న మదిలో ఎన్నటికీ చెరిగిపోవు. విశ్వవిద్యాలయంతో ఉన్నత విద్యను చేరువ చేసిన మహానేతను విద్యార్థిలోకం మరిచిపోదు. వైద్య కళాశాలతో ఉన్నత వైద్యాన్ని చేరువ చేసిన  ‘డాక్టర్‌’ సాబ్‌ నిరుపేదలకు అండగా నిలిచారు. ఆరోగ్యశ్రీతో లక్షలాది మందికి కార్పొరేట్‌ వైద్యం అందుతోంది. ఆర్థిక స్థోమత లేక ఇంటర్‌తో ఫుల్‌స్టాప్‌ పెట్టాలకున్న పేద విద్యార్థులకు  ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్‌ ద్వారా ఉన్నత చదువుల నందించిన రాజన్నను గుర్తు చేసుకుంటూనే ఉన్నారు. నిరుపేదల సంక్షేమంతో పాటు, జిల్లా సమగ్రాభివృద్ధికి  బాటలు వేసిన మహానేత దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ రాజశేఖర్‌రెడ్డి జయంతి సందర్భంగా ప్రత్యేక కథనం.
 
 
 సాక్షి, నిజామాబాద్‌ : సాగునీటి ప్రాజెక్టులతోనే వ్యవసాయమే ఆధారిత జిల్లా అభివృద్ధి సాధ్యమని భావించిన దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్‌ రాజశేఖర రెడ్డి జిల్లాలో పలు సాగునీటి ప్రాజెక్టులకు శ్రీకారం చుట్టారు. సాగునీరందక బీడు భూములుగా మారిన నిజాంసాగర్‌ ప్రాజెక్టు చివరి ఆయకట్టును స్థిరీకరించేందుకు గుత్ప, అలీసాగర్‌ ఎత్తిపోతల పథకాలకు శ్రీకారం చుట్టారు. జలయజ్ఞంలో భాగంగా చేపట్టిన ఈ ఎత్తిపోతల ద్వారా సుమారు 92 వేల ఎకరాలకు సాగు నీరందుతోంది. నిజాంసాగర్‌ ప్రాజెక్టు ఆయకట్టును స్థిరికరించాలనే లక్ష్యంతో ప్రధాన కాలువల ఆధునికీకరణ పనులకు భారీగా ఎత్తున రూ.549.60 కోట్లు మంజూరు చేశారు.
 తెలంగాణ వరప్రదాయినిగా పేరున్న శ్రీరాంసాగర్‌ ప్రాజెక్టు వరద కాలువ నిర్మాణం చేపట్టారు. అలాగే చౌట్‌పల్లి హన్మంతరెడ్డి ఎత్తిపోతల పథకం పనులను దాదాపు పూర్తి చేశారు. జుక్కల్‌ నియోజకవర్గంలో సాగునీటి రంగం అభివృద్ధికి బాటలు వేసేందుకు మహారాష్ట్ర – ఆంధ్ర అంతర్రాష్ట్ర ప్రాజెక్టు లెండికి శ్రీకారం చుట్టారు. సుమారు మూడు లక్షల ఎకరాలకు అదనపు ఆయకట్టును సాగులోకి తెచ్చేందుకు ప్రాణహిత – చేవెళ్ల సుజలా స్రవంతి పథకం కింద జిల్లాలో రూ.3,484 కోట్లతో పనులు చేపట్టారు.
 
 తెలంగాణ యూనివర్సిటీ
 ఉన్నత చుదువుల కోసం రాజధానికి తరలివెళ్లాలనే బాధలు లేకుండా విశ్వ విద్యాలయాన్ని మంజూరు చేసిన మహానేత.. జిల్లాలో ఉన్నత విద్యాభివృద్ధికి బాటలు వేశారు. 2006 మార్చిలో మూడు కొత్త యూనివర్సిటీ (యోగి వేమన, నన్నయ్య, తెలంగాణ యూనివర్సిటీ)ల ఏర్పాటు చేస్తూ నిర్ణయం తీసుకున్నారు. 2006 సెప్టెంబర్‌ నుంచి నిజామాబాద్‌ నగరంలోని ప్రభుత్వ గిరిరాజ్‌ కళాశాలలో తాత్కాలికంగా తరగతులు ప్రారంభమయ్యాయి.
 అనంతరం డిచ్‌పల్లి శివారులో 577 ఎకరాల సువిశాల స్థలంలో వర్సిటి కోసం 4 సొంత భవనాలు నిర్మించారు. వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డి చేతుల మీదుగా 2009 జనవరి 30న సువిశాలమైన క్యాంపస్‌లో వర్సిటీ ప్రారంభమైంది. మొదట్లో ఆరు కోర్సులతో ప్రారంభమైన ఈ యూనివర్సిటీ ప్రస్తుతం  26 కోర్సులకు చేరుకుంది. ప్రతిష్టాత్మక ఉస్మానియా, కాకతీయ యూనివర్సిటీల సరసన చేరింది. ఏటా వందలాది మంది పేద, మధ్యతరగతి విద్యార్థులు ఉన్నత చదువులకు నిలయంగా మారింది.
 
 వైద్య కళాశాల
 రోగం వస్తే అత్యవసర వైద్య చికిత్స కోసం హైదరాబాద్‌కు వెళ్లలేక మార్గమధ్యంలో అనేక మంది ప్రాణాలు వదులుకోవాల్సిన పరిస్థితి. వృత్తిరీత్య వైద్యులైన వైఎస్‌ఆర్‌ ఇలాంటి నిరుపేదలకు ఉన్నత వైద్యం చేరువ చేసేందుకు జిల్లాకు వైద్య కళాశాలను మంజూరు చేశారు. 2009 మేలో ఖిల్లా వద్ద శంకుస్థాపన చేశారు. ఆ తర్వాత ఈ వైద్య కళాశాల స్థలాన్ని నగరంలోకి మార్చారు.  మొదటి సంవత్సరం వంద సీట్లు.. రూ.రెండు వందల కోట్లు కేటాయించారు. ఈ వైద్య కళాశాల ఇప్పుడు నిత్యం వందలాది మందికి ఉన్నత వైద్యసేవలందిస్తోంది.
 
 మహానేత పర్యటన..
 నిరుపేదల సంక్షేమమే ధ్యేయంగా పాలననందించిన వైఎస్‌ రాజశేఖర్‌రెడ్డి ముఖ్యమంత్రి హోదాలో జిల్లాల్లో అత్యధికంగా పర్యటించారు.
 గతంలో ఏ ముఖ్యమంత్రి పర్యటించని విధంగా 28 సార్లు రావడం జిల్లాపై ఆయనకున్న అనుబం«ధాన్ని గుర్తు చేస్తోంది. 2004లో సీఎంగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన అనంతరం నవంబర్‌లో మొదటి సారిగా జిల్లాకు వచ్చారు.


 శంకరగుప్తం గ్రామంలో ఏర్పాటుకు ప్రభుత్వం సిద్ధం
 –‘మంగళంపల్లి’ 87వ జయంత్యుత్సవంలో ఆస్థానశిల్పి రాజకుమార్‌ ఉడయార్‌
 రాజమహేంద్రవరం కల్చరల్‌ : సంగీత సామ్రాజ్య సార్వభౌమ, పద్మవిభూషణ్‌ డాక్టర్‌ మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ పేరిట ఆయన స్వగ్రామం శంకరగుప్తం గ్రామంలో సంగీత కళాశాల ఏర్పాటుకు రాష్ట్రప్రభుత్వం సిద్ధంగా ఉందని రాష్ట్రప్రభుత్వ ఆస్థాన శిల్పి రాజకుమార్‌ వడయార్‌ ప్రకటించారు. గురువారం డాక్టర్‌ మంగళంపల్లి బాలమురళీకృష్ణ సంగీతసభ ఆధ్వర్యంలో విక్రమ్‌హాల్లో జరిగిన మంగళంపల్లి 87వ జయంత్యుత్సవ కార్యక్రమంలో ఆయన తాను రూపొందించిన బాలమురళి విగ్రహాన్ని ఆవిష్కరించారు. నగరంలో గోదావరి గట్టుపై, ఏవీ అప్పారావు రోడ్డులోని శారదానగర్‌లో ఉన్న బాలమురళీకృష్ణ పార్కులో ఆయన విగ్రహాలను ఏర్పాటు చేస్తానన్నారు. సభకు అధ్యక్షత వహించిన భాగవత విరించి డాక్టర్‌ టి.వి.నారాయణరావు మాట్లాడుతూ మహామనిషి బాలమురళి మన మధ్యలో లేకున్నా ఆయన స్వరం మన జీవితాలను పండిస్తూనే ఉంటుందన్నారు. పిల్లలకు బాలమురళి కీర్తనల పోటీలు నిర్వహించాలని సూచించారు. ముఖ్య అతిథిగా పాల్గొన్న నిత్యవిద్యార్థి డాక్టర్‌ కర్రిరామారెడ్డిని ‘పుంరూప శారద’ బిరుదుతో సంగీతసభ తరఫున డాక్టర్‌ టి.వి.నారాయణరావు సత్కరించారు. కర్రి రామారెడ్డి మాట్లాడుతూ ఎన్నో డిగ్రీలు తీసుకున్న తాను ఈ సారి సంగీతంలో సర్టిఫికెట్‌ కోర్సు చేస్తున్నానని వెల్లడించారు. కొన్ని శాస్త్రీయ రాగాలు వినడం వలన మధుమేహ లక్షణాలు తగుగ్తాయని, గర్భిణులు మంచి సంగీతాన్ని వింటే, పుట్టిన బిడ్డలకు మంచి వ్యక్తిత్వం ఏర్పడుతుందన్నారు. అనంతరం విజయనగరం సంగీత కళాశాల అధ్యాపకుడు బి.ఏ.నారాయణను ‘మురళీమనోజ్ఞ సంగీత రత్నాకర’ బిరుదుతో నిర్వాహకులు సత్కరించారు. బీఏ నారాయణ గాత్రకచేరీ శ్రోతలను అలరించింది. పాత్రికేయుడు వీఎస్‌ఎస్‌ కృష్ణకుమార్‌ స్వాగత వచనాలు పలికారు. సంగీతసభ వ్యవస్థాపకుడు సాగి శ్రీరామచంద్రమూర్తి, వి.శేషగిరి వరప్రసాద్, వాడ్రేవు మల్లపరాజు, సంగీతాభిమానులు తదితరులు హాజరయ్యారు. 


 – ముళ్లపూడి జయంతి సభలో సాహితీవేత్తలు
 రాజమహేంద్రవరం కల్చరల్‌ : మన జీవితాల్లో విషాదాన్ని మరపించే శక్తి ఒక్క హాస్యానికే ఉందని ప్రముఖ గేయకవి మహమ్మద్‌ ఖాదర్‌ఖాన్‌ పేర్కొన్నారు. బుధవారం కళాగౌతమి ఆధ్వర్యంలో ప్రకాశం నగర్, ధర్మంచర కమ్యూనిటీ హాలులో జరిగిన రచయిత ముళ్లపూడి వెంకట రమణ జయంతిసభలో ఆయన పాల్గొని ప్రసంగించారు. గురజాడ వెంకట అప్పారావు, భమిడిపాటి కామేశ్వరరావు, ముళ్లపూడి వెంకట రమణలు తెలుగునాట నవ్వులు పండించారని, మాట ‘విరుపు’ ముళ్లపూడి ప్రత్యేకత అని ఆయన వివరించారు. ‘జీవితాన్ని ‘స్కాచి’వడపోశాడు, ‘డబ్బు’ చేశాడు వంటి పదప్రయోగాలతో నూతన ఒరవడిని ముళ్లపూడి ప్రవేశపెట్టారన్నారు. చరిత్ర పరిశోధకుడు వి.వి.సుబ్రహ్మణ్యం మాట్లాడుతూ హాస్యం అపహాస్యం కాకుండా ఉత్తమాభిరుచితో ముళ్లపూడి రచనలు చేశారన్నారు. ఓఎన్‌జీసీ విశ్రాంత జనరల్‌ మేనేజర్‌ గుంటూరు వెంకటేశ్వరరావు మాట్లాడుతూ పౌరాణికగాథలను సాంఘిక మూసలోకి తీసుకువెళ్లడం ఒక్క ముళ్లపూడికే చెందిందన్నారు. రామాయణంలో సుందరకాండ అంతా కనిపించే హనుమంతుడు, రామపట్టాభిషేకం అయ్యాక శ్రీరాముడు సీతమ్మతల్లిని అడవులకు పంపించినప్పుడు ఆ తల్లి వెంటే పిల్లవాడిరూపంలో వాల్మీకి మహర్షి ఆశ్రమంలో ఉన్నాడని, లవకుశులతోపాటు సీతమ్మతల్లి యోగక్షేమాలు చూసేవాడని తన చివరి సినిమాలో ముళ్లపూడి చెప్పడం సంప్రదాయ విరుద్ధం కాదని అన్నారు. ప్రజ్ఞారాజహంస చింతలపాటి శర్మ మాట్లాడుతూ మృదువైన హాస్య, వ్యంగ్య రచనకు ప్రాణం పోసినవాడు ముళ్లపూడి అని పేర్కొన్నారు. ముళ్లపూడి ‘ఋణానందహరి’లో రచించిన ‘ఎవ్వనిచే జనించు ఋణమెవ్వనిచే భ్రమియించు లోకములో..నేను ఋణంబు వేడెదన్‌’ అన్న పద్యాన్ని వినిపించారు. కళాగౌతమి వ్యవస్థాపకుడు డాక్టర్‌ బీవీఎస్‌ మూర్తి ముళ్లపూడి జీవితంలో అనుభవించిన కష్టసుఖాలను, ఎత్తుపల్లాలను విశ్లేషించారు. హాసం క్లబ్‌ కన్వీనర్‌ డి.వి.హనుమంతరావు మాట్లాడుతూ ముళ్లపూడి స్వీయచరిత్ర కోతికొమ్మచ్చిని కేవలం హాస్యరచనగా చూడరాదని, అందులో ముళ్లపూడి వేదాంత ధోరణి స్పష్టంగా కనిపిస్తోందన్నారు. ముందుగా ముళ్లపూడి చిత్రపటానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులు అర్పించారు. కార్యక్రమంలో నాట్యాచార్యుడు డాక్టర్‌ సప్పా దుర్గాప్రసాద్, చిత్రకారుడు మాదేటి రవిప్రకాష్, గాంగేయశాస్త్రి, అవధాన అష్టాపద తాతా సందీపశర్మ, రామచంద్రుని మౌనిక, విశ్రాంత ప్రిన్సిపాల్‌ డాక్టర్‌ అద్దేపల్లి సుగుణ, సన్నిధానం శాస్త్రి, మల్లెమొగ్గల గోపాలరావు తదితరులు పాల్గొన్నారు. 


 నేడు సామర్లకోటలో జయంతి 
 విక్టోరియా మహారాణి నుంచి ప్రశంసాపత్రం పొందిన బసివిరెడ్డి
 విద్యార్థుల ఉపకార వేతనాల పంపిణీకి ఏర్పాట్లు
 సామర్లకోట (పెద్దాపురం) : అన్నదాతగా పేరొందిన కొవ్వూరి బసివిరెడ్డి జయంతిని బుధవారం నిర్వహించనున్నారు. ఇందుకు దేవాదాయ శాఖ అధికారులు ఏర్పాట్లు చేస్తున్నారు. సామర్లకోటలోని బసివిరెడ్డి సత్రానికి, బసివిరెడ్డి విగ్రహానికి రంగులు వేస్తున్నారు. 1852లో జన్మించిన కొవ్వూరి బసివిరెడ్డి సామర్లకోట రైల్వే స్టేషన్‌ సమీపంలో సుమారు పదెకరాల విస్తీర్ణంలో 1880లో సత్రాన్ని నిర్మించారు. దాని నిర్వహణకు కాకినాడలో గోదాములు ఏర్పాటు చేశారు. తరువాతి కాలంలో గోదాములను విక్రయించగా వచ్చిన సొమ్మును బ్యాంకులో డిపాజిట్‌ చేశారు. సత్రం ప్రారంభం నుంచి బాటసారులకు ఇక్కడ భోజన ఏర్పాట్లు చేశారు. సామర్లకోట రైల్వే జంక‌్షన్‌ కావడంతో రైలు ప్రయాణికులు సామర్లకోటలో దిగి సత్రంలో భోజనాలు చేసేవారు. 1897లో బ్రిటిష్‌ మహారాణి అయిన విక్టోరియా మహారాణి మద్రాసు మెయిల్‌ ప్రయాణిస్తూ ట్రెయిన్‌ సామర్లకోటలో నిలిచిపోవడానికి బసివిరెడ్డి సత్రం అన్నదానం కారణమని తెలుసుకుని ఆయనకు ప్రసంశాపత్రాన్ని అందజేశారు. కొవ్వూరి బసివిరెడ్డి 1915లో మరణించారు. బసివిరెడ్డి సత్రానికి ఆస్తులు ఉండటంతో దేవాదాయ శాఖ స్వాధీనం చేసుకుంది. ఈ సత్రం వ్యవస్థాపకుడి జయంతిని తిది ప్రకారం జూన్‌ 7న నిర్వహిస్తున్నారు. గతేడాది జూన్‌ 11న జయంతి వేడుకలు జరిగాయి. బాటసారుల సంఖ్య క్రమేపీ తగ్గిపోవడంతో దూర ప్రాంతాల నుంచి వచ్చి సామర్లకోట, పెద్దాపురం పరిసర ప్రాంతాల్లో ఇంటర్, డిగ్రీ చదువుకునే  సుమారు 40 మంది విద్యార్థులకు ఏటా ఉచిత భోజన వసతి సౌకర్యాలు కల్పించే వారు. అయితే సత్రం శిథిలం కావడంతో మూడేళ్లుగా విద్యార్థులకు ఆ సౌకర్యాలు నిలిపివేసి బసివిరెడ్డి జయంతిని ఘనంగా నిర్వహిస్తున్నారు. కాలక్రమంలో సత్రం ఆస్తులు హరించుకుపోయాయి. సత్రానికి మిగిలిన షాపింగ్‌ కాంప్లెక్స్‌ నుంచి అద్దెల రూపంలో వస్తున్న ఆదాయంతో ప్రస్తుతం సత్రం నిర్వహణ జరుగుతోంది. బసివిరెడ్డి జయంతిని పురస్కరించుకుని స్థానిక ప్రభుత్వ జూనియర్‌ కళాశాలలో అన్ని కోర్సుల్లోని ఉత్తమ విద్యార్థులకు ఉపకార వేతనాలు ఇవ్వాలని నిర్ణయించారు. కళాశాలలోని ఎంపీసీ గ్రూపు నుంచి గండేపల్లి నాగేంద్ర, బైపీసీ నుంచి రామిశెట్టి సునీత, సీఈసీ నుంచి పైపూరి రాజేష్, హెచ్‌ఈసీ నుంచి కాకర సూర్య, ఎఈటీ నుంచి జక్కంపూడి శ్రీహరి, సీఎస్‌ఈ నుంచి కంచుమర్తి సుష్మ, ఈటీ నుంచి అంజూరి శ్రీహర్షవర్ధన్, ఎంఈటీ నుంచి పెంకే రాంబాబు, సీజీటీ నుంచి చుండ్రు వీరదుర్గ, ఎంపీహెచ్‌డబ్లూ నుంచి తాతపూడి దుర్గలు ఉపకార వేతనాలకు ఎంపిక చేసి, ఆ జాబితాను సత్రానికి అందజేసినట్టు జూనియర్‌ కళాశాల ప్రిన్సిపాల్‌ ఐ.శారద తెలిపారు. బసివిరెడ్డి జయంతి సందర్భంగా వంశ పారంపర్య ధర్మకర్త అయిన కొవ్వూరి శ్రీనివాస బాలకృష్ణారెడ్డి ఈ ఉపకార వేతనాలను ఉత్తమ విద్యార్థులకు అందజేస్తారు. బవిసిరెడ్డి çసత్రంలోని కొంత స్థలాన్ని బస్‌ కాంప్లెక్స్‌ , మరికొంత స్థలాన్ని టీటీడీ కల్యాణ మండపాల నిర్మాణాలకు ఉచితంగా ఇచ్చారు. స్థలం ఇచ్చిన సమయంలో కల్యాణ మంటపానికి బసివిరెడ్డి పేరు పెడతామని హామీ ఇచ్చినా పెట్టలేదు. ఇటువంటి దాతను ఆదర్శంగా తీసుకుని మరికొంత మంది దాతలు ముందుకు వస్తే పేద విద్యార్థులకు కొంత వరకు చేయూత ఇచ్చిన వారవుతారు. సత్రం పూర్తిగా శిథిలం కావడంతో నూతన భవన నిర్మాణానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. సత్రానికి ఉన్న షాపుల ద్వారా ఏడాదికి రూ.6.73 లక్షలు, విరాళాలుగా రూ.80 వేల ఆదాయం వస్తుంది. ఫిక్సెడ్‌ డిపాజిట్లుగా రూ.20,70, 039 ఉన్నాయని సత్రం అధికారులు వివరించారు.


 మాజీ ఎంపీ ఉండవల్లి అరుణ్‌కుమార్‌
 పలువురికి సర్‌ ఆర్ధర్‌ కాటన్‌ జీవిత సాఫల్య పురస్కారాలు అందజేత
 రాజమహేంద్రవరం రూరల్‌ : ఒక ఆంగ్లేయుడు భారతీయుల యోగక్షేమాలు కోసం పరితపించడం మామూలు విషయం కాదని, సర్‌ ఆర్ధర్‌ కాటన్‌ నిజంగా కారణజన్ముడని రాజమహేంద్రవరం మాజీ ఎంపీ ఉండవల్లి అరుణ్‌కుమార్‌ అన్నారు. బొమ్మూరులోని తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం ప్రాంగణంలో ఫిలాంత్రోఫిక్‌ సొసైటీ, తెలుగు యూనివర్సిటీ సంయుక్తంగా కాటన్‌ 214వ జయంతి వేడుకలు సోమవారం ఘనంగా నిర్వహించారు. ముఖ్యఅతిథిగా ఉండవల్లి మాట్లాడుతూ ధవళేశ్వరంలో ఆనకట్ట నిర్మించి ఉభయగోదావరి జిల్లాలను సస్యశ్యామలం చేసిన అపర భగీర«ధుడు కాటన్‌ అని కొనియడారు.
  ఫిలాంత్రోఫిక్‌ సొసైటీ వ్యవస్థాపకులు అద్దంకి రాజయోనా స్వాగతం పలుకగా, ఇండియన్‌ నర్సరీ అసోసియేషన్‌ జాతీయ అధ్యక్షుడు పల్ల సుబ్రహ్మణ్యం జ్యోతి ప్రజ్వలన చేసి కార్యక్రమాన్ని ప్రారంభించారు. సభకు అధ్యక్షత వహించిన సాహిత్య పీఠాధిపతి ఆచార్య ఎండ్లూరి సుధాకర్‌ మాట్లాడుతూ కాటన్‌ మహిమాన్వితుడని కొనియడారు. అందుకే ఆయన కీర్తి భారతదేశ నదీజలాల్లో ముఖ్యంగా గోదావరి జిల్లాల్లో అంతర్లీనమై కలకాలం నిలిచే ఉంటుందన్నారు. కార్యక్రమంలో వ్యవసాయ మార్కెట్‌ కమిటీ మాజీ చైర్మన్‌ చెరుకూరి వెంకట రామారావు, తెలుగు రక్షణ వేదిక రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి డాక్టర్‌ కత్తిమండ ప్రతాప్, బొమ్మూరు మాజీ సర్పంచి మత్సేటి ప్రసాద్, సీనియర్‌ పాత్రికేయులు ఎం.శ్రీరామ్మూర్తి, బీసీ సంక్షేమ సంఘం జాతీయ కార్యదర్శి కొల్లివెలసి హారిక, డాక్టర్‌ పి.హేమలత  మాట్లాడారు. వివిధ రంగాలకు చెందిన 21 మంది ప్రముఖులకు సర్‌ ఆర్ధర్‌ కాటన్‌ జీవిత సాఫల్య పురస్కారాలు అందించారు.
 పురస్కార గ్రహీతలు వీరే
 పల్ల వెంకన్న (కడియం), ఆచార్య ఎండ్లూరి సుధాకర్, దూలం రాజ్‌కుమార్‌(పొట్టిలంక), సత్తి భాస్కరరెడ్డి (కందరెడ్డి, దుళ్ల), తుమ్మిడి అరుణ్‌కుమార్‌(రాజమహేంద్రవరం), డాక్టర్‌ గుబ్బల రాంబాబు (స్వర్ణాంధ్ర సేవా సంస్థ), బొంతు శ్రీహరి (సఖినేటిపల్లి), డాక్టర్‌ మానికిరెడ్డి సత్యనారాయణ (కాకినాడ), కర్రా వెంకటలక్ష్మి (ఎంపీపీ, వై.రామవరం), ఇసుకపట్ల ఇమ్మానియేలుకుమార్‌ (అన్నా మినిస్ట్రీస్, రావులపాలెం), అలమండ ప్రసాద్‌(కూచిపూడి నృత్య కళాకారుడు, సామర్లకోట), రహీమున్నీసాబేగం(విశాఖ), తురగా సూర్యారావు (కాకినాడ), కొచ్చెర్ల చక్రధారి(సూక్ష్మకళాకారుడు, సామర్లకోట), డాక్టర్‌ బీఎస్‌ఎస్‌ఏ జగదీష్‌(టీచర్, సామర్లకోట), శివకోటి విజయప్రసాద్‌ (మ్యుజీషియన్, కాకినాడ), పొట్నూరి రజనీకాంత్‌ (ఏలూరు), ప్రత్తి రామలక్ష్మణమూర్తి (టీచర్, పిఠాపురం), పి.కీర్తిప్రియ (కూచిపూడి నర్తకి, శ్రీకాకుళం), గరికిపర్తి నమశ్శివాయ (కాకినాడ), ముష్ఠి శ్రీదేవి (వెదురుపాక)లను జ్ఞాపికలు, ప్రశంసా పత్రాలు, పతకాలతో ఘనంగా సత్కరించారు.


 రాజ్యాంగ నిర్మాత బీఆర్‌ అంబేడ్కర్‌ జయంతి సందర్భంగా జిల్లావ్యాప్తంగా ప్రజలు ఆ మహనీయునికి ఘనంగా నివాళులర్పించారు. ఆయన విగ్రహాలకు పూలమాలలు వేసి, ఆయన చూపిన బాటలో నడుస్తామని ప్రతినబూనారు. విస్తృతంగా సేవా కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. 
  


 
  
 
 110వ జయంతి వేడుకలో కలెక్టర్‌ అరుణ్‌కుమార్‌
 
 వివిధ పథకాల ద్వారా ప్రోత్సాహకాలు, ఉపకరణాల పంపిణీ
 
  
  
 కాకినాడ సిటీ :
 మాజీ ఉప ప్రధాని బాబూ జగ్జీవ¯ŒSరామ్‌ అణగారిన వర్గాల ప్రజలకు ఆశాజ్యోతిగా నిలిచారని, ఆయన సేవలను గుర్తు చేసుకుని, ఆశయాలను ముందుకు తీసుకువెళ్ళాలని కలెక్టర్‌ అరుణ్‌కుమార్‌ పేర్కొన్నారు. జగ్జీవ¯ŒSరామ్‌ 110వ జయంతి వేడుకలను సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ ఆధ్వర్యంలో బుధవారం కాకినాడలో ఘనంగా నిర్వహించారు. స్థానిక లేడీస్‌క్లబ్‌ సెంటర్‌లో ఉన్న ఆయన కాంస్య విగ్రహానికి కలెక్టర్‌ అరుణ్‌కుమార్, ఎమ్మెల్యే వనమాడి వెంకటేశ్వరరావు, ఇతర అధికారులు, వివిధ సంఘాల నాయకులు పూలమాలలు వేసి నివాళులరి్పంచారు. అనంతరం అంబేద్కర్‌ భవ¯ŒSలో నిర్వహించిన జయంతి సభలో జ్యోతిప్రజ్వలన చేసి ఆయన చిత్రపటానికి పుష్పాంజలి ఘటించారు. విద్యార్థినులు, కలెక్టర్‌ కేకు కట్‌ చేశారు. కలెక్టర్‌ మాట్లాడుతూ నిమ్న సామాజికవర్గంలో జన్మించి పట్టుదల, కృషితో సమాజంలో మహోన్నత శిఖరాలు అధిరోహించిన జగ్జీవ¯ŒSరామ్‌ జీవితం, ఆశయాలు అందరికీ ఆదర్శప్రాయమన్నారు. ఎస్సీ కార్పొరేషన్, వ్యవసాయ, మత్స్య శాఖల ద్వారా వివిధ పథకాలకు సంబంధించి సుమారు రూ.కోటి విలువైన ఉపకరణాలు, ప్రోత్సాహకాలను లబ్ధిదారులకు అందజేశారు. ఈ కార్యక్రమంలో జాయింట్‌ కలెక్టర్‌ ఎస్‌.సత్యనారాయణ, జాయింట్‌ కలెక్టర్‌–2 జె.రాధాకృష్ణమూర్తి, జెడ్పీ సీఈవో పద్మ, సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ డీడీ శోభారాణి, డీఆర్‌డీఏ పీడీ మల్లిబాబు, ఎస్సీ కార్పొరేష¯ŒS ఈడీ అనురాధ, ఎంఆర్‌పీఎస్‌ జిల్లా అధ్యక్షుడు ఆకుమర్తి చిన్నా, ఎస్సీ సంఘాల నాయకులు ధనరాశి శ్యాంసుందర్, కళ్యాణం కోటేశ్వరరావు, పిట్టా వరప్రసాద్‌ తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  


 మలికిపురం  :
 మాజీ ప్రధాని పండిట్‌ జవహర్‌ లాల్‌ నెహ్రూకు మలికిపురం మండలం విశ్వేశ్వరాయపురంలోని వివేకానంద కాన్వెంట్‌ విద్యార్థులు వినూత్న రీతిలో నివాళులర్పించారు. నెహ్రూజీ పుట్టిన రోజును పురస్కరించుకొని సోమవారం ఆయన చిత్రాన్ని రంగులతో సుందరంగా తీర్చిదిద్దారు. ఆ చిత్రం చుట్టూ కూర్చుని వందనాలు సమర్పించి, ఆయన పట్ల తమకున్న అభిమానాన్ని చాటుకున్నారు.   
  


 
 నన్నయ భట్టారక జయంతి సభలో వక్తలు
 
 రాజమహేంద్రవరం కల్చరల్‌ :
 మహాభారతం విజ్ఞాన సరస్వస్వమని ప్రముఖ సాహితీవేత్త, విశ్రాంత ప్రిన్సిపాల్‌ డాక్టర్‌ ఎస్‌వీ రాఘవేంద్రరావు అన్నారు. సాహితీ శరత్‌ కౌముది ఉత్సవాల్లో భాగంగా మహాకవి మధునాపంతుల సత్యనారాయణశాస్త్రి స్థాపించిన శరన్మండలి ఆధ్వర్యాన.. ఆంధ్రకేసరి డిగ్రీ కళాశాలలో మంగళవారం జరిగిన నన్నయ భట్టారక జయంతి సభలో ప్రధాన వక్తగా పాల్గొన్న ఆయన నన్నయ కవిత్వంపై ప్రసంగించారు. ‘‘కాంతాసమ్మితంగా భారత రచన సాగింది, భార్య.. భర్తకు నచ్చజెప్పినట్టుగా అటు వ్యాసుడు, ఇటు కవిత్రయం మనకు భారతాన్ని అందించారు. భారతం నీతిశాస్త్రం, మహాకావ్యం, ఇతిహాసం, బహుపురాణ సముచ్ఛయం, ధర్మశాస్త్రం. ఎవరు ఏ దృష్టితో చూస్తే వారికి ఆ దృష్టిలోనే గోచరిస్తుంది. మహాభారతంలో ఉన్నదే ఎక్కడైనా ఉంటుంది. ఇందులేనిది మరెక్కడా ఉండదు’’ అని అన్నారు. దీని ఆంధ్రీకరణలో మానవజాతికి నన్నయ అద్భుతమైన నీతులు అందించాడని చెప్పారు. ‘‘మనం చేసే పనులను ఎవరూ చూడట్లేదని అనుకోవద్దు. మనం చేసే ప్రతి పనినీ సూర్యచంద్రులు, పంచభూతాలు, యముడు, ఉభయ సంధ్యలు, మనస్సు, ధర్మదేవతలు గమనిస్తూనే ఉంటారని శకుంతల పాత్ర ద్వారా నన్నయ తెలియచేసాడు’’ అన్నారు. జన్మనిచ్చినవాడు, అన్నం పెట్టినవాడు, భయాన్ని తొలగించేవాడు స్త్రీకి గురువులైతే, వీరితోపాటు విద్య నేర్పినవాడు, ఉపనయనం చేసినవాడు పురుషుడికి గురువులని వివరించారు. ‘జగద్ధితంబుగ¯ŒS’ భారతాంధ్రీకరణ చేసినట్టు నన్నయ చెప్పుకున్నాడని, దీని అర్థం జగత్తు హితం కోసమే ఈ రచన చేసినట్టని అన్నారు. ‘శారద రాత్రులు..’ నన్నయ చివరి పద్యంగా భావించాలని రాఘవేంద్రరావు చెప్పారు. సభకు అధ్యక్షత వహించిన ఆంధ్రకేసరి యువజన సమితి వ్యవస్థాపకుడు వైఎస్‌ నరసింహారావు మాట్లాడుతూ, భారతాంధ్రీకరణను రాజరాజుకు నన్నయ అంకితమిచ్చినట్టు ఆంధ్రభారతంలో ఎక్కడా లేదన్నారు. చిలకమర్తి ఫౌండేష¯ŒS వ్యవస్థాపక కార్యదర్శి పెరుమాళ్ళ రఘునాథ్‌ మాట్లాడుతూ, రుషులు ద్రష్టలు, స్రష్టలు అని చెప్పారు. భవిష్యత్తును చూడగలిగినవాడు ద్రష్ట అయితే, కలకాలం నిలిచిపోయే పాత్రలను సృష్టించినవాడు స్రష్ట అని వివరించారు. తొలుత కళాశాల ప్రాంగణంలోని ప్రకాశం, నన్నయ భట్టారకుల విగ్రహాలకు పుష్పాంజలి ఘటించారు. కార్యక్రమంలో మధునాపంతుల సత్యనారాయణశాస్త్రి తనయులు మధునామూర్తి, సుబ్రహ్మణ్యం,  మేనల్లుడు కామరాజు, సోదరుని కుమారుడు సత్యనారాయణమూర్తి, ఆంధ్రకేసరి యువజన సమితి అధ్యక్షురాలు కోసూరి చండీప్రియ, కళాశాల కరస్పాండెంట్‌ అసదుల్లా అహమ్మద్, డాక్టర్‌ బీవీఎస్‌ మూర్తి తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  


 డిప్యూటీ సీఎం చినరాజప్ప
 ఘనంగా 120వ జయంతి వేడుకలు
 సామర్లకోట : ప్రముఖ అభ్యుదయ కవి దేవులపల్లి కృష్ణశాస్తి్ర పుట్టిన చంద్రంపాలెం గ్రామాన్ని ఆదర్శంగా తీర్చిదిద్దుదామని, దానికి తనవంతు సహకారం అందిస్తామని డిప్యూటీ సీఎం, హోంశాఖ మంత్రి నిమ్మకాయల చినరాజప్ప అన్నారు. మండలంలోని చంద్రంపాలెం గ్రామంలో దేవులపల్లి 120వ జయంతి వేడుకలను మంగళవారం ఘనంగా నిర్వహించారు.ఆయన విగ్రహానికి పూల మాలలు వేసి నివాళులు అర్పించారు. ఈ సందర్భంగా విగ్రహంపై ఏర్పాటు చేసిన మండపాన్ని డిప్యూటీ సీఎం ప్రారంభించారు. ఆయన మాట్లాడుతూ కృష్ణశాస్త్రి జన్మించిన గ్రామంలో ఆయన పేరు గుర్తుండేలా భవనాన్ని నిర్మిస్తామన్నారు. జిల్లాలో ప్రతీ గ్రంథాలయంలోను ఆయన చిత్రపటం ఉండే విధంగా చర్యలు తీసుకుంటామని తెలిపారు.  అలాగే కలెక్టరు హె చ్‌.అరుణ్‌కుమార్, జిల్లా రచయితల సంఘం ప్రధాన కార్యదర్శి డాక్టరు పి.చిరంజీవిని కుమారి, ఎమ్మెల్సీ బొడ్డు భాస్కరరామారావు కార్యక్రమలో ప్రసంగించారు. ఈ సందర్భంగా చారిటబుల్‌ ట్రస్టును డిప్యూటీ సీఎం రాజప్ప ప్రారంభించారు. అనంతరం జయంతి వేడుకలను పురస్కరించుకొని నిర్వహించిన వాస్యరచన, వకృ్తత్వ పోటీల విజేతలకు బహుమతులు అందజేశారు.  జాయింట్‌ కలెక్టరు ఎస్‌.సత్యనారాయణ, జిల్లా గ్రంథాలయ చైర్మ¯ŒS నల్లమిల్లి వీర్రరెడ్డి, కార్యదర్శి సత్యనారాయణ, ప్రముఖ రచయితలు డాక్టరు వాడ్రేవు వీరలకీ‡్ష్మదేవి, శ్రీవాత్స రామకృష్ణ, ఐడియల్‌ డిగ్రీ కళాశాల తెలుగు పండిట్‌ రామచంద్ర రెడ్డి, గ్రామ సర్పంచ్‌ తలాటం వెంకటరమణ, పెద్దాపురం మున్సిపల్‌ చైర్మ¯ŒS రాజా సూరిబాబురాజు, తహసీల్దార్‌ ఎల్‌.శివకుమార్, ఎంపీడీఓ బి.నాగేశ్వరరావు, ఎంపీపీ గొడత మార్త, జెడ్పీటీసీ సభ్యురాలు గుమెళ్ల విజయలక్ష్మి పాల్గొన్నారు.


 
 నేడు గయ్యాళి అత్త సూర్యకాంతం 93వ జయంతి l
 
 కాకినాడ నుంచి చిత్రపరిశ్రమకు...
 
 గయ్యాళి భార్యగా, రాచిరంపాన పెట్టే అత్తగా, చాడీలు చెప్పే ఆడపడుచులా, చిచ్చులు పెట్టి రెచ్చగొట్టే పొరుగింటావిడిలా ఎవరైనా కనిపిస్తే చాలు.. ఎవరికైనా ఆమె పేరే ఠక్కున గుర్తొస్తుంది. బొద్దుగా ఉంటూ.. పెద్దగా అరుస్తూ ఎదుటి వారిపై విరుచుకుపడాలన్నా.. మానసికంగా వేధించాలన్నా వెండి తెరపై ఆమెకే సాధ్యమైంది. గయ్యాళి పాత్రల్లో ఆమె అంతగా ఒదిగిపోయింది. ఆమే తెలుగువారి గుండమ్మ.. సూర్యకాంతం. నేడు ఆమె 93వ జయంతి సందర్భంగా ‘సాక్షి’ ప్రత్యేక కథనం..
 – కంబాలచెరువు(రాజమహేంద్రవరం)
  
 చిన్ననాటి నుంచి నాటకాలు వేస్తూ..
 జిల్లాలోని కాకినాడ సమీపాన వెంకటకృష్ణాపురానికి చెందిన సూర్యకాంతం ఆమె తల్లిదండ్రులకు 14వ సంతానం. చిన్ననాటి నుంచే అల్లరిపిల్లగా ముద్రపడిన ఆమె ఏం మాట్లాడినా సూటిగా సుత్తితో మేకును దిగ్గొట్టినట్టే ఉండేది. కాకినాడలోని యంగ్‌మె¯Œ్స హ్యపీక్లబ్‌లో నాటకాలు వేసేది. ఆ సమయంలో నటులు అంజలి, ఆదినారాయణరావు, ఎస్వీ రంగారావు, రేలంగి వారు అక్కడకు వచ్చేవారు. ఆ క్రమంలో వీరితో సూర్యకాంతానికి పరిచయం ఏర్పడింది. వారి మాటల ద్వారా ఆమెకు వెండితెరపై ఆసక్తి కలిగింది. అయితే తొలుత చాలా సినిమాల్లో నృత్య సన్నివేశాల్లో గుంపులో కనిపించడం, కథానాయిక పక్కన చెలికత్తెగా నటించింది. ఆమె హీరోయి¯ŒS అవుదామనున్న కల తీరడంలేదు. అదే సమయంలో ’ధర్మంగద’ అనే  చిత్రంలో మూగపాత్ర లభించింది. ఆ తర్వాత మరో సినిమాలో హీరోయి¯ŒS పాత్ర వేసే అవకాశం వచ్చి చేజారిపోయింది.
 ఆమె బిరుదులు
 గయ్యాళి అత్త, సహాజనట కళాశిరోమణి, హాస్యనట శిరోమణి, బహుముఖ నటన ప్రవీణ, రంగస్థల శిరోమణి, అరుంగలై మామణి(తమిళ్‌)
 అవార్డులు : మహానటి సావిత్రి మోమోరియల్‌ అవార్డు, పద్మావతి మహిళా యూనివర్సిటీ డాక్టరేట్‌తో సత్కారం
  
 గయ్యాళి పాత్రలతో..
 సాధన సంస్థ వారు ఎన్టీఆర్, అక్కినేని నాగేశ్వరావు హీరోలుగా తీసిన ’సంసారం’(1950) కయ్యాలమారి పాత్ర. అంతే ఆ సినిమాతో గయ్యాళి గంప పాత్రలకు పేరుగా సూర్యకాంతం నిలిచింది. అదే ఏడాదిలో హైకోర్టు జడ్డి  పెద్దిబొట్ల చలపతిరావును వివాహం చేసుకున్నారు ఆమె. సంసారం సినిమాలో పాత్రతో అప్పటి నుంచి ఇక ఆమెకు గయ్యాళి భార్యగా, రాచిరంపాన పెట్టే అత్తగా, చాడీలు చెప్పే ఆడపడుచులా, చిచ్చులు పెట్టి రెచ్చగొట్టే పొరుగింటావిడి వంటి పాత్రలే ఆమెను వరించాయి.
  
 మహానటుల సినిమాకు  ఆమె పాత్రపేరుతో.. 
 ఎన్టీర్, ఏఎన్నార్‌తో తీసిన హిట్‌ సినిమా ’గుండమ్మక£ýథ’. ఆ సినిమాలో నటదిగ్గజాలు ఎన్టీ రామారావు, అక్కినేని నాగేశ్వరావు నటించినా.. సూర్యకాంతం టైటిల్‌రోల్‌తో గుండమ్మ పేరుపెట్టి ఆ చిత్రాన్ని నిర్మించారంటే ఆమె స్థానం ఏమిటో ఊహించుకోవచ్చు. అటువంటి ఆ మహానటి సావిత్రి బిరుదాంకితురాలు షుగర్‌ వ్యాధితో 18 డిసెంబర్‌ 1994 మృతి చెందింది. ఆమె నటించిన చివరి చిత్రం ఎస్పీ పరశురామ్‌.
  


 రాజమహేంద్రవరం కల్చరల్‌ :
 అచ్చ తెలుగు హాస్యానికి చిరునామా రాజబాబు అని వక్తలు కొనియాడారు. ప్రముఖ హాస్యనటుడు రాజబాబు 81వ జయంతిని పురస్కరించుకుని ఆయన అభిమానులు, ఆత్మీయులు గురువారం రాజమహేంద్రవరంలో గోదావరి గట్టున ఉన్న రాజబాబు విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులు అర్పించారు. రాజబాబు మేనల్లుడు వాసు మాట్లాడుతూ ఆరోగ్యకరమైన హాస్యానికి రాజబాబు ప్రాణం పోశారన్నారు. ఆ రోజుల్లో హీరోలతో సమానంగా పారితోషికం తీసుకున్న రాజబాబు కష్టాల్లో ఉన్నవారికి సాయం చేసేవారన్నారు. కార్యక్రమంలో బాబుల్‌ స్టూడియో అధినేత ముసిని బాబూరావు, కాశీ లక్ష్మీనారాయణ, కె.పూర్ణచంద్రరావు పాల్గొన్నారు.
  


 అమలాపురం టౌన్‌ :
 లోక్‌ సభ స్పీకర్‌గా జిల్లాకు జాతీయ స్థాయి గుర్తింపు తెచ్చిన లోక్‌ సభ స్పీకర్‌ దివంగత జీఎంసీ బాలయోగి జిల్లా అభివృద్ధి ప్రదాతగా నేటికీ జిల్లా గుండెల్లో చిరస్మరణీయుడిగా ఉన్నారని ఉప ముఖ్యమంత్రి నిమ్మకాయల చినరాజప్ప అన్నారు. బాలయోగి జయంతి సందర్భంగా స్థానిక బాలయోగి ఘాట్‌లో ఆయన శనివారం ఘనంగా నివాళులర్పించారు. బాలయోగితో తనకున్న అనుబంధాన్ని గుర్తు చేసుకున్నారు. జెడ్పీ చైర్మన్‌ నామన రాంబాబు, అమలాపురం, పి.గన్నవరం ఎమ్మెల్యేలు అయితాబత్తుల ఆనందరావు, పులపర్తి నారాయణమూర్తి, ఎమ్మెల్సీ రెడ్డి సుబ్రహ్మణ్యం తదితరులు ఘాట్‌పై పుష్పగుచ్ఛాలు ఉంచి నివాళులర్పించారు. 
  
 బాలయెగి జీవిత చరిత్రపై పీహెచ్‌డీ : ఎస్సీ ఎస్టీ కమిషన్‌ చైర్మన్‌ శివాజీ
 సాధారణ వ్యక్తి నుంచి జాతీయ స్థాయిలో అత్యున్నత పదవికి ఎదిగిన లోక్‌ సభ మాజీ స్పీకర్‌ దివంగత బాలయోగిని ఈ సీమ ఎప్పటికీ మరచిపోదని ఎస్సీ ఎస్టీ కమిషన్‌ రాష్ట్ర చైర్మన్‌ కారెం శివాజీ అన్నారు. స్థానిక బాలయోగి ఘాట్‌లో ఆయన ఘనంగా నివాళులర్పించారు. ఈ సందర్భంగా శివాజీ మాట్లాడుతూ నన్నయ్య వర్శిటీలో బాలయోగి జీవిత చరిత్రపై పీహెచ్‌డీ డిగ్రీని త్వరలోనే ప్రవేశ పెట్టనున్నట్టు తెలిపారు. 
 బాలయోగికి ఎంపీ నివాళి
 ఢిల్లీ పార్లమెంటు భవనంలోని బాలయోగి చిత్రపటానికి ఎంపీ డాక్టర్‌ పండుల రవీంద్రబాబు పూలమాలల వేసి నివాళులర్పించారు. ఈ మేరకు ఎంపీ కార్యాలయంలో ఓ ప్రకటనలో తెలిపింది.
  


 కోదాడ:  దేశభక్తితో బ్రిటీష్‌ సామ్రాజ్యవాదులను గడగడలాడించిన యువకిశోరం షహీద్‌ భగత్‌సింగ్‌ను నేటి యువత స్ఫూర్తిగా తీసుకోవాలని పీడీఎస్‌యూ రాష్ట్ర ఉపాధ్యక్షుడు ఇందూరు సాగర్‌ అన్నారు. బుధవారం కోదాడలోని లాల్‌బంగ్లాలో భగత్‌సింగ్‌   జయంతి వేడుకలను నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా ఆయన చిత్రపటానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు.   ఈ కార్యక్రమంలో చందర్‌రావు, మురళి,సైదులు, ఉదయగిరి, ఉమేష్, శివాజీ, సాయి, వెంకన్న తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  


 బలరామ జయంతి వేళ బీకేఎస్‌చే రైతులకు సముచిత స్థానం
 అమలాపురం : సాగు కష్టాలు దిగమింగి శ్రమను పెట్టుబడిగా పెట్టి ప్రతికూల పరిస్థితులను అధిగమించిన అన్నదాతలకు భారతీయ కిసాన్‌ సంఘ్‌ (బీకేఎస్‌) సముచిత స్థానం ఇచ్చి సత్కరించింది. బలరామ జయంతిని పురస్కరించుకుని జిల్లావ్యాప్తంగా ఎంపిక చేసిన 40 మంది రైతులకు స్థానిక గౌతమ మహర్షి గో సంరక్షణ సమితి గోశాలకు ఆహ్వానించి ఒకే వేదికపై ఘనంగా సన్మానించారు. మిగిలిన రైతులకు ఆదర్శంగా నిలిచేలా ఈ 40 మంది రైతులు గో ఆధారితం, సేంద్రియ సాగు, అంతర పంటలు, ఉద్యాన పంటలను విరివిగా పండిస్తూ, తక్కువ పెట్టుబడితో అధిక లాభాలు ఆర్జిస్తున్నారు. సాధారణంగా రైతులకు రైతు సంఘాలు సత్కరించటమే అరుదు. ఈ అరుదైన ఘట్టాన్ని బీకేఎస్‌ ఆవిష్కరించింది. 40 మంది రైతులతోపాటు రైతులకు ఉత్తమ సేవలు అందిస్తున్న అమలాపురం ఉద్యానశాఖ సహాయ సంచాలకుడు సీహెచ్‌ శ్రీనివాసులు, పి.గన్నవరం వ్యవసాయశాఖ సహాయ సంచాలకుడు ఎలియాజర్, ముమ్మిడివరం పశుసంవర్ధక శాఖ వైద్యుడు మధులను కూడా బీకేఎస్‌ ఇదే వేదికపై సత్కరించింది. అలాగే ఇటీవల మృతి చెందిన బీకేస్‌ సభ్యులు, రైతులు గనిశెట్టి రామచంద్రరావు (సన్నవిల్లి), చేకూరి రంగరాజు (మాగం) జ్ఞాపకార్ధం రైతులు అయితాబత్తుల ఉమామహేశ్వరరావు, చేకూరి సత్యనారాయణరాజులను కూడా బీకేస్‌ సత్కరించింది. బీకేఎస్‌ జిల్లా అధ్యక్షుడు దొంగ నాగేశ్వరరావు అధ్యక్షతన జరిగిన ఈ రైతు సత్కార సభలో బీకేస్‌ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు జి.రాంబాబు, జాతీయ  కార్యవర్గ సభ్యుడు జలగం కుమారస్వామి, బీకేఎస్‌ ప్రతినిధులు అడ్డాల గోపాలకృష్ణ, యాళ్ల వెంకటానందం, బొక్కా ఆదినారాయణ,అప్పారి వెంకటరమణ తదితరులు పాల్గొన్నారు.


 
 సంస్మరణ సభలో ప్రముఖుల నివాళులు
 
  
 రాజమహేంద్రవరం కల్చరల్‌ : 
 ‘‘మనిషి జీవించిన కాలంకన్నా, మరణించిన తరువాత జీవించిన కాలం ఎక్కువ ఉండాలి. జాషువా ఈ కోవకు చెందిన కవి’’ అని ఆదికవి నన్నయ విశ్వవిద్యాలయం అసోసియేట్‌ ప్రొఫెసర్‌ డాక్టర్‌ తలారి వాసు అన్నారు. భారతీయ సాహిత్య పరిషత్, నగర శాఖ ఆధ్వర్యాన ఆంధ్రకేసరి డిగ్రీ కళాశాలలో వేమూరి విశ్వనాథం జయంతి సందర్భంగా గురువారం జరిగిన జాషువా సంస్మరణ సభలో వాసు ప్రసంగించారు. ‘రాజు జీవించు రాతి విగ్రహములందు – సుకవి జీవించు ప్రజల నాల్కలయందు’ అని జాషువా అన్నారని గుర్తు చేశారు. ‘‘పద్యం జాషువాకు మాతృభాష. కష్టాలు, కన్నీళ్ళు ఆయనకు కళ్లజోడు’’ అని అన్నారు. ‘‘గాడుపు నా జీవితమైతే, వెన్నెల నా కవిత్వం’’ అని జాషువా అన్నారన్నారు. ‘‘కులమతాలు గీసుకున్న గీతల జొచ్చి, పంజరాన కట్టుబడను నేను, నిఖిల లోకమెట్లు నిర్ణయించిన నాకు తిరుగు లేదు, విశ్వనరుడ నేను’’ అంటూ కవికి కులం ఉండదన్న విషయాన్ని జాషువా చెప్పారని వివరించారు. జాషువా రచించిన ‘గబ్బిలం’ ఆంధ్రుల చరిత్రేనని వాసు అన్నారు. శతావధానధురీణ డాక్టర్‌ అబ్బిరెడ్డి పేరయ్యనాయుడు ప్రసంగిస్తూ, జాషువా కవిత్వం కరుణ రసాత్మకమైనదని అన్నారు. ధనవంతుడిని, అందగాడిని కాదని, నీతివంతుడిని, గుణవంతుడిని జాషువా కథానాయకుడిని చేశారన్నారు. తొలుత జాషువా చిత్రపటానికి పుష్పాంజలి ఘటించారు. çసభకు చిలకమర్తి ఫౌండేషన్‌ వ్యవస్థాపక కార్యదర్శి పెరుమాళ్ళ రఘునాథ్‌ అధ్యక్షత వహించారు. ప్రధాన వక్త తలారి వాసును నిర్వాహకులు సత్కరించారు. ప్రిన్సిపాల్‌ చింతా జోగినాయుడు, కరస్పాండెంట్‌ అసదుల్లా అహమ్మద్‌ పాల్గొన్నారు.
  
 అలరించిన ఛలోక్తులు
 తలారి వాసు తన ప్రసంగం ఆద్యంతం ఛలోక్తులతో విద్యార్థులను ఆకట్టుకున్నారు. ‘క’ష్టజీ‘వి’కి అటు ఇటు ‘కవి’.. ‘క’నిపిస్తే, ‘వి’సిగించేవాడు ‘కవి’.. వర్షంలో తాను సభకు రావడాన్ని ప్రస్తావిస్తూ ‘ఈ ప్రపంచంలో మన మెడలు వంచగలవాడు ఆటోవాడు ఒక్కడే’ అని చమత్కరించారు. ‘‘బ్రేక్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ ఆటోను ఆపాడు, బిలబిలా 24 మంది ప్రయాణికులు దిగారు’’ అంటూ మరో చమత్కార బాణం వదిలారు. 
  


 
 జయంతి సభలో ఆచార్య ఎండ్లూరి
 
 రాజమహేంద్రవరం కల్చరల్‌ : 
 ఆధునిక సాహితీ వినీలాకాశంలో ఆరుద్ర ఒక ధ్రువతార అని, బహుముఖీన ప్రతిభాశాలి, తెలుగు సాహిత్యానికి దశ, దిశ నిర్దేశం చేసిన మహనీయుల్లో ప్రముఖుడని తెలుగు సాహిత్య పీఠం డీన్‌ ఆచార్య ఎండ్లూరి సుధాకర్‌ పేర్కొన్నారు. ఆరుద్ర జయంతి సందర్భంగా బుధవారం గోదావరి సింగర్స్‌ క్లబ్‌ ఆధ్వర్యంలో గోదావరిగట్టుపై ఉన్న ఘంటసాల విగ్రహం వద్ద ఆరుద్ర చిత్రపటాన్ని ఉంచిSసభ్యులు పుష్పాంజలి ఘటించారు. ముఖ్య అతిథి ఎండ్లూరి సుధాకర్‌ మాట్లాడుతూ ఆరుద్ర కవి, విమర్శకుడు, పరిశోధకుడు, సినీగేయ రచయిత అని, అచ్చ తెలుగుతనానికి ప్రతీక ఆరుద్ర సాహిత్యమని పేర్కొన్నారు. ఆరుద్ర గీతాలలో జీవనవేదాంతం, తాత్తి్వకచింతన కనపడతాయంటూ ‘కొండగాలి తిరిగింది’అనే పాటలో ‘ప్రాప్తమున్న తీరానికి పడవ సాగిపోయింది’ అనే పదాలను ఉటంకించారు. ఒక విశ్వవిద్యాలయం చేయాల్సిన పనిని ఆయన ఒంటిచేత్తో చేసిన ‘సమగ్రాంధ్ర సాíహిత్య చరిత్ర’కు మించిన పరిశోధన రాలేదని ఎండ్లూరి వివరించారు. ‘నాకు జందెంలేదు, నా భార్యకు తాళి లేదు’అని ఆరుద్ర చెబుతూండేవారన్నారు. ఆరుద్ర మార్క్సిస్టు,నాస్తికుడు అయినా ‘రాయినైనా కాకపోతిని రామపాదము సోకగా’వంటి భక్తిగీతాలను రచించారని, సంపూర్ణ రామాయణం వంటి సినిమాకు రచనాసహకారం అందించారని వెల్లడించారు. ‘టెక్నిక్‌లేని కవిత్వాన్ని నేను ఊహించుకోలేను’ అని ప్రకటించిన ఆరుద్ర కవనంలో చమత్కారాలకు లోటు లేదన్నారు. ‘నీవెక్కదలుచుకున్న ౖ రెలు ఒక్క జీవికాలం లేటు’ అన్న ఆరుద్ర మాటలు నేటికీ ప్రాధాన్యత కోల్పోలేదన్నారు. ఒకసారి సినీనిర్మాత రామానాయుడితో ఆరుద్ర కారులో వెడుతుండగా ‘ఆరుద్రగారూ!మీకు ఇక్కడ భూములేమైనా ఉన్నాయా?’ అని రామానాయుడు అడిగారని, ఆరుద్ర వెంటనే ‘ఆ కనిపించే రుద్రభూములన్నీ నావే’ అన్నారని ఎండ్లూరి తెలిపారు. అధ్యక్షత వహించిన బ్రౌనుమందిర నిర్వాహకుడు సన్నిధానం శాస్త్రి ఆరుద్రకు తన కుటుంబంతోగల అనుబంధాన్ని తెలియజేశారు. గాయనీగాయకులు ఆరుద్ర రచించిన ‘వేదంలాఘోషించే గోదావరి’గీతాన్ని ఆలపించారు. రాయుడు చంద్రకుమార్, పిరాట్ల శ్రీహరి, శ్రీవల్లి వసుంధర, రాళ్ళపల్లి నీలాద్రి, జీవీ రమణ తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  


 కోదాడఅర్బన్‌: దేశంలో అనాథలకు, అభ్యాగులకు సేవలందించి విశ్వమాతగా పేరుపొందిన మదర్‌ థెరిస్సా జన్మదిన వేడుకలను శుక్రవారం కోదాడ పట్టణంలో ఘనంగా నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా స్థానిక మున్సిపల్‌ కార్యాలయ సమీపంలోని ఆమె విగ్రహానికి పలువురు కాంగ్రెస్‌ నాయకులు పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. పట్టణంలోని తేజ పాఠశాలలో జరిగిన కార్యక్రమంలో పలువురు విద్యార్థులు మదర్‌ థెరిస్సా వేషధారణలో ఆమె చిత్రపటానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. అనంతరం పట్టణ పరిధిలోని మానసిక వికలాంగుల కేంద్రంలోని విద్యార్థులకోసం పాఠశాల 10వ తరగతి విద్యార్థులు పండ్లు, బియ్యాన్ని అందజేశారు.  ఈ సందర్భంగా పలువురు వక్తలు మట్లాడుతూ మదర్‌ థెరిస్సా చేసిన సేవలను కొనియాడారు. ఈ కార్యక్రమాల్లో కాంగ్రెస్‌ నాయకులు కత్రం నాగేందర్‌రెడ్డి, సయ్యద్‌ ముస్తఫా, సంజీవ్‌రెడ్డి, రవి, తేజ పాఠశాల డైరక్టర్‌ జానకిరామయ్య, ప్రధానోపాధ్యాయుడు అప్పారావు, పలువురు ఉపాధ్యాయులు పాల్గొన్నారు.
  


 ధన్వాడ : మక్తల్‌ నియోజకవర్గ దివంగత మాజీ ఎమ్మెల్యే చిట్టెం నర్సిరెడ్డి జయంతిని శుక్రవారం మండల కేంద్రంలో ఘనంగా జరుపుకున్నారు. ఈ సందర్బంగా ఎమ్మెల్యేలు డీకే అరుణ, చిట్టెం రాంమోహన్‌రెడ్డి వేర్వేరుగా నర్సిరెడ్డి విగ్రహానికి, సీఎన్‌ఆర్‌ ఘాట్‌ వద్ద పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. అనంతరం ఆయన చేసిన సేవలను కొనియాడారు. కార్యక్రమంలో మార్కెట్‌ కమిటీ చైర్మన్‌ అమ్మకోళ్ల శ్రీనివాస్‌రెడ్డి, నాయకులు నిరంజన్‌రెడ్డి, సుదర్షన్‌రెడ్డి, అబ్దుల్‌రహ్మన్, బసంత్, నరహరి, జుట్ల ఆనంద్‌గౌడ్, కష్ణయ్య, శ్రీనివాస్‌గౌడ్, ఆశిరెడ్డి, లింగారెడ్డి, హన్మంతు, చిన్నబాలు తదితరులు పాల్గొన్నారు. 
  
  


 ధన్వాడ : మక్తల్‌ నియోజకవర్గ దివంగత మాజీ ఎమ్మెల్యే చిట్టెం నర్సిరెడ్డి జయంతిని శుక్రవారం మండల కేంద్రంలో ఘనంగా జరుపుకున్నారు. ఈ సందర్బంగా ఎమ్మెల్యేలు డీకే అరుణ, చిట్టెం రాంమోహన్‌రెడ్డి వేర్వేరుగా నర్సిరెడ్డి విగ్రహానికి, సీఎన్‌ఆర్‌ ఘాట్‌ వద్ద పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. అనంతరం ఆయన చేసిన సేవలను కొనియాడారు. కార్యక్రమంలో మార్కెట్‌ కమిటీ చైర్మన్‌ అమ్మకోళ్ల శ్రీనివాస్‌రెడ్డి, నాయకులు నిరంజన్‌రెడ్డి, సుదర్షన్‌రెడ్డి, అబ్దుల్‌రహ్మన్, బసంత్, నరహరి, జుట్ల ఆనంద్‌గౌడ్, కష్ణయ్య, శ్రీనివాస్‌గౌడ్, ఆశిరెడ్డి, లింగారెడ్డి, హన్మంతు, చిన్నబాలు తదితరులు పాల్గొన్నారు. 
  
  


 షాద్‌నగర్‌:  సర్ధార్‌ సర్వాయి పాపన్న జయంతిని పట్టణంలో గౌడ సంఘం, యువజన గౌడ సంఘం ఆధ్వర్యంలో గురువారం ఘనంగా నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా ముఖ్యకూడలిలో ఆయన చిత్రపటానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. ముఖ్యకూడలి నుంచి ప్రభుత్వఆస్పత్రి వరకు ర్యాలీగా తరలివెళ్లారు. అనంతరం ఆస్పత్రిలో రోగులకు పండ్లు, బెడ్డ్రు పంపిణీ చేశారు. ఈ సందర్భంగా నాయకులు మాట్లాడు తూ పాపన్న గ్రామీణ ప్రాంతంలో అతిసాధారణ కుటుంబంలో జన్మించి బడుగు, బలహీన వర్గాల అధిపత్యం కోసం తిరుగుబాటు చేయడం జరిగిందన్నారు. అదేవిధంగా ఈ నెల 20న యూనివర్సల్‌ ఫంక్షన్‌హల్‌లో జయంతి ఉత్సవాలను చేస్తున్నామన్నారు. కార్యక్రమంలో మణికొండ రంగయ్యగౌడ్, వన్నాడ ప్రకాష్‌గౌడ్, మద్దూరి అశోక్‌గౌడ్, జినికుంట రాములుగౌడ్, కట్ట వెంకటేష్‌గౌడ్, పాలకొండ రజనికాంత్‌గౌడ్,జనార్ధన్‌గౌడ్, శేఖర్‌గౌడ్, శ్రీనివాస్‌గౌడ్‌ తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  
  
 లింగారెడ్డిగూడలో..
 మండల పరిధిలోని లింగారెడ్డిగూడలో సర్ధార్‌ సర్వాయి పాపన్న జయంతిని ఘనంగా నిర్వహించారు. గ్రామంలోని వివేకానందుని విగ్రహం వద్ద పాపన్న చిత్రపటానికి పూలమాలలు వేసిఘనంగా నివాళులర్పించారు. కార్యక్రమంలో నారాయణగౌడ్, మాజీ సర్పంచ్‌ బాలనగర్‌ నర్సింహులు, అంజయ్యగౌడ్, సురేష్‌గౌడ్‌ తదితరులు పాల్గొన్నారు.  
  
  


 జయంతి సందర్భంగా పలువురి నివాళి l
 జిల్లావ్యాప్తంగా పలు సేవా కార్యక్రమాలు
 సాక్షి, రాజమహేంద్రవరం: 
 దివంగత మహానేత వైఎస్‌ రాజశేఖరరెడ్డికి సమకాలికునిగా ప్రజల కోసం అహర్నిశలు శ్రమించిన జనయోధుడు జక్కంపూడి రామ్మోహనరావు అని పలువురు నేతలు కొనియాడారు. వైఎస్సార్‌ సీపీ అధినేత, ప్రతిపక్ష నేత వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి, పార్టీ పీఏసీ సభ్యుడు పినిపే విశ్వరూప్, రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి భూమన కరుణాకరరెడ్డి, మాజీ ఎమ్మెల్యే ద్వారంపూడి చంద్రశేఖరరెడ్డి హైదరాబాద్‌లోని జగన్‌ స్వగృహంలో జక్కంపూడి 63వ జయంతి సందర్భంగా ఆయన చిత్రపటానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. కార్యకర్తలు, ప్రజలకు వెన్నుదన్నుగా అనేక పోరాటాలు చేసిన జక్కంపూడి సేవలు అజరామరమని నేతలు కొనియాడారు.  
 జక్కంపూడి జయంతిని శనివారం జిల్లావ్యాప్తంగా వైఎస్సార్‌ కాంగ్రెస్,  కాంగ్రెస్, జక్కంపూడి అభిమానులు ఘనంగా నిర్వహించారు. రాజానగరం వృద్ధాశ్రమంలో అన్నసమారాధన నిర్వహించారు. కాకినాడ రూరల్‌ మండలం రాయుడుపాలెంలో పార్టీ జిల్లా అధ్యక్షుడు కురసాల కన్నబాబు జక్కంపూడి జయంతి వేడుకలు నిర్వహించారు. కోరుకొండ, పి.గన్నవరం, మామిడికుదురు, మండపేట, రాజమహేంద్రవరం మండలం తొర్రేడు, కడియం మండలం బుర్రిలంకలో పుస్తకాలు, పెన్నులు పంపిణీ చేశారు. అమలాపురం నల్ల వంతెన చేరువలోని జక్కంపూడి విగ్రహం వద్ద పార్టీ నేతలు, శ్రేణులు జయంతి వేడుకలు నిర్వహించారు. జిల్లాలో పలుచోట్ల అన్నసమారాధన, రక్తదానం, వైద్య శిబిరాలు నిర్వహించారు. ప్రభుత్వాస్పత్రుల్లో రోగులకు పండ్లు, రొట్టెలు పంచారు. ఉద్యమాలే ఊపిరిగా కార్యకర్తల కోసం సైనికుడిలా జీవిత చరమాంకం వరకు పాటుపడిన జక్కంపూడిని నేటి తరం రాజకీయ నేతలు స్ఫూర్తిగా తీసుకోవాలని కాపు ఉద్యమనేత ముద్రగడ పద్మనాభం, వైఎస్సార్‌ సీపీ జిల్లా అధ్యక్షుడు కురసాల కన్నబాబు వేర్వేరు ప్రాంతాల్లో జరిగిన కార్యక్రమాల్లో పిలుపునిచ్చారు. రాజమహేంద్రవరం కంబాల చెరువు సెంటర్‌లో జక్కంపూడి నిలువెత్తు విగ్రహానికి ముద్రగడ పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. ప్రజల సంక్షేమం, జిల్లా అభివృద్ధి కోసం జక్కంపూడి అహర్నిశలు కష్టపడ్డ యోధుడని పేర్కొన్నారు. వైఎస్సార్‌ సీపీ శ్రేణులతో కలసి పార్టీ సీజీసీ సభ్యురాలు జక్కంపూడి విజయలక్ష్మి, యువజన విభాగం రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు రాజా, పార్టీ నగర కో ఆర్డినేటర్‌ రౌతు సూర్యప్రకాశరావు, పార్టీ ఫ్లోర్‌ లీడర్‌ మేడపాటి షర్మిలారెడ్డి, సేవాదళ్‌ రాష్ట్ర కార్యదర్శి సుంకర చిన్ని తదితరులు భారీ కేకును కట్‌ చేశారు.
 వైద్య శిబిరంలో 2 వేల మందికి పైగా సేవలు
 పార్టీ యువజన విభాగం రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు జక్కంపూడి రాజా ఆధ్వర్యంలో సీతానగరం చినకొండేపూడి సూర్యచంద్ర ఇంగ్లీష్‌ మీడియం స్కూల్‌లో జక్కంపూడి రామ్మోహనరావు ఫౌండేషన్‌ ఆధ్వర్యంలో ఉచిత మెగా వైద్యశిబిరం, రక్తదానం శిబిరం నిర్వహించారు. వైద్యశిబిరంలో పలు విభాగాలలో 40 మంది వైద్యనిపుణులు రెండువేల మందికి పైగా సేవలందించారు. రక్త పరీక్షలు, ఈజీసీ పరీక్షలు నిర్వహించి మందులను ఉచితంగా అందించారు. కాగా వందోసారి రక్తదానం చేసిన సీతానగరం మండల వైఎస్సార్‌ సీపీ అధ్యక్షుడు డాక్టర్‌ బాబును పార్టీ జిల్లా అధ్యక్షుడు కురసాల కన్నబాబు, విజయలక్ష్మి, రాజా అభినందించారు. కన్నబాబు ఈ కార్యక్రమానికి ముఖ్య అతిథిగా హాజరై జక్కంపూడి విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి నివాళ్లర్పించి, కేక్‌ కట్‌ చేశారు. జక్కంపూడి అందించిన స్ఫూర్తితో నడుచుకోవాలన్నారు. సామాన్య కార్యకర్తగా ఉంటూ జిల్లా  రాజకీయాలను శాసించిన గొప్పనాయకుడన్నారు.


 సాక్షి, హైదరాబాద్: భారత కమ్యూనిస్టు ఉద్యమ నిర్మాత, తెలంగాణ సాయుధ పోరాట యోధుడు, సీపీఐ మాజీ ప్రధాన కార్యదర్శి చండ్ర రాజేశ్వరరావు 102వ జయంతిని ఘనంగా నిర్వహించాలని ఆ పార్టీ జాతీయ కార్యవర్గ సభ్యుడు కె. నారాయణ పార్టీ శ్రేణులకు పిలుపునిచ్చారు. ఈ సందర్భంగా హైదరాబాద్లోని బషీర్బాగ్ ప్రెస్క్లబ్లో సోమవారం జరిగే ‘ప్రస్తుత రాజకీయాలు-ప్రధాన సవాళ్లు’ అనే అంశంపై మాజీ కేంద్ర మంత్రి ఎస్. జైపాల్రెడ్డి ముఖ్య అతిథిగా హాజరవుతారన్నారు


 కొంటెబొమ్మల బాపు
 కొన్ని తరముల సేపు
 గుండె ఊయలలూపు
 ఓ కూనలమ్మా..!
 తెలుగు వెండితెర మీద తెలుగు దనాన్ని ఒలికించిన దిగ్దర్శకుడు బాపు గురించి ఆరుద్ర చెప్పిన మాటలివి. వెండితెరకు వయ్యారాన్ని నేర్పిన బాపు భౌతికంగా దూరమైనా.. ఆయన గీసిన బొమ్మలు, తీసిన సినిమాలు ఎప్పటికీ ఆయన్ని మనతోనే ఉండేలా చేశాయి. ఆ మహానుభావుడి జయంతి సందర్భంగా ఒక్కసారి ఆయన సినీ ప్రస్థానాన్ని గుర్తు చేసుకుందాం.
 
 బాపు అసలు పేరు సత్తిరాజు లక్ష్మీనారాయణ. ఆయన 1933 డిసెంబర్‌ 15న పశ్చిమగోదావరి జిల్లా నరసాపురంలో పుట్టారు. ఆంద్ర పత్రికలో కార్టూనిస్ట్‌గా కెరీర్‌ ప్రారంభించిన బాపు తరువాత దర్శకుడిగా ఉన్నత శిఖరాలను అధిరోహించాడు.
 
 రామాయణసారం లేకుండా బాపు సినిమాలే లేవు. రామాయణ, మహాభారతాల్ని ఆధునీకరించి తెరకెక్కించారు బాపు. ఆ రెండు మహాకావ్యాల్ని అణువణువునా జీర్ణించుకుని.. ప్రతి కథనీ ఆ కోణం నుంచే చూశారు.. తీశారు. అందుకే రామాయణంలోని ఘట్టాలను సినిమాలుగా తెరకెక్కించిన బాపు. ఆయన తెరకెక్కించిన సాంఘిక చిత్రాల్లోనూ రామాయణ సారాన్నే చూపించారు. తనని తాను రాముని బంటుగా చిత్రీకరించుకున్నారు కూడా. అది రాముడిపై బాపు భక్తి.
 
 కళాత్మక దర్శకుడు బాపుని ఎన్నో అవార్డులు వరించాయి. మదర్ థెరిసా చేతులమీదుగా రఘుపతి వెంకయ్య స్మారక పురస్కారాన్ని అందుకున్నారు. ఆరు నంది అవార్డులతో పాటు, ఎన్నో గౌరవ సత్కారాల్ని పొందారు. సినిమాలోనే కాదు, భక్తిరసం తొణికిసలాడే అనేక బొమ్మలు బాపు చేతిలో ఊపిరిపోసుకున్నాయి. స్క్రిప్ట్ తోపాటే అన్ని ఫ్రేముల్నీ బొమ్మలుగా గీసుకుంటారు బాపు. అందుకే ప్రతి షాట్ సెల్యులాయిడ్‌పై బొమ్మగీసినట్టు అందంగా ఒదిగిపోతుంది. ఆణిముత్యాల్లాంటి సినిమాలను తీసిన బాపు.. ఎవరి దగ్గరా పనిచేయలేదు. కేవలం కథా బలమే ఆయన సినిమాలను విజయపథంలో నడిపించింది.
 
 బాపు గురించి మాట్లాడుకుంటూ రమణ గురించి చెప్పకపోతే అది పూర్తవదు. వారిద్దరూ ఒకే ఆత్మకు రెండు రూపాలు, ఒకే భావాన్ని పలికే రెండు పదాలు. బాపు దృష్టి అయితే రమణ దాని భావం. బాపు చిత్రం అయితే రమణ దాని పలుకు. అందుకే వీరిద్దరి వెండితెర ప్రయాణమే కాదు.. జీవనయానం కూడా కలిసికట్టుగానే సాగింది. అందుకేనేమో.. రమణ మరణించిన తరువాత ఎక్కువ కాలం బాపు మనలేకపోయాడు. ఆత్మ లేని దేహంగా ఉండలేక రమణను కలుసుకోవడానికి 2013 ఆగస్టు 31న శాశ్వతంగా వెళ్లిపోయారు.


 రాష్ట్రవ్యాప్తంగా జయశంకర్ జయంతి వేడుకలు
 తెలంగాణ భవన్‌లో నివాళులర్పించిన కేసీఆర్
  
 హైదరాబాద్: తెలంగాణ సిద్ధాంతకర్త జయశంకర్ 81వ జయంతి వేడుకలు గురువారం రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ఘనంగా జరిగాయి. తెలంగాణ భవన్‌లో ముఖ్యమంత్రి, టీఆర్‌ఎస్ అధినేత కేసీఆర్ జయశంకర్ విగ్రహానికి పూలమాల వేసి నివాళులర్పిం చారు. తెలంగాణ తల్లి విగ్రహానికి పూలమాల వేశారు. అంతకు ముందు తెలంగాణ భవన్‌కు వచ్చిన హోంమంత్రి నాయిని జయశంకర్‌కు నివాళులు అర్పించారు. తెలంగాణ కల సాకారమైన వేళ జయశంకర్ లేకపోవడం దురదృష్టకరమని.. ఆయన లేనిలోటు  పూడ్చలేనిదన్నారు. జయశంకర్ అపురూమైన వ్యక్తి అని, ఆయన బాటలోనే తెలంగాణ నడుస్తుందని రాష్ట్ర ప్రణాళిక మండలి ఉపాధ్యక్షుడు నిరంజన్‌రెడ్డి పేర్కొన్నారు. డిప్యూటీ సీఎం మహమూద్ అలీ, మాజీ ఎమ్మెల్సీ నారదాసు లక్ష్మణ్‌రావు తదితరులు ఈ వేడుకల్లో పాల్గొన్నారు.
 
 ఇక శాసనసభలో మండలి చైర్మన్ స్వామిగౌడ్, శాసనసభ డిప్యూటీ స్పీకర్ పద్మా దేవేందర్‌రెడ్డి, మంత్రులు హరీశ్‌రావు, జూపల్లి జయశంకర్ చిత్రపటానికి పూలమాల వేసి నివాళి అర్పించారు. జయశంకర్ జయంతి అనగానే, తెలంగాణ ప్రజల కోసం ఆయన చేసిన పోరాటం, కృషి గుర్తుకువస్తున్నాయని వారు పేర్కొన్నారు. అసెంబ్లీ ఎదురుగాగల గన్‌పార్కు వద్ద టీజేఏసీ ఆధ్వర్యంలో జయశంక ర్ జయంతి వేడుకలు నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా టీజేఏసీ సంపూర్ణ తెలంగాణ దీక్ష చేపట్టింది. జేఏసీ చైర్మన్ కోదండరాం, వివిధ జేఏసీల నేతలు దేవీప్రసాద్, రఘు తదితరులు జయశంకర్‌కు నివాళి అర్పించారు. సచివాలయంలో సీఎస్ రాజీవ్‌శర్మ, ఉద్యోగులు జయశంకర్‌కు అంజలి ఘటించారు. డీజీపీ కార్యాలయంలో జయశంకర్ చిత్రపటానికి డీజీపీ అనురాగ్‌శర్మ, సీనియర్ ఐపీఎస్ అధికారులు నివాళులు అర్పించారు.
  
  


 నవయుగ కవి చక్రవర్తి
 మూఢాచారాలపై కవిత్వంతో తిరుగుబాటు
 తెలుగు సాహితీ వనంలో పూసిన కవితా సుమం
 నేడు గుర్రం జాషువా వర్ధంతి
  
 సాక్షి: తెలుగు సాహితీ వనంలో పూసిన కవితా సుమం.. మూఢాచారాలపై తన కవిత్వంతో తిరుగుబాటు బావుటా ఎగురవేసిన కవితా చైతన్య దీప్తి.. నవయుగ కవి చక్రవర్తి బిరుదాంకితులు గుర్రం జాషువా. ఆధునిక కవుల్లో ప్రముఖస్థానం పొందారాయన. సమకాలీన కవిత్వ ఒరవడి నుంచి మరోవైపు వచ్చి, సామాజిక ప్రయోజనం ఆశించి రచనలు చేసిన సాహిత్య సృష్టికర్తగా ఖ్యాతిగాంచారు. కవిత్వాన్ని ఆయుధంగా చేసుకొని మూఢాచారాలపై పోరు కొనసాగించారు. ఛీత్కారాలు ఎదుర్కొన్నచోటే సత్కారాలు పొందిన మహనీయుడి వర్ధంతి నేడు. ఈ సందర్భంగా ఆయన జీవిత విశేషాలు మీకోసం..                                                                        
 
 బాల్యం, విద్యాభ్యాసం..
 ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని గుంటూరు జిల్లా వినుకొండలో 1895 సెప్టెంబరు 28న వీరయ్య, లింగమ్మ దంపతులకు జాషువా జన్మించారు. తల్లిదండ్రులు వేర్వేరు కులాలకు చెందిన వారు. మూఢాచారాలతో నిండిన ఆనాటి సమాజంలో చిన్ననాటి నుంచే ఛీత్కారాలు ఎదుర్కొన్నారు జాషువా. చదువుకోవడానికి బడిలో చేరిన తర్వాత జాషువాకు కష్టాలు మొదలయ్యాయి. ఉపాధ్యాయులు, తోటి పిల్లల నుంచి ఎన్నో అవమానాలకు గురయ్యారు. అయితే అగ్ర వర్ణాల పిల్లలు కులం పేరుతో హేళన చేస్తే, జాషువా తిరగబడి వాళ్లను కొట్టేవాడు.
 
 వివాహం, ఉద్యోగం..
 1910లో జాషువా మేరీని పెళ్లి చేసుకున్నాడు. మిషనరీ పాఠశాలలో నెలకు రూ.3 జీతంతో ఉద్యోగం లభించింది. ఆ ఉద్యోగం పోవడంతో రాజమండ్రి వెళ్లి 1915-16లో అక్కడ సినిమా వాచకుడిగా పని చేశారు. టాకీ సినిమాలు లేని ఆ రోజుల్లో తెరపై జరుగుతున్న కథకు అనుగుణంగా నేపథ్యంలో కథ, సంభాషణలు చదువుతూ పోవడమే ఈ పని. తర్వాత గుంటూరులోని లూథరిన్ చర్చి నడుపుతున్న ఉపాధ్యాయ శిక్షణాలయంలో టీచర్‌గా పదేళ్లపాటు పని చేశాడు. అనంతరం 1928 నుంచి 1942 వరకు గుంటూరులోనే ఉన్నత పాఠశాలలో తెలుగు పండితుడిగా ఉన్నారు.
  
 రెండో ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో యుద్ధ ప్రచారకుడిగానూ విధులు నిర్వర్తించాడు. 1957-59 మధ్య కాలంలో మద్రాసు రేడియో కేంద్రంలో కార్యక్రమ నిర్మాతగా వ్యవహరించారు.
 
 సాహితీ సేద్యం..
 చిన్ననాటి నుంచే జాషువాలో సృజనాత్మకత ఉండేది. బొమ్మలు గీయడం, పాటలు పాడేవారు. జూపూడి హనుమచ్ఛాస్త్రి వద్ద మేఘసందేశం, రఘువంశం, కుమార సంభవం నేర్చుకున్నారు. జాషువా 36 గ్రంథాలు, మరెన్నో కవితా ఖండికలు రచించారు.
 
 గబ్బిలంతో విఖ్యాతి..  
 1941 నాటి ఆయన రచనల్లో సర్వోత్తమమైనది గబ్బిలం. కాళిదాసు మేఘ సందేశం తరహాలో సాగుతుంది. అయి తే ఇందులో సందేశాన్ని అంట రాని కులానికి చెందిన కథా నా యకుడు తన గోడును కాశీ విశ్వనాథునికి చేరవేయమని గబ్బిలంతో సందేశం పంపడమే దీని కథాంశం. గుడిలోకి దళితులకు ప్ర వేశం లేదు కానీ గబ్బిలానికి అడ్డు లేదు. కథా నాయకుడి వేదన ను వర్ణించిన తీరు హృదయాలను కలచివేస్తుంది. 1932లో వ చ్చిన ఫిరదౌసి మరో ప్రధాన రచన. పర్షియన్ గజినీ మొహమ్మ ద్ ఆస్థానంలో ఉన్న కవి ఫిరదౌసి. అతనికి రాజు మాటకొక బం గారు నాణెం ఇస్తానని చెప్తాడు. ఆ కవి పదేళ్లు శ్రమించి మహా కావ్యాన్ని రాశాడు. చివరకు అసూయపరుల మాటలు విని రాజు మాట తప్పాడు. ఆవేదనతో ఆత్మహత్య చేసుకున్న ఆ కవి హృదయాన్ని ఆ రచనలో అద్భుతంగా వర్ణించారు జాషువా.
 
 రచనల్లో ప్రముఖమైనవి..
 మహాత్ముడి మరణ వార్త విని ఆయనకు స్మృత్యంజలిగా 1948లో ‘బాపూజీ’ రచన చేశారు. రుక్మిణీ కల్యాణం, చిదానంద ప్రభాతం, కుశలోపాఖ్యానం, కోకిల, కృష్ణనాడి, సంసార సాగరం, శివాజీ ప్రబంధం, వీరబాయి, కృష్ణదేవరాయలు, వేమన యోగీంద్రుడు, భారతమాత, భారత వీరుడు, 1932లో రాసిన స్వప్నకథ, ముంతాజ్ మహల్, సింధూరం, 1958లో క్రీస్తు చరిత్ర, 1966లో నాగార్జున సాగరం, నా కథ లాంటి రచనలెన్నో ఆయన చేతి నుంచి జాలువారాయి.
  
 విశేషాలు..
 కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు, కళాప్రపూర్ణ, పద్మభూషణ్ పురస్కారాలను జాషువా అందుకున్నారు.
 జాషువా కుమార్తె హేమలతా లవణం జాషువా ఫౌండేషన్ నెలకొల్పారు.
 భారతీయ భాషల్లో మానవ విలువలతో కూడిన రచనలు చేసిన సాహిత్య కారులకు జాషువా సాహిత్య పురస్కారం అందజేస్తున్నారు.
 జీవనం కోసం ఎన్నో రకాల ఉద్యోగాలు చేసిన జాషువాకు 1964లో ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన మండలిలో సభ్యత్వం లభించింది.
 1971 జూలై 24న గుంటూరులో గుర్రం జాషువా మరణించారు.


 మహానేత, దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖర్ రెడ్డి 66వ జయంతివేడుకలు బుధవారం తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రాల్లో ఘనంగా నిర్వహిస్తున్నారు.
  
 హైదరాబాద్: పంజాగుట్టలో వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాలవేసి వైఎస్ఆర్ కాంగ్రెస్ పార్టీ తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షడు పొంగులేటి శ్రీనివాసరెడ్డి, బొత్స సత్యనారాయణ, సజ్జల రామకృష్ణారెడ్డిలు నివాళులర్పించారు.
  
 అనంతపురం:  వైఎస్ఆర్ జయంతి సందర్భంగా ఆర్ట్స్ కళాశాల మైదానంలో మెగా రక్తదాన శిబిరం ఏర్పాటు చేశారు.
 
 కృష్ణా: నందిగామలో వైఎస్ఆర్సీపీ రాష్ట్ర కార్యదర్శి ఎం. అరుణ్ కుమార్ రక్తదాన శిబిరం ఏర్పాటుచేసి, అన్నదాన కార్యక్రమం నిర్వహించారు.
 
 వరంగల్: నర్సంపేట డివిజన్ వ్యాప్తంగా వైఎస్ఆర్ జయంతివేడుకులు, పేద విద్యార్థులకు నియోజక వర్గ కో ఆర్డినేటర్ నాడెం శాంతికుమార్ నోటుబుక్స్ పంపిణీ చేశారు.
 తిరుపతి: వైఎస్ఆర్సీపీ నేత కరుణాకర్ రెడ్డి ఆధ్వర్యంలో నాలుగు చోట్ల అన్నదాన కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. తిరుపతి వైఎస్ఆర్సీపీ పార్టీ కార్యాలయంలో రక్తదాన శిబిరం ఏర్పాటు చేశారు.
 
 చిత్తూరు: వైఎస్ విగ్రహాలకు నగర కన్వీనర్ చంద్రశేఖర్, వైఎస్ఆర్సీపీ కార్యకర్తలు పాలాభిషేకం చేసి నివాళులర్పించారు.
 విజయనగరం: గొర్ల మండల కేంద్రంలో వైఎస్ఆర్ విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి జిల్లా పార్టీ నేతలు కోలగట్ల వీరభద్రస్వామి, పెన్మత్స సాంబశివరాజు, బెల్లం చంద్రశేఖర్ నివాళులర్పించారు.
 
 కర్నూలు: షరీమ్ నగర్లో వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాలలువేసి ఎమ్మెల్యే గౌరు చరితా రెడ్డి నివాళులర్పించారు.
 
 విశాఖ: పార్క్ హోటల్ వద్ద వైఎస్ విగ్రహానికి వైఎస్ వివేకానందరెడ్డి, విజయసాయిరెడ్డిలు నివాళులర్పించారు.
 తూర్పుగోదావరి: వైఎస్ఆర్సీపీ కార్యాలయంలో వైఎస్ఆర్ చిత్రపటానికి ఎమ్మెల్యేజ్యోతుల నెహ్రు నివాళులర్పించారు.
 కృష్ణా: మైలవరంలో వైఎస్ఆర్సీ నేత కాజా రాజకుమార్ ట్రై సైకిళ్లు పంపిణీ చేశారు.
 
 కర్నూలు: వైఎస్ఆర్ సర్కిల్ లో వైఎస్ విగ్రహానికి ఎమ్మెల్యేలు ఎస్వీ మోహన్ రెడ్డి, మణిగాంధీలు పాలాభిషేకం చేశారు.
 
 హైదరాబాద్(పంజాగుట్ట): ఏపీసీసీ చీఫ్ రఘువీరారెడ్డి, దానం నగేందర్, భట్టి విక్రమార్క, షబ్బీర్ అలీ, కేవీపీ, ఇతర కాంగ్రెస్ నేతలు వైఎస్ఆర్ విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి ఘనంగా నివాళులర్పించారు.
 
 కడప: ఎమ్మెల్యే రాచమల్లు ప్రసాద రెడ్డి ప్రొద్దుటూరులోని వైఎస్ఆర్ విగ్రహానికి పాలాభిషేకం చేసి, ప్రభుత్వాసుపత్రిలోపండ్లు పంపిణీ చేశారు.
 -ఎమ్మెల్యే అంజాద్ బాషా, జిల్లా అధ్యక్షుడు అమర్నాథ్ రెడ్డి, మేయర్ సురేష్ బాబులు కలెక్టరేట్ వద్ద వైఎస్ఆర్ విగ్రహానికి పాలాభిషేకం చేశారు. 
 -జమ్మలమడుగులో ఎమ్మెల్సీ దేవగుడి నారాయణ రెడ్డి అనాధలకు అన్నదానం చేశారు.
 -ఎర్రగుంట్ల మం. తిప్పనూరులో వైఎస్ఆర్ విగ్రహానికి జడ్పీ చైర్మన్ గూడూరు రవి పాలాభిషేకం చేశారు.
 
 
  


  హుజూర్‌నగర్ : దివంగత ముఖ్యమంత్రి డాక్టర్ వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి జయంతిని బుధవారం జిల్లావ్యాప్తంగా ఘనంగా నిర్వహించాలని వైఎస్సార్‌సీపీ జిల్లా అధ్యక్షుడు అయిల వెంకన్నగౌడ్ కోరారు. మంగళవారం స్థానిక వైఎస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ కార్యాలయంలో నిర్వహించిన విలేకరుల సమావేశంలో ఆయన మాట్లాడారు. రాష్ట్రంలో పేద, మధ్యతరగతి, బడుగు, బలహీన వర్గాలు, రైతుల అభ్యున్నతికి అనేక సంక్షేమ పథకాలు ప్రవే శపెట్టి విజయవంతంగా అమలు చేసిన ఘనత వైఎస్సార్‌కు దక్కుతుందన్నారు. వైఎస్సార్ పాలనలో ప్రజలు సుఖ సంతోషాలతో జీవించి ఆయన పాలనను స్వర్ణయుగంగా కీర్తించారన్నారు.
  
  ప్రాంతాలకతీతంగా ప్రజాసంక్షేమమే ధ్యేయంగా పాలన సాగించి ప్రజల అభిమానాన్ని చూరగొన్నారన్నారు. వైఎస్సార్ సంక్షేమ పథకాల ద్వారా లబ్ధి పొందిన ప్రజలు నేటికీ ఆయన పాలనను మరువలేకపోతున్నారన్నారు. జిల్లాలోని అన్ని మండలాలు, గ్రామాలలో వైఎస్సార్ జయంతిని ఘనంగా నిర్వహించడంతో పాటు వివిధ సేవా కార్యక్రమాలు చేపట్టాలని పిలుపునిచ్చారు. ఈ సమావేశంలో వైఎస్సార్‌సీపీ పట్టణ అధ్యక్షుడు గుర్రం వెంకటరెడ్డి, యూత్‌విభాగం రాష్ట్ర కార్యదర్శి మందా వెంకటేశ్వర్లు, జిల్లా నాయకులు కోడి మల్లయ్యయాదవ్, పిల్లి మరియదాసు, సంపంగి నర్సింహ, జనార్దన్‌రావు తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  


 జిల్లాపై ప్రేమ చూపిన మహానేతఅభివృద్ధి, సంక్షేమ
  పథకాల్లో పెద్దపీట నిత్యం ఆయనను తలచుకుంటున్న
  జనం
  
  ఏలూరు (ఆర్‌ఆర్ పేట) : సుకవి జీవించు ప్రజల నాల్కలపై అని ప్రజాకవి జాషువా చెప్పినట్టు సుపరిపాలకుడు జీవించు జన  హృదయాలలో అనుకోవచ్చునేమో! జనహితమే అభిమతంగా మంచి పరిపాలన అందించిన నేతలను ప్రజలు ఎన్నటికీ మరువరనేందుకు దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డిని ఉదాహరణగా చెప్పుకోవచ్చు. ఆయన మరణించి దాదాపు ఆరేళ్లవుతున్నా జిల్లా ప్రజలు ఇప్పటికీ తలుచుకోని రోజు ఉండదంటే అతిశయోక్తి కాదు. సంక్షేమ, అభివృద్ధి కార్యక్రమాలను రాష్ట్రంలోని ప్రతి ఇంటికి అందించి జనం హృదయాలలో మంచిపాలకుడిగా ముద్ర వేశారు. పేదలకు కార్పొరేట్ వైద్య సేవలందించిన రాజీవ్ ఆరోగ్యశ్రీ, అందరికీ విద్యావకాశాలు కల్పించిన ఫీజు రీయింబర్స్‌మెంట్, రైతు రుణమాఫీ, ఉచిత విద్యుత్ వంటి పథకాలు కొన్ని మచ్చుతునకలు మాత్రమే. 108 సేవలతో ఎన్నో ప్రాణాలు కాపాడిన పాలకునిగా వైఎస్ ఎప్పటికీ నిలిచిపోతారు. ఆయన అనంతరం వచ్చిన ప్రభుత్వాలు సంక్షేమాన్ని విస్మరించిన నేపథ్యంలో పెద్ద దిక్కును కోల్పోయిన బాధను ప్రజలు అనుభవిస్తున్నారు.
  
  ఆ మేళ్లు అభివృద్ధికి మైలురాళ్లు
  తనకు అధికారం కట్టబెట్టడంలో నమ్మకాన్ని చూపిన జిల్లాకు ఆయన పలు మేళ్లు చేశారు. గతంలో టీడీపీ అధికారంలో ఉన్న తొమ్మిదేళ్లలో 11,553 సర్వీసులు ఇస్తే, వైఎస్ ఐదున్నరేళ్లలో 15,449 వ్యవసాయ విద్యుత్ సర్వీసులు ఇచ్చారు. పోలవరం ప్రాజెక్టు పూర్తయితే ఉభయగోదావరి, కృష్ణా, విశాఖ జిల్లాల్లో 7.2 లక్షల ఎకరాలకు సాగునీరు అందుతుంది. 960 మెగావాట్ల విద్యుత్ ఉత్పత్తి అవుతుంది. 80 టీఎంసీల గోదావరి నీటిని కుడి ప్రధాన కాలువ ద్వారా కృష్ణానదికి, 23.44 టీఎంసీల నీటిని ఎడమ కాలువ ద్వారా విశాఖ పరిసర 560 గ్రామాల తాగునీటి, పరిశ్రమల అవసరాలకు సరఫరా చేస్తారు. ఈ నాలుగు జిల్లాల్లో పర్యాటకం, చేపల పెంపకం, జల రవాణా వంటివి అభివృద్ధి చెందుతాయి. రూ.16,010 కోట్లతో ప్రాజెక్టు నిర్మాణానికి అనుమతి తీసుకువచ్చిన ఘనత వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డిదే.
  
  ఇవిగో ప్రగతి ఆనవాళ్లు
  ఏలూరు వన్‌టౌన్‌లో భూగర్భ డ్రైనేజీ అభివృద్ధి పనులకు సీఎం అష్యూరెన్స్ కింద 2009లో రూ.17,30 కోట్ల విడుదలకు మార్గం సుగమం చేశారు. తమ్మిలేరు వరద ముంపు నుంచి ఏలూరు, పరిసర గ్రామాలను కాపాడటానికి పడమర లాకుల వద్ద నుంచి పలు ప్రాంతాల్లో రూ. 25 కోట్లతో ఏటిగట్లు పటిష్టం చేసే పనులు వైఎస్ మంజూరు చేశారు. రూ.85 కోట్లతో తాగునీటి ప్రాజెక్టు, 10 వేల మందికి ఇళ్ల నిర్మాణం, రూ.4కోట్లతో 3చోట్ల వంతెనలు, హాకర్స్ జోన్, రూ.6 కోట్లతో సూపర్ స్పెషాలిటీ ఆస్పత్రి, వైఎస్ హయాంలోనే జరిగాయి. గోపాలపురం, దేవరపల్లిలో సబ్ లిఫ్ట్ పనులకు రూ. 48 కోట్లు మంజూరు చేశారు. ఉండి కాలువపై ఉన్న అక్విడెక్ట్‌కు 2009 ఫిబ్రవరిలో శంకుస్థాపన చేశారు. తాడేపల్లిగూడెంలో అండర్ గ్రౌండ్ డ్రైనేజీ పనులకు రూ.64 కోట్లు, ఆచంట నియోజకవర్గానికి రూ.14 కోట్లతో సమగ్ర రక్షిత మంచినీటి పథకాన్ని మంజూరు చేశారు. వల్లూరులో 60, తణుకు శివారు అజ్జరం పుంత ఇందిరమ్మ కాలనీలో 400, నరసాపురంలో 250 ఇళ్లు పేదలకు అందించారు.
  


 కాకినాడ :ప్రజల హృదయాల్లో సుస్థిరస్థానం పొందిన మహానేత డాక్టర్ వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి జయంతిని జిల్లావ్యాప్తంగా బుధవారం ఘనంగా నిర్వహించనున్నారు. పార్టీ రాష్ట్ర కమిటీ పిలుపు మేరకు జిల్లా కేంద్రం కాకినాడతోపాటు పలు నియోజకవర్గాల్లో వైఎస్ విగ్రహాలవద్ద నివాళులర్పించి, సేవా కార్యక్రమాలు చేపట్టనున్నారు. అనాథ పిల్లలకు పండ్లు పంపిణీ, పలుచోట్ల అన్న, వస్త్రదానాలవంటి కార్యక్రమాల నిర్వహణకు పార్టీ శ్రేణులు ఏర్పాట్లు చేశాయి.
 
 వైఎస్ స్ఫూర్తిని, ఆయన జ్ఞాపకాలను నెమరు వేసుకుంటూ ఈ వేడుకలను నిర్వహించనున్నారు. కాకినాడలో జయంతి వేడుకలకు వైఎస్సార్‌సీపీ శాసనసభాపక్ష ఉపనేత, జిల్లా అధ్యక్షుడు జ్యోతుల నెహ్రూ హాజరుకానున్నారు. ఉదయం 9.30 గంటలకు కాకినాడ బాలాజీచెరువు సెంటర్‌లో మహానేత వైఎస్ కాంస్య విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించనున్నారు. అనంతరం పలు సేవా కార్యక్రమాలకు హాజరవుతారు. మాజీ ఎమ్మెల్యే ద్వారంపూడి చంద్రశేఖరరెడ్డితోపాటు జిల్లాకు చెందిన పలువురు నేతలు కూడా ఈ కార్యక్రమంలో పాల్గొంటారు. పార్టీ రాష్ట్ర కమిటీ పిలుపు మేరకు వైఎస్ జయంతిని ఘనంగా నిర్వహించాలని జ్యోతుల నెహ్రూ ఒక ప్రకటనలో పిలుపునిచ్చారు. నియోజకవర్గాల్లో కూడా సేవా కార్యక్రమాలు చేపట్టాలని సూచించారు.
  


 - సీనియర్ దర్శకుడు పి. చంద్రశేఖరరెడ్డి
  
 సందర్భం నేడు కేవీ మహదేవన్ జయంతి
  
 నేను ఇప్పటివరకూ 77 సినిమాలకు డెరైక్ట్ చేస్తే, అందులో 33 చిత్రాలకు ‘మామ’ కె.వి. మహదేవన్ స్వరాలందించారు. నేను సినిమా ఒప్పుకున్నాక తొలి ప్రాధాన్యం ఆయనకే ఇచ్చేవాణ్ణి. ఒకవేళ నిర్మాత గనక సంగీత దర్శకుడిగా వేరే పేరు చెబితే మాత్రం నేను అదేమిటని అడిగేవాణ్ణి కాదు. నాకు ‘మామ’ కావాలని మూర్ఖంగా పట్టుబట్టేవాణ్ణి కాదు.
  
 నిజానికి, మామతో నా అనుబంధం నేను దర్శకుడిని కాక ముందే మొదలైంది. దర్శకుడిని కాక ముందు నేను జగపతి సంస్థలో ‘అన్నపూర్ణ, ఆరాధన, ఆత్మబలం, అంతస్తులు, ఆస్తిపరులు, అదృష్టవంతుడు’ చిత్రాలకు వి. మధుసూదనరావు దగ్గర సహకార దర్శకునిగా పనిచేశాను.
 
 ఆ సంస్థకు ‘మామ’ కె.వి. మహదేవన్ ఆస్థాన సంగీత దర్శకులు. అప్పుడే ఆయనతో నాకు సాన్నిహిత్యం ఏర్పడింది. ఆ సంస్థలో అన్ని చిత్రాల సంగీత చర్చల్లోనూ నేనూ పాల్గొనేవాణ్ణి. పాటకు బాణీ కట్టాక నా అభిప్రాయం కూడా అడిగి కనుక్కునేవారు. మామ చిన్నవాళ్లకూ విలువ ఇస్తారనడానికి ఇంతకన్నా ఉదాహరణ ఏం కావాలి!
  
 నన్ను ‘రెడ్డిగారూ’ అని పిలిచేవారాయన. నన్నలా పిలవకండని చెప్పినా వినేవారు కాదు. గౌరవం ఇవ్వడానికి చిన్నా పెద్దా తారతమ్యం ఉండకూడదని చెప్పేవారు.
  
 దర్శకునిగా నా తొలి సినిమా ‘అనూరాధ’ (1971). సూపర్‌స్టార్ కృష్ణ కథానాయకుడు. నాకున్న సాన్నిహిత్యంతో ‘మామ’నే సంగీత దర్శకునిగా అడిగా. ఆయనా అనందంగా ఒప్పుకున్నారు. ‘అనూరాధ’ సగంలో ఉండగానే ‘అత్తలూ కోడళ్లూ’ (1971), ‘విచిత్ర దాంపత్యం’ (1971) సినిమాలు చేసే అవకాశం వచ్చింది. ఇందులో ‘అత్తలూ కోడళ్లూ’ చిత్రానికి మామే సంగీత దర్శకుడు. కొన్ని కారణాల వల్ల ‘అనూరాధ’ నా మూడో చిత్రంగా విడుదలైంది. ‘అత్తలూ కోడళ్లూ’, ‘విచిత్ర దాంపత్యం’ చిత్రాలు 1971 ఏప్రిల్ 14న ఒకే రోజు విడుదలయ్యాయి. పాటలకు మంచి పేరొచ్చింది.
  
 ఇక, పద్మాలయా సంస్థలో కృష్ణతో చేసిన ‘పాడిపంటలు’ (1976) సినిమాకు మామ అద్భుతమైన పాటలు ఇచ్చారు. అప్పట్లో ఈ సినిమాకు ఆదినారాయణరావును సంగీత దర్శకునిగా పెడదామని నిర్మాతలు అంటే, నేను వద్దని చెప్పి ‘మామ’ను రికమెండ్ చేశానని ఎవరో తప్పుగా ప్రచారం చేశారు. అది అవాస్తవం. ఆదినారాయణరావులాంటి గొప్ప వ్యక్తితో పనిచేసే అవకాశం వస్తే నేను మాత్రం ఎందుకు వద్దనుకుంటాను.
 
 నిర్మాతలు ఎవరి పేరూ సూచించకపోవడంతో, నేను మామ దగ్గరకు వెళ్లానంతే! ఇంకో విషయం ఏంటంటే - ‘పాడి పంటలు’ సినిమా మొదట నందినీ ఫిలిమ్స్‌లో చేద్దామని ప్రయత్నించాం. ఆ సంస్థకు మ్యూజిక్ డెరైక్టర్‌గా మామ పర్మినెంట్. ఆ విధంగా కూడా ‘పాడిపంటలు’కు మామ స్వరాలందించారు. ఈ చిత్రంలోని ‘మన జన్మభూమి...’ పాట ఎప్పటికీ ఎవర్‌గ్రీన్.
  
 నా కెరీర్‌లో గర్వంగా చెప్పుకునే సినిమా ‘బడిపంతులు’ (1972). అది ఎంత గొప్ప కథో, అంత గొప్పగా సంగీతం కుదిరింది. అందులోని 9 పాటలూ వీనుల విందే. ముఖ్యంగా ‘బూచాడమ్మా... బూచాడు’, ‘భారతమాతకు జేజేలు’, ‘నీ నగుమోము నా కనులారా’ పాటలైతే క్లాసిక్స్.
  
 ‘ఇల్లు-ఇల్లాలు’ సినిమాకు కూడా చాలా మంచి పాటలిచ్చారు. ‘వినరా సూరమ్మ కూతురు మొగుడా...’ పాట కామెడీ పాటల్లో అగ్రశ్రేణిలో నిలిచిపోతుంది. సెంటిమెంట్, లవ్, కామెడీ... ఇలా ఏ పాట అయినా మామకు కరతలామలకం.
  
 ‘జన్మజన్మల బంధం’ (1977)కు అద్భుతమైన సంగీతం ఇచ్చారు. విడుదల ఆలస్యం కావడం, ఇతర కారణాల వల్ల ఇందులోని పాటలు పెద్దగా ప్రజాదరణ పొందలేకపోయాయి. ఆయన ఎంతో శ్రద్ధ పెట్టి నాకిచ్చిన ఆ కానుక, నాకు సద్వినియోగం కాకుండా పోయింది.
  
 మామ వర్కింగ్ స్టయిల్ మిగతావారి కన్నా విభిన్నం. ఎక్కడా ఆర్భాటాలుండేవి కావు. ఆయన ఎక్కువ మాట్లాడేవారు కాదు కూడా. ఏ పాట అయినా సరే 5, 10 నిమిషాల్లో సిద్ధం చేసేవారు. ఏదైనా మేగ్జిమమ్ అరగంటే. మామ, ఆయనకు కుడి భుజంలాంటి పుహళేంది ఇద్దరూ ఏదో గుసగుసలాడుకుని పాట రెడీ చేసేసేవారు. వాళ్లు ఏం మాట్లాడుకునేవారో నాకు అర్థమయ్యేది కాదు కానీ, బాణీ బ్రహ్మాండంగా ఉండేది.
  
 సంగీత దర్శకునిగా ఆయన ఎంత గొప్పవాడో, మనిషిగా కూడా అంత గొప్పవాడు. మనుష్యుల్ని ప్రేమించే తీరు, మర్యాద ఇచ్చే పద్ధతి ఆయన్ను ఓ స్థాయిలో కూర్చోబెట్టాయి.
  
 డబ్బు గురించి ఆయనకు పట్టింపులుండేవి కావు. ఒక్కోసారి నిర్మాతలు ‘మామ’కు పారితోషికం ఎగ్గొట్టేవారు. ఆ విషయం ఆయన నాకు ఏనాడూ చెప్పలేదు. తర్వాత నాకెప్పుడో తెలిసేది.
  
 ఆరోగ్యం సహకరించకపోవడంతో ఒక దశకు వచ్చాక, సినిమాలు చేయడం మానేశారు. ‘వేరే ఎవరితోనైనా చేయించుకో’ అని చెప్పాకనే, నేను బయటివాళ్ల దగ్గరకు వెళ్లాను.
  
 అప్పటికీ, ఇప్పటికీ నాకింత పేరు ఉందంటే అందులో ‘మామ’ మహదేవన్ అందించిన సంగీతం తాలూకు భాగస్వామ్యం సగం ఉంది. అందుకే మామను ఎప్పటికీ మర్చిపోలేను.


  సందర్భం సినీ గీత రచయిత వేటూరి జయంతి రేపు...
  
  ఆశువుగా పద్యాలు చెప్పగల అవధాన కవుల్లా, చాటుపద్య కవుల్లా సంగీత దర్శకులిచ్చిన సినీ బాణీలకు అప్పటికప్పుడు పాటలల్లగల పద్య స్ఫూర్తికి వేటూరి సుందర రామమూర్తి పెట్టింది పేరు. ‘అలలు కదిలినా పాటే - ఆకు మెదిలినా పాటే’ అని ఆయనే అన్నట్టు వేటూరి రాయ(లే)ని పాట లేదు. ఎలాంటి పాటనాయినా అవలీలగా రాయగలిగిన వేటూరి తెలుగులో ఇంతవరకు ఎక్కువ పాటలు రాసిన పాటసిరి. శ్రీశ్రీ తర్వాత తెలుగు సినిమా పాటకు జాతీయ బహుమతి అందుకొన్న (అ)ద్వితీయ సినీ కవి.
  
  శంకరాభరణం, సాగర సంగమం, భక్తకన్నప్ప, భైరవ ద్వీపం, ఆనందభైరవి వంటి చిత్రాల్లో పాండిత్యస్ఫోరకమైన పాటలు రాసినందుకే కాదు -వ్యాపార చిత్రాల్లో కూడా ఆశువుగా అద్భుతమైన పాటల్ని రాసినందుకు ఆయనను అభినందించాలి. స్వరపద మైత్రి మీద ఆయనకు గల అవగాహనకు, అధికారానికి ఆశ్చర్యపోవాలి.
  
  ‘ఇంద్ర’ చిత్రానికి పాటలు రాసే సందర్భంలో కారులో ప్రయాణిస్తూ...
  ‘అమ్మడు అప్పచి, నువ్వంటేనే పిచ్చి
  ఈడు ఇట్టే వచ్చి పెట్టింది పేచి’
  అనే పల్లవిని రాసుకోమని తన సహాయకునికి చెప్పి దారిలో ‘బావార్చి’ హోటల్‌ను చూసి...
  ‘బావరో బావర్చి, తినిపించరా మిర్చి
  వాయనాలు తెచ్చి వడ్డించు వార్చి’
  అంటూ అనూహ్యమైన పదాల్ని పేర్చి, కూర్చి ఆ పల్లవిని కొనసాగించడం ఆయనకే చెల్లు.
  అలాగే ‘రెండు జెళ్ల సీత’లో...
  ‘మాగాయే మహాపచ్చడి, పెరుగేస్తే మహత్తరి...’
  
  అంటూ పేరడీని పేల్చి శ్రోతల్ని ముగ్ధుల్ని చెయ్యడం వేటూరికి మాత్రమే తెలిసిన విద్య. ‘కాదేదీ కవిత కనర్హం’ అన్నట్టు వేటూరి సినిమా పాటకు ఎల్లలు లేవు. తెలుగులో నేరుగా తీసిన చిత్రాల్లోని పాటలులాగే... ఎంపిక చేసుకొని పరిమితంగా రాసిన డబ్బింగ్ చిత్రాల్లోని పాటలు కూడా అధికశాతం ప్రాచుర్యాన్ని పొంది వేటూరికి పేరు తెచ్చాయి. అయితే వేటూరి అనువాద గీతాల పట్ల అంత శ్రద్ధ చూపలేదని, మాతృకలకు న్యాయం చెయ్యలేదని కొందరు విమర్శకులు అభిప్రాయ పడ్డారు. వారి ఆరోపణలు ఎంతవరకు వాస్తవమో పరిశీలిద్దాం.
  
  వేటూరి ఏక కలాధిపత్యంగా తెలుగు చిత్రసీమను ఏలి తీరికలేని కాలంలో కూడా మణిరత్నం వంటి దర్శకులనూ, ఎ.ఆర్. రెహమాన్ వంటి సంగీత దర్శకులనూ కాదనలేక పరిమితమైన డబ్బింగ్ చిత్రాలకు మాత్రమే వేటూరి పాటల్ని రాశారు. అయినా తెలుగులో ఆరు వందలకు పైగా అనువాద చిత్రాలకు రచన చేసి అత్యధిక ప్రాచుర్యాన్ని పొందిన డబ్బింగ్ పాటలనందించిన రాజశ్రీ తర్వాత కేవలం యాభైలోపు డబ్బింగ్ చిత్రాలకు పాటలు రాసి ఎక్కువ ‘హిట్స్’ను సాధించిన ఘనత వేటూరికే దక్కుతుంది. ఉదాహరణగా...
  
  1    శశివదనే శశివదనే స్వర నీలాంబరి నీవా     (ఇద్దరు)
  2    కన్నానులే కలయికలు ఏనాడు ఆగవులే    (బొంబాయి)
  3    ముకుందా ముకుందా కృష్ణా ముకుందా ముకుందా
      స్వరంలో తరంగా బృందావనంలో వరంగా (దశావతారం)
  4    సంకురాత్రి కోడి కత్తిలాంటి కోడి
      కొంచెం చెలిమి చేస్తే అది సొంతమౌనుగా    (యువ)
  5    కలలైపోయెను నా ప్రేమలు
      అలలై పొంగెను నా కన్నులు    (సఖి)
  6    నిదరే కల ఐనది, కలయే నిజమైనది
      బతుకే జతఐనది, జతయే అతనన్నది    (సూర్య సన్‌ఆఫ్ కృష్ణన్)
  7    ప్రేమించే ప్రేమవో, ఊరించే ఊహవో     (నువ్వు-నేను-ప్రేమ)
  
  ఇంకా ‘మెరుపు కలలు’, ‘రాగమాలిక’, ‘తెనాలి’, ‘వల్లభ’, ‘వేసవి’, ‘యముడు’, ‘అమృత’, ‘ఆరు’ వంటి ఎక్కువ తమిళ చిత్రానువాదాలకు, గురు (హిందీలో గురుకాంత్), దేవరాగం (మలయాళం) వంటి ఇతర భాషా చిత్రానువాదాలకు వేటూరి ఎన్నో ‘హిట్ సాంగ్స్’ రాశారు. ఆయన పాటలు రాసిన చివరి చిత్రం ‘విలన్’ కూడా తమిళం నుంచి డబ్ చేసిందే! ‘‘అనువాద గీతాన్ని వీలైనంత వరకు మాతృకలోని భావాలకు దగ్గరగానే రాయడానికి నేను ప్రయత్నిస్తాను. వీలుకాని సందర్భంలో మాత్రమే ఒరిజినల్ కవి ఆత్మను కచ్చితంగా ఆవిష్కరించలేకపోతాను’’ అన్నారు. వేటూరి చెప్పినట్టు ఆయన అనువాద గీతాల ధోరణి ఉందో లేదో సోదాహరణంగా పరిశీలిద్దాం.
  
  యువతీ యువకుల మధ్య గల సున్నితమైన ప్రేమను కథాంశంగా స్వీకరించి తమిళంలో నిర్మించిన ‘అలైపాయుదే’ చిత్రాన్ని ఆ మూలంలో వైరముత్తు పాటల్ని సమకూర్చగా, తెలుగుసేత ‘సఖి’కి వేటూరి యువతరానికి గిలిగింతలు పెట్టే పాటల్ని రాశారు. వాటిల్లో...
  
  ‘స్నేహితుడా, స్నేహితుడా, రహస్య స్నేహితుడా
  చిన్న చిన్న నా కోరికలే అల్లుకొన్న స్నేహితుడా...’
  అనేది ఒకటి. ఇది...
  ‘స్నేగిదనే స్నేగిదనే రగసియ స్నేగిదనే
  చిన్న చిన్న దాయ్ కోరిక్కైగళ్ సెలిక్కొదు స్నేగిదనే...’
  అని మూలానికి దగ్గరగా ప్రారంభించి, మొదటి చరణంలో ‘చిన్న చిన్న హద్దు మీరవచ్చునోయ్’ అని ఆయనే రాసినట్టు చరణాల్లో కొంత స్వేచ్ఛను తీసుకున్నారు.
  ‘వారణం అయిరమే’ అనే తమిళ చిత్రంలో...
  నెంజిక్కుళ్ పెయ్ దిడం మామళై
  నీరుక్కళ్ మూళ్గిడుం తామరై...
  
  అనే జనరంజకమైన గీతానికి ‘సూర్య సన్నాఫ్ కృష్ణన్’ తెలుగు చిత్రంలో వేటూరి -
  ‘నాలోన పొంగెను నర్మద, నీళ్లల్లో మురిసెను తామర
  అంతట్లో మారెను రుతువిలా, పిల్లా నీవల్ల...’
  అంటూ మూలంలోని భావానికి కొంత ఎడంగా రాశారు. ‘గుండెల్లో గొప్పవాన కురిసింది. తామర నీళ్లల్లో మునుగుతోంది. ఉన్నట్టుండి వాతావరణం మారుతోంది. పిల్లా ఆ నేరం నీ మీదే పడుతుంది’ అని మాతృకకు అర్థం.
  
  వేటూరి అనువాద గీతాల్లో సాహిత్యపరంగా మకుటాయమైనది ‘రాగమాలిక’ చిత్రంలోని...
  ‘పువ్వై పుట్టి పూజే చేసి పోనీ రాలి పోనీ
  పువ్వై పుట్టి పూజే చేసి పోనీ రాలి పోనీ
  పువ్వుగా ప్రాణాలు పోనీ, తావిగా నన్నుండి పోనీ’
  అనేది. మూలం ‘కాదల్’ ఓవియమ్’లోని...
  పూవిల్ వండు - కూజమ్ కండు
  పూవుమ్ కణ్‌గళ్ మూజుమ్...
  
  (పూవులోని తుమ్మెద రావడాన్ని చూసి పువ్వు కళ్లు మూసుకుంటుంది) అనే గీతం. చిత్రంలో నాయకుడు సంగీత నిధి అయిన అంధుడు గనుక తమిళగీతం సందర్భోచితంగా నడిచింది.ఏతావాతా వేటూరి అనువాద గీతాల్లో ‘లిప్ సింక్’కి ప్రాధాన్యమిస్తూ అవకాశం దొరికినప్పుడు తన భాషాపటిమను ప్రదర్శించేవారని పై ఉదాహరణల్ని బట్టి తెలుస్తోంది. నేపథ్య గీతాలను అనువదించేటప్పుడు ఆయన విజృంభించి అనేక ప్రయోగాలు చేసేవారనడానికి...
  
  ‘నిదరే కల ఐనది, కలయే నిజమైనది
  బ్రతుకే జతఐనది, జతయే అతనన్నది
  మనసేమో ఆగదు, క్షణమైనా తోచదు
  మొదలాయె కథయిలా...  (సూర్య సన్నాఫ్ కృష్ణన్)
  వంటి పాటలు నిదర్శనం. చివరిగా వేటూరి అనువాద గీతాల మీద ఉన్న విమర్శలు కొన్నిటిని చూద్దాం...
  ‘ఉయిరే ఉయిరే వందు ఎన్నోడు కలందువిడు
  ఉయిరే ఉయిరే ఎన్నై ఉన్నోడు కలందు విడు...’
  అనే తమిళ గీతానికి ‘బొంబాయి’ తెలుగు చిత్రంలో వేటూరి...
  ‘ఉరికే చిలకా వేచి ఉంటాను కడవరకూ
  కురిసే చినుకా వెల్లువైనావే ఎదవరకూ...’
  
  అంటూ రాసిన పల్లవిలో ‘ఉరికే చిలకా’కు బదులు ‘ఎగిరే చిలకా’అని ఉండాలని కొందరి విమర్శలు. చిలక ఉరకడమేమిటని వారి అధిక్షేపణ!
  అలాగే ‘మెరుపు కలలు’ చిత్రంలో ‘తంగత్తామర మగళే’ అనే దాన్ని వేటూరి ‘తల్లో తామర మడిచే’ అని అనువదించారు. ‘తల్లో తామర తురమడం ఉంటుంది కాని మడవడం ఉంటుందా?’ అని విమర్శకుల సందేహం. ఆ మాటకొస్తే తలలో తామరలంత పెద్దపూలను తురుముతారా?
  ‘బొంబాయి’ చిత్రంలోని పాటలో ‘కన్నానులే’ అనే పదానికి ‘కలయికలు ఏనాడు ఆగవులే’ అనే దానికీ అన్వయం ఉందా అనేది మరో ప్రశ్న.
  
  ‘మెరుపు కలలు’ చిత్రంలోని ‘వెన్నెలవే వెన్నెలవే’ పాటలో మూలంలో ఉన్నట్టుగా సందర్భశుద్ధి లేకుండా నేల విడిచి సాము చేశారన్నది మరో ఆరోపణ!
  ఇలాంటి రంధ్రాన్వేషణలకు సమాధానాలు చూపించవచ్చుగానీ, ఈ రకమైన దృష్టితో లోపాల్ని వెదికితే - అనువాదగీతాలే కాదు; ఎన్నో స్ట్రయిట్ పిక్చర్స్‌లోని ప్రాచుర్యం పొందిన గీతాలు కూడా నిలవవు. అటు నేరుగా తీసిన చిత్రాల్లోనైనా, ఇటు డబ్బింగ్ చిత్రాల్లోనైనా - వేటూరి పాటల్లో ప్రధానంగా కనిపించేవి శబ్దసౌందర్యం, భాషా సంపద, అపూర్వ ప్రయోగాలు ఆపైన అందరికీ అర్థం కాని అధివాస్తవికత. అందువల్ల వేటూరి అనువాద గీతాలకు న్యాయం చెయ్యలేదనడం సరికాదు. తెలుగులో వేళ్ల మీద లెక్కపెట్టదగిన అనువాద సినీ గేయ కవులలో వేటూరి స్థానం ఎప్పటికీ చెక్కుచెదరదు.
  


  సందర్భం:    ఘంటసాల జయంతి
 వి.ఎ.కె. రంగారావు  (ప్రసిద్ధ సినీ, సంగీత, కళా విమర్శకుడు)
  
  అమర గాయకుడు ఘంటసాల సంగీతం అందిం చిన తొలి చిత్రం అంటే, సినీప్రియులు సహజంగా ‘మనదేశం’ పేరు చెబుతారు. కానీ, అంతకన్నా ముందే ఆయన కొన్ని చిత్రాల్లోని పాటలకు బాణీలు కట్టారని చాలామందికి తెలియదు. కృష్ణవేణి నటించిన ‘లక్ష్మమ్మ’కి పాటలు రాసింది, ట్యూన్లు చేసింది ప్రముఖ లలిత సంగీతజ్ఞుడు బాలాంత్రపు రజనీకాంతరావు. అప్పటికే రజనీ ఆకాశవాణిలో ప్రభుత్వోద్యోగి. అందువల్ల ఆ సినిమా టైటిల్స్‌లో ఆయన అసలు పేరు వాడలేదు. గమ్మత్తేమిటంటే, ఆ చిత్రానికి పాటలు రికార్డు చేసింది ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు.
  
  టైటిల్స్‌లో ‘జి.వి. రావు’ అని వేశారు. ఆ సినిమాలో తాను పాడిన పాటల కోసం ఘంట సాల స్వయంగా రజనీ దగ్గరకు వెళ్ళి, పాటలు నేర్చుకొని వచ్చి మరీ, రికార్డింగ్‌కు పాడారు. మరో విశేషం ఏమిటంటే, ఆ సినిమాలో రెండు పాటలు మాత్రం రజనీకాంతరావు బాణీల్లో కాకుండా, వాటిని ఘంటసాల మార్చి, కొత్త బాణీలు కట్టుకొని పాడారు. ఆ సంగతి స్వయంగా రజనీకాంతరావే నాకు చెప్పారు. ఆ రెండు పాటల్లో ఒకటి - వేశ్య పాత్రధారిణి కుమారి రుక్మిణి మీద ఫరజు రాగంలో వచ్చే ‘సుదతి నీకు తగిన చిన్నదిరా...’ జావళీ.
  
  అలాగే, చాలామందికి తెలీని మరో సంగతి - అక్కినేని నటించిన ‘బాలరాజు’లో కూడా ఘంటసాల బాణీలు కట్టిన పాటలు న్నాయి. ఆ చిత్రానికి సంగీత దర్శకుడు గాలి పెంచల నరసింహారావు. ఆయనకు సహాయకుడు - ‘జి.వి. రావు’. ఆ చిత్రంలో మూడు పాటలు స్వయంగా ఘంటసాల బాణీలు కట్టినవే. ఆ పాటలేమిటంటే, ‘నవో దయం...’ అనే బృంద నృత్యం, ‘తీయని వెన్నెల రేయి...’ గీతం, ‘తేలీ చూడుము హాయి...’ అనే పాట. ఈ పాటలకున్న మరో విశేషం- పాట లకు వాద్యగోష్ఠి కూర్చినది మరో సంగీత దర్శకుడు సి.ఆర్. సుబ్బురామన్. టైటిల్స్ చూస్తే ఆర్కెస్ట్రా సుబ్బురామన్ అండ్ పార్టీ అని ఉంటుంది.
  
  అలా ‘లక్ష్మమ్మ’ (ఆలస్యంగా 1950లో రిలీజైంది)లో 2 పాటలు, ‘బాలరాజు’ (’48)లో 3 పాటలకు సంగీతం అందించాక... ఘంటసాల పూర్తిస్థాయిలో సంగీత దర్శకుడిగా పనిచేసింది ‘మనదేశం’ (’49)లో. ఆ చిత్రానికి పనిచేస్తున్నప్పుడే ‘కీలుగుఱ్ఱం’ (’49) అవకాశమొచ్చింది. అదీ గమ్మత్తుగా! ‘కీలుగుఱ్ఱం’ చిత్రాన్ని మొదట తీయాలనుకున్నది - నిర్మాత, దర్శకుడైన మీర్జాపురం రాజా కాదు. ముందుగా పెదపవని జమీందార్ ఈ సినిమాను ప్రారంభించారు. అప్పటికి ఆ చిత్రానికి సంగీత దర్శకుడిగా ఘంటసాలను కూడా అనుకోలేదు. అయితే, అవాంతరాలతో ఆ చిత్రం ఆగిపోయింది. పెదపవని వారు మానుకోవడంతో, ఈ ‘కీలుగుఱ్ఱం’ స్క్రిప్టును మీర్జాపురం రాజా వారికి ఇచ్చారు రచయిత తాపీ ధర్మారావు. కృష్ణవేణి తాను నిర్మిస్తున్న ‘మనదేశం’కి సంగీత మిస్తున్న ఘంటసాల పేరు ‘కీలు గుఱ్ఱం’కి సిఫార్సు చేశారు.
  
  ‘పెద్ద బడ్జెట్‌లో తీస్తున్న సినిమా అంటూ మొదట ఆయన తటపటాయించారు. అయితే, కృష్ణవేణి అంతగా చెప్పడంతో ఘంట సాలతో ముందుగా 2 పాటలకు సంగీతం కట్టించి చూద్దామనుకున్నారు. అవి అద్భుతంగా ఉండడంతో, ఆయననే ‘కీలుగుఱ్ఱం’కి మ్యూజిక్ డెరైక్టర్‌ను చేసేశారు. ఇక అక్కడ నుంచి సంగీత దర్శకుడిగా ఘంటసాల వెనక్కి తిరిగి చూసుకోవాల్సిన పని రాలేదు. అలా ‘లక్ష్మమ్మ’ సమయంలోనే నమ్మకం కుదిరి, ‘మనదేశం’లో పూర్తి బాధ్యతలిచ్చి, ఆయనను సంగీత దర్శకుడిగా పరిచయం చేసిన ఘనత కృష్ణవేణిది.గాయకుడిగా ఆయన తెలుగు పాటల్లో నాకు నచ్చినవి చాలానే ఉన్నాయి. ఆ కథ మరోసారి. కెరీర్ తొలి రోజుల్లో ఘంటసాల తమిళ గీతాలు పాడినా, అవన్నీ ఆయన కంఠం పరిపక్వత చెందక ముందువి. నాకు తెలిసి ఆయన హిందీలో పాడిన ఒకే పాట - తమిళ ‘రత్నతిలకం’కి హిందీ అనువాదమైన ‘ఝండా ఊంఛా రహే హమారా’(’64)లోని టైటిల్ సాంగ్.
  
  ఘంటసాల ప్రైవేట్ రికార్డులూ ప్రసిద్ధమే. జాషువా, కరుణశ్రీ, ప్రసాదరాయ కులపతి లాంటి ప్రసిద్ధుల పద్యాలు ఆయన గ్రావ్‌ుఫోన్ రికార్డులుగా ఇచ్చారు. ఆ రికార్డుల్లో ముందు వచ్చే వచనం ఘంటసాల స్వయంగా రాసుకొన్నదే. రేడియో నాటిక ‘లైలా మజ్ను’ కోసం రజనీ రాసి, సంగీతం కూర్చిన 2 పాటల్ని రేడియోలో ఘంటసాల పాడారు. ఆ తర్వాత ‘మజ్ను విలాపము’, ‘లైలా విశ్వరూపము’ పేరుతో రికార్డులుగా ఇచ్చారు. ఘంటసాల తెరపై కనిపించిన చిత్రమంటే చాలామంది ‘శ్రీవేంకటేశ్వర మాహాత్మ్యం’ (’60)లో ‘శేషశైలావాస..’ పాట  చెబుతారు. కానీ, అంతకన్నా ముందే ‘యోగి వేమన’ (’47)లో ఎం.వి. రాజమ్మ నర్తించే ‘ఆపరాని తాపమాయెరా...’ జావళీలో చేతిలో తాళాలు పట్టుకొని జతులు వేస్తూ, అంటూ కనిపిస్తారు ఘంటసాల. అంతకు ముందు ‘త్యాగయ్య’ (’46)లో శిష్యబృందంలోనూ ఆయన ఉన్నారంటారు. నాకు పోలిక తెలియలేదు.
  
  సంగీత దర్శకుడిగా ఘంటసాల బాణీలో ప్రత్యేకత ఉంది. శాస్త్రీయ, జానపద, ప్రేమగీతాలలో వేటికి బాణీ కట్టినా ఆ పాటలకు నోటికి సులభంగా పట్టుబడే సుగుణం ఆయన విలక్షణత. ఘంటసాల బాణీల్లో వినిపించే ‘వాల్మీకి’లోని ‘జలల జలల జలధార...’, ‘శకుంతల’లో ‘...సుధలు కురియు సుమసీమ’ అంటూ వచ్చే పాట శుద్ధ మలయమారుత రాగంలో అలరిస్తాయి. శాస్త్రీయ స్వరాల వ్యవహారం ఎక్కువగా వినిపించే పెండ్యాల పాటలంత బాగానూ ఉంటాయి. ఘంటసాల గాయకుడిగా, సంగీత దర్శకుడిగా ఇవాళ్టికీ అజరామరమైంది అందుకే. మరొక్క మాట - ఘంటసాల గురించి వచ్చిన మొట్టమొదటి పుస్తకం ‘భువనవిజయం’. దాన్ని ప్రచురించింది నేను. ముఖపత్రం బాపూది. ముప్పాతిక శ్రమ ఘంటసాల సావిత్రమ్మ గారిది. ఒక వీసం పి.ఎస్. గోపాలకృష్ణది. పేరు నాది! నాకంటే అదృష్టవంతుడు ఎవరు!  
 సంభాషణ: రెంటాల జయదేవ
  


 నేడు చాచా నెహ్రూ జయంతి సందర్భంగా ప్రత్యేక కథనం
  
 వెంకటగిరిటౌన్ దేశ ప్రధాని పండిట్ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూకు వెంకటగిరితో అనుబంధం ఉంది. చాచా నెహ్రూ జయంతిని శుక్రవారం జరుపుకుంటున్న సందర్భంగా ప్రత్యేక కథనం. స్వాతంత్య్ర కోసం ముమ్మరంగా ఉద్యమం సాగుతున్న తరుణమది. 1936, అక్టోబర్ 18న జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ వెంకటగిరిలో కాంగ్రెస్ సంఘం ఆధ్వర్యంలో జరిగిన సభకు హాజరయ్యారు. నెహ్రూ సభ కోసం స్థానిక రాజా నివాస్ భాగ్ ప్రాంతంలో వేదిక ఏర్పాటు చేశారు.
 
 నెహ్రూ సభావిశేషాలు
 
 వెంకటగిరిలో 1936లో నెహ్రూ పాల్గొన్న సభ జోరువానలో సాగింది. ఆ రోజుల్లో సుమారు 10 వేల మంది హాజరయ్యారు. సభాస్థలానికి నెహ్రూ కారులో వచ్చారు. అప్పటి వరకూ మబ్బులు కమ్ముకున్న వాతావరణం ఒక్కసారిగా జోరువాన కురిసింది. దీంతో సభావేదిక మీద ఉన్న పెద్దలు నెహ్రూ వస్తూ కారులో వర్షాన్ని తీసుకొచ్చారని చమత్కరించారు.
  
  


 కర్నూలు(జిల్లా పరిషత్):
  దేశ తొలి కేంద్ర హోంమంత్రి, ఉక్కుమనిషి సర్దార్ వల్లభాయ్‌పటేల్ జయంతిని పురస్కరించుకుని శుక్రవారం నగరంలో నిర్వహించిన జాతీయ ఐక్యతా ర్యాలికి విశేష స్పందన లభించింది. కలెక్టరేట్ వద్ద జిల్లా కలెక్టర్ సిహెచ్ విజయమోహన్ జెండా ఊపి ర్యాలీని ప్రారంభించారు. జెడ్పీ చైర్మన్ మల్లెల రాజశేఖర్.. కర్నూలు, కోడుమూరు ఎమ్మెల్యేలు ఎస్వీ మోహన్‌రెడ్డి, మణిగాంధీ, జాయింట్ కలెక్టర్ కన్నబాబు తదితరులు ర్యాలీలో కలెక్టర్ వెంట నడిచారు.
 
 మరోవైపు సి.క్యాంపు సెంటర్, సిల్వర్‌జూబ్లీ కళాశాల, బళ్లారి చౌరస్తా, కొండారెడ్డి బురుజు నుంచి విద్యార్థులు, యువతీ యువకులు.. ఎన్‌సీసీ, ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ విద్యార్థులు, స్వచ్ఛంద సంస్థల ప్రతినిధులు, అధికారులు, ఉద్యోగులు, విద్యాసంస్థల అధినేతలు, ఉపాధ్యాయులు భారీగా తరలివచ్చారు. నలుదిశల నుంచి ర్యాలీగా రాజ్‌విహార్ సెంటర్ చేరుకుని ప్రతిజ్ఞలో పాల్గొన్నారు. వీరిచే జిల్లా కలెక్టర్ ప్రతిజ్ఞ చేయించారు. అనంతరం ఆయన మాట్లాడుతూ ప్రపంచంలో అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశం మనదేనన్నారు.
 
 ఒక్క పిలుపునకు ఇన్ని వేల మంది తక్కువ సమయంలో కలసి రావడం ప్రజల్లోని ఐక్యతకు నిదర్శనమన్నారు. ప్రపంచంలో ఏ దేశాన్నైనా తిప్పికొట్టగల సత్తా ఒక్క భారత్‌కే సొంతమన్నారు. ప్రతి ఒక్కరూ వైషమ్యాలు, ఈర్ష్యాద్వేషాలు వీడి దేశ సర్వతోముఖాభివృద్ధికి పాటుపడాలన్నారు. సర్దార్ వల్లభాయ్‌పటేల్‌ను స్ఫూర్తిగా తీసుకుని దేశంలోని 120 కోట్ల మంది ఉక్కుమనుషులుగా మారాలని పిలుపునిచ్చారు.
 
 కర్నూలు నగర పాలక సంస్థ కమిషనర్ పి.వి.వి.ఎస్ మూర్తి మాట్లాడుతూ సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ స్వాతంత్య్రోద్యమంలో రైతు ఉద్యమం నిర్వహించి మహాత్మాగాంధీని ఆకర్షించారన్నారు. స్వాతంత్య్రోద్యమంలో ఆయన పాత్ర ఎనలేనిదన్నారు.
 
  కార్యక్రమంలో అడిషనల్ జాయింట్ కలెక్టర్ అశోక్‌కుమార్, డీఈవో కె.నాగేశ్వరరావు, ఆర్‌ఐవో సుబ్రమ్మణ్యేశ్వరరావు, డీవీఈవో సాలాబాయి, డీఎంహెచ్‌వో డాక్టర్ వై.నరసింహులు, ప్రైవేట్ విద్యాసంస్థల యాజమాన్యాల సంఘం రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు వి.జనార్దన్‌రెడ్డి, జిల్లా అధ్యక్షులు జి.పుల్లయ్య, కార్యదర్శి శ్రీనివాసరెడ్డి, కోశాధికారి వాసుదేవయ్య, సభ్యులు నాగరాజు, ప్రశాంతరెడ్డి, కిష్టన్న, రాఘవరెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.


 చిత్తూరు: తోటి ఉద్యోగుల వేధింపులు భరించలేక తిరుపతికి చెందిన అనసూయ అనే వికలాంగ ఉద్యోగిని ఆత్మహత్యాయత్నం చేసింది. చిత్తూరు ట్రెజరీ కార్యాలయంలో జూనియర్ అసిస్టెంట్‌గా పని చేస్తున్న అనసూయ అధికారులు, తోటి ఉద్యోగులు వేధించడం వల్లే ఆత్మహత్య చేసుకుంటున్నట్లు సూసైడ్ నోట్  రాసి నిద్రమాత్రలు మింగేసింది.
  
 ప్రస్తుతం స్విమ్స్‌ ఆసుపత్రిలో చికిత్స పొందుతున్న ఆమె పరిస్థితి విషమంగా వుంది. అధికారులు, తోటి ఉద్యోగుల వేధింపుల వల్లే తన బిడ్డ ఆత్మహత్యాయత్నం చేసిందని అనసూయ తల్లి జయమ్మ కన్నీరు పెట్టుకుంది. ఆమెను వేధించిన చిత్తూరు ట్రెజరీ కార్యాలయం సిబ్బందిపై కఠిన చర్యలు తీసుకోవాలని వికలాంగుల సంఘాలు డిమాండ్‌ చేస్తున్నాయి.


 సాక్షి, బళ్లారి : మహానేత దివంగత డాక్టర్ వైఎస్. రాజశేఖర రెడ్డి ఐదవ వర్ధంతి సందర్భంగా బళ్లారిలో ఘనంగా నివాళులర్పించారు. మంగళవారం డాక్టర్ వైఎస్ రాజశేఖర రెడ్డి ఐదవ వర్ధంతిని పురస్కరించుకుని నగరంలోని వివిధ ప్రాంతాల్లో పలు సేవా కార్యక్రమాలు చేపట్టారు. వైఎస్ జగన్ అభిమానుల నేతృత్వంలో బళ్లారి నగరంలోని విద్యానగర్‌లో నవజీవన బుద్ధిమాంధ్య పాఠశాలలో విద్యార్థులకు పండ్లు పంపిణీ చేశారు. ఈ కార్యక్రమంలో వైఎస్‌ఆర్ అభిమానులు కృష్ణారెడ్డి, శేషారెడ్డి, ఉమాకాంతరెడ్డి నేతృత్వంలో పండ్లు పంపిణీ చేశారు. అనంతరం వారు వైఎస్‌ఆర్ సేవలను కొనియాడారు. అలాగే బళ్లారి ఆర్‌కే ఆస్పత్రిలో వైఎస్‌ఆర్ వర్ధంతిని జరుపుకున్నారు. ఆస్పత్రిలో వైఎస్‌ఆర్ చిత్రపటానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులు అర్పించారు.
  
  అనంతరం రోగులకు పండ్లు, బ్రెడ్డు పంపిణీ చేశారు. ఈ కార్యక్రమంలో డాక్టర్ సాయిప్రసాద్‌రెడ్డి, వంశీకృష్ణ, ప్రసాద్, రాము తదితరులు పాల్గొన్నారు. వైఎస్‌ఆర్‌తో చిన్ననాటి స్నేహం ఉన్న గోన్జాల్వేస్ కుటుంబ సభ్యుల నేతృత్వంలో ఈ ఏడాది కూడా బళ్లారిలో అన్నదానం నిర్వహించారు. మేరిమాత చర్చిలో ప్రత్యేక ప్రార్థనలు జరిపిన  అనంతరం అన్నదానం చేశారు. వైఎస్‌ఆర్ ఆత్మకు శాంతి కలగాలని చర్చిలో ప్రత్యేక ప్రార్థనలు చేశారు.
  


 హుజూర్‌నగర్ :బడుగు, బలహీన వర్గాలకు సంక్షేమ పథకాలనందించిన దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డిని నేటికీ ప్రజలు మరిచిపోలేదని వైఎస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ జిల్లా అధ్యక్షుడు గట్టు శ్రీకాంత్‌రెడ్డి అన్నారు. మంగళవారం స్థానిక ఆ పార్టీ కార్యాలయంలో వైఎస్సార్ ఐదవ వర్ధంతిని ఘనంగా నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా వైఎస్సార్ చిత్ర పటానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. అనంతరం గట్టు మాట్లాడుతూ రాష్ట్రంలో సంక్షేమ పథకాలకు పునాదులు వేసి బడుగు, బలహీన, అట్టడుగు వర్గాలు, రైతుల అభివృద్ధికి కృషి చేసిన ఘనత ఆయనకే దక్కుతుందన్నారు.  
  
  నిత్యం ప్రజా సమస్యల పరిష్కారంపై దృష్టి సారించి రాష్ట్రాన్ని ప్రాంతాలకతీతంగా అభివృద్ధి చేయడమే గాక ప్రజల కష్టసుఖాలలో పాలుపంచుకున్నారన్నారు. ఇప్పుడు ఆంధ్రప్రదేశ్ రెండు రాష్ట్రాలుగా ఏర్పడినప్పటికీ ప్రాంతాలకతీతంగా వెఎస్సార్ సంక్షేమ రాజ్యాన్ని ప్రజలు మరువలేకపోతున్నారన్నారు. వైఎస్సార్ ప్రవేశపెట్టిన ఆరోగ్యశ్రీ, 104, 108, పింఛన్లు, రుణమాఫీ, ఉచిత విద్యుత్ తదితర పథకాల ద్వారా లబ్ధి పొందిన వారు నేటికీ ఆయనను దైవంలా కొలుస్తున్నారన్నారు. వైఎస్సార్ ఆశయ సాధన కోసం ఆయన కుమారుడు జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి స్థాపించిన వైఎస్సార్‌సీపీని తెలంగాణ రాష్ట్రంలో బలోపేతం చేసే దిశగా త్వరలోనే కమిటీల నియామకం జరగనున్నట్టు తెలిపారు.
  
  జిల్లాలో వైఎస్సార్‌సీపీని అభివృద్ధి చేసేం దుకు పార్టీ నాయకులు, కార్యకర్తలు, సానుభూతిపరులు కృషి చేయాలన్నారు. రాష్ట్రంలో ప్రజలు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలపై వైఎస్సార్‌సీపీ రాజీలేని పోరాటాలు నిర్వహిస్తూ అండగా ఉంటుందన్నారు. కార్యక్రమంలో వైఎస్సార్‌సీపీ పట్టణ, మండల అధ్యక్షులు అయిల వెంకన్నగౌడ్, వేముల శేఖర్‌రెడ్డి, జిల్లా స్టీరింగ్ కమిటీ సభ్యులు కోడి మల్లయ్యయాదవ్, పోతుల జ్ఞానయ్య, కౌన్సిలర్లు దొంతిరెడ్డి సంజీవరెడ్డి, కాలవపల్లి కృష్ణకుమారి, బ్రహ్మారెడ్డి, నాయకులు పులిచింతల వెంకటరెడ్డి, గుర్రం వెంకటరెడ్డి, జడ రామకృష్ణ, పేరం నర్సింహ, దాసరి రాములు, కస్తాల ము త్తయ్య, గొట్టెముక్కల రాములు, ముసంగి శ్రీను, బత్తిని సత్యనారాయణ, పెద్ది శివ, ముజీబ్, రవీందర్‌రెడ్డి, గండు శ్రీను, దేవరకొండ వెంకన్న, నర్సింహ, కృష్ణారెడ్డి, లక్ష్మమ్మ, మంగమ్మ, సత్యవతి, మల్లీశ్వరి, శ్రీను పాల్గొన్నారు.
  
  వైఎస్‌కు నివాళి
  జిల్లాలోని పలుచోట్ల దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి వర్ధంతిని నిర్వహించారు. ఆయన చిత్రపటాలు, విగ్రహాలకు పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. అన్నదానాలు చేశారు. ఆస్పత్రుల్లో రోగులకు, పలు వృద్ధాశ్రమాల్లో పండ్లు పంపిణీ చేశారు. కోదాడలో వైఎస్సార్‌సీపీ నియోజకవర్గ ఇన్‌చార్జ్ ఎర్నేని బాబు స్థానికంగా ఉన్న వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాల వేశారు. నల్లగొండలోని పార్టీ కార్యాలయంలో వైఎస్ చిత్రపటానికి ఎస్సీసెల్ నాయకుడు ఇరుగుసునీల్‌కుమార్ పూలమాల వేసి నివాళులర్పించారు. అదే విధంగా బీబీనగర్‌లో గూడూరు జైపాల్‌రెడ్డి, మిర్యాలగూడ, దామరచర్ల, వేములపల్లిలలో పార్టీ మైనార్టీసెల్ అధ్యక్షుడు ఎండీ సలీం వైఎస్ విగ్రహాలకు పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు.  
  


  శ్రీకాకుళం సిటీ: దివంగత ముఖ్యమంత్రి వై.ఎస్.రాజశేఖరరెడ్డికి జిల్లా ప్రజలు ఘన నివాళులర్పించారు. పేదలకు ఆయన అందించిన పథకాలను, చేసిన సేవలను గుర్తు చేసుకున్నారు. జిల్లాలోని అన్ని ప్రాంతాల్లోనూ వై.ఎస్. విగ్రహాలకు క్షీరాభిషేకాలు చేసి, పూల మాలలు వేసి స్మరించుకున్నారు. ఈ సందర్భంగా వైఎస్‌ఆర్‌సీపీ నాయకులు, కార్యకర్తలతోపాటు ఆయన అభిమానులు పలు సేవా కార్యక్రమాలు చేపట్టారు. కాంగ్రెస్ నేతలు కూడా వై.ఎస్. వర్ధంతి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడంతో జిల్లా అంతా వై.ఎస్. నామస్మరణతో మార్మోగింది.
  
   జిల్లా కేంద్రమైన శ్రీకాకుళంలో వైఎస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ జిల్లా అధ్యక్షురాలు రెడ్డి శాంతి ఆధ్వర్యంలో ఏడు రోడ్ల కూడలిలోని వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పిం చారు. వైఎస్‌ఆర్ దేశానికే ఆదర్శనీయ నేత అని, ఆయన ఆశయాల సాధనకు సమిష్టిగా కృషి చేస్తామని వక్తలు పేర్కొన్నారు. అనంతరం శరణ్య మనోవికాస కేంద్రం, బెహరా మనోవికాస కేంద్రంలోని బధిరులకు పండ్లు, బిస్కెట్లు, దుప్పట్లు తదితర సామగ్రిని పంపిణీ చేశారు. ఈక ార్యక్రమంలో పార్టీ సీఈసీ సభ్యురాలు వరుదు కళ్యాణి, సీజీసీ సభ్యుడు అంధవరపు సూరిబాబు తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  
   నరసన్నపేటలో పార్టీ బీసీ సెల్ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు ధర్మాన కృష్ణదాస్ ఆధ్వర్యంలో వైఎస్ వర్ధంతి నిర్వహించారు. స్థానిక వైఎస్ విగ్రహానికి పాలాభిషేకం చేశారు. ఈ సందర్భంగా కృష్ణదాస్ మాట్లాడుతూ రాజన్న పాలనను జనం ఎన్నటికీ మరచిపోలేరని, ఆ మహానేత పాలనలోనే రాష్ట్రం సుభిక్షంగా ఉందని అన్నారు. కార్యక్రమంలో జిల్లా పార్టీ అధ్యక్షురాలు రెడ్డి శాంతి, సారవకోట ఎంపీపీ కూర్మినాయుడు తదితరులు పాల్గొన్నారు. ఆమదాలవలసలో మాజీ మంత్రి తమ్మినేని సీతారాం ఆధ్వర్యంలో ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు చేపట్టారు. వైఎస్ విగ్రహాన్ని పూలమాలలతో ముంచెత్తారు. రాష్ట్రంలో ఈ రోజు కోట్లాది మంది ఆరోగ్యంగా, సంక్షేమ పథకాల లబ్ధిదారులుగా ఉన్నారంటే అదంతా వైఎస్సార్ పుణ్యమేనని ఈ సందర్భంగా సీతారాం అన్నారు. సంక్షేమ కార్యక్రమాలను క్షేత్రస్థాయికి అందించిన ఘనత ఎన్టీఆర్, వైఎస్సార్‌లదేనని అన్నారు.
  
  
   టెక్కలిలో నియోజకవర్గ ఇన్‌ఛార్జి దువ్వాడ శ్రీనివాస్ ఆధ్వర్యంలో అన్ని మండలాల్లో వైఎస్‌ఆర్ విగ్రహాలకు పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. ఈ కార్యక్రమాల్లో జిల్లా పార్టీ అధ్యక్షురాలు రెడ్డి శాంతి, రాష్ట్ర బీసీ సెల్ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు ధర్మాన కృష్ణదాస్, పార్టీ నేతలు సంపతిరావు రాఘవరావు, దువ్వాడ వాణి, జెడ్పీటీసీ కె.సుప్రియ, పేరాడ తిలక్ తదితరులు పాల్గొన్నారు. పలాసలో మాజీ ఎమ్మెల్యే, నియోజకవర్గ ఇన్‌చార్జి జుత్తు జగన్నాయకులు ఆధ్వర్యంలో వైఎస్‌ఆర్‌కు నివాళులర్పించారు. ర్యాలీ నిర్వహించారు. ఈ సందర్భంగా పీఏసీఎస్ అధ్యక్షుడు దువ్వాడ శ్రీధర్ ఆధ్వర్యంలో 500 మంది పేదలకు, రోగులకు పండ్లు పంపిణీ చేశారు. పార్టీ నేతలు వజ్జ బాబూరావు, కౌన్సిలర్ దువ్వాడ శ్రీకాంత్ తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  
   ఇచ్ఛాపురంలో నియోజకవర్గ ఇన్‌చార్జి నర్తు రామారావు ఆధ్వర్యంలో వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాలలు వేసి అంజలి ఘటించారు.   ఈ సందర్భంగా అనారోగ్యంతో బాధపడుతున్న సుమిత్ర అనే పేదరాలికి పార్టీ నేత శ్యాంప్రసాద్‌రెడ్డి రూ. 3వేల ఆర్థిక సాయం అందజేశారు. కార్యక్రమంలో ఇచ్ఛాపురం మున్సిపల్ చైర్‌పర్సన్ పి.రాజ్యలక్ష్మి, కంచిలి ఎంపీపీ ఇప్పిలి లోలాక్షి తదితరులు పాల్గొన్నారు. పాతపట్నం నియోజకవర్గంలో పాతపట్నం, హిరమండలం, కొత్తూరు, మెళియాపుట్టి, ఎల్‌ఎన్.పేట మండలాల్లో వైఎస్ వర్ధంతి వేడుకలు ఘనంగా జరిగాయి. పార్టీ మండల కన్వీనర్ల ఆధ్వర్యంలో ప్రభుత్వ ఆస్పత్రుల్లో రోగులకు పండ్లు పంపిణీ చేశారు.
  
   పాలకొండ నియోజకవర్గంలో పాలకొండ, సీతంపేట, భామిని, వీరఘట్టం తదితర మండలాల్లో వైఎస్‌ఆర్‌సీపీ నాయకులు వైఎస్ విగ్రహాలకు పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. ఆయా మండలాల పార్టీ కన్వీనర్ల ఆధ్వర్యంలో ఈ కార్యక్రమాలు జరిగాయి. రాజాం నియోజకవర్గంలో రాజాం, వంగర, సంతకవిటి, రేగిడిలలో వైఎస్ విగ్రహాలకు పాలాభిషేకం చేసి, పూలమాలలు వేసి నివాళులర్పించారు. పార్టీ మండల కన్వీనర్లు, జెడ్పీటీసీల ఆధ్వర్యంలో ఈ కార్యక్రమాలు జరిగాయి. అనంతరం పేదలకు పండ్లు పంపిణీ చేశారు. ఎచ్చెర్ల నియోజకవర్గంలో పార్టీ ఇన్‌చార్జి గొర్లె కిరణ్‌కుమార్ ఆధ్వర్యంలో వైఎస్ విగ్రహాలకు పాలాభిషేకం చేశారు. ఈ కార్యక్రమాల్లో మాజీ ఎమ్మెల్యే మీసాల నీలకంఠం నాయుడు తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  


 హుజూర్‌నగర్ :దివంగత ముఖ్యమంత్రి డాక్టర్ వైఎస్.రాజశేఖర్‌రెడ్డి 5వ వర్ధంతిని మంగళవారం జిల్లా వ్యాప్తంగా అన్ని మండలకేంద్రాలు, గ్రామాలలో వైఎస్సార్‌సీపీ నాయకులు, కార్యకర్తలు నిర్వహించాలని ఆ పార్టీ జిల్లా అధ్యక్షుడు గట్టు శ్రీకాంత్‌రెడ్డి పిలుపునిచ్చా రు. సోమవారం స్థానిక ఆ పార్టీ కార్యాలయంలో ఆయన విలేకరులతో మాట్లాడారు. రాష్ట్రంలో ప్రజాసంక్షేమమే ధ్యేయంగా, ప్రాంతాలకతీతంగా అనేక సంక్షేమ పథకాలను ప్రవేశపెట్టి అమలుచేసిన ఘనత వైఎస్‌కే దక్కిందన్నారు. ఉచిత విద్యుత్, రుణమాఫీ పథకం, పింఛన్లు, ఫీజు రీయంబర్స్‌మెంట్ వంటి పథకాలను అమలుచేసి బడుగు, బలహీనవర్గాల, రైతుల అభివృద్ధికి కృషి చేశారని కొనియాడారు.
  
  వైఎస్సార్ పాలనను స్వర్ణయుగంగా ప్రజలు కొని యాడారని, ఆయన అకాల మృతిని నేటికీ ప్రజలు జీర్ణించుకోలేకపోతున్నారన్నారు. ఆయన పాలనలో సంక్షేమ పథకాల ద్వారా లబ్ధి పొందిన ప్రజలు నేటికీ వైఎస్సార్‌ను తమ ఇంటి  దేవుడిగా కొలుస్తున్నారని తెలిపారు. వైఎ స్సార్ వర్ధంతిని పురస్కరించుకొని స్వచ్ఛంద సేవా కార్యక్రమాలు, రక్తదాన శిబిరాలు నిర్వహించాలని కోరారు. సమావేశంలో వైఎస్సార్‌సీపీ పట్టణ, మండల అధ్యక్షులు  అయిల వెంకన్నగౌడ్, వేముల శేఖర్‌రెడ్డి, జిల్లా స్టీరింగ్ కమిటీసభ్యులు పోతుల జ్ఞానయ్య, కోడి మల్లయ్యయాదవ్, నాయకులు కస్తాల ముత్తయ్య, మందా వెంకటేశ్వర్లు, పిల్లి మరియదాసు తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  


 నువ్వు వస్తావని ఆంధ్రావని ఆశగ చూస్తోందన్నా.. రాజన్నా..!
  నువ్వు వెళ్లిపోయావని అంటున్నారు కొందరు.. ఎక్కడికీ వెళ్లలేదని చెబుతున్నాయి.. నీ పథకాల ఫలాలు.. వాటిని అందుకున్న పేదల గుండె చప్పుళ్లు.. నిరంతరం నీ పేరునే స్మరిస్తున్నాయి.. నీ పాలన మళ్లీ రావాలని తపిస్తున్నాయి.ఐదున్నరేళ్ల పాలనలో నువ్వందించిన ప్రాజెక్టులు, పథకాలు.. ఎన్నో.. ఎన్నెన్నో.. దేని గురించని ప్రస్తావించాలి.. దేనికదే ప్రత్యేకమైనది.. వర్సిటీ ఏర్పాటు చేసి ఉన్నత విద్య కల సాకారం చేశావు. రిమ్స్‌నిచ్చి ఆధునిక ఆరోగ్యభాగ్యం కల్పించావు. వంశధార, తోటపల్లి విస్తరణకు ఊతమిచ్చి రైతు బాంధవుడివయ్యావు. ఇక ఆరోగ్యశ్రీ, పింఛన్ల ఫలాలు అందుకున్న ప్రతి ఇంటా నువ్వు నిత్యం వర్థిల్లుతూనే ఉన్నావు. నువ్వు భౌతికంగా దూరమైన ఈ ఐదేళ్లు.. మాకు ఐదు యుగాలు.. ఈ సంధి కాలంలో ఎన్నో కష్టాలు.. సమస్యలు.. విభజన ఉత్పాతాలు.. నువ్వుంటే ఇవన్నీ జరిగేవా?.. అందుకే రాజన్నా.. నువ్వు మాతోనే.. మాలోనే ఉండాలి.. నీ పాలన మళ్లీ కావాలి.. దాని కోసం.. ఆ సువర్ణయుగం కోసం వేయి కళ్లతో ఎదురుచూస్తున్నాం.
  
  పలు సేవా కార్యక్రమాలు
  శ్రీకాకుళం అర్బన్: దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి వర్ధంతి కార్యక్రమాన్ని మంగళవారం వాడవాడలా పార్టీశ్రేణులు, అభిమానులు నిర్వహించాలని వైఎస్‌ఆర్ సీపీ జిల్లా అధ్యక్షురాలు రెడ్డి శాంతి పిలుపునిచ్చారు. పార్టీ జిల్లా కార్యాలయంలో సోమవారం ఆమె విలేకరులతో మాట్లాడారు. మంగళవారం ఉదయం 10 గంటలకు శ్రీకాకుళంలోని వైఎస్‌ఆర్ కూడలి వద్ద ఉన్న వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాల వేసి నివాళులర్పిస్తామన్నారు.  10.30 గంటలకు కరజాడలోని వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాల వేస్తామని, 11 గంటలకు నరసన్నపేటలోని వృద్ధజనాశ్రమంలో, 11.30 గంటలకు చల్లవానిపేటలో, 11.45 గంటలకు కోటబొమ్మాళిలో వైఎస్ వర్ధంతి కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తామన్నారు. మధ్యాహ్నం 12.15 గంటలకు టెక్కలిలోని వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాల వేసి నివాళులర్పిస్తామన్నారు. సాయంత్రం నాలుగు గంటలకు శ్రీకాకుళం అఫీషియల్ కాలనీలోని శరణ్య మనోవికాసకేంద్రంలో పండ్లు పంచిపెట్టనున్నామన్నారు.
  
  ధర్మానకు స్వాగతం పలకండి
  కాగా ఈ నెల మూడో తేదీన వైఎస్‌ఆర్ సీపీ రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శిగా నియమితులై జిల్లాకు తొలిసారిగా వస్తున్న సందర్భంగా ఆరోజు ఉదయం 9.30 గంటలకు  పార్టీ శ్రేణులంతా  ఆమదాలవలస చేరుకుని స్వాగతం పలకాలని కోరారు.
  
  బాపు మృతికి సంతాపం
  ప్రముఖ చిత్రకారుడు, చలనచిత్ర దర్శకుడు బాపు మర ణం తెలుగుజాతికి తీరనిలోటని, పార్టీ తరపున ప్రగాఢ సంతాపం తెలియజేస్తున్నామన్నారు. బాపు చిత్రపటానికి పూలమాల వేసి నివాళులు అర్పించారు.  ఈ సమావేశంలో ధర్మాన కృష్ణదాస్ తదితరులు పాల్గొన్నారు.
  
   ఘన స్వాగతం
  ఎచ్చెర్ల: వైఎస్‌ఆర్ సీపీ జిల్లా అధ్యక్షురాలిగా నియమితులైన తరువాత తొలిసారిగా శ్రీకాకుళం వచ్చిన రెడ్డి శాంతికి నాయకులు, కార్యకర్తలు కుశాలపురం సింహద్వారం జాతీయ రహదారి వద్ద ఘనస్వాగతం పలికారు. అక్కడి నుంచి ర్యాలీగా బయలుదేరి డే అండ్ నైట్ కూడలి మీదుగా వైఎస్‌ఆర్ కూడలి వద్దకు చేరుకుని  వైఎస్ విగ్రహానికి పూలమాల వేసి నివాళులర్పించారు.  
  


  సాక్షి, ఏలూరు : కర్నూలు జిల్లా పావురాల గుట్టలో వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి ప్రాణాలు విడిచారనే చేదు వార్త రాష్ట్ర ప్రజలను శోకసంద్రంలో ముంచేసిన రోజు అది. ఆ విషయం తెలిసి గుండెలవిసేలా విలపించిన కోట్లాది మంది ప్రజల కన్నీరు ఏరులై పారిన రోజు అది. అదే 2009 సెప్టెంబర్ 2. దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి ఈ లోకాన్ని విడిచి మంగళవారం నాటికి ఐదేళ్లు పూర్తవుతోంది. చిన్ని గుండెకు చిల్లు పడితే లక్షలాది రూపాయలు ధారపోసి ఎందరో పసివాళ్లకు నిండు నూరేళ్ల జీవితాన్ని ప్రసాదించిన మహానేత.. పండుటాకులకు పెద్దకొడుకై వారి సంరక్షణ బాధ్యత తానే తీసుకున్న దివంగత ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి పాదముద్రలు జిల్లాలో నేటికీ దర్శనమిస్తూనే ఉన్నాయి.
  
  ఉచిత విద్యుత్ వరమిచ్చారు
  ఇచ్చిన మాటకు కట్టుబడి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన రోజే ఉచిత విద్యుత్ ఫైలుపై సంతకంచేసి రైతులను విద్యుత్ చార్జీల భారం నుంచి విముక్తుల్ని చేశారు. వ్యవసాయానికి రోజుకు 7గంటలపాటు ఉచిత విద్యుత్ అందించి, అప్పటివరకూ ఉన్న విద్యుత్ బకాయిలను రద్దు చేశారు. తత్కాల్ సర్వీసులు పొం దిన వారు తమకూ ఉచిత విద్యుత్ అందించమని మనజిల్లా పర్యటనలో ఉన్నప్పుడు వైఎస్‌ను కోరగా వారికి కూడా ఆ పథకాన్ని వర్తింపజేస్తూ అప్పటికప్పుడు నిర్ణయం తీసుకున్నారు. జిల్లాలో టీడీపీ అధికారంలో ఉన్న తొమ్మిదేళ్లలో 11,553 సర్వీసులు ఇస్తే, వైఎస్ అధికారంలో ఉన్న ఐదున్నరేళ్లలో 15,449 వ్యవసాయ విద్యుత్ సర్వీసులు ఇచ్చారు.
  
  అభివృద్ధి ఆయన చలవే
  జిల్లాలో అధివృద్ధి పనులు వైఎస్ హయాంలో వేగంగా జరిగేవి. ఏటా తమ్మిలేరు వరద ముంపుతో అతలాకుతలం అవుతున్న ఏలూరు నగరం, పరిసర గ్రామాలను కాపాడేందుకు  పడమర లాకుల నుంచి పలు ప్రాంతాల్లో రూ.25 కోట్లతో ఏటిగట్లు పటిష్టం చేసే పనులకు వైఎస్ శ్రీకారం చుట్టారు. రూ.85 కోట్లతో (యూఐడీఎస్‌ఎస్‌ఎంటీ పథకం కింద) తాగునీటి ప్రాజెక్టు నిర్మించారు. ఐదు ప్రాంతాల్లో 10వేల మందికి ఇళ్లు ఆయన కాలంలోనే సమకూరాయి. దేవరపల్లి మండలం శివారు బందపురం వద్ద తాడిపూడి కాలువపై గోపాలపురం, దేవరపల్లిలో సబ్ లిఫ్ట్ పనులకు 2008లో సుమారు రూ.48 కోట్లను వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి మంజూరు చేశారు. ఉండి కాలువపై ఉన్న అక్విడెక్ట్ నిర్మాణానికి 2009 ఫిబ్రవరిలో వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి శంకుస్థాపన చేశారు. తాడేపల్లిగూడెం పట్టణంలో అండర్ గ్రౌండ్ డ్రెయినేజీ పనులకు వైఎస్ రూ.64 కోట్లను కేటాయించారు. 2008 జనవరి 31న ఆచంట నియోజకవర్గ పర్యటనలో భాగంగా రూ.14 కోట్ల వ్యయంతో సమగ్ర రక్షిత మంచినీటి పథకాన్ని వైఎస్ మంజూరు చేశారు.
  
  వల్లూరులో 60 ఇళ్లు నిర్మించి పేదలకు ఇచ్చారు. తణుకు శివారు అజ్జరం పుంత ఇందిరమ్మ కాలనీలో 400 ఇళ్లు వైఎస్ హయాంలో నిర్మించారు. నరసాపురం వైఎస్సార్ నగర్‌లో పేదలకు 250 ఇళ్లు వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి అందించారు. పాలకొల్లు మండలం తిల్లపూడిలో రూ.2 కోట్లతో ఎత్తిపోతల పథకం నిర్మాణాన్ని పూర్తిచేసి 1,100 ఎకరాలకు నీరు అందేలా చేశారు. జలయజ్ఞంలో భాగంగా తాడిపూడి, పైడిమెట్ట, బ్రాహ్మణగూడెం, చాగల్లులో ఎత్తిపోతల పథకాలు ప్రారంభించారు. ఇలాంటి పనులెన్నో చేసిన వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి జిల్లా ప్రజల హృదయూల్లో నిలిచిపోయూరు. పాదయాత్ర చేసి జిల్లా ప్రజల కష్టాలు తెలుసుకుని వాటిని తీర్చడానికి అహర్నిశలు శ్రమించిన ఆ నేత లేరంటే ఇప్పటికీ ఎవరూ నమ్మలేకపోతున్నారు. కారణం.. జనం కష్టాల్లో ఉంటే ఆయనే గుర్తొస్తున్నారు. వారి సంతోషాలకు ఆయనే కారకులవుతున్నారు.
 
  


 సందర్భం: ‘సుత్తివేలు’ జయంతి
 ఒక పాత్ర, ఒక మేనరిజమ్ ద్వారా ఒక నటుడి పేరే మారిపోవడం, చరిత్రలో ఆ పేరుతోనే మిగిలిపోవడం చాలా చిత్రమైన విషయం. సినీ చరిత్రలో అలాంటి అదృష్టం దక్కిన అరుదైన కొందరు నటుల్లో సుత్తివేలు ఒకరు. కురుమద్దాలి లక్ష్మీ నరసింహారావు అనే అసలు పేరుతో ఆయన తెలిసింది చాలా కొద్దిమందికే. ‘వేలెడంత లేవు? ఏమిటీ అల్లరి?’ అంటూ చిన్నప్పుడు చుట్టుపక్కలవాళ్ళు పిలవడంతో ‘వేలు’ అనే ముద్దుపేరుతోనే ప్రసిద్ధుడైన బక్కపల్చటి మనిషి ఆయన. అయితే, ఆకారానికి ఆంగికాభినయ ప్రతిభ తోడై, దర్శక - రచయిత జంధ్యాల ‘నాలుగు స్థంభాలాట’లోని పాపులర్ ఊతపదం ‘సుత్తి’తో ఆయన క్రమంగా ‘సుత్తి’వేలుగా జనంలో స్థిరపడ్డారు. తోటి నటుడు ‘సుత్తి’ వీరభద్రరావుతో కలసి ‘సుత్తి’ జంటగా 1980 - ‘90లలో సినీసీమను కొన్నేళ్ళు ఏలారు.
  
 కృష్ణాజిల్లా చల్లపల్లి దగ్గరలోని భోగిరెడ్డిపల్లెలో 1947 ఆగస్టు 7న పుట్టిన సుత్తివేలు నటనలో అంత సద్యస్ఫూర్తి, సహజత్వం పలకడానికి కారణం - రంగస్థల అనుభవమే. చదువుకొనే రోజుల నుంచి వేసిన నాటకాలు ఆయనకు పేరు తెచ్చాయి. చిన్నతనమంతా మచిలీపట్నంలో గడిపిన ఆయన నాటకాల దెబ్బకు చదువు అటకెక్కి, ఎలాగోలా మెట్రిక్ అయిందనిపించి, హైదరాబాద్, బాపట్ల సహా ఎన్నోచోట్ల ఎన్నెన్నో చిరుద్యోగాల తరువాత ఆఖరుకు విశాఖపట్నం ‘నావల్ డాక్ యార్డ్’లో స్టోర్ కీపర్‌గా తేలారు. ‘మనిషి నూతిలో పడితే’ నాటకంలోని అభినయ ప్రతిభ దర్శకుడు జంధ్యాల ద్వారా తొలి సినీ అవకాశమూ ఇప్పించింది. అలా ‘ముద్దమందారం’గా మొదలైన ప్రస్థానం ‘నాలుగు స్థంభాలాట’ నాటి ‘సుత్తి’తో జోరందుకుంది.
  
 కొన్ని పదుల చిత్రాల్లో ‘సుత్తి’ జంట ప్రేక్షకుల్ని నవ్వుల్లో ముంచెత్తితే, మరెన్నో చిత్రాల్లో వేలు - నటి శ్రీలక్ష్మి కాంబినేషన్ సూపర్‌హిట్టయింది. ‘‘అనుక్షణం వీరభద్రరావు వెన్నంటి ఉంటూ, పరిశీలించడం ద్వారా ఎంతో నేర్చుకున్నా’’ అని వేలే అంగీకరించారు. వీరభద్రరావు అందించిన సలహాలు, సూచనలు తనకెంతో ఉపకరించాయని అప్పట్లోనే చెప్పిన వేలు, తమ కాంబినేషన్ సన్నివేశాలు పండడం కోసం ఇద్దరం కలిసే డబ్బింగ్ చెప్పేవాళ్ళమని వెల్లడించారు. అప్పట్లో ‘నాలుగుస్థంభాలాట’లోని వారి డైలాగులు క్యాసెట్‌గా వచ్చి, బాగా అమ్ముడయ్యాయి.
 
 కానీ, వేలును హాస్యానికే పరిమితం చేసి చూడడం ఆయనలోని నటుణ్ణి అవమానించడమే అవుతుంది. కావాలంటే, ‘ప్రతిఘటన’లోని పిచ్చివాడైన కానిస్టేబుల్ పాత్ర చూడండి. ‘వందేమాతరం’లోని ఉత్తమ సహాయ నటుడిగా నంది అవార్డును అందించిన పాత్రను గమనించండి. 1980లలో జనాన్ని ఆలోచనల్లోకి నెట్టిన ‘ఈ పిల్లకు పెళ్ళవుతుందా?’, ‘ఈ చదువులు మాకొద్దు’ లాంటి సినిమాలు ఏ టీవీలోనో వస్తే ఇంకొక్కసారి పరిశీలించండి. ‘కలికాలం’లో మధ్యతరగతి తాతయ్య పాత్రను పరికించండి. ‘ఒసేయ్ రాములమ్మ’లో రాములమ్మ తండ్రి పాత్రను మరోసారి చూడండి. క్యారెక్టర్ నటుడిగా ఆయనలోని వైవిధ్యం అర్థమవుతుంది. కరుణరసాన్ని కూడా కంటి చూపులతోనే ఆయన ఎలా పలికించేవాడో అనుభవంలోకి వస్తుంది.
  
 గుండె గదుల్లో వేదాంతం, ఒకింత విషాదం, జీవిత విచారం గూడుకట్టుకున్నవారే హాస్యాన్ని అలవోకగా పలికించగలరనడానికి సుత్తివేలు మరో ఉదాహరణ. వీరభద్రరావు మరణం (1988), ఆ తరువాత జంధ్యాల జోరు తగ్గడం, చిత్ర పరిశ్రమ మద్రాసు నుంచి హైదరాబాద్‌కు మారడంతో క్రమంగా వెనుకబడ్డ వేలు ఆ తరువాత మునుపటి ప్రాభవాన్ని సంపాదించడానికి చాలానే కష్టపడ్డారు. కానీ, మళ్ళీ ఆ వెలుగు రాలేదు. తొలి రోజుల్లో దూరదర్శన్‌లో ‘ఆనందోబ్రహ్మ’లో వెలిగిన వేలు చరమాంకంలో భార్య, ముగ్గురమ్మాయిలు, ఒక అబ్బాయితో సంసారాన్ని ఈదడం కోసం టీవీ సీరియల్స్‌ను ఆశ్రయించారు.
 
 2012 సెప్టెంబర్ 16న తన 66వ ఏట కన్నుమూసే దాకా పాత్రల కోసం ఆయన జీవన పోరాటం ఆగలేదు. ఆంగ్ల రచయిత షేక్‌స్పియర్ అంటే అభిమానం, మద్రాసులో ఆంతరంగికులతో ఏ సాయంత్రమో కలిసినప్పుడు రాగయుక్తంగా పద్యాలు, పాటల గానం, ఆగని ఛలోక్తుల జడివానతో సందర్భాన్ని రసభరితం చేయడం వేలు ప్రత్యేకత. ఇవాళ్టికీ ‘రెండు జెళ్ళ సీత’, ‘శ్రీవారికి ప్రేమలేఖ’, ‘ఆనందభైరవి’, ‘రెండు రెళ్ళు ఆరు’, ‘సీతారామ కల్యాణం’, ‘చంటబ్బాయ్’ లాంటి సినిమాలు చూస్తే, తెలుగు తెరను ఆయన చిరస్మరణీయం చేసిన ఘట్టాలెన్నో కనిపిస్తాయి. ఆ సన్నివేశాల్లో ఇవాళ్టికీ ఆయన ప్రేక్షకుల వేలు విడవని అభినయ చిరంజీవే!


  చిలకలపూడి సీతారామ ఆంజనేయులు అంటే ఎవరికీ తెలియకపోవచ్చు కానీ, సి.ఎస్.ఆర్. ఆంజనేయులంటే తెలియని తెలుగు సినీ ప్రియులుం డరు. హీరోగా, ఆ పైన విలన్‌గా, కమెడియన్‌గా, చివరకు క్యారెక్టర్ ఆర్టిస్టుగా జీవితంలోని వివిధ దశల్లో విభిన్న తరహా పాత్రలను పోషించి, అన్నింటిలోనూ సమాన ఆదరణ పొందిన అరుదైన నటుడాయన.
  
  రంగస్థలిపై రాణింపు
  రంగస్థలం నుంచి వచ్చినా, వెండితెరకు అనుగుణంగా కొద్ది రోజుల్లోనే తమను తాము మలుచుకొని, రెండు రంగాల్లోనూ సమాన ప్రతిభ చూపిన వారి జాబితాలో మొదట నిలిచే పేరు - సి.ఎస్.ఆర్. 1907 జూలై 11న నరసరావుపేటలో పుట్టి, పొన్నూరు, గుంటూరుల్లో  చదివి, మద్రాసులో స్థిరపడిన ఆయన నాటక, సినీ రంగాలు రెంటిలోనూ మకుటం లేని మహారాజుగా వెలిగారు. చిన్నతనంలోనే నాటకాలు వేసిన ఆయన పెద్దయ్యాక తీరైన విగ్రహం, తీయనైన కంఠంతో అభిమానుల్ని సంపాదించుకున్నారు.
  
  అప్పటికే ఆడపాత్రలు వేసే పురుషుడిగా ప్రతిష్ఠ సంపాదించుకున్న ‘పద్మశ్రీ’ స్థానం నరసింహారావు పక్కన ముఖ్య పాత్రలో సి.ఎస్.ఆర్.ది అపూర్వమైన కాంబినేషన్‌గా రంగస్థలంపై వెలిగిపోయింది. స్వతహాగా జాతీయవాదైన సి.ఎస్.ఆర్. ఆ రోజుల్లోనే హరిజనుల అభ్యుదయంపై ‘పతిత పావన’, అలాగే సంత్ ‘తుకా రామ్’ లాంటి నాటకాలు రాయించుకొని, తన సొంత నాటక సమాజం ‘శ్రీలలిత కళాదర్శ మండలి’ పక్షాన ప్రదర్శించడం ఓ చరిత్ర. తుకారామ్ నాటక ప్రదర్శన ద్వారా వచ్చిన డబ్బును సుభాష్ చంద్రబోస్ ‘ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీ’కి అందజేయడం ఓ అపూర్వ ఘట్టం. ఆ రంగస్థల పేరుప్రతిష్ఠలు ఆయనకు సినీ ఆహ్వానమిచ్చాయి.
  
  వెండితెరకు కొత్త వెలుగు
  1933లో తీసిన ‘రామదాసు’ చిత్రంలో సి.ఎస్.ఆర్. శ్రీరాముడి పాత్ర పోషించినా, అది వెలుగులోకి రాలేదు. కానీ, ఆ తరువాత హెచ్.ఎం. రెడ్డి దర్శకత్వంలోని బాక్సాఫీస్ హిట్ ‘ద్రౌపదీ వస్త్రాపహరణము’ (1936)లో శ్రీకృష్ణుడిగా తెరపై స్థిరపడ్డారు. ‘తుకారామ్’ (’37)గా వెలిగారు. పి. పుల్లయ్య తీసిన ‘శ్రీవేంకటేశ్వర మాహాత్మ్యము’ (’38) ఘన విజయంతో తొలి తెర వేలుపయ్యారు. అక్కడ నుంచి ఒకపక్క ‘జయప్రద’, ‘భీష్మ’ లాంటి చిత్రాల్లో పురాణ, చారిత్రక కథా పాత్రల్లో, మరో పక్క ‘చూడామణి’, ‘గృహప్రవేశం’ లాంటివాటిల్లో నవతరం సాంఘిక పాత్రల్లో సమాన ప్రజ్ఞను చూపడం ఆయనలోని గొప్పదనం. ముఖ్యంగా సారథీ వారి ‘గృహప్రవేశం’ (’46)లో ‘మై డియర్ తులశమ్మక్కా’ అంటూ ఆయన పాడిన పాట, చేసిన నృత్యం ఇవాళ్టికీ హైలైట్. విజయా వారి ‘మాయాబజార్’ (’57)లో శకునిగా ఆయన చూపిన అభినయం, ‘ముక్కోపానికి మందు ముఖస్తుతి ఉండనే ఉందిగా!’ అంటూ చెప్పిన డైలాగులు ఇవాళ్టికీ జనానికి గుర్తే. ‘లైలా మజ్ను’, ‘దేవదాసు’, ‘కన్యాశుల్కం’, ‘రోజులు మారాయి’, ‘అప్పు చేసి పప్పుకూడు’ లాంటి చిత్రాల్లో అటు దుష్టత్వమైనా, ఇటు లలితమైన హాస్యమైనా, సాత్త్వికాభినయమైనా  - తూకం వేసినట్లు పండించిన ఆయన పాత్రలు నవతరం నటులకు ఓ పెద్దబాలశిక్ష. దర్శకుడిగా ‘శివగంగ’, ‘రిక్షావాలా’ లాంటి ప్రయత్నాలు పురిటిలో సంధి కొట్టడంతో సి.ఎస్.ఆర్.లోని మరో ప్రతిభా పార్శ్వం బహిర్గతం కాలేదు.   
  
  పాండీబజార్ పరమ శివుడు
  చిత్రసీమ మద్రాసు మహానగరంలో వెలిగిన ఆ రోజుల్లో నటీనటులకు ఆటపట్టయిన టి.నగర్‌లోని పాండీబజార్ ఉదయాస్తమాన వేళల్లో సి.ఎస్.ఆర్‌కు శాశ్వత చిరునామా. అందమైన ‘బ్యూక్’ కారు వేసుకొని వచ్చి, పాండీబజార్ గీతా కేఫ్ (ఇప్పటికీ ఉంది) సెంటర్‌లో, చెట్టు కింద నిలబడి, వచ్చే పోయే సినీ జనాన్ని పలకరిస్తూ ఆయన నడిపిన మాట కచ్చేరీలు అనంతం. అందరినీ ఆదరిస్తూ, గుప్తదానాలతో ఆదుకుంటూ వచ్చి, నలుగురు కుమార్తెలు, ఒక కుమారుణ్ణి వదిలి, పెద్ద వయసు రాకుండానే కన్నుమూశారు. ఆయన చనిపోతే, రంగస్థల ప్రియులు ‘తుకారామ్ పోయాడ’న్నారు. సీనియర్ సినీ జర్నలిస్టు ఇంటూరి ‘సి.ఎస్.ఆర్. లేని పాండీబజార్... శివుడు లేని కైలాసం’ అని వాపోయారు.
  
  తెలుగు తెర చరిత్రను పరికిస్తే, మాటకు ముక్కును కూడా ఒకింత ఆసరాగా చేసుకున్న సి.ఎస్. ఆర్. విలక్షణ వాచికం అప్పటికీ, ఇప్పటికీ ప్రత్యేకమే. పద్యాన్నీ, వచనాన్నీ విలక్షణ రీతిలో చెప్పడమే కాక, ఒకే మాటను ఆయా సమయ, సందర్భాలకు తగ్గట్లు భిన్న రసాలతో పలికించి, మెప్పించేవారు. ప్రత్యేకమైన ఆంగికాభినయం కూడా అంతే ప్రత్యేకం. వాటికి పాత్రోచితమైన ఆహార్యం కూడా తోడవడంతో, సి.ఎస్.ఆర్. ఏ పాత్ర చేసినా, అక్కడ ఆ పాత్ర తాలూకు స్వరూప స్వభావాలే సాక్షాత్కరించేవి. నాగయ్య లాంటి గొప్ప నటుడు సైతం ‘ఒక రకంగా సి.ఎస్.ఆర్. నాకు గురువు’ అన్నది అందుకే. ఈనాటి బాక్సాఫీస్ ప్రమాణాల్లో టాప్ స్టార్‌గా వెలగకపోయినా, ఉత్తమ నటుడిగా ిసి.ఎస్.ఆర్. వెలిగారు. నూట ఏడేళ్ళ క్రితం పుట్టి, అయిదు దశాబ్దాల క్రితమే (1963 అక్టోబర్ 8) భౌతికంగా దూరమైనా ఇవాళ్టికీ జనం నోట మిగిలారు.
  - రెంటాల జయదేవ
  


 కేంద్రంలో ఏ ప్రభుత్వం ఉన్నా పర్యావరణ శాఖ చూసేవారికి మెడ మీద కత్తి వేలాడుతుంటుంది. ప్రస్తుతం ఆ శాఖ మంత్రిగా ఉన్న జయంతీ నటరాజన్‌కు ఉన్నట్టుండి ఉద్వాసన పలికిన తీరు మరోసారి ఆ సత్యాన్ని ఆవిష్కరించింది. శనివారం భారత వాణిజ్య, పారిశ్రామిక మండలుల సమాఖ్య (ఫిక్కీ) సమావేశంలో కాంగ్రెస్ ఉపాధ్యక్షుడు రాహుల్‌గాంధీ ప్రసంగించడానికి కొన్ని గంటలముందు ఈ పరిణామం చోటుచేసుకోవడం యాదృచ్ఛికం కాదు. ముంచుకొస్తున్న లోక్‌సభ ఎన్నికల నేపథ్యంలో పార్టీని బలోపేతం చేయాలన్నదే ఈ చర్య వెనకున్న ఆంతర్యమని కాంగ్రెస్ వర్గాలు నమ్మబలికినా దాన్నెవరూ విశ్వసించడంలేదు. ఫిక్కీ సమావేశంలో పారిశ్రామిక అధిపతులకంటే రాహుల్ గాంధీయే వారు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యల గురించి ఎక్కువ మాట్లాడారు. ప్రభుత్వంపరంగా వారికుంటున్న ఇబ్బందులేమిటో విపులంగా చెప్పారు. ప్రాజెక్టుల ఆమోదానికి అవసరమైన సమయంకంటే ఎక్కువ తీసుకోవడం శరవేగంతో దూసుకెళ్లాల్సిన మన ఆర్ధిక వ్యవస్థకు  చేటు తెస్తుందని ఆయన అభిప్రాయపడ్డారు. కారకులెవరో, కాలపరిమితి ఎంతో నిర్ధారించి ప్రాజెక్టుల అనుమతి విషయంలో జవాబుదారీ తనాన్ని తీసుకురావాలని రాహుల్ చెప్పుకొచ్చారు. పర్యావరణ మంత్రికో, ముఖ్యమంత్రికో ఇష్టమొ చ్చినట్టు నిర్ణయాలు తీసుకునే అధికారాలుండటం పట్ల ఆయన నొచ్చుకున్నారు కూడా. రాహుల్ ఇంతగా మాట్లాడాక జయంతీ నటరాజన్ ఎందుకు నిష్ర్కమించారో ఎవరికీ అనుమానాలుండాల్సిన అవసరం లేదు. ఒకవేళ పార్టీ బలోపేతం తక్షణావసరం అనుకుంటే... ఇలా ప్రాజెక్టుల అను మతి విషయంలో అంతులేని జాప్యం ప్రదర్శించే జయంతికి బదులు అంతకంటే ‘చాలా చురుగ్గా’ ఉండేవారినే ఎంపికచేసుకునేవారు.
 
 అసలు పర్యావరణం అంటూ ఒకటున్నదని, దాన్ని పరిరక్షించుకోవాల్సి ఉన్నదని మనదేశంలో గుర్తించి ఎంతోకాలం కాలేదు. అలా గుర్తించాక కూడా కేంద్రంలో అందుకోసం ప్రత్యేక మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటుచేయడం 1985 నాటికి గానీ సాధ్యంకాలేదు. ఈలోగా సంస్కరణలకు తలుపులు తెరిచి అభివృద్ధి, వృద్ధిరేటు వంటివి కొత్త అర్ధాలు సంతరించుకున్నాక అభివృద్ధికీ... పర్యావరణ పరిరక్షణకూ మధ్య వైరుధ్యం సాగుతూనే ఉంది. అటు పర్యావరణవాదులనుంచీ, ఇటు పరిశ్రమల అధిపతులనుంచీ ఆ శాఖకు సమానంగా అక్షింతలు పడుతూనే ఉన్నాయి. అభివృద్ధికి పర్యావరణ మంత్రిత్వ శాఖ పెద్ద ఆటంకంగా నిలిచిందని పారిశ్రామిక వేత్తలు తరచు అంటుంటే ఆ శాఖ మొక్కుబడిగా ఉన్నదే తప్ప దేశంలో పర్యావరణ పరిరక్షణ దానివల్ల కావడంలేదని ఉద్యమకారులు ఆరోపిస్తుంటారు. ఏటా వెలువడే కాగ్ నివేదికలు గమనించినా పర్యావరణ శాఖ చేస్తున్నదేమిటో అవగాహన కలుగుతుంది. వివిధ అభివృద్ధి ప్రాజెక్టుల కోసం 2006-12 మధ్య 2.57 లక్షల ఎకరాల అడవులను కేటాయిస్తే, అందుకు ప్రత్యామ్నాయంగా సామాజిక వనాల పెంపు కోసం ఆ శాఖ తీసుకున్న భూమి 70,215 ఎకరాలు మాత్రమేనని కాగ్ ఆమధ్య వెల్లడించింది. అందులో సైతం వనాల పెంపకం చేపట్టింది 18,000 ఎకరాల్లో మాత్రమేనని తేల్చింది. పర్యావరణ శాఖ పట్టించుకోని కారణంగా దేశంలో అడవులన్నీ నాశనమవుతున్నాయని తేల్చిచెప్పింది. ఉత్తరాఖండ్‌లో విచ్చలవిడిగా జలవిద్యుత్ ప్రాజెక్టులు నిర్మించడం, భవంతులు నిర్మించడం... అందుకోసం ఎడాపెడా అడవులు నరికేయడం వంటి కారణాలవల్లనే గత జూలైలో పెను ఉత్పాతం సంభవించిందని పర్యావరణవేత్తలు చెబుతున్నమాట. పర్యావరణ శాఖ ఉన్నా విధ్వంసమూ, దాన్ని వెన్నంటే ప్రమాదమూ ముంచుకొస్తున్నాయని వారి ఆరోపణ. మరోపక్క సుప్రీంకోర్టు నియమించిన సాంకేతిక నిపుణుల కమిటీ జన్యుపరివర్తిత పంటల క్షేత్రస్థాయి పరిశోధనలకు అనుమతించరాదని నివేదిక ఇచ్చాక... దానికి వ్యతిరేకంగా కేంద్ర ప్రభుత్వం సుప్రీంకోర్టులో దాఖలు చేయాలనుకున్న అఫిడవిట్‌కు జయంతి అడ్డుతగలడం ఇటీవలి పరిణామం. ఆమెను తొలగించడానికి ఈ పరిణామం కూడా కారణమంటున్నారు. ఇదికాక దాదాపు రూ. 5 లక్షల కోట్ల విలువైన ప్రాజెక్టులకు ఇతరేతర అనుమతులొచ్చినా పర్యావరణ మంత్రిత్వ శాఖ వద్ద చాన్నాళ్లుగా పెండింగ్‌లో ఉండిపోయాయని పరిశ్రమాధిపతులు లెక్కలు చెబుతున్నారు. మహారాష్ట్ర, హర్యానా, ఉత్తరాఖండ్, కేరళ రాష్ట్రాలకు చెందిన మౌలిక సదుపాయాల ప్రాజెక్టులెన్నో పర్యావరణ శాఖవద్ద నిలిచిపోయాయని ఆయా రాష్ట్రా ముఖ్యమంత్రులు ఎప్పటినుంచో ఆరోపిస్తున్నారు. ఇవికాక అటవీ అనుమతుల కోసం ఎన్నో ప్రాజెక్టులు ఏళ్లతరబడి ఎదురుచూస్తున్నాయని కేంద్ర విద్యుత్, గనుల శాఖలు ఫిర్యాదుచేస్తున్నాయి. అంటే, పర్యావరణ ఉద్యమకారుల ఆందోళనకూ... పరిశ్రమాధిపతుల ఆరోపణలకూ మధ్య పొంతనేలేదు. ఈ రెండింటిలో నిజమేదో తేలేలోగానే జయంతిని పదవినుంచి తప్పించారు.
 
  ఇటీవలి అయిదు రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ దెబ్బతినడానికి ఆర్ధిక మందగమనం ఒక కారణమని, ఆ మందగమనానికి మూలం సర్కారుపరంగా ఏర్పడిన నిర్ణయరాహిత్యంలో ఉన్నదని మన్మోహన్ కాంగ్రెస్ పార్లమెంటరీ పార్టీ సమావేశంలో ఈమధ్యే చెప్పారు. ఆ నిర్ణయరాహిత్యానికి ప్రధాన బాధ్యత జయంతి పైకి నెట్టి, ఓటమికి మూలం ఆమేనని తేల్చి చివరకు ఈ చర్య తీసుకున్నారని ఈ పరిణామాలన్నిటినీ గమనిస్తే అర్ధమవుతుంది. తన మంత్రి వర్గంలో ఎవరు ఉండాలో, ఉండకూడదో నిర్ణయించుకోవాల్సింది ప్రధానే. దాన్నెవరూ తప్పుబట్టరు. అయితే, అలా చేసేటపుడు అందుకు తగిన కారణాలు కూడా చెప్పగలిగితే ప్రజలు సంతోషిస్తారు. కానీ, జయంతి విషయంలో ప్రభుత్వం ఆ మార్గాన్ని ఎంచుకోలేదు. ఫిక్కీ సమావేశంలో తమ వైపుగా జరుగుతున్న తప్పుల్ని రాహుల్ ఏకరువు పెట్టడం, ప్రత్యేకించి పర్యావరణ శాఖ తీరును ఎండగట్టడం... సరిగ్గా అంతకు కొన్ని గంటల ముందు ఆదరాబాదరాగా జయంతిని సాగనంపడం ప్రభుత్వ ప్రతిష్టను పెంచదు.